HISTORIA ODRODZENIE RZECZYPOSPOLITEJ (PODR.

66-70)

DATY
28.10.1918r.-powstanie Polskiej Komisji Likwidacyjnej (Krakw)
07.11.1918r.-powstanie Tymczasowego Rzdu Ludowego Republiki Polskiej (Lublin)
11.11.1918r.-przekazanie wadzy wojskowej Jzefowi Pisudskiemu (odzyskanie niepodlegoci)
14.11.1918r.-przekazanie wadzy cywilnej Jzefowi Pisudskiemu (+ wadza wojskowa=pena wadza)
18.11.1918r.-powstanie rzdu tymczasowego z inicjatywy Pisudskiego , na ktrego czele stan
Jdrzej Moraczewski
22.11.1918r.- Jzef Pisudski zostaje ogoszony tymczasowym naczelnikiem pastwa
26.01.1919r.- pierwsze wybory do sejmu ustawodawczego
28.06.1919r.-traktat wersalski
10.1918r. powstanie Rady Narodowej Ksistwa Cieszyskiego
11.1918r.- zwolnienie Jzefa Pisudskiego z wizienia w Magdeburgu
01.1919r.- utworzenie nowego , uznanego przez aliantw rzdu , pod kierownictwem Ignacego
Paderewskiego (wybranek Pisudskiego i Dmowskiego)
08.1919r.- przywrcenie podziau Polski na wojewdztwa (16)

OSOBY
1.Ignacy Daszyski- socjalista, premier Tymczasowego Rzdu Ludowego Republiki Polskiej
2.Jzef Pisudski- zosta aresztowany w 1917r. po tzw. Kryzysie przysigowym w Magdeburgu,
dowdca Legionw , wrci do Warszawy (10.11.1918) i ju dzie pniej (11.11.1918r.) otrzyma
wadz wojskow w krajuotrzyma take wadz cywiln, (14.11.1918r.) , przyczyni si do
utworzenia rzdu tymczasowego, potem zosta Tymczasowym Naczelnikiem Pastwa (22.11.1918r.)
3.Roman Dmowski- sta na czele Komitetu Narodowego Polski, w porozumieniu z Pisudskim wybra
w 01.1919r. rzd , na ktrego czele sta Ignacy Paderewski
4.Ignacy Jan Paderewski- stan na czele rzdu utworzonego w 01.1919r.
5.Jdrzej Moraczewski- stan na czele rzdu tymczasowego, utworzonego przez Pisudskiego
18.11.1918r.
6.Georges Clemenceau- reprezentant Francji podczas konferencji pokojowej w Paryu, popiera ide
odbudowy silnej i niepodlegej Polski,
7.David Lloyd George- brytyjski premier, podejmowa samodzielnie decyzje podczas konferencji
pokojowej w Paryu , nie zgodzi si na przyczenie do Rzeczypospolitej ziem zamieszkiwanych w
wikszoci przez Ukraicw i Biaorusinw
8.Zdzisaw Lubomirski- czonek Rady Regencyjnej utworzonej we wrzeniu 1917r. w wyniku
podpisanego rok wczeniej Aktu 5 Listopada
9.Wincenty Witos- kierowa pracami Polskiej Komisji Likwidacyjnej

1|Strona

POJCIA
1.Rada Narodowa Ksistwa Cieszyskiego- uformowana w 10.1918r. m w Cieszynie rada sprawujca
kontrol nad powiatami : bielskim, cieszyskim i frysztackim (tereny Galicji)
2.Polska Komisja Likwidacyjna- dziaajca od 28.10.1918r. w Krakowie organizacja, w ktrej skad
weszy polskie partie polityczne z terenw Galicji , a pracami kierowa Wincenty Witos (tereny Galicji)
3.Tymczasowy Rzd Ludowy Republiki Polskiej- powstay w Lublinie, 07.11.1918r. rzd zrzeszajcy
przede wszystkim przedstawicieli Polskiej Partii Socjalistycznej (PPS) oraz ugrupowa ludowych,
premierem zosta Ignacy Daszyski; program polityczny zakada przyznanie praw wyborczych
kobietom, bezpatne szkolnictwo, upastwowienie kopal, nacjonalizacj bankw, parcelacj wielkiej
wasnoci ziemskiej (tereny Krlestwa Polskiego)
4.Parcelacja- dokonanie podziau wielkich majtkw na mniejsze czci , przekazywane nastpnie w
uytkowanie uboszym chopom
5.Naczelna Rada Ludowa- miaa siedzib w Poznaniu, sprawowa wadz nad mniejszymi wadzami
administracyjno-skarbowymi zakadanych przez Polakw na terenach byego zaboru pruskiego
6.11 listopada- data przejcia wadzy wojskowej przez Jzefa Pisudskiego , odzyskania niepodlegoci
przez Polsk po 123 latach zaborw
7.Komitet Narodowy Polski- kierowana przez Romana Dmowskiego, jedyna akceptowana przez
aliantw a do 01.1919r., polska organizacja polityczna dziaajca w latach 19171919
8.Rada Regencyjna- utworzona we wrzeniu 1917r. rada , ktra ogosia niepodlego, przeja
wadz wojskow z rk niemieckich i przekazaa j Jzefowi Pisudskiemu , jeden z czonkw to
Zdzisaw Lubomirski
9.Tymczasowy Naczelnik Pastwa- wg reform rzdu tymczasowego w 1918r. najwysza wadza w
republice (Polsce) , zosta nim 22.11.1918r. Jzef Pisudski

ZIEMIE POLSKIE POD KONIEC PIERWSZEJ WOJNY WIATOWEJ

1.Organizacje na terenach byych zaborw
a) Rada Narodowa Ksistwa Cieszyskiego (tereny Galicji)
*siedziba Cieszyn
*cel- sprawowanie kontroli nad powiatami cieszyskim, bielskim, frysztackim
*czonek- Jzef Kierdo
b) Polska Komisja Likwidacyjna (tereny Galicji)
*siedziba- Krakw
*cel-zrzeszanie polskich partii politycznych z terenw Galicji
*czonek- Wincenty Witos
c) Tymczasowy Rzd Ludowy Republiki Polskiej (tereny Krlestwa Polskiego)
*siedziba- Lublin
*cel-przyznanie praw wyborczych kobietom, bezpatne szkolnictwo , parcelacja wielkiej wasnoci
ziemskiej, nacjonalizacja bankw, upastwowienie kopal
*czonek- Ignacy Daszyski
d) Naczelna Rada Ludowa (tereny zaboru pruskiego)
*siedziba-Pozna
*cel- kontrola nad mniejszymi wadzami administracyjnymi na terenach byego zaboru pruskiego
*czonek-ks. Stanisaw Adamski
2|Strona

ODZYSKANIE NIEPODLEGOCI
1.Powrt Jzefa Pisudskiego do kraju (10.11.1918r.)
2.Przekazanie wadzy wojskowej Pisudskiemu przez Rad Regencyjn (11.11.1918r.)
3.Przekazanie wadzy cywilnej Pisudskiemu przez Rad Regencyjn (14.11.1918r.)
4.Uznanie polskiej niepodlegoci przez Niemcy
5.Utworzenie rzdu tymczasowego 18.11.1918r. ( Jdrzej Moraczewski na czele)
a)reformy:
*skrcenie dziennego czasu pracy do 8 godzin
*wprowadzenie ubezpiecze spoecznych
*wprowadzenie plac minimalnych
*zapewnienie kobietom praw wyborczych
*okrelenie tymczasowej formy rzdw- Polska staa si republik z Tymczasowym Naczelnikiem Pastwa na
czele

6.Jzef Pisudski zostaje Tymczasowym Naczelnikiem Pastwa (22.11.1918r.)

7.Utworzenie nowego , uznanego przez aliantw rzdu (w porozumieniu z Romanem Dmowskim) , na
ktrego czele stan Ignacy Jan Paderewski

ENTENTA A SPRAWA POLSKA

1.Poparcie idei odbudowy silnej i niepodlegej Polski przez Francj ( Georges Clemenceau)
2.Brak poparcia ze strony brytyjskiego premiera Davida Lloyda Georgea
3.Plebiscyty rozstrzygajce o przynalenoci ziem spornych
4.Traktat Wersalski (28.06.1919r.)
a)ustanowienie powstania niepodlegej Polski
b)przyznanie Wielkopolski, zachodniej czci Kujaw i Bydgoszczy
c)przyczenie Pomorza Gdaskiego
d)dostp do morza (70km) + Mierzeja Helska

5.Podpisanie maego traktatu wersalskiego

3|Strona

TRUDNE POCZTKI NIEPODLEGOCI

1.Trudno w scaleniu ziem nalecych przez ponad wiek do trzech pastw zaborczych
a)rnice pod wzgldem:
*administracyjnym
*prawnym
*rozwoju cywilizacyjnego

2.Dobrze rozwinita infrastruktura na terenach byego zaboru pruskiego

3.Sabo rozwinite cywilizacyjnie tereny byej Galicji i Krlestwa Polskiego
4.Ponowny podzia Polski na wojewdztwa (08.1919r.)
a)16 wojewdztw
b)wojewdztwo lskie posiadao autonomi i wasny sejm

5.Prby ujednolicenia systemu prawnego

a)rnice w lubach
*ziemie zaboru pruskiego- luby cywilne
*pozostae czci Polski luby kocielne
b)rnice w ruchu drogowym
*tereny byej Galicji ruch lewostronny
*tereny zaborw pruskiego i rosyjskiego- ruch prawostronny

6.Najtrudniejszy pocztek poniewa trzeba byo scali a trzy odrbne terytoria w jeden wsplny
organizm polityczny i gospodarczy

4|Strona

HIOSTORIA- WALKI O GRANIC WSCHODNI (dzia 2 temat 2)

DATY:
09.02.1918r.-traktat brzeski
01.11.1918r.-pocztek konfliktu polsko-ukraiskiego
01.09.1919r.-zawieszenie broni w konflikcie polsko-ukraiskim
01.07.1920r.-powoanie Rady Obrony Pastwa
05.07.1920r.-konferencja w Spa
28.07.1920r.-powoanie Tymczasowego Komitetu Rewolucyjnego Polski
13.08.1920r.-pocztek Bitwy Warszawskiej
15.08.1029r.-Cud nad Wis
28.08.1920r.-koniec bitwy nad Niemnem
31.08.1920r.-bitwa pod Komarowem
09.10.1920r.-utworzenie Litwy rodkowej
18.10.1920r.-zaczyna obowizywa rozejm midzy Polakami a Armi Czerwon
18.03.1921r.-podpisanie traktatu Ryskiego
02.1919r.-pierwsze starcie bolszewikw z oddziaami Polskimi pod Berez Kartusk na Polesiu
11.1919r.-zaprzestanie ofensywy przez Jzefa Pisudskiego
04.1920r.- porozumienie Pisudskiego z rzdem URL , przeciwko bolszewikom
03.1922r.-wczenie Wileszczyzny do Polski
03.1923r.-uznanie Galicji Wschodniej za cz pastwa polskiego

OSOBY:
1.Jzef Haller- genera Bkitnej Armii, skierowanej do Galicji Wschodniej wiosn 1919r., ktra wypara siy
ukraiskie za rzek Zburcz (07.1919r.)
2.Anton Denikin- genera, dowdca Biaych ,walczcych z bolszewikami w 1919r.
3.Symon Petlura-ataman URL, zawar porozumienie z Pisudskim (04.1920r.)
4.Aleksiej Brusiow- genera, kierowa 40 tysiczn armi bolszewikw
5.Siemion Michajowicz Budionny- dowdca armii konnej , ktra uderzya na Polakw na pocztku bitwy
polsko-bolszewickiej
6.Michai Tuchaczewski-w wojnie polsko-bolszewickiej w 1920 dowodzi Frontem Zachodnim.
7.Wadysaw Grabski-polski polityk, zwrci si z prob o pomoc do obradujcych na konferencji w Spa
8.George Cuzrzon-minister spraw zagranicznych Wielkiej Brytanii, zaproponowa ksztat granicy wzdu linii
drugiego rozbioru
9.Wincenty Witos- na czele Rzdu Obrony Narodowej
10.Feliks Dzieryski- stan na czele Tymczasowego Komitetu Rewolucyjnego Polski wraz z Julianem
Marchlewskim
11.Julian Marchlewski-stan na czele Tymczasowego Komitetu Rewolucyjnego Polski wraz z Feliksem
Dzieryskim
12.Ignacy Skorupka- ksidz, sta si symbolem oporu przeciwko bolszewikom w 1920r., prowadzi do boju
oddziay polskie jako kapan. Podczas walk poleg u boku tysicy innych Polakw
13.Lew Trocki- bliski wsppracownik Lenina, po rewolucji padziernikowej sta si drug-po rosyjskim
przywdcy- najbardziej wpywow postaci w Rosji Radzieckiej. To on stworzy Armi Czerwon i ni kierowa
14.Lucjan eligowski- genera , przyjaciel Pisudskiego, zorganizowa pozorny bunt przeciw wadzom polskim na
prob Pisudskiego, przyczyni si do utworzenia Litwy rodkowej, przyczenia Wileszczyzny do Polski

1|Strona

POJCIA
1.koncepcja inkorporacyjna- Romana Dmowskiego , zakadajca wcielenie ziem do Polski,
polonizacj osb o innej narodowoci, zasiedlajcych te tereny w celu utworzenia pastwa
jednonarodowego (Grny lsk, Wielkopolska, Pomorze Gdaskie, wikszo Prus Wschodnich,
tereny z przewaajc liczb ludnoci polskiej- Litwa, Galicja Wschodnia, ziemie po rzek Berezyn)
2.koncepcja federacyjna- Jzefa Pisudskiego , zakadaa utworzenie wielonarodowego pastwa w
granicach z czasw Jagiellonw (Polska ssiaduje z Ukrain i Litw); miao to przyczyni si do
uzyskania sojusznikw w razie wojny z Rosj
3.Ukraiska Republika Ludowa (URL)- jedno z dwch pastw ukraiskich (obok ZURL) powstaych w
wyniku I wojny wiatowej.
4. Traktat brzeski traktat pokojowy podpisany w Brzeciu 3 marca 1918, midzy Cesarstwem
Niemieckim i Austro-Wgrami oraz ich sojusznikami: Krlestwem Bugarii i Imperium
Osmaskim(Trjprzymierze) a Rosyjsk Federacyjn Socjalistyczn Republik Radzieck (RFSRR).
5.Zachodnioukraiskia Republika Ludowa (ZURL)- jedno z dwch pastw ukraiskich (obok URL)
powstaych w wyniku I wojny wiatowej.
6.ataman-przywdca niezalenego od wadzy pastwowej oddziau wojskowego albo grupy
7.Orlta Lwowskie- niepenoletni ochotnicy (9-17 lat) biorcy udzia w obronie Lwowa
8.Rada Obrony Pastwa-zoona z przedstawicieli parlamentu, rzdu i wadz wojskowych rada, na
czele ktrej stan Jzef Pisudski, powoana 01.07.1920r.
9.linia Curzona- linia drugiego rozbioru; nazwa od ministra spraw zagranicznych Wielkiej Brytanii
Georgea Curzona, ktry zaproponowa jej ksztat (1919r.)
10.Tymczasowy Komitet Rewolucyjny Polski- podporzdkowany Moskwie , powoany przez
Bolszewikw komitet z Feliksem Dzieryskim i Julianem Marchlewskim na czele, majcy obj
wadz w przyszej Polskiej Republice Radzieckiej, utworzona 28.07.1920r.
11.Bitwa Warszawska- walki na przedpolach Warszawy w sierpniu 1920r.
12.bogatryka- budionwka, charakterystyczna filcowa czapka noszona przez czerwonoarmistw
13.wojna propagandowa- dziaania majce ukaza przeciwnika w jak najgorszym wietle- obraliwe
sowa, oskarenia , plakaty i ulotki
14.pokj ryski- podpisany w Rydze (18.03.1921r.) pokj midzy bolszewikami a Polakami
15.Litwa rodkowa- utworzony 9 padziernika 1920r. niezaleny organizm polityczny na terenie
Litwy, w wyniku wzniecenia pozornego buntu przeciwko wadzom Polskim i zajcia Wilna przez
Lucjana egligowskiego
16.Cud nad Wis-wydarzenie z 15.08.1920r., pokonanie przez Polakw wojsk bolszewikw ,
niedaleko Warszawy, mimo przewidywanej klski

2|Strona

SPR O KSZTAT ODRODZONEJ RZECZYPOSPOLITEJ

Nazwa
Koncepcja
inkorporacji

Przedstawiciel
Roman
Dmowski

Koncepcja
federacyjna

Jzef Pisudski

Wyjanienie
Zakadaa wcielenie ziem do Polski (zachd-Grny lsk,
Wielkopolska, Pomorze Gdaskie ,wikszo Prus Wschodnich ;wschdLitwa, Galicja Wschodnia, ziemie po rzek Berezyn) polonizacj osb
innej narodowoci (Biaorusinw, Ukraicw), skonienie do

emigracji Niemcw i ydw

Odtworzenie wielonarodowego pastwa w granicach z czasw
Jagiellonw (ssiedztwo Litwy i Ukrainy) , liczenie na sojusznikw w
razie konfliktu z Rosj lub Niemcami

2.Pisudski i Dmowski
a)rone pogldy i wizje niepodlegej Polski
b)wyprawa do Japonii
*proba Pisudskiego o pomoc PPS-owi
*zapewnianie Dmowskiego o mao znaczcej sile PPS-u
c)maa pomoc ze strony Japonii
d)wsplna mio Maria Juszkiewiczowa polubiona przez Pisudskiego (maestwo si rozpado)

WOJNA POLSKO-UKRAISKA
1.Powstanie URL
2.Zwrcenie si URL o pomoc do pastw centralnych
a)pomoc w wypdzeniu Rosjan z Ukrainy
b)obalenie URL i ustanowienie wasnego rzdu podlegego Niemcom
3.Ponowne powstanie URL
4.Traktat brzeski (09.02.1918r.)
a)zrzeczenie si przez Ukrain roszcze do Galicji Wschodniej
b)wielonarodowo Galicji Wschodniej
5.Utworzenie ZURL
a)opr ludnoci polskiej
b)orlta lwowskie
6.wojna polsko-ukraiska
a)Bkitna Armia Jzefa Hallera wypiera siy ukraiskie za rzek Zburcz
b)1923r. uznanie Galicji Wschodniej terenem polskim

3|Strona

WYPRAWA KIJOWSKA
1.Bitwa pod Berez Kartusk na Polesiu (02.1919r..)
2.Wstrzymanie ofensywy przez Pisudskiego
3.Porozumienie Pisudskiego z URL (04.1920r.)
a)wznowienie walk z bolszewikami
b)prawo Polski do Galicji Wschodniej i Woynia
c)zobowizanie Polski do pomocy Ukrainie w wypieraniu armii bolszewickiej z terenw naddnieprzaskich

4.Zajcie Kijowa bez walki

5.Wzrost nastrojw antypolskich w Rosji przez zajcie Kijowa
a)przygotowanie 40 tysicznej armii z gen. Aleksiejem Brusiowem na czele

OFENSYWA BOLSZEWIKW
1.Ataki bolszewikw w czerwcu 1920r.
2.Powoanie Rady Obrony Pastwa z Jzefem Pisudskim na czele
3.Konferencja w Spa
a)reprezentant Wadysaw Grabski
b)warunki pomocy :
*zawieszenie broni i rozejm wzdu linii Curzona
*oddanie Wilna Litwie
*uznanie decyzji ententy w sprawie lska Cieszyskiego i Galicji Wschodniej
c)przyjcie warunkw przez Grabskiego- upadek jego rzdu

4.Warunki pokojowe proponowane przez bolszewikw

a)warunki
*redukcja armii do 50 ty.
*powstrzymanie produkcji zbrojeniowej
*zoenie reszty broni przez Polakw
b)poparcie Rosji przez Wielk Brytani
c)poparcie Polski przez Francj i USA

5.Utworzenie w Biaymstoku Tymczasowego Komitetu Rewolucyjnego Polski (28.07.1920r.)

4|Strona

BITWA WARSZAWSKA
1.Zbrodnie na ludnoci cywilnej
2.100 tysiczna armia Polakw
3.Cud nad Wis (15.08.1920r.)
4.Rozbicie armii Budionnego w bitwie pod Komarowem (31.08.1920r.)
5.Wojsko Polskie
a)skadao si z wielu rodzajw formacji, wyposaonych w bro odziedziczon po armiach zaborczych oraz
dostarczan przez pastwa ententy
b)wyposaenie:
*regulaminowe mundury- kolor khaki
*hemy-charakterystyczny grzebie, orze na czole

6.Armia Czerwona
a)dowodzona przez Lwa Trockiego
b)wyposaenie:
*bogarytka- budionwka, z gwiazd czerwon na czole

7.Wojna propagandowa

POKJ RYSKI
1.Zwycistwo Polakw w bitwie nad Niemnem (22-28.09.1920r.)
2.Postanowienia traktatu ryskiego (18.03.1921r.)
a)granica midzy Polsk a Rosj Radzieck na linii od Dwiny przez Biaoru do Zbrucza i Dniestru
b)zobowizanie do nieingerowania w swoje sprawy wewntrzne oraz niepopierania dziaalnoci wymierzonej
przeciwko sobie
c)zrzeczenie si odszkodowa wojennych
d)zgoda Rosjan na zwrcenie mienia zagrabionego w czasach carskich
e)uznanie panowania bolszewikw na Ukrainie

WILESZCZYZNA
1.Wielonarodowo Wilna
2.Pozorny bunt przeciwko wadzom polskim i zajcie Wilna (Lucjan egligowski)
3.Stworzenie Litwy rodkowej (09.10.1920r.)
4.Wczenie spornych terenw (Wileszczyzny) do II Rzeczypospolitej
5.Konflikty Polsko-Litewskie

5|Strona

HISTORIA, DZIA II, TEMAT 3 (WALKA O ZACHODNI I POUDNIOW GRANIC)

DATY
26.12.1918r.-przybycie do Poznania I. J. Paderewskiego, manifestacje patriotyczne
27.12.1918r.-wybuch powstania wielkopolskiego
23.01.1919r.-ofensywa Czech na lsku Cieszyskim
16.02.1919r.-podpisanie traktatu rozejmowego w Trewirze (koniec powstania wielkopolskiego)
10.02.1920r.-zalubiny Polski z morzem, Jzef Haller
19.08.1920r.-wybuch drugiego powstania lskiego
11.07.1920r.-plebiscyt na Warmii, Mazurach i Powilu
28.07.1920r.-podzia lska Cieszyskiego
03.05.1921r.-wybuch trzeciego powstania lskiego
20.03.1921r.-plebiscyt na grnym lsku (Polska 29% terytorium)
11.1918r.-powstanie Naczelnej Rady Ludowej w Wielkopolsce
08.1919r.-pierwsze powstanie lskie
03.1923r.-uznanie przez aliantw granic Polski

OSOBY
1.Stanisaw Taczak- kapitan, stan pocztkowo na czele powstania wielkopolskiego
2.Jzef Dowbr-Municki- zastpi Stanisawa Taczaka, jako przywdca powstania wielkopolskiego,
genera, przysany przez Jzefa Pisudskiego
3.Ferdinand Foch- marszaek Francji w 1919r., do niego zwrcia si w Wersalu o pomoc delegacja
polska w sprawie wielkopolski, zagrozi Niemcom, e ataki na oddziay powstacze bd oznaczay
zamanie zawieszenia broni z 11.11.1918r.
4.Jzef Haller- dokona zalubin Polski z morzem, genera, rzuci srebrny piercie z orem w morze
5.Wojciech Korfanty-wsppracowa z Romanem Dmowskim, po I W nalea do NRL w Poznaniu,
peni funkcj komisarza plebiscytowego na Grnym lsku, stan na czele III powstania lskiego

POJCIA
1.POW- Polska Organizacja Wojskowa, utworzona w 1918r., organizacja konspiracyjna, gromadzia w
Wielkopolsce bro i umundurowanie, organizacja opowiadaa si za wznieceniem powstania i
wyzwoleniem spod niemieckich rzdw Wielkopolski
2.,,Sok- legalna organizacja harcerzy z Polskiego Towarzystwa Gimnastycznego, jej czonkowie (tak
jak czonkowie POW) opowiadali si za wznieceniem powstania i wyzwoleniem spod niemieckich
rzdw Wielkopolski
3.Naczelna Rada Ludowa- powstay w Wielkopolsce w listopadzie 1918r. orodek polskiej wadzy
4.KNP- Komitet Narodowy Polski, reprezentacja narodu polskiego w Paryu, na jego czele sta Roman
Dmowski
5.Bazar-nazwa hotelu w Poznaniu, gdzie zatrzyma si I. J. Paderewski
6.Pokj w Trewirze- podpisany 16 lutego 1919r. w Trewirze pokj , ustalajcy przebieg spornej
granicy na terenach Wielkopolski
7.Zalubiny z morzem-wydarzenie z 10 lutego 1920r., kiedy Jzef Haller dokona symbolicznego aktu
zalubin z morzem Polski, wrzucajc w morskie fale srebrny piercie z orem
8.konwencja grnolska- zakadaa midzy innymi rwnouprawnienie jzykowe i narodowe
Polakw oraz Niemcw na terenach grnego lska, po trzecim powstaniu lskim

SYTUACJA W ZABORZE PRUSKIM

1.Zamieszkiwanie przez Niemcw Wielkopolski, Pomorza i Kujaw, Mazur oraz Grnego lska
2.Dwie koncepcje dziaa niepodlegociowych wrd Polakw w Wielkopolsce
a)POW, ,,Sok i organizacje konspiracyjne- wzniecenie powstania, samodzielne wyzwolenie spod
niemieckich rzdw
b)dziaacze zwizani z endecj- odrzucanie planw pierwszej grupy, postulowanie przeprowadzenia legalnych
akcji politycznych

3.Powstanie NRL (Naczelnej Rady Ludowej) (11.1918r.)

4.Zwoanie Polskiego Sejmu Dzielnicowego

POWSTANIE WIELKOPOLSKIE
1.Gromadzenie broni i umundurowania przez POW
2.Przybycie Ignacego Jana Paderewskiego do Poznania
a)liczne manifestacje narodowe
b)zrywanie flag przez Niemcw

3.Wybuch powstania wielkopolskiego (27.12.1918r.)

4.Brak oficjalnego poparcia od wadz w Warszawie
5.Wysanie przez Naczelnika 200 oficerw
6.Przewaga Niemcw
7.Pomoc Francji
8.Traktat w Trewirze (16.02.1919r.)

ZALUBINY Z MORZEM
1.Granica morska II RP = 140km
2.Wolne Miasto Gdask
3.Najwikszy port w 1920r.- Puck
4.Akt zalubin- 10.02.1920r. ; Jzef Haller

PIERWSZE POWSTANIE LSKIE

1.Przewaga procentowa ludnoci polskiej na terenach grnego lska (60%)
2.Masowe zwolnienia pracownikw polskich w celu zatrudnienia wracajcych z wojny niemieckich
onierzy
3.Strajki
4.Wybuch pierwszego powstania lskiego (08.1919r.)

DRUGIE POWSTANIE LSKIE

1.Uruchomienie dwch komisariatw plebiscytowych (Polskiego i Niemieckiego)
2.Antypolskie akcje oraz napady ze strony Niemiec
3.Wybuch drugiego powstania lskiego (19.08.1920r.)
4.Stumienie powstania po 6 dniach
5.Zlikwidowanie policji niemieckiej, powoanie policji plebiscytowej
6.Plebiscyt 20.03.1921r.
a)60% Niemcy, 40% Polacy
b)wygrana Niemiec
c)duy sukces strony polskiej

TRZECIE POWSTANIE LSKIE

1.Wybuch powstania w nocy z 2 na 3 maja 1921r. , zarzdzony przez Wojciecha Korfantego
2.Zaskoczenie Niemiec, przewaga Polakw
3.Odwet Niemiec, Polacy przepdzeni
4.Krawawe walki (np. o Gr witej Anny) trwajce do czerwca
5.Plebiscyt 20 padziernika 1921r.
a)Polska 29% ziem, ale duo kopalni, prawie poowa ludnoci
b)Niemcy 71% ziem , niewiele wicej ludnoci, o wiele mniej kopalni

WARMIA, MAZURY I POWILE

1.Plebiscyt (11.07.1920r.)
a)cakowita poraka Polski

2.Ostateczne granice Polski (1923r.)

3.Powierzchnia Polski 388 600km2
4.Ludno 27mln
5.Pod wzgldem obszaru 6. miejsce w Europie

KONFLIKT O LSK CIESZYSKI

1.W wikszoci zamieszkiwany przez ludno uwaajc si za Polakw
2.Punkt strategiczny Czech czcy Czechy ze Sowacj (linia kolejowa)
3.Ofensywa Czech na lsku Cieszyskim (23.01.1919r.)
4.Zawieszenie broni w wyniku nierozstrzygnitej bitwy pod Skoczowem
5.Podzia spornego terytorium lska Cieszyskiego przez Rad Ambasadorw reprezentujc
entent
a)57% powierzchni Czechy
b)150 000 Polakw po stronie czeskiej
c)pogorszenie stosunkw midzy obydwoma pastwami

HISTORIA , DZIA II, TEMAT IV (RZDY PARLAMENTARNE)

1.DATY
26.01.1919r.-pierwsze wybory do sejmu ustawodawczego
20.02.1919r.-maa konstytucja
17.03.1921r.-konstytucja marcowa
09.12.1922r.-Gabriel Narutowicz wybrany prezydentem
16.12.1922r.-zamach prezydenta (G. Narutowicza)
11.1922r.-kolejne wybory to parlamentu
11.1923r.-tumienie wystpie robotniczych przez rzd w Krakowie
12.1923r.-powoanie ponadpartyjnego rzdu kierowanego przez Wadysawa Grabskiego

OSOBY
1.Ignacy Jan Paderewski- stan na czele Rzdu II RP (16.01.1919r.)
2.Roman Dmowski- gwny ideolog Zwizku Ludowo-Narodowego
3.Adolf Warski- jeden z polskich przywdcw komunistycznych, jako przeciwnik stalinizmu zosta
zamordowany przez NKWD w 1937r.
4.Ignacy Daszyski- jeden z przywdcw polskich socjalistw w okresie midzywojennym,
reprezentowa PPS na wyborach na prezydenta w 1922r.
5.Wincenty Witos-jeden z najwaniejszych politykw polskiego ruchu ludowego, w okresie
midzywojennym sta na czele trzech rzdw
6.Wojciech Korfanty-jeden z najbardziej zagorzaych przeciwnikw politycznych Jzefa Pisudskiego
7.Maciej Rataj- jeden z gwnych dziaaczy Stronnictwa Ludowego
8.Gabriel Narutowicz-pierwszy prezydent II RP, wygra przy poparciu lewicy, mniejszoci narodowych
oraz partii ludowych, wybrany 09.12.1922r., zmar w wyniku zamachu 16.12.1922r. (rzdzi tydzie),
reprezentowa PSL-Wyzwolenie
9.Eligiusz Niewiadomski- dokona zamachu na Gabrielu Narutowiczu, skazany na mier, fanatyczny
zwolennik endecji
10.Stanisaw Wojciechowski- drugi prezydent II RP, po Gabrielu Narutowiczu, zwizany z PSL-Piast,
przeciwko niemu nie protestowao adne ze stronnictw politycznych
11.Maurycy Zamoyski- reprezentowa Endecj w wyborach na prezydenta w 1922r.
12.Jan Baudouin de Courtenay- przedstawiciel mniejszoci narodowych w wyborach na prezydenta
w 1922r.
13.Wadysaw Grabski- kierowa ponadpartyjnym rzdem powstaym w grudniu 1923r., premier,
przeprowadzi reform walutow, wprowadzi zoty polski, reforma rolna
14.Tadeusz Howek- polski polityk, zmar w wyniku zamachu przez OUN
15.Bronisaw Pieracki- polski polityk, zmar w wyniku zamachu przez OUN

POJCIA
1.ZLN- Zwizek Ludowo-Narodowy, zwizek endecji w wyborach do sejmu ustawodawczego,
gwnym ideologiem by Roman Dmowski, wygra wybory do sejmu ustawodawczego (26.01.1919r.)
2.PSL-Piast Polskie Stronnictwo Ludowe- Piast , ugrupowanie chopskie, weszo do sejmu
ustawodawczego (26.01.1919r.), poczyo si z PSL-Wyzwolenie w Stronnictwo Ludowe w 1931r.
3.PSL-Wyzwolenie- Polskie Stronnictwo Ludowe-Wyzwolenie, ugrupowanie chopskie, weszo do
sejmu ustawodawczego (26.01.1919r.), poczyo si z PSL-Piast w Stronnictwo Ludowe w 1931r.

4.PPS- Polska Partia Socjalistyczna, lewicowe ugrupowanie, weszo do sejmu ustawodawczego

(26.01.1919r.)
5.KPP-Komunistyczna Partia Polski, partia zrzeszajca komunistw, zbojkotowaa wybory do sejmu
ustawodawczego, domagaa si wprowadzenia systemu komunistycznego w Polsce,
6.maa konstytucja- ustawa przyjta przez sejm 20.02.1919r. , ktra miaa obowizywa do
momentu uchwalenia penej ustawy zasadniczej, na jej mocy okrelano zasady funkcjonowania
najwyszych wadz oraz uregulowano sprawowanie urzdu Naczelnika Pastwa
7.konstytucja marcowa- konstytucja uchwalona w II RP 17.03.1921r.,
8.Chjena-Chrzecijasi Zwizek Jednoci Narodowej, koalicja Chadecji i Endecji, startujcy w
wyborach do sejmu ustawodawczego (1922r.)
9.reforma walutowa- reforma wprowadzona przez Wadysawa Grabskiego, zrwnowaenie budetu
pastwa poprzez zwikszenie dochodw skarbu pastwa, wprowadzenie nadzwyczajnego podatku
majtkowego, podwyszenie cen biletw kolejowych, redukcja zatrudnienia w administracji Polski,
wprowadzenie nowej waluty
10.polski zoty- nowa waluta wprowadzona w reformie walutowej Wadysawa Grabskiego
11.reforma rolna- zdecydowano ,e parcelacji bd podlegay majtki pastwowe o wielkoci
powyej 180 ha, a na Kresach Wschodnich powyej 300 ha
12.UNDO- Ukraiskie Zjednoczenie Narodowo-Demokratyczne, legalna partia Ukraicw w Polsce
13.OUN- Organizacja Ukraiskich Nacjonalistw, nielegalna organizacja ukraiska, dopucia si
morderstw polskich politykw, Tadeusza Howki oraz Bronisawa Pierackiego
14.jzyk jidysz- jzyk ydowski
15.numerus clausus- zasada, wedug ktrej uczelnie przyjmoway tylko 10% studentw narodowoci
ydowskiej, czyli liczb odpowiadajc odsetkowi tej mniejszoci w Polsce
16.Getto awkowe- zjawisko polegajce na zmuszaniu studentw ydowskich do zajmowania tylko
okrelonych miejsc w salach wykadowych

PIERWSZE WYBORY PARLAMENTARNE

1.Pierwsze wybory do sejmu ustawodawczego II RP (26.01.1919r.)
2.Bra udzia mogli wszyscy po ukoczeniu 21 roku ycia
3.Partie ktre dostay si do parlamentu:
a)ZLN
b)PSL-Piast
c)PSL-Wyzwolenie
d)PPS

4.Bojkot KPP

MAA KONSTYTUCJA
1.Uchwalenie maej konstytucji (20.02.1919r.)
2.Miaa obowizywa do uchwalenia konstytucji penej
3.Regulowaa sprawowanie urzdu Naczelnika Pastwa
a)naczelnika powoywa parlament
b)reprezentowa pastwo polskie w kontaktach midzynarodowych
c)powoywa rzd w porozumieniu z sejmem
d)odpowiedzialny przed parlamentem
e)kada jego decyzja wymagaa kontrasygnaty (podpisu odpowiedniego ministra)

4.Okrelaa zasady funkcjonowania najwyszych wadz

SCENA POLITYCZNA II RZECZYPOSPOLITEJ

1.Parlament:
PARTIA
PPS

PRZYWDCA
Ignacy Daszyski

PSL-Piast i
PSL-Wyzwolenie

Wincenty Witos

Chadecja

Wojciech Korfanty

Endecja
(ZNL)

Roman Dmowski

CECHY
Najwiksze ugrupowanie robotnicze, opowiadaa si za
demokracj parlamentarn, domagaa si reform gospodarki,
(poparcie-gwnie zabr rosyjski)
Chopskie partie, gosiy agragyzm- broniy interesw rolnikw i
domagay si reform rolnych, poczyy si w 1931r. tworzc
Stronnictwo Ludowe
Opieraa swj program na spoecznej nauce Kocioa katolickiego,
podzielaa pogldy endecji, opowiadaa si za umiarkowanymi
reformami
Niech do mniejszoci narodowych (ydzi i Niemcy),
propagowaa konserwatywny model Polaka katolika, solidaryzm
w gospodarce (wspprac wszystkich warstw spoecznych)

2.Poza parlamentem:
PARTIA
KPP

PRZYWDCA CECHY
Adolf Warski Wprowadzenie systemu komunistycznego, wsppraca z bolszewikami
podczas wojny polsko-radzieckiej, mao czonkw, partia nielegalna
Ugrupowania Rnie
Hasa nacjonalistyczne, antysemickie, wrogo odnosiy si do komunistw i
narodowosocjalistw, podzia na Falang i ABC, cz ugrupowa zdelegalizowanych
radykalne
3.Podzial miejsc
a)Prawica
*ZLN (98)
*Chrzecijasko-Narodowy Klub Sejmowy (28)
*Chadecja (43)

b)centrum
*PSL-Piast (70)
*NPR (18)

c)lewica
*Zwizek Parlamentarny Polskich Socjalistw(41)
*Chopskie Stronnictwo Radykalne i Komunistyczny Zwizek Proletariatu Miast i Wsi (6)
*PSL-Wyzwolenie- (48)

d)brak przynalenoci klubowej

*Biaorusini (11)
*Niemcy (16)
*Ukraicy (25)
*ydzi (35)

KONSTYTUCJA Z 1921 ROKU

1. Prace nad konstytucj od 1919r.
2.Uchwalenie konstytucji marcowej (17.03.1921r.)
a)wybory do parlamentu miay by proporcjonalne (do obu izb)
b)dua rola Sejmu uchwalajcemu ustawy
c)wadza wykonawcza naley do prezydenta oraz rzdu
d)rzd posiada prawo inicjatywy ustawodawczej
e)prezydent peni funkcj reprezentacyjn
f)niezawiso wadzy sdowniczej
g)wolno sumienia
h)rwnouprawnienie kobiet i mczyzn

ELEKCJA I MIER NARUTOWICZA

1.Koalicja Chadecji i Endecji w wyborach parlamentarnych (1922r.)
2.Wygrana Gabriela Narutowicza (popieranego przez lewic , mniejszoci narodowe oraz chopw)
(09.12.1922r.)
3.Zamach na Gabriela Narutowicza (16.12.1922r.) przez Eligiusza Niewiadomskiego
4.Wybr drugiego prezydenta- Stanisaw Wojciechowski (PSL-Piast)
5.Wybory prezydenckie w 1922r. (kandydaci)
a)Endecja- Maurycy Zamoyski
b)PSL-Piast- Stanisaw Wojciechowski
c)PSL-Wyzwolenie- Gabriel Narutowicz
d)PPS- Ignacy Daszyski
e)mniejszoci narodowe- Jan Baudouin de Courtenay

REFORMY GRABSKIEGO
1.Zrujnowany budet pastwa
2.Powoanie ponadpartyjnego rzdu kierowanego przez Wadysawa Grabskiego
3.Reforma walutowa
a)zwikszenie dochodu skarbu pastwa
b)naoenie specjalnego podatku majtkowego
c)podwyszenie cen biletw kolejowych
d)obnienie wydatkw pastwowych
e)wprowadzenie nowej waluty (Zoty Polski)

4.Reforma rolna
a)przyjcie ustawy o reformie rolnej przez sejm (1920r.)
b)wprowadzenie ustawy w 1925r.
c)decyzje
*majtki pastwowe o wielkoci powyej 180 ha podlegaj parcelacji
*na Kresach Wschodnich powyej 300 ha
*wykup gruntw od wacicieli po cenach rynkowych
*sprzedawanie chopom ziemi

d)wolny przebieganie reformy

MNIEJSZOSCI NARODOWE W II RZECZYPOSPOLITEJ

1.Ludno II RP w 1921r.- 27 milionw
2.Polacy stanowili jedynie 69% spoeczestwa
3.Ukraicy
a)zamieszkiwali wiejskie tereny na poudniowym wschodzie
b)silne poczucie odrbnoci narodowej
c)UNDO
d)OUN
4.Biaorusini
a)tereny Kresw Wschodnich
b)maa wiadomo narodowa
c)prawosawie
5.Litwini
a)tereny Kresw Wschodnich
b)wsparcie pastwa litewskiego
6.Niemcy
a)700 tysicy osb
b)protestanci lub katolicy
c)niech do Polski
d)wsparcie Niemiec
7.ydzi
a)3 miliony
b)judaizm
8.Czesi
9.Tatarowie
10.emkowie
11.Bojkowie
12.Hucuowie
13.Dua swoboda dziaania mniejszoci narodowych

CHARAKTERYSTYKA RZDW PARLAMENTARNYCH 1919-1926

1.Sprawowanie wadzy przez 13 rzdw
2.Rozdrobnienie polityczne
3.Rzd pod przewodnictwem Wadysawa Grabskiego utrzyma si przez 2 lata
4.Wojna celna z Niemcami
5.Lata 1919-1926 okres stopniowej stabilizacji pastwa polskiego

HISTORIA, DZIA II, TEMAT 5

DATY
10.05.1926r.-przejcie rzdw w Polsce przez koalicj Chjeno-Piasta
10.05.1926r.-Wincenty Witos zosta ponownie wybrany premierem
11/12.05.1926r.- ostrzelanie willi Pisudskiego w Sulejwku
12.05.1926r.-spotkanie Pisudskiego z prezydentem Stanisawem Wojciechowskim
12-15.05.1926r.- zamach majowy
15.05.1926r.-Kazimierz Bartla premierem Polski
29.05.1926r.-Pisudski odrzuca stanowisko prezydenta
01.06.1926r.-Ignacy Mocicki zostaje prezydentem
02.08.1926r.-nowele sierpniowe
19.01.1928r.-powoanie BBWR
29.06.1930r.-Kongres Obrony Prawa i Wolnoci Ludu w Krakowie
15.06.1934r.-zamach na Bronisawa Pierockiego
06.07.1934r.-powstanie obozu w Berezie Kartuskiej
23.04.1935r.-konstytucja kwietniowa
12.05.1935r.-mier Pisudskiego
1930r.-powstanie Centrolewu
1930r.-wybory brzeskie
1931r.-zjednoczenie PSL-Piast i PSL-Wyzwolenie pod nazw Stronnictwa Ludowego
1932r.-proces brzeski
1935r.-rozwizanie BBWR
1936r.-powoanie Front Morges
1937r.-powoanie OZN
1939r.-samobjstwo Walerego Sawka

OSOBY
1.Jzef Pisudski- wycofa si w polityki w 1923r., w 1926r. zorganizowa zamach majowy
(12.05.1926r.), stworzy rzd sanacji, zmar 12.05.1935r.
2.Wincenty Witos-zosta ponownie premierem (10.05.1926r.), przeciwnik Pisudskiego
3.Lucjan eligowski-genera, kolega Pisudskiego, pomaga mu w zamachu majowym
4.Stanisaw Wojciechowski- prezydent, zoy dymisj w wyniku zamachu majowego
5.Maciej Rataj- marszaek sejmu, obj obowizki gowy pastwa, zgodnie z kostytucj
6.Kazimierz Bartel-premier, obj swoje stanowisko 15.05.1926r., kilkakrotnie sprawowa urzd
premiera podczas rzdw sanacyjnych
7.Ignacy Mocicki- profesor chemii Politechniki Lwowskiej, wybrany przez Pisudskiego na
prezydenta, zosta nim 01.06.1926r.
8.Walery Sawek-stan na czele BBWR-u,
9.Wojciech Korfanty-gwny przywdca opozycji Pisudskiego
10.Bronisaw Pieracki- minister spraw wewntrznych , zamordowany przez nacjonalistw ukraiskich
(15.06.1934r.)
11.Edward Rydz-migy- marszaek, dowdca GISZ-u
12.Jzef Beck- sta na czele Ministerstwa Spraw Zagranicznych
13.Adam Koc- pukownik, powoa OZN
1|Strona

POJCIA
1.partyjniactwo- kierowanie si gwnie interesem wasnej partii
2.zamach majowy- wydarzenie ,ktre odbyo si w dniach 12-15.05.1926r., zbrojne walki midzy
zwolennikami Pisudskiego oraz Wojciechowskiego
3.nowele sierpniowe- przyjte 02.08.1926r. poprawki do konstytucji marcowej, zmniejszajce
uprawnienia parlamentu, wzmacniajce wadz prezydenta
4.sanacja-uzdrowienie ycia spoecznego w Polsce, odnowa, odrodzenie
5.konstytucja kwietniowa- konstytucja uchwalona 23.04.1935r., wprowadzajca system rzdw
prezydenckich i zatwierdzajca odejcie od trjpodziau wadzy, ,zmieniajca ustrj na autorytarny
6.BBWR- Bezpartyjny Blok Wsppracy z Rzdem, zaoony 19.01.1928r, sojusz partii i ugrupowa, do
ktrego mg przystpi kady uznajcy nadrzdno interesw pastwa oraz konieczno pracy dla
Polski, a take akceptujcy dziaania rzdu
7.Centrolew- sojusz partii lewicowych i ludowych
8.wybory brzeskie -wybory w 1930r., ktre wyeliminoway opozycj BBWR-u z ycia politycznego
9.Bereza Kartuska-miejscowo, gdzie znajdowa si obz dla winiw, mieli oni tam przebywa na
podstawie decyzji administracyjnych przez okres trzech miesicy, zncano si nad winiami
psychicznie i fizycznie, a wzorce czerpano z obozw niemieckich i sowieckich
10.grupa pukownikw- najbardziej autorytarna cz obozu sanacyjnego, ktra dosza do wadzy w
Polsce w latach 30-tych i nadawaa ton yciu spoeczno-politycznemu a do wybuchu II wojny
wiatowej
11.grupa zamkowa- jeden z trzech krgw wadzy w obozie sanacyjnym, ktry zaj si modernizacj
gospodarcz kraju
12.GISZ-Generalny Inspektorat Si Zbrojnych, jeden z trzech krgw wadzy w obozie sanacyjnym,
zajmujcy si unowoczenianiem polskiej armii
13.OZN- potocznie nazywany ,,Ozon, formacja powoana przez pukownika Adama Koca, odwoywa
si do popularnych w tym czasie w Europie hase konsolidacji narodu, solidaryzmu spoecznego i
dominacji pastwa
14.Front Morges-najsilniejsze ugrupowanie po mierci Pisudskiego , zaoone w 1936r., na emigracji
z inicjatywy generaa Wadysawa Sikorskiego i Ignacego Jana Paderewskiego, jego nazwa pochodzi
od szwajcarskiej miejscowoci, w ktrej mieszka Paderewski, ch przywrcenia demokracji
15.Stronnictwo Pracy- powstae rok po Front Morges chadeckie ugrupowanie
16.SL-Stronnictwo Ludowe wyksztacone w 1931r. z PSL-Piast i PSL-Wyzwolenie
17.Obz Narodowo-Radykalny-Falanga- prawicowe ugrupowanie, goszce hasa bliskie ideom
faszyzmu, zwalczana przez wadze polskie
18.proces brzeski- skazanie w 1932r. 11 przywdcw opozycji Pisudskiego na kary wizienia

KRYZYS RZDW PARLAMENTARNYCH

1.Niestabliny system parlamentarny
2.Partyjniactwo
3.Przekonanie, e tylko Pisudski zaegna t sytuacj
4.Wybory wygrane przez koalicj Chjeno-Piasta, premierem zosta Wincenty Witos
5.Przygotowywanie do przejcie wadzy przez Jzefa Pisudskiego

2|Strona

ZAMACH MAJOWY
1.Ostrzelanie willi Pisudskiego (11/12.05.1926r.)
2.Spotkanie Pisudskiego z Wojciechowskim (12.05.1926r.)
3.Zamach majowy (12-15.05.1926r.)
a)mier 400 osb
b)rannych 900 osb

4.Nowy premier Kazimierz Bartel (15.05.1926r.)

5.Nowy prezydent- Ignacy Mocicki (01.06.1926r.)

ZMIANA KONSTYTUCJI
1.Nowele sierpniowe (02.08..1926r.)
a)zmniejszenie uprawnie parlamentu
b)wzmocnienie wadzy prezydenta
*prawo do rozwizywania sejmu i senatu przed upywem kadencji
*wydawanie rozporzdze z moc ustawy (dekretw)
2.Sanacja
3.Konstytucja kwietniowa
a)system rzdw prezydenckich
b)odejcie od trjpodziau wadzy
c)prezydent mg mianowa i odwoywa premiera, prezesa Sdu Najwyszego i Generalnego
Inspektora Si Zbrojnych
d)prezydent moe rozwizywa sejm i senat
e)kadencja 7 lat
f)wybory prezydenta przez Zgromadzenie Elektorw lub w wyborach powszechnych, spord
dwch kandydatw
g)w przypadku wojny prezydent moe mianowa swojego nastpc
h)odpowiada jedynie ,,przez Bogiem i histori

RZDY SANACYJNE ZA YCIA PISUDSKIEGO

1.Okres rzdw autorytarnych pod hasami demokracji
2.Funkcja premiera kilkukrotnie peniona przez Kazimierza Bartla
3.Pisudski premierem w 1926 i 1930
4.Powoanie BBWR (1928r.)

3|Strona

REPRESJE W STOSUNKU DO OPOZYCJI

1.Powstanie Centrolewu (opozycja)
2.Kongres Obrony Prawa i Wolnoci Ludu w Krakowie
a)hasa mogce doprowadzi do destabilizacji w pastwie (np. wezwania do niepacenia podatkw)
3.Aresztowanie przywdcw opozycji (Witos, Korfanty)
4.Wybory brzeskie
a)BBWR- 56% gosw
b)wybory zafaszowane
5.Zamach na Bronisawa Pierackiego
6.Utworzenie obozu w Berezie Kartuskiej na Polesiu
7.Zaostrzenie walk przez grup pukownikw

RZDY SANACYJNE PO MIERCI PISUDSKIEGO

1.mier Pisudskiego (12.05.1935r.)
2.Rozam BBWR na trzy krgi wadzy:
a)grupa zamkowa
b)GISZ
c)Ministerstwo Spraw Zagranicznych z Jzefem Beckiem na czele
3.Samobjstwo Walerego Sawka (04.1939r.)
4.Powoanie OZN

POLSKI AUTORYTARYZM NA TLE EUROPEJSKIM

1.Due moliwoci dziaania opozycji
2.Po mierci Pisudskiego opozycja moga prowadzi jedynie dziaalno pozaparlamentarn
3.Powstanie Front Morges
4.Powstanie Stronnictwa Pracy
5.Zjednoczenie PSL-Piast i PSL-Wyzwolenie (SL)
6.Obz Narodowo-Radykalny-Falanga
a)hasa bliskie ideom faszyzmu
7.W porwnaniu z innymi pastwami polityka agodna

4|Strona

HISTORIA, KULTURA I GOSPODARKA II RZECZYPOSPOLITEJ

DATY:
10.1921r.- podjcie decyzji o budowie portu w Gdyni
10.1924r.- Wadysaw Reymont otrzyma Literack Nagrod Nobla za powie ,,Chopi
07.1932r.- druga reforma szkolna przeprowadzona przez Janusza Jdrzejewicza
1924r.- pierwsza reforma szkolna przeprowadzona przez Stanisawa Grabskiego
1929r.- wielki kryzys gospodarczy
1937r.- budowa COP-u

OSOBY:
1.Stanisaw Grabski- reformator szkolnictwa, przeprowadzi reform (1924), ktrej celem byo
zmniejszenie liczby orodkw edukacyjnych dla mniejszoci narodowych i utworzenie szk
dwujzycznych
2.Janusz Jdrzejewicz- reformator szkolnictwa, przeprowadzi reform (1932), ktrej efektem byo
zmodernizowanie programw nauczania, w ktrych nacisk pooono na edukacj matematycznofizyczn
3.Stefan Banach-przewodnik grupy matematykw z Uniwersytetu Lwowskiego, cieszcej si
midzynarodow saw
4.Eugeniusz Kwiatkowski- minister przemysu i handlu , minister skarbu, ,,twrca Gdyni, zwolennik
etatyzmu, utworzy COP

POJCIA:
1.KUL- Katolicki Uniwersytet Lubelski, uniwersytet powstay w czasach midzywojnia
2.Skamander- czasopismo, ktrego redaktorzy , nazywani skamandrytami, nawizywali w swojej
poezji do spraw dotyczcych teraniejszoci i codziennoci
3.Awangarda Krakowska- grupa literacka dziaajca pod przewodnictwem Tadeusza Peipera,
tematy: XX-wieczne zdobycze cywilizacji
4.Polska A- obszar polski, na terenach zaboru pruskiego , gdzie dynamicznie rozwijay si przemys i
rolnictwo
5.Polska B- obszar polski, na terenach Galicji Wschodniej, Kresw Wschodnich, ze sabo rozwinit ,
biedn i zacofan gospodark
6.MS Batory- najsynniejszy polski liniowy statek transatlantycki, obsugujcym ruch pasaerski
midzy Gdyni a Nowym Jorkiem od 1936r.
7.COP- Centralny Okrg Przemysowy , powstay z inicjatywy Eugeniusza Kwiatkowskiego , 4-letniego
planu gospodarczego, zakadajcego utworzenie w widach Wisy i Sanu zakadw , hut, fabryk
zbrojeniowych, elektrowni, sieci komunikacyjnej (linii kolejowych, szos, rurocigw gazowych oraz
naftowych)
8.etatyzm-aktywny udzia pastwa w gospodarce i wprowadzanie do niej elementw planowania

1|Strona

NAUKA I SZKOLNICTWO II RP
1.Analfabetyzm w 1918r. 30-40% obywateli
2.Wprowadzenie powszechnego obowizku nauki dla dzieci w wieku od 7 do 14 lat
3.Zorganizowanie obowizkowej nauki czytania i pisania dla onierzy
4.Nowe uczelnie wysze
a)uniwersytet w Poznianiu
b)odnowiona placwka w Wilnie
c)KUL
d) w sumie 32 szkoy wysze

5.Reformy szkoleniowe
a)Stanisawa Grabskiego (1924r.)
*zmniejszenie liczby orodkw edukacyjnych dla mniejszoci narodowych
*utworzenie szk dwujzycznych
*charakter dyskryminacyjny
*likwidacja rozwinitego szkolnictwa ukraiskiego
*zmierzanie do asymilacji mniejszoci narodowych w Polsce
b)Janusza Jdrzejewicza (1932r.)
*ujednolicenie systemu owiaty
*zmodernizowanie programw nauczania
*nacisk na edukacj matematyczno-fizyczn

KULTURA I SZTUKA MIDZYWOJNIA

1.Midzynarodowa sawa
a)grupa matematykw z Uniwersytetu Lwowskiego
b)filozofowie:
*Tadeusz Kotarbiski
*Roman Ingarden
*Wadysaw Tatarkiewicz
c)socjologowie
*Florian Znaniecki

2.Literatura
a)Stefan eromski
b)Wadysaw Reymont
c)Zofia Nakowska
d)Maria Dbrowska
e)Zofia Kossak-Szczucka
f)Juliusz Kaden-Bandrowski

3.Skamander
a)Antoni Sonimski
b)Julian Tuwim
c)Jan Lecho
d)Kazimierz Wierzyski
e)Jarosaw Iwaszkiewicz

4.Awangarda Krakowska
a)Tadeusz Peiper

2|Strona

5.Twrcy awangardowi, hodujcy ekspresjonizmowi, surrealizmowi i futuryzmowi:

a)Witold Gombrowicz
b)Brunon Schulz
c)Brunon Jasieski
d)Emil Zegadowicz

6.Przedstawiciele Teatru
a)Juliusz Osterwa
b)Leon Schiller

7.Kinematografia
a)Eugeniusz Bodo
b)Pola Negri

8.Muzyka
a)Karol Szymanowski

MALARSTWO I ARCHITEKTURA W MIDZYWOJNIU

1.Kierunki
a)impresjonizm
*przedstawiciele Jzef Mehoffer, Leon Wyczkowski
b)formizm
*przedstawiciele- Tytus Czyewski, Stanisaw Ignacy Witkiewicz
2.Wojciech Kossak- tematyka historyczna i batalistyczna

3.Architektura nawizywaa do neobaroku (jeden z nurtw historyzmu)

GOSPODARKA ODRODZONEJ POLSKI

1.Podzial na Polsk A i Polsk B
2.Rolnictwo (65%)
3.Trudnoci w zarobkach w rolnictwie i przemyle spowodowane powstaniem niepodlegej Polski
4.Budowa portu w Gdyni (10.1921r.- podjcie decyzji)

INWESTYCJE PRZEMYSOWE
1.Kryzys gospodarczy
2.Powrt Eugeniusza Kwiatkowskiego do rzdu
3.Budowa COP-u (1937r.- pocztek)
a)powstanie
*100 zakadw
*300 nowych obiektw
*sie komunikacyjna

4.Mimo wysikw nadal kraj rolniczo-surowcowy, pod kontrol kapitau zagranicznego

3|Strona

HISTORIA, POLITYKA ZAGRANICZNA II RP

DATY
16.10.1925r.- ukad w Locarno
25.07.1932r.- traktat o nieagresji RP z ZSRR
26.01.1934r.- deklaracja o niestosowaniu przemocy midzy RP a Niemcami
02.1921r.- ukad sojuszniczy RP z Francj
03.1921r.- ukad sojuszniczy RP z Rumuni
04.1922r.- ukad w Rapallo

OSOBY
1.Tomasz Masaryk i Edvard Benes- przywdcy Czechosowacji po I wojnie wiatowej
2.Tadeusz Howko- jeden ze wsppracownikw Pisudskiego, popierajcy dziaania anty ZSRR
3.Jzef Beck- polski polityk, minister spraw zagranicznych, kontynuator idei Pisudskiego
4.Hans von Moltke- hrabia niemiecki, ambasador Niemiec w Polsce, ,,mwicy ,e Polska wiele
znaczy dla Hitlera , bo wysa bardzo drogiego ambasadora

POJCIA
1.polityka prometejska- wspieranie grup narodowociowych na wschodzie przez Pisudskiego i jego
zwolennikw w celu zaszkodzenia ZSRR
2.idea ,,Midzymorza- idea zakadajca stworzenie federacji pastw Europy rodkowej pod
przewodnictwem Polski
3.wojna prewencyjna- wojna lub dziaania zbrojne podjte w celu uprzedzenia ataku przeciwnika i
zmuszenia go do zaniechania agresywnych planw
4.polityka rwnowagi- polityka Polski podczas midzywojnia, zapewnienie jej dobrych stosunkw
zarwno z ZSRR jak i III Rzesz; zachowanie tzw. Rwnych odlegoci, prowadzona przez Pisudskiego

SYTUACJIA MIDZYNARODOWA II RP
1.Denia Niemiec i ZSRR do likwidacji niepodlegej Polski
2.Traktowanie Polski jako kraju sezonowego
3.Ukad z Francj (1921r.)
4.Ukad z Rumuni (1921r.)

UKADY W RAPALLO I LOCARNO

Miejsce
Rapallo

Data
04.1922r.

Locarno

16.10.1925r. Belgia, Francja,

Wielka Brytania,
Wochy, Niemcy

1|Strona

Kraje biorce udzia

Niemcy-ZSRR

Postanowienia
-cisa wsppraca gospodarcza i wojskowa
-szkolenia Niemcw w ZSRR
-ZSRR ma dostp do technologii Niemieckich
-nienaruszalno granic francuskich
-odmowa Niemiec co do nienaruszalnoci granic
Polskich i Czechosowackich

POLITYKA ZAGRANICZNA PISUDSKIEGO

1.Denie do osabienia ZSRR
2.Polityka prometejska
3.Idea ,,Midzymorza
4.Kontynuacjia polityki marszaka przez Jzefa Becka (1932r.)

POLITYKA RWNOWAGI I RWNYCH ODLEGOCI

1.Balansowanie midzy Berlinem a Moskw
2.Traktat o nieagresji z ZSRR (25.07.1932r)
3.Propozycja wojny prewencyjnej dla Francji
4.Deklaracja o niestosowaniu przemocy z Niemcami (26.01.1934r.)
*poprawienie stosunkw z Niemcami
*zakoczenie wojny celnej
*Hans von Moltke jako ambasador Niemiec w Polsce

5.Polityka rwnowagi , zachowanie rwnych odlegoci

ZADANIA POLSKIEJ POLITYKI ZAGRANICZNEJ

1.Zagadnienie stosunkw z ZSRR i Niemcami
2.Sojusze z Francj i Rumuni, sprawiajce wiele kopotw
3.Ssiedzi mniejsi
4.Stosunki z innymi pastwami maj znaczenie drugorzdne
5.Stosunek do Ligi Narodw

2|Strona

HISTORIA, POLSKA W PRZEDEDNIU II WOJNY WIATOWEJ

DATY:
02.10.1938r.- zajcie przez Polsk Zaolzia
05.01.1939r.- rozmowa Becka z Hitlerem na temat 25-letniego paktu o nieagresji
31.03.1939r.- wygoszenie przemwienia w Wielkiej Brytanii , odnonie pomocy Polsce
05.05.1939r.- przemwienie Becka, odrzucenie Niemieckich da
23.08.1939r.- pakt Ribbentrop- Mootow
25.08.1939r.- pakt polityczno-wojskowy Brytyjczykw i Polakw
26.08.1939r.- planowana data ataku Niemiec na Polsk
08.1920r. wczenie Zaolzia do Czechosowacji
10.1938r.- propozycja ,,ostatecznego uregulowania kwestii spornych midzy III Rzesz a RP

OSOBY:
1.Jzef Beck- polski polityk, wygosi przemwienie, ktre odrzucao Niemieckie dania,
2.Edvard Benes- prezydent Czechosowacji
3.Joachim von Ribbentrop- minister spraw zagranicznych III Rzeszy, przedstawil w 1938r. polskiemu
ambasadorowi w Berlinie propozycje uregulowania kwestii spornych midzy Polsk a Niemcami, w
1939r. podpisa pakt z ZSRR, pakt Ribbentrop-Mootow
4.Jzef Lipski- zostay mu przedstawione przez Ribbentropa propozycje uregulowania kwestii
spornych midzy Polsk a Niemcami, polski ambasador w Berlinie
5.Neville Chamberlain- brytyjski premier, twierdzcy ,e nie da si unikn wybuchu wojny
6.Wiaczesaw Mootow- szef dyplomacji ZSRR, podpisa pakt Ribbentrop-Mootow w 1939r.

POJCIA:
1.Zaolzie-etnicznie polska cz lska Cieszyskiego, wczona w sierpniu 1920 do Czechosowacji,
odzyskana przez Polsk 02.10.1938r.
2.Fall Weiss- plan ,,Biay, plan wojny Niemiec z Polsk przygotowany na rozkaz Hitlera
3.pakt Ribbentrop-Mootow porozumienie midzy Niemcami a ZSRR, podpisane przez Joachima
von Ribbentropa oraz Wiaczesawa Mootowa
4.Fundusz Obrony Narodowej- na niego Polacy przekazywali pienidze potrzebne na uzbrojenie
polskiej armii
5.Fundusz Obrony Morskiej- na niego Polacy przekazywali pienidze potrzebne na uzbrojenie
polskiej armii
6.ORP Orze- synny polski okrt podwodny zbudowany za sumy z darowizn Polakw

ZAJCIE ZAOLZIA
1.Wczenie Zaolzia do Czechosowacji (1920)
2.Prba naprawienia relacji Czechosowackiej i Polskiej przez Edvarda Benesa
3.Porozumienie Becka i Rydz-migego
4.Wysanie do Pragi ultimatum , w ktrym zadano oddania Zaolzia
5.Wkroczenie wojsk polskich na tereny Zaolzia (02.10.1938r.)

RELACJE POLSKO LITEWSKIE

1.Zajcie Wilna przez Polsk
2.Zerwanie stosunkw Polsko-Litewskich
3.Skargi Litwy na Polsk do Ligi Narodw
4.Konflikty
5.Ultimatum, w ktrym zadano od Litwy nawizania stosunkw dyplomatycznych
6.Przyjcie przez Litw da Polakw (03.1938r.)

NIEMIECKIE DANIA WOBEC POLSKI

1.Spotkanie Ribbentropa z Lipskim
2.dania Niemiec
a)wczenie Wolnego Miasta Gdaska do III Rzeszy
b)przeprowadzenie eksterytorialnej (wyczonej spod polskiej kontroli) autostrady
c)przeprowadzenie eksterytorialnej wielotorowej linii kolejowej przez wojewdztwo pomorskie do
Prus Wschodnich
d)przystpienie do paktu antykominternowskiego

3.Obietnice Niemiec
a)gwarancje dla istniejcych granic
b)specjalne uprawnienia w Gdasku
c)poparcie polskich de do uzyskania wsplnej granicy z Wgrami
d)przeduenie paktu o nieagresji na 25 lat

4.Rozmowa Becka z Hitlerem

5.Nieustanne odmowy Polski
6.Narada Becka, migego, Mocickiego na Zamku Krlewskim w Warszawie (01.1939r.)

ZACIENIENIE WSPPRACY Z WIELK BRYTANI I FRANCJ

1.Przewidywania wojny przez Chamberlaina
2.Przemwienie Chamberlaina dotyczce zagwarantowania pomocy Polsce w razie agresji niemiec
3.Zastpienie przemwienia dwustronnymi gwarancjami Polski i Wielkiej Brytanii oraz obietnic
podpisania sojuszu
4.Rozkaz przygotowania planu wojny (Fall Weiss)
5.Wypowiedzenie przez Niemcy deklaracji o niestosowaniu przemocy z Polsk
6.Zerwanie przez Niemcy ukadu morskiego z Angli
7.Przemowa Becka odrzucajca wszystkie niemieckie dania (05.05.1939r.)

PAKT RIBBENTROP-MOOTOW
1.Pakt ZSRR i Niemiec nazwany paktem Ribbentrop-Mootow (23.08.1939r.)
2.Tajny protok paktu Ribbentrop-Mootow
a)ziemie polskie podzielone midzy Niemcy i ZSRR wzdu linii rzek- Narew, Wisa , San

3.Dowiedzienie si Wielkiej Brytanii o tajnym protokole

4.Sojusz polityczno-wojskowy Wielkiej Brytanii z Polsk (25.08.1939r.)
5.Opnienie wybuchu wojny
a)nieprzygotowanie Woch
b)pakt Polski z Wielk Brytani

AKTYWIZACJA POLSKIEGO SPOECZESTWA

1.Duma narodowa, patriotyzm decydujce o pomocy finansowej przed wojn
2.Wpacanie pienidzy do Funduszu Obrony Narodowej i Funduszu Obrony Morskiej
3.Zbudowanie okrtu ORP Orze
4.Kupowanie karabinw i dzia
5.Brak umocnie na granicy Polski z Niemcami
6.Nie zdenie z procesem przezbrojenia