Zarządzanie i organizacja

administracji publicznej
Podstawowe instytucje
Administracja
W ujęciu tradycyjnym administracja publiczna jest opisywana jako szeroka
działalność instytucji rządowych, obejmująca formułowanie i realizowanie
celów politycznych oraz publicznych programów i projektów.

• W nauce administracji publicznej można znaleźć trzy ujęcia pojęcia

administracja publiczna : ujęcie polityczne, prawnicze i menadżerskie.
Ujęcie polityczne wskazuje na publiczny charakter administracji
publicznej, eksponując znaczenie politycznej odpowiedzialności
administracji publicznej przed parlamentem i społeczeństwem.
• Ujęcie prawnicze postrzega administrację jako działalność normowaną
prawem i poddaną rządom prawa, które chroni indywidualne wolności i
prawa obywateli.
• Ujęcie menedżerskie wskazuje na podobieństwo organizacyjnych cech
administracji publicznej i sektora prywatnego, a także sektora
pozarządowego, eksponując znaczenie profesjonalnego zarządzania i
efektywności.
• Podejście menedżerskie rozwinęło się w latach osiemdziesiątych i
dziewięćdziesiątych ubiegłego wieku i określane jest nazwą the
New Public Management – NMP.

• Początkowo kształtowało się Wielkiej Brytanii, Australii i Nowej

Zelandii, a od początku lat dziewięćdziesiątych również w Stanach
Zjednoczonych. Wyrosło ono z dążenia do poprawy funkcjonowania
sektora publicznego . Towarzyszyło temu również społeczne
odczucie, że tradycyjna biurokratycznie zorganizowana
administracja publiczna jest bezużyteczna i bez przyszłości.
• Nowe publiczne zarządzanie opiera się na modelu
administracji publicznej o następujących założeniach :
• 1) Administracja publiczna powinna być zorientowana
najpierw na osiąganie wyników, a dopiero później na
wejścia i procesy działania.
Nacisk na wyniki płynie z przeświadczenia że organizacje
sektora publicznego przez zbyt długi czas nie zwracały
uwagi na jakość świadczonych usług, interesując się
przede wszystkim zasobami. Kierownicy w administracji
publicznej, powinni zatem zwracać zdecydowanie
większą uwagę na zadania, a ocena ich działania
powinna wynikać z osiągniętych wyników i być
dokonywana na podstawie wyraźnych i mierzalnych
standardów czy wskaźników wykonania.
• Kierownicy agencji rządowych powinni być zatrudniani na podstawie
umowy, wynagradzani odpowiednio do osiągniętych wyników i
zwalniani jeżeli wyniki nie są wystarczająco dobre.
• 2) Aby osiągnąć wyniki, administracja publiczna powinna, tam gdzie
dostarcza rzeczy i świadczy usługi, czynić lepszy użytek z
mechanizmów rynkowej konkurencji. Tutaj w grę wchodzi kilka
rozwiązań- po pierwsze prywatyzacja bądź outsourcing mogą
umożliwić administracji publicznej kupowanie od prywatnych
organizacji rzeczy i usług tańszych i o wyższej jakości niż te, za
które wcześniej sama odpowiadała. Po drugie, organy i jednostki
organizacyjne administracji publicznej mogą zostać
przeorganizowane na wzór prywatnych spółek, aby uzyskiwały
przychód ze sprzedaży rzeczy i usług. Po trzecie zorganizowane w
nowy sposób organy i jednostki organizacyjne adm. pub. Mogą
konkurować miedzy sobą , a także z organizacjami prywatnymi i
pozarządowymi.
• Dwa ostanie rozwiązania wiążą się na ogół z tzw.
dezagracją sektora publicznego i utworzeniem
mniejszych jednostek organizacyjnych, co sprawia że
łatwiej jest określić ich zadania, a miejsce niewidocznych
biurokratów zajmują widzialni i znani menadżerowie,
którym łatwiej jest przypisać odpowiedzialność.
• Uczynienie administracji publicznej bardziej
odpowiedzialną wobec społeczeństwa, któremu służy,
należy obok jej urynkowienia do podstawowych celów
nowego publicznego zarządzania.
• 3) bardziej rynkowa administracja powinna
być zorientowana na konsumentów.
Organy i agencje rządowe powinny
postrzegać osoby i organizacje z którymi
wchodzą w kontakt jako swoich klientów
czy konsumentów których potrzeby
należy znać i zaspokajać.
• Administracja powinna „sterować a nie
wiosłować”. Administracja publiczna
powinna zagwarantować, że pewne dobra
i usługi są oferowane, ale niekoniecznie
musi sama je oferować. Organy
administracji mogą realizować swoje
funkcje korzystając z osób trzecich.
• Administracja publiczna powinna być
poddana deregulacji. Determinowani
konkurencją, oczekiwaniami konsumentów
oraz odpowiedzialnością za wyniki
kierownicy w administracji publicznej mają
z założenia uczynić najlepszy użytek ze
swoich pracowników i budżetów, powinni
zatem dysponować większą swobodą w
korzystaniu z nich.
• 6) w ślad za deregulacją pracownikom w administracji
należy stworzyć warunki do przejawiania inicjatywy i
twórczości aby lepiej służyli konsumentom i osiągali
lepsze wyniki.
• Stąd za istotny składnik nowego publicznego
zarządzania uznaje się koncepcję uwolnienia
kierownictwa, która wyrasta z przekonania, że
kierownicy w administracji publicznej są wysoko
wykwalifikowanymi i zaangażowanymi ludźmi , którzy
wiedzą, jak się zarządza. Aby poprawić działanie i
osiągnięcia administracji publicznej, kierownicy muszą
zostać uwolnieni z okowów biurokracji, a politycy i
prawodawca powinni pozwolić kierownikom zarządzać.
• 7) Nowe publiczne zarządzanie kładzie
bardzo duży nacisk na zmniejszenie
kosztów świadczenia usług publicznych, a
jednocześnie na zwiększenie ich jakości-
„osiągnięcie więcej mniejszym nakładem”.
8. Kulturę organizacyjną administracji
publicznej powinna charakteryzować
elastyczność, innowacyjność,
rozwiązywanie problemów i
przedsiębiorczość.

9. Administracja publiczna powinna być z

zasady apolityczna.
ZARZĄDZANIE
• Zarządzanie to działanie polegające na dysponowaniu
zasobami (wg prof. T. Pszczołkowskiego)
• Zarządzanie to działalność kierownicza polegająca na
ustalaniu celów i powodowaniu ich realizacji w organizacjach
podległych zarządzającemu, na podstawie własności środków
produkcji lub dyspozycji nimi (wg Gilińskiego).
• Kierowanie wg Koźmińskiego jest to panowanie nad
różnorodnością i przekształcenie potencjalnego konfliktu
we współpracę
• Kierowanie wg Kierzuna jest to powodowanie aby ktoś
lub cos zachowywało się zgodnie z celem organizacji
• Zarządzanie jest sztuką osiągania zamierzonych rezultatów przez
innych ludzi, zarządzający (menedżerowie) osiągają cele organizacji
poprzez organizowanie pracy innych, a nie przez wykonywanie
zadań osobiście.
• Kierowanie wg Zieleniewskiego- działanie zmierzające do
spowodowania funkcjonowania innych rzeczy zgodnie z celem tego
kto nimi kieruje
• Zarządzanie to zestaw działań (planowanie, organizowanie,
motywowanie, kontrola) skierowanych na zasoby organizacji
(ludzkie, finansowe, rzeczowe, informacyjne) wykorzystywanych z
zamiarem osiągnięcia celów organizacji. (wg Griffina).
Przedmiotem zarządzania ogólnego) jest organizacja jako całość. Do
zadań zarządzania ogólnego należy zarządzanie strategiczne,
kształtowanie struktur organizacyjnych i administracja zasobami
ludzkimi oraz aktywami. Oprócz tego w nowym paradygmacie
zarządzania kładzie się duży nacisk na przywództwo oraz
kształtowanie kultury korporacyjnej.

zarządzanie jest to szczególny rodzaj kierowania opartego na władzy organizacyjnej wynikającej z

prawa własności do rzeczowych środków działania

władza organizacyjna- możliwość takiego oddziaływania na ludzi aby ci ludzie zachowywali się, a
zasoby funkcjonowały zgodnie z wolą wykonującego władzę

źródła władzy:
 autorytet,
 własność (w szczególności środków produkcji),
 charyzma,
 tradycja,
 siła (przymus, np. ekonomiczny, społeczny, brak alternatywnego źródła utrzymania),
 umowa(kontrakt),
 uczucie (zwłaszcza strach, miłość)
Proces zarządzania opiera się na czterech
bazowych funkcjach:
• planowanie,
• organizowanie,
• kierowanie
• kontrolowanie.
 Planowanie

• Określenie celów organizacji i działania podporządkowanego

pewnej metodzie, planowi czy logice, a następnie decydowanie o
wyborze najlepszego sposobu realizacji założonego celu.
Planowanie pozostaje w ścisłym związku z procesem podejmowania
decyzji z określonego zbioru dostępnych rozwiązań

• Poznanie otoczenia, w którym działa przedsiębiorstwo pozwala

skutecznie określić plan działania. Dodatkowo biorąc pod uwagę
ustaloną misję firmy menedżerowie określają całą gałąź celów, które
to stają się następnie podstawą przyjęcia odpowiednich strategii
działania na wszystkich szczeblach. Ramy czasowe planowania
obejmują: długi okres (plany strategiczne), średni okres (plany
taktyczne) oraz krótki okres (plany operacyjne).
 Organizowanie

• Proces porządkowania, przydzielania, koordynowania

działań i zasobów poszczególnym członkom organizacji,
nawiązanie współpracy w ramach określonej struktury
stosunków, wprowadzenie określonego ładu. Jest to
takie zagospodarowanie, które w najlepszy sposób
pozwoli zrealizować określony plan. W efekcie
organizowania powstają struktury systemów
materialnych i społecznych, których świadome
przyporządkowywanie uwzględniając przyjęte cele i
kryteria doprowadza do wykluczenie działań mało
intensywnych i efektywnych.
 Kierowanie

• Proces przewodzenia oraz motywowania kadry pracowniczej

organizacji. Określa, w jaki sposób kierownik powinien kierować
podwładnymi, a także jego stosunki z pracującymi dla niego ludźmi.
Jego zadaniem jest zachęcanie do wspólnego wykonywania
potrzebnych zadań i wspólnego osiągania celów wytyczonych w
funkcjach planowania i organizowania. Odpowiednia atmosfera
ułatwia pracownikom możliwie najefektywniejsze wykonywanie
pracy.
 Kontrolowanie

• Końcowa faza zarządzania, proces zmierzający do zapewniania,

aby rzeczywiste działania były zgodne z planowanymi. Jest to
obserwacja i systematyczne wprowadzanie korekt do bieżących
działań dla ułatwienia realizacji celów. W sytuacji, gdy jakaś część
organizacji nie działa zgodnie z założeniami, zadaniem kierownika
jest identyfikacja przyczyny takiej sytuacji oraz natychmiastowe
wszczęcie postępowania naprawczego mającego na celu poprawę
stanu organizacj