Sparrow, Świadome Śnienie

UWAGA! Potraktuj tego e-booka jak wypoyczenie ksiki z biblioteki.
Jeli
spodoba Ci sie jego tre, zapraszam Ci do zakupienia tytuu w ksigarni. Jestem
zwolennikiem popularyzowania w internecie wartociowej literatury w ten wasnie sposb.
Swoj benedyktysk i anonimow prac edycyjn nad e-bookiem dedykuj Adamowi B.,
ktrego wykady zrobiy na mnie wielkie wraenie, i ktrego uwaam za swojego nauczyciela i
mistrza. W stopce umieciem adres Jego strony internetowej. Jest to mj skromny wkad w
popularyzacj Jego idei.
Moesz publikowa, rozpowszechnia, umieszcza na stronach www, kopiowa tego e-booka
dowolnie, przyczyniajc si do podniesienia poziomu wiadomoci i wiedzy wok Ciebie.
Scott Sparrow
WIADOME NIENIE
Budzenie si czystego wiata
Spis treci
Wprowadzenie ....................................................................2
Rozdzia 1
Relacja wasna ....................................................................5
Rozdzia 2
wiadome nienie jako proces ewolucyjny ..........................18
Rozdzia 3
Dynamika wiadomego nienia ..........................................31
Rozdzia 4
Delikatna rwnowaga .......................................................47
Rozdzia 5
Budzenie si Czystego wiata ...........................................57
Dodatek A
wiadome nienie a ideay ................................................63
Dodatek B
wiadome nienie a przeycia poza ciaem .........................71
Bibliografia ......................................................................85
Zapraszam na AdamB.pl
Wprowadzenie
Chocia termin wiadome nienie jest stosunkowo nowy (Green, 1968), to
jednak przeycie, ktrego dotyczy, jest od dawna powszechnie znane. wiadome sny byy
rnie nazywane: snami wiedzy (Fox, okoo 1938), dowiadczeniami pobytu poza ciaem
(Carrington i Muldon, 1929), przeyciami astralnymi oraz nieniem (Castaneda, 1972),
cho niekoniecznie w peni odpowiadaj tym okreleniom. wiadome nienie jest po
prostu przeyciem polegajcym na uwiadomieniu sobie podczas snu faktu, e si
ni.
Na pierwszy rzut oka moe si wydawa, e odczyty Edgara Cayce'a1 nie
wspominaj o tym ciekawym zjawisku. Musimy jednake pamita, e odczyty te
uyway okrele powszechnych w tamtym okresie i odpowiaday jego wymogom.
Dlatego te, aby przedstawi opini zawart w odczytach na temat wiadomego
nienia, dobrze byoby zbada ich odniesienia do przey astralnych oraz przey
poza ciaem.
Na wiele dziesitkw lat przed ukazaniem si odczytw Edgara Cayce'a
metafizyczna i okultystyczna literatura Zachodu omawiaa projekcje astralne i
przeycia poza ciaem. Jednake te wczesne prace cechowao jednostronne podejcie
polegajce raczej na prbie okrelenia dokd dusza lub istota zmierza. Takie podejcie
wynikao z nacisku, jaki kadziono na moliwo fizycznego opuszczania ciaa i wiata.
Prace tamte wykazyway tendencje do traktowania otoczenia, w jakim przebiegao
przeycie poza ciaem, jako miejsca istniejcego gdzie w czasie i przestrzeni.
Termin wiadome nienie" przedstawia cakowicie odmienne podejcie do tego
samego doznania. Podejcie to koncentruje si nie na fizycznym wyrwaniu si z
wizw ciaa, lecz na fakcie, i wiadomo autorefleksyjna potrafi funkcjonowa bez
jawnego porednictwa ciaa. Pozwala to zaoy, e nicy wykracza poza czas i
przestrze. A zatem jedynym, co naprawd naley bra pod uwag, jest
Edgar Cayce (1877-1945) sawny amerykaski mistyk i uzdrowiciel, potrafi opisywa szczegy z ycia
innych ludzi w poprzednich wcieleniach oraz przewidywa przyszo. W 1931 roku powstao Towarzystwo
Bada i Owiecenia (The Association for Research and Enlightenment) prowadzce dokumentacj jego bada.
(przyp. tum.)
1
samowiadomo nicego podczas dowiadczenia okrelanego terminem wiadome

nienie".
Oczywicie wiadomie nicy stara si rozstrzygn to, gdzie moe si
znajdowa (na przykad poza ciaem, na planie astralnym). Niemniej wszystkie
wnioski, do ktrych dochodzi, s zaledwie spekulacjami i mog prowadzi do
najrniejszych zawiych systemw opisujcych fizyczny proces, w trakcie ktrego
dusza opuszcza ciao i powraca do niego. Spekulacje te nie uwzgldniaj ponadto
moliwoci, e wiadomie nicy znajduje si wewntrz siebie i e ten inny wiat,
ktry widzi, jest tworem jego dawnych pogldw i dowiadcze.
Odczyty Cayce'a wielokrotnie omawiay projekcje astralne i przeycia poza
ciaem. Z odczytw wyaniaj si dwie istotne zasady, ktre s zgodne z nowszym
podejciem do tych dozna:-1) Gdy istota jest nieobecna w ciele", to obecna jest w
tym, co stworzyy jej dawne myli i dowiadczenia; i 2) Miejsce tego spotkania"
znajduje si wewntrz jani.
Ponisze cytaty z odczytw Edgara Cayce'a przedstawiaj te dwie zasady
bardziej szczegowo:
Pytanie: - Co podczas snu rzdzi doznaniami ciaa astralnego znajdujcego si w
czwartym wymiarze?
Odpowied: - Rzdzi to, czym ciao astralne si ywi. Rzdzi to, co ciao astralne
zbudowao. To, czego poszukuje. To, czego ciao mentalne, podwiadomo, umys
subtelny szuka! Wanie to rzdzi. Wtedy dopiero zrozumiemy, e Ten, kto chce
znale, musi szuka". W wiecie fizycznym, materialnym jest to zrozumiae. Rwnie
taki jest wzorzec dziaania podwiadomej czy duchowej jani. (5754-3)2
Pytanie: - W 1934 roku, podczas operacji, gdy ju sdzono, e nie yje,
podrowaem poza ciaem do Kalifornii, do wiata wiata. Dokd tak naprawd si
udaem i jakie byo znaczenie oraz cel tego doznania?
Odpowied: - Byo to poczenie dozna, ktre ciao zaobserwowao u innych osb, z
fragmentami kilku dozna, ktrym samo podlegao, lub ktre opanowao. Jeli chodzi o
Numery podane po cytatach z odczytw Cayce'a odpowiadaj sygnaturom biblioteki Towarzystwa Bada
i Owiecenia (ARE) w Virginia Beach. (przyp. tum.)
2
miejsce - to wewntrz siebie. Jeli chodzi o warunki - wielu dozna jednostki, zarwno
natury mentalnej jak i duchowej, w rnych obszarach wiadomoci. Jeli chodzi o
ich warto dla jani - to najwaniejsze jest zdanie sobie sprawy z uniwersalnoci
wiadomoci, jak mona uzyska w Jedynym wietle oraz z tego, e WSZYSTKO
jest wiatem. (2067-3)
Z powyszych cytatw mona zauway, e odczyty przedstawiaj wyszukane
podejcie do projekcji astralnych i przey poza ciaem, ktre bardziej odpowiada
nowoczesnemu podejciu do wiadomego nienia. Zamiast przypisywa planowi
astralnemu" cechy obiektywne odczyty te twierdz, e samo doznanie rozwija si
zgodnie z tym, co dany czowiek stworzy. W podobny sposb wspczesne podejcie do
wiadomego nienia traktuje przeycia astralne" przede wszystkim jako sen bdcy
tworem danej osoby, z t jednak istotn rnic, e nicy jest wiadomy podczas tego
doznania.
Jednym z zada Towarzystwa Bada i Owiecenia jest zachcanie do prowadzenia
bada w rnych dziedzinach duchowych i parapsychologicznych wymienianych w
odczytach.
Niniejsza broszura powinna by traktowana jako relacja o prbach bada
przeprowadzonych przeze mnie i paru innych czonkw Towarzystwa. Obiektami
naszych bada s doznania, ktre pojawiaj si spontanicznie podczas pracy nad sob,
zgodnie z koncepcj dostrajania si przedstawion w odczytach. Relacjonujc te
badania staram si take odkry zasady wynikajce z zebranych informacji.
Jako jeden z badaczy zjawiska wiadomego nienia musz powiedzie, e chocia w
broszurze tej przedstawiam prb obiektywnej analizy przedmiotu, to jednak nie
zdoaem unikn rnych spekulacji. Po prostu jest jeszcze za wczenie, by wysnuwa
miarodajne wnioski na temat tak zoonego zjawiska. Dlatego te ksika ta jest
wstpnym podsumowaniem trwajcych cigle bada.
ROZDZIA 1
Relacja wasna
...To wiato byszczy niczym oliwa tej nocy, gdy jestem sam. Ostatniej nocy
rwnie zajanieje.
Octavio Paz
Jednym z najbardziej fundamentalnych odkry, jakich dokonaem pracujc ze
wiadomymi snami, jest to, e podobnie jak doznania iluminacji, ktre mog im
towarzyszy, wiadome sny s na tyk dostpne, na ile sobie tego yczymy i na ile im na to
pozwalamy. Jedynym celem niniejszej relacji jest zwrcenie uwagi czytelnika na
potencja tego typu dozna w wiecie snu.
Na wiadome nienie, czyli doznanie polegajce na uzyskaniu wiadomoci w
stanie snu, po raz pierwszy zwrciem uwag przez sen, jaki miaem na pocztku
1972 roku. Podobnie jak wielu ludzi, ktrzy mieli takie dowiadczenie, byem gboko
poruszony jego doniosoci. Sen ten wtedy zmieni kierunek mojego ycia. Nawet
teraz, po dwudziestu czterech latach, jest on dla mnie nadal rdem siy. Sen by
nastpujcy:
Zdaje si, e wrciem wanie ze szkoy do domu. Uwiadamiam sobie, e
ni. Stoj na zewntrz maego budynku, na ktrego wschodniej stronie
znajduj si czarne, wielkie, podwjne drzwi. Zbliam si, by przez nie przej.
Gdy tylko je otwieram, uderza mnie w twarz olniewajce, biae wiato.
Natychmiast wypenia mnie intensywne uczucie mioci.
To nie moe by sen! - mwi kilka razy. Wntrze budynku przypomina
ma kaplic lub sal spotka. Przez due okno wida jaow ziemi wygldajc
jak Wielka Rwnina Prerii. Myl, e w jaki sposb, za spraw swej
trjwymiarowoci, jest to rzeczywiste. Wszystko jest zdumiewajco wyrane, a
kolory s olniewajce.
Jestem sam, jednak czuj potrzeb obecnoci kogo, kto wyjaniby mi to
poczucie celowoci, ktre zdaje si przenika atmosfer.
W pewnym momencie id trzymajc krysztaowy prt (lub rdk), na ktrym

umieszczony jest wirujcy krysztaowy krek. Przenika przeze wiato i
wyglda to piknie.
(Sparrow 1972)
Po przebudzeniu si leaem spokojnie w ku. Byem oszoomiony. Dlaczego dane
byo mi to przey? Czym sobie na to zasuyem? Mimo e nie znalazem odpowiedzi na
te pytania, przypomniaem sobie wane wydarzenie z poprzedniego dnia, ktre
prawdopodobnie byo bezporednio zwizane ze snem.
Wybraem si w dwustumilow podr, aby uczestniczy w absolutorium mojego
brata w Wojskowej Szkole Lotniczej. Zamierzaem zosta tam na noc i wrci do domu
nastpnego dnia. Gdy jechaem przez kamienist rwnin rodkowo-zachodniego
Teksasu w kierunku Del Rio i odlegych gr Meksyku, nagle uwiadomiem sobie, e
robi to z mioci do brata. Spokorniaem uwiadomiwszy sobie, e takie
nieegoistyczne zachowania zdarzay si rzadko w moim yciu. Potem przez dusz
chwil pozostawaem w tym stanie i obserwowaem soce, ktre agodnie chowao
si za grami na zachodzie. Gra wiate w tym surowym krajobrazie rozbudzia we mnie
uczucie mioci.
Od czasu tego pierwszego wiadomego snu kilkakrotnie zauwayem, e wiadomo
we nie pojawia si zazwyczaj po doznaniu uczucia mioci lub intensywnego kontaktu
z drug osob. Czasami, kiedy podczas dnia dowiadczam tego rodzaju kontaktu,
potrafi wyczu, e zblia si wiadomy sen. W takich dniach staram si pooy
wczeniej ni zwykle, by da czas temu dowiadczeniu, aby si rozwino.
Mino wiele miesicy po moim pierwszym wiadomym nie, zanim znowu
uzyskaem wiadomo w snach. Nie zaczem rozwija tej zdolnoci, ani te nie
przypisywaem jej adnego szczeglnego znaczenia. Jednake wspomnienie wiata i
olniewajcych uczu z nim zwizanych rozbudzio we mnie intensywne pragnienie
ponownego doznania jego transformujcego dziaania.
Wkrtce po tym pierwszym wiadomym nie medytacja i praca ze snami stay si
czci mojego codziennego reimu. Mniej wicej sze miesicy pniej, po odbyciu
wraz z przyjacik wieczornej medytacji, miaem silne przeczucie, e czeka mnie we
nie wane doznanie. Podzieliwszy si z przyjacik tym wraeniem poegnaem j

wczeniej ni zwykle i poszedem do domu. Zanim pooyem si spa, ustawiem ko
w taki sposb, e przez okno sypialni mogem widzie gwiazdy. Wydawao si, e rytua
ten zwikszy jeszcze poczucie oczekiwania. Pooyem si spa i wczesnym rankiem
miaem nastpujcy sen:
Czuj, e si budz. Uwiadamiam sobie, e borykam si z wieloma mylami i
problemami. Gdy tak le w ku z zamknitymi oczami, nagle uwiadamiam
sobie, e nie ma powodu, abym nie mia dowiadczy wiata! Czuj, e
cakowicie znikno trapice mnie zazwyczaj uczucie, e jestem tego niegodny.
To tak, jakby problem zosta rozwizany w wyniku dugiego okresu autorefleksji.
Kiedy tak pozostaj w oczekiwaniu, moje ciao zaczyna wypenia ciepo.
Chocia mam zamknite oczy, wyczuwam, e przez okno wpada biae wiato.
Dociera ono do mojego splotu sonecznego i biegnie w gr ciaa, a ciepa
jasno wypenia wszystko, co widz. Czuj gbok mio i poddanie. Pragn,
aby kilku moich przyjaci rwnie mogo tego dowiadczy.
Po znikniciu wiata wyskakuj z ka i chodz po domu szukajc Mistrza,
ktry sprawi, e przeycie to byo moliwe. Nie widz nikogo. Potem si budz.
(Sparrow, 1972)
Doznanie to nie moe zosta uznane za wiadomy sen, poniewa nie byem
wtedy wiadomy, e ni. Jednak poniewa w kolejnych snach relacja midzy wiatem
a uzyskaniem wiadomoci we nie bya tak wyrana, czuj, e doznanie to powinno
byo zosta opisane po to, eby przedstawi peen obraz rozwoju wiadomego nienia.
Powyszy sen ukazuje rwnie wspln cech wielu przedwiadomych snw - tak
zwane faszywe przebudzenie". Zdarza si ono wtedy, gdy nicy myli, i
przebudzi si ze snu, po czym po prawdziwym przebudzeniu odkrywa, e jednak
nadal ni. Czasami po takim faszywym przebudzeniu zdarza si, e nicy uzyska
wiadomo, e ni. Dzieje si tak wtedy, gdy nicy odkrywa, e znajduje si w innym
miejscu lub w nieznanym otoczeniu. Mimo e faszywe przebudzenie niekoniecznie
przyczynia si do uzyskania wiadomoci we nie, to zdaje si by oznak postpu

w tym kierunku.
Kiedy w kolejnych miesicach coraz czciej uzyskiwaem wiadomo we nie,
niebawem zauwayem, e zostaje ona wywoana po gbokiej lub dajcej poczucie
spenienia medytacji. Stao si dla mnie jasne, e wiadome sny pojawiaj si wtedy,
gdy moje ycie duchowe jest intensywne. Zaleno ta staa si bardziej wyrana,
kiedy zaczem medytowa po 15-20 minut we wczesnych godzinach rannych
(midzy 2:00 a 5:00 rano). Gdy pniej znowu kadem si spa, miewaem
zdumiewajco wyrane sny oraz krtkie okresy, w ktrych byem wiadomy we nie.
Czsto mylaem, e gdybym we wczesnych godzinach rannych pilnie medytowa w
celu dostrojenia si, to wiadome sny byyby naturalnym rezultatem takiej medytacji.
Natomiast kiedy medytowaem w celu wywoania wiadomego snu, nigdy nie
uzyskiwaem podanego rezultatu. Moje sny czsto w nieprzyjemny sposb
wypominay mi tak wtpliwej wartoci motywacj! Powoli uczyem si subtelniejszego
postpowania.
Z wyjtkiem nielicznych okazji, kiedy udao mi si wej w stan wiadomego snu bez
luk w wiadomoci, wikszo moich wiadomych snw zaczynaa si w normalnych"
snach. Gdy sen rozwija si, dziao si w nim co niezwykego, co przekonywao
mnie o tym, e ni. Istniej dwa rodzaje podstawowych i powizanych ze sob sytuacji,
ktre najczciej prowadz do uzyskania wiadomoci we nie. Pierwszym i by moe
najbardziej powszechnym elementem stymulujcym jest konfrontacja ze stanowic
zagroenie osob albo zwierzciem lub jak nieznan si. W tego typu nie
pragnienie ucieczki zazwyczaj powoduje przerwanie stresujcego snu. Jednake w
pewnych przypadkach stres ten zostaje zagodzony dziki uzyskaniu wiadomoci, e
si ni. W takim przypadku niejako z wyranej koniecznoci nicy zostaje niemale
wykatapultowany w stan wyszej wiadomoci. Sam lk zdaje si pobudza proces
uzyskiwania wiadomoci we nie dziaajc jako omielajcy mechanizm, ktry pozwala
na twrcze wspdziaanie pomidzy nicym a sytuacj lkow. Bez wtpienia
znalezienie rozwizania w takich snach moe da nicemu trway efekt
uzdrawiajcy take w jego yciu na jawie.
Przykad tego rodzaju wiadomego snu przedstawiony jest poniej:
W miejscu, w ktrym kiedy mieszkaem, jestem cigany przez grup

mczyzn. Przestraszony biegn przez znajom dzielnic przemykajc midzy
domami. Uwiadamiam sobie, e ni, a strach jest zbdny. Uwiadamiam te
sobie, e mam wybr: albo wyj na spotkanie moim przeladowcom, albo
medytowa. Chc wrci i zakoczy konflikt. Prbuj wic polecie do
miejsca, w ktrym znajduj si cigajcy mnie ludzie. Si woli unosz si w
gr. Jestem wysoko nad ziemi, ale zanim docieram na miejsce, moje ciao
ogarnia przyjemne drenie i budz si.
(Sparrow, 1974)
Ten, oraz inne sny podobnej natury, ukazuj bardzo wan zasad obowizujc
w wiadomym nieniu, istotn zwaszcza w sytuacjach, w ktrych nastpuje konfrontacja
z lkiem lub problemami. Zasada ta jest nastpujca: uzyskanie wiadomoci we nie
rzeczywicie moe uwolni nicego od koniecznoci konfrontacji z problemem w
taki sposb, jak robi to dotychczas. W powyszym nie chcc zaegna konflikt
wolaem raczej powrci i doprowadzi do konfrontacji z napastnikami. Takie
dziaanie moe by oczywicie cenne i czasami nawet niezbdne, moe te dawa
nicemu radosne poczucie, e poradzi sobie w sytuacji lkowej. wiadome nienie,
zwaszcza w pocztkowym okresie, jest ulotn zdolnoci. atwo mona j utraci
przez poczucie nadmiernej pewnoci siebie, co wanie ukazywa powyszy sen.
Dobrze jest postrzega wiadome nienie raczej jako okazj do wsppracy z
elementami snu albo okazj do przebaczania im, anieli jako okazj do przejcia nad
nimi kontroli. Znaczenie takiego podejcia staje si oczywiste, kiedy uznamy, e sen
skada si z dwch odrbnych czci - symbolicznej treci oraz reakcji na ni nicego.
Poniewa nasza wiedza o funkcjonowaniu niewiadomoci jest ograniczona, lepiej
byoby podchodzi do niej z rozwag. Kiedykolwiek mwimy o zmianie treci snu
zgodnie z naszym chwilowym pragnieniem, stwarzamy moliwo naruszenia
organicznej struktury naszej wewntrznej natury. Jednake niekoniecznie musi to
oznacza, e wiadome nienie jest szkodliwe. Wrcz przeciwnie. wiadome nienie
ofiarowuje wyjtkow okazj zmiany i doskonalenia wasnych reakcji we nie, co tym
samym uatwia tworzenie i rozwijanie relacji z treci snu. W czasach, gdy wiadome
nienie staje si powszechnie znane w literaturze popularnej, mona tylko aowa, e
tak duy nacisk kadzie si na manipulacyjne moliwoci nicego. Takie traktowanie
tego potencjalnie silnego doznania powiela poaowania godn relacj czowieka z
natur i wiatem fizycznym, opart na zasadzie pan-niewolnik", co prowadzi tylko do
faszywego poczucia triumfu.
Kolejn sytuacj, ktra w moim przypadku najwyraniej pobudzaa uzyskanie
wiadomoci we nie, byo pojawienie si w nim nowego lub niepasujcego elementu.
Takie anomalie mona rwnie dobrze zaobserwowa w normalnych snach, ale
zazwyczaj nie zwraca si na nie uwagi. Na przykad mog to by takie niezgodnoci jak
znajoma osoba, ktra wyglda inaczej, znany widok posiadajcy oczywist skaz, lub
jakie zdarzenie, ktre przeczy znanym prawom fizyki.
Nastpujce dwa sny przedstawiaj ten typ wiadomego snu:
Id odwiedzi Ann, ktrej nie widziaem od kilku miesicy. Gdy wchodz do
jej biura, wydaje si, e jest bardzo powcigliwa, co jest do niej niepodobne.
Rwnie jej twarz wyglda inaczej. Zdaj sobie spraw, e to wcale nie ona i
e ni. Natychmiast siadam na pododze i zaczynam medytowa. Wkrtce
potem budz si.
Jestem na wysokim wzgrzu nad jeziorem. Szukam jakich przedmiotw
pozostaych po Indianach. Zdaje si, e syszaem o kulturze, ktra istniaa na
tym terenie w czasach prehistorycznych. Powiedziano mi, e Indianie dokonali
wielkiego postpu w sztuce obrbki kamienia i wytwarzania narzdzi. Wspinam
si na szczyt wzgrza i znajduj tam trzy piknie wykonane kamienne kielnie
albo noe. Uwiadamiam sobie, e s zbyt wspaniae, aby mogy by
rzeczywiste i e na pewno ni. Bior w rce kamienne kielnie i zasiadam do
medytacji zwrcony twarz na wschd. Wtykam kielnie w ziemi, po jednej za
kadym razem kiedy powtarzam:
-Ojciec, Syn, Duch wity.
W tym momencie obok przechodzi Alta.
-Czy wiesz, e nimy? - pytam j.
10
Ona si mieje. Wskazuj rk trzy kamienne przedmioty na ziemi.

Pomidzy nimi zaczynaj spontanicznie pojawia si srebrne przedmioty najpierw widelec, potem kubek. Patrz na twarz Alty. Jest zmieszana, wyglda,
jakby bya na granicy obudzenia si". Usuwam te przedmioty, a na ich miejscu
pojawiaj si inne. Zaczynamy si mia, gdy dzieje si to coraz prdzej. Jestemy
dosownie zasypani piknymi srebrnymi przedmiotami. Po chwili budz si.
(Sparrow, 1974)
Ten typ wiadomego snu przypomina pierwszy z wyjtkiem tego, e anomalii lub
niepasujcemu elementowi snu brakuje cech zagroenia. Sen jest jedynie niezgodny z
tym, o czym nicy wie, e jest prawdziwe lub moliwe. Oliver Fox nazywa t
wiadomo rnicujc - ktra zaczyna pojawia si coraz czciej, gdy ju raz si to
zdarzy - zdolnoci krytyczn". Zdolno ta polega zasadniczo na rozpoznawaniu
niezgodnoci. Rozwinicie takiej zdolnoci twrczo wpywa na ycie na jawie, cho
nieraz jest to bolesne. Jeeli poprzez rozwj zdolnoci krytycznej" jestemy w stanie
dostroi si do kadej niezgodnoci w naszych pogldach i czynach, oznacza to, e
niewtpliwie zaczlimy kroczy trudn ciek samopoznania. Moe si nawet zdarzy,
e dowiadczymy wiadomego nienia w takim stopniu, i bdziemy umieli
rozpoznawa niezgodnoci w stanie jawy. Jest bardzo prawdopodobne, e w miar pracy
ze
wiadomymi
snami
codziennym
yciu
zaczniemy
rwnie
napotyka
problematyczne sytuacje, ktre bd zachcay, a nawet wymagay posuenia si w

stanie jawy walorami wiadomoci ze stanu wiadomego nienia. Mona oczekiwa,
e staniemy si bardziej obiektywni i nieprzywizani, jak rwnie bardziej wiadomi
celu naszych bezporednich dozna.
Z komentarza Carla Gustava Junga do Sekretu Zotego Kwiatu" pochodzi
nastpujcy cytat:
Droga najeona jest niebezpieczestwami. Wszystko, co dobre, duo kosztuje, a
rozwj osobowoci jest jedn z rzeczy najkosztowniejszych. Jest to kwestia
powiedzenia tak samemu sobie, uznania swego Ja za zadanie najpowaniejsze,
kwestia bycia wiadomym wszystkiego, co si robi, i bezustannego obserwowania
11
tego wraz ze wszystkimi podejrzanymi aspektami. Jest to wic w istocie praca

wymagajca od nas najwyszego wysiku."3
Odkd wiadome sny zagociy w wiecie moich snw, zaczy wyranie zmierza w
okrelonym kierunku - w stron bliszej relacji z wewntrznym wiatem. Pojawiao
si ono wielokrotnie, chocia nigdy nie byo mi dane w peni. Zaczem traktowa
wiadome nienie jako przysta wewntrz snu, z ktrej bd mg chon to wiato.
Podczas pierwszych wiadomych snw nie zdawaem sobie jeszcze sprawy z takiej
moliwoci. wiato stopniowo zaczo pojawia si w moich snach, cho z pocztku
bdnie braem je za jasn gwiazd, ksiyc czy soce. Zazwyczaj miao jasny, biay
kolor, pojawiao si nagle unoszc si nade mn i zwikszajc sw intensywno.
Oto jeden z pierwszych snw tego typu:
Myl lub czytam co o trzsieniach ziemi. Przyjaciel woa mnie do okna (w
nie znanym mi domu) i podnieconym gosem mwi:
-Soce ma bkitn plamk!
Wygldam przez okno. Biae soce znajduje si pod ktem okoo 30 stopni
nad pnocnym horyzontem. Zauwaam, e ma niebieskawy odcie, ale sdz,
e to prawdopodobnie na skutek wtrnego obrazu na siatkwce oka.
-Jeli ni - myl - to jest to wiato, a nie soce!
Aby to sprawdzi, prbuj wej w stan medytacji. Wtedy stwierdzam, e
jednak nie ni - mimo e soce powikszyo si.
(Sparrow, 1974)
Za spraw takich snw postanowiem, e jeli kiedykolwiek uzyskam wiadomo

we nie, bd modli si o wiato i bd prbowa wej w stan medytacji. Z czasem
odkryem, e niemono zrobienia tego prowadzi do przedwczesnego obudzenia si
lub w kocu do rozproszenia uwagi przez sceneri snu do takiego stopnia, e zostaje
si ponownie wchonitym do stanu wiadomoci normalnego snu. Doskonaym
3
Jung C. G., Podr na Wschd, Pusty Obok, Warszawa 1992, s. 47.
12
przykadem, jak rodowisko snu moe rozproszy uwag nicego, jest nastpujcy
sen pewnego modego czowieka:
Bdc wiadomy tego, e ni, odkrywam, e znajduj si w miejscu, z
ktrego rozchodz si cztery tunele. Intuicyjnie wiem, dokd kady z nich
prowadzi - do pamici, intelektu, emocji i psychiki.
Kusi mnie, eby wej na ciek pamici, bo zawiera ona pami nie tylko
tego ycia, ale te wszystkich moich poprzednich ywotw. Znowu przychodzi mi
z pomoc intuicja i wybieram tunel prowadzcy do psychiki. Wiem, e znajd
tam narzdzia, ktre pomog mi w naleyty sposb zbada trzy pozostae sfery.
Wchodz do tunelu, a on staje si bardzo ciemny. W duej odlegoci przede mn
widz jasny punkcik biaego wiata. Po chwili zdaj sobie spraw, e przede
mn, po obu stronach tunelu, s jakie tajemnicze wiata. Czuj, e jeli bd
na nie patrze, to oszalej i powinienem skupia uwag wycznie na biaym
wietle przed sob.
Nagle wychodz z tunelu i widz, e mj cel jest kul biaego wiata.
Wwczas myl, e to ksiyc. Zaczynam zdawa sobie spraw z ogromu pikna
wszystkiego wok mnie, ale wiem, e powinienem koncentrowa si na tym, e
id w stron ksiyca i nie powinienem rozglda si na boki. W kocu nie
mog si ju duej oprze i spogldam na to niesamowite pikno. Zauwaam, e
nic nie wa i mog lata. Wzbijam si do gry wrd chmur o srebrnych
konturach,
wrd kolorowych komet i niezliczonych
gwiazd. Po chwili
przypominam sobie mj cel - dotrze do ksiyca i odkry w sobie moce

psychiczne. Rozgldam si dookoa, ale nigdzie go nie widz... (Wkrtce potem
nicy obudzi si.)
(L. M, 1975)
Modlitwa i medytacja podczas snu pozwoliy mi skupi uwag na tym, co
naprawd pragn napotka, bez rozpraszania jej nieograniczonymi moliwociami, jakie
mog pojawi si w wiadomym nie. Modlitwa i medytacja zdaway si
konsolidowa to, co jest ulotnym doznaniem. Ale co znacznie waniejsze, osignita
13
dziki nim postawa przyjmowania przywoywaa - w przypadku wielu snw natychmiastow obecno wiata.
Ze zdumieniem odkryem, e poszukiwanie wiata poprzez wiadomy sen zostao
opisane w staroytnych tybetaskich manuskryptach, a zwaszcza w Tibetan Yoga and
Secret Doctrines" Evansa-Wentza. W rozdziale zatytuowanym Doktryna snu"
adepta przestrzega si, by zda sobie spraw z iluzorycznej natury obrazw sennych
podczas trwania snu! Przedstawione s tam rne wiczenia, zarwno fizyczne jak i
mentalne, umoliwiajce adeptowi uzyskanie wiadomoci we nie. Jednym z celw
tego procesu jest przeniesienie wiadomoci ze stanu jawy do stanu snu i na odwrt,
bez luki w wiadomoci. Nadrzdnym celem uzyskania takiej cigoci wiadomoci
jest uzmysowienie sobie, e rodowisko stanu jawy jest rwnie kreujcym siebie
snem. To odkrycie prowadzi adepta do drugiej i najwaniejszej fazy wiadomego
snu, ktr jest medytacja nad Rzeczywistoci ukryt za obrazami sennymi. Ten etap
wiadomego snu, podczas ktrego nicy moe wej w stan iluminacji, nazywany jest
w tekstach tybetaskich Budzeniem si Czystego wiata". Jest to stan, w ktrym
nicy kieruje swoj uwag na rdo powstawania obrazw sennych.
Z pewnych przyczyn czowiek wydaje si bardziej podatny na dowiadczenie
iluminacji, gdy medytuje w stanie snu, anieli wtedy, gdy medytuje na jawie. Jest to tak,
jakby bariera pomidzy czowiekiem a Boskoci stawaa si przezroczysta, objawiajc
wiato, ktre byo skutecznie przesaniane przez nie przynoszce spenienia
przeycia, poczucie winy i karygodne myli. Gdy wybaczy si lub zaakceptuje si te
pragnienia i lki tworzce t podwiadom barier, nicy moe stan twarz w
twarz z Boskoci.
Przekonaem si, e gdy w wiadomym nie pojawi si wiato, wtedy wydarzenia
poprzedzajce ten fakt zazwyczaj przestaj by wane. Podczas gdy pocztkowy sen
moe by wanym doznaniem wstpnym, to pojawienie si wiata wydaje si
zasadniczym punktem kulminacyjnym procesu nienia. Uzyskawszy wiadomo we
nie nicy zdobywa du niezaleno i otwiera si przed nim wiele moliwoci
reagowania. Jednak kiedy wiato staje si widoczne, nicy uwiadamia sobie, e jeli
ma si ono do niego zbliy i sta si jego wewntrznym doznaniem, to naley wyrzec
14
si niezalenoci i korzyci dla siebie. Najwaniejszym wymogiem, jaki na tym etapie

musi speni nicy, jest poddanie si.
Odkryem, e jest niezmiernie trudno tego dokona. Ilustruje to poniszy sen:
Jestem na dworze i widz wiato na niebie. Wiem, e jeli wiato ma na
mnie zstpi, to musz odwrci gow. Jestem wiadomy tego, e ni. Pochylam
gow. wiecca kula rozwietla ziemi wok mnie. Gdy si do mnie zblia,
zaczynam si ba. Spogldam w gr, a wtedy kula wzbija si w niebo. Sytuacja
powtarza si, ale nie potrafi pokona wasnego strachu. Budz si.
(Sparrow, 1974)
Zazwyczaj kiedy chc dozna iluminacji, nie uzmysawiam sobie, e prosz o

doznanie wymagajce olbrzymiej pokory. atwo o tym zapomnie, gdy myl o
piknie i radoci ofiarowywanej w takim dowiadczeniu. Lecz kiedy staj na
progu", kiedy wszystkie moje lki staj na przeszkodzie bliskiemu ju zjednoczeniu,
wtedy moja wiara zazwyczaj okazuje si niewystarczajca. Ten motyw powtarza si w
nastpnym nie:
Wchodz do kocioa i wiem, e mam tam przemawia. Zebrani piewaj
psalm trzydziesty trzeci z czerwonego modlitewnika. Kiedy czyni zwyke wstpne
przygotowania, postanawiam wyj na zewntrz, aby samemu si przygotowa.
Martwi si i boj, bo nie wiem, o czym mam mwi. Siadam na trawie i nagle
przychodzi mi do gowy temat, ktry wydaje si waciwy - Droga poddania".
Wwczas spogldam na wschodni stron nieba i widz du kul biaego
wiata, wielokrotnie wiksz od ksiyca. Uwiadamiam sobie, e ni. Krzycz z
radoci wiedzc, e kula przybywa po mnie. Wtedy wiato wznosi si w niebo,
jakby oczekiwao bardziej stosownej reakcji z mojej strony. Wiem, e musz
przesta na nie patrze i ufa. Gdy to robi, wiato obnia si. Gdy zblia si do
mnie, sysz kobiecy gos:
- Dobrze zrobie przyjmujc do swego wntrza to wiato. Ale teraz musi
zosta skierowane na zewntrz.
15
Powietrze jest naadowane energi, a ziemia jasno wieci. Czuj kucie na

czubku gowy, ktr wiato ogrzewa. Budz si.
(Sparrow, 1974)
Przesanie tego snu zdaje si by nastpujce: poddania si staje si kluczem do

wewntrznej iluminacji i twrczego istnienia w wiecie. Przesanie to potwierdza
nastpujcy cytat z odczytw Edgara Cayce'a:
...chocia zostae wybrany jako kana Boskiej energii, ty sam moesz nie
robi nic. Duch Chrystusa, dziaajcy w tobie i przez ciebie, przyniesie owoce
Ducha w doznaniach tych, ktrych poprowadzisz do wiata. (281-19)
Byo mi trudno podda si czemu, co wydaje si tak przytaczajce i cakowicie
inne. Jednake afirmujc idea duchowy4, zdoaem wybra porednika pomidzy
tym przytaczajcym doznaniem a sob - porednika, ktry nie umniejsza doznania,
lecz nadaje mu ludzkie i namacalne cechy. Poniewa wzywaem tego porednika w
modlitwach i medytacjach na jawie, On sta si si, dziki ktrej potrafiem podda si
potnemu i transformujcemu doznaniu wewntrznemu. Przedstawia to nastpujcy
sen:
Jestem w towarzystwie Alana (bliskiego przyjaciela) i obaj wiemy, e wanie
nimy. Zaczynamy lata zygzakami w wielkiej, nowej sali, jakbymy j
przygotowywali i wicili. Waciwie przenikamy si nawzajem, gdy rwnoczenie
przelatujemy przez rodek pomieszczenia.
W pewnej chwili widz Alana, jak stoi u drzwi na kocu sali i rozmawia z
kim stojcym za drzwiami. Wiem, e tam jest Jezus! Z obaw przechodz przez
drzwi i spogldam na Niego. Z pocztku mog widzie tylko jakie jasne, biae
wiato. Ale potem wiato zmienia si nagle w janiejc posta Pana...
(Sparrow, 1975)
Wyjanienie roli porednika jest wanym krokiem na drodze do twrczego
wiadomego nienia. Ofiarowuje on ochron, towarzystwo i osobiste przewodnictwo.
4
O ideale duchowym patrz: Dodatek A. (przyp. tum.)
16
Bez tego zjednoczeniu ze wiatem brakuje istotnego skadnika czowieczestwa, nie

prowadzi to do wysoce wiadomego ycia.
Mam nadziej, e ten opis przekona czytelnika o dostpnoci wiadomego nienia.
Moim zdaniem jest ono w zasigu rki dla nas wszystkich - a wiato, ktre
wiadome nienie obiecuje, jest tylko o jeden krok dalej. Przeszkodami, ktre
utrudniaj jego pojawienie si, s nasze przekonania i dawice nas pojcia o samych
sobie. A prawdopodobnie jedyne, co trzeba zrobi, to wykaza minimum chci, aby
posi ten dar - eby wit mg nadej.
17
ROZDZIA 2
wiadome nienie jako proces ewolucyjny
Co czowiek usiuje robi w obliczu ogromu Si i wyzwa? Prbuje pozosta tak
niewiadomy, jak to tylko moliwe i robi to z godn uwagi skutecznoci.
Dorothy Berkeley Phillips, Wybr jest zawsze nasz
Stan normalnego snu
Mona okreli doznania senne czowieka jako stan, w ktrym czowiek bierze
udzia w sztuce, ktrej zdaje si sam nie napisa. Dziwne i nieznane symbole oraz
sceny mieszaj si z tymi ju znanymi. Caa kontrola nad yciem, jak nicy sprawuje
podczas dnia, we nie zazwyczaj znika. Istnieje zadziwiajce podobiestwo midzy
stanem normalnego snu a wiadomoci czowieka pierwotnego. We nie czowiek
posiada to, co zdaje si by wiadom tosamoci, lecz rzadko nicemu przychodzi na
myl, e sprawy we nie mogyby toczy si inaczej, ni si tocz. nicy nie pyta, czy
to, czego doznaje, jest niezbdne lub co mona byoby zrobi, eby zmieni istniejce
we nie okolicznoci. Rzadko si zdarza, aby w stanie normalnego snu pojawiaa si
autorefleksja. Sytuacje, ktre na jawie zostayby uznane za absurdalne, we nie s
zawsze przez nicego akceptowane bez wahania.
Podobnie Carl Gustav Jung opisuje w Prbie psychologicznej interpretacji dogmatu
o Trjcy witej wiadomo czowieka pierwotnego:
Zanim czowiek nauczy si formuowa myli, przychodziy one same do
niego. Nie myla - postrzega funkcjonowanie wasnego umysu.
W normalnym stanie snu czowiek nie ni, e dziaa zgodnie ze swoj wol, lub e
aktywnie wybiera, lecz doznaje tego, co do niego przychodzi, co mu si po prostu
przydarza.
Kolejn cech charakterystyczn tego poziomu wiadomoci jest brak precyzyjnego
rozrnienia midzy nicym a obrazami snu. Do czsto zdarza si nicemu, e w
jednej chwili obserwuje kogo w swoim nie, a w nastpnej identyfikuje si z t
osob. Ten proces czenia si z symbolami snu jest zwizany ze stapianiem si,
18
stanem, w ktrym jednostka doznaje rozpuszczenia granic pomidzy sob a wiatem.

Wedug Junga
taki
stan
wiadomoci jest gwn cech charakterystyczn
prymitywnej psyche, jak rwnie wczesnych etapw dziecistwa. Jednostka taka jest
otwartym systemem, jest poczona z otaczajcym j rodowiskiem, nie posiada
poczucia granicy midzy sob a wiatem. Kiedy czowiek stapia si z otoczeniem, staje
si od niego zaleny. Manifestuje si to we nie jako podatno na wpyw obrazw
sennych. W tym stanie zdolno nicego do reagowania jako jednostka zmniejsza
si. Wyraajc to inaczej, wraz z postpem procesu stapiania si, zmniejsza si
zdolno reagowania. W psychologii Gestalt nadmierne stapianie si uwaane jest za
neurotyczn obron, poniewa jednostka nie potrafi powiedzie, czym s inni
ludzie. Nie wie, gdzie koczy si ona, a gdzie zaczynaj si inni.5
Pojcie granicy jest bardzo wane dla naszego rozumienia wiadomego nienia. Gdy
zaczynamy we nie zauwaa pocztkowe stadia wiadomoci i autorefleksji,
obserwujemy pocztek dobrze okrelonej granicy kontaktu lub inaczej - rozrnienie
pomidzy nicym a rodowiskiem snu.6
Wielu psychologw poddaje w wtpliwo warto przechodzenia ze stanu
normalnego snu do stanu snu wiadomego. Przecie udowodniono, e normalny sen jest
magazynem informacji o wewntrznym funkcjonowaniu osobowoci, jest te przeyciem
terapeutycznym. Wedug powszechnej opinii normalny sen stanowi oczywist warto.
Jednake aspektem, ktrego warto mona kwestionowa, jest to, jak nicy reaguje
na sen, kiedy ni.
Wikszo z nas robi powany bd prbujc zrozumie swoje sny. Bd polega na
tym, e nie oddzielamy symbolicznego przesania, lub samego snu, od subiektywnych
reakcji we nie. Ponownie przekonujemy si tutaj o znaczeniu ustanowienia granicy
pomidzy nicym a wiatem snu. Gdy nie potrafimy tego zrobi, zazwyczaj
interpretujemy symboliczne przesania zgodnie z nasz subiektywn reakcj na nie we
nie. Ten bd jest identyczny z projekcj, czyli z tendencj do narzucania otoczeniu cech
wasnej osobowoci. Tak wic gdy kadziemy nacisk na znaczenie przebudzenia
wiadomoci we nie, nie podwaamy znaczenia jego symbolicznej treci. Zamiast tego
5
6
Frederick Perls, The Gestalt Approach, s. 38.

Tame, s. 15-24
19
zajmujemy si poprawianiem relacji midzy nicym a treci snu, aby ich ze sob
nie pogmatwa. eby zrozumie tre snu, musimy najpierw zrozumie, kim jestemy.
Gdy tego dokonamy, bdziemy mieli na tyle silne poczucie tosamoci, e bdziemy
potrafili odgrodzi si od wpywu obrazw sennych.
Zanim czowiek pierwotny nauczy si rozumie procesy zachodzce w naturze,
najpierw musia wyksztaci w sobie mechanizm autorefleksji lub ego. Ten proces
stopniowo oddziela go od wiata zewntrznego. W pewnym sensie ludzko zostaa
zrodzona kosztem wygnania z dajcej bezpieczestwo niewiadomoci w stan rosncej
niezalenoci i woli.
Podobnie, abymy mogli w peni zrozumie tre snu podczas doznania sennego,
musimy wyj ze stanu stopienia si lub identyfikacji ze snem i wej w stan
autorefleksji, niezalenoci. Opieramy si temu, jak zauway Carl Jung:
Biblijny
upadek
czowieka
przedstawia
wit
wiadomoci
jako
przeklestwo. W gruncie rzeczy to wanie w tym wietle patrzymy na kady

problem, ktry zmusza nas do wikszej wiadomoci i jeszcze bardziej oddala nas
od raju niewiadomego dziecistwa.7
Stan normalnego snu moe by postrzegany jako wskanik dziecicej zalenoci
czowieka od obrazw w jego psyche, ktre czowiek sam sobie stworzy i nastpnie
odrzuci, tak samo jak uczyni to z przedwiadomymi elementami, ktre le
wewntrz czowieka i nie potrafi si wyoni z powodu braku jego zrozumienia. W
obu przypadkach nie potrafi on wzi na siebie odpowiedzialnoci za wiadome
posiadanie tych elementw, gdy odrzuca moliwo odseparowania si od nich. Wydaje
si to paradoksalne, e aby zintegrowa odrzucony aspekt nas samych, najpierw
musimy ujrze siebie oddzielnie od niego. Tak dugo, jak podzia midzy jednostk a
odrzuconym aspektem jej osobowoci pozostaje niejasny, pojednanie nigdy nie
nastpi. wiadomo musi wyjani problem, a zostanie on wyranie zdefiniowany.
W przeciwnym razie z problemem nadal bdzie boryka si czowiek nie uwiadomiony.
Musimy przerwa z nim relacj niewiadom i przystpi do wiadomej konfrontacji.
C. G. Jung, The Stages of Life, s. 389.
20
Gdy we nie pojawia si wiadomo, nicy dokonuje obiektywizacji obrazw snu.

Obraz stopniowo traci swoj autonomi i staje si coraz bardziej ulegy woli
nicego. Perls komentuje to w ten sposb:
Powstrzymujesz sam siebie przed osigniciem tego, co chcesz osign.
Jednake nie przeywasz tego, jakby sam to robi... to jaka inna sia ci
powstrzymuje.8
Gdy w stanie snu wyaniamy si jako wiadome jednostki, zaczynamy dowiadywa
si, w jaki sposb powstrzymujemy samych siebie przed osiganiem tego, co chcemy, i
e ta inna sia, ktra krzyuje nam plany, to my sami pod wieloma postaciami.
Pocztek stanu wiadomego snu
Gdy wiadome sny zaczynaj pojawia si w yciu czowieka, s one nieczste i
krtkotrwae. Erich Neumann opisuje podobnie infantylne ego:
Tak jak infantylne ego, sabo rozwinite i atwo mczce si, wyania si
niczym wyspa z oceanu niewiadomoci jedynie na par chwil, by ponownie
si w nim pogry, tak wczesny czowiek dowiadcza wiata.9
Poniewa w tym wczesnym stadium wiadome pragnienie takich przey
odgrywa niewielk rol, najwyraniej czynnikiem wywoujcym wiadomo we nie jest
zazwyczaj aosna, wysoce absurdalna lub niedorzeczna sytuacja. Powinnimy
zachowa ostrono twierdzc, e jaki szczeglny czynnik powoduje uzyskanie
wiadomoci we nie. Moemy jedynie obiektywnie stwierdzi, e pewne czynniki, jak
stres emocjonalny lub zdanie sobie sprawy z istnienia jakiej niedorzecznoci we nie,
po prostu towarzysz uzyskaniu wiadomoci we nie. Poniewa nicy odczuwa, e
czynniki te sprawiaj, i staje si wiadomy we nie, bdziemy je umawia tak, jakby
naprawd tak byo.
Powszechnym przykadem tego, co wywouje pocztkowy stan wiadomego snu, jest
stresujca sytuacja we nie, kiedy nicy ucieka przed jakim zwierzciem lub osob
prbujc wyrzdzi mu krzywd. Kiedy nicy staje w obliczu stresujcej sytuacji,
zdaje si to wytrca go ze stanu stopienia si ze snem oraz pobudza jego
8
9
Perls, s. 178
Erich Neumann, The Origins and History of Consciousness, s. 15.
21
autorefleksj. nicy nie moe ju sobie pozwoli na brak rozrnienia midzy

samym sob i wpywem, jaki wywiera na niego przedmiot jego lkw. Przykadem
tego jest taki fragment snu:
mczyzn. Przestraszony biegn przez znajom dzielnic przemykajc midzy
domami. Uwiadamiam sobie, e ni, a strach jest zbdny.
(Sparrow, 1974)
Widzimy tutaj, e pragnienia nicego i dana sytuacja zmieniy si tak
radykalnie, e stworzyy psychologiczny podzia lub granic midzy nicym i
wiatem snu.
W podobnych okolicznociach mogo zosta pobudzone prymitywne ego. Na
przykad wspczesne badania wykazay, e ruch obrotowy Ziemi jest wanym
elementem wpywajcym na zachowanie czowieka i w duym stopniu rzdzi jego
okresami snu i jawy 10. Ten rytm biologiczny zaley od dugoci dnia. Tak wic ruch
obrotowy Ziemi jest przykadem tego, jak organizm ludzki jest niewiadomie
poczony z natur. Jeli dugo dnia nie zmienia si, wystpuje niewielkie
zrnicowanie midzy wewntrznymi doznaniami czowieka a zdarzeniami wiata
zewntrznego.
Jednake istniej sytuacje, kiedy dugo dnia zmienia si znacznie, jak na przykad
podczas zamienia soca. Kiedy to nastpuje, dochodzi u czowieka do wymuszonego
zrnicowania midzy wewntrznym doznaniem dnia a zewntrznym zjawiskiem
ciemnoci. Podczas wydarze o charakterze nieregularnym, takich jak zamienia soca i
naturalne kataklizmy, stopienie si ze wiatem zewntrznym moe by dla jednostki
bardzo trudne do utrzymania. Wtedy wanie czowiek pierwotny mg doznawa
krtkich chwil oddzielenia od wiata zewntrznego.
Carl Gustav Jung mwi: wiadomo nie rodzi si bez blu. Ten bl mona
opisa jako rozdranienie, ktre pojawia si, kiedy usunite zostaj podstawy
zalenoci czowieka, i czym przejawia si jego nieuchronne oddzielenie od wiata.
10
Luce G. G., Body Time, s. 8.
22
Wydaje si, e w pierwszych stadiach wiadomego nienia pojawia si opr przed

opuszczeniem stanu normalnego snu. Zamiast zda sobie spraw z istnienia
niepasujcego elementu we nie, nicy zazwyczaj postrzega go jako co innego.
Przykadem tego jest nastpujcy fragment snu:
Jestem z dwoma przyjacimi na dworze. Patrzymy na nocne niebo.
Zauwaam, e widniej na nim dwa ksiyce. aden z nich nie jest w peni, ale
w drugiej lub trzeciej kwadrze. Domylam si, e musz ni, ale sdz, e jest to
zbyt rzeczywiste jak na sen. Nie chc nic mwi o tych dwch ksiycach,
poniewa jeli si myl, mog zosta wymiany...
(Sparrow, 1974)
Okazuje si, e rodzca si wiadomo nie jest atwo akceptowana przez nicego.
Pene zamanifestowanie si wiadomoci we nie spotyka si z najwikszym oporem,
zwaszcza podczas pocztkowych etapw wiadomego nienia. W podobny sposb Erich
Neumann opisuje okres w ewolucji prymitywnego ego, w ktrym dominujc potrzeb
jest pragnienie pozostania niewiadomym i poczonym z natur:
Dopki infantylna wiadomo ego jest saba i odczuwa trud wasnego
istnienia jako uciliwy ciar... nie odkrya jeszcze swej wasnej rzeczywistoci i
odmiennoci...
Czowiek jeszcze nie stoi twarz w twarz ani z samym sob, ani z natur, ani
te jego ego nie stoi twarz w twarz z niewiadomoci. Jego bycie sob jest nadal
nucym i bolesnym dowiadczeniem, jest nadal przeciwiestwem, ktre trzeba
pokona.11
Mona by si spiera, czy rozwj wiadomoci jest naturalnym procesem i czy z
czasem wszyscy stan si bardziej wiadomi w swoich snach, jak i w yciu na jawie.
Jung dochodzi do wniosku, e tak si nie stanie.
Natury wcale nie obchodzi aden stan wyszej wiadomoci; wrcz
przeciwnie.12
Podobnie twierdzi Neumann:
11
Neumann, s. 16
12
C. G. Jung, The Stages of Life, s. 394.
23
Denie ku wiadomoci jest czym nienaturalnym w naturze. Jest za to

charakterystyczne dla rodzaju ludzkiego.13
Tak wic, kiedy we nie po raz pierwszy pojawia si wiadomo, wydaje si

pozostawa w sprzecznoci z naturalnymi nakazami nicego. Taki impas moe
zosta pokonany, kiedy pojawi si stresujca sytuacja, w ktrej nicy przestaje odnosi
korzyci z wiary w tre snu i identyfikowania si z t treci. W takim przypadku
pragnienie uzyskania wikszej wiadomoci zdaje si by poprzedzone przez
konieczno jej uzyskania.
Chocia
stres
emocjonalny
wydaje
si
gwnym
czynnikiem
wywoujcym
wiadomo we nie we wczesnych fazach, to po pewnym czasie zaczyna wyania si

inny czynnik, zwaszcza gdy wzroso ju wiadome pragnienie posiadania takich
dozna. Oliver Fox nazywa ten proces pojawieniem si zdolnoci krytycznej i sdzi,
e jest ona warunkiem niezbdnym do uzyskania wiadomoci we nie14. Przykad
takiej zdolnoci krytycznej przedstawia nastpujcy sen:
Jestem na wysokim wzgrzu nad jeziorem. Szukam jakich przedmiotw
pozostaych po Indianach. Zdaje si, e syszaem o kulturze, ktra istniaa na
tym terenie w czasach prehistorycznych. Powiedziano mi, e Indianie dokonali
wielkiego postpu w sztuce obrbki kamienia.
Wspinam si na szczyt wzgrza i znajduj tam trzy piknie wykonane
kamienne kielnie albo noe. Uwiadamiam sobie, e s zbyt wspaniae, aby
mogy by rzeczywiste i e na pewno ni...
(Sparrow, 1974)
Zaczynajca wyania si w stanie snu zdolno krytyczna staje si coraz bardziej

dostrojona do nowych i niepasujcych elementw snu. Kiedy zaczyna funkcjonowa,
zaczyna sprawdza pozorn realno niepasujcych elementw snu.
13
Neumann, s. 16.
14
Olivier Fox, Astral Projection, s. 35.
24
Pojedynczy, niepozorny szczeg moe sta si kluczem, ktry zostaje dostrzeony

przez t krytyczn wiadomo. Okazuje si, e im wicej takich dozna przeywa
czowiek, tym subtelniejsza staje si wiadomo niezgodnoci. Na przykad niej
opisany sen mia miejsce wiele lat po tym, jak nicy zacz mie takie doznania:
...Id midzy drzewami w stron naszej chaty. Spogldam w d i widz, e
mam na nogach par nowych butw. miej si, poniewa nie posiadani nowych
butw. Uwiadamiam sobie, e ni...
(Sparrow, 1974)
Te nieoczekiwane anomalie we nie, ktre pobudzaj zdolno autorefleksji, s
podobne do niezwykych wydarze w naturze, ktre pobudzaj rozwj ego. Mona si
domyla, e niezgodno natury, ktr czowiek tak zapamitale przeklina, umoliwia
powstanie autorefleksji w prymitywnej psyche. Ta niezgodno natury przeciwstawia
si identyfikacji czowieka ze wiatem, do ktrej czowiek dy, i ktr pragnie
zachowa. Skazuje go tym samym na jego wasne siy. Jest to trudne do zniesienia,
frustrujce poczenie. wiadomo zaczyna wyania si jako rodek odgradzajcy
organizm od niespjnej natury i podtrzymujcy wewntrznie spjny system
reagowania na ni.
Rozwj zdolnoci krytycznej w snach rwnie umoliwia nicemu odejcie od
nieprzewidywalnoci swojej wewntrznej natury i nawizanie z ni relacji wiadomej.
Tak oto infantylna wiadomo, bez przerwy wiadoma [...] swojej
zalenoci od matrycy, z ktrej si wyonia, stopniowo staje si niezalenym
systemem.15
wiadome nienie i dowiadczenia pobytu poza ciaem

Kiedy stan wiadomego snu zostaje wywoany przez stres emocjonalny lub
pobudzenie zdolnoci krytycznej, nicy zazwyczaj doznaje zmiany jakociowej we nie.
Zazwyczaj jest ni ogromne poczucie wolnoci osobistej i niezalenoci.
15
Neumann, s. 46.
25
...Uwiadamiam sobie, e ni. Wylatuj przez dach w gr. Okolica jest

niesamowicie pikna. Soce wanie wschodzi i jasno owietla drzewa. Startuj"
i lec nad drzewami i pobliskimi domami.
(Sparrow, 1974)
Na tym etapie wiadomego nienia nicy wyranie uzmysawia sobie, e posiada
inne ciao ni to ciao, ktre pi. Moemy teraz powiedzie, e z filozoficznego punktu
widzenia przeycia poza ciaem niczym nie rni si od wiadomych snw."16 Jeli
wiadome nienie jest stanem samowiadomoci, w ktrym zachodz zarwno
wiadome sny jak i przeycia poza ciaem, to wiadome nienie mona omawia bez
koniecznoci wyodrbniania jego rnych przejaww. wiadome nienie, podczas
ktrego pojawia si poczucie ciaa, przedstawiaj dwa nastpujce przykady:
...Uzyskaem wiadomo, e ni, lub raczej, e to moje ciao pi w jakim
innym miejscu. Badam ciao, w ktrym jestem i przekonuj si, e jest bardzo
rzeczywiste i mocne. Zdaj sobie spraw, e za spraw swej trjwymiarowoci
doznanie to w jaki sposb musi by realne.
(Sparrow, 1974)
Gdy nicy zachowa przez duszy czas wiadomo nienia, zaczyna doznawa
stosunkowo trwaego poczucia tosamoci. Granica midzy nicym i wiatem snu staje
si tak dobrze okrelona psychologicznie, e nicy zaczyna rwnie uzmysawia sobie
istnienie granicy fizycznej. Jeli powstajce w wyniku tego ciao jest w jakikolwiek
sposb rzeczywiste w sensie fizycznym, jak tego staraj si dowie parapsycholodzy,
to znaczy to, i w nicym narasta potrzeba, by nada form fizyczn temu, z czym
utosamia si poza ciaem. Z ciaem fizycznym identyfikujemy si przez cae ycie.
Std te moliwe jest, e wkraczamy w stan wiadomego nienia z przyjtym z gry
programem", ktry sprawia, e postrzegamy ciao - zamiast bezksztatnej masy
energii. Ten pogld potwierdzaj dowiadczenia Johna Lilly przedstawione w
ksice The Center of the Cyclone. Lilly opisuje w niej spotkanie z dwiema istotami, gdy
znajdowa si poza ciaem.
16
Celia Green, Lucid Dreams, s. 20.
26
Zatrzymay si w pewnej odlegoci i powiedziay mi, e tym razem

rozwinem si tylko do tego stopnia, w ktrym mog wytrzyma ich obecno
pozostajc w tej konkretnej odlegoci. Gdyby zbliyy si do mnie bardziej,
pochonyby mnie i jako poznajca je istota zniknbym stapiajc si z nimi.
Powiedziay jeszcze, e to ja podzieliem je na dwie, poniewa w taki sposb je
postrzegam, ale w rzeczywistoci stanowi jedno w przestrzeni, w ktrej si
znalazem. Powiedziay, e bdc wci jednostk, za spraw swojej projekcji
uparcie postrzegam je jako dwie istoty.17
Doznanie to sugeruje, e nasza potrzeba posiadania ciaa w stanie wiadomego
nienia wynika po czci z naszej dotychczasowej identyfikacji z ciaem fizycznym i z
naszego wahania, czy przesta si z nim identyfikowa.
Wtpi, czy mona okreli poczucie identyfikacji z ciaem, kiedy osoba zatracia
swoje granice w relacji z otoczeniem. Czowiek pierwotny, podobnie jak nicy,
prawdopodobnie nie by wiadomy odrbnoci swojej osoby, dopki nie zdoa wyj
poza owo stopienie si ze wiatem zewntrznym. Na tym etapie skra bya
najbardziej oczywist i namacaln granic midzy jednostk a wiatem zewntrznym i
odpowiednio wyznaczya nowe poczucie odrbnoci, z ktrej czowiek zacz zdawa
sobie spraw.
Nawet kiedy czowiek zaczyna mie regularne wiadome sny lub dowiadczenia
pobytu poza ciaem, zwyke sny znacznie przewyszaj liczebnie sny wiadome. Jednak
to, co wydarzy si w wiadomym nie, moe mie dla nicego o wiele wiksz
warto ni gdyby to by normalny sen. Najwaniejsz cech wiadomego snu okazuje
si zdolno do wiadomego wzicia odpowiedzialnoci za to, co si zaniedbao, o ile
sen jest w duej mierze obrazem tego, czego si wyparlimy lub co zaniedbalimy. Cay
proces stawania si wiadomym we nie i przejmowania snu w posiadanie
przedstawiaj rne fragmenty nastpujcego snu:
Spaceruj po ulicy w pobliu mojego domu, gdy nagle spostrzegam czowieka,
o ktrym wiem, e jest mi niechtny. Biegn na pnoc i sysz, jak woa swoich
towarzyszy, eby przyczyli si do pocigu.
17
Lilly J. , The Center of the Cyclone, s. 26-27.
27
Szukam schronienia w duym, wielopitrowym domu. Para ludzi, ktra w nim

mieszka, wchodzi ze mn na grne pitro majc nadziej, e cigajca mnie
banda nie znajdzie nas tam...
Do tego czasu nicy styka si z pewnym aspektem siebie, ktrego nie potrafi
zaakceptowa, ale wierzy w jego niezalene istnienie. Brak autorefleksji i zdolnoci
wyodrbnienia samego siebie w normalnym nie uniemoliwia nicemu wzniesienie
si ponad pozorn rzeczywisto wiata snu. Obrazy senne, ktre sami stworzylimy,
pozostaj niezniszczalne tak dugo, a w peni wiadomie nie stawimy im czoa.
Pogodzenie si nicego ze stresujc sytuacj moe zdarza si i zdarza si w
normalnych snach, ale nienie wiadome i przewiadczenie, e sen nie ma ostatecznej
wadzy nad nicym, znacznie uatwiaj ten proces. Sen toczy si dalej:
Wchodzimy na wysze pitro i z obaw oczekujemy ich nadejcia. Nagle
uwiadamiam sobie, e nimy. Prawdopodobnie stoj na krzele, poniewa widz
wszystko z gry.
- My nimy! - mwi spogldajc w d na dziewczyn.
Ona mieje si z tego i nie chce mi wierzy. Mwi, e jej to udowodni
znikajc na chwil ze snu. Robi to i sysz, e ze zdziwienia zrobia gony
wdech. Powracam wic do snu. Jest zachwycona, gdy uwiadamia sobie, e nie
ma si czego ba...
W tym momencie snu nicy pobudzony przez emocjonalny stres uzyska
wiadomo, e ni. Jego natychmiastow reakcj jest nie tyle myl co zrobi w obliczu
zbliajcego si zagroenia, lecz raczej eksperymentowanie z nowo zdobyt wolnoci i
niezalenoci. Sen toczy si dalej:
Syszymy, e banda wbiega po schodach. Widz jakiego czowieka, ktry
zamierza wyj im naprzeciw ze strzelb. Zaczynam si ba, chocia wiem, e
mog stawi im czoa bez adnego ryzyka. Postanawiam wycofa si. Kiedy si
budz, czuj si tak, jakbym unikn koniecznej konfrontacji.
nicy najwyraniej nie przyjmuje odpowiedzialnoci za sen, uciekajc do stanu
jawy. Jednak gdy ju raz pojawia si wiadomo konfliktu, problem ten zdaje si
28
nieubaganie ciga nicego, jakby nicy by wrcz zobowizany do uporania si z

nim. W przypadku tego snu jest to prawd. Kiedy nicy zasypia ponownie, nastpuje
natychmiastowa konfrontacja z nierozwizan sytuacj:
Z pewnej odlegoci widz ta sama grup mczyzn, co w poprzednim nie.
Gdy si zbliaj, postanawiam, e nie bd ucieka. Podchodz do mnie jak sfora
psw czekajc tylko na jaki niewaciwy ruch z mojej strony. Ale gdy miej si
nerwowo, zaczynaj klepa mnie po plecach i umiecha artobliwie.
(Sparrow, 1974)
To zdarzenie koczy pewien proces. nicy wzi si za bary z t czci siebie,
ktra prawdopodobnie stanowiaby dla niego zagroenie, gdyby nie uzyska
wiadomoci we nie.
Proces przejmowania wadzy nad snem poprzez uzyskanie wiadomoci, e si ni,
jest bardzo bliski celom terapii Gestalt. Wielk wag przypisuje si w niej rozwojowi
wiadomoci. Enright mwi:
W istotach ludzkich wiadomo rozwija si tam, gdzie nowoc i zoono
transakcji s najwiksze, i gdzie istnieje najwicej moliwoci (dobrych lub zych).
wiadomo
pozwala
na
maksymaln
skuteczno
poprzez
koncentracj
wszystkich zdolnoci organizmu w najbardziej zoonej i penej moliwoci

sytuacji.18
Enright mwi dalej, e celem terapii Gestalt jest reintegracja uwagi i
wiadomoci19. Jedna z definicji snu twierdzi, i sen jest odbiciem tego, o co zabiega
organizm czowieka, ale z czego jego wiadomo w duej mierze nie zdaje sobie
sprawy. Tak wic konflikty w snach reprezentuj te sfery zycia czowieka, ktrych nie
obejmuje jego wiadomo.
Tarapia Gestalt zakada, e gdy wiadomo ponownie zjednoczy si z jakim
oderwanym aspektem osobowoci, czowiek z powodzeniem da sobie z nim rad bez
dalszej pomocy terapeutw. Teoria ta opiera si na idei, e kady posiada rodki
niezbdne do zaatwiania wasnych problemw. Impasy pojawiaj si dlatego, e
18
19
Enright J. B., An introduction to Gestalt techniques, s. 107

Tame, s. 108
29
istniej blokady, ktrych czowiek nie jest wiadomy. Kiedy w sfer blokady (konflikt
we nie) wkracza wiadomo (nienie ze wiadomoci, e si ni), czowiek jest w
stanie zmobilizowa wasne siy niezbdne do rozwizania problemu.
Jeeli
wiadome
nienie
ma
cel,
to
jest
nim
umoliwienie
czowiekowi
uwiadomienia sobie ukrytych aspektw wasnej osobowoci. Nie kady aspekt jest
wypartym przez czowieka konfliktem. Z pewnoci wiele z nich stanowi o piknie i gbi
czowieka. W kadym razie wiadomy sen obwieszcza o przeomie w zdolnoci
reagowania na tym poziomie, na ktrym czowiek nadal jest dzieckiem. Jest to by moe
wyznacznik pocztku zdobywania wiadomoci naszej wewntrznej jani, co przypomina
proces, ktry w relacji ze wiatem zewntrznym rozpocz si wieki temu i cigle nie
dobiega koca.
30
ROZDZIA 3
Dynamika wiadomego nienia
Gdyby oczyci bramy percepcji, kada rzecz jawiaby si czowiekowi taka,
jaka jest - nieskoczona.
William Blake
Cechy pomagajce ni wiadomie

Jedno z pierwszych pyta pojawiajcych si podczas rozwaa nad wiadomym
nieniem jest nastpujce: Dlaczego stan wiadomego nienia zdarza si tak rzadko?
Odpowied na to pytanie przedstawia sposb podejcia nie tylko do wiadomego
nienia, ale rwnie do innych transformujcych dozna.
Najpierw chcielibymy rozstrzygn, czy wiadome nienie jest wrodzonym
potencjaem, ktry jest nam dany, czy te jest to zdolno, ktrej mona si nauczy
lub posi w jakikolwiek inny sposb. Jeli jest to zdolno, ktrej mona si nauczy,
wtedy naleaoby oczekiwa, e wiadomo we nie uzyskiwayby jedynie te osoby,
ktre aktywnie i wiadomie dyy do wyksztacenia w sobie takiej zdolnoci.
Jednake wielu ludzi po zapoznaniu si z t koncepcj potrafi przypomnie sobie
przykady, kiedy w swoich snach spontanicznie uzyskiwali wiadomo, e ni.
Prowadzi to do wniosku, e wiadome nienie jest zasadniczo wrodzon, niewiadom
zdolnoci, ktr bdziemy nazywa potencjaem.
Jednak, jak to ju wczeniej wykazano, osoba, ktra jest przekonana o znaczeniu
wiadomego nienia, ju tylko pragnc tego czciej ni wiadomie. Przedstawiony
niej sen opisany w licie pewnej modej kobiety pokazuje, jak pragnienie doznania
wiadomego nienia moe doprowadzi do snu o gbokiej, transformujcej treci:
Po przeczytaniu artykuu wiadome nienie jako proces ewolucyjny poszam
spa z silnym pragnieniem, eby to sprawdzi. A do witu spaam niespokojnie,
nie pamitajc adnych snw. I wtedy miaam najpikniejsze przeycie.
31
Zdaje si, e byam odpowiedzialna za jakie mae dziecko, ktre siedziao na

nocniku i byo bardzo brudne. Moim zmartwieniem byo to, eby znale
azienk i umy dziecko tak, eby inni tego nie zauwayli. Kiedy wziam je na
rce, wyranie poczuam, e powinno by starsze i lepiej wychowane.
Przyjrzaam si z bliska jego penej mdroci twarzy i nagle odkryam, e ni.
W podnieceniu prbowaam przypomnie sobie rad zamieszczon w artykule
i jedyn myl, jaka przysza mi do gowy, byo najwspanialsze doznanie.
Ogarno mnie bogie uczucie - zlewania si i stapiania z kolorami i wiatem
-otwarcia si na totalny orgazm. agodnie odpynam do stanu jawy. Uczucie
tryskajcej radoci towarzyszy mi ju od szeciu dni.
(P. L., 1975)
Gdyby pragnienie zawsze powodowao takie natychmiastowe efekty, wielu z nas
dowiadczaoby wiadomego nienia do regularnie. Trzeba jednak stwierdzi, e
chocia pragnienie moe dawa pocztkowo potny przypieszajcy efekt, to wkrtce
moe ukaza si niewystarczajce, by nadal wywoywa stan wiadomego nienia.
Jeli mimo intensywnego pragnienia nie uzyskujemy podanych elektw,
zaczynamy wtpi w to, czy w ogle jestemy zdolni do przeywania takich dozna.
Jednake jeeli nasze zaoenie, i ludzie posiadaj wrodzon zdolno do wiadomego
nienia, jest prawdziwe, wtedy problem musi lee gdzie indziej.
Mona prbowa wyjani t pozorn nieskuteczno pragnie i potencjau
wprowadzajc trzeci czynnik majcy wpyw na czsto wystpowania wiadomych snw
oraz
innych
transformujcych
dozna.
Ta
cecha,
ktr
mona
nazwa
przepuszczalnoci, dziaa jako czynnik poredni midzy pragnieniem (ktre jest

wiadomym katalizatorem) a potencjaem (ktry jest niewiadom zdolnoci).
Nierzadko ci z nas, ktrzy pilnie praktykuj medytacj i rwnie intensywnie pragn
transformacji, czuj, e utknli w miejscu. Moemy wtedy mie wraenie, e wiele
dzieje si niewiadomie, ale z pewnych przyczyn nie dociera to do naszej wiadomoci.
Dochodzimy do wniosku, e gdzie musz istnie bariery, ktre stoj midzy naszymi
aspiracjami a rdem transformacji.
32
Prbujc zrozumie natur barier, ktre powstrzymuj wiadomo tkwicych w

nas moliwoci, Carl Jung zaproponowa wprowadzenie pojcia niewiadomoci
jednostkowej, czyli tego poziomu psyche, ktry skada si ze wspomnie naszych
osobistych dowiadcze.
...Niewiadomo jednostkowa zawiera wszelkie elementy psychiczne, ktre
nie s zgodne ze wiadom postaw. Skada si na to caa grupa treci,
gwnie takich, ktre wydaj si moralnie, estetycznie czy intelektualnie nie
do przyjcia i z tego powodu s tumione. Czowiek nie moe cigle myle i
czu jedynie to, co jest dobre, prawdziwe i pikne, a prbujc zachowa idealn
postaw automatycznie tumi wszystko, co do niej nie pasuje.20
Niewiadomo jednostkowa, opierajca si na gbszej niewiadomoci zbiorowej

(ktra mieci w sobie wrodzone zbiorowe wzorce duchowego rozwoju ludzkoci),
zawiera wspomnienia winy, nie akceptowane popdy i nie rozwizane konflikty
midzyludzkie. Jung zauway, e gdy kto jest w stanie rozwiza te konflikty, wtedy
niewiadomo
jednostkowa
staje
si
bardziej
przepuszczalna
dla
gbszych,
integrujcych wzorcw psyche. Tak wic przepuszczalno jest idealnym stanem tego
poredniego
poziomu
midzy
wiadomoci
wrodzonym,
niewiadomym
potencjaem.
Przedstawilimy trzy cechy pomagajce ni wiadomie. Pierwsz cech jest
niewiadomy potencja ukryty w kadym czowieku. Chocia jest on potencjalnie
dostpny, to jest osigalny tylko w takim stopniu, w jakim czowiek jest
przepuszczalny, lub mwic inaczej, jest wzgldnie wolny od nie rozwizanych
konfliktw, ktre tworz bariery. Kiedy czowiek jest przepuszczalny, wtedy
pragnienie pobudza ujawnienie si tego potencjau w wiadomoci. Ten proces moe
osign szczyt w kojcym nie lub doznaniu gbokiej medytacji, podczas ktrej
nastpuje zjednoczenie pomidzy wiadomym, czynicym starania czowiekiem i
gbsz, transformujc jani.
20
Jung C. G., The Stages of Life, s. 310
33
wiadome sny mog powstawa w wyniku rnych kombinacji tych trzech cech.
Na nastpnych paru stronach przedstawi kilka warunkw uzyskania wiadomoci we
nie i przeycia innych transformujcych dozna.
Powany poszukiwacz
Na rysunku poniej widzimy model opisujcy osob, ktra ma pragnienie (oznaczone
strzak) i potencja niezbdny do przeycia transformujcego doznania, ale ktrej
brakuje niezbdnej przepuszczalnoci, by je przey.
Rys. 1. Powany poszukiwacz
Taka osoba moe by zawiedziona odczuwajc niezgodno pomidzy tym, gdzie jest,
a tym, gdzie chciaaby si znale. Kiedy przezwyciy t sytuacj, jej ycie senne
nabierze szczeglnego znaczenia.
Sen mona traktowa jako jeden z najbezpieczniejszych i najwyraniejszych
wskanikw stopnia przepuszczalnoci danej osoby. We nie wspomnienia, ktre
kiedy zostay odrzucone, ponownie docieraj do wiadomoci. Poza tym pragnienia i
postawy nicego znowu wspdziaaj z tymi wzorcami pamiciowymi, ktrych brak
tworzy barier widoczn we nie. Na przykad przytoczony niej sen odzwierciedla
jeden z aspektw nieprzepuszczalnoci nicego:
Jestem po jednej stronie niskiego potu z bardzo maym pieskiem. Po
drugiej stronie potu znajduje si wikszy, bardziej agresywny pies. W jaki
34
sposb mj piesek wabi przez pot tego drugiego (czarnego) psa, ktry na mnie
warczy. Prbuj zachowa spokj, ale pies chwyta zbami moj rk i nie chce
puci.
api go za szyj i zaczynam dusi. Zaciskam rce tylko tak mocno, eby
mnie puci, ale on staje si coraz sabszy. Robi mi si go al...
(Sparrow, 1975)
Powinnimy
zwrci
uwag
na
reakcj
nicego.
Jego
niezdolno
do
zintegrowania i zaakceptowania pewnego aspektu samego siebie, symbolizowanego

przez psa, tworzy stan nieprzepuszczalnoci.
Jednak mimo pojawiajcych si we nie stanw frustracji i napicia nicy moe
rwnie dowiadczy gbszej jani, przychodzcej mu z pomoc, by zaagodzi
sprzecznoci. To tak, jakby pragnienia nicego i jego niewiadomy potencja zbiegay
si we nie, eby pokona bariery, ktre blokuj przepuszczalno. W takich snach
czsto pojawia si posta wyzwoliciela lub kogo, kto reprezentuje wrodzony duchowy
potencja nicego. Zbieno t ilustruje wyranie nastpujcy nie-wiadomy sen:
...Jestem z jak dziewczyn. Oboje martwimy si o to, jak uciec przed
diabem. Ona mwi: Zadzwomy do... (jaki starszy, mdry czowiek). Czuj
wielk ulg.
Wieczorem idziemy zadzwoni. Kiedy zaczynamy wybiera numer, do
budynku wchodzi diabe. Wyglda jakby mia okoo trzydziestu lat. Ma do
dugie, czarne wosy i mwi grubym gosem. Zachowuj si dziecinnie i
niewinnie, eby nie wzbudza jego podejrze. Wracamy do budynku, w ktrym
jest diabe. Za to gupie zachowanie dwa razy uderza mnie zwinit gazet.
Chwil pniej wszyscy stoimy na trawniku przed budynkiem. Kiedy diabe
rozmawia z innymi ludmi, dziewczyna i ja planujemy ucieczk. Omawiamy plan
udajc, e ze sob romansujemy.
Zamierzamy przebiec przez podwrze w cie pobliskich budynkw.
Najbardziej niebezpieczn cz tej drogi, fragment nie zacienionego trawnika,
35
musimy pokona, gdy diabe bdzie z kim rozmawia. Zaczynamy biec, a

przynajmniej ja to robi. Zanim udaje mi si dotrze do cienia, kto mi mwi,
e przede mn jest studnia, do ktrej wpadn, jeli pobiegn dalej. Waham si.
Prbuj zastanowi si, co mam robi.
Gdy tak stoj zwrcony twarz w kierunku, w ktrym zamierzaem poda, z
tyu zblia si wiato. Widz skradajcy si za mn cie diaba, jakby wiato
byo za jego plecami. Odwracam si ze strachem i mwi: Panie, miej lito
nade mn! Zamiast diaba stoi tam pikna kobieta ubrana w biel. Otacza j
wiato. Podchodzi do mnie, wyciga rk i dotyka mojego czoa.
Sen koczy si. Zdaj sobie spraw, e wiato jest we mnie. Jasne ciepo
wypenia moje pole widzenia. Po chwili budz si.
(Sparrow, 1973)
W tym doznaniu nicy staje si wiadomy barier wewntrz siebie, uosabianych

we nie przez diaba. Ucieczka, ktra okazuje si nieskuteczna, wyraa pragnienie
wyrwania si z tych wizw. Jednak desperacja nicego powoduje, e gbsza ja (ktr
moemy przyrwna do potencjau) przychodzi mu z pomoc i koczy proces
wyzwalania si.
Kiedy pragnienie i potencja zbiegaj si i napieraj na wspomnienia, z ktrymi
jeszcze si nie rozliczylimy, lub na wzorce mylowe powstrzymujce przepuszczalno,
wtedy sen zaczyna odzwierciedla skrajnoci ludzkiej kondycji, tak jak w powyszym
nie. Z jednej strony sen rzuca wicej wyzwa i sprawia bl nicemu, a z drugiej
strony wydaje si, e pod wpywem gbszej jani pojawia si zdolno stawiania
czoa tym wyzwaniom. nicy i jego gbsza ja wsppracuj, bior si za bary" z
poprzednio nie akceptowanymi lub nie rozpoznanymi aspektami osobowoci nicego.
Ten szczeglny typ zbienoci ma rwnie due znaczenie w rozwaaniach nad
wiadomym nieniem. Naley zwrci uwag na to, e czsto uzyskujemy
wiadomo we nie w tym samym czasie, kiedy pojawia si symbol wyzwoliciela lub
wyszego ja. Przykadowo w wietle na niebie, nie cytowanym w rozdziale
pierwszym, pojawienie si wiata poprzedzao uzyskanie wiadomoci, e si ni.
36
Moglibymy stwierdzi, e ten dziwny widok zadziaa niczym klucz do przebudzenia"

nicego. Jednake inna rwnie uzasadniona interpretacja zwizku midzy tymi
zdarzeniami jest taka, e nienie wiadome i pojawienie si symbolu wyszego ja s
subiektywnymi
i obiektywnymi
manifestacjami
gbszej
jani
lub
potencjau
umoliwiajcego transformujce doznania.

Zatem dostrzeenie wiata lub symbolu wyszego ja w scenerii snu czsto
zbiega si z uzyskaniem wiadomoci, e si ni. Ukryty potencja nicego moe
ukaza si we nie w uzewntrznionej formie wyszego ja, (np. w postaci nauczyciela
duchowego) i/lub wewntrznej - poprzez uzyskanie wiadomoci we nie. Powody
przemawiajce za tak teori mona by wyjani sprawdzajc, czy uzyskanie
wiadomoci, e si ni i pojawienie si symbolu wyszego ja maj podobny wpyw
na wynik snu.
W przeyciu z diabem nicy popada w skrajn rozpacz i wydaje si, e nie ma
wyjcia. Jest zniewolony przez okolicznoci we nie, ktre sam bezwiednie stworzy.
Jednak gdy pojawia si wietlista kobieta, sytuacja, ktra wczeniej usidlia nicego,
przestaje ju by dla niego zagroeniem. Kobieta stanowi alternatyw sytuacji bez
wyjcia. Transformujcy potencja, jaki ona reprezentuje, ma bezporedni wpyw na
wzorzec pamiciowy, ktry spowodowa nieprzepuszczalno.
Poniewa stan snu jest okresem, podczas ktrego czowiek rzadko rozwaa
alternatywy, przebieg snw zazwyczaj odzwierciedla ukryty determinizm (we nie
rzadko mylimy o tym, e sytuacja mogaby si potoczy inaczej, ni si toczy).
Jednake kiedy pojawia si wyzwoliciel lub symbol wyszego ja, tak jak we wczeniej
wspomnianym nie, oferowane przez sen alternatywy czsto pozwalaj wykroczy poza
determinizm snu.
Podobnie na przebieg snu wpywa uzyskanie wiadomoci, e si ni. Nastpny
sen jest jednym z dugiej serii snw pewnej modej kobiety, w ktrych nieustannie
uciekaa ona przed agresywnym i niepoczytalnym mczyzn. Ten sen by
pierwszym, w ktrym uzyskaa wiadomo, e ni i jak moemy podejrzewa, by on
jednoczenie jednym z ostatnich snw tej serii.
37
Jestem w ciemnej, biednej dzielnicy miasta. W jakiej uliczce zaczyna mnie

goni mody mczyzna. We nie wydaje mi si, e biegn przez dugi czas.
Wtedy uzyskuj wiadomo, e ni i e w wielu snach uciekaam przed gonicymi
mnie mczyznami. Mwi do siebie: Jestem zmczona tym nie koczcym si
pocigiem. Przestaj biec, odwracam si i podchodz do mczyzny. Dotykam
go i mwi: Czy mog ci jako pomc? On robi si bardzo uprzejmy, szczery i
odpowiada: Tak, mj przyjaciel i ja potrzebujemy pomocy. Id do ich
mieszkania i rozmawiam z nimi o ich problemie. Ogarnia mnie wspczucie.
(C. D. Y., 1975)
W tym momencie powstaje pytanie: Jeli nienie wiadome i obecno symbolu

wyszego ja s przejawami tej samej cechy, to dlaczego zazwyczaj tylko jeden z nich
pojawia si w transformujcym nie?
Mimo e oba zjawiska mog reprezentowa te same ukryte cechy i wpywa na
przebieg snu w podobny sposb, to jednak ich wpyw na nicego zazwyczaj
radykalnie si rni. We nie, w ktrym pojawia si wietlista kobieta, przynosia
ona nicemu dar ukojenia. nicy, ktry z pokor go przyj, widzia, e rdo
ukojenia pochodzi spoza niego (np. od drugiej osoby). Nabra przekonania, e jest
chroniony i prowadzony przez t transcendentn drug osob.
We nie o cigajcym mczynie nica przyjmuje cakowicie odmienn postaw.
Kiedy uzyskuje wiadomo, e ni, dowiadcza, e sama moe da ukojenie i
odegra rol pojednawcz. W tym przypadku mczyzna potrzebujcy ukojenia jest
postrzegany jako podlega, druga osoba. Takie doznanie sprawia, e nica nabiera
poczucia kompetencji i wewntrznej siy.
Moglibymy teoretyzowa, e ukryty w gbi duchowy potencja przejawia si we nie
w taki sposb, ktry najbardziej odpowiada potrzebom nicego. Bez wtpienia istniej
takie okresy, kiedy potrzebujemy ukojenia, poniewa takie doznania ucz nas pokory i
sprawiaj, e przybieramy postaw pen szacunku. Innym razem staje si wane to,
abymy odkryli wasny potencja potrzebny do twrczej zmiany, poniewa wzmacnia
38
to nasze poczucie wasnej wartoci i stopniowo pozwala dowiadcza tego, czym jest
stawanie si Wsptwrc z Bogiem.
Jest wane, abymy zdali sobie spraw z tego, e wiadome nienie i
symboliczny przejaw wyszego ja nie tylko uzupeniaj si wzajemnie, ale te
nawzajem si potrzebuj.
Z jednej strony, jeli kto ma liczne sny, w ktrych wyranie pojawia si symbol
wyszego ja, moe zacz wyodrbnia siebie z postaci ze snu, a w kocu zacznie
uwaa j za autonomiczn si pochodzc spoza niego samego. Mimo e sen moe
dawa nicemu poczucie czyjej obecnoci w nim samym, to jednak nicy moe
nigdy nie odkry, e senny symbol uosabia jego wasne gbsze ja.
Z drugiej strony, jeli kto doznaje licznych wiadomych snw bez adnego
poczucia
istnienia
wyszego
od
siebie
tego
drugiego,
wtedy
wzrasta
niebezpieczestwo wyolbrzymienia wasnego ego. Charakteryzuje si to pragnieniem

manipulowania snem zgodnie z wasnymi yczeniami, jak te przecenianiem wasnych
zdolnoci w rozwizywaniu trudnych sytuacji.
Std te wiadome nienie i uzewntrznione przejawy wyszego ja umoliwiaj
twrcz rwnowag pomidzy dynamiczn inicjatyw wasn i pen szacunku
postaw przyjmowania.
Niecierpliwy poszukiwacz
Przecenianie
wasnych
umiejtnoci
pokonywania
barier
powstrzymujcych
przepuszczalno moe prowadzi do niebezpiecznej sytuacji. Ta relacja midzy

pragnieniem, przepuszczalnoci i potencjaem pokazana jest na diagramie na
nastpnej stronie.
W tej sytuacji osoba z powodu swojej niecierpliwoci lub nadmiernego pragnienia
ma skonno do przedwczesnej konfrontacji z podwiadomymi barierami. Postaw,
ktr reprezentuje, najlepiej mona okreli jako szturmowanie bram nieba". Chocia
lecy u podstaw pomocny potencja nie zmniejsza si, to jednak zostaje przesonity
przez nadmiern niecierpliwo wiadomego ego. Taka sytuacja moe wystpi wtedy,
kiedy kto mia ju wczeniej moliwo rzuci okiem" na to, co ley poza stworzonym
przez siebie wizieniem i niecierpliwie tskni za wolnoci.
39
Rys. 2 Niecierpliwy poszukiwacz
Przykadem tego, jak pozornie nieszkodliwa moe wydawa si taka postawa, jest
zapis z mojego wasnego dziennika z dnia 9 wrzenia 1974 r.
Co domaga si we mnie zmiany, transformacji. Gdybym tylko wiedzia, z
czego zrezygnowa, co robi. Czuj, e zbyt atwo zadowalam si wiatem i
samym sob. wiat wiata cofa si przed wiatem mojej obojtnoci. Chc
pozna tkwice we mnie przeszkody i modl si o si, aby mc stawi im
czoo...
W odpowiedzi na t niemdr prob tej samej nocy przyni mi si
nastpujcy sen:
Stoj na korytarzu przed swoim pokojem. Jest noc i dlatego tam, gdzie stoj,
jest ciemno. Przez frontowe drzwi wchodzi mj ojciec. Mwi mu, e tu jestem,
bo nie chc go przestraszy ani sprowokowa do ataku. Boj si z niewiadomego
powodu.
Wygldam przez drzwi na zewntrz i widz ciemny ksztat. Okazuje si,
e to jakie due zwierz. Wskazuj je ze strachem. Zwierz, olbrzymia czarna
pantera, wchodzi przez drzwi. miertelnie przeraony wycigam w jej stron
obie rce. Kad je na gowie pantery i mwi: Jeste tylko snem." Ale nie mog
opanowa strachu i wypowiadam to prawie bagalnym tonem.
40
Modl si do Jezusa, eby tu by i mnie chroni, ale gdy si budz, wci

si lkam.
(Sparrow, 1975)
Ten
sen
pokazuje,
jeli
nicy
zanadto
pragnie
stan
obliczu
podwiadomych barier, to nawet wiadomo, e si ni, moe okaza si

niewystarczajca, aby mg poradzi sobie z takim spotkaniem. Jeeli nicy chce
unikn takich denerwujcych i prawdopodobnie niebezpiecznych przey, musi zda
sobie spraw, e jego wiadome pragnienia mog uruchomi gboki, wewntrzny
proces, ale musz wtedy raczej czeka, ni wymusza naturalny rozwj wrodzonego
potencjau nicego. Gbsza ja zdaje si dziaa wedug zasady, e prawdziwy
wzrost zachodzi tylko w trakcie dugiego okresu czasu i nie mona go przypieszy.
Obdarzony ask
Trzecia konfiguracja powstaje wtedy, kiedy czowiekowi brakuje zarwno pragnienia
przeycia transformujcych dozna, jak te przepuszczalnoci niezbdnej, aby je
przey. Jednak mimo e dana osoba moe w ogle nie chcie ani transformacji, ani
badania stworzonych przez siebie barier oddzielajcych j od poczucia peni, to nawet
wtedy moe otrzyma dar ukojenia i transformacji.
Jak takie doznania przenikaj przez nieprzepuszczalne, podwiadome bariery bez
wiadomej wsppracy? Aby to zrozumie musimy zbada relacj midzy wiadomym
ego i podwiadomymi barierami.
Jednym z najistotniejszych czynnikw podtrzymujcych wiadome istnienie jest
ciga identyfikacja. Okrelamy siebie poprzez to, z czym si identyfikujemy - z ciaem,
imieniem i specyficznym dla kadego zestawem uzdolnie i predyspozycji. Tak dugo
jak identyfikacja suy naszej wygodzie (tj. daje nam poczucie odrbnoci od wiata
zewntrznego i innych osb), tak dugo podnosi nasz zdolno do wspdziaania, nie
powodujc oszoomienia, czy dezorientacji.
41
Rys. 3 Obdarzony ask
Jednak kiedy pojawia si lk, czowiek zaczyna okrela siebie przeciwiestwami

tego, czego si obawia (np. boj si silnych emocji, wic myl o sobie jako o spokojnej,
opanowanej osobie). W wyniku takiego mechanizmu obronnego czowiek odrzuca w
swoim yciu elementy, ktrych si obawia lub ktrych nie chce. Chocia moe chcie
pozby si ich, to jednak pozostaj one w jego pamici (czsto w pamici
niewiadomej). Takie wspomnienia nadal zagraaj jego koncepcji samego siebie (np.
silne emocje nieustannie prbuj si wyoni i musz by usuwane ze wiadomoci).
Tak wic to ciao pamici stwarza stosunkowo nieprzepuszczaln podwiadom
barier midzy wiadomym pragnieniem peni a prawdziw, ukryt jani czowieka.
Zasada jest nastpujca: Podwiadome bariery utrzymywane s przez sztywn i
nieodpowiedni identyfikacj z czci wiadomego ego. Dlatego te, gdy wiadoma
tosamo zmienia si lub przechodzi wstrzs, wtedy niewiadomo jednostkowa
moe zosta uwolniona i sta si przepuszczalna dla gbszej jani (na przykad po
doznaniu, ktre poddaje wstrzsom lub obala moje przekonanie o tym, e jestem
spokojny i opanowany, moje emocjonalne ja moe zosta uwolnione, aby
przekazywa dobre uczucia z mojej rzeczywistej jani).
Powyszy
diagram
przedstawia
osob,
ktrej
brakuje
pragnienia
przepuszczalnoci. Zdolno do transformacji jest niedostpna dla wiadomego ego tak

dugo, jak dugo jego tosamo pozostaje statyczna i niewzruszona. S jednak takie
42
momenty w naszym yciu, kiedy przeywamy kryzys, ktry kwestionuje dobrze

okrelony obraz nas samych lub nim wstrzsa. Ponadto istniej inne okresy, w czasie
ktrych mamy trudnoci z konsolidacj wasnego obrazu z powodu szybkich zmian
zachodzcych w otoczeniu. Chocia takie niestabilne okresy s bolesne, to mog da
jedyn okazj yciodajnemu rdu wewntrz nas, aby przenikno bariery, ktre sami
wznielimy. Ten dar, w tradycji chrzecijaskiej nazywany ask, otrzymujemy w
momencie, gdy wiadome ego doznaje wstrzsu, lub jest osabione.
Koncepcja aski zakada, e boski potencja istniejcy w kadym czowieku nigdy nie
jest upiony, lecz usilnie prbuje si ujawni pomimo braku naszej wiadomej
wsppracy. Przytoczony niej sen mia miejsce tu przed rozpoczciem moich
duchowych poszukiwa, w czasie, kiedy buntowniczo wci przesaniaa pragnienie
Boga. Jednake wtedy (podczas pierwszego roku studiw) niestabilno mojego ycia
przeciwstawiaa si jasnemu samookreleniu. Moje podwiadome bariery rwnie nie
byy dobrze okrelone. W rezultacie odkryem, e jest we mnie co piknego, co, co
chce ze mn wsppracowa.
Le w ku w domu. Czuj, e kto mwi do mnie tele-patycznie i
uwiadamiam sobie, e to kosmici. Wygldam przez okno i widz ciemn kul.
Z lkiem wybiegam z pokoju, poniewa nie chc ich zobaczy. Z ich statku
wylatuje jaki ciemny obiekt i lduje obok mnie. Przede mn pojawia si
pikna blondynka ubrana na niebiesko. Przestaj si ju ba.
Wchodzimy do kuchni, eby porozmawia. Dziewczyna mwi, e obserwowali
mnie i wreszcie zdecydowali si ze mn skontaktowa. Czuj jak grudk na
nadgarstku i pytam j, co to jest. Ona mwi, e jest to mechanizm, za ktrego
pomoc mog si ze mn kontaktowa.
Kosmici przybyli, eby zabra ze sob Chipa (mojego starszego brata). Zdaje
si, e ja jeszcze nie jestem gotowy, eby z nimi polecie.
Wchodz do pokoju mojego ojca i widz Chipa w niebieskiej szacie, klczy
przy ku. Ma ogolon gow. Chyba pacze lub jest na wp upiony. Mwi
mu, e przyszli po niego.
43
Chwil pniej widz przez okno, jak na statku kosmicznym ukadaj

Chipa w pozycji lecej. Zauwaam, e stoi przy mnie jaka kobieta. To moja
matka. Gdy statek kosmiczny przygotowuje si do startu, wysya w nasz stron
strumie jasnego wiata, co utrudnia obserwacj.
(Sparrow, 1972)
Tego typu sny zazwyczaj budz pragnienie dalszego kontaktu z gbsz jani.
Kiedy pojawia si takie pragnienie, nicy by moe po raz pierwszy zaczyna odgrywa
wiadom, aktywn rol w swoim duchowym rozwoju.
Przezroczysta ja
Kiedy w kolejnych snach dziki konfrontacji z wasnym ja, oczyszczeniu i ukojeniu
uzyskuje
si
przepuszczalno,
powstaje
nowa
relacja
midzy
pragnieniem,
przepuszczalnoci i potencjaem. Ta sytuacja, ktra wymaga wyzbycia si pragnienia

zdobywania, przedstawiona jest niej.
Ryc.4 Przezroczysta ja
Poczenie pragnienia i potencjau prowadzi stopniowo do stanu zjednoczenia, ktry

moe manifestowa si we nie jako gbokie mistyczne przeycie. Jednak wtedy, gdy
osigana jest przepuszczalno, warto pragnienia zmniejsza si gwatownie.
Okazuje si, e pragnienie, ktre pocztkowo motywuje nicego, by pokona
44
stworzone przez samego siebie bariery, musi w kocu ustpi, eby pozwoli dziaa
Duchowi.
Pragnienie powstaje z oczekiwa, a w swojej ekstremalnej formie moe sta si
jawnym daniem. Chocia pragnienie przyszej zmiany moe wspiera czowieka w
trudnych chwilach, to wydaje si, e zanika, gdy tylko nicy przybywa do celu". W
rzeczywistoci samo pragnienie moe tworzy ostatni przeszkod w wewntrznym
zjednoczeniu.
We fragmentach przedstawionych niej dwch snw moemy zobaczy, jak
pragnienie moe powstrzyma przepuszczalno, gdy ta jest ju osignita:
Mczyzna, o ktrym wiem, e jest Jezusem, materializuje si przede mn.
W podnieceniu biegn, by Go uciska. Posta nagle znika...
(Sparrow, 1975)
Patrz w gr, na wschodni stron nieba i widz du kul biaego
wiata, wielokrotnie wiksz od ksiyca. Uwiadamiam sobie, e ni. Krzycz
z radoci wiedzc, e kula przybywa po mnie. Wtedy wiato wznosi si w niebo,
jakby oczekiwao bardziej stosownej reakcji z mojej strony. Wiem, e musz
przesta na nie patrze i ufa. Gdy to robi, wiato obnia si...
(Sparrow, 1974)
By moe stwierdzenie, e poszukiwacz musi cakowicie wyzby si swego

pragnienia, jest niewaciwe. Zamiast tego na podstawie powyszych snw mona
stwierdzi, e punkt kulminacyjny snu zaley od zdolnoci nicego do utrzymania w
stanie zawieszenia pragnienia zdobywania (np. biec, eby uciska Jezusa).
Pragnienie zdobywania skania ku zorientowaniu si na samego siebie i bierze
pocztek z poczucia braku lub z potrzeby podbudowania wasnego wyobraenia o
sobie. Oczywicie takie pragnienie pozostaje w sprzecznoci z pokor niezbdn do
otrzymania Ducha w peni. Jednake pozytywny element, jakim jest tsknota,
pozostaje nawet wtedy, gdy nicy upora si z pragnieniem zdobywania.
45
Pozostaoci pragnienia przetrwaj, i nawet uatwi mistyczne zjednoczenie.

Skupiaj si raczej na osigniciu celu, anieli na tymczasowej korzyci (np. pokornie
przyzwalam, aby Jezus przyby i mnie przetransformowa - nie biegn do Niego).
Zamiast pragnienia, eby przyj lub ogarn przychodzcego Ducha ograniczonym
rozumem, nicy dy do tego, by sta si czym wicej ni jest. W efekcie powica
siebie dla wikszej wizji, gbszej mioci.
Jednake ten cel, do ktrego nicy zmierza, nie przynosi jedynej korzyci w tym
krytycznym momencie poddania. Musi sta si ideaem w umyle nicego jeszcze
przed mistycznym snem. Bez takiego ideau, sucego jako wzorzec, dowiadczeniu
brakuje kierunku i moe przez to sta si powodem pomieszania i nawet moe
zaszkodzi. Wiele dowiadcze odrzucanych jest na tym etapie z powodu braku
nadrzdnej idei, ktrej nicy mgby si podda. Przytoczony wyej sen o wietle
na niebie jest dobrym tego przykadem. Odczyty Cayce'a wielokrotnie podkrelaj
znaczenie tej zasady.
Pozwolenie na to, eby ja w stanie uniwersalnym bya kontrolowana lub
zdominowana, moe by szkodliwe.
Ale wiedzie, czu, rozumie jako ten, kto ma wpyw wtedy, gdy
samowiadomo jest uwolniona, a prawdziwe ego moe siebie wyrazi - to by
w stanie uniwersalnej wiadomoci...
Zatem kto lub co musiaoby prowadzi czowieka do takich dozna? (2475-1)
Kady z warunkw przedstawionych w tym rozdziale nie tworzy sztywnego i

ostatecznego systemu typw osobowoci, ale moe od czasu do czasu odnosi si do
kadego czowieka. Ponadto wszystkie te warunki mog zaistnie w trakcie jednego
snu. Dlatego sztywne klasyfikowanie naszego ycia sennego nie jest dla nas szczeglnie
przydatne. Zamiast tego powierza nam si zadanie cigego uszlachetniania naszych
pragnie, godzenia naszych wewntrznych konfliktw i oczyszczania ideaw, a
wreszcie bdziemy mogli otwarcie zaakceptowa wiato wiadomego snu.
46
ROZDZIA 4
Delikatna rwnowaga
Nie bierzcie wic wzoru z tego wiata, lecz przemieniajcie si przez odnawianie
umysu, abycie umieli rozpozna, jaka jest wola Boa: co jest dobre, co Bogu
przyjemne i co doskonae.
List do Rzymian 12:2
Warto zachowywania wiadomoci, e si ni

Podczas pierwszych etapw wiadomego nienia doznanie to rzadko trwa duej
ni par chwil. nicy zazwyczaj natychmiast si budzi, lub szybko zostaje na powrt
wchonity do normalnego snu. W tym momencie pojawia si pytanie: Jak mona
przeduy to doznanie?
Zanim przyjrzymy si specjalnym technikom zachowywania wiadomoci we nie,
musimy najpierw zdecydowa, czy w ogle warto przedua wiadomy sen. Przecie
mona by si spiera, czy wiadome nienie samo w sobie reprezentuje ju jaki cel
i czy wymaga tego, by je przedua, skoro wprowadza now, lepsz relacj midzy
nicym i snem. Jednake zbadalimy ju par snw, w ktrych przeduony stan
wiadomego nienia umoliwi nicemu kontakt z gbokim poziomem jego istnienia,
dowiadczanym jako wewntrzne wiato. Samo to przeycie potwierdza znaczenie
pozostawania wiadomym we nie.
Kolejny powd denia do zachowania i wykorzystania wiadomoci w stanie snu
wie si z teori reinkarnacji. Niektre nauki metafizyczne i religijne utrzymuj, e
stan snu i stan po mierci s do siebie podobne. Odczyty Edgara Cayce'a s jednym
z niewielu zachodnich rde, w ktrym dokonano takiego porwnania.
Najpierw powiedzmy, e sen jest cieniem tej przerwy w doznaniach ziemskich,
tego stanu, ktry nazywamy mierci -poniewa fizyczna wiadomo staje si
niewiadoma otaczajcych j warunkw, chyba e s one okrelone przez
47
atrybuty fizycznoci, ktre s czci atrybutw wyobrani albo podwiadomych i

niewiadomych si..." (5754-1)
W zupenie innej kulturze Sir John Woodruffe, w swojej przedmowie do
Tybetaskiej Ksigi Umarych, rwnie odkrywa podobiestwo midzy stanem Bardo
(okresem pomidzy mierci a ponownymi narodzinami) a stanem snu:
Rozwaywszy racjonalnie, doznania po mierci kadej osoby s cakowicie
zalene od zawartoci jej umysu. Innymi sowy - stan po mierci jest bardzo
podobny do stanu snu, a sny s dziemi mentalnoci nicego.21
Staroytne nauki tybetaskie uwaaj stan pomiertny za okres, w ktrym

zmary staje w obliczu obrazw podobnych do snu i rnych wiate, wrd ktrych
musi odnale prawdziw ciek. Jeli potrafi dokona waciwych wyborw, wtedy
uniknie koniecznoci ponownych narodzin, a jego wyzwolona dusza stanie si
jednoci z Czystym wiatem. Jeli ten opis jest dokadny, wtedy wiadome nienie
moe nie tylko doprowadzi do wykroczenia poza iluzoryczne aspekty stanu snu, ale
moe te pomc pokona iluzoryczne obrazy w stanie pomiertnym, ktre zmuszaj
zmarego do karmicznego powrotu na plan ziemski. W swoim komentarzu do tekstu
buddyjskiego Evans-Wentz potwierdza t koncepcj:
...Jeli ucze zdoa umrze wiadomie i w najwaniejszej chwili podczas
opuszczania ciaa bdzie potrafi rozpozna Czyste wiato, ktre wtedy na niego
spynie, i jeli zdoa zjednoczy si z nim [...] wwczas wszystkie wizy iluzji
zostan natychmiast zerwane. nicy przebudzi si w Rzeczywistoci w tym
samym momencie, w ktrym rozpozna wiato.22
Czy nimy, czy te umieramy, wiadome nienie pozwala nam wznie si ponad
pwiadome zaangaowanie - ktre zazwyczaj charakteryzuje stan snu - i szuka
wiata. Przedstawiony niej sen pokazuje, jak wiato moe pojawi si samo w
21
Evans-Wentz W. Y., The Tibetan Book of Dead, s. 34.
22
Tame, s. 34.
48
caej peni, a mimo to moe pozosta nie zauwaone, jeli nie opanowalimy zdolnoci
rozrniania, ktr rozwija w nas wiadome nienie:
Wchodz do sypialni i widz liczn mod kobiet siedzc na skraju ka.
Pytam j, czy miaaby ochot, ebym podrapa j po plecach, a ona mwi, e
tak. Zauwaam wpadajce przez okno jasne wiato. Kiedy drapi j po plecach,
zaczynam odczuwa podniecenie seksualne. Jednake przeszkadza mi wpadajce
przez okno wiato, ktre jest bardziej olniewajce i janiejsze ni soce. Chc
poszuka okularw przeciwsonecznych lub zacign zason, ale kobieta nie
chce, ebym tak zrobi. W kocu po prostu odwracam si do wiata tyem.
(M. A. T., 1975)
Jak przedua wiadomy sen

Kiedy we nie uzyskujemy wiadomo, e nimy, mona powiedzie, e
wiadomo ta wydobywa si z cakowitego zaangaowania w stan normalnego snu
do stanu waciwego dla jawy. W ten sposb wiadomy sen przedstawia sob
wiadomo pomidzy, w ktrej nicy przejawia cechy zarwno ze stanu jawy, jak i
ze stanu snu. Innymi sowy, nicy dysponuje wiadomoci charakterystyczn dla stanu
jawy i jednoczenie jest wiadomy scenerii snu. Zatem czas trwania wiadomego snu
jest zaleny od zdolnoci nicego do utrzymania rwnowagi pomidzy wiadomoci
jawy i wiadomoci snu. Jeli ta rwnowaga ma by osigana z jak regularnoci,
nicy musi nauczy si rozpoznawa i utrzymywa w posuszestwie siy uderzajce
w niego zarwno ze stanu jawy, jak i ze stanu snu, ktre zazwyczaj zaburzaj
delikatn rwnowag wiadomego nienia.
Wpyw scenerii snu

Na pocztku nicy musi pokona rozpraszajce go elementy scenerii samego
snu, w przeciwnym razie sen szybko z powrotem wchonie go w swoj akcj.
Podczas pierwszych chwil wiadomego nienia nicy moe by jedynie czciowo
przebudzony i dlatego oszaamiaj go szybkie zmiany scenerii snu. W takim
49
momencie nicy moe popeni fatalny bd polegajcy na skierowaniu swojej

uwagi na zewntrz. Jeeli to zrobi, wtedy niestabilno lub emocje, jakie budz obrazy,
mog odrzuci go z powrotem w stan pwiadomego snu. Dlatego te natychmiast
po uzyskaniu wiadomoci we nie trzeba skierowa swoj uwag na ideay i
przedmioty, ktre nie zmieniaj si w trakcie snu. Innymi sowy, nicy musi odkry
niezmienne symbole, na ktrych moe opiera swoje sabe poczucie tosamoci we
nie.
Jedn z metod uzyskiwania silnej wewntrznej tosamoci jest koncentrowanie si na
afirmacji, ktra bezustannie przypomina o iluzorycznej naturze tego sennego doznania.
Oto przykad takiej afirmacji: Wszystko, co widz, jest snem. By moe jeszcze
bardziej twrcz i rwnie skuteczn jest afirmacja konsekwentnie przypominajca o
zamiarze lub o idealnej reakcji nicego, na przykad: Pozwl mi by kanaem
bogosawiestw lub Oczy me serce. Jeeli nicy oczekuje, e afirmacja bdzie dla
niego skutecznym wsparciem we nie, to musi koniecznie powtarza j na jawie.
Nastpujcy sen modego mczyzny, uprawiajcego wiadome nienie od kilku
lat, przedstawia, jak wiadomo uzyskana we nie jest ulotna, a afirmacja
skuteczna:
Pod koniec dugiego snu uzyskuj wiadomo, e ni. Wraz z kilkoma
ludmi jestem w drodze do lekarza. Zdaj sobie spraw, e ni, kiedy
zbliam si do lekarza, ktry stoi odwrcony do mnie plecami. Nie widz
jeszcze jego twarzy. Przypominam sobie, e przed pjciem spa, powtarzam
afirmacj: Wszystko, co widz, jest przeszoci. Jedyne, co ma znaczenie, to
sposb w jaki zareaguj, gdy uzyskam wiadomo we nie. Koncentruj si na tej
afirmacji. Aby skupi na niej uwag, musz patrze w jedno miejsce. Obawiam
si, e jedna z postaci we nie (zwaszcza lekarz) zobaczy, e patrz w ten
sposb i bdzie na mnie za, przez co odwrci moj uwag od afirmacji
powodujc, e strac wiadomo tego, i ni.
(M. A. T., 1974)
W trakcie tego doznania nicy robi dwie rzeczy, aby zachowa wiadomo, e ni.
Przede wszystkim skupia uwag na afirmacji. Wybierajc zdanie, ktre nieustannie
50
przypomina mu, e ni, nicy skutecznie odcina si od rozpraszajcych myli, ktre

mogyby przekona go, e jest inaczej. Potem nicy zawa pole swojego widzenia do
jednego miejsca w scenerii snu. To stopniowo pomaga mu skupi si na jednym
przedmiocie w scenerii snu i w ten sposb osabi jej rozpraszajcy wpyw. Chocia
powyszy sen koczy si w tym momencie, normalnie trwaby dalej, przybierajc
bardziej stabiln form, gdyby nicy zdoa wzmocni swoj tosamo. W takiej
sytuacji nicy byby bardziej zdolny do twrczego wspdziaania ze snem.
W swojej trzeciej ksice przedstawiajcej nauk u don Juana, indiaskiego
czarownika z plemienia Yaqui, Carlos Castaneda opisuje, jak don Juan wprowadza go
w praktyki nienia, czyli wiadomego nienia23. Pierwsz technik, przy pomocy
ktrej don Juan uczy Castaned, jest uzyskiwanie wiadomoci, e si ni, poprzez
wpatrywanie si we nie we wasne rce lub inn cz ciaa.
Na pierwszy rzut oka rce nicego nie posiadaj szczeglnego znaczenia. Wydawa
si moe, e Don Juan arbitralnie dokona nieistotnego wyboru spord szeregu
moliwoci. Jednak kiedy zbadamy szczegln rol, jak odgrywa ciao w wiadomym
nie, stanie si jasne, dlaczego koncentrowanie si na rkach lub innej czci ciaa
stanowi cenn technik wywoywania wiadomego snu i pozostawania w nim.
Spord wszystkich moliwych przedmiotw, jakie mog pojawi si we nie, ciao
nicego pojawia si najczciej. Chocia jest to oczywista prawda, nabiera ona
szczeglnego znaczenia, gdy problem nicego polega na ustabilizowaniu sabego
poczucia tosamoci w szybko zmieniajcej si scenerii snu.
Poniewa ciao jest prawdopodobnie najmniej zmiennym elementem w scenerii
snu, dla szamoczcej si tosamoci wntrza stanowi najlepszy zewntrzny punkt
skupienia uwagi. Jeeli uwaga przedwczenie zostanie zwrcona poza ciao, wtedy
nicy ryzykuje ponowne zaangaowanie si w mniej stae elementy snu, ktre
bardziej mog pochon jego sab, wiadom tosamo. Dlatego te ciao staje si
niezmiennym, zewntrznym symbolem tosamoci nicego, rnym od scenerii snu.
Jednake ciao nie jest jedynym staym punktem odniesienia w scenerii snu.
Kolejnym elementem, ktry pozostaje stosunkowo niezmienny, jest ziemia pod stopami
23
Castaneda C., Podr do Ixtlan, Pozna 1996..
51
nicego. Poprzez zwyke kierowanie uwagi na ziemi nicy moe wzmocni

tosamo wntrza i w rezultacie wyjani i ustabilizowa obraz snu. Nastpujcy sen
przedstawia, jak koncentracja na staych lub niezmiennych elementach pozwala
nicemu zachowa wiadomo, e ni:
...Id ulic. Jest noc. Gdy patrz w gr, na niebo, jasno gwiazd wprawia
mnie w zdumienie. Wydaj si by tak blisko. W tym momencie uzyskuj
wiadomo, e ni. Momentalnie sen zaczyna si trz. Natychmiast patrz
w d na ziemi i koncentruj si na utrwaleniu obrazu, dziki czemu pozostaj
w scenerii snu. Wtedy zdaj sobie spraw, e jeli zwrc uwag na Gwiazd
Polarn nad gow, obraz senny ustabilizuje si pniej sam. Robi tak, a
stopniowo jasno gwiazd powraca w peni.
(Sparrow, 1975)
Wpyw ciaa fizycznego

Jeeli nicy chce zachowa wiadomo, e ni, musi z jednej strony zachowa
poczucie tosamoci odrbne od scenerii snu, a z drugiej strony musi rwnie uchroni
si przed natychmiastowym obudzeniem. Jeeli chce to osign, musi rozpozna
aspekty swojej osobowoci ze stanu jawy, ktre gro mu przedwczesnym wycofaniem si
ze snu. Aspekty te mona oglnie nazwa wiadomoci zmysow lub wiadomoci
ciaa fizycznego.
Kiedy jestemy w stanie jawy i jestemy zdolni do autorefleksji, nieustannie
oczekujemy potwierdzenia od zmysw ciaa fizycznego. Jest to typowy sposb, w jaki
potwierdzamy nasz percepcj i ustanawiamy zwizek z otaczajcym nas wiatem. To
cige oczekiwanie tworzy siln wi, w ktrej autorefleksj kojarzymy z ciaem
fizycznym. Oznacza to, e kiedykolwiek autorefleksja (wiadomo, e si ni) pojawia si
we nie, to natychmiast przejawiamy tendencj do ponownego utosamienia si z
ciaem fizycznym.
Jednym z bdnych przekona, ktre wynika z tak silnego przywizania do ciaa
fizycznego i powoduje przerwanie wiadomego snu, jest przewiadczenie, e ciao
umrze, kiedy tylko wiadomo je opuci. Mimo e nicy moe afirmowa co innego,
52
takie przekonanie jest gboko zakorzenione w wikszoci z nas i moe opiera si

zmianom. Dlatego te zamiast negowa to przekonanie, ktre prawdopodobnie ma
due znaczenie dla przetrwania w naszej codziennej egzystencji, nicy moe
przeciwdziaa jego skutkom afirmujc twrczo moliwo uleczenia i transformacji w
wiadomym nie. Taka ciga afirmacja zmniejszy tendencj do natychmiastowego
przerywania wiadomego snu. Chocia zmiana bdzie zachodzi by moe stopniowo,
to jednak nicy w kocu bdzie mia coraz mniej obaw odkrywajc, e przebudzi
si we nie.
Kolejnym typowym przekonaniem, ktre skraca wiadomy sen, jest oglnie
przyjty pogld, e stan jawy jest realny w przeciwiestwie do nierealnoci snu. To
skania nicego do analizowania snu wedug standardw jawy, co szybko prowadzi
do ponownej identyfikacji z ciaem fizycznym i zmysami. Tendencj t przedstawia
nastpujcy wiadomy sen kobiety w rednim wieku:
Le cakowicie odprona i mam zamknite powieki. Mimo to oczy patrz w
dal, a w scenerii snu pojawia si ciana jakiego budynku.
Jest tak, jakbym sza po lewej stronie tego widoku. Niczym okiem kamery
spogldam na stary kamienny budynek po prawej. Patrz i przechodz wzdu
niego, a potem id z powrotem, cigle z ogromn ciekawoci patrzc na
budynek.
Sceneria snu jest raczej ciemna, jak podczas pochmurnego dnia. By moe
jest to stara ulica, gdzie co w pobliu zatrzymuje wiata z tego budynku.
Waciwie nie jestem na ulicy. Moe to park albo las. Nie widz nic oprcz
budynku, obok ktrego jestem tak blisko. wiato jest bardzo sabe, zamglone,
moe jest ju noc, kiedy nie wida kolorw...
Myl sobie: Ja nie pi, dopiero co zamknam oczy, wiem, e nie pi. Tak
dawno nie spaam, a to musiao chcie do mnie przyj. Zaczo si to w
momencie, gdy zaledwie daam odpocz oczom i spojrzaam przed siebie. To
dla mnie wane, musz si temu dobrze przyjrze. Co to moe by?
53
Naprawd mnie to drczy i eby sprawdzi, czy rzeczywicie nie pi,

otwieram jedno oko, by spojrze na sypialni. Ot to! Teraz budynek znikn. Ju
go nie widz. O, do licha!
(M. H., 1975, podkrelenia autora)
Sposb, w jaki sprawdzamy wiadomy sen, moe nam co powiedzie o naszych
podstawowych tezach o wiecie fizycznym i stanie jawy. Zazwyczaj sdzimy, e jeli
potrafimy przej od tego, co nazywamy snem, do tego, co nazywamy rzeczywistoci,
moemy wywnioskowa, e nimy. Dochodzc do takiego wniosku uszczuplamy rol
sennego doznania, a poza tym pomijamy pytanie - Czy nadal nimy? Gdy nie
zadajemy tego pytania, zrwnujemy rzeczywisto ze wiadomoci zmysow i w ten
sposb czynimy zmysy fizyczne jedynym kryterium oceny naszego doznania.
Wedug odczytw Edgara Cayce'a jest to bd:
Na pewno [...] nie mona mierzy spraw duchowych podugmiar
materialnych."(254-60)
Poniewa [...] to, co przejawia si na planie materialnym, jestzaledwie
cieniem tego, co jest na planie duchowym."(5749-3)
Poza prac ze swoimi gboko zakorzenionymi przekonaniami nicy moe

prbowa poprawi stan swojego ciaa fizycznego. Jeli ciao le si czuje lub cierpi z
powodu jakich wewntrznych dolegliwoci, wtedy szybciej zostanie we nie utracona
wiadomo tego, e si ni. Poniewa po pojawieniu si wiadomoci we nie
istniej ju silne psychologiczne predyspozycje do ponownej identyfikacji z ciaem,
jego nieharmonijny stan moe tylko pomc zakoczy ten proces.
W Tibetan Yoga and Secret Doctrines" przedstawione s rady, uwzgldniajce diet i
wiczenia, ktre pozwalaj zmniejszy tendencj ciaa do budzenia nicego:
Przejcie do Stanu Jawy dokonuje si wtedy, gdy ju mona poj sen za
spraw przekonania, e sen musi by zrozumiany, a zaraz potem trzeba si
przebudzi." (Evans-Wentz wyjania: Innymi sowy, budzenie si ze snu w
54
momencie, gdy prbuje si uchwyci charakter stanu snu, jest nazywane

przejciem treci snu do stanu jawy.)
eby si tego ustrzec, trzeba je poywne pokarmy i wykonywa prace
fizyczne lub wiczenia, a do zmczenia. Wtedy sen jest gbszy, co usuwa
trudnoci.24
Zarwno waciwe odywianie si jak i wiczenia zmniejszaj nierwnowag
zmysow w ciele do czasu, a wiadomie nicy uwolni si od wymaga pogronego
we nie ciaa fizycznego.
Nawet gdy nicy za pomoc diety i wicze doprowadzi energie ciaa do
rwnowagi, tendencja do przebudzenia nadal moe by silna. Dodatkow praktyk,
ktra pomaga pokona t tendencj, s prby poruszania si ciaem, jakie ma si we
nie po osigniciu stanu wiadomego snu. Nastpujcy sen przedstawia t
praktyk:
Zaczynam ni nie przestajc by wiadomym. Kiedy zarysowuje si sceneria
snu, prbuj si w niej (1) porusza (by aktywnym), eby umocni z ni swj
zwizek, (2) patrze nieruchomo tam, gdzie bdzie najbardziej niezmienny bodziec.
Wbiegam do pomieszczenia wygldajcego na sal gimnastyczn. Podskakuj i
api obrcz kosza do gry w koszykwk. Wiem, e musz wykona co
niezwykego, eby utrwali moje postrzeganie wiadomego snu. Odpycham si
wic od obrczy kosza, unosz si przez chwil w powietrzu, po czym
opadam na ziemi...
(M. A. T., 1975)
Poruszanie si w wiadomym nie zdaje si stabilizowa zaangaowanie we
nicego. Prawdopodobnie dzieje si tak dlatego, e ruch pozwala umysowi nicego
obj autorefleksj ciao, jakie nicy ma w wiadomym nie, a nie ciao fizyczne. Jeeli
nicy pozostanie bez ruchu, tendencja do wizania jego zdolnoci autorefleksji ze
picym, bezwadnym ciaem fizycznym jest wtedy wiksza, co sprzyja obudzeniu si.
W przedstawionym wyej nie nicy umacnia swoje zaangaowanie dokonujc
wyczynu, ktry zaprzecza prawom fizyki. Dokonujc go ustanawia nowy zestaw praw.
24
Evans-Wentz W. Y., Tibetan Yoga and Secret Doctrines, s. 218.
55
Poniewa nasze doznania zwykle przebiegaj zgodnie z prawami ciaa fizycznego,

wiadomo zazwyczaj skupia si na ciele fizycznym. Jednake po wprowadzaniu w
doznanie senne nowych praw istnieje mniejsze prawdopodobiestwo, e wiadomo
zostanie przedwczenie skoncentrowana na ciele fizycznym. W tym momencie
tosamo nicego moe przenie si do ciaa, jakie ma on we nie, i ktre
funkcjonuje zgodnie z nowymi zasadami.
W skrcie, ten rozdzia prezentuje kilka zasad i technik zachowywania

wiadomoci we nie w celu poszukiwania i zjednoczenia si ze wiatem. S one
nastpujce:
1.Uywaj
afirmacji, ktra nieustannie przypomina nicemu, e wanie ni i/lub
okrela idealn reakcj na sceneri snu.

2.Skupiaj
uwag na niezmiennym symbolu w scenerii snu (np. na ciele lub na
ziemi).
3.Afirmuj
podczas dnia uzdrawiajc moc wiadomego snu, aby przeciwdziaa
obawie, e ciao umrze, jeli wiadomo je opuci.

4.Afirmuj,
e stan jawy jest rwnie snem, cieniem tego, co jest na planie
duchowym.
Nie
prbuj
sprawdza
wiadomego
snu
wedug
wzorcw
obowizujcych na jawie lub poprzez dostrajanie si do ciaa fizycznego, eby

udowodni, e doznanie to jest zwykym snem.
5.Wykonuj
wiczenia fizyczne podczas dnia, aby ciao pogryo si w gbokim
nie.
6.Jedz
poywne pokarmy, eby unikn niestrawnoci lub innych zaburze w
ciele.
7.Poruszaj
si we nie ciaem, jakim w nim dysponujesz, eby unikn
przedwczesnej, powtrnej identyfikacji z ciaem fizycznym.

8.Sprbuj
zrobi co, co zaprzecza prawom fizyki, eby po twierdzi istnienie praw
innych ni te, ktre rzdz ciaem fizycznym.
56
ROZDZIA 5
Budzenie si Czystego wiata
Jaka moe by warto czego, co nie rodzi pokory, mioci, umartwienia, ciszy i
witej prostoty?
w. Jan od Krzya
wiadome nienie jako brama do duchowego doznania

W rozdziale drugim przejcie od stanu normalnego snu do stanu wiadomego
nienia porwnane zostao do wyonienia si ego z prymitywnej psyche. Pooono
nacisk na niezaleno i odpowiedzialno, ktre pojawiaj si wtedy, gdy nicy jest w
stanie dowiadczy siebie jako istot zdoln do autorefleksji, odrbn od wiata snu.
Gdybymy mieli w tym miejscu zakoczy nasze rozwaania, pominlibymy zbyt
wiele, gdy jeli uzyskuje si wiksz niezaleno, powstaje niebezpieczestwo, e
czowiek zerwie wszelkie powizania ze swoim starym poczuciem zalenoci.
wiadectwo takiego zerwania widzimy w kulturze zachodniej, gdzie ego osigno
nowe wyyny racjonalnej niezalenoci bez odpowiedniego rozpoznania ogromnego
obszaru niewiadomoci, z ktrej si wyonio. Jung mwi:
Jest nawet prawdopodobne, e nasza nowoczesna wiadomo nadal
znajduje si na stosunkowo niskim poziomie. Niemniej jej dotychczasowy
rozwj pozwoli jej wyzwoli si na tyle, e zapomniaa o swojej zalenoci od
niewiadomej psyche.
Jeeli dziki nowo odkrytemu poczuciu niezalenoci rozwiniemy w sobie pogard

lub bdziemy manipulowa obrazami, ktre przedstawiane s nam we nie, to
prawdopodobnie bdziemy kiedy z tego powodu cierpie. Kiedy zaczynamy
dowiadcza wasnych moliwoci ksztatowania scenerii snu, moemy atwo
zapomnie, e celem jest pojednanie z elementami snu, a nie przejcie wadzy nad
nimi. Musimy wyj poza sztywne poczucie niezalenoci. Jeli bdziemy umieli tego
57
dokona, bdziemy wtedy mogli przej poza wiadomy sen na inny poziom doznania. W
Prbie psychologicznej interpretacji dogmatu o Trjcy witej Jung pisze:
Tak jak przejcie od pierwszego stadium do drugiego wymaga powicenia
dziecicej zalenoci, tak w przejciu do stadium trzeciego cakowita niezaleno
musi zosta porzucona.
To trzecie stadium, o ktrym mwi Jung, zdaje si wymaga aktu poddania
pomimo mocy, jaka moga zosta zdobyta w procesie rozwoju. Punkt kulminacyjny
tego aktu poddania okazuje si identyczny z tym, co od wiekw opisywali wielcy mistycy.
Prawdopodobnie jest to wsplny element wszystkich religii - ten poziom wiadomoci,
na ktrym czowiek jednoczy si z wszechogarniajc si, czuje si jej czci i zostaje
wyniesiony daleko poza swj normalny stan wiadomoci.
Wydaje si, e wiadomy sen bardzo zblia nicego do tego stanu, ale, jak
zobaczymy na przykadzie nastpnego snu, to nowe poczucie wolnoci moe pochon
nicego tak bardzo, e ten nie bdzie w stanie pody dalej.
Latam z radoci tu i tam. W pewnym momencie zaczynam wtpi w to,
e nic nie wa. Gdy o tym myl, spadam na ziemi. Podnosz si jednak w
dobrym nastroju i szykuj si do ponownego lotu.
Wtedy z domu wychodzi X, wic podchodz do niego, eby z nim
porozmawia. Jestem podekscytowany i chc podzieli si z nim swoimi
przeyciami. On umiecha si cierpliwie i mwi: Miaem nadziej, e
przezwyciye swoj skonno do tego rodzaju dozna. On (Mistrz) by ju
tutaj dwa razy.
Jestem tak wstrznity, e budz si natychmiast.
(Sparrow, 1974)
Ten sen sugeruje nicemu, e utkn na jakim szczeglnym etapie w procesie,

ktry w kocu i tak doprowadzi do gbszego doznania. Jeli jest to prawd (a tak
jest, co pokae nastpny przykad), to doznanie senne mona traktowa jako ciek
prowadzc przez rne przeszkody, jakie sami sobie stworzylimy. Jeli reagujemy
58
niewaciwie na zagraajcy nam na tej ciece obraz lub jak atrakcyjn sytuacj, to
zatrzymujemy si na niej a do czasu, gdy bdziemy umieli zmieni nasz reakcj.
Uzyskanie wiadomoci, e si ni, zdaje si ogromnie zwiksza nasz zdolno do
reagowania w sposb wolny od przywiza ego. Jeli potrafimy uwiadomi sobie, e
obrazy senne s naszym wasnym tworem, wtedy nasza zdolno do reagowania bez
przywiza ego znacznie wzrasta, a maleje przymus, by angaowa si w te obrazy.
Znaczenie ideau
Nawet wtedy, gdy nicy osiga w peni stan wiadomego nienia, pokusy nadal
pozostaj, lecz przybieraj inn, bardziej subteln form. Podczas gdy w normalnym
nie nicy angaowany jest w emocjonalne powizania z obrazami snu, tak teraz
odczuwa pragnienie dowiadczania w relacji z nimi swojej wolnoci. Moe to przybiera
form pokonywania obrazu si lub mentalnego zmieniania go w co bardziej
podanego. We wspomnianym wyej nie o lataniu nicego po prostu pochania
estetyczne pikno obrazw sennych, jak i moliwo swobodnego poruszania si.
Niezaprzeczalnym faktem jest, e ten poziom dozna ma wiele do zaoferowania.
Jest cakowicie zrozumiae, e jeli nie mamy pojcia, co znajduje si poza tym
stanem, to waciwie nieograniczone moliwoci dostpne w stanie wiadomego
nienia nas zadowol. wiadomy sen traci nieco na swojej atrakcyjnoci tylko wtedy,
gdy intuicyjnie dostrzegamy, e co ley poza nim. Prawdopodobnie prawd jest, e im
bliej jestemy tego, czego chcemy, tym atwiej jestemy odcigani przez potgujc
si rnorodno rozpraszajcych nas elementw. Dlatego te wiadomy sen jest nie
tylko przeomem, ale moe rwnie stanowi dla nas potencjalne rozproszenie, o ile
szukamy tego, co najlepsze. Lecz co jest tym najlepszym, do czego moemy dy?
Najwyraniej zaley to od indywidualnej interpretacji. Gdy nicy doznaje wiadomych
snw z coraz wiksz regularnoci, najprawdopodobniej one same powiadomi go
o tym, co to moe by. Oto przykad takiego odkrycia:
Siedz przed niewielkim otarzem, na ktrym stoj mae figurki. Najpierw
widz wou. Przez chwil patrz gdzie indziej, potem znowu na otarz tylko po
to, eby odkry, e miejsce wou zajmuje figurka smoka. Zaczynam uwiadamia
59
sobie, e ni. Odwracam gow i tym razem afirmuj, e kiedy spojrz znowu
na otarz, zobacz najwysz form. Powoli odwracam si i otwieram oczy. Na
otarzu znajduje si posta czowieka pogronego w medytacji. Ogarnia mnie
potna fala emocji i energii. Podrywam si uradowany i wybiegam na zewntrz.
(Sparrow, 1974)
W tym nie nicy poj, co jest dla niego najwysze. Kiedy zostao to ju
zrozumiane i wiadomie ustanowione jako idea dla nicego, stao si prawdziwym
instrumentem pomiarowym sucym do oceny wewntrznych dozna. Pytanie
zmienia si wwczas z Jak pikne byo doznanie? na Jak plasuje si to doznanie
wobec mojego ideau? W ten sposb wkraczamy w wiadomy sen z poczuciem celu,
ktry pomoe nicemu trwa w postawie nieprzywizania wobec rozmaitych
moliwoci, jakie mog si pojawi.
Punkt kulminacyjny tego procesu mona dostrzec w dwch nastpnych snach. W
pierwszym nie, ktry zosta ju wspomniany wczeniej, nicy dowiadcza trudnoci w
poddaniu swojej wolnoci i przyjciu tego, co mogoby do niego przyj. W drugim
nie nicy potrafi wykroczy poza takie poczucie niezalenoci i podda si
wyszemu doznaniu.
...Jestem na zewntrz. Widz wiato na niebie. Wiem, e jeeli wiato ma
na mnie zstpi, to musz odwrci gow. Jestem wiadomy tego, e ni.
Pochylam gow. wiecca kula zaczyna rozwietla ziemi wok mnie. Gdy
zblia si do mnie, zaczynam si ba. Spogldam w gr, a wtedy kula wzbija si
w niebo. Sytuacja powtarza si, ale nie potrafi pokona wasnego strachu.
Jest noc, czyste niebo jest wypenione gwiazdami. Spaceruj przed swoim
domem patrzc na gwiazdy i suchajc muzyki dobiegajcej z domu po drugiej
stronie ulicy.
Nagle ze wschodniej czci nieba spada co, co wyglda jak meteoryt. W
tym momencie uzyskuj wiadomo, e ni. wiato przecina niebo a po
horyzont. Gdy meteoryt uderza w ziemi, pojawia si bysk jasnego wiata.
Siadam na ziemi i przygotowuj si do medytacji, chocia wiem, e nie mog
wyj poza form snu, bo wtedy doznanie si nie dopeni. Z miejsca, gdzie
60
spad meteoryt, zaczynaj zblia si do mnie dwa wiata. Lec rwnolegle do

siebie, prosto na mnie. Czekam, a wiata znajd si bezporednio nad moj
gow. Teraz wiem, e jest to odpowiedni moment, eby zamkn oczy i
medytowa.
Moje ciao natychmiast wypenia ogromna energia. Prbuj si jej podda.
Gdy to robi, wiato zaczyna wypenia pole mojego widzenia. Przez dobr
chwil mam olbrzymie poczucie ciepa i mioci.
(Sparrow, 1974)
W literaturze powiconej medytacji i modlitwie kontemplacyjnej takie doznanie

wiata i energii wydaje si by powszechnie uwaane za rzeczywiste poczenie
jednostki z Boskoci. Czy jest to prawd obiektywn, czy te nie, powszechne
wystpowanie opisw tego doznania nadaje wiarygodnoci jego podstawowemu
znaczeniu. Zgadza si z tym Carl Jung:
Zjawisko to samo w sobie, czyli ukazanie si wiata, jest powszednim
doznaniem wielu mistykw oraz tym, co niewtpliwie jest najbardziej doniose,
poniewa we wszystkich czasach i miejscach
jawi si ono jako co
nieuwarunkowanego, co czy w sobie najwiksz energi i najgbsze

znaczenie.25
wiadome nienie a proces medytacyjny

Wydaje si, e wiadome nienie przenosi czowieka na pewien poziom
wiadomoci, ktry w przeszoci wizano z gbokimi doznaniami medytacyjnymi. Std
cakiem moliwe jest, e proces wiadomego nienia jest blisko zwizany z procesem
medytacyjnym. W istocie, prawdopodobnie moemy traktowa wiadome nienie jako
wizualny przejaw procesu medytacyjnego.
Problem, przed ktrym staje medytujcy, by moe najlepiej mona okreli
jako oddzielenie si od samego siebie. Ostatecznym celem praktyki medytacyjnej jest
25
Wilhelm R., The Secret of the Golden Flower, s. 106
61
ponowne zjednoczenie wiadomego ego z tymi aspektami, ktre zalegaj nie rozpoznane
w zakamarkach niewiadomoci, a ktre ofiarowuj jednostce spenienie. Jednak
zanim to nastpi, medytujcy musi stan oko w oko ze swoimi uprzedzeniami i
lkami, ktre stanowi barier midzy nim samym a elementami spenienia.
Czstokro przeszkody te s bardzo subtelne i przejawiaj si jedynie jako
zakopotanie lub jaki niepojty stan emocjonalny pojawiajcy si w procesie
medytacyjnym. Brak konkretnoci tych budzcych si form sprawia, e udane
pojednanie jest niejasnym i trudnym przedsiwziciem. Jednake sen dostarcza nam
ywego obrazu tego, z czym stajemy twarz w twarz. Ponadto sen pozwala jednostce
zobaczy rezultaty jej reakcji na przeszkody. W ten sposb sen uatwia obiektywne
spojrzenie na przeszkody, ktre medytujcemu czsto wydaj si niejasne i
subiektywne.
Jeli uzyskanie penej wiadomoci oraz obiektywne postrzeganie niewiadomych
przeszkd stanowi dwa konieczne warunki, eby osign wewntrzn peni, to
wiadomy sen moe uchodzi za stan, w ktrym obie te cechy wystpuj
rwnoczenie. wiadomo zdolna do autorefleksji, ktr czowiek zazwyczaj
obdarzony jest jedynie w stanie jawy, splata si ze snem. W ten sposb po raz
pierwszy moe doj do wspdziaania pomidzy jani ze stanu snu i jani ze stanu
jawy. Rezultatem tego jest przypieszenie procesu medytacyjnego, ktrego kulminacj
jest przeomowe doznanie wiata i spenienia.
Z literatury powiconej medytacji jasno wynika, e poddanie si jest jednym z
najwaniejszych warunkw niezbdnych dla takiego przeomowego doznania.
Podobnie punkt kulminacyjny wiadomego snu nie tyle zaley od zdobycia nowych
mocy, co od podatnoci jednostki. Przygoda ze wiadomym snem, tak jak zewntrzne
przejawy innych wewntrznych cieek, nci nas obietnic wikszej wolnoci tylko po to,
aby w kocu zada naszego cakowitego poddania. By moe jest to znak
rozpoznawczy wszystkich prawdziwych drg prowadzcych do osignicia przez
czowieka peni.
62
DODATEK A
wiadome nienie a ideay
Celem tej czci ksiki jest przedstawienie kilku wicze, dziki ktrym mona
osign we nie stan wiadomego nienia, jak te wyksztaci wiksz obiektywno w
stanie jawy. Te wiczenia (a s wrd nich niektre z najczciej zalecanych praktyk w
odczytach Edgara Cayce'a) suyy uzyskiwaniu wiadomoci we nie w yciu tych ludzi,
ktrych sny zostay przedstawione w tej ksice. Naley jednak podkreli, e
wiczenia te s nie tylko technikami, ale same w sobie s na tyle wartociowe, by im
powici uwag.
Wano ideau w stanie snu
By moe najwaniejszym wiczeniem, jakie mona wykona, eby zapewni
sobie sensown i twrcz reakcj w wiadomym nie, jest dokonanie wstpnego
wyboru duchowego ideau.
Zatem najwaniejszym doznaniem kadej istoty jest najpierw poznanie, czym
jest idea - w sensie duchowym. (357-13)
Praktyka ta, zalecana przez odczyty jako podstawowy warunek wszelkich

skutecznych poszukiwa, ustanawia kryterium, wedug ktrego naley ocenia i
ukierunkowywa nasze reakcje we nie.
W pewnym sensie wiadome nienie oznacza narodziny wiadomej woli w stanie
snu. Po raz pierwszy nicy ma mono wiadomie pozna kolejne cieki dziaa, jak
te rnorodno moliwych postaw. Dlatego te, aby zapewni sobie stosown
reakcj lub przebieg dziaa we nie, musimy obra idea, ktry ma dziaa jako
motywujcy nas wzorzec, z ktrym porwnujemy i ktrym kierujemy naszymi
przyszymi reakcjami. Zachowujc ten idea w umyle po uzyskaniu wiadomoci we
nie moemy omin ncce nas sytuacje, oraz zawczasu pozby si wprowadzajcych
63
zamieszanie skutkw strachu i wtpliwoci. Duchowy idea staje si wic prawdziwie

porzdkujc zasad, ktra podnosi jako naszych reakcji we nie.
Albowiem idea pojmowany jako aktywizujca sia w doznaniu, staje si
wwczas wiodc si we wszystkich relacjach, we wszystkim, co nas czy z
innymi ludmi. (1211-1)
Idea nie tylko poprawia nasze reakcje na formy mylowe wiata snu, ale sam,
jako wytwr myli, do pewnego stopnia ksztatuje take sceneri snu. Tak wic gdy
pracujemy z ideaem, moemy zaobserwowa popraw jakoci i wyrazistoci snu
oraz naszych reakcji na w sen.
Czsto jest nam trudno zrozumie, czym waciwie jest i powinien by duchowy
idea. Pojcie ideau okrela nastpujcy fragment odczytw Edgara Cayce'a:
Ideaem zawsze jest to, aby kada istota osigaa cel, dla ktrego wkroczya w
dane dowiadczenie. (816-10)
Aby zrealizowa cel doznania sennego, musimy najpierw okreli, czym on jest.
Wielu psychologw zauwayo, e sen jest przewanie odbiciem myli i wspomnie,
ktre kiedy zostay stumione lub pominite i ktre d do integracji ze wiadomym
ego. Takie zaoenie okazuje si uzasadnione, kiedy zauwaamy, e dajce poczucie
spenienia
doznania
senne
czsto
odzwierciedlaj
pojednanie
przedtem
nieakceptowanych lub niezrozumiaych cech jani wewntrznej z osobowoci ze

stanu jawy. Spenienie to moemy opisa na wiele sposobw: jako jedno, jako
wiadomo Chrystusow, peni, mistyczny lub. Jednake specyficzny sposb, w jaki
osobicie pojmujemy to spenienie, staje si naszym duchowym ideaem w stanie snu.
Odczyty radz nam wybra jedno sowo, ktre reprezentowaoby nasz duchowy
idea. To pojedyncze sowo wyraa stabilizujc si w naszych snach oraz doznaniach
na jawie.
...twoje duchowe pojcie ideau, czy jest to Jezus, Budda, umys, materia, Bg
lub cokolwiek innego, jest sowem, ktre wskazuje jani duchowe ideay. (816-10)
64
Model wyznaczania ideaw

Wykorzystujc przedstawiony niej model moemy zacz ustanawia nasze
duchowe, mentalne i fizyczne ideay nienia. Gdy przeprowadzamy ten proces,
powinno sta si dla nas jasne, i ideay nie stawiaj wymaga wiatu (ani te
scenerii snu), a jedynie naszym reakcjom na wiat.
Pierwszym krokiem jest wybr sowa, ktre reprezentuje nasz duchowy idea lub
zrealizowanie celu sennego doznania. Jak to ju wczeniej wspomniano, moe on w
zalenoci od danej osoby bardzo si rni. Dla niektrych moe to by Jezus, dla
innych mio. Gdy sowo zostanie ju wybrane, powinno zosta wpisane w rodku
najmniejszego krgu, jak to jest pokazane niej.
Kolejnym krokiem jest okrelenie czterech powtarzajcych si sytuacji lub tematw

naszego ycia sennego, w ktrych poszukujemy przejawu naszego duchowego ideau.
(Oczywicie
moglibymy
pracowa
wiksz
iloci
tematw,
ale
teraz
skoncentrujemy si na czterech). Tematy te mona okreli badajc nasze ostatnie

sny. Jakie sytuacje pojawiaj si regularnie? O kim nimy? Tematy te mog mie,
bd te nie mie, jasne odniesienia do naszego obecnego ycia na jawie. Na
przykad moemy regularnie ni o zmarym przyjacielu lub o walkach podczas II
wojny wiatowej. Gdy ju okrelimy cztery powtarzajce si tematy snw, moemy
podzieli krgi na cztery czci i wpisa te tematy:
65
Gdy ju wybralimy duchowy idea, moemy teraz zaj si konkretnymi

postawami i zachowaniami majcymi si nam pojawia we nie. Wybierajc mentalne
i fizyczne reakcje, ktre s zgodne z celem duchowym i su temu celowi, moemy
wreszcie wyznaczy ideay mentalne i fizyczne.
Dokonujc wyboru mentalnych ideaw, powinnimy okreli takie idealne
postawy, dziki ktrym mamy nadziej przebudzi duchowy idea w kadej
wybranej sferze ycia sennego.
...Zanotuj wynikajc z poj duchowych idealn postaw mentaln w
stosunku do siebie, domu, przyjaci, ssiadw, wrogw, przedmiotw i
okolicznoci. (5091-3)
Ponadto trzeba wybra idealne dziaania we nie albo fizyczne ideay, ktre
pozwol duchowym i mentalnym ideaom przejawi si w kadej sferze snu. W
istocie decydujemy si, jak chcielibymy dziaa w odniesieniu do kadej z tych sfer.
...Idea materialny [...] nie wynikajcy z warunkw, ale taki, ktry
przynis i nadal przynosi manifestacj duchowych i mentalnych ideaw
[...] Jak odnosi si to do rzeczy, do osb, do sytuacji? (5091-3)
Ideay mentalne i fizyczne mog by uwaane za pochodn lub poszerzenie ideaw
duchowych o nasze mentalne postawy i dziaania fizyczne. Na przykad moemy
regularnie ni o zmarym ojcu i pragn, aby nasz duchowy idea uwzgldnia t
66
relacj we nie. Moliwe, e obraz ojca pojawia si czsto z powodu jakiego nie
rozwizanego konfliktu, jaki z nim mielimy, a ktrego nie umielimy rozwiza przed
mierci ojca. Moemy rwnie zda sobie spraw, e nigdy nie potrafilimy
przebaczy mu czego, co zrobi. Moemy postanowi, e postawa przebaczania we
nie pozwoli nam wyrazi duchowy idea mioci w odniesieniu do naszego ojca. Wic
postawa przebaczania stanie si naszym mentalnym ideaem w tej sferze snu.
Nastpnie musimy podj decyzj, jak okaemy lub wprowadzimy w ycie t
postaw przebaczania. Moemy zdecydowa, e musimy po prostu porozmawia z
ojcem we nie i powiedzie mu, e mu przebaczamy. Takie otwarte dziaanie stanie si
naszym fizycznym ideaem w relacji z t sfer snu.
Gdy ju ustanowimy mentalne i fizyczne ideay dla kadej sfery snu, diagram
powinien zosta uzupeniony tak, jak to pokazano na poniszym rysunku.
Gdy pracujemy twrczo w danej sferze snu, moe ona przesta pojawia si z
poprzedni regularnoci. Zamiast niej mog zacz pojawia si inne powtarzajce si
sytuacje. Gdy tak si stanie, koniecznym moe si okaza wyznaczenie nowych
ideaw, aby nie hamowa swego postpu. (Gbsz analiz ideaw Czytelnik znajdzie
w Meditation and the Mind of Man Marka Thurstona i Herberta Puryear'a.)
67
Przypieszajcy efekt medytacji wczesnym rankiem

Jak to zostao wspomniane w rozdziale pierwszym, w dowiadczeniach autora
wan rol w wiadomym nieniu odegray poranne medytacje. Czas medytacji nie
wydaje si istotny, niemniej medytacja powinna odbywa si po wystarczajco dugim
odpoczynku ciaa, aby umys by dostatecznie czujny. Take odpowiedni czas po
medytacji - godzina lub duej - powinien zosta powicony na spanie. Autor
przekona si, e trwajca 10-15 minut medytacja we wczesnych godzinach rannych
midzy 2:00 a 5:00 skutecznie przyspiesza osignicie stanu wiadomego nienia w
nastpujcych po niej godzinach snu.
Istotne jest jednak, aby medytujcy traktowa medytacj przede wszystkim jako
dowiadczenie dostrojenia si. W przeciwnym razie medytacja zostanie sprowadzona z
potencjalnie wzniosego doznania do roli zaledwie techniki.
Stosowanie zasad wiadomego nienia w stanie jawy

Kolejnym sposobem uzyskiwania wiadomoci we nie jest stosowanie zasad
wiadomego nienia we nie" na jawie. Kiedy czowiek zaczyna krytycznie
rozpatrywa dania i prawa, ktrym podlega podczas godzin na jawie, to zrozumiae,
e taka postawa zacznie w kocu cechowa jego ycie senne, i w kocu doprowadzi go
to do uzyskiwania wiadomoci we nie. Na takim podejciu opieraj si nastpujce
dwa wiczenia wiadomoci:
1.
Gdy stane w obliczu napitej lub trudnej sytuacji, afirmuj sobie, e

przeycie to jest snem, a jedyne, co trzeba zrobi, to zdoby si na twrcz
reakcj. Potem wykonaj jaki prosty, twrczy czyn bazujcy na tym odkryciu.
Przykad:
Denerwuj
si,
poniewa
Bob
skrytykowa
moje
kwartalne
sprawozdanie. Uwiadamiajc sobie, e doznanie to jest snem, prosz go o

sugestie, jak poprawi sprawozdanie.
2.
Spd pi minut dziennie po prostu patrzc na otoczenie wok siebie, tak

jak we nie. Obserwuj szczegy i kolory przedmiotw dookoa ciebie. Zwracaj
uwag na kad niezgodno lub osobliwo w ich wygldzie. Opisz sobie gono
to, co widzisz.
68
Chocia te wiczenia zazwyczaj pozwalaj jedynie pozby si wielu przywiza ego

w stanie jawy, to gdy zaczn by wykorzystywane przez praktykujc nienie osob,
czsto prowadz do radykalnej zmiany dozna sennych.
Ponowne przeywanie snw

Kolejn
metod
postpowanie
wspomagajc
w przeraajcych
wiadome
nienie
lub przygnbiajcych
oraz
bardziej
twrcze
snach jest ponowne
przeywanie snw i wyobraanie sobie, e podczas tego procesu uzyskalimy

wiadomo, e nimy.
Pierwszym krokiem jest wybranie snu, ktry si miao ostatnio i ponowne przeycie
tego doznania krok po kroku a do momentu, gdy we nie pojawia si oczywista
niezgodno lub jaki irracjonalny element. Nastpnie naley wyobrazi sobie, e w
tym momencie uzyskuje si wiadomo, e to sen. Pniej naley sprbowa
zareagowa w bardziej twrczy sposb, ni to zrobilimy poprzednio. Pamitajmy celem nie jest zmiana snu lub tego, co jest w nim przedstawiane. Zamiast tego
prbujemy zareagowa bardziej twrczo na sen.
Dobr por na wykonywanie tego wiczenia jest czas przed pooeniem si spa. W
ten sposb, bardziej twrcze nastawienie (o ile nie sama wiadomo, e si ni),
moe zosta przeniesione do stanu snu.
Wybieranie powtarzajcego si symbolu jako klucza do przebudzenia

Innym
wiczeniem,
ktre
zdaje
si
zwiksza
czstotliwo
wystpowania
wiadomych snw, jest wybr powtarzajcego si symbolu lub szczeglnego

wydarzenia, ktre mona zastosowa jako klucz, przy pomocy ktrego uzyskujemy we
nie wiadomo, e nimy. Wkrtce okae si, e taki wybr nie moe by arbitralny.
Symbol musi oczywicie pojawia si z wystarczajc regularnoci, by nicy mg
nieustannie dy do uzyskania wiadomoci we nie. Musi te by dostatecznie
wany dla nicego, aby wyrnia si w scenerii snu. Kluczem - symbolem moe by
69
na przykad: zmara osoba, powtarzajca si kopotliwa sytuacja, jak np. aresztowanie,

lub powracajcy symbol natury religijnej.
Bez wtpienia istnieje wiele czynnikw przyczyniajcych si do wystpowania
wiadomych
snw.
Jednak
naley
si
spodziewa,
wikszo
wicze
umoliwiajcych stopniowe poszerzanie wiadomoci moe by wykorzystywana jako

metody suce uzyskaniu wikszej wiadomoci we nie.
70
DODATEK B
wiadome nienie a przeycia poza ciaem
wiadome nienie na og uwaane jest za gorsz wersj przey poza ciaem.

Celem tego dodatku jest zbadanie moliwoci, czy owe doznania s rezultatem dwch
rnych i rozbienych zinternalizowanych modeli, opisujcych jeden odmienny stan
wiadomoci i ksztatujcych go. Nastpnie sugerowana jest integracja obu tych
modeli.
W latach 20-tych i 30-tych wiadome nienie, okrelane innymi nazwami,
przycigno uwag kilku pisarzy zajmujcych si metafizyk, ktrzy przede wszystkim
interesowali si przeyciami poza ciaem, czy projekcjami astralnymi. Oba te
terminy s synonimami zjawiska, podczas ktrego czowiek przypuszczalnie opuszcza
ciao fizyczne i przebywa w ciele subtelniejszym, czyli astralnym. Pierwszym
pisarzem, ktry omawia relacj pomidzy wiadomym nieniem a projekcj astraln, by
Anglik, Oliver Fox. Nazywa te dziwne doznania senne Snami Wiedzy. Wierny
tradycji innych badaczy przey poza ciaem Fox uwaa Sny Wiedzy za niszy poziom
projekcji astralnej, to znaczy za rzeczywiste przemieszczenie do subtelniejszego ciaa,
ktremu jednak brakowao stabilnoci i realnoci penego przeycia poza ciaem
fizycznym. Swoje pierwsze dowiadczenie pobytu poza ciaem zawdzicza jednemu z
takich Snw Wiedzy.
niem, e stoj na bruku przed domem... Miaem wanie wej do rodka,
gdy przypadkowo spojrzaem na brukowe kamienie i moj uwag przykuo nader
dziwne zjawisko. Byo tak nadzwyczajne, e nie mogem uwierzy wasnym
oczom - wydawao si, e wszystkie kamienie zmieniy w nocy swoje pooenie
i teraz leay dugimi bokami rwnolegle do krawnika! Wyjanienie tej zagadki
porazio mnie: mimo e ten wspaniay letni poranek wydawa si tak realny, ja
przecie niem!
Gdy uwiadomiem sobie ten fakt, jako snu zmienia si w sposb bardzo
trudny do przekazania komu, kto nie przey czego podobnego. Nigdy jeszcze
71
nie czuem si tak doskonale, z tak czystym umysem, tak bosko potny, tak
niesamowicie wolny! Uczucie byo wspaniae, wrcz nie do opisania, lecz trwao
jedynie par chwil, i obudziem si. Jak dowiedziaem si pniej, emocje
zakciy moj zdolno kontroli umysu, a moje nieznone ciao zaczo domaga
si swoich praw i pocigno mnie z powrotem. Chocia wtedy jeszcze nie
zdawaem sobie z tego sprawy, sdz, e to pierwsze doznanie byo prawdziw
projekcj i rzeczywicie przebywaem poza moim ciaem fizycznym.26
Trzeba zauway, e Fox skonny by uzna ten Sen Wiedzy za rzeczywiste przeycie
poza ciaem, poniewa pasowao to do jego koncepcji. W pniejszych dowiadczeniach
Fox sta si bardziej biegy we wchodzeniu w stan bycia poza ciaem bez przerw w
wiadomoci i w ten sposb pozornie omija stan snu. W rezultacie zacz uwaa
Sen Wiedzy za podrzdn drog wiodc do projekcji astralnej. Niemniej nadal
traktowa Sen Wiedzy jako poziom wiadomoci bardzo rny od tego ze zwykego
snu:
Ku swojemu zdziwieniu odkryem, e niektrzy ludzie nie s w stanie poj
idei Snu Wiedzy, tego, e jest on naprawd nowym poziomem wiadomoci,
rnym od stanw dowiadczanych w zwykych snach i na jawie. Oponuj mwic:
Ale przecie to tylko sen. Jake sen mgby by czym innym? Natomiast wyraz
ich twarzy zdradza wtpliwo, ktrej tylko przez grzeczno nie wyraaj
gono.27
W doniesieniach na temat projekcji astralnych znajdujemy zazwyczaj jakociowe

rozrnienie czynione midzy wiadomym nieniem i przeyciem poza ciaem, przy czym
to drugie traktowane jest jako wysze w stosunku do pierwszego. Chocia kryteria
uywane do odrnienia przey poza ciaem od wiadomych lub normalnych snw
zmieniaj si w zalenoci od osoby, to pozostaj dwa zasadnicze pytania: 1) Do jakiego
stopnia poziom wiadomoci osoby przeywajcej to doznanie zachowuje cigo i czy
jest identyczny ze wiadomoci stanu jawy? oraz 2) Do jakiego stopnia postrzegana
26
* Fox O., Astral Projection, s. 32-33.
27
Tame, s. 36.
72
rzeczywisto danego zjawiska jest zgodna z rzeczywistoci stanu jawy? Jeeli w obu
tych przypadkach doznanie osignie wysokie noty, wtedy tradycyjnie przypisuje mu si
nazw przeycia poza ciaem
Shapiro28 usiowa stworzy schemat klasyfikujcy przeycia poza ciaem,
bazujcy gwnie na pierwszym pytaniu, to znaczy przypisywa wiksze znaczenie
poziomowi wiadomoci osoby dowiadczajcej, ni szczegom postrzeganym w
jej polu widzenia. Ten nacisk doprowadzi do tego, e wikszo wiadomych
snw, w ktrych pole widzenia byo cakowicie rne od rzeczywistoci jawy,
zostaa okrzyknita mianem przey poza ciaem. Kryteria pierwszych dwch z
siedmiu klas Shapiro (Klasy od A do G) streszczone s niej
Klasa A. Cakowita pewno dowiadczenia pobytu poza ciaem.

1.Cakowita
i ciga wiadomo i przytomno rwna lub wiksza od tej w
stanie przebudzenia od momentu eksterioryzacji do momentu powrotu do

ciaa fizycznego.
2.Podobnie
jak wyej, wraz z jedn, adn, lub ze wszystkimi z poniszych
moliwoci:
a. Natychmiastowa teleportacja z miejsca na miejsce, bez przerw w
wiadomoci i zgodnie z wol; moliwy wybr miejsca przeznaczenia.
b. Uprzytomnienie sobie, e podczas eksterioryzacji ciao fizyczne jest
gdzie indziej.
c. Postrzeganie srebrnego (lub innego) sznura, czcego punkt
przebywania wiadomoci z opuszczonym ciaem fi zycznym.
d. Zdolno przenikania bez przeszkd przez materi fi zyczn.
e. Zdolno telepatycznej komunikacji z innymi pojawiaj cymi si
istotami o wygldzie ludzi.
f. Spotkania z bezcielesnymi istotami, o ktrych wiadomo, e s
zmarymi.
28
Shapiro, S. A., A classification scheme for out-of-body phenomena
73
g. Brak niezgodnoci z rzeczywistym wiatem znanym fizycznie, z

wyjtkiem niewielkich rnic w pooeniu pewnych przedmiotw wiata
fizycznego.
h. Precyzyjne poczucie czasu spdzonego poza ciaem.
i. Widzenie otoczenia w promieniu 360-ciu stopni.
j. Wibracje natury elektrycznej w ciele.
Klasa B. Do dua pewno dowiadczenia pobytu poza ciaem.

1.Cakowita
wiadomo i przytomno rwna lub wiksza od tej w stanie
przebudzenia, z przerw w wiadomoci pomidzy ostatnim pamitanym

momentem poprzedzajcym eksterioryzacj a do momentu odkrycia, e si
jest poza ciaem po eksterioryza cji; nieznany czas trwania takiej przerwy w
wiadomoci.
2.Podobnie
jak wyej, wraz z jedn, adn lub ze wszystkimi z poniszych
moliwoci:
a. Jak w Klasie A powyej.
b. Ruch przez tunel prowadzcy do cakowitej eksterioryzacji.
Naley zauway, e Shapiro uwaa okolicznoci wymienione w punkcie 2 obu

powyszych klas raczej za symptomy ni za dowody. Jego decyzja, aby opiera
system klasyfikacji przey poza ciaem niemal cakowicie na poziomie
autorefleksyjnej wiadomoci dowiadczajcego oraz cigoci wiadomoci
podczas przejcia z jednego stanu do drugiego, jest odstpstwem od podejcia
waciwego wielu autorom wczeniej opisujcych te zagadnienia. Na przykad
Celia Green streszcza pi subiektywnych kryteriw powszechnie uywanych
przez dowiadczonych eksperymentatorw (z ktrych wikszo ya na
pocztku tego wieku), sucych odrnieniu
przey
poza
ciaem
od
wiadomych snw. Trzy spord tych piciu kryteriw skupiaj si cakowicie
74
na zaobserwowanych cechach pola widzenia podczas dowiadczenia, z czego

wynika, e takie obserwacje rozpatrywane byy jako dowody. Nie doceniajc
znaczenia owych obserwacji Shapiro ustanawia nowy trend, raczej w kierunku
badania poziomu wiadomoci, na ktrym takie zjawiska zachodz, anieli
badania czsto niespjnych cech pola percepcji.
W tym momencie pojawiaj si dwa pytania: 1) Czy suszny jest wniosek, e
obserwowane doznanie jest przeyciem poza ciaem? i 2) Czy to przypuszczenie
rzeczywicie jest efektem obserwacji cech sfery danego zjawiska?
Odpowiadajc na pierwsze pytanie: gdyby etykietka przeycie poza ciaem bya
jedyn etykietk opisujc poziom wiadomoci i okolicznoci, jakie zwykle towarzysz
takim doznaniom, wtedy moglibymy oczekiwa, e dana osoba wywnioskuje, e
znajduje si poza ciaem, ilekro dowiadczy owego zjawiska. Lecz w poniszych
relacjach dowiadczajcy w ogle nie dochodzi do takich wnioskw. Zamiast tego
stwierdza jedynie, e ni, mimo e pierwsze doznanie spenia wymogi kryteriw
Klasy A przey poza ciaem, wedug systemu Shapiro - poniewa wejcie i wyjcie z
dowiadczenia nastpuje bez przerwy w wiadomoci:
Zaczynam ni bez przerwy w wiadomoci. Kiedy zarysowuje si sceneria
snu, prbuj w niej porusza si (by aktywnym), eby umocni z ni swj
zwizek, jak rwnie prbuj patrze w d, gdzie bdzie najbardziej niezmienny
bodziec. Wbiegam na sal gimnastyczn. Podskakuj i api obrcz kosza do
koszykwki. Wiem, e musz wykona co niezwykego, eby utrwali moje
postrzeganie snu. Odpycham si wic od obrczy kosza, unosz si przez chwil
w powietrzu i opadam na ziemi... Potem budz si.
(M. A. T., 1975)
W nastpnym przykadzie u dowiadczajcego wystpuje przerwa pomidzy

stanem jawy a pniejszym pojawieniem si autorefleksji we nie. Dlatego te nie
spenia to kryteriw przeycia poza ciaem wg Klasy A. Jednak poniewa pniej
zostaje zachowana cigo wiadomoci, ktra trwa a do ponownego przejcia do
stanu jawy, doznanie to spenia kryteria przey poza ciaem z Klasy B:
75

mczyzn. Przestraszony biegn przez znajom dzielnic przemykajc pomidzy
domami. Uwiadamiam sobie, e ni, a strach jest zbdny. Uwiadamiam te
sobie, e mam wybr: albo wyj na spotkanie moim przeladowcom, albo
medytowa. Chc wrci i zakoczy konflikt. Prbuj wic polecie do miejsca, w
ktrym znajduj si cigajcy mnie ludzie. Si woli unosz si w gr. Jestem
wysoko nad ziemi, ale zanim docieram na miejsce, moje ciao ogarnia przyjemne
drenie i budz si.
(G. S., 1974)
Mona pomyle, e nicy w powyszych przykadach po prostu nie potrafili

wycign oczywistego wniosku, e znajdowali si poza ciaem. Lecz mona te
przyj, i wniosek, do ktrego doszli nicy, prezentuje rwnie wan hipotez.
Hipoteza ta ponadto prbuje wyjani, jak dziaa wiadomo bez udziau zmysw
ciaa w sferze zjawiska posiadajcego wymiar czasowy i przestrzenny. Tak wic mona
doj do wniosku, e hipoteza o przeyciach poza ciaem jest zaledwie jednym z
moliwych sposobw opisywania tego zjawiska.
Prowadzi to do rozwaenia kolejnej kwestii: Czy stwierdzenie, e przebywa si
poza ciaem, rzeczywicie opiera si na percepcji doznajcego? Wemy pod uwag fakt,
e paradygmat - jako przyjty model rzeczywistoci - okrela czyj percepcj wiata, nie
odwrotnie. Paradygmat mona uzna za model lub zasad organizujc, ktra rzdzi
caoci poszukiwa na danym polu bada. Ale w gbszym sensie, o czym wspomina
Kuhn, paradygmat rzdzi procesem samej percepcji.
Ostatecznie paradygmat jest niezbdnym warunkiem percepcji 29, a kiedy
paradygmaty si zmieniaj, wiat zmienia si wraz z nimi30. Kuhn oczywicie mwi tu
metaforycznie. Ale chocia nie zamierza powiedzie, e wiat fizyczny materialnie
dostosowuje si do paradygmatu obserwatora, to sugeruje jednak, e kiedy paradygmat
zmienia si, naukowiec zaczyna pracowa w innym wiecie31
29
Kuhn, T. S., The Structure of Scientific Revolutions, s. 112

Tame, s. 110
31
Tame, s. 120
30
76
W przypadku wiadomego nienia i przey poza ciaem jednostka napotyka na

stosunkowo podatne pole percepcji, ktre moe si zmienia rwnoczenie ze zmian
myli. Nie tylko postrzeganie jest zdeterminowane przez stan umysu, take struktura
samej rzeczywistoci zmienia si zgodnie z mentalnym nastawieniem postrzegajcego.
Dojcie do wniosku, e doznaje si wiadomego snu lub wyjcia poza ciao, moe po
prostu
odzwierciedla
paradygmat,
ktrym
dowiadczajcy
przystpi
do
dowiadczenia - paradygmat, ktry natychmiast si konkretyzuje, gdy tylko sfera

zjawiska przystosuje si do jego oczekiwa. Wnioski te staj si wic interesujcym
przypadkiem sposobu, w jaki paradygmat podtrzymuje swoje istnienie dziki pozornie
empirycznym obserwacjom. Podobny bd popeniby niski blondyn wnioskujc, e
ilekro widzi niskiego blondyna patrzcego na niego, znaczy to, e patrzy w lustro.
Bez wprowadzania poj wiadome nienie lub przeycie poza ciaem moglibymy
mwi o jednym stanie wiadomoci, w ktrym wystpuj oba te zjawiska, jako o
stanie wiadomym - stanie, ktry charakteryzuje si autorefleksj nie korzystajc ze
zmysw ciaa oraz postrzeganiem czasoprzestrzeni sfery zjawiska. Przyjmujc takie
stanowisko moemy zauway, e zaoenia obiektywnoci, jak np. zaoenie, e jest si
poza ciaem, lub e otoczenie jest fizyczne itd., nie za bardzo dostarczaj dowodw o
obiektywnej naturze ciaa astralnego lub sfery zjawiska, bowiem odzwierciedlaj
preferowan wobec tego stanu orientacj dowiadczajcego. Okrelenia przeycie poza
ciaem i projekcja astralna staj si wtedy odbiciami jednej z moliwych
subiektywnych orientacji wobec stanu wiadomego, tak jak okrelenie wiadome
nienie odzwierciedla inn subiektywn orientacj.
Implikacje parapsychologiczne
Kto mgby zada pytanie, e jeeli takie ciaa i senne scenerie s rzeczywicie
wytworami umysu osoby dowiadczajcej, to jak to jest, e niektrzy dowiadczajcy
powracaj z moliwymi do zweryfikowania informacjami o odlegych miejscach lub
wydarzeniach? Takie dowody mogyby doprowadzi nas do przekonania, e
postrzegajcy byli fizycznie obecni w danym miejscu. Jednake istnieje powd, aby
uzna, e to wyjanienie jest zbyt uproszczone.
77
Przede wszystkim ludzie przebywajcy poza ciaem czasami donosz o istotnych

fizycznych zmianach w otoczeniu (takich jak widziany gszcz kominw, ktrego nie
byo tam w rzeczywistoci32) lub o widoku znajomej osoby ze zmienionymi cechami
fizycznymi:
Po krtkiej podry zatrzymaem si w pokoju. Przy stole siedzia mczyzna i
pisa co na kartce papieru. Przypomina doktora Puharicza, ale mia janiejsze
blond wosy...33
Ten bd mona by przypisa pomyce w percepcji fizycznej, jaka mogaby si
zdarzy, gdyby patrzcy by tam obecny fizycznie i patrzy na scen przy
widocznoci duo gorszej ni normalnie. Na przykad Monroe zasugerowa po fakcie,
e takie postrzeganie blond wosw by moe byo spowodowane silnym wiatem nad
gow, ktre mogo odbija si od wosw doktora Puharicza. Ten rodzaj wyjanienia
moe by wystarczajcy w przypadku maych znieksztace percepcji. Ale poniewa osoby
majce przeycia poza ciaem rzadko donosiy o braku dobrej widocznoci w trakcie tych
przey, spore niecisoci rzucaj powane wyzwanie temu wyjanieniu. Ponisze
dowiadczenie, opisane przez doznajcego jako bardzo realne, zawiera rac
niezgodno:
Po medytacji wczesnym rankiem pooyem si znowu spa. Prawie
natychmiast moje ciao zaczo dre. Nastpnie moje oczy rozwary si i
zobaczyem pokj. Niemniej byem wiadomy, e moje oczy fizyczne w tym
samym czasie byy zamknite. Uniosem si, eby si rozejrze. Otoczenie byo
bardzo wyrane. Po mojej lewej stronie, na nocnym stoliku zauwayem duy
zielony wazon... Po powrocie do ciaa uwiadomiem sobie, e na stoliku nie byo
adnego wazonu.
(G. S., 1974)
Zgodnie z podejciem Celii Green dowiadczenie to bynajmniej nie jest niezwyke,
poniewa dowiadczajcy mwi raczej o wzrocie, a nie obnieniu pewnoci
spostrzee wzroku i innych zmysw. Ale jeeli ostro zmysw w danym przeyciu
32
Green, s. 76.
33
Monroe R., Journeys Out of the Body, s. 67
78
poza ciaem jest podwyszona, to musimy wytumaczy wystpowanie sporych

niecisoci podczas (jak si sdzi) bezporedniego postrzegania elementw fizycznych.
Jak oba te fakty mog by prawdziwe? Rozsdnie byoby zaoy, e postrzegany element
fizyczny jest w rzeczywistoci wewntrzn rekonstrukcj, ktra jedynie to
przyblieniu odpowiada danemu elementowi. Z drugiej za strony musimy rwnie
wytumaczy wysoki stopie zgodnoci midzy t wewntrzn rekonstrukcj i
odpowiadajcym jej fizycznym elementem. Moemy w takim razie zaoy, e sama
informacja, moe by przekazana dowiadczajcemu poza" czasem i przestrzeni
(tj. telepatycznie lub za pomoc jasnowidzenia), co nastpnie dowiadczajcy w
niedoskonay sposb przekada sobie na rozpoznawalny w jego czasie i
przestrzeni kontekst.
W Podrach poza ciaem Robert Monroe pisze, e parokrotnie, bdc poza
ciaem, podrowa do innego miejsca, rozmawia z przyjacielem, po czym wraca do
ciaa. Prbujc potwierdzi prawdziwo takiego spotkania odkry, e jego przyjaciel
nie mia o nim pojcia, ale poczynione obserwacje miejsca, w ktrym przebywa jego
przyjaciel i jak si zachowywa, byy w duym stopniu dokadne.
...Pozdrowiem go, a on spojrza na mnie i umiechn si, a nastpnie
oznajmi, e spdzi wicej czasu nad naszym projektem i przeprosi, e do tej pory
go zaniedbywa. Powiedziaem, e rozumiem, po czym zaniepokoiem si o
powrt do ciaa fizycznego... Komentarz: Gdy sprawdziem to z doktorem
Puhariczem, okazao si, e miejsce i jego dziaania zgadzay si, ale on nie
pamita takiej wizyty. 34
To raz jeszcze sugeruje, e przeycie poza ciaem moe by dogodnym

czasoprzestrzennym
wyjanieniem
wymiany
informacji
spoza
przestrzeni.
Parapsycholodzy tacy jak John Palmer, ktrzy badali zjawisko przey poza ciaem35,
przestrzegaj przed konstruowaniem modelu sucego do opisu wymiany zachodzcej
pomidzy dowiadczajcym i elementami dowiadczenia. Palmer zwraca uwag, e
34
35
Monroe, s. 67
Rogo D. S., Mind beyond the Body, s. 193-217
79
jasnowidzenie dokonuje si na wiele sposobw, bez opisywanej eksterioryzacji

drugiego nonika wiadomoci:
Jeeli ludzie majcy przeycia poza ciaem s w stanie uzyska informacje na
temat odlegych wydarze, to czy oznacza to, e jaki nonik wiadomoci
opuszcza ich ciao fizyczne i podruje do odlegego miejsca, aby zobaczy to
wydarzenie? By moe tak jest, ale rwnie wiarygodnym wyjanieniem jest, e
przeycie poza ciaem jest po prostu stanem wiadomoci, ktry umoliwia
odbieranie wrae pozazmysowych.
[...] Moim zdaniem modele psychologiczne s nie tylko narzdziami tworzcymi
uwarunkowania, ale stanowi te integraln cz przey poza ciaem...36
Elementy obu paradygmatw

Moemy doj do wniosku, e przeycia poza ciaem i wiadome nienie wywodz
si z tego samego rda: oba zjawiska wystpuj w stanie wiadomym, ktry
charakteryzuje si 1) pobudzeniem autorefleksji najwyraniej bez porednictwa zmysw
fizycznych i 2) postrzeganiem sfery zjawiska jako posiadajcej walory czasu i
przestrzeni. Ale chocia te rne hipotezy wyrastaj z tej samej potrzeby - potrzeby
wyjanienia zjawiska wiadomego nienia - to reprezentuj one zasadniczo rne
orientacje czy te paradygmaty.
Paradygmat wiadomego nienia (reprezentowany przez wniosek: Ja ni)
zakada uwiadomienie sobie, e sceneria snu jest wytworem wasnego umysu, a sen,
ktry prowadzi do uzyskania wiadomoci, moe teraz by postrzegany jako okazja do
wspdziaania z subiektywn rzeczywistoci. Odkrycie to obarcza odpowiedzialnoci
za sfer zjawiska, jak i uwiadamia o jego wzgldnej naturze. Odrbno nicego od
snu atwiej jest postrzega jako wygodny podzia, ktry pozwala na powstanie
dialogu pomidzy wewntrzpsychicznymi realiami, tak waciwie nie oddzielonymi w
czasie i przestrzeni. Std te paradygmat ten tak waciwie traktuje kady podzia
przedmiot-podmiot jako wygodn fikcj.
36
Tame, s. 210, 213
80
Z drugiej strony paradygmat przeycia poza ciaem skania si ku uznaniu

obiektywnej (o ile nie fizycznej) natury sfery zjawiska. Oczywistym psychologicznym
niebezpieczestwem jest fakt, e oddziela to tre dowiadczenia od samego
dowiadczajcego, czynic t tre bardziej od niego niezalen. Prawdopodobnie
dowiadczajcy bdzie wic traktowa sfer zjawiska tak autonomicznie jak traktuje
rzeczywisto materialn, i tym sposobem przyjmie w dowiadczeniu biern, mniej
odpowiedzialn postaw. Dlatego jest mao prawdopodobne, e pojawi si poczucie
odpowiedzialnoci za skadniki sfery zjawiska. Tak wic w wydarzeniu, w ktrym
doznanie jest nieprzyjemne, jego tre bdzie prawdopodobnie postrzegana jako
obiektywna sia czy istota, na ktr nicy nie ma wpywu. I przeciwnie, wiadomie
nicy, zachowujc wiadomo, e sceneria snu jest wytworem jego wntrza, atwiej
moe odkry swj twrczy wpyw na sfer zjawiska, tak jak w nastpujcym nie:
Siedz przed niewielkim otarzem, na ktrym stoj mae figurki. Najpierw
widz wou. Przez chwil patrz gdzie indziej, potem znowu na otarz tylko po
to, eby odkry, e miejsce wou zajmuje figurka smoka. Zaczynam uwiadamia
sobie, e ni. Odwracam gow i tym razem afirmuj, e kiedy spojrz znowu
na otarz, zobacz najwysz form. Powoli odwracam gow i otwieram oczy.
Na otarzu znajduje si posta czowieka pogronego w medytacji. Ogarnia mnie
potna fala emocji i energii. Podrywam si uradowany i wybiegam na zewntrz.
(Sparrow, 1974)
W skrajnym przypadku paradygmat przeycia poza ciaem moe prowadzi do

naiwnego zaabsorbowania zewntrznymi istotami i planami astralnymi. Jednake z
drugiej strony paradygmat wiadomego nienia jest rwnie niewystarczajcy, poniewa
moe spowodowa, e czowiek przeoczy realny fakt, i dziaajce wewntrz psyche
siy (przedstawione przez obrazy senne) czsto dziaaj w bardzo niezaleny sposb.
Jest to fakt znany i opisany przez Junga w jego teorii dotyczcej kompleksw
autonomicznych.
Taki obraz (kompleks) ma potn wewntrzn spjno, jest caociowy,
ponadto posiada stosunkowo wysoki stopie autonomii i tylko w ograniczonym
81
zakresie podlega kontroli wiadomego umysu, dlatego te zachowuje si jak

oywione obce ciao w sferze wiadomoci. Kompleks zazwyczaj moe zosta
stumiony wysikiem woli, ale nie mona kwestionowa jego istnienia, bo przy
pierwszej okazji pojawia si ponownie z ca swoj pierwotn si.37
W prbie sprawdzenia swojej nowo uzyskanej kontroli nad takimi obrazami w

wiadomym stanie dowiadczajcy, ktry zastosuje paradygmat wiadomego nienia,
moe by nieprzyjemnie zaskoczony odkrywajc, e jest zbyt saby, aby manipulowa
mieszkacami wasnej sfery zjawiska:
Stoj na korytarzu przed swoim pokojem. Jest noc i dlatego tam, gdzie stoj,
jest ciemno. Przez frontowe drzwi wchodzi mj ojciec. Mwi mu, e tu jestem,
bo nie chc go przestraszy ani sprowokowa do ataku. Boj si z niewiadomego
powodu.
Wygldam przez drzwi na zewntrz i widz ciemny ksztat. Okazuje si,
e to jakie due zwierz. Wskazuj je ze strachem. Zwierz, olbrzymia czarna
pantera, wchodzi przez drzwi. miertelnie przeraony wycigam w jej stron
obie rce. Kad je na gowie pantery i mwi: Jeste tylko snem. Ale nie mog
opanowa strachu i wypowiadam to prawie bagalnym tonem. Pantera zaczyna
si rozpuszcza, po to tylko, aby zmaterializowa si jeszcze raz i jeszcze...
(G. S., 1975)
Ten sen ilustruje potrzeb wyksztacenia takiego podejcia do stanu wiadomego,

ktra czyoby najlepsze cechy paradygmatw wiadomego snu i przeycia poza ciaem.
Zamiast rozwija koncepcje obiektywnych istot i planw astralnych lub przyjmowa
pogld, e sen mona podporzdkowa zachciankom nicego, mona nauczy si
kroczy ciek rodka, zachowujc poczucie odpowiedzialnoci za sfer zjawiska, a
jednoczenie uznajc wasn niezdolno kontrolowania, czy nawet zrozumienia
wszystkiego, co j zamieszkuje.
37
Jung C. G., Collected Works, Vol. VIII, s. 89
82
Podsumowanie
wiadomy sen i przeycia poza ciaem mog by postrzegane jako pochodne dwch
rnych paradygmatw dotyczcych wiadomego stanu. Stan ten definiowany jest po
prostu jako wzrost autorefleksji (najwyraniej bez porednictwa zmysw fizycznych) i
rwnoczesne postrzeganie czasoprzestrzeni sfery zjawiska. Uwaam, e prby
interpretacji wiadomego nienia i przey poza ciaem powinny zosta poczone, eby
dowiadczajcy i badacze mogli oceni subiektywne i obiektywne aspekty tego zoonego
zjawiska.
Na zakoczenie chciabym wspomnie, e ten szczeglny przypadek konkurujcych
ze sob paradygmatw mona postrzega jako znak pogbiajcego si kryzysu midzy
klasycznymi metodami naukowymi a wyaniajcymi si badaniami transpersonalnymi.
Stwierdzenie przeycia poza ciaem reprezentuje prb raczej poszerzenia ni zmiany
tradycyjnych koncepcji tosamoci fizycznej i podziau podmiot-przedmiot w stanie
wiadomoci, ktry chocia powierzchownie godzi je z sob, to jednak ujawnia
anomalie powanie groce ich istnieniu. Z drugiej strony stwierdzenie o wiadomym
nieniu przypomina cieszce si coraz wiksz popularnoci podejcie transpersonalne
do psychologii i rzeczywistoci. Zakadajc, e postrzegana rzeczywisto jest snem,
wiadomie nicy potwierdza powizania dowiadczajcego ze sfer zjawiska. Ale z
kolei taka postawa moe prowadzi do bdu polegajcego na pominiciu autonomii i
odrbnoci wewntrzpsychicznej rzeczywistoci.
Dlatego te studia nad wiadomym nieniem wyjaniaj mocne i sabe strony obu
pogldw na rzeczywisto, ktre obecnie wspzawodnicz ze sob rwnie na jawie.
Jeeli studia te ujawniaj cokolwiek o naturze przyszego paradygmatu, to na
pewno to, i bdzie on musia jako poczy oba konkurujce ze sob pogldy.
83
Autor wci kontynuuje badania nad wiadomym nieniem i bdzie wdziczny

Czytelnikom, ktrzy zechc podzieli si z nim (w jzyku angielskim) swoimi uwagami
i dowiadczeniami.
Listy naley adresowa:
G. Scott Sparrow, Ed. D.
1212 Barn Brook Rd.
Virginia Beach
Virginia 23454
USA
84
BIBLIOGRAFIA
Arnold-Forster, H. O. Studies in Dreams. Ailen and Unwin; London, 1921.
Carrington H. and S. Muldoon. The Projection of the Asral Body. Rider; New
York, 1950.
Castaneda Carlos, Podr do Ixtlan, Wyd. Rebis, Pozna 1996.
Enright, John B. An introduction to Gestalt techniques. In J. Fagan and I. L.
Shepherds (Eds.), Gestalt Therapy Now. New York: Harper and Row, 1970.
Evans-Wentz, W. Y. Tibetan Yoga and Secret Doctrines. New York: Oxford
Univ. Press, 1958.
Evans-Wentz, W. Y. The Tibetan Book of Dead. New York: Oxford Univ. Press,
1970.
Faraday, Ann. Dream Power. New York: Coward, McCann, and Geoghe-gan,
New York, 1972.
Fox, Oliver. Astral Projection. New York: University Books, 1962.
Garfield, P. L. Creative Dreaming. Simon and Schuster; New York, 1974.
Green, C. E. Lucid Dreams. Hamish and Hamilton; London, 1968.
Jung C. G., The Stages of Life, In Vol. VIII of Collected Works. Prince-ton:
Princeton Univ. 1969.
Jung C. G., Prba psychologicznej interpretacji dogmatu o Trjcy witej [w]
Jung C. G., Archetypy i symbole, Warszawa 1993.
Jung C. G.,Psychologia a religia, Warszawa 1970.
Jung C. G., Symbol przemiany w mszy, Warszawa 1992.
Jung C. G., Marriage as psychological relationship. In Vol. XVII of Collected
Works, Princeton: Princeton Univ., 1970.
Kuhn, T. S. The Structure of Scientific Revolutions. University of Chicago;
Chicago, 1966.
Lilly, John C. The Center of the Cyclone. New York: Julian, 1972.
85
Luce, Gay Gaer. Body Time. New York: Pantheon, 1971.

Monroe, R. Journeys Out of the Body. Doubleday; New York, 1971.
Neumann, Erich. The Origins and History of Consciousness. New York:
Bollingen, 1954.
Ouspensky, P. D. A New Model of the Universe. Knopf; New York, 1950.
Perls, Frederick. The Gestalt Approach. Ben Lomond, Calif.: Science and
Behavior, 1954.
Rogo, D. S. Mind Beyond the Body. Penguin; New York, 1978.
Shapiro, S. A. A classification scheme for out-of-body phenomena. Journal of
Altered States of Consciousness, Vol. 2 (2), 1976.
Van Eeden, F. A Study of dreams. Proceedings of the Society for Psychical
Research, Vol. XXVI, Part 47, July 1913.
Willhelm, Richard. The Secret of the Golden Flower. New York: Harcourt,
Brace and World, Inc., 1962.
86

Sparrow, Świadome Śnienie

Uploaded by

Document Information

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Sparrow, Świadome Śnienie

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

UWAGA! Potraktuj tego e-booka jak wypoyczenie ksiki z biblioteki.

samowiadomo nicego podczas dowiadczenia okrelanego terminem wiadome

W pewnym momencie id trzymajc krysztaowy prt (lub rdk), na ktrym

nie wane doznanie. Podzieliwszy si z przyjacik tym wraeniem poegnaem j

przyczynia si do uzyskania wiadomoci we nie, to zdaje si by oznak postpu

W miejscu, w ktrym kiedy mieszkaem, jestem cigany przez grup

Ona si mieje. Wskazuj rk trzy kamienne przedmioty na ziemi.

problematyczne sytuacje, ktre bd zachcay, a nawet wymagay posuenia si w

tego wraz ze wszystkimi podejrzanymi aspektami. Jest to wic w istocie praca

Za spraw takich snw postanowiem, e jeli kiedykolwiek uzyskam wiadomo

Jung C. G., Podr na Wschd, Pusty Obok, Warszawa 1992, s. 47.

wrd kolorowych komet i niezliczonych

przypominam sobie mj cel - dotrze do ksiyca i odkry w sobie moce

si niezalenoci i korzyci dla siebie. Najwaniejszym wymogiem, jaki na tym etapie

Zazwyczaj kiedy chc dozna iluminacji, nie uzmysawiam sobie, e prosz o

Powietrze jest naadowane energi, a ziemia jasno wieci. Czuj kucie na

Przesanie tego snu zdaje si by nastpujce: poddania si staje si kluczem do

O ideale duchowym patrz: Dodatek A. (przyp. tum.)

Bez tego zjednoczeniu ze wiatem brakuje istotnego skadnika czowieczestwa, nie

stanem, w ktrym jednostka doznaje rozpuszczenia granic pomidzy sob a wiatem.

wiadomoci jest gwn cech charakterystyczn

Frederick Perls, The Gestalt Approach, s. 38.

przeklestwo. W gruncie rzeczy to wanie w tym wietle patrzymy na kady

C. G. Jung, The Stages of Life, s. 389.

Gdy we nie pojawia si wiadomo, nicy dokonuje obiektywizacji obrazw snu.

autorefleksj. nicy nie moe ju sobie pozwoli na brak rozrnienia midzy

Luce G. G., Body Time, s. 8.

Wydaje si, e w pierwszych stadiach wiadomego nienia pojawia si opr przed

C. G. Jung, The Stages of Life, s. 394.

Denie ku wiadomoci jest czym nienaturalnym w naturze. Jest za to

Tak wic, kiedy we nie po raz pierwszy pojawia si wiadomo, wydaje si

wiadomo we nie we wczesnych fazach, to po pewnym czasie zaczyna wyania si

Zaczynajca wyania si w stanie snu zdolno krytyczna staje si coraz bardziej

Olivier Fox, Astral Projection, s. 35.

Pojedynczy, niepozorny szczeg moe sta si kluczem, ktry zostaje dostrzeony

wiadome nienie i dowiadczenia pobytu poza ciaem

...Uwiadamiam sobie, e ni. Wylatuj przez dach w gr. Okolica jest

Celia Green, Lucid Dreams, s. 20.

Zatrzymay si w pewnej odlegoci i powiedziay mi, e tym razem

Lilly J. , The Center of the Cyclone, s. 26-27.

Szukam schronienia w duym, wielopitrowym domu. Para ludzi, ktra w nim

nieubaganie ciga nicego, jakby nicy by wrcz zobowizany do uporania si z

wszystkich zdolnoci organizmu w najbardziej zoonej i penej moliwoci

Enright J. B., An introduction to Gestalt techniques, s. 107

Cechy pomagajce ni wiadomie

Zdaje si, e byam odpowiedzialna za jakie mae dziecko, ktre siedziao na

przepuszczalnoci, dziaa jako czynnik poredni midzy pragnieniem (ktre jest

Prbujc zrozumie natur barier, ktre powstrzymuj wiadomo tkwicych w

Niewiadomo jednostkowa, opierajca si na gbszej niewiadomoci zbiorowej

Jung C. G., The Stages of Life, s. 310

Rys. 1. Powany poszukiwacz

zintegrowania i zaakceptowania pewnego aspektu samego siebie, symbolizowanego

musimy pokona, gdy diabe bdzie z kim rozmawia. Zaczynamy biec, a

W tym doznaniu nicy staje si wiadomy barier wewntrz siebie, uosabianych

Moglibymy stwierdzi, e ten dziwny widok zadziaa niczym klucz do przebudzenia"

umoliwiajcego transformujce doznania.

Jestem w ciemnej, biednej dzielnicy miasta. W jakiej uliczce zaczyna mnie

W tym momencie powstaje pytanie: Jeli nienie wiadome i obecno symbolu

niebezpieczestwo wyolbrzymienia wasnego ego. Charakteryzuje si to pragnieniem

przepuszczalno moe prowadzi do niebezpiecznej sytuacji. Ta relacja midzy

Rys. 2 Niecierpliwy poszukiwacz

Modl si do Jezusa, eby tu by i mnie chroni, ale gdy si budz, wci

podwiadomych barier, to nawet wiadomo, e si ni, moe okaza si

Rys. 3 Obdarzony ask