Control Engineering Marzec 2008

ISSN 1731-5301
Nr 2 (45)
Rok VI
17
Raport:
Ethernet na tle innych
przemysowych standardw
sieciowych
48
HMI:
Obsuga stanw alarmowych
58
Produkcja przyjazna
dla rodowiska
78
www.controlengpolska.com
PUSH THE PROGRESS BUTTON

Experience tomorrows
automation technology
INNOVATION AND SOLUTIONS
3rd
3rd International
International Trade
Trade Fair
Fair for
for Automation
Automation
10
1013
13 June
June 2008
2008 || New
New Munich
Munich Trade
Trade Fair
Fair Centre
Centre
WWWAUTOMATICA MUNICHCOM
Biuro Targw Monachijskich w Polsce
00-895 Warszawa, Tel. (022) 620 44 15, Fax (022) 624 94 78
info@targiwmonachium.pl
OD REDAKCJI
CONTROL ENGINEERING POLSKA
REDAKCJA POLSKA
Redaktor naczelny
Tomasz Gobiowski
tg@controlengpolska.com
Redakcja merytoryczna
mgr in. Jzef Czarnul
dr in. Pawe Dworak
dr in. Andrzej Oadowicz
mgr in. Janusz Piekowski
dr in. Krzysztof Pietrusewicz
Redagowanie tekstw
Stanisaw Szaapak
Opracowanie graficzne i skad
Jacek Kukawski
jk@trademedia.us
Key Account Manager
Agnieszka Gumienna
ag@controlengpolska.com
Events Manager
Beata Citko
bc@trademedia.us
Marketing/prenumerata
Marta Stefaska
martas@trademedia.us
Administracja
Anna Pacek
apacek@trademedia.us
REDAKCJA USA
Redaktor naczelny
Mark T. Hoske
Redaktorzy
Frank J. Bartos
Frances Beationg
Jeanine Katzel
Charlie Masi
Renee Robbins
Peter Welander
Vance VanDoren
Druk i oprawa
Drukarnia Taurus
www.drukarniataurus.com.pl
WYDAWNICTWO
Trade Media International
Holdings sp. z o.o.
ul. Wita Stwosza 59a
02-661 Warszawa
tel. 022 852 44 15
www.trademedia.us
Prezes zarzdu
Michael J. Majchrzak
mike_majchrzak@trademedia.us
Przemysowe Oscary rozdane
dniu, w ktrym media elektroniczne szeroko komentoway wieo wrczone Oscary, polski przemys mia wasn gal i swoich laureatw. Control Engineering Polska
nagrodzio najlepsze produkty 2007 roku. List zwycizcw publikujemy w dalszej
czci wydania. W tym natomiast miejscu chciabym podzieli si z Pastwem kilkoma refleksjami dotyczcymi tegorocznych wyborw. Najpierw jednak podkrel, e dziki uproszczeniu
procedury gosowania wzio w nim udzia ponad dwa razy wicej osb, ni rok temu (przypominam, e do nagrody nominuje redakcyjne jury, ale ostateczny gos naley do naszych
czytelnikw). To bardzo dobra informacja dla zwycizcw, bo nie ma lepszej rekomendacji ni
zdanie klientw kocowych.
Wyniki wyranie pokazuj, jak bardzo rodzimi inynierowie tskni za solidnymi, polskimi
produktami. Kiedy wiato dzienne ujrzy dobry, nadwilaski produkt, houbimy go tak, jak
nasze sportowe rodzynki: Adama Maysza czy Roberta Kubic. W przypadku brany automatyki tegoroczn gwiazd jest niewtpliwie Transition Technologies. Ta polska spka zgosia
dwa produkty i oba zdecydowanie wygray kady w swojej kategorii. Nasz producent ma
ju na swoim koncie udane wdroenia w duych zakadach na bardzo konkurencyjnym rynku
Stanw Zjednoczonych. Systemy TT dziaaj midzy innymi w elektrowniach w Iowa, Illinois, Kansas, Wisconsin, Teksasie oraz na Florydzie. Informacja dla tych, ktrzy chc pody
ladem polskiej spki: udao jej si midzy innymi dlatego, e od pocztku wsppracuje
z Amerykanami. Interesy Transition Technologies za oceanem reprezentuje Emerson Process
Management. Ta znana marka otwiera wiele drzwi i przeamuje nieufno do produktw
made in Poland.
Teraz obie firmy czy take wsplny sukces w konkursie na Produkt Roku 2007. Emerson
otrzyma bowiem od redakcji Control Engineering Polska nagrod specjaln za sie bezprzewodow Smart Wireless 2,4 GHz. Dyskusja wok tego wyboru bya wyjtkowo gorca. Z jednej
strony czonkowie jury dostrzegli wiele zalet tego rozwizania. Z drugiej mieli wtpliwoci, czy
zdolno przesania poprawnie ponad 99% danych to jednak nie za mao, jak na system dla
przemysu. W kocu jednak przewaya opinia, e samoorganizujca si sie bezprzewodowa
wyznacza trendy w swojej dziedzinie i dugo bdzie stanowi odniesienie dla innych producentw. Nawiasem mwic, kto jeszcze kilka lat temu przypuszcza, e Ethernet w tak duym
stopniu zagoci w fabrykach, jak ma to miejsce obecnie. Jestemy przekonani, e podobn
drog pjdzie bezprzewodwka. Zreszt, jak zaartowa szef polskiego oddziau Emersona,
temat cignie si od czasw staroytnych. Przytoczy nastpujc anegdot: pewien egiptolog
uzna, e faraonowie znali telegraf, bo w ich grobowcach znaleziono druty. Usyszawszy o tym
pewien asyriolog wysun nastpujc tez: w grobowcach krlw asyryjskich nie znaleziono
adnych drutw, wic w staroytnej Asyrii znany by ju telegraf bez drutu
Dzikuj czytelnikom, ktrzy oddali gosy w konkursie, a take czonkom jury, ktrzy wykonali tytaniczn prac, wertujc tysice stron nadesanej dokumentacji. To dziki Wam w konkursie Produkt Roku 2007, w przeciwiestwie do Oscarw, wygray same dobre produkcje.
Tomasz Gobiowski
redaktor naczelny
tg@controlengpolska.com
Redakcja zastrzega sobie prawo do adiustacji

i skracania tekstw oraz zmiany ich tytuw.
Nie zwracamy tekstw niezamwionych.
Nie odpowiadamy za tre reklam i ogosze.
Magazyn wydawany jest na licencji
Reed Business Information.
CONTROL ENGINEERING POLSKA MARZEC 2008
Nr 2 (45)
Rok VI
Midzynarodowe rdo informacji o sterowaniu i automatyce
MARZEC 2008
Tematy wiodce
17
Produkt Roku 2007

Innowacyjno, solidno, uyteczno to kryteria, ktre
decydoway o zwycistwie w konkursie na Produkt Roku 2007
Czytelnikw Control Engineering Polska. Ceremonia rozdania
nagrd odbya si 26 lutego w Paacu Lubomirskich w Warszawie.
48
Focus:
Ethernet na tle innych przemysowych
standardw sieciowych
Sytuacja na rynku standardw sieciowych dla przemysu rozwija
si zgodnie z naszymi ubiegorocznymi przewidywaniami. Coraz
wicej zwolennikw zdobywaj rne warianty Ethernetu ze
wskazaniem na Ethernet/IP. Z danych Control Engineering Polska
wynika, e najistotniejszym czynnikiem wpywajcym na zakup
systemu sieciowego jest atwo konfiguracji i obsugi.
58
Temat z okadki:
Produkt Roku 2007
str. 17
Przejcie z analogowego systemu sterowania na cyfrowy moe

skutkowa znacznym wzrostem liczby sytuacji alarmowych.
Tym bardziej, e dobre rozwizania, ktre monitoruj i redukuj
liczb niepodanych ostrzee, nie s zbyt powszechne. Na
szczcie w tym roku wiato dziennie powinien ujrze oficjalny
standard ISA, ktry bdzie regulowa funkcjonowanie tego typu
systemw.
Temat wiodcy:
Obsuga stanw alarmowych:
wkrtce nowy standard
str. 58
Focus:
Ethernet na tle innych przemysowych
standarw sieciowych
str. 48
2
MARZEC 2008 CONTROL ENGINEERING POLSKA
Obsuga stanw alarmowych:

wkrtce nowy standard
Tematy wiodce
1
Od redakcji
Tor przetwarzania
Przemysowe Oscary rozdane
13
Automaticon 2008
Control Engineering Polska poleca
32
Lista torw
przetwarzania
zmiennych
Zaawansowane technologie
Wady i zalety funkcjonalnych schematw
blokowych
38
40
66
Wbudowane
bloki funkcyjne
Waciwoci
bloku
przetwarzania
IT, czyli informacja o technologii

AMandD: system monitorowania
Zaawansowane technologie:
str. 40
Najnowsze technologie
Jak zestroi urzdzenia do komunikacji
bezprzewodowej
78
84
Jak to si robi?
Produkcja przyjazna dla rodowiska
Produkty
W praktyce
94
AT Control System Panel operatorski

Maple System
94
B&R Automatyka Przemysowa 8KS: nowa

generacja silnikw
94
CSI Computer Systems for Industry

Bezwentylatorowy panel PPC-7505F
95
Emerson Process Management Przetwornik

Rosemount 702
95
95
Eltron Urzdzenia Elektra Tailfingen
96
Guru Control Systems Systemy zabezpieczania

danych
96
96
Hirschmann RSR: nowa seria przecznikw
97
97
97
98
Nexans Trzecia edycja Visio Template
Zwikszanie kompatybilnoci sterownikw PLC
88
Akademia Robotechu
Elastyczna Automatyzacja Wytwarzania
99 Wydarzenia
105 Wracajc do podstaw
Waciwy dobr wietlnej tablicy
Nowoci
4
4
4
4
6
Amica wybraa Apriso
6
6
6
8
8
8
8
10
10
10
10
11
11
12
12
12
Danfoss inwestuje 65 mln z
Polska fabryka motocykli

Astor: nowy szef oddziau
Elektroniczny potop
Redakcja Control Engineering Polska
na targach Automaticon
Dell: ruszya polska fabryka
Zwyciski marsz Ethernetu
Electrolux: rozbudowa w widnicy
Otto Ganter Uchwyty przemysowe

na zamwienie
IEI Technology PM-P001:

przetwornica DC/DC
Murrelektronik Zczka kablowa M12 Steel

TechBase Linuksowy komputer przemysowy
Sabur Nowa generacja SCADA
Ponar kupuje w USA

Feerum: blachy z Legnicy
Gospodarka: 3 x wicej
Midzynarodowe Sympozjum Robotyki
Zamel laureatem Zotego znaku
logi.cals szuka partnerw w Polsce
MES: dobre prognozy na przyszo
Rockwool: nowa linia produkcyjna
Naczelna Organizacja Techniczna o gospodarce
Pneumaticon za nami
Wi-Fi dla przemysu
Globalny sojusz Rockwella i Dassault
Jak to si robi?:
Produkcja przyjazna
dla rodowiska
str. 78
Tumaczone teksty zostay zamieszczone w niniejszym wydaniu za zgod redakcji czasopisma
Control Engineering Magazine USA wydawanego przez firm Reed Business Information,
ktra stanowi cz Reed Elsevier Inc. Wszelkie prawa zastrzeone. adna cz niniejszego wydania
nie moe by powielana i rozpowszechniana w jakiejkolwiek formie i w jakikolwiek sposb, w czci
lub w caoci, w jakimkolwiek jzyku bez pisemnej zgody Reed Business Information.
Control Egineering jest zastrzeonym znakiem towarowym, nalecym do Reed Business Information.
NOWOCI
Amica wybraa Apriso
akoczyo si wdroenie systemu MES (Manufacturing

Execution System) w zakadzie Amica we Wronkach.
Dostawc oprogramowania jest Apriso. Rozwizanie bazujce na FlexNet zarzdza w czasie rzeczywistym zadaniami
wykonywanymi na liniach montaowych przez pracownikw
oraz prac urzdze peryferyjnych, obsugujcych proces montau wyrobw. Dziki
temu kierownik produkcji wie, na jakim etapie
znajduje si produkcja,
co umoliwia biece
monitorowanie caego
procesu produkcyjnego,
a do poziomu pojedynczego sprztu AGD. Poza tym system mierzy wydajno i jako pracy oraz efektywnie zarzdza dokumentami zwizanymi z produkowanymi wyrobami. Dziki temu zarzd firmy
posiada wiedz na temat terminu, rodzaju sprztu i linii montaowej, na ktrej zosta wyprodukowany (np. w ostatniej
minucie). Kade odchylenie od planu produkcji jest sygnalizowane zarwno pracownikom, jak i kierownikowi produkcji.
Apriso Corporation obsuguje ponad 150 klientw z 40 krajw obu Ameryk, Europy i Azji, dostarczajc oprogramowanie
dla 550 instalacji na caym wiecie. Do grona klientw firmy
zaliczaj si: General Motors, Honeywell, Microsoft, LOreal,
Lockheed Martin i Saint-Gobain.
Astor: nowy szef oddziau

arcin Witkowski (na zdj. obok) zosta
nowym dyrektorem warszawskiego
oddziau Astora. Zwizany jest z firm od ponad 6 lat. Bdzie kierowa oddziaem, ktry powsta w 2000 roku i obsuguje
cztery wojewdztwa: mazowieckie, dzkie,
podlaskie i lubelskie.
Jednoczenie krakowska spka podaa
wyniki finansowe za 2007 rok. Okaza si on
najlepszym w historii firmy: skonsolidowany obrt wzrs w porwnaniu do 2006 roku o 27%, przekraczajc 37 mln z. W 2007 roku
nastpiy istotne zmiany w Astorze. W sierpniu firma podpisaa
umow na dystrybucj robotw przemysowych japoskiej firmy
Kawasaki, a we wrzeniu odbya si premiera oprogramowania
przemysowego Wonderware. W minionym roku Astor zwikszy
zatrudnienie o ponad 28%. Krakowska spka zrealizowaa plan
podwojenia w 2007 roku sprzeday robotw, dc do zajcia pozycji lidera rynku w tej kategorii.
Polska fabryka
motocykli
ierwsz w Polsce fabryk skuterw, motocykli
i quadw uroczycie otwarto w Podgrodziu
(Podkarpackie). Inwestorem jest Arkus & Romet
Group. Koszt przedsiwzicia wynis ponad 10 mln z.
Fabryka nazywa si Romet Motors, a montowane w niej
produkty bd sprzedawane pod mark Romet. Linia
montaowa do produkcji skuterw dziaa od listopada.
Jednoczenie ruszy monta motocykli. Firma w planach
ma take produkcj
quadw. Kierownictwo
planuje, e miesicznie zakad w Podgrodziu opuszcza bdzie
okoo 5 tys. jednoladw. Prace w fabryce
na razie znalazo 20
osb, ale docelowo planowane jest zwikszenie zatrudnienia do okoo 50. Firma ma w planach ekspansj
na rynki Europy Zachodniej. Jednym z elementw tego
planu byo stoisko na najwikszych w Europie targach
motoryzacyjnych Eicma Moto w Mediolanie w listopadzie ubiegego roku. Byo to pierwsze w historii targw
stoisko polskiego producenta.
Elektroniczny
potop
styczniu tego roku Arotronic sta si czci szwedzkiej Grupy Hanza. Arotronic jest
przedsibiorstwem prywatnym, wycznie z udziaem kapitau polskiego. W ukowie koo
Gdaska zatrudnia blisko 300 wykwalifikowanych
pracownikw. Posiada wasny obiekt, zaprojektowany i zbudowany specjalnie dla potrzeb produkcji
elektronicznej. Szwedzki koncern, ktry wytwarza
na potrzeby przemysu medycznego, produkcyjnego
i telekomunikacyjnego, chce produkowa w Polsce.
Arotronic ma zmieni nazw na Hanza Elektronic.
Zaoycielami Hanzy s prywatni inwestorzy, za
jej klienci to midzy innymi: Atlas Copco, Bosch,
Ericsson, Siemens i Whirlpool. Dodatkowo w skad
Grupy Hanza wchodzi estoski Tarkon producent
elementw mechanicznych, kabli i obudw.
NOWOCI
Redakcja Control
Engineering Polska
na targach Automaticon
apraszamy Pastwa do odwiedzenia naszego stoiska K14 w hali nr 2 podczas tegorocznych targw Automaticon. Bdziemy prezentowa aktualne
wydania miesicznikw Wydawnictwa Trade Media International Holdings (Control Engineering Polska, Design News
Polska, Inynieria & Utrzymanie Ruchu Zakadw Przemysowych, MSI) oraz katalogw
branowych (m.in. Produkty
dla automatyki przemysowej). Poza tym redakcja
Control Engineering Polska
serdecznie zaprasza na debat pod tytuem Technologie bezprzewodowe dla przemysu: standardy, wtpliwoci,
przewidywania przy udziale przedstawicieli midzy innymi: Emerson Process Management, Honeywell, Phoenix
Contact oraz Siemens. Debata odbdzie si 2 kwietnia w
godz. 14.00 15.45. Wicej informacji o debacie na witrynie
www.controlengpolska.com. Midzynarodowe Targi Automatyki Automaticon 2008 odbd si w Warszawie, w Hali
EXPO XXI przy ul. Prdzyskiego 12/14.
Danfoss inwestuje 65 mln z
anfoss otrzyma oficjalne zezwolenie na wejcie do dzkiej Specjalnej Strefy Ekonomicznej.

W zwizku z tym wybuduje
now fabryk za 65 mln z i
stworzy 250 nowych miejsc
pracy. Celem firmy jest osignicie pozycji europejskiego
lidera na rynku pomp ciepa,
mat grzewczych i urzdze dla
chodnictwa. Nowa cz produkcyjna ma zosta wyposaona w nowoczesne linie technologiczne. Zakupione rwnie
zostan proekologiczne maszyny na potrzeby obecnej dziaalnoci produkcyjnej przedsibiorstwa. Danfoss zapowiada
dbao o rodowisko midzy innymi poprzez segregacj odpadw oraz redukcj zuycia energii, substancji niebezpiecznych i emisji gazw. Poza tym w dzkiej SSE zezwolenia na
dziaalno otrzymay niedawno takie firmy, jak: ABB (wybuduje pod odzi now fabryk silnikw elektrycznych),
Delia Cosmetics, Press-Glas, Cornette Underwear, Wielton
oraz Correct K. Baszczyk i Wsplnicy. Od pocztku istnienia strefy zezwolenia otrzymao 115 firm. W sumie czna
warto ich nakadw inwestycyjnych ma wynie ponad
6,3 mld z, natomiast liczba utworzonych miejsc pracy sign 16 500.
Dell: ruszya polska fabryka
abryka ma powierzchni 37 tys. m kw. i zatrudnia 1 200

osb (docelowo nawet 3 000). To najwiksza inwestycja
w dzkiej Specjalnej Strefie Ekonomicznej i najbardziej
nowoczesny zakad amerykaskiej korporacji. Pierwszy komputer
opuci lini montaow w listopadzie ubiegego roku. W styczniu
tego roku odbyo si uroczyste otwarcie, na ktre przyjecha midzy innymi Michael Dell, zaoyciel i prezes firmy. Wedug niego
wybr pad na d, gdy mona tam atwo znale utalentowanych, ambitnych i wyksztaconych pracownikw. Inwestycje zwizane z nowym zakadem Della maj wynie
200 mln EUR. Dziki polskiej produkcji
Dell ma skrci czas dostawy produktw
dla klientw z Europy rodkowo-Wschodniej i Skandynawii o co najmniej dwa dni.
W odzi produkowane s notebooki Latitude i Inspiron. Zakad Della w odzi jest
zlokalizowany w promieniu 500 kilometrw
od rynkw informatycznych Europy rodkowej, ktre maj rozwija si w tempie 14%
rocznie w cigu kolejnych piciu lat.
6
Zwyciski marsz
Ethernetu
przeda urzdze ethernetowych

dla przemysu bdzie rosn
o 27,5% rocznie szacuje ARC Advisory Group. Takie tempo wzrostu ma utrzyma si co najmniej do 2012 roku. Liczb
wzw Ethernetu na wiecie w ubiegym
roku ocenia si na jeden milion. W cigu
najbliszych piciu lat liczba ta ma by
trzykrotnie wiksza. Jednoczenie postpuje schodzenie Ethernetu do coraz niszych poziomw zarzdzania
przedsibiorstwem (do poziomu ukadw We/Wy). Dziki
temu, e technologia jest tak powszechna poza automatyk, staje si atrakcyjn platform integrujc przemys
i technologie informatyczne. Te oraz inne czynniki powoduj, e staje si coraz bardziej konkurencyjny wobec dedykowanych sieci przemysowych. Na stronie 48 publikujemy raport dotyczcy rozwoju Ethernetu na polskim rynku
na tle pozostaych standardw sieciowych dla przemysu.
NOWOCI
Electrolux: rozbudowa
w widnicy
akad w widnicy ma przej cz zada, jakie do tej pory wykonywaa fabryka Electroluksa w brytyjskim Spennymoor. W Polsce
bdzie produkowana wiksza ni dotychczas liczba kuchenek wolno
stojcych. Docelowo z tam montaowych ma zjeda rocznie nawet 600
tys. tych urzdze. Inwestycje zwizane z planami
Electroluksa maj pochon 40 mln EUR. Zatrudnienie w widnickiej fabryce wzronie prawdopodobnie do co najmniej 400 osb. W tej chwili zakad
produkuje blisko 150 tys. sztuk kuchenek wolno
stojcych, z czego okoo 90% trafia na zagraniczne
rynki. Na razie pracuje tu ponad 200 osb. Jak podkrela kierownictwo szwedzkiego koncernu, jego
konkurencja przeniosa ju wikszo swoich fabryk
do krajw o niszych kosztach produkcji, co znacznie zwikszyo nacisk
na obniki cen. Firma musi nady za midzynarodowymi trendami i na
szczcie dla polskiej fabryki zamierza w przyszoci zwiksza obecno
na naszym rynku.
Feerum: blachy z Legnicy
eerum jest nowym inwestorem w Legnickiej Specjalnej Strefie Ekonomicznej

(LSSE). Spka zamierza zainwestowa
34 mln z oraz zatrudni okoo 30 pracownikw. Jej dziaalno bdzie polegaa na przetwarzaniu blach na potrzeby przemysu rolnego.
Firma eksportuje 60% swojej produkcji. Gwne kierunki sprzeday za
granic to rynki wschodnie Biaoru, Ukraina oraz Rosja. Jest to drugie zezwolenie wydane w LSSE w tym roku. Tydzie wczeniej zezwolenie odebrao Lenovo, ktre w podstrefie Legnickie Pole ma produkowa ponad 2,6 mln komputerw rocznie. Zatrudnienie ma tam znale
1300 osb, natomiast nakady inwestycyjne wynios 15 mln zotych.
Ponar kupuje w USA
onar Wadowice kupio 50,5% udziaw

Georgia Hydraulic Cylinders producenta
siownikw przemysowych. Po raz pierwszy w historii rynku kapitaowego polska spka
giedowa przeja firm produkcyjn w Stanach
Zjednoczonych. Za udziay amerykaskiej firmy
Ponar zgodzi si zapaci 14 mln USD. Georgia
Hydraulic Cylinder istnieje na rynku od 1976
roku. Wedug wstpnych danych przychody netto ze sprzeday za 2007 rok wyniosy ponad
5 mln USD, przy rentownoci netto ponad
10%. W cigu trzech lat przychody GHC maj
wzrosn do 50 mln USD. Na koniec 2007 r.
GHC zatrudniaa 52 pracownikw, prowadzc
dziaalno produkcyjn w hali o powierzchni
13 000 m kw. Obecnie jest w trakcie przenoszenia produkcji do nowej hali o cznej powierzchni
70 000 m kw. Dostawa nowych maszyn oraz
rozpoczcie dziaalnoci produkcyjnej w nowym
obiekcie planowana jest w drugim kwartale tego
roku. Hala bdzie wyposaona w wysoko wydajne
i nowoczesne maszyny i urzdzenia przeznaczone
do produkcji siownikw japoskiej firmy Mazak.
Rozbudowa grupy kapitaowej Ponaru przebiega
zgodnie z zapowiedziami o stworzeniu globalnego
dostawcy siownikw przemysowych podkrela Arkadiusz nieko, prezes Ponaru Wadowice.
Dziki przejciu GHC grupa Ponar uzyska moliwo bezporedniego wejcia na chonny rynek
amerykaski oraz skokowy wzrost sprzeday
w segmencie hydrauliki siowej. Strony planuj
take rozpoczcie wsppracy w zakresie wsplnych rde zaopatrzenia spek hydraulicznych
grupy w materiay produkcyjne oraz narzdzia
wykorzystywane w procesie produkcji.
Gospodarka: 3 x wicej
icej projektw, wicej inwestycji, wicej nowych miejsc pracy to podsumowanie ubiegorocznych prac Polskiej Agencji Informacji i Inwestycji Zagranicznych (PAIiIZ). W 2007 roku agencja
zamkna 57 projektw inwestycyjnych, dziki ktrym ma powsta blisko 18 tysicy miejsc pracy.
Napyw kapitau z tego tytuu ma przekroczy 1,3 mld EUR. W porwnaniu do 2006 roku PAIiIZ odnotowaa
wzrost na wszystkich polach dziaalnoci. Agencja zrealizowaa o 14 projektw wicej ni rok wczeniej i
przycigna o 200 mln EUR wicej kapitau inwestycyjnego. Najwicej zainwestoway w ubiegym roku firmy amerykaskie 387 mln
EUR. Japonia, druga pod wzgldem zainwestowanego kapitau (280 mln EUR), zanotowaa spadek z pierwszego miejsca, ktrym
cieszya si w 2006 roku. Na trzeciej pozycji uplasowaa si Wielka Brytania (77 mln EUR). Firmy japoskie podjy natomiast na rwni
z amerykaskimi najwicej decyzji inwestycyjnych (po osiem). Inwestorzy najchtniej lokowali swoje inwestycje na Dolnym lsku (10),
na Mazowszu (8) i w wojewdztwie dzkim (8). Spord 57 projektw najwicej (13) dotyczyo brany elektronicznej.
Danfoss Drives
Przetwornice czstotliwoci VLT

40 lat cigego rozwoju
Jesieni w 2008 roku minie 40 lat od momentu, gdy zostaa sprzedana pierwsza na wiecie seryjnie wyprodukowana przez Danfoss
przetwornica czstotliwoci VLT 5.
Od tego czasu wraz z ogromnym postpem technologicznym,
rozpowszechnieniem si technik sterowania i automatyzacji procesw produkcyjnych znaczco zwikszya si rnorodno zastosowa dla napdw elektrycznych. Rozwj Danfoss Drives to
konsekwentne zwikszanie swoich udziaw w globalnej sprzeday napdw.
Rozwizanie gotowe
w cigu 2 lat
Wszystko zaczo si w 1959 roku, od
zakupu przedsibiorstwa produkujcego zespoy prostownikowe. W 1962
roku powsta oddzia Danfoss Electronics. Od samego pocztku celem
projektu byo stworzenie rozwizania
umoliwiajcego sterowanie standardowym, masowo produkowanym silnikiem AC. W 1966 roku dwch inynierw z Danfoss, Arne Riisager
oraz Arne Jansen uczestniczyo w kongresie IFAC (Midzynarodowa Federacja Automatyki Sterowania) w Londynie. W szczeglnoci zainteresoway ich tranzystory mocy oraz moliwoci sterowania trjfazowymi silnikami AC. W rezultacie, w 1967 powsta
prototyp przetwornicy czstotliwoci VLT. Pierwsze seryjnie wyprodukowane VLT 5 zostay sprzedane jesieni 1968 roku 2 lata
po kongresie IFAC.
Platforma
nowej technologii
Nowe napdy Danfoss

Przetwornice czstotliwoci VLT to optymalne
rozwizanie dla ukadw napdowych w przemyle,
dla sterowania pomp i wentylatorw w systemach
ciepowniczych, wentylacyjnych i klimatyzacyjnych
oraz dla zastosowa napdowych w gospodarce
wodnej i wodno-ciekowej
W roku 2004 Danfoss Drives wypuci na rynek pierwsze modele

przetwornic czstotliwoci VLT
AutomationDrive oparte o now
technologi platform o moduowej konstrukcji.
W oparciu o t sam platform,
Danfoss Drives wdroy w 2006
i 2007 roku nowe przetwornice czstotliwoci VLT HVAC Drive
oraz VLT AQUA Drive, dedykowane aplikacyjnie odpowiednio dla
wentylacji i klimatyzacji oraz dla gospodarki wodno-ciekowej.
Kompletny
zakres oferty
W 2007 roku Danfoss Drives
opracowa i wdroy nowe napdy o mocy do 1,2 MW (do
690 V). Dzi Danfoss Drives jest
w stanie dostarczy napdy
pokrywajce zapotrzebowanie
w caym typoszeregu mocy dla
zakresu niskich napi.
Danfoss sp. z o.o.

tel. (022) 755 0 668; e-mail: vlt_support_pl@danfoss.com
www.danfoss.pl/napedy
NOWOCI
Midzynarodowe
Sympozjum Robotyki
Zamel laureatem
Zotego znaku
odczas targw Maquitec, zaplanowanych

na
marzec
2009 r. w Barcelonie, odbdzie si 40-te Midzynarodowe Sympozjum Robotyki
(International Symposium
on Robotics). Zaproszeni
gocie ponad 300 naukowcw, inynierw i technikw z caego wiata omawia bd najnowsze trendy i zastosowania
robotw w przemyle. Same maszyny bdzie mona obejrze
w halach targowych na okoo 320 stoiskach. Impreza odbywa si w Hiszpanii ze wzgldu na szybko rosnc sprzeda
robotw na tamtejszym rynku. Przykadowo, w 2006 roku
wzrost wynis 10,5%. Liczba zainstalowanych maszyn tego
typu siga obecnie okoo 26 000 sztuk. Gwnym uytkownikiem jest przemys motoryzacyjny, spoywczy, metalurgiczny,
chemiczny, maszynowy oraz elektroniczny.
logi.cals szuka partnerw

w Polsce
ustriacka firma z 20-letni tradycj logi.cals (do niedawna kirchner SOFT) szuka partnerw na polskim rynku.
W tym celu przyjecha do Polski Michael Swoboda, Chief
Marketing Officer (na zdjciu obok), ktry przyzna, e jego firma zainteresowana jest take wejciem na inne rynki naszego
regionu m.in. Czech i Rumunii. logi.cals to producent oprogramowania logi.CAD oraz logi.DOC,
wykorzystywanego w szeroko pojtej automatyce
i utrzymaniu ruchu. Najnowsza wersja logi.CAD
5.0 zostaa zaprezentowana w kocu ubiegego
roku. Umoliwia programowanie sterownikw
PLC w jzyku FBD, ST, SFC oraz C zgodnie z norm IEC 611313. Z kolei logi.DOC 5.0 to system
wspierajcy zarzdzanie utrzymaniem ruchu. Jak
podkrela Michael Swoboda za wczenie jeszcze na decyzj, czy
producent bdzie dziaa w Polsce za porednictwem partnerw,
czy otworzy lokalny oddzia. Wrd klientw firmy mona wymieni midzy innymi ABB oraz Siemensa. W ubiegym roku
firma zmienia nazw, zdecydowaa si na ekspansj na zagraniczne rynki, a na jej czele stan nowy prezes Heinrich Steininger. Gwna siedziba mieci si w austriackim Oberwlbling.
Producent posiada te oddzia w Langenfeld w Niemczech.
Wicej
informacji
mona
znale
pod
adresem
www.logicals.com.
10
amel z Pszczyny, wchodzcy w skad Grupy Zamel CET,

znalaz si w gronie 10 firm wyrnionych Zotym znakiem w konkursie dla pracodawcw. Znak otrzymuj
podmioty chtnie zatrudniajce niepenosprawnych i tworzce
dla nich jak najlepsze warunki pracy. W Zamelu
pracuje 48 osb niepenosprawnych na rnych stanowiskach pracy, od linii montaowej
po administracj i kierownictwo. Do ich potrzeb
dostosowano stanowiska pracy i zbudowano
specjalne cigi komunikacyjne, ponadto otwarto gabinet lekarski i zatrudniono pielgniark.
Mamy nadziej, e prowadzona przez nas polityka zatrudnienia sprawi, e take inni pracodawcy bd otwiera si na
zatrudnianie osb niepenosprawnych, s to bowiem bardzo
oddani i rzetelni pracownicy mwi Katarzyna odziska,
wsplnik w firmie. Grupa Zamel CET z siedzib w Pszczynie
jest jednym z czoowych polskich producentw i eksporterw
wyrobw elektrotechnicznych. Oferta obejmuje osiem grup produktowych, w tym: przewody, urzdzenia zdalnego sterowania
i automatyk budynkow.
MES: dobre prognozy

na przyszo
rzeszo 2,5 mld USD ma by wart wiatowy rynek systemw MES (Manufacturing Execution System) w 2010
roku prognozuje Frost & Sullivan. Wedug analitykw AMR Research warto tego segmentu rynku wyniosa
w 2006 roku 2 mld USD. W Polsce liderem jest Apriso, ktrego sprzeda oprogramowania klasy MES wzrosa w ubiegym
roku o 66%. Dwucyfrowa dynamika, ktr firma notuje take
w Europie Zachodniej, Azji i Stanach Zjednoczonych, ma
utrzyma si take w kolejnych latach. Ronie liczba firm,
ktre w walce o rynek wprowadzaj nowe produkty, nieraz
przygotowywane na indywidualne zamwienie tumaczy Artur ukasik, project manager
Apriso, odpowiedzialny za wdroenia m.in.
w Amice Wronki i augustowskich zakadach
British American Tobacco Konsumenci,
przyzwyczajani do czstszych nowoci, bior
takie podejcie za standard i oczekuj coraz
wicej. Inne firmy nie maj wyjcia, wdraaj
systemy klasy MES, wspomagajce produkcj zmienn i krtkoseryjn. Jako przykad podaje warszawskiego producenta
soczewek korekcyjnych, ktry po wdroeniu systemu Apriso
zredukowa czas produkcji o poow.
NOWOCI
Rockwool: nowa linia

produkcyjna
roducent skalnej weny mineralnej ma

zainwestowa w tym roku 250 mln
z w fabryce w Makini. Firma rozpocza tam budow trzeciej linii produkcyjnej.
Uruchomienie planowane jest na lipiec 2008
roku. Inwestycja ma zwizek z rosncym popytem na materiay budowlane. Rozbudowa
ma pozwoli na podwojenie mocy produkcyjnych zakadu. Potrzebne te bdzie zatrudnienie 75 nowych pracownikw. Inwestycj realizuje midzynarodowy zesp inynierw i specjalistw z Polski oraz
Danii. Wikszo prac budowlanych i montaowych wykonuj firmy
lokalne. W sierpniu 2006 roku Rockwool uruchomi nowoczesn lini do produkcji paneli sufitowych w fabryce w Cigacicach. Warto
inwestycji wyniosa nieco ponad 70 mln z i pozwolia na stworzenie
80 miejsc pracy. W cigu prawie 15 lat dziaalnoci w Polsce koncern zainwestowa ponad 400 mln zotych. Obydwie polskie fabryki
uznano za najbardziej wydajne zakady grupy Rockwool.
Komputer 3,5 o poborze mocy 6W

ider wrd dostawcw komputerw przemysowych firma CSI Computer Systems
for Industry ma w swojej szerokiej ofercie komputer jednopytkowy GENE-5315 marki
Aaeon. Jest to miniaturowy komputer w formacie 3.5 ze zintegrowanym procesorem
AMD Geode LX800 500 MHz. Procesor ten wykonany jest w technologii 0,13u, charakteryzuje
si on bardzo niskim poborem mocy 0.9 W. Maksymalna temperatura pracy komputera wynosi
+60OC bez koniecznoci stosowania wentylatora.
Wbudowany sterownik grafiki z chipsetem AMD Geode +
TISN75LVDS83 umoliwia obsug zarwno klasycznych monitorw
CRT 1920 x 1440 pixeli, jak i wywietlaczy ciekokrystalicznych LCD
(do 24 bitw TTL lub LVDS) z maksymaln rozdzielczoci 1600 x 1200
pixeli. Na pycie znajduje si gniazdo pamici DDR SODIMM umoliwiajce podczenie do 1 GB pamici RAM.
GENE-5315 ma rwnie bogat gam interfejsw wej / wyj i s to: dwa porty Ethernetu
10/100 (RTL8139DL) z obsug funkcji Wake On Line, dwa porty RS232 (w tym jeden konfigurowalny RS-232/422/485), cztery porty USB2.0, Audio, LPT, IrDA, mysz i klawiatura oraz 8
kanaw wej / wyj cyfrowych. Klienci CSI ceni sobie du elastyczno podczas adaptacji
tego komputera w swoich aplikacjach, poniewa wikszo portw dostpnych jest na pinach,
co daje moliwo dowolnej konfiguracji i przestrzennego rozmieszczenia portw.
Dodatkowym atutem komputera jest wbudowane gniazdo na alternatywne w stosunku do
wirujcych dyskw sztywnych karty CompactFlash przydatne zwaszcza w aplikacjach pracujcych w rodowisku naraonym na wibracje i udary. Komputer ten wymaga zasilania tylko
jednym napiciem 5 VDC. Moliwoci funkcjonalne mona rozszerzy za pomoc moduu MiniPCI oraz PCI/104. Ponadto komputer wyposaony jest w system kontroli napi i temperatury
systemu, a nad poprawnoci pracy czuwa zintegrowany Watchdog.
Pyta GENE-5315 przeznaczona jest zwaszcza dla tych aplikacji, w ktrych kluczow rol
odgrywaj niewielkie rozmiary i may pobr mocy. S to przede wszystkim: urzdzenia automatyki przemysowej, inteligentnych budynkw, automaty do gier, systemy informacyjne
i transportowe, urzdzenia POS, POI oraz sprzt medyczny.
Szczegowe informacje:
tel. (12) 637-13-55, ipc@csi.net.pl
Naczelna Organizacja
Techniczna o gospodarce
nynierowie z Naczelnej Organizacji Technicznej spotkali
si z Waldemarem Pawlakiem, wicepremierem i ministrem
gospodarki. Usyszeli, e czas skoczy z konkurowaniem
tani si robocz i postawi na innowacyjno. Zdaniem Waldemara Pawlaka wan rol w tej dziedzinie mog odegra
organizacje pozarzdowe. Prowadzenie dziaalnoci innowacyjnej uatwi moe znoszenie barier prawnych. Zdaniem
Unii Europejskiej w cigu 5 lat obcienia administracyjne
powinny zosta zredukowane
o 25% powiedzia wicepremier.
Poinformowa, e Polska bdzie
ustala krajowy cel w tej dziedzinie
na pocztku 2008 roku. Chcemy
doprowadzi do tego, eby Polska
staa si krajem, w ktrym najatwiej prowadzi si dziaalno
gospodarcz w Europie doda. Naczelna Organizacja Techniczna jest najwiksz organizacj inyniersk w Polsce.
NOWOCI
Pneumaticon za nami
Wi-Fi dla przemysu
ie Wi-Fi moe by z powodzeniem wykorzystywana w sieciach czujnikw przez firmy

przemysowe twierdz analitycy ABI Research. Ich zdaniem pozwoli to na znaczne obnienie
kosztw zwizanych z instalacj czujnikw. Jednak
tylko pod warunkiem, e uytkownik ju wykorzystuje sie Wi-Fi w swoim przedsibiorstwie. Kluczem
do obniki kosztw
ma by uproszczona topologia sieci
czujnikw w porwnaniu z innymi
rozwizaniami. GainSpain, amerykaska firma zaoona
przez
inynierw
Intela, twierdzi, e
dysponuje ju odpowiedni technologi Wi-Fi dla przemysu. Dotychczas
gwnym problemem bya dua energochonno
tego typu urzdze. Najczciej ich akumulatory
wytrzymay nie duej ni jeden dzie. Tymczasem
czujniki w przemyle powinny pracowa przez co
najmniej kilka lat bez przewry. GainSpain opracowa chipset GS1010 SoC. Producent twierdzi, e
urzdzenia budowane przy wykorzystaniu chipsetu
mog pracowa w technologii Wi-Fi nawet do 10 lat
na jednej baterii AA.
dniach 4-6 marca odbyy si Targi Pneumatyki, Hydrauliki, Napdw i Sterowa Pneumaticon. Po raz
pierwszy organizowane byy w kieleckim orodku
wystawienniczym. Wystawcy zaprezentowali elementy oraz
systemy pneumatyczne i hydrauliczne, sterowniki, napdy
ukady, systemy automatycznego sterowania procesami
z udziaem pneumatycznych i hydraulicznych elementw
wykonawczych, roboty przemysowe i manipulatory. Gocie
zapoznali si take z technikami pomiarowymi i laboratoryjnymi, usugami instalacyjnymi, naprawczymi i projektowymi.
Gwni adresaci Pneumaticonu to specjalici reprezentujcy przemys spoywczy, maszynowy, motoryzacyjny i budowlany, jak te inynierowie specjalizujcy si w produkcji,
projektowaniu oraz kontroli jakoci.
Wystawie towarzyszo seminarium Innowacyjno i produktywno jako czynniki wzrostu konkurencyjnoci na rynku pneumatyki i hydrauliki, ktre organizowaa Korporacja
Napdw i Sterowa Hydraulicznych i Pneumatycznych. Referaty wygosili specjalici z renomowanych polskich uczelni
specjalistycznych. Wrd tematw pojawia si m.in. analiza
rynku produktw hydrauliki i pneumatyki w kraju, w Europie
i na wiecie w wietle danych statystycznych CEKOP. Ciekawostk seminarium bya prezentacja wirtualnego projektu
manipulatora paskiego o kinematyce rwnolegej z aktuatorami miniowymi oraz sterowanie ramieniem robota bionicznego z aktuatorami miniowymi.
Udzia w targach wzio blisko 80 wystawcw z Polski,
Woch, Japonii, Niemiec i Korei Poudniowej.
Globalny sojusz Rockwella i Dassault
ockwell Automation i Dassault Systemes zamierzaj zintegrowa technologi Digital Factory (fabryka cyfrowa)
z rozwizaniami w zakresie zarzdzania zakadem produkcyjnym. W ten sposb ma powsta wirtualne rodowisko projektowania i produkcji.
Wsplne przedsiwzicie ma spowodowa przedefiniowanie zasad wsppracy inyniera mechanika i inyniera nadzoru,
w celu skrcenia czasu wprowadzenia produktu na rynek i redukcji kosztw. W praktyce chodzi o poczenie projektowania przemysowego ze sterowaniem produkcj poprzez zintegrowanie platformy sterowania RSLogix 5000 Rockwell Automation z oprogramowaniem do zarzdzania cyklem ycia
produktu DELMIA Automation firmy Dassault Systemes. Jak zapewniaj obaj producenci,
wytwrcy mog spodziewa si redukcji kosztw technicznych i czasu rozruchu oraz cigej
optymalizacji procesw produkcyjnych dziki dokadnemu modelowi do symulacji w czasie
rzeczywistym. Wedug Dicka Slanskyego, starszego analityka ds. technologii PLM w ARC
Advisory Group, zintegrowanie obu rozwiza zapewni producentom moliwo wirtualnego
projektowania systemw produkcyjnych w 3D oraz projektowanie i sprawdzanie logiki sterujcej przed fizycznym wdroeniem projektu i uruchomieniem produkcji. W ten sposb skrci
si czas uruchamiania systemw wytwrczych oraz obniy powizane z tym koszty.
Rockwell Automation, globalny dostawca przemysowych rozwiza automatyki, sterowania i informatyki obsuguje
klientw w ponad 80 krajach. Dassault Systemes jest wiatowym liderem w dziedzinie rozwiza 3D i zarzdzaniu
cyklem ycia produktw (PLM). Zdoby ponad 100 000 klientw w 80 krajach.
12
AUTOMATICON 2008
Control Engineering Polska poleca:
Zwiedzaj targi z planem Control Engineering Polska
> Zlokalizuj stoiska kluczowych dostawcw
> Przejrzyj alfabetyczny spis wystawcw
> Sprawd, jak dojecha na targi komunikacj miejsk
> Zorientuj si, gdzie zaparkowa samochd.
Zobacz, jakie produkty s warte uwagi

spord tysicy innych
> Zapoznaj si z produktami, na ktre warto zwrci uwag w gszczu targowych
ofert (przegld na stronach 14-16).
We udzia w debacie
Technologie bezprzewodowe dla przemysu
> Podyskutuj o wtpliwociach, przewidywaniach i standardach
z przedstawicielami Emerson Process Management, Honeywell,
Phoenix Contact, Siemens oraz Pepperl+Fuchs.
Debata odbdzie si 2 kwietnia w godz. 14.00 15.45 w sali konferencyjnej B1
(I pitro). Internetowa rejestracja uczestnikw pod adresem
http://www.controlengpolska.com/debata_ce.php.
Odwied stoisko Control Engineering Polska

i przeka nam uwagi na temat pisma
> Przedstawiciele redakcji bd czeka na stoisku K14 w hali nr 2. Bdziemy
prezentowa aktualne wydania miesicznikw Wydawnictwa Trade Media
International Holdings (Control Engineering Polska, Design News Polska,
Inynieria & Utrzymanie Ruchu Zakadw Przemysowych, MSI) oraz najnowsze
katalogi branowe (m.in. Produkty dla automatyki przemysowej).
13
Firma INVENTIA Sp. z o.o., specjalizujca si

w profesjonalnych rozwizaniach telemetrii
GPRS, obok bramy komunikacyjnej GPRS/
Modbus MT-411 wyposaonej w port
RS-232/422/485, wprowadza na rynek
take wersj z wbudowanym interfejsem
i protokoem MBus.
inventia@inventia.pl
www.inventia.pl
Wasne wejcia alarmowe i wykonawcze

System samodzielnego logowania do sieci GPRS i podtrzymywania sesji
System autodiagnostyki, bogaty zestaw diagnostycznych diod LED
Funkcjonalno lokalnego Mastera dla licznikw ciepa wykorzystujcych
protok komunikacyjny MBus
Obsuga programw wewntrznych
Procesor zdarzeniowej transmisji GPRS
Zegar czasu rzeczywistego RTC
Rejestrator duej pojemnoci
Konwerter protokou MBus
Router pakietw
Zabezpieczenie przed ramkami z nieautoryzowanych rde
Kontrola integralnoci danych i poprawnoci dostarczenia ramek
Ukad watchdog (automatyczny reset stanw nieprawidowych)
Zdalna konfiguracja i programowanie oraz aktualizacja oprogramowania
wewntrznego (firmware)
Przemysowa konstrukcja, monta na szynie DIN, szeroki zakres napi
zasilania (930 VDC), izolowany port RS232/422/485, rozczalne
listwy zaciskowe, wejcie zasilania rezerwowego.
14
www.astor.com.pl
www.aapexdyna.pl
info@astor.com.pl
sales@apexdyna.pl
Hol, stoisko E5
Hala 1, stoisko B10/C7
INVENTIA Sp. z o.o.
Hala 1, stoisko D16
bezprzewodowa brama komunikacyjna

GPRS z wbudowanym interfejsem MBus
info@apar.pl
MT-411 MBus
www.apar.pl
Hala 1, stoisko C4/D1
AUTOMATICON 2008
FIRMY PREZENTUJ
ul. Marmurowa 7, 05-077 Warszawa-Wesoa

tel.: +48 22 610 85 49, fax: +48 22 610 63 92
Hala 1, stoisko C26

elmark@elmark.com.pl
www.elmark.com.pl
CompArt Automation
V100 to najnowsza konstrukcja firmy GETAC. Wystpuje w dwch wariantach z ekranem 10.4 oraz 12.1, ktry moe by obracany dziki czemu komputer moe by wykorzystywany jak zwyky laptop lub tablet.
Wyposaony jest w procesor Intel Core Duo 1.2GHz a pami RAM
mona maksymalnie rozbudowa do 2GB. Cecha szczeglna to ponad
przecitna wytrzymao dziki obudowie magnezowej, wzmocnionej
matrycy LCD oraz wodoodpornej klawiaturze. Dodatkowo wszystkie porty I/O oraz napdy s chronione przed pyem i wilgoci a dysk twardy jest
odporny na wstrzsy i wibracje. Komputer moe pracowa w zakresie
temperatur od -20C do 55C. Spenia take wojskowe normy wytrzymaociowe MIL-STD 810F oraz przemysowe IP54. Na yczenie produkt
moe take spenia norm MIL-STD461E (kompatybilno elektromagnetyczna).
Opcjonalnie model V100 moe by wyposaony
w digitizer oraz ekran sunlight readable ktre znacznie poprawia czytelno w sonecznie dni. Dla
wymagajcych jest dostpny modu GPS oraz
moliwo komunikacji w najnowszych standardach GSM/GPRS/EDGE/UMTS/WCDMA/
HSDPA. Dla osb pracujcych duo
w samochodzie przewidziana jest
specjalna stacja dokujca umoliwiajca monta w aucie.
Hala 1, stoisko B14/C11
3 sterowniki PLC serii MicroSmart i MicroSmart Pentra

3 pulpity dotykowe
3 zasilacze impulsowe
3 fotokomrki SA1E
3 urzdzenia bezpieczestwa
3 osprzt tablicowy
3 przekaniki elekrtomagnetyczne
GETAC V100
Tablet PC klasy rugged
mpl@mpl.pl
Autoryzowany dystrybutor
produktw firmy IDEC oferuje
FIRMY PREZENTUJ
www.mpl.pl
www.introl.pl
introl@introl.pl
Hala 1, stoisko A33
www.compart.zajdel.pl
compart@zajdel.pl
Hala 1, stoisko A7
AUTOMATICON 2008
15
16
info@schmersal.pl
Hala 1, stoisko D22
www.programatory.com programatory@programatory.com Hala S, stoisko S31
www.schmersal.pl
www.sabur.com.pl
www.nivelco.com
sabur@sabur.com.pl
nivelco@nivelco.pl
Hala 1, stoisko A2/B1
Hala 1, stoisko D2
AUTOMATICON 2008
FIRMY PREZENTUJ
Produkt Roku
Nagroda Czytelnikw
Zwycizcy 2007
Kategoria: Integracja danych i programw
Enterprise Server System II

Transition Technologies S.A.
Kategoria: Interfejsy uytkownika
Wonderware InTouch 10.0

Wonderware
Astor
Kategoria: Sieci i komunikacja
Systemy bezpieczestwa (Safety over EtherCAT)

Beckhoff Automation
Kategoria: Silnik, napdy i sterowanie nimi
Falownik V1000
Omron-Yaskawa
Omron Electronics
Kategoria: Sterowanie dyskretne i sygnalizatory stanu
Sterownik easyControl
Moeller Electric
Kategoria: Urzdzenia pomiarowe i czujniki
Przepywomierz Proline Promass 80/83P

Endress+Hauser Polska
Kategoria: Wbudowane systemy sterowania
Procesor X20 CPU

B&R Automatyka Przemysowa
Kategoria: Zaawansowane przetwarzanie i regulacja
SILO
Transition Technologies S.A.
Produkt Roku 2007 NAGRODA REDAKCJI
Sie bezprzewodowa Smart Wireless

Emerson Process Management
TEMAT Z OKADKI
PRODUKT ROKU 2007
IV Konkurs na Produkt Roku
Dziewiciu
Innowacyjno, solidno, uyteczno to kryteria, ktre decydoway o zwycistwie
w Konkursie na Produkt Roku 2007 Czytelnikw Control Engineering Polska. Ceremonia
rozdania nagrd odbya si 26 lutego w Paacu Lubomirskich w Warszawie.
Tomasz Gobiowski
ie jest atwo sign po laury

w Konkursie na Produkt Roku.
Kade zgoszenie weryfikuj
dowiadczeni inynierowie pod
ktem innowacyjnoci, uytecznoci oraz
wpywu na rynek (list czonkw jury konkursu publikujemy na str. 20-21).
W tym roku jury dokonao analizy ponad
p setki zgosze. W kategorii Integracja danych i programw do rywalizacji stany trzy
produkty, Interfejsy uytkownika oraz Zaawansowane przetwarzanie i regulacja po
cztery, Sieci i komunikacja oraz Sterowanie
dyskretne i sygnalizatory stanu po sze,
Wbudowane systemy sterowania siedem,

za Silniki, napdy i sterowanie nimi osiem.
Z najbardziej zacit rywalizacj mielimy do
czynienia w kategorii Urzdzenia pomiarowe
i czujniki, do ktrej zgoszono osiemnacie
produktw.
Zadaniem jury by wybr maksymalnie
trzech urzdze bd systemw w kadej
kategorii. Wybrana trjka przechodzia do
finau, w ktrym o zwycistwie decydowali
czytelnicy Control Engineering Polska. Warto
podkreli, e w tym roku udzia w gosowaniu wzio przeszo dwa razy wicej inynierw (ponad dwustu) ni rok wczeniej.
Przedstawiciele nagrodzonych firm (od lewej): Zbigniew Zasieczny Transition Technologies SA, Konrad Wojdan Transition Technologies SA,
Marek Piekowski Emerson Process Management, Jacek Zarzycki Moeller Electric, Marcin Woniczka Astor, Wojciech Kmiecik Astor,
Jacek Barszcz B&R, Dorota Charliska i Marcin Adamczuk Omron Electronics, Zbigniew Pitek Beckhoff Automation, Piotr Paczski
Endress+Hauser, Tomasz Gobiowski Control Engineering Polska.
18
PRODUKT ROKU 2007
rozstrzygnity!
wspaniaych
Statuetki wrcza Michael Majchrzak, wydawca Control Engineering Polska.
Wyniki gosowania nie byy zaskoczeniem

dla czonkw jury. W wikszoci przypadkw
wybr czytelnikw zgadza si z ocen redakcji.
Wyranie wida, e przedstawiciele polskiego
przemysu szczeglnie doceniaj wkad rodzimych producentw w rozwj rynku. W dwch
kategoriach Integracja danych i programw
oraz Zaawansowane przetwarzanie i regulacja
w szranki stany polskie produkty i oba zostay najlepiej ocenione najpierw przez jury,
a nastpnie przez naszych czytelnikw.
O klasie tych produktw wiadcz midzy
innymi bardzo dobre przyjcie na wymagajcym rynku Stanw Zjednoczonych. Mamy
nadziej, e w kolejnych latach polskie produkty bd czciej gociy na naszych amach w charakterze liderw w swoich segmentach rynku. W pozostaych kategoriach
prym wiody solidne, uyteczne oraz innowacyjne produkty z Austrii, Japonii, Niemiec
i Stanw Zjednoczonych.
Jak co roku jury przyznao Nagrod Specjaln Redakcji Control Engineering Polska.
Ceremoni prowadzi Tomasz Gobiowski, redaktor naczelny Control Engineering Polska.
19
PRODUKT ROKU 2007
Jury Konkursu
Produkt Roku 2007
Mgr in. Jzef Czarnul,

absolwent Politechniki Warszawskiej
Wydziau Lotniczego; ukoczy rwnie
studium podyplomowe: Automatyka
Przemysowa oraz Automatyzacja Prac
Eksperymentalnych Komputerowe
Wspomaganie. Od 1994 r. zajmuje si
indywidualn dziaalnoci gospodarcz
w dziedzinach automatyki i sterowania (waniejsze tematy:
cz projektw systemu zarzdzania instalacjami budynku:
hotel Hyatt, bank BRE, biurowce: Saski Biznes Park, Altus
Katowice). Konstruktor obrabiarek i urzdze obrbczych, 10 lat
projektant ukadw automatyki przemysowej, wiksze obiekty:
wytwrnia kwasu siarkowego, fabryka farb i lakierw, cukrownia,
opracowywanie katalogu wyrobw automatyki zjednoczenia
MERA (w jz. angielskim), od 1985 roku, 9 lat starszy projektant
i kierownik pracowni projektowej. Z Control Engineering Polska
wsppracuje od 2003 r.
Organizatorzy i laureaci konkursu Automation

Scholarship (od lewej): Takashi Kawamura Mitsubishi
Electric, Mgr in. Marcin Leszczyski Politechnika
Warszawska (opiekun naukowy), ukasz Krlikowski
Politechnika Warszawska, dr in. Piotr Michalski
Dr in. Andrzej Oadowicz,

od 2002 roku zatrudniony na Wydziale
Elektrotechniki, Automatyki, Informatyki
i Elektroniki AGH w Katedrze Automatyki
Napdu i Urzdze Przemysowych na
stanowisku asystenta. Stopie doktora
nauk technicznych w dyscyplinie
elektrotechnika otrzyma w styczniu 2007 r.
Zainteresowania podstawowe dotycz zagadnie aplikacji systemw
tzw. inteligentnego budynku, moliwoci ich wykorzystania do
optymalizacji wykorzystania energii w budynkach oraz monitoringu
stanu sieci zasilajcej (kwestia jakoci energii). Dodatkowo
interesuje si podstawami programowania sterownikw
przemysowych i mikrokontrolerw oraz zasadami realizacji prostych
sieci sterowania w budynkach uytecznoci publicznej i aplikacjach
przemysowych. Z redakcj wsppracuje od 2005 roku.
Dr in. Pawe Dworak,

absolwent Automatyki i Robotyki na
Wydziale Elektrycznym Politechniki
Szczeciskiej, stopie doktora nauk
technicznych uzyska na Wydziale
Elektrycznym Politechniki Szczeciskiej
w 2005 roku. Obecnie jest adiunktem
w Zakadzie Automatyki Instytutu
Automatyki Przemysowej na PS. Interesuje si problemami analizy
i syntezy wielowymiarowych ukadw sterowania, zastosowaniem
logiki rozmytej w sterowaniu i regulacji oraz zagadnieniami
komputerowego wspomagania zarzdzania i produkcji. Od 2006 roku
jest redaktorem miesicznika Control Engineering Polska.
20
Politechnika lska (opiekun naukowy),
Tym razem wybr pad na SmartWireless 2,4

GHz firmy Emerson Process Management.
Jestemy przekonani, e ta samoorganizujca si sie bezprzewodowa wyznacza trendy
w swojej dziedzinie przemysu i dugo bdzie
stanowi odniesienie dla innych producentw.
Wygranym gratulujemy, a wszystkim gosujcym dzikujemy za udzia! Na stronach
2231 prezentujemy nagrodzone produkty.
Nagrody MSI
oraz Utrzymania Ruchu
Podczas gali miao miejsce kilka innych godnych uwagi wydarze. Przedstawiciele redakcji
MSI oraz Utrzymania Ruchu wrczyli nagrody
dla odpowiednio Najlepszych dostawcw
systemw, sprztu i usug IT dla przemysu
2007 oraz za Produkt Roku 2007.
W konkursie MSI Polska dyplomy dla najlepszych dostawcw IT dla przemysu 2007
dostali: QAD Polska, BPSC, 7milowy, More7
Polska, Bonair, Astor, VIX Automation, MIS,
Komputronik oraz BCC.
Z kolei prenumeratorzy Utrzymania Ruchu
mianem Produktu Roku uhonorowali: sterownik easyControl (Moeller Electric), kamer VarioCAM (InfraTec Polska), analizator jakoci
energii KEW6310 (Biall), przewody sterujce
TPE CF9.UL i CF10.UL (igus), siowniki bez-
PRODUKT ROKU 2007
Jury Konkursu
Produkt Roku 2007
Mgr in. Janusz M. Piekowski,
Mariusz Hetmaczyk Politechnika lska, Marek

Kryger Politechnika Gdaska, dr hab. in. Elbieta
Bogalecka Politechnika Gdaska (opiekun
naukowy), Tomasz Zubowicz Politechnika Gdaska,
ukoczy studia na Wydziale Mechanicznym

Energetyki i Lotnictwa Politechniki
Warszawskiej oraz studia podyplomowe
w zakresie automatyki przemysowej
na Politechnice Warszawskiej. Praktyka
zawodowa to kilkuletnia praca w zakresie
konstrukcji lotniczych w Instytucie Lotnictwa
w Warszawie. Ponad 20 lat pracowa w Biurze Konstrukcyjno-Badawczym Przedsibiorstwa Automatyki Przemysowej MERA PNEFAL
oraz kilka lat w Przemysowym Instytucie Automatyki i Pomiarw.
Pracujc w MERA PNEFAL odby stae stypendialne w Anglii i USA pod
ktem zastosowania komputerw do sterowania cigymi procesami
technologicznymi. Spdzi rwnie kilka lat w subie utrzymania ruchu
aparatury kontrolno-pomiarowej na obiektach w Iraku, Libii, Sowacji
i Czech. Przez kilka lat by czonkiem Rady Naukowej OBR Elementw
i Ukadw Pneumatyki w Kielcach. Z Control Engineering Polska
wsppracuje od pierwszych wyda w 2003 roku.
Cyprian Fijao Politechnika Gdaska, Andrzej Baryko
Dr in. Krzysztof Pietrusewicz,
Prezes zarzdu MPL Technology
toczyskowe Norgren Lintra Plus (Norgren Polska), olej hydrauliczny Hydrol L-HM 46 (Orlen
Oil), przenon kamer Therma-CAM T (Flir
Systems) oraz uszczelniacz do rur Loctite 55
(Henkel Polska).
Fina Automation Scholarship

Znamy ju take laureatw konkursu Mitsubishi Electric i MPL Technology dla studentw wyszych szk technicznych w Polsce.
Celem Automation Scholarship byo znalezienie nowych oraz nowatorskich pomysw,
ktre wykorzystuj sprzt automatyki Mitsubishi Electric i w realnych zastosowaniach
pozwalaj uzyska wiksz oszczdno energii, wiksz dokadno i wysz jako oraz
ulepszone przetwarzanie wyj.
Control Engineering Polska objo konkurs
patronatem medialnym. W skad jury wchodzili redaktorzy naszego pisma. Spord
nadesanych prac wybrali pi najlepszych,
a spord tej pitki zwycizc generalnego.
Wygraa praca Mariusza Hetmaczyka z Politechniki lskiej, proponujca Inteligentne
sposoby oszczdnoci energii w przypadku
domw w zabudowie jednorodzinnej.
Najlepsze prace konkursowe opublikujemy
w jednym z najbliszych wyda.
w 2005 roku uzyska stopie doktora nauk

technicznych w specjalnoci automatyka
i robotyka na Wydziale Elektrycznym
Politechniki Szczeciskiej. Wspautor
ksiki Odporna regulacja PID o dwch
stopniach swobody. Obecnie jest
adiunktem w Instytucie Automatyki
Przemysowej Politechniki Szczeciskiej. Jego zainteresowania
badawcze skupiaj si na m.in. na problematyce projektowania
regulatorw PID i cyfrowym sterowaniu procesami cigymi.
Uczestnik trzech projektw badawczych prowadzonych w ramach
Uczelnianego Centrum Mechatroniki Politechniki Szczeciskiej.
Od czerwca 2006 roku jest czonkiem Komitetu Organizacyjnego
Konferencji MMAR. Od grudnia 2005 roku redaktor
Control Engineering Polska.
Mgr in. Zdzisaw Sobczak

odby wieloletni praktyk na stanowisku
specjalisty konstruktora: Politechnika
Warszawska Wydzia Elektroniki, Zakad
Aparatury Naukowej UNIPAN, Instytut
Geodezji i Kartografii, Instytut Chemii
Przemysowej, Polski Komitet Normalizacji
Miar i Jakoci PKNMiJ (obecny
Gwny Urzd Miar). Od 1993 r. waciciel firmy Zakad Aparatury
Pomiarowej i Sterujcej WISO (www.wiso.pl). Osignicia: patenty,
wdroenia, dwie nagrody I-go stopnia Za Wybitne Osignicia
Naukowe i Techniczne. Z Control Engineering Polska
wsppracuje od 2005 roku.
ce
21
INTERFEJSY UYTKOWNIKA
Wonderware InTouch 10.0

Wonderware, Astor
nTouch jest systemem klasy SCADA-HMI. Umoliwia wizualizacj oraz sterowanie z poziomu komputera procesami przemysowymi.
Wykorzystujc bogat baz obiektw graficznych, moduow
budow oraz konfigurowalne elementy do prezentacji danych w
szybki i atwy sposb mona budowa aplikacje wizualizacyjne
bez znajomoci jzykw programowania. Moliwoci gromadzenia informacji alarmowych do relacyjnej bazy danych oraz
danych procesowych umoliwiaj analiz procesu produkcyjnego, a nastpnie optymalizowanie go pod ktem wydajnoci
i jakoci. InTouch jest systemem otwartym, umoliwiajcym komunikowanie si z szerok gam urzdze, jak np.: sterownikami programowalnymi PLC rnych producentw, z innymi systemami SCADA oraz innymi systemami informatycznymi, jak bazy
danych. Dziki technologii graficznych, wektorowych obiektw
ArchestrA Graphics uytkownik budujc aplikacj bazuje na
szablonach oraz ich klonach instancjach. Wszelkie zmiany,
jakie s dokonywane w szablonie, automatycznie s propagowane do wszystkich instancji, co w znaczny sposb skraca czas
modyfikacji aplikacji. Wraz z oprogramowaniem dostarczana
jest biblioteka ponad 500 konfigurowalnych, gotowych do uycia symboli graficznych. Symbole te zbudowane s z wykorzy-
PRODUKT ROKU 2007
staniem grafiki wektorowej,

w peni skalowalnej. Dziki
nowej technologii graficznych
obiektw ArchestrA Graphics
moliwe jest wykorzystywanie
kontrolek .NET bezporednio w oknach aplikacji wizualizacyjnych. InTouch w wersji 10.0
zapewnia centralne zarzdzanie, budowanie i dystrybuowanie
aplikacji za pomoc narzdzia Integrated Development Environment.
l
Uytkownik budujc aplikacj bazuje na szablonach oraz ich

klonach (instancjach)
Biblioteka ponad 500 konfigurowalnych, gotowych do uycia
symboli graficznych
Kompatybilny z najnowszymi systemami operacyjnymi
Microsoft Windows XP oraz Microsoft Windows 2003 Server,
Microsoft Vista oraz z najnowszymi wersjami serwerw baz
danych Microsoft SQL Server 2005 (Microsoft SQL Server
2005 Express)
Moliwe jest wykorzystywanie kontrolek .NET bezporednio
w oknach aplikacji wizualizacyjnych
INTEGRACJA DANYCH I PROGRAMW
Enterprise Server System II

Transition Technologies SA
nterprise Server System II (ESS II) jest systemem zbierania, przetwarzania i udostpniania danych operacyjnych,
w tym danych procesowych.
Ich rdem moe by: dowolny system cyfrowy (SCADA,
DCS, sterowniki PLC, inteligentne przetworniki, systemy laboratoryjne, stacje pogodowe). Dane mog by take wprowadzane
do systemu rcznie. Baza danych systemu ESS II pozwala na
przeksztacanie danych w informacje zarzdcze, dajc wsparcie
systemom zarzdzania acuchem dostaw (SCM), zarzdzania
yciem produktw (PLM) oraz systemom planowania zasobw
przedsibiorstwa (ERP). ESS II ma jednoczenie cechy systemu
akwizycji danych DAS (Data Acquisition System) czy systemu
akwizycji i sterowania SCADA. ESS
II umoliwia stay
monitoring procesu
technologicznego
w oparciu o rejestrowane i archiwizowane
pomiary
oraz
wyliczane
wskaniki. Do rapor-
PRODUKT ROKU 2007
22
towania moliwe jest uycie wasnych narzdzi raportujcych ESS

oraz standardowych narzdzi raportujcych firm trzecich, w tym
MS Excel. Przewidujc wykorzystanie ESS II na przecionych
i niezbyt szybkich magistralach producent woy wiele wysiku,
w celu zminimalizowania liczby przesyanych bajtw danych.
Do komunikacji wykorzystywany jest protok z rodziny TCP/IP
(gniazdka typu UDP). Dane mog by interaktywnie pokazane
i przeanalizowane w czasie rzeczywistym na wywietlaczach (od
desktopw po urzdzenia przenone). ESS II moe udostpnia
dane poprzez interfejs wykonany w technologii WWW, umoliwiajcy prac dowolnej liczbie uytkownikw wyposaonych
w przegldark internetow, z dowolnej lokalizacji. Uytkownicy maj dostp tylko do tych informacji, do ktrych autoryzacj
posiadaj.
l
l
Minimalne obcienie sieci LAN

Koszt wdroenia rozoony w czasie dziki budowie
modularnej
Wbudowany interfejs komunikacyjny do wielu systemw
sterowania i systemw telemetrycznych
Moliwo samodzielnego tworzenia i modyfikacji przez
uytkownika grafik procesowych
Przeom
Inynierowie! Przeamcie bariery w redukcji bdw i czasu wdroenia dziki NOWEMU oprogramowaniu Wonderware!
Przekonajcie si sami wchodzc na stron Wonderware Breakthrough Experience
i biorc udzia w cotygodniowym losowaniu nagrd!
www.experience.wonderware.com.pl
Nic dziwnego, e nazywamy si Wonderware.
2007 Invensys Systems, Inc. All rights reserved. Invensys and Wonderware are trademarks of Invensys plc, its subsidiaries and affiliated companies. All other brands and product names may be the trademarks or service marks of their respective owners.
ARTYKU SPONSOROWANY
Pomiar przepywu masowego oraz gstoci cieczy metod Coriolisa

w przemyle farmaceutycznym, biotechnologicznym i kosmetycznym
Proline Promass P
W zgodzie z surowymi wymaganiami norm i standardw ASME BPE, ISPE, FDA, EHEDG, 3-A
romass P to bezkompromisowe poczenie wysokiej wydajnoci czujnikw bazujcych na wygitych rurach
pomiarowych z moliwoci oprnienia czujnika, ktr zapewniaj konstrukcje
z prost rur. Dziki temu nie ma koniecznoci
rezygnacji z wysokiej dokadnoci na rzecz gwarancji samooprnienia czujnika i odwrotnie.
Pomiar w miejscach krytycznych z punktu widzenia jakoci oraz bazujce na nim pniejsze
sterowanie to zadanie niezwykle odpowiedzialne. Przepywomierz Promass P jest kierowany
do brany farmaceutycznej, kosmetycznej oraz
biotechnologii. Zapewnia cakowit zgodno
z wieloma, specyficznymi dla danej brany, wymaganiami, norm i standardw, takich jak ASME
BPE, ISPE, FDA, EHEDG czy 3-A.
Certyfikat zgodnoci z odpowiednim zakresem normy ASME BPE bazuje na jej wydaniu
z roku 2005. Przepywomierz Promass P jest
w peni zgodny z wymaganiami rozdziaw GR,
SD, DT, MJ oraz SF, ktre s uwaane za najistotniejsze dla przepywomierzy masowych
Coriolisa.
Promass P ma higieniczn konstrukcj zgodn z wymaganiami czci SD, odnoszcej si
do sterylizacji i przygotowania do mycia. Jego
budowa pozwala na grawitacyjne oprnienie
czujnika zainstalowanego w pozycji pionowej
lub poziomej, dajc pewno, e mierzona ciecz
nie bdzie zalegaa w czujniku przepywomierza.
Zgodnie z wymogami czci SF elementy
przepywomierza, ktre maj kontakt z mierzonym medium, s polerowane elektrolitycznie,
a gwarantowana chropowato powierzchni
zwilanych
wynosi
0,38 m. Polerowane
s nie tylko przycza
procesowe, lecz cay
tor pomiarowy, co
gwarantuje czysto,
sterylno i wysok
odporno korozyjn
czujnika.
Kolejna cz normy, ktrej wymogi
spenia przepywomierz
Promass P, to cz MJ
opisujca dozwolone
sposoby czenia elementw,
kwalifikacji
i kontroli spaww zapewniajc, e przyrzd spenia surowe
wymagania odnonie
struktury powierzchni
zwilanych.
Promass P spenia
wymagania czci DT,
obejmujcej aspekty
zwizane z materiaami, wymiarami i tolerancjami. Do konstrukcji czci zwilanych przepywomierza uyto materiaw o dokadnie okrelonym skadzie chemicznym. Wszystkie istotne
wymiary higienicznych przyczy procesowych
s zachowane, gwarantujc cakowit kompatybilno z instalacj procesow. Dodatkowe wymagania odnoszce si do sposobu oznaczania
i pakowania przyrzdw wynikajce z czci DT
s rwnie spenione.
Podsumowujc Promass P spenia ponad
40 specyficznych wymaga normy ASME BPE,
gwarantujc higieniczn konstrukcj dedykowan dla brany biotechnologicznej, farmaceutycznej i kosmetycznej. Potwierdzeniem spenienia
wysokich wymaga odpowiednich standardw
jest autoryzacja 3-A oraz certyfikat EHEDG.
Wszystkie czci majce kontakt z mierzonym
medium, rura pomiarowa i przycza procesowe
s wykonane ze stali ASTM 316L / EN 1.4435
zgodnie z zaleceniami ASME BPE i BN2 dla
farmacji i biotechnologii. Oprcz typu materiau
zgodny z wytycznymi jest jego skad chemiczny,
niska zawarto ferrytu delta oraz wysoka odporno korozyjna.
Higieniczna, jednorurowa konstrukcja czujnika w poczeniu z ekscentrycznymi przyczami
procesowymi umoliwia cakowite oprnienie
i wyczyszczenie przepywomierza zainstalowanego w pozycji pionowej oraz poziomej. Dziki
temu zapewnione jest, i w rurze pomiarowej
nie zostanie zatrzymana adna ilo mierzonego
medium. Czyni to z przepywomierza Promass
P idealne rozwizanie do montau w rnego
rodzaju skidach. Jego cakowicie spawana, pozbawiona czci ruchomych oraz uszczelnie
wewntrznych konstrukcja gwarantuje dug,
w peni bezobsugow prac, co oznacza brak
czci zamiennych, brak wyciekw spowodowanych zuyciem uszczelnie oraz bardzo niskie
koszty utrzymania.
Dziki zastosowaniu jednej rury pomiarowej
Promass P pozbawiony jest rozdzielacza strugi
stosowanego w przepywomierzach wykorzy-
URZDZENIA POMIAROWE I CZUJNIKI
Przepywomierz Proline Promass 80/83P

Endress+Hauser
romass P to jednorurowy, masowy przepywomierz Coriolisa dedykowany dla brany farmaceutycznej, biotechnologicznej i kosmetycznej.
Przepywomierz spenia wymagania norm i standardw: ASME BPE, ISPE, FDA, EHEDG. Oferuje
poczenie wysokiej wydajnoci czujnikw z wygit
rur pomiarow oraz moliwoci cakowitego oprnienia czujnikw wyposaonych w jedn, prost
rur. Dziki specjalnej konstrukcji czujnika nie ma
koniecznoci rezygnacji z dokadnoci pomiaru na
rzecz gwarancji samooprnienia czujnika i odwrotnie. Oprnienie czujnika moliwe jest zarwno przy instalacji
pionowej, jak i poziomej. Elementy czujnika majce kontakt
z mierzonym medium s wykoczane w procesie elektropolerowania z dokadnoci chropowatoci maks. 0,38 m. Tak
wysoka gadko powierzchni dotyczy caego toru pomiarowego, a nie tylko przycza procesowego. Polerowana elektrolitycznie jest rwnie zewntrzna obudowa przepywomierza. Daje to gwarancj czystoci, sterylnoci oraz odpornoci
korozyjnej czujnika.
Promass P to jedyny na rynku przepywomierz Coriolisa, ktry spenia tak wiele postanowie odpowiednich dla ww. bran,
norm i standardw. Urzdzenie spenia ponad

40 specyficznych wymogw w branach, w ktrych standardy bazuj na wytycznych normy
ASME BPE. Potwierdzeniem jest autoryzacja
3-A oraz certyfikat EHEDG. Zaawansowana konstrukcja z jedn, lekko wygit rur pomiarow
oraz opatentowanym sposobem wewntrznego
balansu ukadu pomiarowego pozwolia osign wydajno ukadu do niedawna zarezerwowan dla konstrukcji dwururowych.
PRODUKT ROKU 2007
stujcych 2 rury. Jest to korzy szczeglnie

widoczna w przypadku pomiaru przepywu
mediw wraliwych na jakiekolwiek zaburzenia
lub w punktach pomiarowych, w ktrych wymagane s niskie spadki cinienia. Niewtpliw zalet przepywomierzy Coriolisa jest te prostota
instalacji, gdy nie wymagaj one zachowania
odcinkw prostych przed i za urzdzeniem ani
stabilizatorw profilu przepywu.
Cigy pomiar przepywu jest wymagany nie
tylko w czasie normalnej produkcji, a take natychmiast po zakoczeniu procesu czyszczenia
CIP/SIP.
Promass P jest przystosowany do czstych
szokw temperaturowych powizanych z procesami CIP/SIP i podejmuje normaln prac
natychmiast po ich zakoczeniu. Nie wymaga
adnego okresu na schodzenie, ktry zalecaj
niektrzy producenci jednorurowych przepywomierzy Coriolisa. Wysoka odporno na szoki
temperaturowe nie jest przy tym okupiona nisz
dokadnoci pomiarow, ktra nawet w czasie
okresw czyszczenia wynosi 0,1% wartoci
mierzonej.
Stanowiska kalibracyjne Endress+Hauser
maj akredytacj zgodnie z norm ISO/IEC
17025 (SCS/A2LA/CNAS), a ich dokadno
Wysoka dokadno i stabilno pomiaru oraz dostpne

certyfikaty: chropowatoci powierzchni toru pomiarowego,
materiaowe, zawartoci delta ferrite, ATEX, CRN i inne
Konstrukcja zapewnia cakowit samooprnialno czujnika
z wykorzystaniem wycznie siy grawitacji
Dziki specjalnej konstrukcji czujnika nie ma koniecznoci
rezygnacji z dokadnoci pomiaru na rzecz gwarancji
samooprnienia czujnika i odwrotnie
Higieniczna, sterylizowalna konstrukcja dedykowana
dla przemysu farmaceutycznego, kosmetycznego oraz
biotechnologii
wynosi 0,015%. Jest to gwarancj dokadnoci pomiarowej przepywomierzy wynoszcej

0,1% w.m. oraz stabilnej powtarzalnoci
wynoszcej 0,05% w.m. Umoliwia to stosowanie przepywomierzy Promass P jako wzorcowych. Dodatkowo Endress+Hauser oferuje
moliwo spjnej pomiarowo kalibracji gstoci z wykorzystaniem rnych mediw oraz
w rnych temperaturach.
W Endress+Hauser zdajemy sobie spraw
z tego, e nie kady proces technologiczny prowadzony jest w warunkach referencyjnych. Dlatego wanie Promass P oferuje bardzo wysok
dokadno w caym zakresie pomiarowym. Nie
tylko w warunkach referencyjnych. Dziki temu
uytkownik moe by spokojny o dokadno
pomiaru w okrelonym zakresie warunkw procesowych, bez wzgldu na zmiany temperatury,
cinienia, gstoci czy lepkoci.
Promass P pozwala by o jeden krok bliej
w zastosowaniach PAT (Process Analytical Technologies). W punktach pomiarowych, w ktrych
monitorowane s krytyczne z punktu widzenia
jakoci zmienne procesowe, takie jak: przepyw
masowy lub objtociowy, gsto i temperatura, przepywomierze Promass s idealnym rozwizaniem. Pomagaj osign wyszy stopie
efektywnoci produkcji oraz gwarancji jakoci.

Wytyczne FDA definiuj PAT, jako system projektowania, analizy i kontroli procesu produkcji
bazujcy na cigych pomiarach krytycznych
z punktu widzenia jakoci oraz wydajnoci parametrw materiaw w stanie surowym oraz
bdcych ju w procesie produkcji.
Czujnik Promass P wsppracuje ze sprawdzonymi w ogromnej iloci aplikacji przetwornikami Endress+Hauser linii Proline. Przetworniki
te reprezentuj ustandaryzowan koncepcj obsugi oraz konstrukcji elektronicznej, dziki ktrej
mona w znaczcy sposb obniy koszty ich
eksploatacji. Pene wsparcie obejmujce dobr
techniczny, uruchomienia, kalibracje na obiekcie oraz wiele innych czynnoci zwizanych
z obsug przyrzdw pomiarowych gwarantuje oglnopolska sie sprzeday i serwisu
Endress+Hauser.
Promass P zosta zaprojektowany w celu dostarczenia rozwizania pomiaru przepywu masy
oraz pomiaru gstoci, speniajcego wszystkie, nawet najostrzejsze wymagania stawiane
w brany farmaceutycznej, biotechnologicznej
oraz kosmetycznej, pomagajc w ten sposb
przesun si o jeden krok bliej pomylnej walidacji Twojego procesu produkcji.
25
STEROWANIE DYSKRETNE I SYGNALIZATORY STANU
Sterownik easyControl
Moeller Electric
asyControl jest kompaktowym sterownikiem swobodnie

programowalnym. czy w sobie zalety dobrze znanej
koncepcji rodziny przekanikw easy oraz standardu
PLC programowanego zgodnie z norm IEC61131-3.
Sterowniki z serii EC4P-200 mog wsppracowa ze wszystkimi urzdzeniami peryferyjnymi z serii easy. Wraz z ofert moduw komunikacyjnych sterowniki
easyControl mog by opcjonalnie
stosowane jako urzdzenia slave
w nadrzdnych sieciach przemysowych (Profibus-DP, DeviceNet,
CANopen, AS-Interface). EC4P-200
zostay zaprojektowane z myl
o zastosowaniu w maych i rednich
systemach automatyki. 16-bitowa, wysoko wydajna jednostka
centralna gwarantuje krtki czas cyklu pracy sterownika. Uytkownik ma do dyspozycji rwnie rozbudowan wewntrzn
pami programu (256 kB) oraz danych (224 kB). Standard
CANopen umoliwia doczenie do sterownikw easyControl
innych urzdze, takich jak np.: panele operatorskie, rozproszone stacje wej / wyj i napdy przeksztatnikowe co pozwala zwikszy zakres moliwych zastosowa. Ponadto dziki
PRODUKT ROKU 2007
kompatybilnoci z przekanikami programowalnymi z serii easy

otrzymujemy rwnie moliwo wsppracy urzdze EC4P200 w prostej w konfiguracji sieci easy-NET. W easy-NET moemy poczy do 8 urzdze z serii easy na odcinku o dugoci
do 1 000 m. Jedn z gwnych zalet przemawiajcych za stosowaniem sterownikw kompaktowych easyControl w ukadach
sterowania jest oprogramowanie narzdziowe easy Soft CoDeSys w polskiej wersji jzykowej.
l
12 wej cyfrowych uniwersalnych (4-analogowe

0-10 V; 2 wejcia szybkie do 50 kHz; moliwo podczenia
enkodera inkrementalnego); 8 wyj tranzystorowych
0,5 A (lub opcjonalnie 6 wyj przekanikowych 8 A);
1 wyjcie analogowe 10-bit (opcjonalnie)
Wydajna jednostka centralna o krtkim cyklu pracy (1 000
instrukcji <0,3 ms)
Wbudowany interfejs CANopen, Ethernet (opcja), easy-NET,
2 x RS232 (do programowania i jako transparentne),
opcjonalna praca w sieciach Profibus-DP, DeviceNet,
AS-Interface w trybie slave
6 jzykw programowania w rodowisku CoDeSys (IL, LD,
FBD, SFC, ST, CFC).
Sterownik easyControl i jego rozbudowa
odstawowymi moduami rozbudowy lokalnej sterownika easyControl s moduy rozszerze

znane z rodziny przekanikw logicznych easy. Do dyspozycji s moduy
zawierajce 12 wej oraz 6 (przekanikowe) bd 8 (tranzystorowe) wyj.
Podobnie jak w easy800 do jednostki
zasilanej napiciem 24 VDC mona podczy modu z wejciami na
230 V. Ma on wwczas wyjcia przekanikowe. Wkrtce bd te dostpne
nowe moduy rozbudowy.
Od strony programowej uytkownik
moe wyspecyfikowa, jakie rozszerzenia zostay podczone do sterownika
w oknie konfiguracji polskojzycznej
aplikacji easySoft CoDeSys. Aktywuje on tam rwnie funkcje specjalne,
takie jak szybkie wejcia czy wejcie
enkodera inkrementalnego. Moliwe
jest ponadto skonfigurowanie mastera sieci przemysowej, np. CANopen
26
i podczanych t metod komunikacji

rozproszonych wej-wyj.
Ciekaw propozycj jest w tym zakresie system XI/ON w wersji ECO
(tabela). Dziki niemu mona rozbudowywa easyControl bardzo szeroko
w tani sposb. Standard ECO obejmuje interfejs komunikacyjny, moduy
We/Wy binarnych oraz modu do komunikacji w systemie SmartWire do
bezporedniego sterowania stycznika-
mi (DILM) i diagnozowania stanu zabezpiecze silnika (PKZ).

Wanym jest, e do
gatewaya XI/ON ECO
mona podcza klasyczne moduy XI/
ON. Dostpna jest tu
midzy innymi bogata
oferta wej / wyj
analogowych.
Moduy systemu XI/ON ECO

NR KAT.
TYP
OPIS
85 50 100794
XNE-8DI-24VDC-P
Modu 8 wej binarnych ECO
85 50 100795
XNE-8DO-24VDC-0.5A-P
Modu 8 wyj binarnych ECO
85 50 101439
XNE-16DI-24VDC-P
Modu 16 wej binarnych ECO
85 50 101438
XNE-16DO-24VDC-0.5A-P
Modu 16 wyj binarnych ECO
85 50 107590
XNE-1SWIRE
Modu SmartWire do XION ECO
85 50 107592
XNE-GWBR-PBDP
Gateway ProfibusDP ECO
85 50 107591
XNE-GWBR-CANOPEN
Gateway CanOpen ECO
SIECI I KOMUNIKACJA
Systemy bezpieczestwa z protokoem

Safety over EtherCAT
Beckhoff Automation
rotok Safety over EtherCAT stworzono w celu realizacji

zintegrowanej sieci bezpieczestwa w ramach systemu
EtherCAT. Przy jego opracowywaniu za najwaniejsz
uznano midzy innymi zgodno z warunkami bezpieczestwa
SIL 3 podanymi w normie IEC 61508. Oznaczao to konieczno
redukcji niebezpieczestwa wystpienia bdw transmisji do poziomu mniejszego ni 10-9 na godzin. Do przesania informacji
o sterowaniu i bezpieczestwie system EtherCAT korzysta z jednego wsplnego kanau komunikacji. Medium transmisyjne nie
ma adnych specjalnych specyfikacji dotyczcych bezpieczestwa transmisji. Ramka danych zawiera informacje o bezpieczestwie procesu lub urzdzenia oraz inne dane, wymagane przez
protok EtehrCAT. Taki pakiet jest analizowany w urzdzeniach
z poziomu aplikacji. Protok Safety over EtherCAT nie ma adnych charakterystycznych dla siebie mechanizmw detekcji bdw i dziki temu komunikacja moe by realizowana w rnych
sieciach. To cecha niezwykle przydatna na przykad w systemach
o strukturze czonej (podsystemy), z cznikami magistralowymi
i obsug moduw We/Wy. Jako medium komunikacyjne wykorzystywany jest dowolny typ magistrali, wcznie z magistralami
PRODUKT ROKU 2007
miejscowymi typu Fieldbus.

Mona korzysta z sieci
Ethernet, kabli wiatowodowych,
przewodw
miedzianych lub pocze
radiowych. Jednoczenie
nie ma adnych specjalnych wymaga technicznych w stosunku
do urzdze sieciowych czy elementw czeniowych wystpujcych w strukturze sieci. Zintegrowanie systemw bezpieczestwa
z ukadami We/Wy w jednolity standard zapewnia klientowi dodatkowe korzyci. Cakowite koszty instalacji zakup elementw,
monta oraz uruchomienie zostay znacznie zminimalizowane.
Protok jest swego rodzaju ogniwem porednim pomidzy ukadami przekanikowymi, a zaawansowanymi sterownikami PLC.
Zgodno z warunkami bezpieczestwa SIL 3 podanymi
w normie IEC 61508
l Przesyanie informacji o bezpieczestwie i sterowaniu przez
jedn magistral komunikacyjn
l Niezaleno protokou komunikacji od medium transmisji
i rodzaju sieci
l Dugo komunikatu o bezpieczestwie nie ograniczona
protokoem
l
SILNIKI, NAPDY I STEROWANIE NIMI
Falownik V1000
Omron Electronics
rzdzenie oferuje regulacj U/f i rzeczywiste sterowanie

wektorem prdu w otwartej ptli, umoliwiajc napd silnikw indukcyjnych (IM) i synchronicznych (PM). W zwartych zastosowaniach silnik synchroniczny jest duo bardziej efektywny pod wzgldem wykorzystania energii ni silnik indukcyjny.
Korzystajc z silnikw synchronicznych, uzyskuje si najwiksz oszczdno energii i miniaturyzacj. Pozwala to
klientom, ktrzy chc uywa rnych rodzajw silnikw, wymienia silniki w systemie. Falownik V1000 jest zdolny do nieprzerwanej pracy nawet po chwilowym zaniku zasilania bez
wzgldu na rodzaj uywanego silnika. V1000 jest
jednym z najmniejszych
falownikw i umoliwia
oszczdny monta wielu
falownikw obok siebie,
dziki
opatentowanemu
systemowi radiatorw. Wytrzymuje normalne i
dugotrwae przecienia (120% / 150%) oraz
standardowo ma dwukanaowe wejcie bezpieczestwa kategorii 3 (EN954-1) i zatrzymanie awaryjne kategorii 0 (EN60204-1). Przy tym falownik V1000 ma nie tylko mniejsz o 40% wiel-
PRODUKT ROKU 2007
28
ko ni poprzednie falowniki, co umoliwia oszczdniejszy

monta, ale ma take o 50% mniej czci mechanicznych. To
znacznie zmniejsza ryzyko awarii jego skadnikw. W standardowym ustawieniu falownik zapewnia stay moment obrotowy
(HD: 150% prdu znamionowego / 1 min) i rosncy prd wyjciowy w trybie zmiennego momentu obrotowego (ND: 120%
prdu znamionowego / 1 min). Funkcja dostrajania na bieco
(online) zapewnia wyeliminowanie wpywu zmiany warunkw
otoczenia (np. wahania temperatury) na zakcenie prdkoci.
Dwukanaowe wejcia bezpieczestwa (zgodne ze standardem EN954-1 kategorii bezpieczestwa 3) odczaj silnik ju
po pierwszym sygnale wystpienia problemu.
Wskanik awaryjnoci 1 do 10 000 zgodnie
z najsurowszymi normami wojskowymi dla sprztu
elektrycznego i elektronicznego
l Funkcja dostrajania na bieco (online) zapewnia
wyeliminowanie wpywu zmiany warunkw otoczenia (np.
wahania temperatury) na zakcenie prdkoci
l Optymalna regulacja prdkoci i wysoki pocztkowy moment
obrotowy, dziki rzeczywistej wektorowej regulacji prdu
l 10-letnia bezobsugowa praca
l
TwinSAFE: nowy wymiar

w systemach bezpieczestwa
kompaktowa forma
integracja magistrali I/O z magistral safety
niezaleno od typu sieci przemysowej eldbus
wbudowane funkcje PLC
dedykowane bloki dla przyciskw awaryjnych, kurtyn itp.
www.beckhoff.pl/twinsafe
Integracja funkcji sterowania

i bezpieczestwa w jednym systemie
Certykaty | IEC 61508 (SIL3)/EN 954 (Cat.4),
NTRL, UL, CSA
Niskie koszty | integracja systemu I/O
z magistral bezpieczestwa
Uniwersalno sieciowa | EtherCAT, Ethernet,
Probus, Canopen, itp.
Moduowo | poczenie z klasycznymi moduami I/O
Diagnostyka | wygodne i efektywne narzdzia
Beckhoff Automation Sp. z o.o.,

Stara Iwiczna, ul. Soneczna 116A, 05-500 Piaseczno
Tel. 22 75 72 610, 22 75 72 620, Fax : 22 75 72 607
info@beckhoff.pl , www.beckhoff.pl
ZAAWANSOWANE PRZETWARZANIE I REGULACJA
Stochastic Immunological Layered Optimizer (SILO)

Transition Technologies SA
ILO to warstwowy system optymalizacji bazujcy na teorii sztucznych

sieci immunologicznych.
Dziki zastosowaniu aplikacji
moliwe jest zoptymalizowanie
procesu produkcji przykadowo poprawienie sprawnoci
wytwarzania energii elektrycznej i ciepa na blokach energetycznych przy rwnoczesnym minimalizowaniu emisji szkodliwych
substancji NOx, CO i SO2. System SILO pozwala rwnie na
optymalizacj samego procesu spalania, popraw regulacyjnoci obiektu oraz jednostkowego zuycia ciepa bloku. Obnieniu
ulegaj wic koszty zwizane z samym procesem wytwarzania
energii, jak te z opatami wynikajcymi z emisji szkodliwych
substancji. SILO moe by wykorzystywane jako optymalizator
procesw redukcji zanieczyszcze: odsiarczania (FGD), redukcji NOx (SCR i SNCR). Przez pierwszy miesic SILO uczy si
obiektu. Po tym okresie system jest ju w stanie przeprowadza
wydajn optymalizacj. Potrafi prowadzi proces, nawet jeeli
parametry obiektu ulegaj zmianie. Nie ma potrzeby strojenia
modeli. Przed kadym krokiem optymalizacji tworzony jest nowy
PRODUKT ROKU 2007
model. Informacje potrzebne do utworzenia nowego modelu s mierzone i przechowywane w pamici immunologicznej,
tak wic model zawsze odzwierciedla rzeczywiste zachowanie
obiektu. Niezwykle istotn cech systemu SILO jest jego pena integracja z istniejcymi strukturami regulacji, dziki czemu
nakady na modernizacj ukadu automatyki s niewielkie i nie
wymagaj adnych zmian w oprzyrzdowaniu pomiarowym
(cao kosztw ogranicza si w zasadzie jedynie do zakupu
komputera klasy PC).
l
Pierwsze na wiecie zastosowanie mechanizmw

inspirowanych dziaaniem ukadu odpornociowego
organizmw ywych do optymalizacji punktu pracy procesu
spalania
Tania alternatywa dla metod regulacji predykcyjnej
(zredukowany czas wdroenia ze wzgldu na brak
koniecznoci wykonywania testw obiektu i budowania
modeli matematycznych)
Bardzo dobre wyniki wdroe (dwa bloki w USA zajy drugie
i trzecie miejsce w caych Stanach Zjednoczonych pod
wzgldem najmniejszej emisji NOx wrd blokw opalanych
wglem pozbawionych ukadw SCR)
WBUDOWANE SYSTEMY STEROWANIA
Procesor X20 CPU

azujce na najnowszych procesorach Intel Celeron,

jednostki centralne X20 CPU obsugiwane przez wielozadaniowy system operacyjny czasu rzeczywistego B&R
Automation Runtime, mog obsuy minimalny czas skanu wynoszcy 200 s.
Dziki specjalnej budowie procesora, wymagajcego bardzo
niskiego napicia zasilania, jednostki centralne osigaj wysok
moc obliczeniow, przy jednoczesnym maym poborze mocy.
Dua pami RAM gwarantuje programicie swobod przy pisaniu aplikacji. Dodatkowo dostpna jest podtrzymywana bateryjnie pami SRAM, wykorzystywana dla zapisu zmiennych nieulotnych. W przypadku zaniku zasilania zmienne zadeklarowane
jako nieulotne s automatycznie kopiowane z szybkiej pamici
RAM do bezpiecznej pamici SRAM. Przy zaczeniu sterownika
dane s kopiowane z SRAM do RAM. Poza tym dostpny jest
zintegrowany slot na karty CompactFlash, na ktrych jest zapisywany program, a take mog by przechowywane dane programu, jak np. ustawienia, receptury czy historia alarmw. Jednostki X20 CPU s wyposaone w dwa niezalene interfejsy Fast
Ethernet. Pierwszy port RJ45 jest dedykowany do standardowej
komunikacji TCP/IP, drugi natomiast wspiera protok czasu rzeczywistego Ethernet Powerlink, ktry integruje serwonapdy, roz-
PRODUKT ROKU 2007
30
proszone We/Wy z krtkimi

czasami cyklu. Standardowy ETHERNET w X20CPU
pozwala dodatkowo na
utworzenie serwerw: ftp,
WWW, a take zrealizowanie zdalnie dostepnej
wizualizacji z dowolnego komputera za pomoc serwera VNC.
Dostpne s take dwa porty USB, ktre mog suy do podczenia np. pamici typu Flash, drukarki, klawiatury czy bezprzewodowego transpondera do indentyfikacji uytkownika.
Port RS232 zamyka list standardowo zintegrowanych portw
komunikacyjnych procesorw X20 CPU.
l
l
l
Osiga wysok moc obliczeniow, przy jednoczesnym

maym poborze mocy
Opcjonalnie sterownik mona wyposay w dodatkowe:
RS232/422/485, Profibus DP Master/Slave, CAN, X2X,
Ethernet Powerlink
Moe realizowa sterowanie maszyn CNC
Dua pami RAM gwarantuje programicie swobod przy
pisaniu aplikacji
NAGRODA SPECJALNA REDAKCJI CONTROL ENGINEERING POLSKA
Smart Wireless 2,4 GHz

mart Wireless jest to sie bezprzewodowa zbudowana na

bazie inteligentnych urzdze bezprzewodowych. Urzdzenia maj zdolno adaptacji do zmiennych warunkw
otoczenia. Po napotkaniu staej przeszkody lub tymczasowej bariery samoorganizujca si sie automatycznie wyznacza now
drog sygnau z pominiciem przeszkody. Smart Wireless ma
99-procentow zdolno poprawnego przesyu danych. Adaptowanie sieci samoorganizujcej si oznacza te, e nie s
wymagane szczegowe badania warunkw panujcych na
obiekcie. W wikszoci
wypadkw zastosowanie
SmartWireless ogranicza
si jedynie do zwykej instalacji urzdze, a sie
oczkowa
zorganizuje
si sama. Kady przetwornik powinien by
umieszczony w miejscu,
w ktrym jest to najbardziej uzasadnione (np.
blisko punktu pomiaru).
Moe on komunikowa
si z ca sieci, dopki
znajduje si w zasigu co
najmniej jednego urzdzenia struktury bezprzewodowej. Smart Wireless
obejmuje urzdzenia do pomiaru poziomu, cinienia, przepywu,
temperatury oraz bramki do bezprzewodowej transmisji danych
do systemu podstawowego i do atwej integracji przy uyciu po-
PRODUKT ROKU 2007
pularnych protokow (cznie z OPC, Ethernetem i modusem)

z baz danych systemu sterowania. Smart Wireless wykorzystuje technologi TSMP, ktra zostaa wyprbowana i przetestowana w warunkach obiektowych. Protok TSMP, IEEE 802.15.4 zaprojektowany pod ktem tolerancji prawie wszystkich zakce
moe wspistnie z innymi sieciami bezprzewodowymi funkcjonujcymi w zakadzie.
l
atwo rozbudowy sieci, wystarczy fizycznie zainstalowa

urzdzenia, a sie organizuje si sama
Zdolno adaptacji zmiana trasy przesyania sygnau po
napotkaniu bariery (rwnie tymczasowej, np. samochd)
Oszczdnoci na okablowaniu, moliwoci diagnostyczne
i moliwoci zastosowania nawet w trudnodostpnych
miejscach
Nie s wymagane szczegowe badania warunkw
panujcych na obiekcie
31
TECHNOLOGIE
ZAAWANSOWANE
Wady i zalety funkcjonalnych schematw blokowych
Sterujce puzzle
Obraz jest wart tysica sw to znane przysowie mwi o tym, e skomplikowana
fabua moe by wyraona za pomoc prostej ilustracji. Dotyczy to take oprogramowania
bazujcego na interfejsie czowiek-maszyna w automatyce przemysowej.
zyk funkcjonalnych schematw

blokowych (z ang. FBD Function
Block Diagram) moe zastpi tysice linii kodu programu. Programowanie z wykorzystaniem elementw
graficznych jest metod, ktra w sposb
intuicyjny pozwala okreli funkcjonalno
systemu za pomoc skadania i czenia
blokw funkcyjnych. Jzyk FBD zosta zaproponowany w normie IEC 61131-3 jako
odpowied na saboci jzykw listy rozkazw i schematw drabinkowych. Sie FBD
skada si z funkcji i blokw funkcyjnych,
ktre przedstawiaj zachowanie ukadu.
Bloki funkcyjne zostay zaproponowane,
aby umoliwi wielokrotne wykorzystywa-
Arun Veeramani
Todd Walter
National Instruments
Kolejno wykonywania instrukcji w programie
60
Symulator
obiektu
Sterowanie
SIM
PID
nie powtarzajcych si operacji, takich jak:

regulacja PID, odliczanie czasu czy zliczanie
liczby zdarze w rnych fragmentach aplikacji bd w rnych projektach. Blok funkcyjny jest zbiorem przepisw okrelajcych
zachowanie si danych, struktur i jednoczenie zewntrznym interfejsem zdefiniowanym jako zbir parametrw wejciowych
i wyjciowych. Pod wieloma wzgldami bloki funkcyjne mog by porwnywane z ukadami scalonymi uywanymi w obwodach
elektronicznych. Blok funkcyjny jest przedstawiany jako prostoktny bloczek majcy
wejcia z lewej strony i wyjcia z prawej (zobacz schemat typowego bloku funkcyjnego
z wejciami i wyjciami).
Gwn
cech
blokw
funkcyjnych jest zachowywanie danych w czasie kolejnych wywoa, upakowanie i ukrywanie informacji.
Zachowywanie danych jest
moliwe, poniewa przy kadym wywoaniu w pamici
tworzone s osobne kopie
bloku. Upakowanie oznacza, e pod postaci bloku
ukryte s rne zabiegi pro-
PID gains
G
Obiekt
dt
Wyjcie
DBL
Wykonanie oblicze bloku

funkcyjnego jest zalene od pozycji
rdo: Control Engineering i National Instruments
32
bloku w sieci FBD.
ZAAWANSOWANE TECHNOLOGIE
gramistyczne tworzce jedn cao. Ukrywanie informacji polega na tym, e dostp

z zewntrz do danych i procedur zawartych
w bloku jest ograniczony. Efektem upakowania i ochrony danych jest fakt, e nie ma
moliwoci przypadkowego zmodyfikowania
kodu lub wewntrznych danych w trakcie
kopiowania fragmentu kodu z wczeniej wykonanego projektu.
skadowymi jzyka schematw blokowych.

W FBD sygnay przenoszone s z wyj
funkcji lub blokw funkcyjnych na wejcia
innych funkcji lub blokw funkcyjnych.
Wartoci wyj blokw funkcyjnych s
efektem oblicze wewntrz bloku. W sieci
FBD zmiany wartoci sygnaw przenoszone
s w sposb naturalny od strony lewej do
prawej. Istnieje moliwo tworzenia sprz-
czenie funkcji
Typowy blok funkcyjny z wejciami

i wyjciami
Funkcja jest elementem programistycznym,

ktry w wyniku wykonania wraz z odpowiednim zbiorem danych wejciowych zwraca
warto wyjciow, ale nie przechowuje jej.
Funkcje s zazwyczaj powizane z blokami
funkcyjnymi, ktre umoliwiaj skadowanie danych i mog mie kilka wyj. Jednymi
z przykadw s funkcje trygonometryczne,
jak sin() i cos(), funkcje arytmetyczne, takie
jak mnoenie i funkcje operujce na danych
w postaci sw. Bloki funkcyjne zwieraj
take regulatory PID, liczniki i ukady czasowe.
FBD jest programem, ktry powstaje przez
czenie wielu funkcji i blokw funkcyjnych.
Efektem jest utworzenie jednego bloku, ktry staje si wejciem do bloku kolejnego.
W przeciwiestwie do programowania z uyciem polece tekstowych nie ma koniecznoci przekazywania zmiennych z jednego
fragmentu do drugiego, gdy poczenia
pomidzy blokami automatycznie przekazuj dane. Jzyk FBD moe by uywany do
opisu zachowania blokw funkcyjnych oraz
programw. Moe by take uyty do opisu
krokw, dziaania krokw i warunkw wyjcia z kroku w jzyku zdarze SFC.
Blok funkcyjny nie jest wykonywany, dopki wszystkie wejcia pochodzce od innych
blokw nie s dostpne. Kiedy nastpuje
wykonanie bloku funkcyjnego, okrelane s
wartoci wszystkich jego zmiennych wcznie ze zmiennymi wejciowymi i zmiennymi
wewntrznymi, a take wartoci zmiennych
wyjciowych. W czasie wykonywania algorytm oblicza nowe wartoci zmiennych wyjciowych oraz wewntrznych. Funkcje i bloki funkcyjne s podstawowymi elementami
PID
PV
OUT
SP
KP
TR
dt
DT
TD
rdo: Control Engineering i National Instruments
Sygnay bdce wejciami

blokw funkcyjnych mog
e zwrotnych z wyjcia danego bloku do

wejcia bloku, ktry go poprzedza. Warto
sygnau na ciece sprzenia zwrotnego jest
zapamitywana i wykorzystywana jako warto startowa przy nastpnym wywoaniu
(zobacz schemat sieci FBD).
Kolejno wykonywania blokw funkcyjnych w sieci FBD zaley od pozycji bloku
w FBD. Na przykad blok symulator obiektu z diagramu sieci FBD jest wykonywany
po bloku sterowanie. Kolejno wykonywania operacji moe by kontrolowana przez
zezwolenie na uruchamianie danego bloku
oraz ustalenie wyj blokw w taki sposb,
e zmieniaj one stan natychmiast po wystpieniu wykonania. Za kompletne wykonanie
programu zawartego w sieci FBD uznaje si
tylko takie, kiedy wszystkie wyjcia wszyst-
sta si wejciami innych

funkcji.
Intuicyjno, atwo programowania i moliwo wielokrotnego

wykorzystania czyni FBD bardzo popularnym w rodowisku
inynierw. FBD jest idealnym jzykiem do skomplikowanych aplikacji
wykorzystujcych wielowtkowo oraz do procesw cigych.
33
Procesor
dwurdzeniowy
System
operacyjny
kich funkcji i blokw funkcyjnych zostan

zaktualizowane.
Jzyki wykorzystujce
wizualizacj przepywu
danych (na przykad National
Instruments LabView) mog
Mocne strony FBD
automatycznie wykonywa
Intuicyjno i atwo programowania. Poniewa FBD to jzyk graficzny, praca z nim

jest prosta nawet dla projektantw systemw
sterowania, ktrzy nie maj dowiadczenia
w programowaniu. Korzystaj na tym programici, ktrzy nie musz by specjalistami
w pisaniu algorytmw sterowania w jzykach
tekstowych, a jedynie zna algorytm sterowania. Mog wykorzystywa istniejce ju bloki
rwnolege bloki funkcyjne

w oddzielnych wtkach.
funkcyjne do atwego tworzenia programw,

zbierania danych, sterowania procesem i wartociami zmiennych dyskretnych.
Moliwo ponownego wykorzystania
kodu. Jedn z gwnych korzyci uywania
blokw funkcyjnych jest moliwo ich ponownego wykorzystania. Projektanci mog
wykorzystywa istniejce ju bloki funkcyjne
regulatory PID, filtry lub stworzone przez
siebie algorytmy. Poniewa przy kadym
wywoywaniu tych blokw tworzone s ich
oddzielne kopie, nie ma obawy o utrat danych. Dodatkowo, bloki funkcyjne mog by
wywoywane z poziomu jzyka LD oraz ST,
co pozwala na ich elastyczne wykorzystanie
do rnych typw oblicze.
Rwnolege wykonywanie. Od czasu zaprezentowania systemw wieloprocesorowych programowalne urzdzenia automatyki
oraz komputery klasy PC mog przetwarza
kilka polece jednoczenie. Za pomoc graficznych jzykw programowania takich
jak FBD mona skutecznie zaprezentowa
ukady z rwnolegym wykonywaniem instrukcji. W czasie, gdy programici jzykw
tekstowych uywaj specjalnych wtkw
i bibliotek do korzystania z wielowtkowoci, jzyki graficzne, FBD oraz jzyki wykorzystujce wizualizacj przepywu danych
Dla wielu procesorw

Dla Control Engineering Polska mwi dr in. Bogdan Broel-Plater z Instytutu Automatyki Przemysowej
Politechniki Szczeciskiej:
odobnie jak autorzy artykuu
uwaam, e szczeglnie wana jest
moliwo wykorzystania jzyka
FBD do programowania sterownikw
wieloprocesorowych. Sterowniki takie
stosowane s bowiem coraz czciej,
lecz ich moliwoci niejednokrotnie nie s
w peni wykorzystywane. Dziki duej mocy
obliczeniowej wspczesnych sterownikw PLC stosowane s
one take coraz czciej do regulacji procesw cigych. Jzyk
FBD pozwala na stosunkowo atwe zaprogramowanie sterownika
do realizacji takich ukadw. Pomimo zalet jzyka FBD myl
jednak, e jzyk sekwencyjnego schematu funkcjonalnego SFC
jest najwygodniejszy do projektowania algorytmw sterowania
wykorzystywanych w typowych aplikacjach sterownikw PLC,
czyli w ukadach sterowania procesami dyskretnymi.
W pocztkowym okresie rozwoju sterownikw PLC do ich
programowania wykorzystywano trzy tzw. jzyki podstawowe,
34
czyli jzyk schematu drabinkowego (LD), listy instrukcji (IL)

i funkcjonalnych schematw blokowych (FBD). Jzyki te
wykorzystywane s take obecnie, chocia ich znaczenie
zwaszcza w przypadku duych aplikacji znacznie si
zmniejszyo na rzecz jzykw typu tekst strukturalny (ST) lub
jzyka sekwencyjnego schematu funkcjonalnego SFC. Dwa
z najstarszych wykorzystywanych take obecnie jzykw
programowania, czyli jzyk schematu drabinkowego (LD)
i jzyk listy instrukcji (IL) zmieniy si w ostatnich latach
stosunkowo nieznacznie. W przeciwiestwie do nich
wspczesne wersje jzyka funkcjonalnych schematw
blokowych (FBD) rni si znacznie od swojego
pierwowzoru. Dawne wersje jzyka FBD miay w zasadzie
moliwoci takie same, jak jzyk LD, jednak programy
zapisane z uyciem tego ostatniego byy znacznie bardziej
czytelne zwaszcza dla elektrykw. By moe dlatego te
jzyk FBD by dotychczas stosowany znacznie rzadziej, ni
dwa pozostae podstawowe jzyki programowania.
Dziki NI LabVIEW ukoczylimy projekt

dziewi miesicy przed terminem.
Danny Hendrikx, Production Machine Designer, Sylvania
Urzdzenia produkcyjne nowej generacji dla Sylvania wymagay duej

przepustowoci, dokadnoci oraz skomplikowanego systemu regulacji z
zintegrowanym sterowaniem napdem, laserem i analiz obrazu.
Niezawodno PLC, elastyczno sprztu wykonanego na zamwienie,
wydajno PC programowalne sterowniki automatyki (PAC) firmy
National Instruments cz w sobie wymienione zalety. Wykorzystujc jzyk
graficznego programowania LabVIEW Sylvania ukoczya projekt w 25
procent przeznaczonego na to zadanie czasu.
NI CompactRIO
System sterowania napdem
>> Dowiedz si, jak zmniejszy czas tworzenia urzdze produkcyjnych na stronie ni.com/industrial
National Instruments Poland Sp. z o.o. 02-673 Warszawa, ul. Konstruktorska 4 Tel: +48 22 33 90 150 Fax: +48 22 33 90 283
Web: www.ni.com/poland e-mail: ni.poland@ni.com KRS 86646, Sd Rejonowy dla m. st. Warszawy, XIII Wydzia Gospodarczy
Krajowego Rejestru Sdowego Kapita zakadowy: 100,000.00 PLN NIP 527-22-69-641
I
2007 National Instruments Corporation. Wszystkie prawa zastrzeone. CompactRIO, LabVIEW, National Instruments,
NI, ni.com to zarejestrowane znaki handlowe National Instruments. Inne wymienione produkty i firmy
to zarejestrowane znaki handlowe i nazwy firmowe odpowiednich firm. 2007-9147-104-194
0 800 361 1235
(na przykad National Instruments LabView),

mog automatycznie wykonywa rwnolege
bloki funkcyjne w oddzielnych wtkach. Jest
to bardzo przydatne w zaawansowanych algorytmach sterowania, w tym implementacji
rwnolegych regulatorw PID.
Czytelno i proste debugowanie. Przepyw
sygnaw w graficznym interfejsie FBD czyni
debugowanie atwym, poniewa projektanci
mog ledzi poczenia pomidzy funkcjami
i blokami funkcyjnymi. Wiele edytorw FBD
(takich jak Siemens Step 7) wywietla animacje przedstawiajce przepyw danych w ukadzie, co jest dodatkowym uatwieniem.
Sabe strony FBD

Rozwijanie algorytmu. Proste funkcje oraz
algorytmy matematyczne s zazwyczaj przedstawiane przy uyciu opisu sownego, a nie
graficznego. Dotyczy to take algorytmw realizowanych przez blok funkcyjny. Co wicej,
algorytmy zagniedane s w bloku funkcyjnym, co utrudnia pniejszy podgld zastosowanych technik przetwarzania i sterowania.
Ograniczona kontrola wykonania. Wykonywanie w FBD operacji od lewej do prawej
strony pozwala wykonywa operacje cige.
Za pomoc funkcji skokw oraz odpowiednich
zalenoci midzy danymi uywanymi midzy
blokami funkcyjnymi, projektanci systemu
mog kontrolowa przebieg programu. Jednak
FBD nie jest idealnym jzykiem do rozwizywania zagadnie sekwencyjnych. Dla przykadu
zmiana stanu z napeniaj zbiornik do mieszaj w zbiorniku wymaga obliczenia wszystkich stanw w ukadzie. Zalenie od wyjcia
tranzycja musi zosta wykonana przed przejciem do kolejnego stanu. Warunek ten moe
zosta speniony przez odpowiednie zalenoci
danych w blokach funkcyjnych. Wymaga to
jednak znacznego wysiku i czasu.
Integracja z systemami IT. Dzisiaj due wag
przykada si do poszukiwania drg czcych
wszystkie warstwy przedsibiorstwa od warstwy procesu a po warstw zarzdzenia firm
(ERP), moliwoci podczenia do Internetu
oraz baz danych. Jzyki tekstowe maj moliwo logowania danych oraz rne opcje kontroli wykonywania programu, natomiast FBD
nie maj tych cech, co w oglnym przypadku
nie pozwala integrowa ich z systemami IT.
Co wicej, programici IT posiadaj zazwyczaj
przeszkolenie tylko w jzykach tekstowych.
36
Potrzeba szkolenia. Chocia tworzenie programu w FBD jest intuicyjne, technika data
flow (graficznego obrazowania przepywu danych w programie) nie jest zazwyczaj postrzegana jako jzyk programowania. W Stanach
Zjednoczonych, podobnie jak w Polsce, inynierowie w czasie ksztacenia nabywaj zdolnoci programowania w jzykach tekstowych
(C++, Fortran i Visual Basic), natomiast
technolodzy w jzyku drabinkowym oraz
z uyciem schematw elektrycznych. Wykorzystanie jzyka FBD wymaga dodatkowego
treningu, jako e reprezentuje inne podejcie
do programowania.
Podsumowujc: FBD przedstawia w sposb
graficzny program sterujcy. Intuicyjno, atwo programowania i moliwo wielokrotnego wykorzystania czyni FBD bardzo popularnym w rodowisku inynierw. FBD jest
idealnym jzykiem do skomplikowanych aplikacji wykorzystujcych wielowtkowo oraz
do procesw cigych. Efektywnie uzupenia
braki funkcjonalnoci jzyka drabinkowego:
zdolno zagniedania oraz moliwo wielokrotnego wykorzystania fragmentu programu. Aby przezwyciy niektre ze saboci
FBD, inynierowie musz stosowa rne
metody wykonywania oblicze. Sieci FBD s
wykorzystywane wsplnie z jzykami tekstowymi do oblicze i integracji z systemami
IT. Zadania wsadowe oraz operacje na zmiennych dyskretnych s wspomagane przez wykorzystanie jzyka zdarze SFC.
Jzyk SFC, bdcy rozwizaniem na niektre z problemw wystpujcych przy uyciu
FBD, bdzie omwiony w czwartym odcinku
tej picioczciowej serii artykuw.
ce
Arun Veeramani jest Product Managerem,

za Todd Walter Group Managerem
w National Instruments.
Artyku pod redakcj ukasza Urbaskiego,
doktoranta w Instytucie Automatyki
Przemysowej Politechniki Szczeciskiej
W czwartym odcinku tej picioczciowej
serii artykuw inynierowie National
Instruments omwi jzyk SFC, ktry
jest sposobem na rozwizanie niektrych
problemw wystpujcych przy uyciu FBD.
Terminal CPX
Komunikacja przy uyciu interfejsu CPX-FB32
Ujednolicona, spjna technologia komunikacji
Modu CPX Ethernet / FB32 umoliwia komunikacj na wszystkich poziomach automatyzacji a wysoki
poziom ochrony IP65/67 prac w trudnych warunkach przemysowych. Ethernet umoliwia prewencyjne utrzymanie ruchu i zapewnia redukcj przestojw.
Teraz dostpna jest rwnie kombinacja CPX/MPA z nowym moduem Ethernet/IP
CPX-FB32, ktry uatwia integracj ze rodowiskiem automatyki Rockwell. Idealny do zastosowa z zakresu automatyki produkcyjnej i procesw przemysowych, z rozszerzon diagnostyk.
Usugi informatyczne zdalny dostp
Przemysowy Ethernet umoliwia korzystanie z usug informatycznych, takich
jak serwery sieciowe, czy alarmy rozsyane poczt elektroniczn poprzez:
Wizualizacj danych procesowych za porednictwem sieci to najbardziej korzystna cenowo alternatywa dla kosztownych systemw SCADA.
Gotowe strony internetowe z informacj o statusie i diagnostyk obniaj
koszty.
Zintegrowana diagnostyka oraz diagnostyka zaworw zorientowana na
modu i kana zapewnia maksymaln dostpno maszyn; atwa obsuga
i diagnostyka poprzez ma jednostk rczn CPX-MMI.
Terminal CPX
Web monitor: Festo plug & work
Web monitor z Festo dla CPX
Tylko z Festo: Wyspy zaworowe z pakietem diagnostycznym CPX oraz monitorem sieciowym w systemie Festo plug and work!
Gwarantuje korzyci wynikajce z synergii komponentw pneumatycznych i elektrycznych oraz rozwiza sieciowych. Informacje diagnostyczne dotyczce komponentw pneumatycznych i elektrycznych s integrowane na etapie wysp zaworowych, dostarczajcych dodatkowych, cennych danych,
ktre s rdem nowych korzyci.
Modu CPX online: wszystkie dane widoczne na pierwszy rzut oka...
... pomaga zredukowa lub nawet wyeliminowa przestoje. Wszystkie dziaania zintegrowane w jednej
operacji przetwarzania wstpnego (pre-processing) adnych kosztw PLC!
Funkcje
Wizualizacja diagnostyki dla systemu CPX wedug moduw i kanaw
Wizualizacja statusu kanaw / zaworw
Konfiguracja alarmw przesyanych poczt elektroniczn
Podstawowe dane techniczne
Odczyt i konfiguracja ledzenia bdw
Ochrona hasem ogranicza moliwo bdw uytkownika
Import linkw HTML
Import nazw symbolicznych
Wstawianie wasnych witryn internetowych
May CD-ROM wielki efekt
Wszystkie dane monitora sieciowego s udostpniane na jednej pycie CD-ROM.
INFORMATYKA
IT, czyli informacja o technologii
Jak to si nazywa?
dpowiednie przygotowanie czci informacyjnej projektu IT

przedsibiorstwa jest rwnie
istotne jak jego cz technologiczna. Jedn z kluczowych kwestii
w zarzdzaniu sprztem wykorzystywanym
w przedsibiorstwie jest poprawna identyfikacja poszczeglnych urzdze.
Identyfikacja sprztu jest wykorzystywana
w planowaniu, klasyfikacji, ledzeniu przebiegu i wydajnoci produkcji oraz oglnej
wydajnoci urzdze, zarzdzaniu, wizualizacji, rozwizywaniu problemw, zarzdzaniu finansami i wielu innych zadaniach.
Niestety, w przypadku przedsibiorstw produkcyjnych nie jest rzecz niezwyk korzystanie nawet z kilku rnych sposobw
identyfikowania poszczeglnych elementw.
Dlatego te istotnym aspektem zarzdzania
informacj o sprzcie jest pogodzenie rnych identyfikatorw stosowanych przez
dostawcw systemw i aplikacji.
Sposb oznaczania sprztu dzieli si na
dwie gwne kategorie. Pierwsz jest identyfikacja zgodnie z rol, jak dane urzdzenie peni w systemie, niezalenie od
tego, ktra z jego czci skadowych peni
t rol. Druga to identyfikacja konkretnego fizycznego elementu maszyny. Ostatnia
wersja standardu ISA 95 Enterprise/Control System, gotowa do zatwierdzenia na
pocztku tego roku, wymienia obie te kategorie i definiuje zadaniowy oraz kapitaowy (rzeczowy) model identyfikacji sprztu.
Modele pokazuj, jak wymienione sposoby
identyfikacji s ze sob powizane w czasie, w sytuacjach takich jak np. wymiana
sprztu podczas konserwacji.
38
Im dalej w las
Spraw komplikuje fakt, e nawet w ramach
obu wymienionych kategorii wymieni
mona rne sposoby identyfikacji. Kady
element sprztu ma numer seryjny sprzedawcy, niezbdny ze wzgldu na rozliczenia
finansowe i eksploatacyjne. Poniewa numer seryjny sprzedawcy nie jest unikalny,
wic kademu fizycznemu elementowi jest
zazwyczaj nadawany identyfikator unikalny dla danego przedsibiorstwa. Numer ten
wykorzystywany jest w systemach finansowych i moe nie by powizany z systemem identyfikacji na potrzeby utrzymania
ruchu. Zwyczajowo rnice dotycz liczby
wykorzystywanych znakw (liter i cyfr) i/
lub zasad nazewnictwa wymaganych przez
poszczeglne aplikacje. Dlatego te systemy wspomagajce utrzymanie ruchu maj
czsto swj oddzielny identyfikator, ktry
jest nadawany poszczeglnym elementom.
W przypadku maych instalacji z niewielk liczb elementw wymienione powyej
systemy identyfikacji w peni pokryj wymagania poprawnej i niezawodnej identyfikacji.
Systemy SCADA lub HMI wykorzystuj
do identyfikacji poszczeglnych elementw systemu podejcie zadaniowe. Nadane identyfikatory zazwyczaj odpowiadaj
przyjtej powszechnie nazwie funkcjonalnej
lub nazwie wykorzystywanej w dokumentacji procesu. Nazwy poszczeglnych czci
czsto s zgodne z konwencj nazewnictwa
standardu ISA, podczas gdy zoonym elementom nadawane s nazwy specyficzne
dla danego zakadu. Systemami, ktre wymagaj identyfikacji poszczeglnych ele-
mentw wykorzystywanego sprztu, s midzy innymi

systemy archiwizacji danych. W swojej pracy wykorzystuj one zazwyczaj nazwy elementw stosowane
w systemach SCADA/HMI. Jeli wic w ukadzie wykorzystywane s urzdzenia pochodzce od rnych
dostawcw, wwczas identyfikatory poszczeglnych
elementw mog si rni. Rne sposoby identyfikacji sprztu wykorzystywane przez rnych producentw powoduj niekonsekwencj w nazewnictwie,
co moe na przykad spowodowa kopoty w systemach utrzymania ruchu.
Skorzystaj z ISA 95
Podejcie zadaniowe w identyfikacji elementw sprztu do celw planowania produkcji wykorzystuj rwnie systemy ERP. Nazwy poszczeglnych elementw
stosowane w tych systemach bardzo rzadko odpowiadaj jednak tym z systemw SCADA/HMI i s czsto
po prostu numerami identyfikacyjnymi wykorzystywanymi do harmonogramowania. Ostatecznie moemy
jeszcze mie do czynienia z wieloma indywidualnymi
systemami identyfikacji wykorzystywanymi dla opisu
specyficznych produktw czy procesw. Skala moliwoci nadawania identyfikatorw poszczeglnym ich
elementom jest w tym przypadku ogromna.
Zarzdzanie tymi wszystkimi, rnicymi si od siebie identyfikatorami, i zapewnienie poprawnoci oraz
spjnoci danych gdy dodajemy nowy lub usuwamy
stary czy uszkodzony element moe by zadaniem
bardzo trudnym. Wymaga ono stosowania wsplnych
baz danych lub nadrzdnych systemw zarzdzajcych. Zadania te odgrywaj jednak kluczow rol
w systemach ledzenia historii produkcji i ich realizacja musi by uwzgldniona w ramach projektu informatycznego przedsibiorstwa.
Rozwa zatem uycie zadaniowego oraz kapitaowego modelu identyfikacji sprztu definiowanego przez
standard ISA 95. Niech to bdzie podstaw sposobu tworzenia identyfikatorw dla wykorzystywanego
przez ciebie sprztu.
ce
Artyku pod redakcj dra in. Pawa Dworaka,

adiunkta w Zakadzie Automatyki Instytutu
Automatyki Przemysowej Politechniki Szczeciskiej
TECHNOLOGIE
ZAAWANSOWANE

i diagnostyki procesw przemysowych
Diagnoza po polsku
Diagnostyka procesw przemysowych to dziedzina, ktra dynamicznie rozwija si
nie tylko na wiecie, ale take w Polsce. Flagowym przykadem jest AMandD, system
opracowany w Instytucie Automatyki i Robotyki Politechniki Warszawskiej. Wanie
trwa jego wdroenie w jednym z najwikszych polskich przedsibiorstw.
uzyskiwane s zazwyczaj na drodze identyfikacji, prowadzonej przy wykorzystaniu istniejcych archiwalnych przebiegw
zmian wartoci poszczeglnych sygnaw.
Do identyfikacji przeznaczony jest modu
MITforRD. Prowadzona jest w trybie offline z wykorzystaniem danych pomiarowych
zbieranych i archiwizowanych w systemach
automatyki DCS lub SCADA. MITforRD
pozwala na identyfikacj modeli zarwno
statycznych, jak i dynamicznych rnych
typw, poczynajc od szeroko znanej
transmitancji liniowej, a koczc na
modelach neuronowych i rozmytych.
Oprogramowanie, oprcz samej idenTor przetwarzania
tyfikacji, pozwala na wstpne przetwarzanie i analiz zmiennych procesowych oraz weryfikacje modeli. Analiza
danych jest moliwa dziki szeregowi
wtyczek (ang. plugin), umoliwiajcych
Lista torw
m.in.: wywietlanie korelacji, spektrum
przetwarzania
zmiennych
mocy, histogramw, trendw, filtracj
oraz swobodne przeksztacanie sygnaw wedug wprowadzonego przez
uytkownika wyraenia matematycznego. Caoci dopeniaj funkcje importu
danych
z zewntrznych formatw oraz
Wbudowane
Waciwoci
bloki funkcyjne
bloku
funkcje
umoliwiajce
czenie danych.
przetwarzania
Sam proces identyfikacji obiektu wykorzystuje koncepcj asystentw wspierajcych uytkownika i sprowadza si
Rys. 1. Modu przetwarzania zmiennych procesowych w formie definiowanych
do potrzeby udzielenia odpowiedzi na
przez uytkownika cieek przetwarzania sygnaw CalcPaths
prof. Jan M. Kocielny
dr in. Micha Syfert
dr in. Pawe Wnuk
Politechnika Warszawska
40
wnym
zadaniem
systemu
AMandD jest wczesne i dokadne rozpoznawanie nieprawidowych
stanw
procesu
przemysowego oraz uszkodze urzdze
technologicznych, wykonawczych i pomiarowych. Do tworzenia modeli globalnych
caej instalacji w pakiecie AMandD wykorzystywany jest modu PexSim. Natomiast modele fragmentw procesu czy te
poszczeglnych zmiennych procesowych
Sygna pomiarowy i symulowany
Rekonstrukcja sygnau
na podstawie modelu
Uszkodzenie toru pomiarowego

nieprawidowe wskazanie
Rys. 2. Przykad walidacji torw pomiarowych

Czas
bazujcy na wykorzystaniu redundancji

analitycznej
kilka prostych pyta. Przykadowo o wybr

sygnaw wejciowych, typu modelu (liniowy, neuronowy, rozmyty itp.) oraz okrelenia podstawowych parametrw procedury
identyfikacyjnej. W celu automatycznego poszukiwania struktury modeli pakiet stosuje
najnowsze algorytmy z dziedziny inteligencji
obliczeniowej (algorytmy genetyczne, roju
czstek, uczenie maszynowe), co pozwala na
uzyskanie modeli wysokiej jakoci. Nawet
gdy wiedza o modelowanych procesach jest
niewystarczajca.
Przetwarzanie zmiennych
procesowych
Wirtualne sensory budowane z wykorzystaniem modeli analitycznych, neuronowych lub rozmytych stanowi redundancj informacyjn sygnaw pomiarowych.
Zamiast redundancji sprztowej w wielu
przypadkach korzystniej jest wykorzysta
modele procesw do wyliczania wartoci wielkoci fizycznych na podstawie innych mierzonych zmiennych procesowych.
W przypadku uszkodzenia toru pomiarowego warto zmiennej moe by rekonstruowana na podstawie wirtualnego sensora.
Uzyskujemy w ten sposb odporno systemu na uszkodzenia tych torw pomiarowych, dla ktrych istniej odpowiedniki
wirtualne.
W systemie AMandD moliwe jest swobodne

projektowanie torw przetwarzania poszczeglnych zmiennych systemowych
(procesowych). Zadanie to realiDodatkowe sprawdzenia
heurystyczne
zowane jest przez modu PexSim
w sposb zbliony do rozwizania
zastosowanego w pakiecie MatModel
Modelczstkowy
czstkowy
lab Simulink. Uytkownik ma do
dyspozycji: szereg blokw realiy
u
PROCES
Wynik i sprawdze
PROCES
zujcych podstawowe operacje
t
diagnostycznych
Wartoci residuw
matematyczne i logiczne, operacje
Symptomy uszk odze
wejcia i wyjcia, sterowanie przepywem sygnaw, operatory car
y
kowania i rniczkowania, filtraS
cj i wiele innych. Dziki otwartej
Ocena residuw i
Generacja
residuw
Model
czstkowy
architekturze moliwa jest atwa
testw diagnostycznych
Model
czstkowy
bazujcych na modelach
rozbudowa i tworzenie nowych
specjalizowanych blokw w posta- Rys. 3. Schemat detekcji uszkodze z zastosowaniem redundancji informacyjnej
ci wtyczek.
oraz zalenoci heurystycznych
41
W stanie bez uszkodze

warto residuum jest bliska zera
Chwila wystpienia
uszkodzenia
Wartoci
dodatnie
P
Z
Wartoci
bliskie zeru
N
Wartoci
ujemne
Detekcja przekroczenie
ustalonego poziomu granicznego
Rys. 4. Trjwartociowa rozmyta ocena wartoci residuum
Symulatory procesw
Wspczesne instalacje s w coraz wikszym
stopniu nasycone nowoczesnymi urzdzeniami procesowymi i rozwizaniami technologicznymi, przez co staj si coraz bardziej
skomplikowane. Jednoczenie rosn wymagania odnonie niezawodnoci i cigoci
pracy takiej instalacji, jak te utrzymywania jej punktu pracy w pobliu maksimum
wydajnoci. Wymaga to z jednej strony

niezawodnych systemw automatyki i diagnostyki procesu oraz stosowania procedur
optymalizacyjnych, z drugiej doskonale wyszkolonych i przygotowanych operatorw.
Wymaganie dotyczce stopnia przygotowania operatorw jest szczeglnie trudne do
spenienia. Stwierdzono bowiem, e wraz
ze wzrostem stopnia automatyzacji i niezawodnoci instalacji procesowej kwalifikacje
operatorw w zakresie podejmowania waciwych dziaa w sytuacjach nietypowych
i awaryjnych ulegaj zmniejszeniu. Ponadto szkolenia operatorw na rzeczywistej
i pracujcej instalacji s nieefektywne ze
wzgldu na brak moliwoci symulacji stanw nienormalnych i awaryjnych. Uniknicie wymienionych wyej niedogodnoci jest
moliwe dziki zastosowaniu symulatorw
procesw, ktre mona realizowa w systemie AMandD.
Detekcja uszkodze
W systemie AMandD do detekcji uszkodze
stosowane s metody bazujce na modelach
analitycznych, neuronowych i rozmytych
oraz metody heurystyczne, wykorzystujce
rnego rodzaju relacje midzy zmiennymi
Po pierwsze prewencja
Dla Control Engineering Polska mwi prof. Jan M. Kocielny z Instytutu Automatyki i Robotyki Politechniki Warszawskiej:
laczego stworzylimy akurat taki system, a nie na przykad zwyky system alarmowy? Wynika to z wad
klasycznych systemw alarmowych. Podstawow jest brak moliwoci wykrywania takich uszkodze,
ktrych objawy s maskowane przez ukady regulacji. Przykadowo wyciek toksycznej substancji ze
zbiornika, w ktrym regulowany jest poziom tej substancji, moe nie zosta wykryty przez algorytm kontroli granic
alarmowych, ze wzgldu na zwikszenie dopywu tej substancji do zbiornika przez regulator. Inn wad jest dua
liczba alarmw, ktre w przypadku gronych uszkodze, wysyane s jeden po drugim w krtkim przedziale
czasu. Powoduje to przecienie informacyjne operatorw. W tej sytuacji mog podejmowa bdne decyzje,
ktrych negatywne skutki kumuluj si z zaistniaymi uszkodzeniami i prowadz do gronych awarii. Naley take
zauway, e alarmy nie precyzuj jednoznacznie wywoujcych je przyczyn. Wypracowanie waciwej diagnozy zaley zatem tylko
od wiedzy, dowiadczenia i stanu psychofizycznego operatora. Natomiast system diagnostyczny moe wykrywa nawet niewielkie
uszkodzenia we wczesnym stadium oraz precyzyjnie je wskazywa. Drug przyczyn prac nad systemami diagnostycznymi s nasze
zainteresowania naukowe, zwizane z rozwojem metod modelowania, detekcji i lokalizacji uszkodze, m.in. metod wykorzystujcych
techniki sztucznej inteligencji. Metody te, zoone obliczeniowo, mog by dzisiaj implementowane dziki rozwojowi techniki
komputerowej. Pozwalaj one wydoby wiedz z baz danych pomiarowych systemw DCS i SCADA i wykorzysta j do nadzorowania
procesw. Ranga diagnostyki wynika z moliwoci poprawy bezpieczestwa procesw oraz z redukcji strat w stanach nienormalnych
i awaryjnych. Oprcz diagnostyki uszkodze nagych system diagnostyczny moe take wykrywa oraz ledzi rozwj uszkodze
narastajcych (powolnych degradacji) i na tej podstawie prognozowa czas do osignicia stanu krytycznego. Moliwe staje si
zatem wspomaganie obsugi technicznej w podejmowaniu decyzji o niezbdnych remontach. Ze wzgldu na wymienione korzyci
prognozujemy stay wzrost liczby aplikacji systemw diagnostycznych. Liczymy na to, e system AMandD stanie si rozwizaniem
wdraanym na du skal w przemyle, nie tylko w kraju.
42
procesowymi. Takie metody detekcji pozwalaj we wczesnym stadium wykrywa znacznie wiksz liczb uszkodze ni klasyczny
system alarmowy. System wylicza na bieco
wartoci residuw, tj. rnice midzy wartociami sygnaw mierzonych i modelowanych.
Odbiegajce od zera wartoci residuw s
symptomami uszkodze. Zalet stosowanego podejcia jest
zdolno wczesnego wykrywania uszkodze, w tym uszkodze o maych rozmiarach.
Z kolei metody heurystyczne
wykorzystuj proste, a take
bardziej zoone zalenoci
pomidzy zmiennymi procesowymi.
Przy diagnozowaniu procesw przemysowych trudnoci
sprawia okrelenie wartoci
progowych, ktrych przekroczenie wiadczy o wystpieniu uszkodzenia. Skutecznym
sposobem przetwarzania informacji niepewnej i nieprecyzyjnej jest logika rozmyta.
Dlatego zastosowano j do
oceny wartoci residuw. Parametry zbiorw rozmytych
mog by ustalane automatycznie na podstawie analizy
statystycznych
parametrw
przebiegu danego residuum
w stanie normalnym procesu
lub rcznie przez inyniera
systemu.
Lokalizacja uszkodze
Rezultatem algorytmw detekcyjnych s rozmyte sygnay diagnostyczne niosce informacj o wykrytych
uszkodzeniach. Na podstawie
analizy wartoci tych sygnaw prowadzona jest lokalizacja uszkodze, czyli dokadne wskazanie uszkodzonego
komponentu. Do lokalizacji
uszkodze w przypadku instalacji przemysowych mao
przydatne s metody wymagajce danych wzorcowych
dla stanw nienormalnych
i awaryjnych (do tej klasy metod nale

na przykad sieci neuronowe). Pozyskanie
danych uczcych dla wszystkich stanw
nienormalnych (z uszkodzeniami) jest praktycznie niemoliwe. Z drugiej strony grone
uszkodzenia wystpujce po raz pierwszy
powinny by szybko rozpoznane. Najwik-
Bezpieczne rozwizanie,
szybkie poczenie.
Ethernet POWERLNIK
Ethernet POWERLINK: 100% deterministyczny, precyzja w zakresie nanosekund, bezporednia komunikacja pomidzy stacjami, kompletna integracja przy uyciu standardowych protokow Ethernet ( TCP, UDP, IP), czony za pomoc standardowego sprztu Ethernet.
Ponad 210 000 zainstalowanych stacji.
Perfection in Automation
www.br-automation.com
Rys. 5. Wizualizacja w systemie AMandD czerwony pasek wskazuje wykryte

uszkodzenie rurocigu instalacji; wykres przedstawia porwnanie sygnau
pomiarowego przepywu medium w instalacji z modelowanym.
sze znaczenie praktyczne w diagnostyce

procesw przemysowych maj metody wykorzystujce wiedz eksperck do zaprojektowania relacji symptomy uszkodzenia.
W systemie AMandD relacja ta okrelana
jest na podstawie wiedzy dotyczcej funkcjonowania obiektu, ktr oprcz projektantw maj m.in. technolodzy, automatycy
i operatorzy procesu.
Konfiguracja moduu lokalizacji uszkodze
sprowadza si do wprowadzenia zbioru regu o strukturze: jeli wystpi symptom
sj, to moliw przyczyn s uszkodzenia fk,
fm, ...fs.. Wnioskowanie diagnostyczne prowadzone jest w module iFuzzy-FDI na podstawie biecych wartoci sygnaw diagnostycznych oraz bazy regu z zastosowaniem
logiki rozmytej.
Wizualizacja wynikw
diagnozowania
W skad systemu AMandD wchodzi modu wizualizacji InView. Jego podstawowym zadaniem jest prezentacja uszkodze
na schematach synoptycznych procesu oraz

w odrbnym oknie diagnoz. Na schematach
synoptycznych rozmieszczone s wskaniki
odpowiadajce poszczeglnym uszkodzeniom, na ktrych wywietlana jest warto
wskanika pewnoci istnienia danego uszkodzenia w zakresie 0-1. Jeli warto wskanika jest wysoka, to supek ilustrujcy t
warto ma kolor czerwony. Przy niszych
wartociach przyjmuje on kolejno kolor fioletowy, ty, a przy wartociach bliskich
zera ma kolor biay. System AMandD jest
przygotowany do dwustronnego sprzenia
z systemem automatyki. Oznacza to, e wypracowywane przez niego diagnozy mog by
rwnie prezentowane w systemie SCADA
lub DCS na synoptykach procesu, co pozwala na utworzenie jednolitego rodowiska pracy dla operatora.
Na podstawie diagnoz system moe dodatkowo wspomaga decyzje operatorw w stanach nienormalnych i awaryjnych. W fazie
projektowania dla wszystkich lub niektrych
uszkodze systemu mog zosta opracowane strategie postpowania, ktre w czasie
rzeczywistym po rozpoznaniu uszkodzenia
wywietlane s obsudze razem z diagnoz.
Strategie te maj posta dowolnych dokumentw przygotowanych wczeniej przez
projektantw systemu i mog zawiera zarwno algorytm postpowania, jak i schematy uszkodzonych urzdze czy te moliwoci
rekonfiguracji instalacji.
System znajduje si w stanie rozbudowy
poprzez doczanie nowych czci realizujcych dodatkowe zadania. Aktualnie rozwijane s w systemie AMandD moduy do
archiwizacji diagnoz, przesyania alarmw
w sieci GSM, uzasadniania diagnoz i generacji raportw diagnostycznych. Ponadto moliwa jest rwnie rozbudowa systemu o dodatkowe, specjalizowane moduy.
Szczegowe badania systemu przeprowadzono w laboratorium Uniwersytetu w Lille,

gdzie system wdroono do diagnozowania instalacji generatora pary. System zosta
take pilotowo wdroony do diagnozowania czci instalacji IDR w zakadzie produkcji
mocznika w Zakadach Azotowych Puawy oraz do diagnostyki stacji wyparnej w cukrowni
Lublin. Obecnie realizowane jest wdroenie przemysowe jednym z najwikszych polskich
przedsibiorstw.
Szczegowy opis wdroenia opublikujemy w II poowie br.
44
ce
ARTYKU SPONSOROWANY
Aby uatwi wybr napdw przemiennikowych i urzdze pomocniczych, Rockwell

Automation wprowadzi do oferty napdy wstpnie skonfigurowane, zaprojektowane
do rnorodnych zastosowa przemysowych.
Oszczdno czasu i pienidzy

skonfigurowanych napdw
apdy skonfigurowane pozwalaj inynierom wybra podstawowy ukad napdw i wprowadza

rnego rodzaju modyfikacje wedug potrzeb wynikajcych z rodzaju zastosowania kocowego. Tego rodzaju podejcie ma t zalet, e niektre opcje dostpne
w trakcie konfiguracji s domylnie dostpne w rozwizaniach przemysowych na caym wiecie ich wzajemna
kompatybilno zostaa przetestowana, dlatego nie ist-
46
nieje obawa, e pojawi si problemy typowe dla systemw budowanych z przypadkowo dobranych elementw.
W skad pakietu startowego wchodz podstawowy napd przemiennikowy wstpnie skonfigurowany,
bezpieczniki wejciowe, filtr RFI oraz obudowa. Opcje
wyposaenia zostay zaprojektowane pod ktem zwikszenia funkcjonalnoci napdu w zalenoci od zasto-
ARTYKU SPONSOROWANY
dziki zestawom wstpnie

przemiennikowych
sowa. W penym zakresie mocy napdw dostpne s
opcjonalne wyczniki, odczniki, styczniki wejciowe,
wyjciowe i obejciowe oraz dawiki liniowe. Jeli chodzi
o opcjonalne rozwizania sterujce i komunikacyjne, nale do nich karty rozszerze We/Wy (analogowe i cyfrowe) oraz karty komunikacyjne (DeviceNet, ControlNet,
itp.). W ofercie znajduj si panele operatorskie HMI, do
montau na drzwiach oraz mierniki, a take enkodery,
rezolwery, termistory, czujniki RTD, wymienniki ciepa.
Kady z napdw zamontowany jest w obudowie typu Rittal TS8 o wspczynniku ochrony IP21 lub IP54 oraz wyposaony w transformator zasilania obwodw sterujcych
oraz system chodzenia wntrza szafy. Wszystkie napdy
konfigurowalne s skadane i testowane zgodnie z norm ISO9001 i speniaj wytyczne dyrektyw 73/23 EWG
(dyrektywa niskonapiciowa), 89/336 (dyrektywa maszynowa) oraz EN 61800-3 (dyrektywy EMC). W szcze-
glnie skomplikowanych przypadkach istnieje moliwo

przygotowania indywidualnych rozwiza opcjonalnych.
Cho na rynku nadal jest miejsce dla produktw gotowych,
dziki zaoferowaniu napdw wstpnie skonfigurowanych
moemy lepiej zaspokoi potrzeby wielu klientw, jednoczenie gwarantujc im, e wszystkie komponenty i opcje
wyposaenia bd doskonale ze sob wsppracowa.
Nasze bogate dowiadczenie i zasoby produkcyjne
umoliwiaj skuteczn i przystpn cenowo realizacj systemw napdowych o niezwykle wysokich wymaganiach
technicznych. Systemy napdw Allen-Bradley s produkowane z wielk precyzj i dbaoci o zachowanie wysokich standardw zarwno w przypadku systemw gotowych, jak i oferujcych moliwo rozbudowy, dlatego
gwarantuj niezawodno niezalenie od zastosowa.
JEDNA SIE TO DOSTP DO WSZYSTKICH DANYCH

I ELASTYCZNO STEROWANIA Z DOWOLNEGO
MIEJSCA W KADEJ CHWILI
EtherNet/IP zwiksza funkcjonalno systemu sterowania oraz podnosi jego wydajno.
W jednej sieci dziki jednolitemu przemysowemu protokoowi komunikacyjnemu
sterowniki CompactLogix umoliwiaj czenie i wspprac systemw wizualizacji,
napdw i rozproszonych we/wy. Dowiedz si wicej o tym rozwizaniu na
www.rockwellautomation.com/think/yourfuture compact-ia@ra.rockwell.com
Rockwell Automation Sp. z o.o.
ul. Powzkowska 44c
01-797 Warszawa
Tel: +48-22 32 60 700
Fax: +48-22 32 60 710
CompactLogixsercem Twojego
systemu sterowania.
Copyright 2005 Rockwell Automation, Inc. Wszelkie prawa zastrzeone. MR1769-AD006A-PL-P
FOCUS
ETHERNET
Ethernet na tle innych przemysowych standardw sieciowych
Ethernet nabiera prdkoci

Sytuacja na rynku standardw sieciowych dla przemysu rozwija si zgodnie z naszymi
ubiegorocznymi przewidywaniami. Coraz wicej zwolennikw zdobywaj rne warianty
Ethernetu ze wskazaniem na Ethernet/IP. Z danych Control Engineering Polska wynika,
e najistotniejszym czynnikiem wpywajcym na zakup systemu sieciowego jest atwo
konfiguracji i obsugi.
Krzysztof Jaroszewski
oraz wiksze wymagania klientw

wymuszaj na przedsibiorcach stosowanie efektywnych systemw automatyki. Potwierdzaj to odpowiedzi uytkownikw i dostawcw, ktrzy wzili
udzia w naszym badaniu przeprowadzonym
w lutym br.*
Wynika z niego, e ponad 75% polskich
przedsibiorstw stosuje rozproszone systemy
automatyki. Ich scentralizowane odpowiedniki
znalazy zastosowanie w niespena 48% zakadw. Rozwizania oparte na klasycznych, stycznikowo-przekanikowych systemach stosowane
Na jakich standardach oparto rozwizania sieciowe

w Pastwa przedsibiorstwie?
85%
Ethernet
58%
Profibus
23%
CAN
5%
LonWorks
29%
Inny
0%
20%
40%
60%
80%
ro: Control Engineering Polska (luty 2008)
48
100%
s rzadziej, bo jedynie przez niecae 40% uytkownikw. Jak wida, wci w relatywnie duej
liczbie przedsibiorstw funkcjonuj starsze realizacje systemw automatycznego sterowania.
Z kolei wrd nowszych wdroe przewaaj te
bazujce na systemach rozproszonych.
Jakie wic standardy sieciowe s obecnie najbardziej popularne? Z naszych danych wynika,
e coraz chtniej na wszystkich poziomach systemw informatycznych przedsibiorstw wykorzystywany jest Ethernet (wskazao na niego
blisko 85% uytkownikw). Obecnie standard
ten stosowany jest szczeglnie chtnie do wymiany informacji w zastosowaniu do urzdze
przemysowych. Zalet takiego rozwizania
jest prostsza, w porwnaniu z innymi standardami, integracja sieci o typowo przemysowym
zastosowaniu z sieciami teleinformatycznymi.
Znaczce s rwnie rynkowe udziay standardu Profibus uywanego w blisko 57% przedsibiorstw. Stosunkowo dobrze maj si poza
tym sieci CAN wykorzystywane przez okoo
23% zakadw. Znacznie mniejszy zasig maj
natomiast takie standardy sieciowe, jak: LonWorks, Modbus, Interbus, DeviceNet, ControlNet oraz CC Link (patrz: wykres 1.).
Due zainteresowanie stosowaniem standardu Ethernet potwierdzaj take dostawcy
systemw automatyki. Z udzielonych przez
nich odpowiedzi wynika, e trzy czwarte nabywcw decyduje si na stosowanie systemw
bazujcych na Ethernecie. Jedynie blisko 19%

uytkownikw decyduje si na zastosowanie
standardu Profibus. Pozostae 6% wybiera
inne standardy. Szczeglnie du popularnoci Ethernet cieszy si w rodowisku akademickim. Z uzyskanych przez nas danych wynika, e blisko 95% uczelni wykorzystuje ten
standard na zajciach laboratoryjnych / projektowych. Na drugim miejscu plasuje si Profibus wykorzystywany w ponad 42% uczelni,
a na trzecim z o poow mniejszym udziaem
sieci CAN.
Ktry ze standardw jest dominujcy

73%
Ethernet/IP
Ethernet for
Plant Automation
3%
1%
EtherCAT
23%
Inny
W Polsce, jak na wiecie

Tym samym potwierdza si nasz prognoza
z ubiegego roku (patrz: Control Engineering
Polska, Standardy sieciowe w systemach automatyki przemysowej stan obecny i perspektywa rozwoju, marzec 2007), zgodnie
z ktr mamy do czynienia ze staym wzrostem
zastosowania magistralowych systemw automatyki bazujcych na Ethernecie. wiadczy to
niezbicie o duym zaufaniu, jakim ten standard obdarzaj uytkownicy. Nic dziwnego,
skoro jego odmiany przemysowe pozbawione
zostay podstawowej wady klasycznego standardu Ethernet, stosowanego w nieprzemysowych sieciach teleinformatycznych, czyli braku
determinizmu czasowego. Jednoczenie wci
dysponuj zalet polegajca na kompatybilnoci z klasycznym standardem, co pozwala
0%
20%
40%
60%
80%
w prosty sposb czy przemysowe systemy

informatyczne z ogln infrastruktur teleinformatyczn funkcjonujc w przedsibiorstwie.
Bardzo interesujco przedstawiaj si perspektywy dalszego rozwoju rozwiza sieciowych bazujcych na standardzie Ethernet. Co
trzeci uytkownik zadeklarowa, e w ostatnim roku chcia kupi sie w innym standardzie, jednak zmieni zdanie decydujc si na
Ethernet. Blisko 80% takich uytkownikw
planuje cige zwikszanie udziau rozwiza
komunikacyjnych bazujcych na tym standarwww.controlengpolska.com
49
FOCUS: ETHERNET
Engineering Polska wynika,

e kluczem do sukcesu jest
tutaj stosunek funkcjonalnoci do ceny: prawie 94% dostawcw wskazaa standard
Ethernet jako odznaczajcy
si najwysz wartoci tego
wskanika. Dla porwnania:
tego samego zdania na temat
Profibus jest nieco ponad 6%
respondentw.
Ethernet tak,
ale ktry?
dzie. Jak wida, tendencje widoczne wrd

polskich uytkownikw systemw sieciowych,
s odzwierciedleniem sytuacji w oglnowiatowym przemyle. Wedug ARC Advisory
Group rozwizania bazujce na przemysowym Ethernecie bd odznaczay si bardzo
dynamicznym rozwojem. W cigu najbliszych
piciu lat prognozowany jest okoo trzykrotny przyrost liczby wzw. Z danych Control
Ktre z wymienionych standardw opartych na standardzie

Ethernet wykorzystywane s w Pastwa przedsibiorstwie?
81%
Ethernet/IP
40%
Modbus/TCP
16%
Profinet
7%
Ethernet Powerlink
5%
Ethernet for
Plant Automation
5%
3%
Sercos III
Vnet/IP
1%
EtherCAT
1%
7%
Inny
0%
20%
40%
60%
50
80%
Bazujc na dobrze znanym

teleinformatycznym specjalistom prekursorze standardzie Ethernet TCP/IP
powstao wiele jego odmian
przemysowych. Rnice polegaj na rnym stopniu wykorzystania standardu Ethernet
TCP/IP. Cz przemysowych
odmian zaadoptowaa w duej
mierze rozwizania standardowe w warstwie sprztowej
i programowej (Ethernet/IP) bd tylko w warstwie sprztowej (Ethernet Powerlink). Mona take wymieni szereg rozwiza ze zmodyfikowan zarwno warstw sprztow, jak
i programow. Zalicza si do nich na przykad
EtherCat czy Sercos III. Do najczciej wykorzystywanych obecnie w polskim przemyle
naley standard Ethernet/IP. Znaczna, ponad
80-procentowa grupa respondentw wskazaa
ten system, jako wykorzystywany w ich przedsibiorstwie. Jako drugi w rankingu, z poow mniejszym udziaem, wskazany zosta
standard Modbus/TCP. Trzeci w kolejnoci
okaza si Profinet z procentowym udziaem,
pomniejszonym blisko czterokrotnie w stosunku do finalisty. Ethernet/IP jest nie tylko standardem szeroko rozpowszechnionym w wielu
polskich przedsibiorstwach, ale take wiodcym w danym przedsibiorstwie. Prawie 73%
uczestnikw ankiety reprezentujcych uytkownikw systemw wskazao na standard
Ethernet/IP jako na dominujcy w ich przedsibiorstwie. Na drugim miejscu, z ponad 15procentowym udziaem, uplasowa si standard Modbus/TCP (patrz: wykres 2.).
Zblione dane uzyskalimy od dostawcw.
Na pytanie, ktry ze standardw cieszy si
FOCUS: ETHERNET
najwikszym zainteresowaniem ze strony

nabywcw, blisko 44% wskazao na Ethernet/IP, 25% zaznaczyo Modbus/TCP, a prawie 19% Ethernet Powerlink. Po okoo 6 %
przypado w udziale standardom EtherCat
oraz Ethernet for Plant Automation. Nieco
inaczej doradzaj swoim klientom sami dostawcy systemw sieciowych. Najczciej
polecaj Modbus/TCP, a dopiero pniej
Ethernet/IP oraz Ethernet Powerlink. Wrd
standardw zalecanych przez dostawcw
znalazy si take EtherCat oraz Ethernet for
Plant Automation.
Ethernet/IP jest rwnie najczciej wykorzystywanym systemem sieciowym przez
rodowiska akademickie. Przyznaje si do
niego prawie 90% respondentw. Ze standardu Modbus/TCP korzysta si na blisko
48% uczelni. Profinet znalaz swoje miejsce
w niespena 32% pracowni laboratoryjnych
/ projektowych. Za najmniej problematyczny
dla studentw standard uznawany jest Ethernet/IP blisko 78% ankietowanych udzielio
Ktry z wymienionych standardw jest dominujcy

68%
Ethernet/IP
15%
Modbus/TCP
Profinet
5%
Ethernet Powerlink
5%
Ethernet for
Plant Automation
3%
1%
EtherCAT
3%
Inny
0%
20%
40%
60%
80%
takiej wanie odpowiedzi. Za nieco bardziej

kopotliwy uznaje si Modbus/TCP oraz Profinet. Po 20% ankietowanych wskazao na te
standardy, jako sprawiajce studentom najwicej problemw.
O wyborze dominujcego w Pastwa przedsibiorstwie

systemu sieciowego zadecydoway...
atwo konfiguracji
i obsugi
51%
48%
Niezawodno
42%
Wszechstronno
Cena
36%
Prdko transmisji
36%
19%
Klarowno struktury
18%
Zaplecze serwisowe
5%
Inne
0%
10%
20%
30%
40%
50%
Czy planowane jest w Pastwa przedsibiorstwie

zwikszenie udziau rozwiza komunikacyjnych
opartych na Ethernecie?
21%
Tak
Nie
79%
52
60%
Dlaczego ten, a nie inny standard?

Z pewnoci dua liczba dostpnych standardw daje moliwo wybrania rozwizania najkorzystniejszego z punktu widzenia realizowanego przedsiwzicia. Jakie czynniki brane s
zatem pod uwag przy podejmowaniu decyzji
o wyborze konkretnego standardu? Jak wynika z naszych danych, odpowiedzi dostawcw
i uytkownikw nieco si rni. W opinii dostawcw najwaniejszymi czynnikami decydujcymi o wyborze standardu sieciowego s:
cena, niezawodno oraz atwo konfiguracji
i obsugi systemu bazujcego na danym standardzie sieciowym. Na te czynniki, jako najwaniejsze dla klientw, wskazao przeszo 62%
pytanych dostawcw. Dwukrotnie mniej ankietowanych wskazao na szybko transmisji
oraz wszechstronno standardu. Jedna czwarta
respondentw przy wyborze kieruje si jakoci zaplecza serwisowego i pomocy technicznej.
Zdaniem uytkownikw, podobnie jak dostawcw, najistotniejszym czynnikiem wpywajcym
na zakup systemu sieciowego jest atwo konfiguracji i obsugi. Ponad poowa ankietowanych uytkownikw wskazaa ten czynnik, jako
najbardziej istotny. Niewielu mniej uytkownikw kieruje si przy wyborze standu sieciowego zapewnian przez niego niezawodnoci /
pewnoci funkcjonowania. Wszechstronno /
jednolito standardu istotna jest dla niespena
43% badanych uytkownikw, a cena zastosowania standardu wymieniona zostaa przez
niewiele ponad 35% jako decydujca cecha
brana pod uwag przy wyborze standardu sieciowego. Jedynie niespena 18% uytkownikw
FOCUS: ETHERNET
traktuje zaplecze serwisowe i pomoc techniczn

jako istotny czynnik przy wyborze standardu
sieciowego (wykres 5.).
Wedug zdecydowanej wikszoci uytkownikw systemw sieciowych (ponad 80%) do
najistotniejszych funkcji spenianych przez system sieciowy naley zaliczy:
l zapewnienie niezawodnej akwizycji danych,
moliwoci integracji danych z rnych systemw (prawie 74%),
l uzyskanie duych prdkoci przesyu danych
(blisko 50%),
l spenienie wymogw pracy w czasie rzeczywistym (niespena 48%),
l atwo wdroenia i zintegrowania, a nastpnie obsugi (okoo 47%),
l moliwo zdalnego dostpu do systemu (ponad 43%),
l zapewnienie wsppracy rnym standardom (niecae 40%).
Z analizy ankiet wypenionych przez dostawcw systemw sieciowych mona dowiedzie si, e najkorzystniejszy stosunek jakoci
do ceny maj nastpujce ethernetowe standardy: Ethernet/IP ponad 31% respondentw

przyznao mu pierwsze miejsce w tej kategorii,
Modbus/TCP 25% gosw, Ethernet Powerlink blisko 19%. Za odznaczajce si najmniejsz wartoci stosunku funkcjonalnoci do ceny
Przyszo rozwiza bazujcych na Ethernecie

wg dostawcw
Bdzie to w niedugim czasie
dominujcy standard
41%
Cz standardw zostanie wyparta,

co ograniczy liczb dostpnych
stnadardw
29%
Liczba rnych rozwiza

bdzie si szybko powiksza
18%
Zdobdzie rwnorzdny udzia

w rynku, w stosunku do innych
standardw
12%
0%
10%
20%
30%
40%
INSTALACJE ZDECENTRALIZOWANE z Cube67

Po prostu genialnie decentralizacja!
Mae moduy I/O speniajce wymogi IP67 s kluczem do atwej decentralizacji.
Instalacja maszyn i urzdze stanie si dziki temu efektywna, przejrzysta
i ekonomiczna.
Cube67 innowacyjny, moduowy system instalacyjny oferuje
rnorodno miejsc podziau oraz wielofunkcyjno I/O.
Umoliwia to korzystanie z zalet nowoczesnej techniki
instalacyjnej. Dziki Cube67 zapewni Pastwo
w przyszoci swoim rozwizaniom
instalacyjnym wysok ekonomiczno.
Dla kadej aplikacji indywidualnie
dopasowane rozwizanie
Murrelektronik.
Murrelektronik Polska Sp. z o.o. | ul. Ks. Bpa H. Bednorza 2a-6, 40-384 Katowice
tel. +48 32 73000 20, fax +48 32 73000 23
info@murrelektronik.pl | www.murrelektronik.com
Zapraszamy na targi
AUTOMATICON
I pitro, stoisko 21
50%
FOCUS: ETHERNET
Co trzeci uytkownik zadeklarowa, e w ostatnim

roku chcia kupi sie w innym standardzie,
jednak zmieni zdanie, decydujc si na Ethernet.
Blisko 80% takich uytkownikw planuje cige
zwikszanie udziau rozwiza komunikacyjnych
bazujcych na tym standardzie. Tendencje
widoczne wrd polskich uytkownikw systemw
sieciowych s odzwierciedleniem sytuacji
w oglnowiatowym przemyle.
uznane zostay przez dostawcw nastpujce
systemy: Profinet ponad 28% ankietowanych
przedstawio tak opini, EtherCat ex aequo
z Sercom III po niespena 22% oddanych gosw, Ethernet Powerlink blisko 15%.
Ceny w d
Wymg wsppracy pomidzy rnymi standardami wie si zapewne z niechci do ujednolicania stosowanych systemw sieciowych. Ponad
67% uytkownikw nie ma zamiaru podejmowa adnych dziaa zmierzajcych do wprowadzenia jednego standardu sieciowego w caym
przedsibiorstwie. Z drugiej strony ponad 50%
uytkownikw uwaa, e mnogo standardw
sieciowych stanowi utrudnienie z punktu wi-
dzenia integracji systemw sieciowych. Blisko

37% uytkownikw sdzi, e taka sytuacja
sprzyja rozwojowi nowych, wydajniejszych rozwiza. Tyle samo osb uwaa, e jest to zabieg marketingowy, majcy na celu uzalenienie
realizacji caoci systemu przy uyciu urzdze
jednego konsorcjum skupionego wok danego
standardu. Jedynie niespena 32% uzasadnia
mnogo systemw rnorodnoci zastosowa
/ wymaga. Dowiadczenie dostawcw wskazuje, e prawie 69% uytkownikw wybiera
czsto rozwizania sieciowe zgodne z tymi, ktre ju funkcjonuj w przedsibiorstwie. Zgodnie z przewidywaniami dostawcw systemw
sieciowych (87,5%) ceny rozwiza bazujcych
na standardzie Ethernet bd powoli osigay
niszy puap (wykres 8.). Jest to z pewnoci
podyktowane dobr koniunktur dla tego typu
rozwiza i przewiadczeniem, e w niedugim
czasie standard Ethernet stanie si dominujcy
w przemysowych sieciach komunikacyjnych.
Co do zwikszenia liczby standardw wykorzystujcych Ethernet zdania s podzielone.
Cz dostawcw uwaa, e niektre zostan
wyparte, co ograniczy liczb dostpnych rozwiza. Jednak niewielu mniej dostawcw
sdzi, e czeka nas wzrost liczby standardw
sieciowych bazujcych na Ethernecie. O tym,
kto ma racj, przekonamy si w najbliszych
kilku latach.
Kluczowa wymiana danych

Dla Control Engineering Polska mwi Krzysztof Jaroszewski, Politechnika Szczeciska:
ysokie wymagania stawiane przez konsumentw odnonie terminowej i krtkiej realizacji oraz
jakoci odbieranych produktw i usug przekadaj si na konieczno integracji wszystkich
komrek przedsibiorstwa. Trudno dzi wyobrazi sobie osobno funkcjonujce dziay, zajmujce
si: produkcj, planowaniem, magazynowaniem czy sprzeda. W celu zapewnienia wysokiej jakoci oraz
duej elastycznoci wiadczonych usug, pozwalajcej zakadowi produkcyjnemu na bieco i nieustannie
poda za wci zmieniajcymi si preferencjami i oczekiwaniami klientw, konieczne jest zapewnienie
sprawnego przepywu informacji. Efektywne przekazywanie informacji jest take gwarancj zapewnienia
duej rentownoci realizowanych przedsiwzi, a jest to przecie jeden z gwnych celw dziaalnoci
przedsibiorstwa. Wychodzc z takiego zaoenia wikszo wspczenie projektowanych i realizowanych bd modernizowanych
zakadw produkcyjnych koncentruje swoje wysiki i angauje znaczne rodki w celu zapewnienia niezawodnego przepywu
informacji. Pomimo znaczcej roli w realizacji tego przedsiwzicia, przypadajcej w udziale pracownikom zakadowych dziaw IT
oraz grupom inynierw produkcji, nie bez znaczenia jest take udzia kadry zarzdzajcej. Efekty tej wsppracy maj usprawni
realizacj procesu przemysowego, umoliwi jego monitoring, ale take pozwoli na efektywniejsze zarzdzanie aktywami
przedsibiorstwa. Zapewnienie efektywnego przepywu informacji zwizane jest z wdraaniem sieci informatycznych integrujcych
wszystkie dziay przedsibiorstwa zarwno te zwizane bezporednio z produkcj, jak i nieprodukcyjne. Z przeprowadzonych analiz
wynika, e moliwo tak stwarzaj rozwizania bazujce na standardzie Ethernet. Szerokie i masowe stosowanie tego wanie
przemysowego standardu wydaje si spraw przesdzon. Takie tendencje obserwowane s na caym wiecie, co potwierdzaj
badania prowadzone przez znaczce orodki badawcze. Polska wyranie poda za wiatowymi trendami i rozwojem techniki.
54
FOCUS: ETHERNET
PRODUKTY
IO-Link Master przeom
w komunikacji
IO-Link Master do sieci PROFIBUS i PROFINET wskazuje now drog dwukierunkowej
komunikacji w budowie maszyn i systemw
automatyzacji produkcji.
IO-Link stanowi bezporednie poczenie
pomidzy moduem I/O a czujnikiem lub elementem wykonawczym. Jest to rodzaj interfejsu binarnego, ktry wykorzystuje modulacj
impulsw 24 V, uywajc do przesyu danych protokou szeregowego UART. Niezalenie od iloci przesyanych danych pomidzy
czujnikiem a moduem IO-Link do poczenia wykorzystywany jest dobrze znany tani
i nieekranowany standardowy przewd
3-yowy.
Komunikacja w IO-Link realizowana jest
przez IO-Link Master, ktry kontroluje nastawy i parametry podczonych elementw.
Tym samym realizuje on koncepcj penej
diagnostyki systemu sterowania
rwnie na poziomie czujnikw
i elementw wykonawczych zarwno z wyjciami analogowymi,
jak i binarnymi.
Moliwo spadku cen

na rozwizania Ethernetowe wg dostawcw
82%
Ceny bd osigay niszy puap
Obecne ceny jeszcze dugo pozostan

na niezmienionym poziomie
12%
Nastpi w krkim czasie

szybki spadek cen
6%
0%
20%
40%
60%
80%
100%
Kady z prezentowanych moduw IO-Link

Master ma 8 portw: 4 porty IO-Link oraz
4 w peni konfigurowalne porty I/O. Porty
IO-Link zaprojektowane zostay do prdkoci 4,8 kBaud, 38,4 kBaud i 230 kBaud.
Kompaktowa, solidna, metalowa obudowa
wykonana metod odlewu cinieniowego, jest
wyjtkowo odporna na czynniki zewntrzne.
Przemylane rozmieszczenie duych oraz dobrze widoczne LED i oznacznikw uatwia
wzrokow diagnostyk moduu nawet przy

penym okablowaniu wszystkich dostpnych
portw.
Balluff
www.balluff.pl
Artyku pod redakcj in. Krzysztofa

Jaroszewskiego, adiunkta w Zakadzie
Automatyki Instytutu Automatyki
Przemysowej na Wydziale Elektrycznym
Politechniki Szczeciskiej
*Ankiet przeprowadzilimy w lutym br. Znacz cz respondentw stanowili uytkownicy sprztu (okoo 67%),
ale sw opini wyrazili take producenci / integratorzy systemw przemysowych (okoo 18%) oraz przedstawiciele
rodowiska akademickiego (okoo 15%). Wszystkim, ktrzy zechcieli wzi udzia w badaniu, bardzo dzikujemy!
55
ARTYKU SPONSOROWANY
Wykorzystanie zalet technologii IT

do rozbudowy techniki sterowania
mgr in. Thorsten Behr, Head of Systems Marketing, Automation Systems Business Unit;
mgr in. Lutz Rahlves, Control Technology Marketing Section, Automation Systems Business Unit, Phoenix Contact GmbH & Co. KG, Blomberg, Germany
echnologia IT, lub, innymi sowami, technika

przetwarzania danych i informacji, uksztatowaa i zmienia wszystkie obszary ycia
w przecigu ostatnich pardziesiciu lat.
Pod wpywem technologii IT postpu dokona rwnie wiat automatyki i w przyszoci nadal bdzie
ni inspirowany. Poczone sieci Ethernet maszyny
produkcyjne, komputery przemysowe z opartym na
systemie Windows oprogramowaniem aplikacji oraz
systemy wyszego poziomu do planowania zasobw
May sterownik ILC 150 ETH z jego zintegrowanym

interfejsem w peni obsuguje system instalacyjny
Inline firmy Phoenix Contact, ktry charakteryzuje
si prostym sposobem rozmieszczenia obok siebie
zaciskw wej i wyj (patrz rys. 1.). Dostpne s
wszystkie moliwe interfejsy czujnikw i urzdze
wykonawczych, od cyfrowych i analogowych wej
i wyj do zaciskw funkcyjnych dla celw sterowania i regulacji. Poza zczem Ethernet do dyspozycji
jest interfejs Interbus do integrowania dodatkowych
urzdze rozproszonych.
Ekonomiczna obsuga maszyny
May sterownik programowalny ILC 150 mona elastycznie

adaptowa dziki sposobowi rozmieszczenia zaciskw
w systemie instalacyjnym Inline.
(ERP) to kilka przykadw powszechnie dzi stosowanych technologii IT. Rozwizania te, z powodu ich zoonoci, wymagaj wydajnego sprztu, co oznacza,
e czsto nie ma moliwoci ich stosowania w mniej
rozwinitych aplikacjach. May sterownik programowalny (PLC) ILC 150 ETH firmy Phoenix Contact oferuje jednak dla aplikacji automatyki technologi IT na
niskim poziomie cenowym.
Aplikacja powinna by take intuicyjna, a wic i ekonomiczna w obsudze i monitorowaniu. Najprostsze, oparte na technologii IT rozwizanie polega na
zastosowaniu serwera WWW zintegrowanego ze
sterownikiem. Wszystkie potrzebne protokoy, takie
jak: FTP, SMTP, SNMP czy HTTP s ju sprawdzone
i powszechnie akceptowane, nie ma wic adnych
przeciwwskaza do stosowania ich w automatyce.
Ekonomiczne rozwizania obsugi i wizualizacji maszyny mona wdraa wykorzystujc serwer WWW
i standardow przegldark. Poza uywaniem lokalnego interfejsu operatorskiego, dziki serwerowi WWW
uytkownicy maj rwnie zdalny dostp do sterownika poprzez Internet lub Intranet. Jeli nonikiem
transmisji danych ma by Internet, wtedy zaleca si
stosowanie cza VPN (Virtual Private Network prywatna sie wirtualna). Poprzez to bezpieczne cze
komunikacyjne dane maszyny mog by globalnie
dostpne.
Podobnie jak wszystkie sterowniki z asortymentu
Inline, ILC 150 ETH jest dostarczany z wbudowanym
serwerem WWW, adne licencje na uytkowanie nie
s zatem konieczne. Potrzebna jest tylko standardowa
przegldarka z obsug jzyka Java do wywietlania
stron wizualizacji. Przegldarka taka albo jest ju czci systemu operacyjnego lub mona j bezpatnie pobra z Internetu.
specjalnie dopasowany do wymaga sterownikw

programowalnych i daje zajmujce mao miejsca rozwizania, ktre mona przechowywa bezporednio
na sterowniku PLC. Wczeniejsza znajomo jzykw HTML czy Java nie jest potrzebna Wszystkie
wczeniej stworzone strony wizualizacji s dostpne
poprzez panel WWW lub komputer.
Innym rozwizaniem, rwnie prostym, jest zastosowanie systemu wizualizacji, ktry jest poczony ze
sterownikiem za porednictwem serwera OPC (patrz
rys. 2.). Dlatego czsto z aplikacj jest zintegrowany komputer przemysowy. Rozwizanie to okazuje
si jednak zbyt zoone i kosztowne w przypadku
podstawowych zada automatyzacji. Odpowiednim
rozwizaniem alternatywnym s panele. Panel dziaa
jako klient OPC i dysponuje serwerem OPC, ktry komunikuje si ze sterownikiem. Koncepcja ta charakteryzuje si sposobem uzyskiwania dostpu kilka paneli
do sterownika w tym samym czasie. Ponadto uytkownik ma do wyboru rne wielkoci ekranu, rne
liczby przyciskw i skalowaln moc procesora. Jako
interfejsy zostay wbudowane, bdce standardem
w technologii IT, zcza USB i Ethernet.
Bezporedni dostp zdalny

May sterownik ILC 150 ETH obsuguje rwnie techniki komunikacyjne GSM i GPRS. Umoliwia to zdalny
dostp do sterownika poprzez sie komrkow lub
dedykowane cza mobilne. W celu utrzymania pro-
Integracja z systemem Inline

Chocia kade rozwizanie automatyki jest indywidualnie dopasowywane do kadego specyficznego
procesu aplikacji, to oprcz sterownika speniajcego
funkcj centralnego elementu i systemu inynierskiego, konieczne s wci czujniki i urzdzenia wykonawcze oraz interfejs czowiek-maszyna. Komponenty te
powinny by moliwie najprostsze. Tutaj termin prosty odnosi si do sposobu, w jaki komponenty s
zintegrowane z systemem sterowania. W odniesieniu
do sprztu dotyczy to instalacji, a w odniesieniu do
oprogramowania dotyczy systemu inynierskiego.
56
Kompaktowe
rozwizanie wizualizacji
Strony wizualizacji mona wygodnie tworzy przy
uyciu edytora Webvisit. Edytor ten jest graficznym
narzdziem projektowym w przypadku opartych na
apletach Java interfejsw graficznych uytkownika, za
pomoc ktrego atwo daj si tworzy dynamiczne
strony wizualizacji. Tak jak w przypadku tradycyjnego programu do wizualizacji uytkownicy projektuj
strony i cz je z dynamicznymi obiektami za pomoc zmiennych z programu sterujcego. Edytor jest
Panel dotykowy TP 12 i program do wizualizacji Visu+

podcza si do sterownika ILC 150 za porednictwem
serwera OPC.
Oddzielne sterowniki Inline w rnych klasach wydajnoci steruj poszczeglnymi jednostkami

funkcjonalnymi maszyny lub instalacji.
stoty w stosowaniu w automatyce modem jest ju bezporednio wbudowany

w tym maym sterowniku. Dziaajcy na
sterowniku ILC 150 ETH serwer FTP
umoliwia dostp do receptur lub danych produkcyjnych, ktre mog by
zapisywane przez program aplikacji
w wewntrznym systemie plikw typu
Flash lub przez niego stamtd odczytywane. Stosowanie komponentw
transparentnego protokou IP pozwala
na korzystanie z innych protokow internetowych, jak np. SMTP, POP3 lub
SNMP. Dziki temu sterownik moe wysya odpowiednie komunikaty mailem
do pracownikw serwisu w przypadku
zakce lub przekierowywa za porednictwem protokou SNMP komunikaty do narzdzi do zarzdzania sieci.
Gdy urzdzenia s stosowane na
rynku midzynarodowym, zapewnione jest wsparcie serwisowe na caym
wiecie, poniewa wysoki poziom dyspozycyjnoci systemu ma decydujce
znaczenie rwnie w przypadku uytkownikw za granic.
Prowadzi to do zmniejszenia przestojw i nie ma potrzeby utrzymywa
personelu serwisowego na miejscu
u uytkownika, idealnym rozwizaniem
staje si wtedy zdalna konserwacja.
Mechanicy i instalatorzy mog
wykorzystywa ten may sterownik
ILC 150 ETH w celu uzyskania dostpu
do zintegrowanego interfejsu szeregowego programowania poprzez analogow sie telefoniczn.
Zdalny dostp do interfejsu Ethernetu
sterownika moliwy jest za porednictwem routera ISDN lub przez Internet.
W przypadku stosowania interfejsw
standardowych nie s ju potrzebne
adne drogie, specjalne rozwizania.
Rozwizania
centralne i rozproszone
May sterownik ILC 150 ETH moe pracowa jako sterownik centralny w przypadku maych aplikacji i dziaa rwnie
dobrze jako rozwizanie rozproszone
w przypadku obszernych zada automatyzacji. Technika sterowania rozproszonego oferuje liczne zalety nie tylko
podczas pracy, daje rwnie znaczne
korzyci podczas projektowania i w fazie konfigurowania instalacji. Mona, na
przykad, niezalenie programowa i testowa poszczeglne moduy instalacji
(patrz rys. 3.). Mniejsze programy sterownikw rozproszonych daj si atwiej
zarzdza, s mniej podatne na bdy
i mona je szybko wygenerowa, poniewa s mniej skomplikowane. Przy uruchamianie mniej czasu zabiera dodanie
tych przetestowanych moduw do caego systemu, a w przypadku koniecznych
prac serwisowych znacznie krtszy jest
czas naprawy.
Podsumowanie
Obecnie stosowanie sterownikw w automatyce nie powinno by rozpatrywane
osobno. Przeciwnie, sterowniki powinny
by w peni integrowane ze strukturami
komunikacyjnymi przedsibiorstw. Uniwersalne koncepcje komunikacji, oparte na uznanych protokoach IT, cz
sfer biurow i produkcyjn, jeli chodzi
o transparentne procesy produkcyjne.
Tak samo, jak wszystkie sterowniki
z asortymentu Inline, may sterownik
ILC 150 ETH obsuguje wszystkie podstawowe interfejsy i protokoy, umoliwiajc uytkownikowi tworzenie atwych
w uytkowaniu rozwiza automatyki.
www.phoenixcontact.de/
automatisierung/187_6649.htm
TEMAT WIODCY
HMI
Obsuga stanw alarmowych: wkrtce nowy standard
Spokojnie, to tylko awaria

Przejcie z analogowego systemu sterowania na cyfrowy moe skutkowa znacznym
wzrostem liczby sytuacji alarmowych. Tym bardziej, e dobre rozwizania, ktre
monitoruj i redukuj liczb niepodanych ostrzee, nie s zbyt powszechne.
Na szczcie w tym roku wiato dzienne powinien ujrze oficjalny standard ISA,
ktry bdzie regulowa funkcjonowanie tego typu systemw.
echnologia jest dobra, a zatem

im jej wicej, tym lepiej. Prawda? Ot nie. Wicej nie zawsze
znaczy lepiej. Nowoczesne mikroprocesory oraz rozproszone systemy sterowania (w tym DCS) umoliwiaj sygnalizowanie sytuacji alarmowych zwizanych
z niemale kadym etapem procesu produkcyjnego. I to praktycznie bez wzrostu
kosztw inwestycji. W rezultacie wiele fabryk boryka si z olbrzymi liczb ostrzee o awariach. Najczciej powoduje to
zwyk frustracj, ale niekiedy prowadzi
do tragedii.
Niby kady wie, e profesjonalne zarzdzanie alarmami to niezwykle wana sprawa. Jednak jako nie na tyle, eby porzdne
systemy tego typu stay si standardowym
wyposaeniem kadego zakadu zauwaa
Todd Stauffer, meneder marketingu PCS7
w Siemens Energy & Automation.
Tymczasem nie brakuje zdarze, ktre ilustruj konsekwencje le zaprojektowanego
systemu alarmw. Jednym z bardziej spektakularnych jest eksplozja w fabryce BP w Texas City z marca 2005 roku. W rezultacie
mier ponioso 15, a obraeniom ulego blisko 170 osb. Badajca spraw amerykaska komisja ds. zagroe i bezpieczestwa
w przemyle chemicznym uznaa, e jedn
z gwnych przyczyn eksplozji bya niepena
58
Wykorzystanie komputerw we wspczesnych

systemach DCS pozwala na szybkie i efektywne
informowanie operatora o wystpieniu sytuacji
awaryjnej / alarmu. Stosunkowo nowym podejciem
jest projektowanie systemu alarmw w taki sposb,
e uytkownik jest informowany o danej sytuacji
awaryjnej jedynie wtedy, gdy wymagane jest od niego
jakiekolwiek dziaanie.
funkcjonalno systemu alarmw (szczegowy raport na ten temat mona pobra ze

strony internetowej www.csb.gov). Ten oraz
inne wypadki skoniy personel wielu fabryk
do ponownego przemylenia kwestii programw zarzdzania obsug stanw awaryjnych. Kierownicy zakadw zaczli rozwaa
wprowadzanie opracowanych w tej dziedzi-
Eksplozja w rafinerii BP w Texas

City w 2005 roku 15 osb
zgino, 170 zostao rannych.
Znaczce zniszczenia mienia
spowodowane byy, zdaniem
ekspertw, midzy innymi
nieprawidow obsug stanw
alarmowych.
rdo: U.S. Chemical Safety
i Hazard Investigation Board
nie standardw. Coraz bardziej popularne

staj si testy funkcjonujcych systemw zarzdzania alarmami. Mona poleci midzy
innymi test zaproponowany przez organizacj
Engineering Equipment and Materials Users
Associations (EEMUA) i opublikowany pod
tytuem Alarm Systems: A Guide to Design,
Management and Procurement (Systemy
alarmw: wprowadzenie do projektowania,
zarzdzania i zaopatrzenia). Przez wielu
uznany jest za standard.
Wedug Tima Donaldsona, dyrektora dziau marketingu w Iconics, szczeglnie istotne
wrd wielu czynnikw wpywajcych na popraw dziaania fabryki s m.in.: rozkad stanw alarmowych w procesie produkcyjnym,
czstotliwo aktualizacji danych, wpyw
zmiennych monitorowanych na siebie, czas
reakcji operatora oraz zmiany na stanowiskach operatorskich. Wszystkie te informacje
s kluczowe dla okrelenia jakoci systemu
alarmw. Dostarczaj poza tym niezmiernie
istotnych informacji poprawiajcych dziaania procesowe.
Powrt do przeszoci
Poza innymi wanymi pytaniami, zwizanymi
z zarzdzaniem alarmami, naley zada jedno
podstawowe: dlaczego musi ich by tak duo?
Todd Stauffer tumaczy to poprzez odniesienie
do historii. Przypomina, e w erze systemw
Testy dziaania systemw alarmw

EEMUA
(zalecane)
Ropa
i gaz
Petrochemia
Energetyka
Inne
144
1 200
1 500
2 000
900
50
100
65
35
Maksymalna liczba
alarmw na 10 min
10
220
180
350
180
rednia liczba
alarmw na 10 min
80/15/5
25/40/35
25/40/35
25/40/35
25/40/35
rednia dzienna
liczba alarmw
rednia liczba alarmw
koczcych si
przestojami
Rozkad procentowy
(mao / rednio / duo)
rdo: Matrikon i EEMUA
Wikszo fabryk dowiadcza znacznie wikszej liczby stanw

alarmowych, anieli wskazywayby na to zalecenia ekspertw.
analogowych sygnalizacja alarmowa bya zaprojektowana na stae. Projektowanie byo

mudne i musiao by przeprowadzone bardzo
starannie. Nastpnie caa instalacja bya montowana na obiekcie. Przykadowy koszt instalacji sygnalizacji dla jednej sytuacji awaryjnej
oscylowa w granicach 3 tysicy zotych. Std
wymagana staranno podczas projektowania
oraz instalowania.
Natomiast w przypadku nowoczesnych
systemw DCS koszt doczenia kolejnego
59
TEMAT WIODCY: HMI
Model systemu obsugi alarmw

1
Zaoenia / filozofia
systemu
Identyfikacja
Zaoenia
projektowe
9
Projektowanie
Implementacja
i nauczanie
Dziaania
10
8
7
Obsuga
zmian
Ocena
i kontrola
Monitorowanie
Obsuga
i trening
rdo: ISA
Rys. 1. Dobry system alarmw powinien by zaprojektowany zgodnie z okrelonymi

normami. Grupa robocza ISAs SP-18.02, zajmujca si projektowaniem systemw
dla obsugi awarii w procesach przemysowych, zaproponowaa holistyczne
podejcie, oparte na modelu szeroko rozumianego cyklu ycia produktu,
uwzgldniajcego: filozofi systemu, trening, monitorowanie czy kontrol.
alarmu jest w zasadzie zerowy. Konsekwencj tego jest podczanie i przesyanie do systemw alarmowych wszystkich moliwych
informacji podsumowuje przedstawiciel
Siemensa.
W dzisiejszych czasach operatorzy wprost
zalewani s nawanic informacji przypominajcych komunikaty alarmowe. EEMUA
sugeruje, e dobry system alarmw nie powinien wypluwa wicej ni jednego ko-
oza innymi wskazwkami odnonie projektowania systemw

alarmowych EEMUA zaleca spjn i jasn prezentacj
komunikatw o stanach awaryjnych. Kady ekran powinien:
jasno przedstawia powsta sytuacj,
wykorzystywa zwroty zrozumiae dla operatora,
wykorzystywa skrty zgodne z powszechnie uywanymi w danym
regionie wiata,
mie zwart struktur wiadomoci,
zosta przetestowany z uwagi na swoj uyteczno podczas
normalnej pracy na obiekcie.
rdo: EEMUA (Alarm Systems: A Guide to Design, Management and Procurement)
60
munikatu na 10 minut, a co najwyej 144

komunikaty na dzie pracy. Tylko wtedy
praca operatorw moe by efektywna.
W rzeczywistoci wikszo z nich notuje
znaczco wiksz liczb ostrzee. Zwykle
od piciu do dziewiciu na kade 10 minut
pracy (patrz tabela na poprzedniej stronie).
David Gaertner z Invensysa podaje przykad fabryki, w ktrej piciu operatorw zanotowao blisko 5 milionw komunikatw
o sytuacjach alarmowych podczas szeciomiesicznego rozruchu fabryki.
Jedno z urzdze zasygnalizowao alarm
okoo 550 000 razy. W ten sposb funkcjonowao ono przez kilka miesicy. A dziwne, e nikogo nie doprowadzio do szau
ani nikt go nie wyczy powiedzia David
Gaertner.
Te oraz inne dowiadczenia powinny by
uwzgldniane przy tworzeniu i konfigurowaniu nowych systemw alarmw. Kolejne zalecenie sugeruje, aby projektowa systemy, w ktrych alarm wystpuje jedynie
wtedy, gdy konieczna jest jakakolwiek reakcja zwrotna ze strony operatora. Podejcie
takie stanowi ma fundamentaln zmian
w projektowaniu systemw alarmw. Wedug komisji ISA SP18 powinno to zmieni
spojrzenie projektantw na sposb interakcji
operatora i sterowanego / monitorowanego procesu. Wnioskujc z prac komisji ISA
SP18, alarm jest dwikow i/lub graficzn
informacj o zakceniach, odchykach bd
nieprawidowych warunkach pracy urzdze
uczestniczcych w danym procesie.
Idc za t definicj sugeruje si, aby w systemach alarmw umieszcza jedynie te komunikaty, ktre wymagaj jakiegokolwiek
dziaania ze strony operatora. Wtedy komunikat moe by przekazywany zarwno
w postaci dwikowej i/lub graficznej, a co
wane, sugerujcej operatorowi, e powinien
co zrobi.
Pomiar dla samego pomiaru

W wypowiedziach ekspertw najczciej pojawia si rada, ktra brzmi: nie rb niczego, dopki nie posiadasz odpowiedniego do
tego celu narzdzia, ktre moesz wykorzysta podczas pomiaru. Podpisuje si pod ni
midzy innymi Nick Sanders, wiceprzewodniczcy komitetu SP-18.00.02 w ramach organizacji ISA, zajmujcego si pracami nad
TEMAT WIODCY: HMI
zarzdzaniem systemami alarmw, jak rwnie menedera ds. rozwiza dla przemysu
chemicznego w firmie DuPont.
System monitorowania musi nas informowa, w jakim stanie znajduje si proces
po wystpieniu danej sytuacji awaryjnej.
Z iloma ostrzeeniami mamy aktualnie do
czynienia? Ile z nich ma najwyszy moliwy
priorytet? System monitorowania powinien
rwnie informowa, jak dane sytuacje awaryjne wpywaj na jako pracy caego systemu wyjania Sanders.
Jego zdaniem naley rwnie wzi pod
uwag, czy zaprojektowany system alarmw
odzwierciedla przyzwyczajenia operatorw.
Keith Jones, starszy meneder w Wonderware dodaje, e wiele bran przemysu wymaga
obsugi baz danych materiaw i skadnikw
produkcji (przykadowo w brany spoywczej i farmaceutycznej).
Informacje tego typu s bardzo uyteczne
podczas obsugi stanw alarmowych. Obec-
nie moemy dokona implementacji w czasie

rzeczywistym caego szeregu komponentw,
sucych do wizualizacji sytuacji alarmowych. Przykadowo, mona wywietla pro-
Alarmy naley hierarchizowa. Rozkad priorytetw

w dobrze zaprojektowanym systemie alarmw
to okoo 5% alarmw o najwyszym priorytecie
(oznaczanym np. #1), okoo 15% o priorytecie #2
i pozostae 80% o najniszym priorytecie #3. Taki
podzia znacznie uatwia operatorom obsug sytuacji
awaryjnych oczywistym jest, e najpierw musz
reagowa na te o najwyszym priorytecie #1.
ste histogramy czstoci wystpowania alarmw. Moliwe jest take skonfigurowanie

rozmaitych poziomw alarmw, dostarczajc
tym samym danych zarwno dla menede-
1PNJBSPSB[MPLBMOFXTLB[BOJF
QS[FQZXVJUFNQFSBUVSZ
t
t
t
t
t
8ZTPLBEPLBEOP QPXUBS[BMOP
JEZOBNJLBQPNJBSV
0EQPXJFEOJEMBNFEJXQS[FXPE[DZDI
PE4 QS[FQZXEPMNJO
/080
8ZKDJBCJOBSOF BOBMPHPXFJJNQVMTPXF
EMBQS[FUXBS[BOJBTZHOBV
1S[ZD[BQSPDFTPXF3PSB[3
QPQS[F[BEBQUFS
QP[ZDZKOZBMGBOVNFSZD[OZXZXJFUMBD[
-&%EPXTLB[BOJBQPNJBSX
JGNFMFDUSPOJDTQ[PP
VM,PDJVT[LJ
,BUPXJDF
5FM
'BY
FNBJMJOGPQM!JGNDPN
JGNFMFDUSPOJD
VM4JFOOB
8BST[BXB
5FM
'BY
1S[FQZXPNJFS[FMFLUSPNBHOFUZD[OZ
NPOJUPSVKFQS[FQZXXPEZXJOTUBMBDKJ
5FDIOJLBNFEJXQZOOZDIJTZTUFNZEJBHOPTUZD[OF
XXXJGNDPN
0TJPXZQS[FQZXPNJFS[FMFLUSPNBHOFUZD[OZ
TEMAT WIODCY: HMI
rw, jak i dyrektorw wymienia przedstawiciel Wonderware.

Jak podkrela David Gaertner, kady system alarmw skada si z co najmniej dwch
podstawowych elementw. Po pierwsze, do-
W dzisiejszych czasach operatorzy wprost zalewani

s nawanic informacji przypominajcych
komunikaty alarmowe. EEMUA sugeruje, e dobry
system alarmw nie powinien wypluwa wicej ni
jednego komunikatu na 10 minut, a co najwyej 144
komunikaty na dzie pracy.
brego narzdzia analizy okrelajcego, ktre
z urzdze generuje najwicej alarmw. Po
drugie, wsparciem dla personelu, dziki ktremu moliwe bdzie wyeliminowanie problemu. Narzdzia analityczne pomagaj zrozumie, gdzie w procesie znajduj si miejsca
zapalne. Okrelaj lokalizacj punktw
Korzystaj z najlepszych wzorcw

iestety, brakuje dobrych rde informacji na temat projektowania
profesjonalnych systemw alarmowych. Jednym z najlepszych jest
artyku Alarm Systems: A Guide to Design, Management and Procurement, opublikowany przez EEMUA w 1999 roku (publikacja nr 191).
Dokument dostarcza zalece odnonie projektowania i wdraania systemw
alarmw, ich funkcjonowania, optymalizacji dziaania w ramach istniejcego
systemu, jak rwnie wyznacza specyfik nowo tworzonych systemw. Zosta
opracowany przy znacznym udziale ekspertw ze wiata przemysu w porozumieniu z organizacjami, takimi jak ASM (konsorcjum zajmujce si zarzdzaniem w sytuacjach krytycznych). Dodatkowo poszczeglne etapy prac
nad dokumentem konsultowano z pracownikami dziau bada i rozwoju Honeywell. Wicej informacji na ten temat znale mona na stronach internetowych EEMUA oraz konsorcjum ASM: www.eemua.co.uk/p_instrumentation.
htm, www.asmconsortium.org.
Organizacja ISA (Instrumentation, Systems, and Automation Society, www.
isa.org), ktra do czsto wyznacza standardy w wielu dziedzinach techniki,
zajmuje si rwnie problemami zwizanymi ze zwikszeniem poziomu odpowiedzialnoci systemu alarmw. Stowarzyszenie pracuje nad dokumentem
SP-18.02: Zarzdzanie systemami alarmw w przemyle. Specjalna komisja, w skad ktrej wchodz uytkownicy, dostawcy i konsultanci, opracowuje:
standardy, raporty techniczne, zalecenia dla systemw alarmw (wczajc
w to sygnalizatory oraz inne elementy systemw automatyki). Celem jest wypracowanie konsensusu, ktry bdzie zgodny ze standardem ANSI. Prace
nad standardem rozpoczy si w padzierniku 2003 roku. Zakoczenie prac
nad standardem spodziewane jest w tym roku.
Wicej informacji na ten temat na pod adresem: www.isa.org/standards
62
o najwyszej czstotliwoci alarmowania.

Dziki temu moemy ustali hierarchi awarii, uszkodze i innych niepodanych sytuacji. Wiele fabryk ustala swoje wasne priorytety alarmw, przy czym nie do przyjcia
jest, aby wszystkie alarmy miay najwyszy
moliwy priorytet. Alarmy naley hierarchizowa. Rozkad priorytetw w dobrze zaprojektowanym systemie alarmw to okoo 5%
alarmw o najwyszym priorytecie (oznaczanym np. #1), okoo 15% o priorytecie #2
i pozostae 80% o najniszym priorytecie
#3. Taki podzia znacznie uatwia operatorom obsug sytuacji awaryjnych. Oczywiste
jest, e najpierw musz reagowa na te o najwyszym priorytecie #1.
Mark McTavish z Matrikonu zwraca jednak uwag na fakt, e oprogramowanie jest
jedynie narzdziem, a nie rozwizaniem
samym w sobie. Uwaa, e alarmy powinny pojawia si jedynie czasami, w wyjtkowych sytuacjach, kiedy co wymyka si
spod kontroli, przekracza zaoone granice.
Dobry system alarmw pomaga zauway takie sytuacje. Wspiera operatora w codziennej
pracy, zwikszajc jako pracy i uatwiajc
dziaania, na przykad przez doprowadzenie
do obnienia liczby niepodanych przestojw procesu.
Nie pomin operatora

Jednake nawet posiadanie dobrego systemu
alarmw nie jest w zupenoci wystarczajce.
Potrzebna jest swego rodzaju filozofia, dokument wskazujcy gwne kierunki rozwoju
wszystkich projektowanych systemw alarmw. Prace nad takimi dokumentami prowadzi komisja ISA SP18, ktra koncentruje si
nie tylko na racjonalizacji systemu alarmw,
ale na caym cyklu obsugi sytuacji alarmowych, uwzgldniajc konfiguracj nowych
alarmw. Obejmuje ona nauczanie systemu
alarmw, modyfikacje, testy systemu oraz
okresowe monitorowanie systemu.
Chcemy tutaj skorzysta z holistycznego
podejcia, bdcego wynikiem opracowania
ISA 84.00.01 (patrz rysunek 1.) tumaczy
Sands, wiceprzewodniczcy komisji.
Wedug McTavisha podejcie takie zmusza
do uwzgldnienia operatora w procesie projektowania.
Niestety, wikszo ludzi nie bierze tego
pod uwag zauwaa przedstawiciel Ma-
trikonu. To operator jest tak naprawd centralnym punktem systemu alarmw. Inynierom trudno jest
zrozumie problemy, z jakimi borykaj si na co dzie operatorzy, dopki sami nie zasid na ich miejscu
i nie zetkn z systemem.
Wedug Jonesa z Wonderwarea
krytyczn kwesti jest prezentacja
ostrzee z wykorzystaniem prawidowo zaprojektowanego interfejsu
uytkownika HMI. Jego zdaniem
alarmy musz by odfiltrowane od
pozostaych informacji. Poza tym
komunikat powinien w jasny sposb
stwierdza, czego oczekuje si od
operatora.
Gdy inynier procesu konfiguruje system, moe oznakowa urzdzenia zgodnie z zaleceniami ISA za pomoc okrelonych etykiet. Jednake
operator nie odwouje si do sytuacji
alarmowej za pomoc tych etykiet.
W swoim interfejsie widzi jedynie,
przykadowo, regulator poziomu
dla zbiornika XYZ. Jeeli komunikat
bdzie bdny bd niejasny, stanie
si rdem problemu. Tak naprawd to operator jest najwaniejszym
elementem systemu alarmw, nie
za inynier procesu czy technolog
mwi Stauffer z Siemensa.
Z kolei Eddie Habibi, zaoyciel
PAS, dodaje, e efektywna praca
operatorw bezporednio wpywa
na niezawodno procesu i poziom
zyskw pyncych z jego funkcjonowania. Wedug Habibi inwestowanie
w prac operatorw jest tym samym,
co inwestowanie w systemy sterowania procesem. Nie mona zapewni
dobrej obsugi procesu bez prawidowego doboru tzw. czynnika ludzkiego. Kompetentny operator zna
proces produkcyjny, posiada dobre
umiejtnoci interpersonalne, jest
komunikatywny, przykada si do powierzonych mu obowizkw, posiada szeroko rozumiane dobre nawyki
w yciu codziennym. Zanim zaczto
wprowadza systemy DCS, operator
widzia tablice synoptyczne, tworzce skomplikowane konstrukcje, ska-
dajce si setek lampek, przecznikw, wskanikw i miernikw. Wraz

z wprowadzeniem komputerowych
systemw sterowania wszystkie te
elementy zostay zamienione przez
interfejs uytkownika. Przechodzc
od systemw analogowych do cyfrowej realizacji tego interfejsu, zrealizowanego za pomoc wielu ekranw
wizualizacji, operatorzy gubi sprzed
oczu wielko monitorowanego przez
nich procesu.
Zbyt czsto pomijamy temat
szkole obsugi. Piloci samolotw
szkoleni s przez dziesitki godzin.
Musz osign okrelony poziom
dowiadczenia, zanim powierzy im
si ycie wielu ludzi podczas rzeczywistego lotu. Musimy przywizywa
wiksz uwag do cigego zwikszania poziomu kompetencji ju
pracujcych operatorw podkrela
przedstawiciel PAS.
Aby dobrze zarzdza systemami alarmw, naley powici czas
i pienidze. le zaprojektowany system prowadzi do strat w produkcji,
a do czsto do naraenia ludzkiego
ycia. Inicjalizacja programu modernizacji istniejcego systemu alarmw moe by trudna do realizacji,
a pniej do mudna do przeprowadzenia. Niemniej zawsze podnosi
ogln sprawno dziaania systemu
jako caoci. Najwaniejsze, aby jasno okreli cele, a nastpnie podj
sensowne dziaania.
Trzeba przy tym pamita, e system alarmw jest procesem samym
w sobie, a nie jednorazowo realizowanym projektem podsumowuje
Gaertner z Invensysa.
ce
Artyku pod redakcj

dra in. Krzysztofa Pietrusewicza
z Instytutu Automatyki
Przemysowej
Politechniki Szczeciskiej
ARTYKU SPONSOROWANY
Rexroth IndraMotion for Handling

rozwizania automatyki przemysowej pod klucz
ndraMotion for Handling jest idealnym rozwizaniem systemowym dla
wydajnego sterowania przemieszczeniami organw roboczych, manipulatorw i robotw w cakowicie zautomatyzowanym rodowisku produkcyjnym. Inteligentny projekt systemu czy w sobie doskonale dopasowane
sterowniki, interfejsy uytkownika typu HMI oraz napdy wybrane z naszej oferty
(Automation House).
Zalety systemu to przede wszystkim sposb obsugi przyjazny dla uytkownika, programowanie i implementacja zoptymalizowanych czasowo algorytmw
przemieszcze zapewniajcych wzrost wydajnoci. Te rozwizania automatyki
przemysowej dostarczane pod klucz wraz ze rdow wersj oprogramowania
(open source) pozwalaj na zmniejszenie nakadu prac inynierskich uytkownika oraz zapewniaj maksymaln elastyczno podczas dostosowywania rozwiza do konkretnych zastosowa.
nym wraz z kodem rdowym oprogramowania (open-source). Rozwizanie

obejmuje:
podstawowe oprogramowanie sterownika PLC z wyszczeglnieniem interfejsu
uytkownika programu sterowania przemieszczeniami,
kompletn bibliotek dla sterownika programowalnego PLC z interpreterem
przemieszcze, a take z moduem ruchw rcznych i PLCopen,
interfejs programowania pozwalajcy na stosowanie rnych paneli operatorskich.
Wszechstronno zastosowa
IndraMotion for Handling jest idealnym rozwizaniem dla takich aplikacji, jak:
transport materiaw,
monta automatyczny,
logistyka,
systemy paletowania,
systemy przenoszenia typu podnie i po,
centra obrbcze,
maszyny specjalne.
Peny zakres funkcji roboczych

System obejmuje wszystkie funkcje potrzebne do realizacji przemieszcze pomidzy punktami ukadu technologicznego z optymalizacj parametrw czasowych
procesu produkcyjnego i z wykonywaniem ruchw we wszystkich stopniach
swobody takich, jak:
ruchy mieszane,
ruchy rczne,
uczenie pozycji,
wykonanie pojedynczego bloku,
diagnostyka,
kilka niezalenych manipulatorw w jednym sterowniku,
ograniczenie przestrzeni roboczej,
podprogramy przemieszcze,
ruchy we wsprzdnych maszynowych.
System IndraMotion for Handling cechuje moliwo wykonywania wieloosiowych przemieszcze pod kontrol sterownika programowalnego:
sekwencyjne sterowanie kolejnymi przemieszczeniami,
elastyczne programowanie przemieszcze wykonywane za pomoc rcznego
programatora,
przemieszczenia definiowane w programie lub poprzez uczenie pozycji,
funkcje sterownika programowalnego (PLC) definiowane przez uytkownika
zgodnie z IEC 61131-3, wykorzystanie IndraLogic,
skalowalno umoliwiajca zastosowanie rnych sterownikw programowalnych IndraControl L,
skalowalno umoliwiajca zastosowane rnych urzdze IndraControl V
oraz rozwiza oferowanych przez innych producentw.
IndraMotion for Handling jest rozwizaniem oferowanym pod klucz i dostarczaCentrala:
atwo obsugi
proste programowanie przemieszcze, niezalenie od zastosowanego sterownika PLC,
procedury samouczce oraz programowanie mog by realizowane przez interfejs uytkownika HMI, komputer PC lub sterownik PLC,
bardzo proste programowanie z zastosowaniem przyjaznego dla uytkownika
sposobu wyboru komend redukuje ilo bdw syntaktycznych,
intuicyjna skadnia komend,
256 programw na karcie pamici Compact Flash,
10 gotowych programw w pamici (on-line),
200 blokw na program*,
50 punktw pozycjonowania na program*,
moliwo wyboru przez uytkownika nazw dla etykiet (np. Home, LoadPos
itp.),
100 zmiennych staoprzecinkowych (integer),
100 zmiennych zmiennoprzecinkowych (real),
zrzut programu (backup) przez FTP, sie Ethernet lub na czytnik kart.
Kontakt: mgr in. Romuald Lis
e-mail: romuald.lis@boschrexrotch.pl
* ustawienia domylne (ilo moe by zwikszona przez uytkownika)
Bosch Rexroth Sp. z o.o., ul. Jutrzenki 102/104, 02-230 Warszawa, tel. 022 / 738 18 00, fax 022 / 758 87 35, e-mail: info@boschrexroth.pl, www. boschrexroth.pl
Biura Regionalne: Biuro Gdask: ul. Galaktyczna 32, 80-299 Gdask, tel. 058 / 520 89 90; Biuro Katowice: ul. Wiejska 46, 41-253 Czelad, tel. 032 / 363 51 00; Biuro
Pozna: ul. Krucza 6, 62-080 Tarnowo Podgrne, tel. 061 / 816 77 60; Biuro Rzeszw: ul. Hoffmanowej 19, 35-016 Rzeszw, tel. 017 / 865 86 07; Biuro Szczecin:
ul. Cukrowa 12, 71-004 Szczecin, tel. 091 / 483 67 82; Biuro Warszawa: ul. Jutrzenki 102/104, 02-230 Warszawa, tel. 022 / 738 19 00; Biuro Wrocaw: ul. J. Wymysowskiego 3, 55-080 Nowa Wie, tel. 071 / 364 73 20
NAJNOWSZE
TECHNOLOGIE
Jak zestroi urzdzenia do
Gra i nie buczy

Aby prawidowo wykona sie komunikacji bezprzewodowej w zakadzie przemysowym,
naley przede wszystkim zastanowi si nad poprawn komunikacj midzy urzdzeniami
a elementami sterowania. W artykule zamieszczamy kilka podstawowych informacji
pomocnych przy organizacji i rozplanowaniu topologii systemw bezprzewodowych.
ady, kto w ostatnich latach czyta nasze pismo, zauway materiay dotyczce konfiguracji
urzdze z komunikacj bezprzewodow. Szczeglny nacisk kadlimy na
kwesti integracji systemw w duych zakadach przemysowych. Podobnie jak to
si ma z rynkowymi przepychankami pomidzy systemami magistralowymi sieci
typu fieldbus, rwnie w tym
przypadku pojawia si wiele
pyta i kontrowersji. Pewne
jest jedno: potencjalne moliwoci sieci bezprzewodowych
w zastosowaniach przemysowych s niezaprzeczalne. Inynierom, ktrzy zastanawiaj si
nad wyborem konkretnej technologii
oraz typw urzdze dla swojego zakadu, rynek oferuje wiele moliwoci. Na potrzeby niniejszego artykuu ograniczono si tylko do urzdze
i elementw najczciej stosowanych
w systemach automatyki procesw
technologicznych. Uzupeniamy je
o obsug pomocniczych elementw
dyskretnych.
Podobnie, jak w przypadku systemw
przewodowych, rwnie w bezprzewodwce istnieje wiele metod pozyskania uytecznych sygnaw z rozproszonych urzdze
66
do nadrzdnego systemu sterowania. Najwiksz rnic w przypadku sieci bezprzewodowych jest fakt, e medium komunikacyjne ma charakter wspdzielony. Co to
oznacza w praktyce? Ot w sieciach przewodowych zawsze istnieje moliwo doczenia dodatkowej linii, a na niej jednego
lub kilku urzdze. W sieciach bezprzewodowych przy doczaniu kolejnych elementw moe okaza si, e przewidziane do
ich komunikacji pasmo czstotliwoci
wyczerpie si. Mona to porwna do sytuacji, gdy w klasycznych systemach przewodowych
w korytku brakuje miejsca na
pooenie kolejnej linii kablowej.
W sieciach bezprzewodowych
moe rwnie pojawi si sytuacja,
gdy sygnay komunikacyjne zaczn interferowa midzy sob lub z innymi
falami elektromagnetycznymi bd
sygnaami radiowymi pojawiajcymi
w rodowisku przemysowym. Wwczas nie mamy gwarancji poprawnej i niezawodnej komunikacji
w systemie sterowania.
Wybr moduu
komunikacji
Znakomita cz nadajnikw / odbiornikw ma wbudowane i zintegrowane anteny oraz moduy radiowe, stanowice
komunikacji bezprzewodowej
NAJNOWSZE TECHNOLOGIE
w zasadzie jeden z elementw elektronicznych urzdzenia. O ile wic zainstalowanie

moduw technologii komunikacji bezprzewodowej jest obecnie do proste, o tyle
wybr odpowiednich urzdze do rnych
zastosowa wci jest do zoony. Wikszo producentw zdecydowaa si na
wprowadzenie moduw radiowych do prostych urzdze i czujnikw. Std tak bogata oferta rynkowa w zakresie czujnikw
Prosta architektura point-to-point
Do rozproszonego
systemu sterowania
Urzdzenie
z nadajnikiem
Klaster bez sieci siatkowej
Do rozproszonego
systemu sterowania
Niezalene
urzdzenia
poczone do
wsplnego gatewaya
Gateway
Architektura z koncentratorem danych
cinienia i temperatury,
a do mizerna w przypadku bardziej skomplikowanych elementw,
jak na przykad
przepywomierze Coriolisa. Zwykle
spowodowane jest to ich
do duym
zapotrzebo waniem
na
energi,
co
powoduje
szybkie zuywanie si baterii czy akumulatorkw stosowanych jako
rda zasilania.
Wielu producentw oferuje moduy komunikacji bezprzewodowej, ktre mog
by doczane do ju istniejcych i wykorzystywanych urzdze, dziaajcych np.
w technologii analogowej 4-20 mA czy
cyfrowej (standardowe sygnay bitowe np.
5 VDC). W takich aplikacjach nadajnik /
odbiornik zasilany jest zwykle oddzielnie:
lini zewntrzn lub bateriami. Dziki
temu w sposb praktycznie nieograniczony
zwiksza si moliwo stosowania w systemie dowolnych urzdze, pochodzcych
od rnych producentw. Wad takiego
rozwizania jest konieczno doczania
dodatkowych urzdze. Zaleenie od potrzeb danej aplikacji moe to wiza si
z mniejszymi lub wikszymi nakadami finansowymi.
Opcje zasilania
Decyzja o zastosowaniu rozwiza z komunikacj bezprzewodow wynika zazwyczaj
Do rozproszonego
systemu sterowania
Systemy z prost architektur point-to-point

s wydajne, ale w bardziej skomplikowanych
Gateway
aplikacjach zaleca si stosowanie innych, bardziej

efektywnych rozwiza. W sieciach indywidualnych
urzdze ze wsplnym gatewayem moduy nie
mog komunikowa si bezporednio pomidzy
Urzdzenia
przyczone przewodowo do
koncentratora danych i nadajnika
sob. Sieci z koncentratorami danych umoliwiaj

wysyanie wikszych pakietw danych w jednym cyklu
transmisyjnym.
rdo: Control Engineering
68
z chci lub koniecznoci wyeliminowania pocze

kablowych midzy urzdzeniami. Czy jednak wszystkich? Montujc czujnik temperatury, np. na obrotowym klinie, nie mona zastosowa pocze przewodami. To oczywiste! Z drugiej za strony niejednokrotnie
wystarcza jedynie usunicie przewodw komunikacyjnych. Jeeli urzdzenie jest daleko od obsugujcego
je moduu We/Wy, ale blisko gwnej linii zasilania,
warto rozway takie rozwizanie, gwnie ze wzgldu na ograniczon ywotno baterii oraz moliwo
zwikszenia mocy sygnaw radiowych generowanych
przez dany modu bezprzewodowy. Sygnay wikszej
mocy zapewniaj wiksz niezawodno i daj pewno poczenia. To jeden z gwnych argumentw
przemawiajcych za tym, by stosowa zewntrzne,
przewodowe rda zasilania moduw radiowych.
Jest oczywicie kilka rozwiza kwestii zasilania,
jak chociaby uycie baterii sonecznych. Mog by
pomocne tam, gdzie jest ograniczony dostp do linii
zasilajcych, a zuycie energii przekracza moliwoci
zasilania urzdze tylko i wycznie za pomoc konwencjonalnych baterii czy akumulatorw.
Protokoy komunikacyjne
Ze wzgldu na skomplikowane procedury zwizane
z tworzeniem nowych, specjalizowanych protokow
komunikacyjnych oraz tendencj do ujednolicenia
standardw i zachowania
otwartoci
systemw
wikszo producentw
urzdze do sieci bezprzewodowych korzysta z protokow
komunikacyjnych
oglnie dostpnych
na rynku. Z tego
powodu proste elementy
czujnikowe
korzystaj
z
takich
technologii komunikacji,
jak ZigBee czy Bluetooth.
W komunikacji midzy
moduami sterowania zazwyczaj stosuje si technologi Wi-Fi, rzadziej
Bluetooth. Jednak to nie
rodzaj protokou powinien by pierwszym
i decydujcym kryterium wyboru urzdzenia. Moe okaza
si na przykad, e
czujniki cinienia korzystajce z tej samej

technologii komunikacyjnej ZigBee, a pochodzce od rnych producentw, nie
bd w stanie wsppracowa ze sob.
W gr mog bowiem wchodzi ograniczenia technologiczne samych urzdze, nie
za moduw komunikacyjnych.
Bezprzewodowa sie Fieldbus

ze skanerem segmentowym
do rozproszonego
systemu sterowania
Hub segmentowy
z nadajnikiem
Gateway
Sie z indywidualnymi urzdzeniami bezprzewodowymi
Pojedyncze
urzdzenie bezprzewodowe
do rozproszonego
systemu sterowania
Hub i gateway segmentowy
Funkcjonalno przewodowych sieci magistralowych typu Fieldbus mona zwikszy

dziki zastosowaniu technik komunikacji bezprzewodowej.
Zwaywszy na to, e wikszo dostpnych na rynku urzdze bezprzewodowych

zostaa opracowana w ostatnich kilku latach, kwestie bezpieczestwa i pewnoci
transmisji s na bieco tworzone i udoskonalane. Stosowane w tym zakresie techniki i metody mona w zasadzie podzieli
na dwie grupy. W pierwszej sygnay zabezpieczane s fizycznie poprzez bezpieczne
70
zasilanie urzdze i stosowanie anten kierunkowych. Zapobiega to przede wszystkim nadmiernemu rozpraszaniu sygnaw
w eterze, co moe skutkowa przekamaniami, a take ryzykiem przechwycenia przez
niepowoane osoby. Niestety, w wielu przypadkach kompleksowe zastosowanie tej
metody nie jest moliwe, zwaszcza w zbyt
zatoczonym rodowisku przemysowym
(a zwykle jest bardzo zatoczone).
W drugiej grupie stosuje si kodowanie
danych i rne sposoby ich programowej
weryfikacji. Dane s przesyane w formacie, ktry nie moe by odczytany na zewntrz sieci. Dodatkowo wprowadza si
samoautoryzacj i weryfikacj urzdze
przyczonych do sieci i uzyskujcych dostp do danych w systemie. Platformy systemowe mog mie skomplikowane kody
ID dla kadego urzdzenia, tak by wykluczy moliwo podsuchu transmisji
przez nieautoryzowane odbiorniki. Zastosowanie odpowiednio skonfigurowanych
zapr (tzw. firewalli) broni hakerom dostpu do danych w caym systemie sterowania
i akwizycji danych.
Odwieanie danych
i ich organizacja
Urzdzenia bezprzewodowe s zwykle
konstruowane tak, aby wysa / odebra
dane w okrelonym czasie. Klasyczne, analogowe systemy sterowania w technologii
4-20 mA, przesyaj informacj w trybie
cigym. Jednak w wikszoci aplikacji
przemysowych nie jest to konieczne (z wyjtkiem niektrych krytycznych aplikacji
sterowania napdami itp.). Dlatego w systemach bezprzewodowych dane maj posta cyfrow i wysyane s w okrelonych
interwaach czasowych co jedn sekund,
a w bardziej wymagajcych aplikacjach nawet szybciej. Z kolei w aplikacjach, takich
jak okresowy monitoring, wysyka odbywa
si co godzin bd rzadziej. Oczywicie
konieczno szybkiego odwieania danych
procesowych wie si zawsze z wikszym
zuyciem energii ze wzgldu na du aktywno moduu nadajnika / odbiornika.
Naley unika nadmiernego skracania interwaw czasowych midzy transmisjami
do poziomw niszych ni konieczne dla
prawidowego dziaania aplikacji.
Niektre platformy systemowe oferuj

funkcje alarmowe. Zadziaaj, gdy urzdzenie ulegnie awarii w okresie pomidzy
jedn a drug wysyk danych. Przydadz
si rwnie, gdy dane nie zostan wysane, cho powinny ze wzgldu na ustalony
interwa czasowy. W takich systemach konieczne jest zainstalowanie dodatkowych
czujnikw monitorujcych stan urzdze
pomidzy transmisjami. Tego typu funkcja na pierwszy rzut oka moe wydawa
si mao uyteczna, jednak to wanie ona
pozwala na wyduenie okresw midzy
transmisjami danych (mniejsze zuycie
energii), przy jednoczesnym zachowaniu
kontroli nad urzdzeniami.
Wikszo urzdze ma moliwo transmisji danych procesowych w postaci pojedynczych, krtkich komunikatw, ktre
s niezwykle atwe (i energooszczdne) do
nadania i odbioru w technice radiowej. Jednake urzdzenia bardziej skomplikowane,
jak np. moduy monitoringu wibracji przesyajce informacje w postaci fali sygnaowej, musz dysponowa znacznie duszymi
okresami aktywnoci transmisyjnej. W niektrych aplikacjach nie stanowi to zbytniego problemu. Jednak w procesach, ktrych
dziaanie zaley od poprawnej transmisji duej iloci skomplikowanych danych,
kwestia ta powinna by wzita pod

uwag w pierwszym rzdzie.
Architektura point-to-point
Najstarsz i zarazem najprostsz organizacyjnie jest architektura
sieci, w ktrej pojedyncze urzdzenie,
wyposaone we wasny nadajnik radiowy, wysya sygnay
/ dane do gatewaya
(odbiornika), przyczonego lini przewodow do systemu
sterowania. W takiej
sieci gatewaye maj
moliwo jedynie odbierania sygnaw z nadajnikw.
Koncepcja
ta najlepiej sprawdza
si w aplikacjach z niewielk liczb urzdze. Dobrze
dziaa rwnie tam, gdzie s one rozproszone na do znacznym obszarze i wysyaj
dane do wielu punktw odbiorczych czy
wzw We/Wy. Jednak praktyczna realizacja wikszych systemw z wykorzystaniem
tego typu architektury jest do kosztow-
na. Powodem jest znaczna ilo niezbdnego sprztu i ryzyko interferencji pomidzy
rwnolegle dziaajcymi ukadami.
Przy wikszych instalacjach mona zastosowa koncepcj grupowania poszczeglnych urzdze sieciowych komunikujcych
si z jednym gatewayem. W takim przypad-
O ile rozwizania typu point-to-point, a take

z koncentratorami danych sprawdzaj si znakomicie
w systemach obejmujcych 5 do 10 urzdze
w jednym segmencie sieciowym, o tyle sieci mesh
dedykowane s do zastosowa w aplikacjach, gdzie
liczba urzdze przekracza 100.
ku kade urzdzenie po kolei wysya swoje
dane do gatewaya, ktry sortuje i wysya
je do nadrzdnego systemu sterowania. Poszczeglne urzdzenia nie maj moliwoci
wymiany informacji bezporednio pomidzy sob. Kade z nich dziaa niejako w separacji, wysyajc do systemu tylko wasne
dane. Sieci z architektur typu point-topoint s w zasadzie systemami firmowymi
(zamknitymi), cho mog wykorzystywa
standardowe, rwnie komercyjne protokoy komunikacji. Pobieranie danych z urzdzenia i ich obrbka w systemie sterowania
wymagaj zazwyczaj uycia specjalnego,
dedykowanego oprogramowania. A to ogranicza moliwoci wykorzystania ich na innych platformach systemowych.
Architektura
z koncentratorami danych
W praktyce rzadko wystpuj aplikacje
systemowe z jednym lub dwoma, a nawet
kilkoma urzdzeniami. Zazwyczaj pewne
grupy urzdze instalowane s w pobliu obsugiwanych maszyn lub zespow
maszyn, realizujcych okrelony proces
produkcji. Oczywicie mona zastosowa
w takich przypadkach architektur opisan
powyej. Jednak znacznie korzystniejszym
rozwizaniem jest uycie koncentratorw
danych, ktre zbieraj sygnay / dane od
urzdze i wysyaj je do systemu nadrzdnego przez jeden nadajnik. Pozwala to na
wyeliminowanie dodatkowych sygnaw
transmisji radiowej w zatoczonym pamie
transmisyjnym. Co wicej, koncentratory
zazwyczaj maj zewntrzne zasilanie. Dziki temu mog generowa sygna radiowy
wikszej mocy, co poprawia niezawodno
komunikacji nawet na wikszych odlegociach. Maj one budow moduow,
podobn do sterownikw PLC czy moduw We/Wy. Moduy nadajnika radiowego
mog mie doczane rne bloki, zalenie
od liczby i typu obsugiwanych urzdze
systemowych. Jeeli na przykad zbiornik
Wicej wyobrani
Marek Piekowski, dyrektor Emerson Process Management:
echnologia przemysowej komunikacji bezprzewodowej osigna zadowalajcy poziom pewnoci
dziaania. Wielu inwestorw dopiero zapoznaje si z jej moliwociami lub wrcz nie wie o
tej technice. Nie s do koca rozpoznane moliwoci, jak i ograniczenia. Nieraz brakuje nam
wyobrani w poszukiwaniu ciekawych, wyjtkowych aplikacji. W chwili obecnej nie zalecamy stosowania
tej technologii w ptlach regulacyjnych. To ograniczenie wydaje si istotne dla uytkownikw, chocia
obwody regulacyjne stanowi tylko kilkanacie procent wszystkich pomiarw spotykanych na instalacji.
Najistotniejsz przyczyn s kwestie zasilania. Modu zasilajcy przy czstych prbkowaniach nie
wystarczy na dugo, a potrzebne jest dziaanie przez okres przynajmniej trzech lat. Bez problemu mona
speni ten warunek przy pomiarach dla celw monitoringu i sygnalizacji. Uytkownicy nie do koca rozpoznaj korzyci
wynikajce z komunikacji bezprzewodowej, takie jak niskie koszty montau i krtki czas rozruchu. Wszyscy mamy do czynienia
z rnymi formami cznoci, takimi jak: WiFi, Bluetooth, telefonia komrkowa. Dlatego wierzymy, e w nadchodzcych latach
ten sposb przekazu informacji w rodowisku przemysowym bdzie rozwija si dynamicznie. Szczeglnie dostarczane
przez nasz firm samoorganizujace si sieci typu mesh , oferuj pewno przekazania informacji zblion do pocze
przewodowych. W chwili obecnej barier jest raczej ludzka wiadomo ni technika. Ale przypomnijmy sobie, co mylelimy
jeszcze nie tak dawno o stosowaniu Ethernetu w przemyle.
72
ma wasny przepywomierz, czujnik cinienia i poziomu, wsppracujcy z wycznikami alarmowymi poziomu i cinienia,
mona skonfigurowa wejcia tak, by obsugiway dane wielkoci skalarnych, jak
i bitowych.
Gatewaye maj moliwo separacji
zmiennych dla systemu sterowania. Korzystaj ze standardowych protokow (np.
Modus) do formowania ramek komunikatw i ich dystrybucji w systemie. Mog
rwnie obsugiwa urzdzenia komunikujce si w standardzie HART.
Bezprzewodowe sieci
magistralowe typu Fieldbus
Zastosowanie
technologii
komunikacji
bezprzewodowej w sieciach typu Fieldbus
realizowane jest zazwyczaj jedn z dwch
metod. Pierwsza polega na zebraniu danych
ze wszystkich urzdze sieci (poczonych
przewodami) w jednym hubie skanujcym,
ktry peni zarazem funkcj koncentratora danych, a nastpnie przesanie ich do
moduu gatewaya, ktry przekazuje je do
nadrzdnego systemu sterowania. W przypadku drugiej metody wykorzystuje si
bezprzewodowe gatewaye z wbudowanymi moduami skanerw segmentowych, do
ktrych przyczone mog by urzdzenia
zarwno przewodami, jak i torami transmisji bezprzewodowej. Dobrym przykadem
moe by zbiornik z ruchom pokryw, na
ktrej zamontowany jest czujnik poziomu.
W takiej aplikacji wszystkie czujniki mog
by doczone do sieci przewodowo, a wanie ten jeden torem bezprzewodowym.
Dziki temu dane ze wszystkich urzdze
obsugujcych zbiornik mog by zebrane
w jednym gatewayu.
Sieci o strukturze
siatkowej (mesh)
W dyskusjach pomidzy specjalistami coraz
czciej pojawia si kwestia rosncej popularnoci i dostpnoci urzdze majcych
zintegrowane moduy komunikacji radiowej. Mog one wymienia midzy sob informacje i komunikowa si z gateweyami
przy zachowaniu transmisji danych w tzw.
czasie rzeczywistym. W tej koncepcji tworzenia tzw. sieci siatkowych obowizuj
dwie metodologie postpowania.
To nie rodzaj protokou powinien by

pierwszym i decydujcym kryterium wyboru
urzdzenia. Moe okaza si na przykad,
e czujniki cinienia korzystajce z tej
samej technologii komunikacyjnej ZigBee,
a pochodzce od rnych producentw,
nie bd w stanie wsppracowa ze sob.
W gr mog bowiem wchodzi ograniczenia
technologiczne samych urzdze, nie za
moduw komunikacyjnych.
Pierwsza bazuje na wykorzystaniu urzdze zasilanych tylko bateryjnie. Wiodcym rozwizaniem technologicznym w tym
zakresie jest nowy protok WirelessHART.
W takiej sieci kade z urzdze ma wbudo-
wany modu nadajnika / odbiornika i moe

komunikowa si ze wszystkimi innymi
urzdzeniami w jego zasigu oraz gateweyem. Urzdzenia, ktre s zbytnio oddalone
od gatewaya, mog skorzysta z porednictwa innych urzdze znajdujcych si w zasigu sygnau radiowego. Nastpnie dane
przekazywane s kolejnym urzdzeniom lub
bezporednio do gatewaya. W ten sposb
powstaj tzw. cieki danych, umoliwiajce jak najszybsz transmisj z urzdze do
Sie siatkowa z indywidualnymi urzdzeniami

Urzdzenia sieciowe
jako wzy sieci siatkowej
Do rozproszonego
systemu
sterowania
Sie siatkowa z moduami wzw poredniczcych

Komunikacja
midzy urzdzeniami
Komunikacja
midzy wzami
poredniczcymi
Wzy
Do rozproszonego
systemu
sterowania
Indywidualne
urzdzenia
Wze gateway
Sieci siatkowe z indywidualnymi urzdzeniami zasilanymi bateryjnie wymagaj mniej

infrastruktury sieciowej, co wie si jednak z pewnymi ograniczeniami dotyczcymi
zasigu, szybkoci transmisji i pewnoci transmisji. W sieciach siatkowych z moduami
wzw poredniczcych pojawiaj si dodatkowe elementy infrastruktury, jednak
wzrasta szybko transmisji, jej pewno oraz zmniejsza si zuycie energii z baterii.
74
gatewaya lub do innego urzdzenia, w ktrym dane s wykorzystywane.

Chocia ten sposb realizacji wprowadza
pewne opnienia w transmisji danych, to
jednak uzyskiwane czasy przejcia danych
z urzdzania do gatewaya s zwykle i tak
krtsze od standardowych okresw raportowania. Po pewnym czasie dziaania sieci
urzdzenia skadowe tworz wasn siatk
pocze, pozwalajc na szybk rekonfiguracj w przypadku zmiany pooenia jednego z nich bd jego awarii. Komunikacja
zostaje podtrzymana, a inne urzdzenia
mog dodatkowo zgosi fakt wystpienia
problemu i uatwi jego lokalizacj.
Tego typu topologia ma wiele zalet. Nie
wymaga stosowania praktycznie adnej
dodatkowej infrastruktury sieciowej. Do
konfiguracji pocze urzdzenia uywaj
jedynie wasnego oprogramowania. Po zoptymalizowaniu sieci znacznie spada pobr
energii z baterii, ktre mog z powodzeniem zapewni dziaanie urzdze nawet
przez kilka lat. Z drugiej strony niski pobr
energii wie si ze zmniejszeniem zasigu
urzdze. Niezawodno komunikacji jest
wic uzaleniona od wszystkich maych
moduw radiowych wspierajcych siebie
nawzajem i niemogcych skorzysta z adnych dodatkowych nadajnikw zasilanych
zewntrznie.
Wze daje moc

Drug z dostpnych w tego typu sieciach
metodologii jest zastosowanie poza urzdzeniami z zasilaniem bateryjnym dodatkowych wzw poredniczcych, ktre
maj zewntrzne zasilanie. W takiej sieci
urzdzenia komunikuj si tylko z wzami poredniczcymi, nie za bezporednio
midzy sob. Z kolei wzy poredniczce
mog wymienia informacje midzy sob
oraz z gateweyami. Dodatkowo urzdzenia indywidualne mog komunikowa si
z kilkoma wzami poredniczcymi, co
zapewnia redundancj torw transmisji
danych. Chocia ta metodologia wymaga
wikszych nakadw na infrastruktur,
ma pewn przewag nad poprzednio omawian. Po pierwsze wzy poredniczce
generuj znacznie silniejsze sygnay radiowe i w szerszym pamie czstotliwoci.
W efekcie dane s transmitowane z od-
legych moduw do gateweya szybciej i z mniejsz

liczb retransmisji na ciece komunikacyjnej. Dziki
zwikszonej mocy komunikacja jest pewniejsza. Pojedyncze urzdzenia sieciowe mog czciej przechodzi
w stan tzw. upienia, oszczdzajc baterie. Musz by
aktywne tylko w momencie wykonywania transmisji
swoich danych. Nie uczestnicz w cyklach transmisyjnych innych urzdze. Dodatkowo ze wzgldu na to,
e wzy poredniczce mog odbiera sygnay z urzdze przez cay czas, znacznie szybciej przekazywana
jest informacja o ewentualnych awariach itp.
Oczywicie doczanie wielu wzw poredniczcych prowadzi do skomplikowania struktury sieci.
Nawet jeli nie zawsze potrzebuj kabla transmisji
danych, to na pewno konieczny jest kabel zasilajcy, co zwiksza ogln liczb przewodw w systemie.
Przy zastosowaniu kabli danych wzy mog peni
rwnie funkcj prostych gatewayw, zwikszajc
elastyczno sieci i moliwych cieek transmisji danych.
Waciwe rozpoznanie potrzeb

Sieci siatkowe opracowano z myl o obsudze wikszych aplikacji, o duej liczbie urzdze. O ile rozwizania typu point-to-point, a take z koncentratorami danych sprawdzaj si znakomicie w systemach
obejmujcych pi do dziesiciu urzdze w jednym
segmencie sieciowym, o tyle sieci mesh dedykowane
s do zastosowa w aplikacjach, gdzie liczba urzdze
przekracza sto. Dlatego tak istotny jest prawidowy
dobr architektury systemu sieciowego bezprzewodowego do konkretnej aplikacji.
Wybr dobrej platformy sieciowej z komunikacj
bezprzewodow, podobnie jak wybr odpowiednich
narzdzi czy urzdze systemowych, zaley przede
wszystkim od prawidowego poznania i zrozumienia potrzeb automatyzowanego procesu. Lokalizacja
urzdze, ich dokadno, czstotliwo aktualizacji
danych itp. powinny by przedmiotem szerokiej dyskusji. Dopiero wtedy, gdy wyoni si jasny obraz wzajemnych zalenoci midzy tymi czynnikami oraz plan
strategii dziaania systemu sieciowego, moliwy jest
dobr optymalnego rozwizania technicznego i architektury systemowej.
ce
Artyku pod redakcj dra in. Andrzeja Oadowicza,

adiunkta w Katedrze Automatyki Napdu
i Urzdze Przemysowych Akademii
Grniczo-Hutniczej w Krakowie
Innowacja w kamerach
W
raz z rozwojem przemysowych systemw wizyjnych rosn wymagania dotyczce aplikacji

wykorzystujcych kamery liniowe. Prdkoci przesuwu obiektw znacznie wzrastaj,
a zwikszenie intensywnoci owietlenia nie zawsze jest
moliwe. Dlatego te DALSA stworzya now matryc dla
kamer liniowych, wykorzystujc architektur z podwjn
lini (Dual Linescan Architecture). Dziki takiemu rozwizaniu znacznie wzrasta czuo matrycy i zmniejsza si
podatno na zakcenia.
Schemat tej architektury pokazany jest na rysunku 1.
Rysunek 1: Dual Linescan Architecture
Matryca skada si z dwch rwnolegych linijek. Obie

linijki podczone s do osobnych bramek sterujcych
opnieniem. Obraz pobierany jest najpierw przez jedn
linijk, a nastpnie, po czasie ustawianym na bramce,
przez drug linijk. Nastpnie oba pobrane obrazy dodawane s do siebie i wysyane jako jeden obraz. W rozwizaniu tym zachowano moliwo sterowania czasem
ekspozycji.
Opnienie ustawiane jest w zalenoci od kierunku
przesuwu obiektu. Jeeli obiekt skanowany przesuwa si
od gry do dou matrycy, najpierw wyzwalana jest grna
linijka, a po czasie opnienia dolna linijka. Czas opnienia jest tak dobrany, aby obie linijki pobray dokadnie
ten sam fragment skanowanego obiektu.
Matryca ma moliwo pracy w trzech trybach:
Single Line Scan Mode,
Dual Line Scan Mode,
Tall Pixel Mode.
W trybie Single Line Scan Mode wykorzystywana jest
tylko jedna linijka w matrycy. Kamera dziaa wtedy jak
zwyka kamera liniowa. Sterowanie opnieniem i dodawanie obrazw jest wyczone. Obraz pobrany jest wysyany bezporednio do komputera.
Pixell Detail
14 m
14 m
CCD Readout Shift Register
Sensor 2 (14 m x 14 m)
Rysunek 2: Schemat dziaania Single Line Scan Mode
Dual Line Scan Mode wykorzystuje wszystkie moliwoci oferowane przez t matryc. Schemat dziaania tego
trybu pokazany jest na rysunku 2. Kierunek przesuwu
obiektu wpywa na kolejno pobierania obrazu przez poszczeglne matryce.
76
DZIA SPONSOROWANY PRZEZ:
liniowych
One step ahead!
Pixell Detail
Zalety stosowania architektury Dual Line Scan:

dwa razy lepsza czuo,
zwikszenie dynamiki przy tym samym poziomie
owietlenia,
zmniejszenie wpywu szumw,
lepsza czuo w pamie UV,
moliwo ustawiania opnienia w zalenoci od kierunku przesuwu obiektu.
14 m 14 m
14 m

Sensor 1 (1 4m x 14 m)
Na rysunku 5. pokazano przykadowe zdjcie z wykorzystaniem trybu Single Linescan oraz Dual Linescan. Zdjcia
zostay pobrane w takim samych warunkach wietlnych.
Zdjcie wykorzystujce technologi Dual Linescan jest
znacznie janiejsze i wyraniejsze.
Delay
Scan
Direction
Pixell Detail
14 m 14 m
14 m

Delay
Rysunek 5: Rnice w obrazie uzyskanym za pomoc technologii
Scan
Direction
Single Linescan i Dual Linescan
Rysunek 3: Schemat dziaania Dual Line Scan Mode
W trybie Tall Pixel Mode obie linijki pracuj jednoczenie,

co pozwala na zwikszenie pola widzianego przez kamer.
Zasada dziaania tego trybu pokazana jest na rysunku 4.
Pixell Detail
Technologia ta zostaa uyta po raz pierwszy w kamerach liniowych serii Spyder 3 firmy DALSA. Dostpne
rozdzielczoci to 1 024 i 2 048 pikseli na lini. Kamera
dostpna jest z interfejsem GigE, co znacznie uatwia jej
integracj.
14 m
28 m
Wicej informacji na temat technologii Dual Linescan oraz

kamer z serii Spyder 3 mona znale na stronie internetowej www.dalsa.com. Dystrybutorem firmy DALSA w Polsce jest firma Parameter Aktiebolag SA oddzia w Polsce.
Sensor 1 and 2 (28 m x 14 m)
Micha Aftewicz
Sales Manager
tel. +48 664 921 922
e-mail: sales@parameter.pl
Rysunek 4: Schemat dziaania Tall Pixel Mode
77
JAK TO SI ROBI?
Produkcja przyjazna dla rodowiska
Zielone fabryki
Proekologiczny styl ycia polega na dokonywaniu wyborw uwzgldniajcych skutki
podejmowanych decyzji dla rodowiska. Szefowie fabryk, ktrzy dojrzeli do zielonych
inwestycji, mog skorzysta z wielu dostpnych rozwiza. Poczwszy od zakadowych
systemw gospodarowania energi po odpowiednie sterowanie ukadami klimatyzacji.
ostatnich latach media szczeglnie intensywnie naganiaj katastrofalne dla rodowiska naturalnego skutki emisji
szkodliwych substancji do atmosfery. Nic
dziwnego, e coraz wicej przedsibiorstw
czy si w ruchu na rzecz proekologicznego prowadzenia dziaalnoci gospodarczej.
Larry Bliss z organizacji LEED (Leadership
in Energy and Environmental Design), prowadzcy specjalistyczne prace dla General
Motors, mwi, e proekologiczna produkcja to oczywicie nic innego, jak redukcja
bd wrcz wyeliminowanie jakiegokolwiek
negatywnego oddziaywania podmiotw
gospodarczych na rodowisko naturalne.
W zakres tego pojcia wchodzi poszukiwanie nowych metod efektywnego wykorzystania energii, tworzenie zdrowszego
rodowiska dla zatrudnionych osb, minimalizowanie zakce w naszym otoczeniu
i wykorzystywanie w budowie materiaw
bardziej przyjaznych dla rodowiska dodaje przedstawiciel LEED.
Zdaniem Chrisa Talla, specjalisty z NRG
Systems, projektowanie i wytwarzanie wyrobu majcego niewielki wpyw na rodowisko moe przysparza przedsibiorstwu
korzyci zarwno ekonomiczne, jak ekologiczne. Specjalnoci firmy jest wytwa-
78
W fabryce General Motors w Lansing zuycie wody

spado o 45%, czciowo dziki zbieraniu wody
opadowej z dachu i przechowywaniu jej w cysternach.
Deszczwka wykorzystywana jest zamiast wody pitnej
do spukiwania toalet. rdo: General Motors
JAK TO SI ROBI?
rzanie urzdze przeznaczonych do pozyskiwania energii elektrycznej z wiatru. S

to kompletne ukady do elektrowni wiatrowych: przechylne wiee, aparatura czy te
czujniki do pomiarw oraz analizy prdkoci i kierunku wiatru. Ot NRG zbudowao cakowicie nowy zakad w Hinesburgu
(USA), wykorzystujc w tym celu procedury
i materiay speniajce wymagania ekologiczne. Przykadowo, zastosowano czujniki
obecnoci osb w pomieszczeniach do zminimalizowania potrzeb owietleniowych.
W rezultacie budynek zuywa obecnie tylko
jedn czwart energii, jak pobiera typowy
budynek tej samej wielkoci. Ponad 50%
wykorzystywanej energii elektrycznej NRG
pozyskuje z baterii sonecznych i elektrowni wiatrowych.
Nie ma produkcji, nie ma prdu

Nowa fabryka NRG uzyskaa Zoty Certyfikat LEED i staa si jednym z zaledwie
kilku przemysowych budynkw na wiecie, ktre uzyskay to wyrnienie. LEED
jest akceptowanym przez rzd Stanw
Zjednoczonych standardem w dziedzinie
projektowania, wznoszenia i utrzymywania obiektw budowlanych. Stowarzyszenie pod nazw Green Building Council
oraz LEED maj charakter urzdowych
organw przyznajcych wyrnienia dotyczce jakoci budynkw i caych kompleksw fabrycznych z proekologicznego
punktu widzenia.
Pierwszym w wiecie obiektem wyrnionym Zotym Certyfikatem LEED bya
fabryka samochodw General Motors
w Lansing (USA). Oczekuje si, e w cigu 10 lat funkcjonowania zakad bdzie
w stanie zaoszczdzi okoo 150 000 m 3
wody oraz 30 mln kWh energii elektrycznej w porwnaniu z tradycyjnymi obiektami tej wielkoci. Jest to moliwe midzy
innymi dziki temu, e maszyny chodz
wycznie podczas fazy produkcji. We
wszystkich innych stanach s odczane
NRG zbudowao cakowicie nowy zakad w Hinesburgu (USA), wykorzystujc w tym

celu procedury i materiay speniajce wymagania ekologiczne. Przykadowo,
zastosowano czujniki obecnoci osb w pomieszczeniach do zminimalizowania
potrzeb owietleniowych. W rezultacie budynek zuywa obecnie tylko jedn
czwart energii, jak pobiera typowy budynek tej samej wielkoci. Ponad 50%
wykorzystywanej energii elektrycznej NRG pozyskuje z baterii sonecznych i elektrowni
wiatrowych, umieszczonych na tyach fabryki. rdo: NRG
od zasilania. Ukad sterowania w lakierni

automatycznie wcza i wycza owietlenie, a dziaanie wentylatorw zaley od
pooenia drzwi kabiny lakierniczej. Gdy
pracownik otwiera drzwi, automatycznie
zapala si wiato, a wentylator wycigowy wcza si i pracuje przy wczeniej
ustalonych prdkociach obrotowych (zalenie od tego, czy otwarte s jedne czy
dwoje drzwi). Zamknicie drzwi przez pracownika powoduje jednoczesne wyczenie owietlenia i zmian obrotw wentylatora na minimalne, pozwalajc na suszenie
przez wczeniej ustalony czas a do cakowitego wyczenia.
79
JAK TO SI ROBI?
Pierwszym w wiecie obiektem wyrnionym Zotym Certyfikatem LEED bya fabryka samochodw General Motors w Lansing
(USA). Oczekuje si, e w cigu 10 lat funkcjonowania zakad bdzie w stanie zaoszczdzi okoo 150 000 m3 wody oraz
30 mln kWh energii elektrycznej w porwnaniu z tradycyjnymi obiektami tej wielkoci. rdo: General Motors
Deszczwka zamiast pitnej

Co istotne, rozwizania podnoszce efektywno wykorzystania energii zostay
umieszczone we wszystkich ukadach.
Rezultatem jest obnienie kosztw zuycia energii o 43% w odniesieniu do przemysowego standardu, za przewidywane
roczne oszczdnoci sigaj 1 mln USD.
Przykadowo, zuycie wody spado o 45%,
czciowo dziki zbieraniu wody opadowej
z dachu i przechowywaniu jej w cysternach.
Deszczwka wykorzystywana jest zamiast
wody pitnej do spukiwania toalet.
Owietlenie fabryki jest regulowane
systemem gospodarowania energi powizanym z programem planowania produkcji mwi Jim Konkle, inynier energetyk
z GM. Panele owietleniowe madaj mikroprocesorowe moduy, pozwalajce na
komunikowanie si z systemem gospodarowania energi. Pozwala to na wyczanie
owietlenia w czasie przerw w produkcji.
80
Na podobnej zasadzie opiera si rwnie

sterowane owietleniem zewntrznym.
Z kolei instalacja klimatyzacyjna zawiera kompletne centrale klimatyzacyjne (z
filtrami, wymiennikami ciepa i chodnicami), umieszczone na dachu i wentylatory
umieszczone na bocznej cianie budynku.
Sterowanie prac instalacji klimatyzacyjnej
jest poczone z oglnozakadowym systemem gospodarowania energi i opiera si
na pomiarach temperatury oraz obecnoci
osb w klimatyzowanych pomieszczeniach.
Profilaktyka
w utrzymywaniu temperatury
Opto22, dostawca ukadw sterowania
prac urzdze klimatyzacyjnych, rwnie
zdecydowa si na gruntowny przegld
swoich urzdze pod ktem oszczdnoci w wydatkach na energi. Dodatkowo
producent wprowadzi w swoim zakadzie
zasad wyczania komputerw w porze
Control Engineering
startuje z kolejnym wiatowym turne
j
Zarezer wu
ni
powierzch yj
dotrz
ju dzi
rzekazem
ze swoim p tw
n
do decyde
o
wiatoweg
.
przemysu
Warto rynku automatyki przemysowej w Europie rodkowej

i Wschodniej stale wzrasta - czy sta Ci na pozostanie w tyle?
Control Engineering przedstawia unikaln moliwo rozszerzenia obszaru oddziaywania Twoich produktw na kraje Europy
rodkowej i Wschodniej. Twoja oferta dotrze do specjalistw odpowiedzialnych za zakupy produktw automatyki przemysowej
w Polsce, Rosji, Czechach, Sowacji oraz na Ukrainie*. Przedstawiamy III edycj dodatku:
wiatowy rynek produkcji przemysowej

Raz w roku zespoy redakcyjne wszystkich edycji tworz wsplnie dodatek wiatowy rynek produkcji przemysowej,
ktry nastpnie dystrybuowany jest wrd czytelnikw Control Engineering na caym wiecie.
Tematyka dodatku: szanse, trendy, osignicia i wyzwania rynku produkcji przemysowej. Ju w kwietniu 2008!
Nakad w Europie rodkowej i Wschodniej: 20 000 egzemplarzy
Zarezerwuj powierzchni ju dzi i skorzystaj z atrakcyjnych rabatw:
Publikacja promocyjna w trzech edycjach: 20 % rabatu

Publikacja promocyjna w dwch edycjach: 10 % rabatu
Publikacja promocyjna w jednej edycji: wedug cennika Control Engineering danego kraju
We udzia w naszej podry dookoa wiata,

zaprezentuj swoje produkty, skontaktuj si z Control Engineering:
Agnieszka Gumienna
Control Engineering Polska
+ 48 22 852 44 15 w. 109
ag@controlengpolska.com
*Wydanie rosyjskie dystrybuowane jest na targach branowych na Ukrainie.
JAK TO SI ROBI?
Fabryka General Motors w Lansing

jest najbardziej proekologicznym
zakadem produkujcym samochody
na wiecie.
nocnej i odzyskiwania papieru. Dodatkowo ukad sterowania prac instalacji

klimatyzacyjnej oraz owietleniem oparto
na systemie wasnej produkcji Snap PAC.
Zawiera on wszystkie niezbdne elemen-
ty poczwszy od regulatorw i moduw

We/Wy po oprogramowanie. Umoliwia
zbieranie danych dotyczcych ogrzewania, wentylacji i klimatyzacji, parametrw
wody oraz owietlenia. Dziki temu umoliwia bardziej efektywne monitorowanie,
regulacj i sterowanie dziaaniem caej
instalacji.
Pierwszym krokiem w pracach dotyczcych oszczdnoci w zuyciu energii byo
dokadne sprawdzenie dziaania urzdze
instalacji klimatyzacyjnej i owietleniowej.
Inynierowie sporzdzili odpowiednie raporty dotyczce przerw w pracy oraz usterek w dziaaniu elementw wyposaenia
i urzdze. Nastpnie podzielono te usterki
na takie, ktre:
Poyczamy Ziemi
Dla Control Engineering Polska mwi Magorzata Dziarczykowska, SHEQ Engineer, Danfoss:
godnie z polityk rodowiskow traktujemy swj wpyw na rodowisko
jako jeden z priorytetw. Nie jest to jednak pusty slogan, poniewa
utosamiamy si ze sowami Antoine de Saint-Exupry i wiemy, e Ziemi
nie dziedziczymy po naszych rodzicach, poyczamy j od naszych dzieci.
Dokadamy wszelkich stara, by poszerza wiadomo ekologiczn wrd
naszych pracownikw. Nowe osoby przechodz obligatoryjne szkolenie, podczas
ktrego zapoznawane s z panujcymi w firmie ekozasadami. Przykadem
moe by selektywne gromadzenie odpadw. W Danfoss funkcjonuje wietnie
zorganizowany system zbirki. W wielu miejscach czy to na hali czy w biurze,
widoczne s dokadnie oznaczone pojemniki na poszczeglne rodzaje mieci.
Nasz filozofi jest zagospodarowanie jak najwikszej iloci odpadw. Dlatego
Danfossowi nie wystarcza, e podwykonawcy jedynie zabior z terenu wszystkie mieci. Przede wszystkim chcemy wiedzie,
co si z nimi potem dzieje i w jaki sposb s przetwarzane. Podczas projektowania produktw, produkcji i konserwacji maszyn
rwnie staramy si by proekologiczni. Posiadamy list negatywnych substancji, ktrych staramy si nie stosowa, ogranicza
ich zuycie lub zastpowa mniej szkodliwymi. Ostatnio zastpilimy zastosowanie rozpuszczalnika w myjce do czyszczenia
czci maszyn na myjk zawierajca pyn z mikroorganizmami, ktre zwalczaj brud. Wiele produktw Danfoss suy ochronie
rodowiska ze wzgldu na swoj energooszczdno. Produkujemy pompy ciepa pozwalajce korzysta z energii odnawialnej,
jednoczenie przyczyniajc si do zmniejszenia emisji dwutlenku wgla. Osoby zajmujce si zarzdzaniem rodowiskowym
w rnych oddziaach Danfoss, spotykaj si raz w roku i wsplnie szukaj inspiracji do dalszych dziaa. Dziel si wiedz i
dowiadczeniem, omawiaj ekonomiczne aspekty zarzdzania rodowiskiem.
82
uniemoliwiay wczenie wentylatorw,

l utrzymyway si stale,
l powodoway uszkodzenie (urwanie) opatki wentylatora,
l powodoway spalenie silnika.
Ustalono, e niektre zawory
instalacji klimatyzacyjnej zamontowane na suficie byy zamknite
i nie dopuszczay mieszanki zimnej
wody i glikolu do chodzenia powietrza, powodujc straty energii.
Poza naprawieniem uszkodzonego
wyposaenia pracownicy opracowali now strategi funkcjonowania zaworw. Firmowe regulatory
Mistic operoway uprzednio algorytmem regulacyjnym PID, ktry
powodowa cige korekty w pooeniu zaworw, w celu zmiany natenia przepywu wody. Regulacja
ta bya niedokadna, poniewa warto zadana temperatury pobierana
bya z sygnau czujnika umieszczonego w kanale zuytego powietrza
wylatujcego z budynku. Aby to
poprawi czujniki temperatury zawieszono pod sufitami, a funkcj
zaworw zmieniono na dwupooeniow (zamknity lub otwarty).
Wentylatory pracoway bez przerwy cay dzie, zapewniajc maksymalne chodzenie i zuywajc przy
tym wiele energii take w godzinach najwyszych cen za energi.
Zesp projektantw przyj zatem
strategi pracy wentylatorw tylko
w przypadkach potrzeby chodzenia
oraz z wydajnoci wystarczajc,
aby zapewni wymagan, wczeniej
ustalon temperatur w budynku.
Urzdzenie sterujce korzystao te
z dodatkowych czujnikw temperatury na zewntrz do odczytu temperatury kadego poranka. Suyo
to wyprzedzajcemu inicjowaniu
pracy chodnicy w przypadkach,
gdy temperatura otoczenia spada
poniej ustalonej wartoci. Strategi profilaktycznej pracy realizowa ukad regulacji Snap PAC, otwierajc rwnoczenie zawory (lub
l
zasuwy) na wyrzutniach zuytego

powietrza z budynku i przewodach,
umoliwiajcych chodzenie powietrza wtaczanego do budynku.
wyprzedzamy
technologi
systemy wizyjne
Uwaga na pozorne
oszczdnoci
Wysiki firmy zaowocoway zmniejszeniem emisji dwutlenku wgla
o 29%. Taki rezultat wykazay pomiary zawartoci CO2 w spalinach
z kota opalanego paliwem mineralnym. Firma jest obecnie zaangaowana w ograniczenie emisji pozostaych iloci CO2, ubiegajc si
o Zielony Certyfikat, przyznawany
przez fundacj Bonneville Environmental Foundation.
Kiedy rozpoczynasz budowa
zakad lub dom, powi 90%
swojego czasu na przemylane projektowanie, a 10% na budowanie
radzi Chris Tall z NRG. Poziom jakoci przy dopracowywaniu
szczegw podczas projektowania
proekologicznego budynku jest zupenie inny w odniesieniu do tego,
co byo dotychczas norm w przemyle budowlanym.
Szczegowe analizy kosztw
kadego przedsiwzicia wyranie
dowodz, e jedna zotwka zaoszczdzona na etapie technicznego i organizacyjnego przygotowania
moe skutkowa strat 10 zotych
podczas realizacji przedsiwzicia.
Ten fakt warto poleci uwadze inwestorw poszukujcych prawdziwych, a nie pozornych rde obniki kosztw inwestycji.
kamery
CCD & CMOS
oprogramowanie
owietlacze
obiektywy
framegrabbery
szkolenia
optoelektronika
sensory
lampy
lasery
optyka
pozycjonowanie
pomiary
ce
systemy
mikropozycjonujce
Artyku pod redakcj in. Jzefa

Czarnula, specjalisty automatyka
z wieloletnim dowiadczeniem
w projektowaniu i uruchamianiu
ukadw automatyki
systemy
pomiarowe 3D
One step ahead!
www.parameter.pl
Tel: +48 664 921 922
sales@parameter.pl
W PRAKTYCE
Zwikszanie kompatybilnoci sterownikw PLC
Lepsze wrogiem
Kiedy Weiler Engineering dokona modernizacji systemw napdowych w swoich
maszynach, okazao si, e moliwoci sterownika PLC ograniczaj funkcjonalno nowego
wyposaenia. Problemy z kompatybilnoci postawiy pod znakiem zapytania cay projekt.
ymiana skadnikw systemu

sterowania to czynno przemylana, ktr kady automatyk zawsze traktuje bardzo
powanie. Rne konfiguracje sprztowe
s dokadnie badane i testowane przed
ostatecznym wyborem sprztu. Nowo modyfikowana maszyna musi pracowa cakowicie poprawnie, aby speni stawiane
jej wymagania oraz mc bezproblemowo
integrowa si z innym sprztem wykorzy-
stywanym w zakadzie. Zazwyczaj jednak

inynierowie nie s w stanie wykorzysta
wszystkich moliwoci oferowanych przez
urzdzenia. Dzieje si tak wycznie z powodu braku lub ograniczonej kompatybilnoci urzdze. Dla producentw typu
OEM przystosowanie wyposaenia maszyny do wymaga, jakie ma spenia, to kwestia kluczowa. Producent musi wzi pod
uwag fakt, e sygnay sterujce maszyn
rni si w zalenoci od jej przeznacze-
Proces wytaczania i napeniania plastikowego naczynia

Wytaczanie
Przycinanie
rdo: Weiler Engineering i Control Engineering
84
W PRAKTYCE
dobrego
nia. Poza tym musi by kompatybilna z szerok gam wsppracujcego z ni wyposaenia.
Weiler Engineering ma czterdziestoletnie
dowiadczenie w produkowaniu systemw
wydmuchujco-napeniajco-uszczelniajcych. Stosowana przez ni technologia
Asep-Tech czy formowanie przez nadmuchiwanie, sterylne napenianie i hermetyczne uszczelnianie w jednym systemie
pracujcym w trybie cigym. Firma jest
jednym z gwnych wiatowych dostawcw maszyn do sterylnego pakowania medykamentw i rodkw higienicznych. Aby
je wytworzy, naley speni bardzo ostre
wymagania technologiczne producenta,
dystrybutora i uytkownika kocowego.
Napenianie
Tym wyzwaniom mona sprosta przy uyciu specjalnych pojemnikw i metod ich
zamykania. Weiler ma w swojej ofercie szerok gam maszyn do produkcji opakowa
1) Urzdzenia do wytaczania wyciskaj plastik z piciu okrgych elementw

do szesnastu tub. Wzek maszyny, ktry przytrzymuje form cofa si i zamyka
otwarte tuby.
2) Nastpnie s one odcinane, a wzek przesuwa si do przodu w czasie,
gdy plastik napenia kolejne tuby.
3) Maszyna zaopatrzona z kadej strony w pi do szedziesiciu wtryskiwaczy
napenia ciecz pojemniki umieszczone wewntrz formy.
4) Wtryskiwacze zostaj wycofane z formy, a pojemniki uszczelnione.
5) Po uformowaniu i ostygniciu pojemniki s uwalniane. Wzek cofa si
i cay cykl jest powtarzany.
Uszczelnianie
Chodzenie
85
W PRAKTYCE
szym standardom. Z pomoc przyszed inny

producent, jednak nie by w stanie zaproponowa nam sterownikw o takiej funkcjonalnoci, jakiej oczekiwalimy. Bylimy
bardzo zaniepokojeni. Warto podkreli, e
sytuacja nie powstaa z winy producenta
Uywamy okrelonych typw sterownikw w naszych
PLC. Problem stanomaszynach od 25 lat. Problemy powstay, gdy
wia integracja stedostawca sterownikw PLC zastpi dotychczasow rownikw tej firmy
i pozostaego wypolini produktw now. Druga generacja nie
saenia.
Wyposaenie Weiodpowiadaa naszym standardom.
ler Asep-tech dziaa
nastpujco: urzdzenia do wytaczania wyciskaj plastik
PLC, kiedy dostawca sterownikw zmieni
z piciu okrgych elementw do szesnastu
gam oferowanych produktw.
tub. Wzek maszyny, ktry przytrzymuje
Uywamy okrelonych typw sterowniform, cofa si i zamyka otwarte tuby. Nakw PLC w naszych maszynach od 25 lat
stpnie s one odcinane, a wzek przesu mwi Robert Mazur, maneder dziau inwa si do przodu w czasie, gdy plastik naynierii elektrycznej Weinera. Problemy
penia kolejne tuby. Maszyna zaopatrzona
powstay, gdy dostawca sterownikw PLC
z kadej strony w pi do szedziesiciu
zastpi dotychczasow lini produktw
wtryskiwaczy napenia ciecz pojemniki
now. Druga generacja nie odpowiadaa nao pojemnociach od 0,2 ml do 1 000 ml,
ktre wytwarzane s w iloci do 15 000
sztuk na godzin w zalenoci od szczegowych wymaga. Producent stan przed
powaanym problemem kompatybilnoci
Integralno to podstawa
Dla Control Engineering Polska mwi Steffen Leidel, dyrektor Dziau Industry Automation
Systems, Siemens:
rzykad Weiler Engineering pokazuje, jak wana jest integralno
wszystkich elementw systemu automatyki. Tylko te rozwizania
systemowe, ktre gwarantuj integracj wszystkich komponentw
w jednolitym systemie sterowania s w stanie zapewni bezproblemow
obsug oraz optymaln wspprac elementw systemw automatyki.
Drugim wanym zagadnieniem jest moliwo migracji starszych systemw
do nowych wersji. Siemens oferuje sterowniki Simatic od 50 lat, przy czym
zawsze zapewnia moliwo wygodnego i bezproblemowego przejcia
do nowszych rozwiza. Przykadowo, migracja popularnego od wielu lat
sterownika Simatic S5 do Simatic S7 jest moliwa przy uyciu narzdzia automatycznej konwersji
programu. Dla Siemens spraw oczywist jest zapewnienie, obok nowych funkcji i rozwiza
technologicznych, funkcjonalnoci dotychczasowego systemu. Kolejn istotn kwesti jest
moliwo wygenerowania automatycznej diagnostyki. To bardzo wane z punktu widzenia
uytkownika maszyny lub instalacji przemysowej. Ekrany operatorskie musz gwarantowa
nie tylko wygodn obsug maszyny lub procesu, ale take zapewni kompleksowy monitoring
wszystkich komponentw systemw i w przypadku uszkodzenia jakiegokolwiek elementu szybko
poinformowa obsug o tym, gdzie, kiedy i dlaczego nastpio uszkodzenie. Jest to moliwe
tylko w systemach zintegrowanych, tam gdzie wszystkie komponenty wsppracuj midzy sob
w myl naszej koncepcji Totally Integrated Automation. Zgodnie z ni Siemens oferuje cakowicie
zintegrowan automatyk: inteligentne rozdzielnie elektryczne, aparatur obiektow i czujniki,
bariery wietlne i zabezpieczenia, sterowniki, napdy, sieci przemysowe, systemy wizualizacyjne
oraz nadrzdne systemy wsppracujce z programami obsugujcymi wszystkie procesy
w przedsibiorstwie.
86
W PRAKTYCE
umieszczone wewntrz formy. Wtryskiwacze zostaj wycofane z formy, a pojemniki

uszczelnione. Po uformowaniu i ostygniciu
pojemniki s uwalniane. Wzek
cofa si i cay cykl jest
powtarzany. Uformowane
pojemniki transportowane
s do sterowanego komputerowo stanowiska, gdzie nastpuje
odcicie nadmiaru
materiau, a gotowy produkt wysya
si do pakowania.
Kiedy Weiler zacz prac nad rozwojem w peni elektrycznej maszyny,
uywano sterownikw PLC i napdw
rnych firm. Integracja
staa si wic gwnym problemem.
Po licznych, ale nieskutecznych prbach znalezienia rozwizania poprosilimy
firm Siemens o przybycie do zakadu, zapoznanie si z gam naszych produktw
i stwierdzenie, czego potrzebujemy mwi
Mazur.
Tak si te stao. Siemens zapewni pomoc w poszukiwaniu bdw i zaprojektowa rozwizanie problemu kompatybilnoci
sterownikw. W tej chwili Weiler uywa
sterownikw Siemens S7-300 oraz ekranw
dotykowych we wszystkich konfiguracjach
wyposaenia elektrycznego maszyn. Moduy
s zawieszone na szynie DIN i przykrcone
tak, aby tworzy kompatybiln konfiguracj. Tylna cz magistrali jest zintegrowana
z moduami (zcza magistrali mog by po
prostu wetknite). Mimo duego zrnicowaniu moduw dla Simatic S7-300 mona
konfigurowa scentralizowane rozszerzenia
i proste systemy dystrybucji.
Kada z kart We/Wy, jakich uywamy
i kade gniazdo rozszerze ma funkcj autodiagnozy tumaczy Mazur. Jeli co
zego mogoby si sta, na przykad zwarcie czy ze poczenie, problematyczna karta zostanie wskazana, za wewntrzny bit
danych ustawiony i przekazany na ekran
diagnostyczny. To pozwala operatorowi na-
Technologia Asep-Tech czy formowanie przez

nadmuchiwanie, sterylne napenianie i hermetyczne
uszczelnianie w jednym systemie pracujcym w trybie cigym.
tychmiast, bezporednio w miejscu pracy,

okreli, ktra karta powoduje problem.
Interfejs uytkownika stanowio kiedy
15 stron, ktre byy uywane do podstawowych operacji. Dzi jest ich 7080.
Weiler cay czas wykorzystuje kilkanacie
podstawowych stron, do ktrych przyzwyczajeni s klienci. Poza tym umoliwia
podgld bardziej szczegowych informacji
oraz oferuje ekrany pomagajce w poszukiwaniu bdw i diagnostyce.
System ma take interfejs do elastycznej
pracy z produktami Siemensa, a take produktami innych dostawcw (tzw. third-party products), ktre zgodne s ze standardem
Profibus. Weiler moe teraz po prostu podczy kable i kontrolowa prac systemu.
ce
Artyku pod redakcj in. ukasza

Urbaskiego, doktoranta w Instytucie
Automatyki Przemysowej Politechniki
Szczeciskiej
87
AKADEMIA
ROBOTECHU
R ROBOTECH
Elastyczna Automatyzacja Wytwarzania cz 1.
Produkcja z duchem czasu

Elastyczna Automatyzacja Wytwarzania (ESW) bya skokiem jakociowym w technikach
produkcji. Ze wzgldu na tendencje rynkowe ma wiele przewag nad wytwarzaniem
opartym na niezalenej pracy pojedynczych obrabiarek, jak rwnie wysoko wydajn
produkcj z wykorzystaniem obrabiarek specjalnych i linii produkcyjnych.
Prof. Jzef Krzyanowski
ak zmienia si rynek z punktu widzenia

producenta? Najprociej rzecz ujmujc:
dugo produkowanych serii oraz czas
ycia wyrobw ulega skrceniu. Jednoczenie zwiksza si rnorodno i stopie
zoonoci produktw. Innymi sowy: klient
robi si coraz bardziej wymagajcy i producenci, chcc nie chcc, musz sprosta dyktatowi konsumenta. Z tego wzgldu w przemyle
na plan pierwszy wysuno si poszukiwanie
rozwiza, ktre pozwalaj na szybkie zmiany
4
12%
6% 4%
44%
34%
Rys. 1. Bilans czasu uytkowania maszyn i urzdze wytwrczych: 1 niewykorzystanie

drugiej i trzeciej zmiany, 2 weekendy, dni witeczne i urlopy, 3 prace przygotowawcze,
4 obrbka, 5 nieprzewidziane problemy
Przedstawione na wykresach udziay ustalono na podstawie bada statystycznych
przeprowadzonych w jednym z zakadw przemysu amerykaskiego, w ktrym to zakadzie
roczny potencja czasu pracy wynosi 8 760 godzin.
88
produkcji i reagowanie na yczenia klienta.

Jasne stao si, e stosowanie pojedynczych
obrabiarek NC nie jest odpowiedzi na wszystkie pojawiajce si problemy. Chodzi przede
wszystkim o koordynacj obcienia urzdze
wytwrczych i rodkw transportowych. Rozwizaniem jest nadrzdne sterowanie w ramach Elastycznej Automatyzacji Wytwarzania.
Jej istot jest wprowadzenie do systemu wytwrczego skadnika niematerialnego, jakim
jest oprogramowanie. Umoliwia ono przetworzenie dostpnych danych w polecenia
dla ukadu sterowania. Dziki temu
moliwa jest optymalizacja przepyww materiaowych oraz
wykorzystanie rodkw wytwrczych w systemie. Konieczna jest integracja wielu
rnych maszyn i urzdze,
dziki czemu system z nich
zoony moe funkcjonowa
jako jedno wielomaszynowe urzdzenie wytwrcze. Definicja EAW
mogaby brzmie nastpujco:
EAW jest to pewna liczba zautomatyzowanych obrabiarek i/lub innych urzdze wytwrczych poczonych z sob systemem transportowym, sterowana bezporednio hierarchicznym
systemem komputerowym i przewidziana do
AKADEMIA ROBOTECHU
wytwarzania w dowolnej kolejnoci elementw

lub zespow nalecych do z gry okrelonej
rodziny.
EAW doskonale nadaje si do produkcji rnorodnych wyrobw w niewielkich i rednich
seriach. Ze wzgldu na tendencje rynkowe ma
wiele przewag nad wytwarzaniem opartym na
niezalenej pracy pojedynczych obrabiarek (i
innych urzdze wytwrczych), jak rwnie
wysoko wydajn produkcj z wykorzystaniem
obrabiarek specjalnych (zadaniowych) i linii
produkcyjnych.
W pojedynk, w gniedzie,
w systemie
5%
95%
Przedmiot
na obrabiarce
Transport i oczekiwanie
redni czas
przepywu
przedmiotu
Czas przebywania
reprezentatywnego
przedmiotu na
obrabiarce
Skrawanie
Postj
Elastyczno
Wydajno
Produkcja w ramach EASW moe odbywa si

ok. 1,5%
ok. 3,5%
na trzy sposoby, a wic autonomiczne stacje
obrbkowe, elastyczne gniazda wytwrcze lub
elastyczne systemy wytwrcze. Autonomiczna
stacja obrbkowa (ASO) jest centrum obrbkoRys. 2. Bilans czasu przepywu przedmiotu obrabianego przez wydzia produkcyjny
wym o rozbudowanym zakresie automatyzacji.
Umoliwia bezobsugow obrbk ograniczonego zapasu przedmiotw. ZmiaLiczba rnorodnych przedmiotw
dua
maa
na przedmiotw dokonywana jest
automatycznie, a do wyczerpania
niska
Konwencjonalne
C)
wysoka
si zapasu. Wymagana pojemno
linie produkcyjne
magazynu zaley przede wszystObrabiarki
specjalne
kim od redniego czasu obrbki
Elastyczne
jednego przedmiotu. ASO wypolinie produkcyjne
saane s w zintegrowane, prograB)
Elastyczne
mowalne urzdzenia pomiarowosystemy
wytwrcze
nadzorujce do przeprowadzania
Elastyczne
kontrolnych pomiarw przedmiogniazda wytwrcze
Autonomiczne
tw obrobionych. Umoliwiaj
stacje
obrbkowe
sprawdzanie prawidowoci wykoA)
Centra
nania operacji obrbkowych oraz
obrbkowe
nadzorowanie stanu narzdzia (w
Obrabiarki
celu jego wymiany), jak i przebiegu
sterowane
numerycznie
procesu obrbki (w celu ochrony
Obrabiarki
wysoka
niska
caego systemu).
konwencjonalne
Z kolei elastyczne gniazdo wymaa
twrcze (EGW rys. 4.), w odrdua
Wielko serii okrelonych przedmiotw
nieniu od centrum obrbkowego
i ASO, stanowi system zoony Rys. 3. Zakresy zastosowa rnych koncepcji organizacyjnych wytwarzania
z wielu obrabiarek i innych urz- a) wytwarzanie konwencjonalne,
dze wytwrczych. Z konstruk- b) koncepcje wytwarzania elastycznego,
cyjnego punktu widzenia jest c) sztywna automatyzacja wytwarzania.
89
AKADEMIA ROBOTECHU
wydzielon czci wydziau produkcyjnego.

Pozwala to na przeprowadzenie, na pewnym
ograniczonym spektrum przedmiotw obrabianych, wszystkich niezbdnych operacji obrbkowych. Zasad jest przy tym, e przedmioty
te tworz grup przedmiotw technologicznie
podobnych. W skad EGW, oprcz obrabiarek
(i innych urzdze) sterowanych numerycznie, mog rwnie wchodzi obrabiarki konwencjonalne, obsugiwane przez operatorw,
w szczeglnoci do wykonywania rzadziej
przeprowadzanych operacji, ktrych nie opaca si automatyzowa. EGW obsugiwane jest
przez zesp odpowiednio wyszkolonych pracownikw; przy czym nie stosuje si sztywnego podziau zada midzy poszczeglne osoby.
Regu jest, e kady powinien by w stanie

wykona dowolne zadanie zwizane z prac
gniazda. Jest to jednym z warunkw elastycznoci. Osiga si t drog zmniejszenie kosztw oglnych, skrcenie czasu podejmowania
decyzji. Zalet tego rozwizania jest moliwo
rezygnacji ze szczegowego planowania przebiegu realizacji zlecenia. Wad EGW jest czsto
niepene wykorzystanie obrabiarek wchodzcych w jego skad.
Koncepcj elastycznego wytwarzania o najwyszym stopniu automatyzacji jest elastyczny
system wytwrczy (ESW rys. 5.). Stanowi go
zgrupowanie wielu, wysoko zautomatyzowanych obrabiarek, ktre pracujc niezalenie
od siebie realizuj, w miar moliwoci kompletn, obrbk takich samych lub podobnych
przedmiotw. Obrabiarki s ze sob poczone
systemem transportowym. Cay system zarzdzany jest zwykle nadrzdnym komputerem.
Dziki temu moliwe jest:
l w peni zautomatyzowane wytwarzanie,
l przeprowadzenie rnych operacji obrbki na
przedmiotach nalecych do pewnej grupy,
l obrabianie przedmiotw przy zmiennej wielkoci serii,
l unikanie przerw w produkcji wywoanych
ingerencj operatora.
Aby te moliwoci w peni wykorzysta, konieczny jest rozwinity system nadzoru i diagnostyki.
Przemysowa architektura wntrz
Rys. 4. Organizacja
elastycznego
gniazda wytwrczego
W ESW moemy mie do czynienia z rnym

rozmieszczeniem obrabiarek i innych urzdze
wytwrczych. W zalenoci od stosowanych
rodkw transportowych i rozmieszczeniu tras
transportowych wyrnia si trzy podstawowe
Trzy gwne koncepcje produkcji:
Wytwarzanie oparte na niezalenej pracy pojedynczych

obrabiarek (i innych urzdze wytwrczych) bardzo
dua elastyczno przy moliwoci duej rnorodnoci
produkowanych wyrobw. Najmniej wydajny sposb
produkcji. Ekonomicznie efektywny zakres stosowania to
produkcja jednostkowa i w niewielkich partiach.
90
w niewielkich i rednich seriach. Tendencje rynkowe sprzyjaj

poszerzaniu si tego zakresu produkcji.
Wytwarzanie zautomatyzowane elastycznie stosunkowo

dua elastyczno przy wzgldnie duej wydajnoci
produkcji stosunkowo szerokiego spektrum wyrobw.
Zakres stosowania to produkcja rnorodnych wyrobw
Wytwarzanie wysoko wydajne oparte na wykorzystaniu

obrabiarek specjalnych (zadaniowych) oraz linii
produkcyjnych charakteryzuje je dua sztywno
przy produkcji, w zasadzie, wyrobw jednego rodzaju.
Przestawienie systemu na inny wyrb jest bardzo kosztowne
i czasochonne. Jest to najbardziej wydajny sposb
organizacji produkcji. Efektywny zakres stosowania to
produkcja wielkoseryjna i masowa.
AKADEMIA ROBOTECHU
9
10
8
7
12
13
11 3
Rys. 5. System obrbkowy z regaowym, centralnym magazynem narzdzi

obsugiwanym przez manipulator realizujcy funkcje transportowe w systemie
narzdziowym: 1 centralny magazyn narzdzi ESW, 2 robot samojezdny
obsugujcy magazyn i realizujcy zadanie wymiany narzdzi, 3 przystanowiskowy
magazyn narzdzi, 4 sterowanie transportem w systemie narzdziowym,
5 urzdzenie do ustawiania narzdzi, 6 stanowisko zdawania i wydawania narzdzi,
7 centrum obrbkowe, 8 zmieniacz palet przedmiotowych, 9 wzek do transportu
struktury systemw (rys. 6.) liniow, koow

(piercieniow) i paszczyznow (gniazdow).
Struktur liniow (rys. 6 a) najczciej stosuje si przy transporcie szynowym. Obrabiarki i inne urzdzenia rozmieszczane s po obu
stronach linii transportowej. Zaletami tej struktury s: zwarta budowa (dobre wykorzystanie
powierzchni warsztatowej) i atwo rozbudowy
(przez przeduenie linii transportowej). Wad
jest utrudniony dostp do obrabiarek przy pracach obsugowo-konserwacyjnych oraz w wypadku koniecznoci usuwania skutkw wystpienia zakce w pracy systemu. W strukturze
koowej (rys. 6 b) tras transportow stanowi
system przenonikowy w postaci zamknitego
obwodu owalnego, koowego lub prostoktnego. Stanowiska robocze rozmieszczone s na
zewntrz obwodu. Palety pozostaj w cigym
obiegu, a do momentu ukoczenia obrbki.
Zwykle przez myjni opuszczaj obieg i wracaj
do stanowiska za-/wyadowczego. Zalety i wady
tego rozmieszczenia s podobne, jak w przypadku struktury liniowej. Pozostaje jeszcze struktura paszczyznowa (rys. 6 c), w ktrej urzdzenia wytwrcze rozmieszczone s swobodnie na
przeznaczonej do tego powierzchni, w sposb
uwarunkowany wymogami technologicznymi
lub systemowymi. System transportowy, czcy poszczeglne stanowiska robocze, stanowi
wzki (najczciej prowadzone indukcyjnie) lub
palet, 10 stanowisko odkadcze palet, 11 sterowanie transportem w systemie

przedmiotowym, 12 stanowisko mocowania przedmiotw na paletach,
13 centralne sterowanie ESW
Rys. 6. Podstawowe struktury elastycznych systemw wytwrczych
91
AKADEMIA ROBOTECHU
zautomatyzowane zaopatrywanie obrabiarek

w narzdzia, cznie z dostarczaniem danych
dotyczcych ich nastawy i stanu,
l automatyczne uruchamianie odpowiednich
programw obrbki,
l automatyczne odprowadzanie wirw,
l automatyczne mycie przedmiotw, przyrzdw mocujcych i palet na obrabiarce lub
w myjniach,
l zautomatyzowan kontrol przedmiotw obrabianych (na obrabiarce lub na specjalnych
stanowiskach),
l nadrzdne systemy zarzdzajce w postaci komputera zarzdzajcego i/lub systemu
DNC (w razie potrzeby),
l scentralizowane systemy nadzoru i diagnostyki (stosownie do potrzeb).
Spenienie tych wymaga odbywa si poprzez realizacj okrelonych funkcji. Wszystkie
funkcje, jakie s lub mog by realizowane
w elastycznym systemie wytwrczym, mona
zgrupowa w trzech gwnych podsystemach
funkcjonalnych (rys. 7.), cile powizanych
midzy sob i z otoczeniem.
l
SYSTEM
TECHNICZNY
SYSTEM
INFORMACYJNY
Rys. 7. Gwne podsystemy
SYSTEM
OBSUGOWY
przepyw materiaw
przepyw informacji
przepyw personelu, ingerencje obsugi
funkcjonalne w elastycznym
systemie wytwrczym.
roboty portalowe (w wypadku niewielkiej liczby

maszyn i maej powierzchni obsugiwanej). Zalety to swobodny dostp do poszczeglnych stanowisk i dobre moliwoci rozbudowy. Wady:
dua zajmowana powierzchnia i czsto wyduone drogi transportowe.
Konieczne podsystemy
Cel wprowadzenia elastycznego systemu wytwrczego to ekonomicznie efektywne wytwarzanie rnych przedmiotw, w dowolnej kolejnoci i przy dowolnie zmiennej liczebnoci
serii.
Aby to osign trzeba zadba o:
l odpowiedni zapas przedmiotw obrabianych
i narzdzi,
l zautomatyzowany transport przedmiotw
obrabianych,
SYSTEM
TECHNICZNY
System
wytwarzania
System
narzdziowy
System
przedmiotowy
Logistyczne systemy
wspierajce
System
energetyczny
System materiaw
pomocniczych
System
odprowadzania
wirw
Rys. 8. Skadowe podsystemy

systemu technicznego ESW
92
Narzdzia pod kontrol

Obecnie ESW spotykane s najczciej w obszarze obrbki ubytkowej. W takim przypadku
system techniczny skada si z nastpujcych
gwnych podsystemw: wytwarzania, narzdziowego i przedmiotowego oraz dodatkowych
logistycznych podsystemw wspierajcych:
energetycznego, obiegu cieczy technologicznych i odprowadzania wirw (rys. 8.).
W skad podsystemu wytwarzania wchodz
urzdzenia realizujce funkcj transformacji
materiau wejciowego (lub pwyrobu) w gotowy przedmiot obrobiony. S to wic rneg o rodzaju obrabiarki, najczciej centra obrbkowe.
Z kolei gwne zadanie podsystemu narzdziowego mona sformuowa nastpujco:
w okrelonej chwili na obrabiarce winno znale
si narzdzie niezbdne do wykonania przewidzianego zabiegu obrbkowego, za w ukadzie
sterowania tej obrabiarki winne znale si odpowiednie dane dotyczce tego narzdzia. Na
realizacj zadania skada si szereg czynnoci,
ktre musz by wykonane i funkcji, ktre system musi spenia. I tak naley:
l wyznaczy zapotrzebowanie systemu na narzdzia na okrelony czas jego pracy, tzn.
okreli jakie narzdzia s potrzebne i ile winno by narzdzi poszczeglnych rodzajw;
AKADEMIA ROBOTECHU
przyporzdkowa kademu narzdziu zestaw

danych obejmujcy, oprcz numeru narzdzia, dane dotyczce: rzeczywistej stereometrii ostrza, okresu trwaoci, a take (w razie
potrzeby) zalecanych wartoci parametrw
skrawania;
l magazynowa narzdzia w odpowiedniej
liczbie, przy stanowisku pracy i w razie potrzeby wymienia je w magazynie przystanowiskowym;
l transportowa narzdzia, w razie potrzeby
w sposb zautomatyzowany, z magazynu
centralnego do poszczeglnych stanowisk
roboczych;
l zmienia narzdzia odpowiednio szybko,
w czasie trwania procesu obrbki, zgodnie
z zaplanowanym przebiegiem tego procesu;
l kontrolowa w czasie pracy stan narzdzia
i zapewni odpowiedni reakcj systemu
w wypadku wystpienia nieprawidowoci.
Prawidowa realizacja wymienionych czynnoci powinna znale odbicie zarwno w konstrukcji i sterowaniu poszczeglnych obrabiarek, rozwizaniach zastosowanych w systemach
transportu i magazynowania, jak rwnie w organizacji caego ESW i jego zarzdzaniu. Cao
tych wszystkich zagadnie okrelana jest jako
system zarzdzania narzdziami (czsto stosuje
si rwnie nazw gospodarka narzdziowa).
l
Analiza przedmiotu
W przypadku podsystemu przedmiotowego
w centrum zainteresowania przy projektowaniu, konstruowaniu i eksploatacji elastycznych
systemw wytwrczych znajduj si przedmioty obrabiane. Dotyczce ich zagadnienia
dziel si na dwie zasadnicze grupy zwizane
z projektowaniem systemu oraz jego konstrukcj i eksploatacj. W pierwszym przypadku
chodzi przede wszystkim o analiz spektrum
przedmiotw obrabianych, z jakimi mamy do
czynienia. W drugim o realizacj optymalnego
przepywu przedmiotw przez system wytwrczy. Gwne zadanie, jakie stawiane jest przy
takiej analizie, a zarazem zadanie, jakie stawiane jest przy przystpowaniu do planowania
struktury systemu, polega na ustaleniu rodzaju
i liczby rodkw wytwrczych niezbdnych do
obrbki okrelonego spektrum przedmiotw
obrabianych.
Z punktu widzenia konstrukcji i eksploatacji
gwnym zadaniem systemu przedmiotowego
ESW jest zapewnienie niezakconego przepy-
wu przedmiotw przez system. Chodzi o zapewnienie, by po ukoczeniu przez obrabiark

obrbki przedmiotu w jak najkrtszym czasie
znalaz si na niej, zidentyfikowany przez system sterowania, nastpny przedmiot obrabiany. Powinien by zamocowany odpowiednio
do operacji obrbkowych, jakie maj by na tej
obrabiarce wykonane. Spenienie tego zadania
wie si z realizacj nastpujcych funkcji:
magazynowanie przedmiotw obrabianych,
transport przedmiotw, zmiana przedmiotu na
stanowisku roboczym, ustalanie i mocowanie
przedmiotu na obrabiarce oraz identyfikacja
przedmiotu i jego stanu.
W podobny sposb mona bliej charakteryzowa pozostae podsystemy systemu technicznego informacyjny i obsugowy co zrobi w drugiej czci artykuu w kwietniowym
wydaniu Control Engineering Polska. W tekcie
omwi rwnie gwne problemy projektowania i eksploatacji elastycznego wystemu wytwarzania.
ce
Artyku pod redakcj prof. Jzefa

Krzyanowskiego z Wydziau Mechanicznego
(kierunek Zarzdzanie i Inynieria Produkcji)
Politechniki Wrocawskiej
Artykuy z cyklu Akademia Robotechu

powstaj w oparciu o wystpienia
podczas seminarium, ktre odbyo si
na III Midzynarodowych Targach
Produkcji i Technologii PROTECH07.
Poczwszy od tego wydania dzia na stae
wejdzie do spisu treci naszego pisma.
W nastpnych artykuach poruszymy
midzy innymi temat programowania
sterownikw PLC z uyciem jzykw
wyszego rzdu oraz idei e-Factory
w praktyce.
Kolejny Robotech odbdzie si we
wrocawskiej Hali Ludowej Hali Stulecia
19 i 20 listopada 2008 r.
93
PRODUKTY
AT Control System
Panel operatorski Maple System
8KS: nowa generacja silnikw
W AT Control System ruszya sprzeda HMI504T dotykowego panelu operatorskiego z rodziny Silver. Producentem
urzdzenia jest Maple System. Ma kompaktowe wymiary
4 cale wysokoci
na 5 cali szerokoci
i gboko 1,5 cala.
Wywietlacz
TFT
4,3 ma wysz rozdzielczo (480*272
pikseli) ni wikszo
paneli tych rozmiarw. Ekran zapewnia
256 kolorw, szeroki
kt widocznoci i wysoki kontrast. Wywietlacz ma jasno
300 cd/m2. Przystosowany jest do aplikacji przenonych, np. w transporcie lub
okrtownictwie. HMI504T bdzie pracowa przy napiciu
wejciowym 12-24 VDC. Ma relatywnie may pobr mocy,
150 mA dla 24 VDC i 250 mA dl 12 VDC. Jest te opcja
zmniejszenia poboru energii poprzez pociemnienie wywietlacza o 30%. Wsppracuje ze sterownikami PLC i kontrolerami ruchu najpopularniejszych producentw, miedzy innymi Allen-Bradley, Siemens i GE Fanuc.
www.atcontrol.pl
Chodzone ciecz, trjfazowe, synchroniczne silniki B&R

charakteryzuj si du gstoci mocy przy maych wymiarach zewntrznych. Zintegrowane chodzenie ciecz
umoliwia zmniejszenie wymiarw oraz chroni maszyn lub szaf sterownicz przed przegrzaniem. Odejcie
od energochonnych i gonych wentylatorw pozwala
na oszczdzenie miejsca, zmniejszenie emisji i obnienie kosztw. Czas ycia zwiksza si znaczco, poniewa
elementy silnika, poza oyskami, nie ulegaj zuyciu.
Inteligentna technologia pocze zasilania i sygnaw
enkodera,
wykorzystujca zcza okrge lub
skrzynki zaciskowe, uatwia instalacj. Seria 8KS
jest dostpna w czterech
rozmiarach z nominalnymi prdkociami obrotowymi w zakresie od
1 100 [1/min] do 2 200
[1/min] oraz maksymalnymi prdkociami od
4 500 do 10 000 [1/
min]. Moment nominalny mieci si w granicach od 8,3
[Nm] do 605 [Nm]. Silniki mog by sterowane za pomoc serwonapdw ACOPOS lub ACOPOSmulti.
www.br-automation.com
Bezwentylatorowy panel PPC-7505F

CSI wprowadzio do oferty energooszczdny komputer panelowy firmy Protech o kodzie PPC-7505F. Producent zaproponowa uytkownikowi dwie wersje procesorowe: PPC-7505F ma wlutowany, bezwentylatorowy, niskonapiciowy
procesor Celeron M 1GHz. Z kolei PPC-7505 obsuguje procesory mobilne Celeron M / Pentium M taktowane zegarami do 1,8 GHz. Uytkownik ma do dyspozycji 15 wywietlacz LCD z rezystancyjnym ekranem dotykowym. Zastosowano
USB jako interfejs dla ekranu dotykowego, co sprawia, e mamy do wykorzystania wszystkie cztery porty szeregowe. Gniazdo pamici RAM DDR SODIMM
pozwala zainstalowa maksymalnie do 1 GB pamici. Wymiana danych pomidzy
komputerem a urzdzeniami wsppracujcymi z nim moe si odbywa poprzez
cztery porty RS-232 (w tym jeden konfigurowalny jako RS-232/422/485), port
rwnolegy oraz dwa porty USB 2.0 i dwa porty PS/2. Wersja z wlutowanym procesorem ma kontroler 10/100 Base-T Ethernet, za wersja z procesorami osadzanymi w gniedzie Ethernet gigabitowy. Zwikszenie waciwoci funkcjonalnych
panela jest moliwe po zainstalowaniu od jednej do trzech kart PCI. PPC-7505F
ma zintegrowane gniazdo pamici IDE CompactFlash, dlatego nonikiem danych
moe by zarwno 2,5-calowy dysk twardy, jak i rekomendowane dyski Flash typu Industrial Grade firmy Silicon Systems. Jak kady komputer panelowy z oferty CSI rwnie PPC-7505F jest zabezpieczony od frontu przed zapyleniem
i zachlapaniem w stopniu IP65.
www.csi.net.pl
94
PRODUKTY
Eltron
Przetwornik Rosemount 702
Urzdzenia Elektra Tailfingen
Emerson poszerzy ofert Smart Wireless o bezprzewodowy przetwornik wej dyskretnych Rosemount 702.
Urzdzenia pomiarowe poczone s przez samoorganizujc si bezprzewodow sie komunikacyjn typu
mesh. Sie automatycznie przycza lub odcza urzdzenia, a w przypadku wystpienia przeszkody na drodze sygnau wybiera dla niego inn ciek. Przesyanie
informacji w sieci odbywa si wedug protokou TSMP
synchronizujcego prac urzdze w czasie. Przetwornik przekazuje dane diagnostyczne przy uyciu protokou HART. Jest zasilany iskrobezpiecznym moduem
SmartPower o wieloletnim okresie pracy. Wsppracuje
z wieloma urzdzeniami sygnalizujcymi przekroczenie
wartoci procesowych, ktre na wyjciu maj pojedyncze lub podwjne styki beznapiciowe. S to sygnalizatory poziomu (niski / wysoki alarm lub sterowanie
pomp), przepywu (wykrywanie nieszczelnoci, nadmiernego przepywu oraz zabezpieczanie pomp), cinienia (w automatyce budynkw, zabezpieczanie filtrw i systemw
hydraulicznych), temperatury (automatyka
budynkw), systemy chodzce, przekroczenia temperatury w zbiornikach i rurocigach
oraz sygnalizatory kracowe
na zaworach regulacyjnych. Rosemount 702
jest kompatybilny z istniejcymi sieciami bezprzewodowymi
Smart
Wireless i wedug zapewnie producenta moe dostarcza do systemu informacje po kosztach niszych
ni urzdzenia pracujce w technice przewodowej.
www.emersonprocess.pl
Do oferty Eltronu trafi sprzt

marki Elektra Tailfingen producenta aparatury czeniowej.
W ofercie moemy znale m.in.:
wyczniki gwne, rozczniki
(na zdjciu obok rozcznik serii S), czniki konserwacyjne,
wyczniki silnikowe, czniki
krzywkowe, wyczniki none,
wtyczki i gniazda przemysowe oraz rozdzielnice. Wrocawski
dystrybutor jest oficjalnym przedstawicielem niemieckiego producenta na polskim rynku od pocztku 2008 r. Elektra Tailfingen zostaa zaoona w 1921 roku. Ma ponad 20 000 produktw w wielu grupach. Swoje przedstawicielstwa ma w kilkunastu
krajach Europy, a take Azji oraz Ameryce Pnocnej.
www.eltron.pl
Otto Ganter
Uchwyty przemysowe na zamwienie

Otto Ganter zacz stosowa nowe
maszyny do wytwarzania oferowanych przez siebie uchwytw o oznaczeniach: GN 426, GN 426.1, GN
666, GN 333.
Dziki modernizacji producent uzyska moliwo wykonywania uchwytw specjalnych, dostosowanych
do ycze klienta. Obecnie firma jest w stanie wyprodukowa
uchwyty przemysowe w dowolnej dugoci (dowolny rozstaw
otworw montaowych ), z dowolnym giciem profilu rurowego (bardzo mae promienie gicia, bardzo due promienie gicia,
jak i moliwo wykonania delikatnego gicia i duego gicia na
jednym uchwycie). Ganter moe rwnie wykona malowanie
uchwytu na dowolny kolor zgodnie z kolornikiem RAL.
www.elesa-ganter.pl
PRODUKTY
Guru Control Systems
Hirschmann
Systemy zabezpieczania danych
RSR: nowa seria przecznikw
Guru Control Systems zosta autoryzowanym

i wycznym dystrybutorem produktw Accordance w Polsce. Do sprzeday trafiy systemy
Hirschmann zaprezentowa switche Fast/Gigabit Ethernet z rodziny RSR. Urzdzenia mog pracowa przy napiciach zasilania
16.8 60 V (DC) lub 48 320 V (DC) lub 90 265 V (AC). Dla
lepszego zabezpieczenia ukadw elektronicznych przed czynnikami zewntrznymi przeczniki mog by powleczone specjalnym
lakierem (conformal coating). Z tego wzgldu nadaj si tam, gdzie
wymagana jest odporno na warunki elektromagnetyczne i elektrostatyczne, bd odporno mechaniczna (na przykad w energetyce czy kolejnictwie). Switche z rodziny RSR mona dobiera
i konfigurowa do wasnych potrzeb, podobnie jak rodzin OpenRail. Maksymalnie mog mie do dziewiciu portw Fast Ethernet
(100 BASE-TX/FX) i maksymalnie trzy porty Uplink Gigabit (1000
BASETX). Porty uplinkowe s typu combo i mog by wyposaone w moduy wiatowodowe SFP (1000 BASE-FX/SX/LX/LH).
Wspieraj takie metody
redundancji, jak Fast HIPER Ring, Rapid Spanning
Tree i Link Aggregation.
Mechanizmy
zabezpiecze wczaj kontrol
dostpu zgodnie z protokoem IEEE 802.1x,
IP i MAC zabezpieczenie
portu, jak rwnie SNMP
v3 i SSH. Stan switcha
moe by dodatkowo sygnalizowany przez wyjcia sygnaowe. Szczegowe informacje mog by sprawdzane
za porednictwem przegldarki internetowej, bd te za pomoc
oprogramowania bazujcego na interfejsie SNMP.
www.hirschmann.pl
zabezpieczania danych. Szczeglnie ciekaw

propozycj jest ARAID M100 (na zdjciu obok).
Urzdzenie pozwala na poczenie 2 dyskw
2,5 w sprztow macierz RAID 0 lub 1. Dziki
temu uzyskujemy peny mirror danych. Zapewnia take wykonywanie kopii danych na danie
za przyciniciem guzika oraz funkcj hot-swap
pozwalajc na wymian dysku przy wczonym zasilaniu serwera. Przeznaczony jest do
zastosowa w serwerach, routerach, systemach
bankowych, systemach archiwizacji danych, jak
rwnie w przemysowych aplikacjach akwizycji i magazynowania danych. Kolejnym urzdzeniem serii jest ARAID 2200, ktry pozwala
na zamontowanie 2 dyskw 3,5 z interfejsem
SATA II o dowolnej pojemnoci. Caa konstrukcja zajmuje miejsce 2 napdw 5,25, a rednica
wiatraka wynosi 6 cm.
www.guru.com.pl
IEI Technology
PM-P001: przetwornica DC/DC

JM elektronik wprowadzio na polski rynek PM-P001 przemysow przetwornic DC/DC marki IEI Technology,
przeznaczon do zasilania komputerw jednopytkowych oraz urzdze peryferyjnych. PM-P001 to nieizolowana przetwornica o sprawnoci dochodzcej do 96%. Zasilana z napicia staego (o
wartociach z zakresu od 9 do 36 V) podaje na cztery wyjcia napicia zgodne
ze standardem ATX: 5 V@12 A, 12 V@2,5 A, 5 VSB@1 A, -12 V@ 500 mA.
Sumaryczna moc przetwornicy wynosi 100 W. Za pomoc przecznika mona
ustawia tryb pracy AT lub ATX. Obudowa z radiatorem o wymiarach 92,48
x 86,97 jest mechanicznie przystosowana do montau w gniedzie PC/104.
Wszystkie urzdzenia zasilane z tej karty s zabezpieczone przed zakceniami
i uszkodzeniami za pomoc zabezpiecze przed przepiciami, zwarciem i przecieniem. Temperatura pracy wynosi od -40OC do 85OC. PM-P001 nadaje
si do zasilania mobilnych systemw komputerowych. Cena netto urzdzenia
wynosi okoo 390 z.
www.ieiworld.pl
96
PRODUKTY
Nexans
Trzecia edycja Visio Template

Pojawia si trzecia wersja darmowego oprogramowania Nexans Visio Template (NVT
3.0), suca projektantom systemw, instalatorom i integratorom do tworzenia rysunkw rozplanowania szaf i schematw okablowania. Do trzeciej wersji dodano sze
nowych szablonw (okrelanych rwnie jako biblioteki), pogrupowanych wedug asortymentu. Obejmuj wszystkie produkty (oprcz kabli i przewodw) z biecego asortymentu, cznie z wersjami, w miar dostpnoci, z czarnym i biaym panelem. Szablony
staj si identyfikowalne na ekranie w postaci diagramw; kady ze swoim wasnym wyborem linii i asortymentu produktw, szablonami i numerami czci. Do programu dodano hipercza umoliwiajce uytkownikowi wybr komponentw
z katalogw na midzynarodowych stronach internetowych.
www.nexans.pl
Murrelektronik
TechBase
Zczka kablowa M12 Steel
Linuksowy komputer przemysowy
Murrelektronik opracowa nowy typ zczki kablowej M12,

speniajcej wymogi norm stosowanych w przemyle spoywczym i produkcji napojw. Zczka
ma klas ochronnoci IP68 i IP 69K
i moe by poddawana dziaaniu
rodkw czyszczcych o odczynnikach kwanych i zasadowych. Podczas gdy tego typu zczki zwykle
produkuje si w postaci gotowych
odleww, inynierowie Murrelektronik zdecydowali si na inne rozwizanie. Opracowana przez nich
obudowa ma tulejk wytwarzan
w procesie gbokiego toczenia, ktra jest ostatecznie formowana ju po osadzeniu w niej elementu ze stykami. Efekt to
zcze stykowe umieszczone w jednolitej obudowie ze stali nierdzewnej V4A. Zczki M12 Steel dostpne s w kilku odmianach: z kablem PCV lub z materiaw stosowanych w przemyle spoywczym Santoprene 271, o dugociach od 1,5 m do
50 m. Ju wkrtce dostpne bd zczki ktowe, rozdzielacze
i elementy z dodatkowym ekranowaniem.
www.murrelektronik.pl
TechBase wprowadzi na rynek komputer przemysowy NPE-9100-EDGE. Moe samodzielnie wykona

wikszo czynnoci (na przykad wymian danych
przez porty szeregowe), analizowa dane w czasie
rzeczywistym, buforowa gromadzone informacje,
komunikowa si przez sie IP oraz GPRS/EDGE
czy wizualizowa proces
przez witryn internetow.
NPE-9100-EDGE
wyposaono w procesor RISC
ARM9 z preinstalowanym
w pamici Flash systemem operacyjnym Linux
w wersji 2.6. Ma: jeden
port Ethernet 10/100 BaseT, modem GSM/GPRS/
EDGE, dwa porty RS-232,
port RS-485, 8 wej binarnych, 6 wyj binarnych oraz czytnik kart SD.
Obudowa urzdzenia jest przystosowana do montau na szynie DIN.
www.techbase.eu
Sabur
Nowa generacja SCADA

Elutions wprowadzio na rynek nowy produkt bdcy rozwiniciem systemu Wizcon Supervisor ControlMaestro 2008 sucego do kontroli, wizualizacji, monitoringu i sterowania. Wedug producenta
gwne korzyci zastosowania ControlMaestro to
zabezpieczenie i ledzenie najwaniejszych procesw
w przedsibiorstwie, zwikszenie wydajnoci prac
inynierskich, zapewnienie dostpu dla mobilnych
uytkownikw, integracja z systemami do zarzdzania przedsibiorstwami (MES, ERP itp.), zgodno
z technologiami .NET, Windows Vista oraz Mobile.
W Wizcon Supervisor przewidziano
narzdzie dokonujce konwersji. Rozpoznaje ono aplikacj
wykonan w Wizcon
Supervisor i umoliwia automatyczne
przeksztacenie jej
do ControlMaestro.
Zastosowano
zorientowane
obiektowo podejcie do
tworzenia aplikacji.
Obiekty mona czy w peni edytowalne grupy i wykorzystywa w innych
projektach. Dostp do poszczeglnych elementw
w grupie odbywa si poprzez przegldanie drzewa
obiektw. Konwerter CAD umoliwia automatyczne
generowanie i uaktualnianie systemw zarzdzania
budynkami (BMS) bezporednio z programu AutoCAD lub z plikw DXF. Dostp do systemu moe by
zabezpieczony za pomoc trzech stopni autoryzacji.
Podstawowym poziomem jest zastosowanie identyfikatora oraz hasa dostpowego. Dodatkowo mona
zastosowa karty typu SmartCard lub eTokeny na
USB z przypisanym kodem PIN. W systemach wymagajcych wikszego poziomu bezpieczestwa powysze rozwizania moe by stosowane rwnoczenie
z systemem biometrycznym, obsugujcym urzdzenia do skanowania linii papilarnych. Wyczny dystrybutor produktw firmy Wizcon SAS Elutions
w Polsce jest Sabur.
www.sabur.com.pl
WYDARZENIA
Drives Forum Rockwell Automation w Katowicach
Teoria i praktyka napdw

Najistotniejsze zagadnienia zwizane z zastosowaniem nowoczesnych ukadw
falownikowych, serwonapdowych (pozycjonowania) oraz zintegrowanych ukadw
napdowych korzystajcych z przemysowych sieci komunikacyjnych to gwne tematy
Forum Napdowego zorganizowanego przez Rockwell Automation w styczniu tego roku.
rganizatorzy nie zapomnieli te o kwestiach zgodnoci oferowanych rozwiza z obowizujcymi na rynku europejskim normami bezpieczestwa. Poza tym
w czasie forum zaprezentowano ofert firmy zwizan
z obsug ukadw napdowych, dedykowanych przede wszystkim dla aplikacji przemysowych.
Spotkanie podzielono na trzy grupy tematyczne. W pierwszej
pojawiy si prezentacje dotyczce oddziaywania przemiennikw
czstotliwoci i ukadw energoelektronicznych na sie zasilajc.
Tym samym odniesiono si do tak czsto poruszanego ostatnio
problemu jakoci energii. Wspomniano tu rwnie o korzyciach
i zaletach stosowania przemiennikw w konkretnych aplikacjach
(na przykad pompach, wentylatorach, dwigach). Szczegln
uwag powicono przemiennikom pracujcym w sieciach redniego napicia serii Power Flex 7000, przydatnych w modernizacji eksploatowanych ju napdw na napicie 6 kV. Precyzyjn
i oszczdn energetycznie regulacj prdkoci napdu uzyskuje
si poprzez umieszczenie przemiennika w dowolnym miejscu na
trasie zasilania silnika, bez koniecznoci wymiany samego silnika,
jak te okablowania.
W prezentacjach wygoszonych w ramach drugiej grupy tematycznej, omwiono rozwizania umoliwiajce integracj i sterowanie napdw z wykorzystaniem standardw komunikacji sieciowej EtherNetIP i DeviceNet oraz sterownikw Compact Logix
i falownikw Power Flex do sieci niskich napi. Przedstawiono
rozwizania systemowe w zakresie ukadw pozycjonowania i serwonapdw, ktre opieraj si na silnikach rodziny Kinetix i platform Logix.
Warto podkreli, e dziki komunikacji sieciowej konfiguracja
nawet wieloosiowych systemw napdowych jest do prosta
oraz intuicyjna. Coraz wiksze szybkoci przesyu danych w sieciach standardu Ethernet pozwalaj na jego wykorzystanie w coraz niszych warstwach hierarchii systemu monitoringu i sterowania w zakadach przemysowych (sieci tzw. czasu rzeczywistego).
Trzecia grupa tematyczna poruszaa kwestie analiz techniczno-ekonomicznych i praktycznych, dotyczcych stosowania rnego typu falownikw na przykadzie aplikacji zrealizowanych
w polskich zakadach przemysowych. Gos zabrali przedstawicie-
le i eksperci uznanych w kraju firm brany automatyki. Imprezie

towarzyszya prezentacja kilku stanowisk, przy ktrych mona byo
w praktyce pozna obsug prostych aplikacji napdowych czy
budow falownika redniego napicia.
Uczestnikami Forum byli gwnie przedstawiciele firm brany
automatyki oraz rnych gazi przemysu. W sumie wzio w nim
udzia ponad 110 osb. Odbyo si w nowej fabryce Rockwella,
zlokalizowanej w Katowicach.
Fabryk oddano do uytku w pierwszej poowie ubiegego roku.
Obecnie wytwarzane s w niej elementy ukadw automatyki dla
energetyki. W najbliszym czasie planuje si uruchomienie linii produkcji elementw systemw bezpieczestwa, napdw i soft-startw, falownikw na rednie napicia oraz serwomotorw rodziny
Kinetix. W zakadzie zatrudnionych jest obecnie okoo 250 osb,
jednak jest on cigle w fazie rozwojowej i w tym roku planowane
jest zatrudnienie kolejnych okoo 250 pracownikw.
Andrzej Oadowicz
99
WYDARZENIA
Automatyka przemysowa
dla hut i kopalni
Praca
w cikich warunkach
Automatyzacja w Grnictwie i Hutnictwie pod takim
tytuem odbya si w Ustroniu konferencja firmy Astor
powicona najnowszym rozwizaniom technologicznym
z zakresu automatyki przemysowej w tych branach.
prezentacjach dominoway rozwizania systemowe dostarczane przez Astora i wsppracujce z ni podmioty. Suchacze mogli
zapozna si z zasadami budowy, konfiguracji i moliwociami funkcjonalnymi rnego typu sterownikw, moduw We/Wy i systemw wymiany sygnaw oraz
danych pomidzy nimi. Piotr Merwart z Astora (na zdjciu
obok) omwi sterowniki GE Fanuc rodziny PAC Systems

(RX3i i RX7i), pozwalajce na szybk obsug duej liczby
kanaw We/Wy oraz gwarantujce prac systemu automatyki w tzw. czasie rzeczywistym. Z kolei Rafa Bondarowski
przedstawi podstawowe parametry techniczne moduw
do komunikacji bezprzewodowej Satel. Jako przykad zastosowania poda midzy innymi koordynacj pracy adowarko-zaadowarek w najwikszych polskich elektrowniach.
100
Proponowane rozwizania systemw automatyki dla

brany hutniczej, opierajce si na zrealizowanych ju
aplikacjach w wybranych zakadach, zaprezentowali
przedstawiciele kilku firm, wykorzystujcych w swoich
wdroeniach sprzt i oprogramowanie dostarczane przez
Astora. Omawiano moliwoci produktw w zakresie sterowania, pozyskiwania sygnaw z rnego typu czujnikw, jak te wizualizacji i monitoringu w systemach akwizycji danych typu SCADA. Z kolei w sekcji seminaryjnej
dotyczcej zastosowa automatyki w brany grniczej
due zainteresowanie suchaczy, ze wzgldu na mnogo
oddziaujcych czynnikw, jak rwnie trudne warunki
rodowiskowe, wywoaa prezentacja dotyczca aplikacji
bezprzewodowego systemu zbierania danych w ukadzie
pomiaru i wyrwnywania obcie lin w wycigu szybowym wielolinowym. Innym ciekawym rozwizaniem
konkretnej aplikacji przemysowej bya automatyzacja
maszyn flotacyjnych uywanych w procesie pozyskiwania
surowca z rud metali, bazujca na systemie PAC Systems
ze sterownikami RX3i.
Tego typu wiedza, pozyskiwana bezporednio od ludzi
na co dzie dziaajcych w tych branach, jest bardzo
cenna. Konferencja bya pierwsz tego typu imprez organizowan przez Astora i partnerw HK Zakadu Automatyzacji, PKiMSA Carboautomatyki oraz Ameplusa.
W spotkaniu uczestniczyo okoo 60 osb reprezentujcych firmy zajmujce si automatyk przemysow ze specjalizacj dla przemysu cikiego, jak rwnie wybrane
zakady przemysowe, huty i kopalnie, gwnie z rejonu
Grnego i Dolnego lska.
Andrzej Oadowicz
WYDARZENIA
XII Szkoa Analizy Modalnej
SHM przede wszystkim

Analiza modalna to obecnie jedna z najpowszechniejszych metod badania wasnoci
urzdze mechanicznych. Najnowsze osignicia w tej dziedzinie omawiano podczas
konferencji, ktra odbya si w grudniu ubiegego roku w Krakowie.
naliza modalna okrela parametry urzdze i umoliwia

przewidywanie zachowania
obiektw w warunkach zaburzenia rwnowagi dziaania. Stosowana jest dla celw modyfikacji i diagnostyki stanu konstrukcji, weryfikacji
modeli maszyn, systemw ich sterowania oraz dla szeroko rozumianej
diagnostyki stanu maszyn. W ponad
czterdziestu wygoszonych referatach
poruszano problematyk najnowszych
metod zastosowania analizy modalnej,
narzdzi i systemw, sucych na co
dzie do monitorowania urzdze.
Motywem przewodnim XII Szkoy
Analizy Modalnej bya bardzo aktualna tematyka monitorowania stanu
konstrukcji Structural Health Monitoring. SHM to interdyscyplinarna
dziedzina nauki, obejmujca swoim
zakresem: inynieri materiaow,
inynieri mechaniczn, elektronik,
informatyk, metrologi oraz inne
inynierskie dyscypliny. W powiconej jej sesji przedstawiono wyniki projektu badawczego, w ktrym
uczestniczyli naukowcy Polskiej Akademii Nauk i Akademii Grniczo-Hutniczej. Sesja bya rwnie zapowiedzi czwartej midzynarodowej
konferencji European Workshop on
Structural Health Monitoring, ktra
odbdzie si w Krakowie w dniach
24 lipca 2008 roku (wicej informacji na ten temat mona znale na
stronie www.shm2008.eu).
Warto podkreli, e w konferencji

uczestniczyli wybitni specjalici z najlepszych orodkw naukowo-badawczych w Polsce, ale rwnie przedstawiciele przemysu. Tym samym XII
cji patronat honorowy nad konferencj

obj prof. dr hab. in. Antoni Tajdu,
rektor Akademii Grniczo-Hutniczej w
Krakowie. Natomiast opiek merytoryczn sprawowaa Katedra Robotyki i
Szkoa Analizy Modalnej wpisaa si w

wyrany w trend tworzenia pomostw
pomidzy nauk a przemysem. Liczba uczestnikw szedziesit osb
bya najwiksza w dotychczasowej
historii tej konferencji.
Impreza odbya si w dniach 67
grudnia 2007 w murach Katedry Robotyki i Mechatroniki Akademii Grniczo-Hutniczej. Gwnym organizatorem bya firma Innowacja Polska,
spka z Grupy Energocontrol. Podobnie jak podczas poprzednich konferen-
Mechatroniki Akademii Grniczo-Hutniczej, ktr od dugiego czasu kieruje

prof. dr hab. in. Tadeusz Uhl.
W jednym z kolejnych wyda postaramy si przybliy problematyk
Structural Health Monitoring.
Dodatkowe informacje na temat
SHM znale mona midzy innymi na
stronie http://shm.sagepub.com/.
Sylwia Religa,
Krzysztof Pietrusewicz
101
Seminarium NI:
systemy akwizycji i analizy obrazu
Wizja w teorii i praktyce

Tworzenie poprawnej koncepcji systemw wizyjnych,
ich szacunkowe koszty oraz analiza opacalnoci w
przemyle i badaniach naukowych to niektre tematy
poruszane podczas seminariw National Instruments.
SSA
ul. Jednoci 10
41-208 Sosnowiec
tel. +32 298 55 05
fax. +32 298 00 83
e-mail: ssa@ssa.pl
www.ssa.pl
102
lutym w szeciu miastach

Polski odbyy si seminaria powicone przemysowym
systemom
wizyjnym. Gwnym organizatorem
byo National Instruments przy partnerskim wspudziale Imaco Imaging
Components oraz Stemmer Imaging.
W pierwszej czci wykadu przedstawiano najwaniejsze aspekty ekonomiczne przemawiajce za stosowaniem
systemw wizyjnych w aplikacjach
przemysowych. Szczegowo omawiano te kwestie techniczne zwizane
z wyborem odpowiedniego sprztu oraz
prawidow kalibracj, montaem itp.
Nastpnie uczestnicy prezentacji mieli
moliwo praktycznego zapoznania
si z moliwociami oprogramowania
do akwizycji i przetwarzania danych
z systemw wizyjnych, bazujcego
na pakiecie LabView. Omawiano te
metody integracji systemu wizyjnego
z pozostaymi elementami automatyki
i pomiarw.
Szczeglnie interesujce okazay si
wyjanienia zawiych kwestii technicznych, zwizanych z prawidow instalacj i uruchomieniem aplikacji systemw
wizyjnych. Uczestnicy spotkania mogli
dowiedzie si, jak istotnym elementem
jest prawidowe owietlenie obserwowanych przez kamery obiektw i jak
naley je dobiera, by wyeksponowa
interesujce uytkownika szczegy,
elementy, paszczyzny itp. Szczegowo
omwiono kwestie zwizane z doborem odpowiedniego obiektywu, samej
kamery oraz interfejsu komunikacji
z elementami zewntrznymi i oprogramowaniem akwizycji danych. Teori

poparto praktycznym przykadem doboru sprztu na podstawie danych
katalogowych i specyfikacji konkretnej
aplikacji w przemyle.
Podobnie przebiegaa druga cz

seminarium. Po wykadzie na temat
moliwoci urzdze i oprogramowania
wykorzystywanego do pozyskiwania
niezbdnych danych z systemw wizyjnych oraz ich obrbki, analizy itp.,
pokazano klika rzeczywistych, przykadowych aplikacji z wykorzystaniem
moduw We/Wy i sterownikw firmowych oraz wybranych moduw pakietu LabView 8.5.
Seminarium byo jednym z caego
cyklu spotka organizowanych przez
National Instruments na terenie caego
kraju. Zainteresowanie t tematyk jest
spore, o czym wiadczy liczny udzia
studentw uczelni technicznych oraz
pracownikw naukowych i przedstawicieli rnych bran przemysowych.
Andrzej Oadowicz
Nie szukaj po omacku.
U nas znajdziesz wszystkie informacje,

ktrych potrzebujesz.
wiat innowacji w zasigu rki.
w w w. t r a d e m e d i a . u s
Aby zamwi lub zaktualizowa prenumerat

prosimy wypeni poniszy formularz zgoszeniowy
oraz odesa go na adres redakcji:
Trade Media International Holdings sp. z o.o.,
ul. Wita Stwosza 59 a, 02-661 Warszawa
lub faksem na numer: 0 22 899 29 48.
W razie pyta lub wtpliwoci
prosimy o kontakt: 0 22 852 44 15
Numer:. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Kod pocztowy:. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Miasto:. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Wojewdztwo:. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Telefon:. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Fax:. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
E-mail:. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Imi:. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Nazwisko:. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Stanowisko:. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Nazwa firmy:. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Dzia:. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Ulica:. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Do jakiej brany naley gwny produkt lub
usuga wytwarzany w Pani/Pana zakadzie pracy?
Produkcyjne gazie przemysu:
q przemys spoywczy
q przemys maszynowy
q przemys tekstylny
q przemys celulozowo-papierniczy
q przemys petrochemiczny
q przemys rafineryjny
q przemys chemiczny
q przemys farmaceutyczny
q przemys elektryczny
q przemys metalurgiczny
q przemys komputerowy
q przemys elektroniczny
q przemys medyczny
q przemys lotniczy
q inna (prosimy wpisa jaka?)
Nieprodukcyjne gazie przemysu:
q grnictwo
q usugi komunalne
q inynieria, integracja systemw
q usugi naukowo-badawcze
q przetwarzanie danych i usugi zwizane
z oprogramowaniem
q rzd i wojsko
q inna (prosimy wpisa jaka):..........................
Jaki jest rodzaj wykonywanej przez Pani/Pana
pracy?
q
q
Integracja systemw, konsultacje

Inynieria produkcji, procesu, wytwarzania
q
q
q
q
q
q
q
q
Adres dostawy (prosimy wypeni jeeli adres dostawy

czasopisma jest inny ni adres firmy):
Ulica:. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Numer:. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Kod pocztowy. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Miasto:. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Telefon:. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Inynieria sterowania
Kontrola jakoci, standardw
Projektant produktw
Projektowanie systemw
Utrzymanie Ruchu
Zarzdzanie
Inna inynieria, wczajc projektowanie,
programowanie, elektronik, elektryk
Inny (prosimy wpisa jaki):..........................
Ktre z wymienionych produktw i systemw

Pani/Pan rekomenduje, dokonuje specyfikacji
bd te kupuje? (prosimy zaznaczy wszystkie,
ktre odpowiadaj)
q Czujniki i przekaniki
q Czujniki i regulatory
q Interfejs Czowiek-Maszyna
q czniki, przewody, kable
q Oprogramowanie
q Panele sterowania, sygnalizacji, blokad
q PLC
q Przekaniki, wyczniki, regulatory czasu
q Rejestratory
q Silniki i napdy
q Sprzt komputerowy
q Systemy kontroli ruchu
q Systemy mocy
q Systemy sterowania
q Systemy wbudowane
q
q
q
q
Zamw bezpatn
prenumerat magazynu
Prenumerata realizowana jest

od kolejnego wydania czasopisma
Czy jest Pani/Pan zaangaowana/ny

w integracj systemw?
q Tak
q Nie
Ile wydalicie Pastwo (w PLN) w latach

2006-2007 na inwestycje w produkty
oraz systemy automatyki i sterowania
w procesach produkcyjnych:
q powyej 1 mln
q 500001- 1 mln
q 100001- 500 000
q poniej 100000
Jaka jest przybliona liczba pracownikw

w Pastwa firmie:
q poniej 30 pracownikw
q 31 -100 pracownikw
q 100-301 pracownikw
q 301-700 pracownikw
q powyej 700 pracownikw
Ktre z poniszych magazynw Pan/Pani czyta?

q Napdy i Sterowanie
q Elektro Systemy
q Elektronik
q Inynieria & Utrzymanie Ruchu
Zakadw Przemysowych
q PAR
Iloma osobami Pan/i zarzdza?

q 16 lub wicej
q 6-15
q 1-5
q nie zarzdzam
Z jakiego rda dowiedzia/a si Pan/i

o Control Engineering Polska?
q egzemplarz magazynu przesany poczt
q informacje przesane e-mailem
q z magazynu otrzymanego na targach
q z reklamy (prosimy poda rdo) ..................................
q inne rdo (prosimy poda jakie) ..................................
q
q
Zawory, aparaty
Inne(prosimy opisa jakie):..........................
Systemy wizyjne
Ktry z poniszych dziaw/departamentw

w Pastwa firmie jest odpowiedzialny
za implementacje, wsparcie i utrzymanie
automatyki, przetwarzanie danych
oraz komunikacj?
q Dzia Automatyki
q Dzia IT
q Wsplnie dzia automatyki i dzia IT
q Inny(prosimy wpisa jaki?) ..........................
Urzdzenia analityczne
Urzdzenia do pozyskiwania danych
Urzdzenia testujce i kalibrujce
Czy jest Pan/i czci tego zespou?

q Tak
q Nie
Zgodnie z ustaw z dnia 29 sierpnia 1997 r. o ochronie danych

osobowych (Dz. U. Nr 133, poz. 883) wypeniajc ten formularz
wyraasz zgod na przetwarzane Twoich danych osobowych
i wykorzystywanie ich tylko do wewntrznych celw statystycznych
i marketingowych. Jednoczenie masz prawo wgldu do swoich
danych, ich poprawienia lub usunicia. Administratorem danych
osobowych jest Trade Media International sp.z o.o.
Tak, wyraam zgod
Data..........................
Podpis:...........................
Nasi Reklamodawcy
Firma
strona www
telefon
Firma
strona www
Moeller
26-27 www.moeller.pl
telefon
Apar
14 www.apar.pl
Apex Dynamics sp. z o.o.
14 www.apexdyna.pl
(12) 630 47 28
MPL Technology sp. z o.o.
15 www.mpl.pl
(12) 630 47 00
14, 23 www.astor.com.pl
(12) 428 63 00
Murrelektronik Polska sp. z o.o.
53 www.murrelektronik.com
(32) 730 00 20
(22) 339 01 50
Astor sp. z o.o.

B&R Automatyka Przemysowa sp. z o.o.
43 www.br-automation.com
(61) 846 05 00
National Instruments Poland sp. z o.o.
35 www.ni.com
Balluff sp. z o.o.
75 www.balluff.pl
(71) 338 49 29
Nivelco
16 www.nivelco.com
Beckhoff Automation sp. z o.o.
29 www.beckhoff.pl
(22) 757 26 10
Omron Electronics sp. z o.o.
71 www.omron.com.pl
(22) 620 44 15
Parameter AB SA
(22) 738 18 00
Pepperl+Fuchs sp. z o.o.
Biuro Targw Monachijskich w Polsce

Bosch Rexroth sp. z o.o.
II okadka www.automatica-munich.com
64-65 www.boschrexroth.pl
76-77, 83 www.parameter.pl
III okadka www.pepperl-fuchs.com
(22) 645 78 60
664 921 922
(22) 398 81 25
11 www.csi.net.pl
(12) 638 37 50
Phoenix Contact sp. z o.o.
56-57 www.phoenixcontact.pl
(71) 398 04 00
CompArt Automation
15 www.compart.zajdel.pl
(22) 610 85 49
Rockwell Automation
46-47 www.rockwellautomation.pl
(22) 326 07 00
9 www.danfoss.pl
(22) 755 06 68
Sabur
16 www.sabur.com.pl
(22) 549 43 53
15, 73 www.elmark.com.pl
(22) 773 79 37
Schmersal-Polska sp.j.
16 www.schmersal.pl
(22) 816 85 78
(71) 343 97 55
Schrack Technik Polska sp. z o.o.
45 www.schrack.pl
(71) 780 37 00
SEW-EURODRIVE Polska sp. z o.o.
7 www.sew.pl
5 www.siemens.pl
Danfoss sp. z o.o.

ELMARK Automatyka sp. z o.o.
ELTRON
Endress+Hauser Polska
39 www.eltron.pl
insert, 24-25, IV okadka www.pl.endress.com
Festo sp. z o.o.
37 www.festo.pl
(22) 711 41 00
Siemens
Harting Polska sp. z o.o.
51 www.harting.pl
(71) 352 81 74
SSA
102 www.ssa.pl
(22) 331 48 31
(42) 677 10 90
(32) 298 55 05
ifm electronic sp. z o.o.
61 www.ifm.com
(22) 850 69 55
Tomsad
16 www.programatory.com
Introl SA
15 www.introl.pl
(32) 789 00 30
Turck sp. z o.o.
63 www.turck.pl
(77) 443 48 00
694 562 973
INVENTIA sp. z o.o.
14 www.inventia.pl
(22) 641 27 28
VIX Automation sp. z o.o.
69 www.vix.com.pl
(32) 358 20 20
PODSTAW
WRACAJC DO...
Waciwy dobr wietlnej tablicy informacyjnej
LED-owa przerwa obiadowa
lektroniczne tablice wywietlajce

s wszdzie wok na stadionach, w autobusach, bilboardach
dostarczajc odbiorcom powtarzajce si informacje. Mniej krzykliwe, za
to duo bardziej znaczce s wywietlacze
LED wykorzystywane w przemyle. Wykorzystanie przemysowych elektronicznych
tablic wywietlajcych informacje ma pewien wpyw na popraw wydajnoci zakadu. Obecnie w prowadzeniu procesu produkcyjnego czno
musi by szybka, interakcyjna,
dostpna w sposb cigy. Wiadomoci pomidzy pracownikami i kierownictwem powinny by wymieniane szybko,
w przecigu minut, a najlepiej
na bieco.
Tablice elektroniczne s jednym z najbardziej efektywnych narzdzi umoliwiajcych
spenienie tych zada. Dostarczaj pracownikom informacji zwizanych z procesem
produkcyjnym przez moliwo ledzenia
osiganej wydajnoci. Z wykorzystaniem
wywietlaczy LED przekazywane s rwnie
pracownikom komunikaty alarmowe i inne
dotyczce bezpieczestwa, a take dane na
temat warunkw panujcych w zakadzie.
Niegdy zastosowania tych urzdze byy
kosztowne, ale obecnie najnowsza technika
oferuje tablice wywietlajce komunikaty
o wyszej jakoci i po niszych kosztach.
Elektroniczne tablice wywietlajce LED
s urzdzeniami pomocniczymi prezentujcymi informacje wysyane do nich z urzdze nadrzdnych, takich jak zewntrzne
sterowniki PLC, PC lub sterownik wbudowany. Te urzdzenia nadrzdne maj za
zadanie tworzenie, magazynowanie i wyzwalanie informacji, ktre s nastpnie

przesyane do tablicy wywietlajcej w formacie ASCII lub transmisj szeregow (RS232, -422, -485) albo poprzez poczenia
komunikacyjne (DeviceNet, Profibus lub
Ethernet).
Na tablicach informacyjnych wywietlane s wstpnie zaprogramowane wiadomoci lub zawartoci skalowanych warto-
W elektronicznych tablicach wywietlajcych oferowanych przez EZAutomation

zastosowano diody LED czerwone lub w trzech kolorach, aby przekaza odbiorcy
na hali produkcyjnej wane informacje szybko i w czytelnej formie. W poczeniu
z urzdzeniami produkcyjnymi tablice mog dostarcza informacje: dotyczce
bezpieczestwa, dane o procesie produkcyjnym, warunki alarmowe oraz wartoci
parametrw procesu produkcyjnego wysyane przez sterowniki PLC lub komputery PC.
ci zmiennych procesu technologicznego.

Na przykad na elektronicznej tablicy informacyjnej poczonej z przetwornikiem
cinienia moe by wywietlona w formie
cyfrowej warto zmierzonego cinienia lub
zaprogramowana informacja przypominajc pracownikom o terminie spotkania na
temat bezpieczestwa pracy.
Wane informacje podawane na duych
tablicach LED mog by widoczne na otwartej przestrzeni z odlegoci do 150 metrw.
W przedsibiorstwie produkcyjnym mog
przekazywa informacje dotyczce osiganej wydajnoci, alarmach, parametrach
105
e-wydanie
argumentw
dla ktrych warto czyta e-wydanie
Control Engineering Polska:
ma ono tak sam tre, jak wydanie drukowane
hipercza w spisie treci oraz wyszukiwarka sw kluczowych
sprawi, i w cigu kilku sekund znajdziesz informacj,
ktrej potrzebujesz
interaktywne linki przenios Ci na strony www
podkrelisz tekst i naniesiesz na niego swoje uwagi,
a potem przelesz e-wydanie znajomym
przeczytasz e-wydanie on- i offline
a dodatkowo utworzysz archiwum pozwalajce szybko

odszuka i posegregowa kolekcjonowane e-wydania.
Sprawd zalety e-wydania na
procesu, dane graniczne wielkoci zmiennych regulowanych, instrukcje obsugi i inne.

Komunikaty na tablicach mog by wywietlane jako
nieruchome, przesuwajce si lub migajce napisy
zgodnie z zastosowanym kodem. Na przykad przesuwajce si w lewo informacje charakteryzuje pynne,
rwnoczesne przesuwanie si liter o jedn diod w lew
stron. Wszystkie kropki w kadej czstce litery bd
wieci podczas przesuwania si w poprzek ekranu.
Z kolei nieruchome informacje mog by wyrniane
miganiem liter z ustalon lub sterowan czstoci
przerw. Informacje mog by rwnie prezentowane za
pomoc liter o rnej wielkoci w tej samej linii. Strefa
temperaturowa i warto temperatury mog by podane jak poniej:
Temp. Strefa 1: 454
Wielkoci dostpnych tablic s rne, tak aby sprosta wikszoci potrzeb. Mona zamawia urzdzenia
z diodami czerwonymi lub w trzech kolorach o wielkociach zapewniajcych ich czytelno z wymaganej
odlegoci. Na przykad litery o wysokoci 10 cm s
czytelne z odlegoci 70 metrw. Typowe jest wywietlanie od 1 do 8 linii. Pojemno literowa tablicy
zaley od jej wielkoci i wielkoci liter. Tablice mog
by wyposaone w litery pozwalajc wywietlanie informacji w rnych jzykach. Oczywicie konstrukcja
urzdzenia powinna sprosta warunkom, w jakich bdzie dziaa takim jak: zmiany napicia, wysokie temperatury, udary i wibracje, zapylenie, wod i szumy
powodowane urzdzeniami elektrycznymi. Dostpne s
urzdzenia w obudowie o stopniu ochrony IP55.
Zapotrzebowanie kadej diody moe wynosi tylko
10 mA lub 80 do 100 mA wartoci szczytowej, a liczba diod na ekranie moe by bardzo dua. Naley wzi
pod uwag cakowity pobr mocy, bowiem duy pobr
moe osabia intensywno wiecenia diod. Niektre
ukady automatycznie przyciemniaj si przy okrelonych temperaturach, co wpywa na widzialno i wyrazisto.
W pewnych przypadkach dostarczone wraz z tablic
wywietlajc oprogramowanie moe by wykorzystane do uproszczenia konfiguracji urzdzenia, wstpnego
przegldu komunikatw i generowania ich w odpowiednim kodzie (np. ASCII) do zapisu w sterowniku PLC.
ce
Artyku pod redakcj in. Jzefa Czarnula,

specjalisty automatyka z wieloletnim dowiadczeniem
w projektowaniu i uruchamianiu ukadw automatyki
Niesamowite...!
Jak atwo go umy!
Cerabar M
Higieniczny i aseptyczny
przetwornik cinienia
Po pierwsze bezpieczestwo
Konstrukcja Cerabar M jest pozbawiona przestrzeni
trudnych w myciu, czyszczeniu CIP/SIP
i autoklawowaniu. Materiay zwilane s dopuszczone
do kontaktu z ywnoci, wod do spoycia i injekcyjn
oraz z farmaceutykami. Masz pewno, e Cerabar M
nie bdzie rdem skaenia lub zanieczyszczenia
procesu technologicznego i produktu kocowego.
Spenia indywidualne wymagania
Higieniczne lub aseptyczne przycza procesowe.
Obudowa ze stali k.o. odporna na zawilgocenie,
z tabliczk znamionow grawerowan laserowo.
Czujnik z membran metalow do pomiaru wysokich
cinie w temperaturach do 350 C.
Czujnik ceramiczny, gwarantujcy powtarzalny
i stabilny pomiar gbokich prni.
Cerabar M jest doskonale dopasowany do brany
spoywczej, farmaceutycznej i biotechnologii.
Endress+Hauser Polska Sp. z o.o.

ul. Pisudskiego 49-57
50-032 Wrocaw
Tel.: (71) 78 03 700
Fax: (71) 78 03 760
info@pl.endress.com
Inteligentny i wielozadaniowy
Cerabar M posiada interfejs do komunikacji HART
lub PROFIBUS PA. Umoliwia zdaln diagnostyk
i konfiguracj ze sterowni. Funkcja linearyzacji pozwala
na pomiary poziomu, objtoci i masy produktu.
www.pl.endress.com/cisnienie

Control Engineering Marzec 2008

Uploaded by

Document Information

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Control Engineering Marzec 2008

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

ISSN 1731-5301

PUSH THE PROGRESS BUTTON

INNOVATION AND SOLUTIONS

Przemysowe Oscary rozdane

Redakcja zastrzega sobie prawo do adiustacji

CONTROL ENGINEERING POLSKA MARZEC 2008

Midzynarodowe rdo informacji o sterowaniu i automatyce

Produkt Roku 2007

Przejcie z analogowego systemu sterowania na cyfrowy moe

MARZEC 2008 CONTROL ENGINEERING POLSKA

Obsuga stanw alarmowych:

Przemysowe Oscary rozdane

IT, czyli informacja o technologii

AT Control System Panel operatorski

B&R Automatyka Przemysowa 8KS: nowa

CSI Computer Systems for Industry

Emerson Process Management Przetwornik

Eltron Urzdzenia Elektra Tailfingen

Guru Control Systems Systemy zabezpieczania

Hirschmann RSR: nowa seria przecznikw

Nexans Trzecia edycja Visio Template

Zwikszanie kompatybilnoci sterownikw PLC

Amica wybraa Apriso

Danfoss inwestuje 65 mln z

Polska fabryka motocykli

Otto Ganter Uchwyty przemysowe

IEI Technology PM-P001:

Murrelektronik Zczka kablowa M12 Steel

Ponar kupuje w USA

CONTROL ENGINEERING POLSKA MARZEC 2008

akoczyo si wdroenie systemu MES (Manufacturing

Astor: nowy szef oddziau

MARZEC 2008 CONTROL ENGINEERING POLSKA

Danfoss inwestuje 65 mln z

anfoss otrzyma oficjalne zezwolenie na wejcie do dzkiej Specjalnej Strefy Ekonomicznej.

Dell: ruszya polska fabryka

abryka ma powierzchni 37 tys. m kw. i zatrudnia 1 200

MARZEC 2008 CONTROL ENGINEERING POLSKA

przeda urzdze ethernetowych

Feerum: blachy z Legnicy

eerum jest nowym inwestorem w Legnickiej Specjalnej Strefie Ekonomicznej

Ponar kupuje w USA

onar Wadowice kupio 50,5% udziaw

MARZEC 2008 CONTROL ENGINEERING POLSKA

Przetwornice czstotliwoci VLT

Nowe napdy Danfoss

W roku 2004 Danfoss Drives wypuci na rynek pierwsze modele

Danfoss sp. z o.o.

odczas targw Maquitec, zaplanowanych

logi.cals szuka partnerw

MARZEC 2008 CONTROL ENGINEERING POLSKA

amel z Pszczyny, wchodzcy w skad Grupy Zamel CET,

MES: dobre prognozy

Rockwool: nowa linia

roducent skalnej weny mineralnej ma

Komputer 3,5 o poborze mocy 6W

Wi-Fi dla przemysu

ie Wi-Fi moe by z powodzeniem wykorzystywana w sieciach czujnikw przez firmy

Globalny sojusz Rockwella i Dassault

MARZEC 2008 CONTROL ENGINEERING POLSKA

Zobacz, jakie produkty s warte uwagi

Odwied stoisko Control Engineering Polska

CONTROL ENGINEERING POLSKA MARZEC 2008

Firma INVENTIA Sp. z o.o., specjalizujca si