Projekt Ustawy o Emeryturach

USTAWA
z dnia ... 2015 r.

o zmianie ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpiecze Spoecznych
oraz niektrych innych ustaw1)
Art. 1. W ustawie z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu

Ubezpiecze Spoecznych (Dz. U. z 2015 r. poz. 748, z pn. zm. 2)) wprowadza si
nastpujce zmiany:
1) w art. 3 pkt 1 otrzymuje brzmienie:
1) emerytur;;
1) emeryt osob majc ustalone prawo do emerytury;;
3) w art. 10a ust. 1 otrzymuje brzmienie:
1. Przy ustalaniu prawa do emerytury osoby, ktra osigna wiek emerytalny
wynoszcy co najmniej 60 lat dla kobiet i co najmniej 65 lat dla mczyzn i utracia
prawo do renty z tytuu niezdolnoci do pracy przysugujcej z Funduszu z powodu
odzyskania zdolnoci do pracy, uwzgldnia si rwnie okresy pobierania tej renty, jeeli
okresy skadkowe i nieskadkowe, ustalone na zasadach okrelonych w art. 5-7 i 10, s
krtsze od okresu wymaganego do przyznania emerytury, w zakresie niezbdnym do
uzupenienia tego okresu.;
4) w art. 13 ust. 3a otrzymuje brzmienie:
1)
Niniejsz ustaw zmienia si ustawy: ustaw z dnia 20 czerwca 1985 r. o prokuraturze, ustaw z dnia
20 grudnia 1990 r. o ubezpieczeniu spoecznym rolnikw, ustaw z dnia 18 lutego 1994 r. o zaopatrzeniu
emerytalnym funkcjonariuszy Policji, Agencji Bezpieczestwa Wewntrznego, Agencji Wywiadu, Suby
Kontrwywiadu Wojskowego, Suby Wywiadu Wojskowego, Centralnego Biura Antykorupcyjnego, Stray
Granicznej, Biura Ochrony Rzdu, Pastwowej Stray Poarnej i Suby Wiziennej oraz ich rodzin, ustaw
z dnia 9 maja 1996 r. o wykonywaniu mandatu posa i senatora, ustaw z dnia 28 sierpnia 1997 r. o organizacji
i funkcjonowaniu funduszy emerytalnych, ustaw z dnia 13 padziernika 1998 r. o systemie ubezpiecze
spoecznych, ustaw z dnia 27 lipca 2001 r. Prawo o ustroju sdw powszechnych, ustaw z dnia 23 listopada
2002 r. o Sdzie Najwyszym, ustaw z dnia 12 marca 2004 r. o pomocy spoecznej, ustaw z dnia 20 kwietnia
2004 r. o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy, ustaw z dnia 30 kwietnia 2004 r. o wiadczeniach
przedemerytalnych, ustaw z dnia 21 listopada 2008 r. o emeryturach kapitaowych, ustaw z dnia 19 grudnia
2008 r. o emeryturach pomostowych, ustaw z dnia 22 maja 2009 r. o nauczycielskich wiadczeniach
kompensacyjnych, ustaw z dnia 11 maja 2012 r. o zmianie ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu
Ubezpiecze Spoecznych oraz o zmianie niektrych innych ustaw.
2)
Zmiany tekstu jednolitego wymienionej ustawy zostay ogoszone w Dz. U. z 2015 r. poz. 1240, 1302 i 1311.
3a. Jeeli osobie uprawnionej do renty z tytuu niezdolnoci do pracy przez okres co
najmniej ostatnich 5 lat poprzedzajcych dzie badania lekarskiego brakuje mniej ni
5 lat do osignicia wieku emerytalnego okrelonego w art. 24 ust. 1, w przypadku
dalszego stwierdzenia niezdolnoci do pracy orzeka si niezdolno do pracy na okres do
dnia osignicia tego wieku.;
5) w art. 24:
a)
ust. 1 otrzymuje brzmienie:

1. Ubezpieczonym urodzonym po dniu 31 grudnia 1948 r. przysuguje
emerytura po osigniciu wieku emerytalnego wynoszcego co najmniej 60 lat dla
kobiet i co najmniej 65 lat dla mczyzn, z zastrzeeniem art. 46, 47, 50, 50a, 50e
i 184.,
b) uchyla si ust. 1a i 1b;

6) w art. 25 ust. 1a i 1b otrzymuj brzmienie:
1a. Przy ustalaniu podstawy obliczenia emerytury, o ktrej mowa w art. 24, dla
osoby, ktra miaa ustalone prawo do emerytury czciowej na podstawie art. 26b,
w brzmieniu obowizujcym w dniu 31 grudnia 2015 r., nie uwzgldnia si kwot
zwiksze skadek na ubezpieczenie emerytalne oraz kapitau pocztkowego okrelonego
w art. 173-175, uzyskanych w wyniku waloryzacji kwartalnej, o ktrej mowa w art. 25a,
przeprowadzonej w celu obliczenia emerytury czciowej.
1b. Jeeli ubezpieczony pobra emerytur na podstawie przepisw art. 26b
w brzmieniu obowizujcym w dniu 31 grudnia 2015 r., art. 46, 50, 50a, 50e, 184 lub art.
88 ustawy z dnia 26 stycznia 1982 r. Karta Nauczyciela (Dz. U. z 2014 r. poz. 191
i 1198 oraz z 2015 r. poz. 357 i 1268), podstaw obliczenia emerytury, o ktrej mowa
w art. 24, ustalon zgodnie z ust. 1, pomniejsza si o kwot stanowic sum kwot
pobranych emerytur w wysokoci przed odliczeniem zaliczki na podatek dochodowy od
osb fizycznych i skadki na ubezpieczenie zdrowotne.;
7) w art. 25b w ust. 1 pkt 1 otrzymuje brzmienie:
1) naby prawo do emerytury z tytuu osignicia wieku emerytalnego wynoszcego
65 lat albo do dnia poprzedzajcego osignicie tego wieku mia ustalone prawo do
okresowej emerytury kapitaowej,;
8) w art. 26 ust. 6 otrzymuje brzmienie:
6. Jeeli jest to korzystniejsze dla ubezpieczonego, do ustalenia wysokoci emerytury
zgodnie z ust. 1 stosuje si tablice trwania ycia obowizujce w dniu, w ktrym
ubezpieczony osign wiek emerytalny wynoszcy co najmniej 60 lat dla kobiet i co

najmniej 65 lat dla mczyzn.;
9) uchyla si art. 26b;
10) art. 26c otrzymuje brzmienie:
Art. 26c. 1. Po osigniciu wieku emerytalnego wynoszcego 65 lat, przez osob,
ktra pobieraa okresow emerytur kapitaow do dnia poprzedzajcego osignicie tego
wieku, emerytur z Funduszu oblicza si ponownie z urzdu na zasadach okrelonych
w art. 26, z tym e do obliczenia emerytury przyjmuje si rednie dalsze trwanie ycia
ustalone dla wieku 65 lat, obowizujce w dacie osignicia tego wieku.
2. Podstaw obliczenia emerytury stanowi kwota skadek na ubezpieczenie
emerytalne z uwzgldnieniem waloryzacji skadek zewidencjonowanych na koncie
ubezpieczonego do koca miesica poprzedzajcego miesic, od ktrego przysuguje
wypata emerytury, oraz zwaloryzowanego kapitau pocztkowego oraz kwoty rodkw
zewidencjonowanych na subkoncie, o ktrym mowa w art. 40a ustawy z dnia
13 padziernika 1998 r. o systemie ubezpiecze spoecznych, z tym e przy ustalaniu
podstawy obliczenia emerytury nie uwzgldnia si kwot zwiksze skadek na
ubezpieczenie emerytalne oraz kapitau pocztkowego okrelonego w art. 173175,
uzyskanych w wyniku waloryzacji kwartalnej, o ktrej mowa w art. 25a,
przeprowadzonej w celu obliczenia emerytury z Funduszu przyznanej po osigniciu
wieku emerytalnego wynoszcego 60 lat.
3. Emerytura z Funduszu nie moe by nisza od kwoty odpowiadajcej wysokoci
emerytury z Funduszu i okresowej emerytury kapitaowej przysugujcej w dniu
poprzedzajcym osignicie wieku emerytalnego wynoszcego 65 lat.
4. Przepisy ust. 13 stosuje si odpowiednio do ustalenia wysokoci emerytury
z Funduszu dla osoby, ktrej ustalono prawo do tej emerytury oraz do okresowej
emerytury kapitaowej, a ktra do dnia poprzedzajcego dzie osignicia wieku
emerytalnego wynoszcego 65 lat nie pobraa emerytury wskutek zawieszenia prawa do
wiadczenia, zgodnie z art. 103a.;
11) art. 27 i 27a otrzymuj brzmienie:
Art. 27. Ubezpieczonym urodzonym przed dniem 1 stycznia 1949 r. przysuguje
emerytura, jeeli spenili cznie nastpujce warunki:
1) osignli wiek emerytalny wynoszcy co najmniej 60 lat dla kobiet i co najmniej
65 lat dla mczyzn;
2) maj okres skadkowy i nieskadkowy wynoszcy co najmniej 20 lat dla kobiet i 25 lat
dla mczyzn, z zastrzeeniem art. 27a.
Art. 27a. Emerytur przyznaje si z urzdu zamiast pobieranej renty z tytuu
niezdolnoci do pracy osobie, ktra osigna wiek emerytalny wynoszcy 60 lat dla
kobiet i 65 lat dla mczyzn oraz podlegaa ubezpieczeniu spoecznemu albo
ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym. Przepis art. 24a ust. 2 stosuje si
odpowiednio.;
12) art. 28 otrzymuje brzmienie:
Art. 28. Ubezpieczonym urodzonym przed dniem 1 stycznia 1949 r., ktrzy nie
osignli okresu skadkowego i nieskadkowego, o ktrym mowa w art. 27 pkt 2,
przysuguje emerytura, jeeli spenili cznie nastpujce warunki:
1) osignli wiek emerytalny wynoszcy co najmniej 60 lat dla kobiet i co najmniej
65 lat dla mczyzn;
2) maj okres skadkowy i nieskadkowy wynoszcy co najmniej 15 lat dla kobiet i co
najmniej 20 lat dla mczyzn.;
13) w art. 29 w ust. 1 wprowadzenie do wyliczenia otrzymuje brzmienie:
Ubezpieczeni urodzeni przed dniem 1 stycznia 1949 r., ktrzy nie osignli wieku
emerytalnego okrelonego w art. 27 pkt 1, mog przej na emerytur:;
1. Ubezpieczonym urodzonym przed dniem 1 stycznia 1949 r., bdcym
pracownikami, o ktrych mowa w ust. 2 i 3, zatrudnionymi w szczeglnych warunkach
lub w szczeglnym charakterze, przysuguje emerytura w wieku niszym ni okrelony
w art. 27 pkt 1.;
15) art. 39 otrzymuje brzmienie:
Art. 39. Ubezpieczonemu urodzonemu przed dniem 1 stycznia 1949 r., speniajcemu
warunek okrelony w art. 27 pkt 2 i niespeniajcemu warunkw wymaganych do
uzyskania grniczej emerytury na podstawie art. 50a, ktry ma co najmniej 5 lat:
1) pracy grniczej, o ktrej mowa w art. 50c ust. 1, wykonywanej pod ziemi stale
i w penym wymiarze czasu pracy, albo
2) pracy grniczej, o ktrej mowa w art. 50c ust. 1 pkt 4 i 5, wykonywanej stale
i w penym wymiarze czasu pracy na odkrywce w kopalniach siarki i wgla
brunatnego oraz w kopalniach otworowych siarki
wiek emerytalny, o ktrym mowa w art. 27 pkt 1, obnia si o 6 miesicy za kady
rok takiej pracy, nie wicej jednak ni o 15 lat.;
4
16) w art. 62 w ust. 1 pkt 4 otrzymuje brzmienie:

4) po 0,7 % podstawy jej wymiaru za kady rok okresu brakujcego do penych 25 lat
okresw skadkowych oraz nieskadkowych, przypadajcych od dnia zgoszenia
wniosku o rent do dnia, w ktrym rencista osignby wiek emerytalny 60 lat.;
2a. W razie mierci osoby pobierajcej emerytur czciow, okrelon w art. 26b, w
brzmieniu obowizujcym w dniu 31 grudnia 2015 r., za kwot wiadczenia, ktre
przysugiwaoby zmaremu, uwaa si kwot emerytury ustalon zgodnie z art. 26 dla
celw obliczenia emerytury czciowej, z zastrzeeniem ust. 3, w penej wysokoci.;
18) w art. 87:
a)
w ust. 1 pkt 1 i 2 otrzymuj brzmienie:

1)
mczyzna osign wiek emerytalny wynoszcy 65 lat i ma okres
skadkowy i nieskadkowy wynoszcy co najmniej 25 lat,

2) kobieta osigna wiek emerytalny wynoszcy 60 lat i ma okres skadkowy
i nieskadkowy wynoszcy co najmniej 20 lat,
b) uchyla si ust. 1b;
2. Przepisu ust. 1 nie stosuje si do emerytw, ktrzy osignli wiek emerytalny
60 lat (kobiety) lub 65 lat (mczyni), z zastrzeeniem art. 103a.;
1a. Postpowanie o emerytur wszczyna si z urzdu, jeeli wiek emerytalny dla
uprawnionych do wiadczenia przedemerytalnego lub zasiku przedemerytalnego wynosi
60 lat dla kobiet i 65 lat dla mczyzn.;
1a. Obowizek okrelony w ust. 1 nie dotyczy emerytw, ktrzy wiek emerytalny
60 lat (kobiety) lub 65 lat (mczyni) osignli przed podjciem dziaalnoci, o ktrej
mowa w art. 104 ust. 1-4.;
22) w art. 185a ust. 1 otrzymuje brzmienie:
1. Przy ustalaniu wysokoci emerytury dla osb nabywajcych prawo do emerytury
w wieku okrelonym w art. 24 ust. 1 oraz w art. 184, kapita pocztkowy podlega
przeliczeniu poprzez dodanie do okresw nieskadkowych okresw, o ktrych mowa
w art. 7 pkt 9, przebytych przed dniem 1 stycznia 1999 r., w wymiarze
nieprzekraczajcym 1/3 okresw skadkowych udowodnionych do dnia zgoszenia
wniosku o emerytur. Do przeliczonego kapitau pocztkowego stosuje si przepisy art.

173 ust. 3-6..
Art. 2. W ustawie z dnia 20 czerwca 1985 r. o prokuraturze (Dz. U. z 2011 r. Nr 270, poz.
1599, z pn. zm.3)) wprowadza si nastpujce zmiany:
11) opiniuje wnioski o wyraenie zgody na dalsze zajmowanie stanowiska prokuratora
po ukoczeniu przez prokuratora 65 roku ycia;;
2) w art. 62a:
a)
w ust. 3 zdanie pierwsze otrzymuje brzmienie:

Wniosek i zawiadczenie, o ktrych mowa w ust. 2, skada si Prokuratorowi
Generalnemu najpniej na sze miesicy przed ukoczeniem 65 roku ycia.,
b) ust. 4 i 4a otrzymuj brzmienie:

4. Prokurator wojskowej jednostki organizacyjnej prokuratury, bdcy oficerem,
przechodzi w stan spoczynku z dniem ukoczenia 65 roku ycia, chyba e:
1) nie pniej ni na sze miesicy przed ukoczeniem 65 roku ycia owiadczy
Prokuratorowi
Generalnemu
wol
dalszego
zajmowania
stanowiska
po
zwolnieniu z zawodowej suby wojskowej i przedstawi zawiadczenie

stwierdzajce, e jest zdolny, ze wzgldu na stan zdrowia, do penienia
obowizkw prokuratora, wydane na zasadach okrelonych dla kandydata na
stanowisko prokuratorskie lub
2) zosta powoany na stanowisko prokuratora powszechnej jednostki organizacyjnej
prokuratury.
4a. Prokurator wojskowej jednostki organizacyjnej prokuratury, niebdcy
oficerem, przechodzi w stan spoczynku z dniem ukoczenia 65 roku ycia.,
c)
uchyla si ust. 5a,
d) w ust. 6 wprowadzenie do wyliczenia otrzymuje brzmienie:

6. Prokuratora wojskowej jednostki organizacyjnej prokuratury, bdcego
oficerem, ktrego stosunek subowy zosta rozwizany z mocy prawa z powodu
osignicia 65 roku ycia albo zosta rozwizany z powodu:.
3)
Zmiany tekstu jednolitego wymienionej ustawy zostay ogoszone w Dz. U. z 2011 r. Nr 240, poz. 1430, z
2012 r. poz. 637, z 2013 r. poz. i 1623, 1247, z 2014 r. poz. 504 oraz z 2015 r. poz. 694, 1045, 1066, 1224, 1309 i
1311.
Art. 3. W ustawie z dnia 20 grudnia 1990 r. o ubezpieczeniu spoecznym rolnikw (Dz.

U. z 2015 r. poz. 704, z pn. zm.4)) wprowadza si nastpujce zmiany:
1) w art. 6 pkt 10b otrzymuje brzmienie:
10b) emeryturze lub rencie z ubezpieczenia rozumie si emerytur lub rent rolnicz
z ubezpieczenia, rent rolnicz szkoleniow i rent rodzinn;;
1) emerytura rolnicza lub renta rolnicza z tytuu niezdolnoci do pracy;;
3) w art. 19:
a)
w ust. 1 pkt 1 otrzymuje brzmienie:

1) osign wiek emerytalny; wiek emerytalny kobiety wynosi 60 lat, a mczyzny
65 lat;,
b) uchyla si ust. 1a, 1b i 2a;

4) uchyla si art. 19a;
3. Osobom pobierajcym renty rolnicze z tytuu niezdolnoci do pracy, ktre
osigny wiek 60 lat dla kobiet i 65 lat dla mczyzn, przyznaje si z urzdu emerytur
rolnicz w wysokoci nie niszej od dotychczas pobieranej renty z tytuu niezdolnoci do
pracy, jeeli osoba ta spenia warunki okrelone w art. 19 ust. 1 pkt 2 ustawy.;
3. Jeeli rolnik nabywa prawo do emerytury rolniczej w wieku o 5 lat niszym od
wieku emerytalnego, okrelon zgodnie z ust. 1 cz uzupeniajc zmniejsza si o 25%
emerytury podstawowej. Tak ustalon cz uzupeniajc zwiksza si o 5% emerytury
podstawowej po upywie kadego roku dzielcego uprawnionego od wieku
emerytalnego.;
7) w art. 28:
a)

3. Wypata ulega zawieszeniu w caoci, jeeli emeryt lub rencista nie zaprzesta
prowadzenia dziaalnoci rolniczej, z zastrzeeniem ust. 5-7, 9 i 10.,
b) w ust. 6 po pkt 2 dodaje si pkt 2a w brzmieniu:

2a) emeryt lub rencista prowadzi dziaalno rolnicz z maonkiem, ktry nie
ma ustalonego prawa do emerytury albo renty i nie spenia warunkw do uzyskania
emerytury rolniczej albo renty rolniczej z tytuu niezdolnoci do pracy, jeeli
maonek ten podlega ubezpieczeniu emerytalno-rentowemu z mocy ustawy;,
4)
c)
uchyla si ust. 11 i 12.
Art. 4. W ustawie z dnia 18 lutego 1994 r. o zaopatrzeniu emerytalnym funkcjonariuszy

Policji, Agencji Bezpieczestwa Wewntrznego, Agencji Wywiadu, Suby Kontrwywiadu
Wojskowego, Suby Wywiadu Wojskowego, Centralnego Biura Antykorupcyjnego, Stray
Granicznej, Biura Ochrony Rzdu, Pastwowej Stray Poarnej i Suby Wiziennej oraz ich
rodzin (Dz. U. z 2015 r. poz. 900 i 1268) w art. 10 ust. 5 otrzymuje brzmienie:
5. Przy ustalaniu prawa do wiadcze pieninych z ubezpieczenia emerytalnego
i rentowych osoby, o ktrej mowa w ust. 1 lub 2, ktra osigna wiek emerytalny wynoszcy
60 lat dla mczyzn i 65 lat dla kobiet uwzgldnia si rwnie okresy pobierania emerytury
lub renty inwalidzkiej, jeeli okresy skadkowe i nieskadkowe ustalone na zasadach
okrelonych w art. 5-7 i 10 ustawy, o ktrej mowa w ust. 4, s krtsze od okresu wymaganego
do przyznania tych wiadcze..
Art. 5. W ustawie z dnia 9 maja 1996 r. o wykonywaniu mandatu posa i senatora (Dz. U.
z 2011 r. Nr 7, poz. 29, z pn. zm.5)) w art. 25 w ust. 3a pkt 1 otrzymuje brzmienie:
1) ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpiecze
Spoecznych (Dz. U. z 2015 r. poz. 748, z pn. zm. 6)) lub ustawy z dnia 20
grudnia 1990 r. o ubezpieczeniu spoecznym rolnikw (Dz. U. z 2015 r. poz. 704,
z pn. zm.7)), ktry osign wiek emerytalny wynoszcy 60 lat dla kobiet i 65 lat
dla mczyzn,.
Art. 6. W ustawie z dnia 28 sierpnia 1997 r. o organizacji i funkcjonowaniu funduszy
emerytalnych (Dz. U. z 2013 r. poz. 989, z pn. zm.8)) uchyla si art. 100d i 111d.
Art. 7. W ustawie z dnia 13 padziernika 1998 r. o systemie ubezpiecze spoecznych
(Dz. U. z 2015 r. poz. 121, z pn. zm.9)) wprowadza si nastpujce zmiany:
5)
Zmiany tekstu jednolitego wymienionej ustawy zostay ogoszone w Dz. U. z 2011 r. Nr 117, poz. 676,
z 2012 r. poz. 1544 oraz z 2015 r. poz. 1224 i 1309.
6)
7)
8)
Zmiany tekstu jednolitego wymienionej ustawy zostay ogoszone w Dz. U. z 2013 r. poz. 1289 i 1717 oraz
z 2015 r. poz. 238, 1132 i 1259.
9)
Zmiany tekstu jednolitego wymienionej ustawy zostay ogoszone w Dz. U. z 2015 r. poz. 689, 978, 1037,
1066, 1240, 1268 i 1269.
2a. Za osob pobierajc wiadczenie pielgnacyjne, specjalny zasiek opiekuczy

albo zasiek dla opiekuna wjt, burmistrz lub prezydent miasta opaca skadk na
ubezpieczenia
emerytalne
rentowe
od
podstawy
odpowiadajcej
wysokoci
odpowiednio:
1) wiadczenia pielgnacyjnego albo specjalnego zasiku opiekuczego przysugujcych
na podstawie przepisw o wiadczeniach rodzinnych,
2) zasiku dla opiekuna przysugujcego na podstawie przepisw o ustaleniu i wypacie
zasikw dla opiekunw
przez
okres
niezbdny
do
uzyskania
okresu
ubezpieczenia
(skadkowego
i nieskadkowego) odpowiednio 20-letniego przez kobiet i 25-letniego przez mczyzn,

jednak nie duej ni przez 20 lat.;
2) uchyla si art. 22a;
3) w art. 40 ust. 1c otrzymuje brzmienie:
1c. Na koncie ubezpieczonego ewidencjonuje si take informacje o zwaloryzowanej
wysokoci skadek podlegajcych odprowadzeniu do otwartego funduszu emerytalnego
lub zewidencjonowaniu na subkoncie, o ktrym mowa w art. 40a:
1) w przypadku ubezpieczonych, o ktrych mowa w ust. 1 pkt 1, nalenych za okres do
dnia zoenia wniosku o emerytur okrelon w art. 24 ustawy z dnia 17 grudnia 1998
r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpiecze Spoecznych lub nabycia prawa do
emerytury, jeeli zoenie takiego wniosku nie jest wymagane - nieopaconych lub
niezidentyfikowanych do tego dnia, take wwczas gdy nie ulegy one przedawnieniu;
2) w przypadku ubezpieczonych, o ktrych mowa w ust. 1 pkt 2, opaconych lub
zidentyfikowanych po dniu zoenia wniosku o emerytur okrelon w art. 24 ustawy
z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpiecze
Spoecznych o lub nabycia prawa do emerytury, jeeli zoenie takiego wniosku nie
jest wymagane.;
4) w art. 40e w ust. 4 pkt 1 otrzymuje brzmienie:
1) zoenia wniosku o emerytur z tytuu osignicia wieku, o ktrym mowa w art. 24
ust. 1b ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu
Ubezpiecze Spoecznych;
5) w art. 50:
a)
w ust. 1c pkt 1 otrzymuje brzmienie:
1) hipotetycznej emerytury, jak uzyskaby w wieku emerytalnym, wynoszcym 60

lat dla kobiety i 65 lat dla mczyzny, lub w wieku, o ktrym mowa w ust. 1d i
1e wedug stanu konta ubezpieczonego oraz,
b) ust. 1d i 1e otrzymuj brzmienie:
1d. Jeeli ubezpieczonemu, o ktrym mowa w ust. 1b, do osignicia wieku
emerytalnego, wynoszcego 60 lat dla kobiety i 65 lat dla mczyzny, brakuje nie
wicej ni 5 lat, podaje si dodatkowo, poczynajc od 2009 r., informacje o
wysokoci hipotetycznej emerytury, jak by uzyska w wieku przekraczajcym ten
wiek o rok, a take dwa, trzy, cztery i pi lat.
1e. Jeeli ubezpieczony, o ktrym mowa w ust. 1b, przekroczy wiek emerytalny,
wynoszcy 60 lat dla kobiety i 65 lat dla mczyzny, i nie wystpi o ustalenie
emerytury, hipotetyczn emerytur oblicza si dla jego faktycznego wieku oraz
kolejnych piciu lat.;
c)
ust. 1g otrzymuje brzmienie:

1g. Jeeli ubezpieczonemu, o ktrym mowa w ust. 1b, do osignicia,
stanowicego w jego przypadku wiek emerytalny, 60 roku ycia brakuje nie wicej
ni 12 miesicy, podaje si dodatkowo informacj o moliwoci skorzystania z
prawa do okresowej emerytury kapitaowej.,
d) ust. 2 otrzymuje brzmienie:

2. Wysokoci hipotetycznej emerytury oblicza si:
1) w przypadku podawania informacji o wysokoci hipotetycznej emerytury wedug
zasad okrelonych w ust. 1c pkt 1 przez podzielenie sumy skadek, o ktrych
mowa w ust. 1, i kapitau pocztkowego, o ktrym mowa w ust. 1a pkt 1 - przez
rednie dalsze trwanie ycia dla osoby w wieku 60 lat w przypadku kobiety i 65
lat w przypadku mczyzny lub w wieku, o ktrym mowa w ust. 1d i 1e, a
wysoko hipotetycznej emerytury, jak ubezpieczony uzyskaby w wieku
przekraczajcym wiek 60 lat lub 65 lat - przez rednie dalsze trwanie ycia dla
tego wieku;
2) w przypadku podawania informacji o wysokoci hipotetycznej emerytury wedug
zasad okrelonych w ust. 1c pkt 2 przez podzielenie sumy skadek, o ktrych
mowa w ust. 1, i kapitau pocztkowego, o ktrym mowa w ust. 1a pkt 1,
zwikszonej o kwot hipotetycznych skadek, o ktrych mowa w ust. 1c pkt 2,
przez rednie dalsze trwanie ycia dla osoby w wieku 60 lat w przypadku kobiety
i 65 lat w przypadku mczyzny lub w wieku, o ktrym mowa w ust. 1d i 1e, a
10
wysoko hipotetycznej emerytury, jak ubezpieczony uzyskaby w wieku

przekraczajcym wiek 60 lat lub 65 lat - przez rednie dalsze trwanie ycia dla
tego wieku..
Art. 8. W ustawie z dnia 27 lipca 2001 r. Prawo o ustroju sdw powszechnych (Dz. U.
z 2015 r. poz. 133, z pn. zm.10)) wprowadza si nastpujce zmiany:
1) w art. 69:
a)
1 otrzymuje brzmienie:
1. Sdzia przechodzi w stan spoczynku z dniem ukoczenia 65 roku ycia,
chyba e nie pniej ni na sze miesicy przed ukoczeniem 65 roku ycia
owiadczy Ministrowi Sprawiedliwoci wol dalszego zajmowania stanowiska i
przedstawi zawiadczenie stwierdzajce, e jest zdolny, ze wzgldu na stan zdrowia,
do penienia obowizkw sdziego, wydane na zasadach okrelonych dla kandydata
na stanowisko sdziowskie.,
b) uchyla si 1a,
c)
uchyla si 2a;
2) w art. 100:
a)
1 otrzymuje brzmienie:
1. Sdziemu, ktry zosta przeniesiony w stan spoczynku, w razie zmiany
ustroju sdw lub zmiany granic okrgw sdowych, przysuguje do czasu
osignicia wieku 65 lat uposaenie w wysokoci wynagrodzenia pobieranego na
ostatnio zajmowanym stanowisku.,
b) 4a otrzymuje brzmienie:
4a. W przypadku, o ktrym mowa w 1, sdzia w stanie spoczynku otrzymuje
jednorazow odpraw z chwil osignicia wieku 65 lat.,
c)
w 4b zdanie drugie otrzymuje brzmienie:

W przypadku, o ktrym mowa w 1, odprawa przysuguje z chwil osignicia
wieku 65 lat.;
3) w art. 151a w 10 dodaje si pkt 5a w brzmieniu:.

5a)osignicia wieku 65 lat, jeeli okres zatrudnienia umoliwia uzyskanie prawa do
emerytury,.
10)
1224, 1309 i 1311.
11
Art. 9. W ustawie z dnia 23 listopada 2002 r. o Sdzie Najwyszym (Dz. U. z 2013 r.

poz. 499, z pn. zm.11)) w art. 30:
1) w 2 pkt 1 otrzymuje brzmienie:
1) po ukoczeniu 65 roku ycia;;
2) uchyla si 3 i 4.
Art. 10. W ustawie z dnia 12 marca 2004 r. o pomocy spoecznej (Dz. U. z 2015 r. poz.
163 i 693) wprowadza si nastpujce zmiany:
7) niezdolno do pracy z tytuu wieku osignicie wieku emerytalnego okrelonego
w art. 24 ust. 1 oraz w art. 27 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i
rentach z Funduszu Ubezpiecze Spoecznych (Dz. U. z 2015 r. poz. 748);;
2) w art. 42 ust. 4 i 5 otrzymuj brzmienie:
4. Skadka na ubezpieczenia emerytalne i rentowe w wysokoci okrelonej
przepisami o systemie ubezpiecze spoecznych jest opacana przez okres sprawowania
opieki, nie duej jednak ni przez okres niezbdny do uzyskania okresu ubezpieczenia
(skadkowego i nieskadkowego) wynoszcego 20 lat dla kobiet i 25 lat dla mczyzn.
5. Skadka na ubezpieczenia emerytalne i rentowe nie przysuguje osobie, ktra w dniu
zoenia wniosku o przyznanie wiadczenia:
1) ukoczya 50 lat i nie posiada okresu ubezpieczenia (skadkowego i nieskadkowego)
wynoszcego co najmniej 10 lat;
2) posiada okres ubezpieczenia (skadkowy i nieskadkowy) wynoszcy 20 lat w
przypadku kobiet i 25 lat w przypadku mczyzn..
Art. 11. W ustawie z dnia 20 kwietnia 2004 r. o promocji zatrudnienia i instytucjach
rynku pracy (Dz. U. z 2015 r. poz. 149, z pn. zm. 12) w art. 2 w ust. 1 w pkt 2 lit. b otrzymuje
brzmienie:
b) nie ukoczya 60 lat - kobieta lub 65 lat mczyzna,.
Art. 12. W ustawie z dnia 30 kwietnia 2004 r. o wiadczeniach przedemerytalnych (Dz.
U. z 2013 r. poz. 170 oraz z 2014 r. poz. 598 i 1682) w art. 4:
11)
Zmiany tekstu jednolitego wymienionej ustawy zostay ogoszone w Dz. U. z 2014 r. poz. 504, 1031, 1081
oraz z 2015 r. poz. 1066, 1167, 1240 i 1348.
12)
1240 i 1268.
12
1) w ust. 1 pkt 3 otrzymuje brzmienie:

3) z dniem osignicia wieku 60 lat przez kobiet i 65 lat przez mczyzn;
2) w ust. 3 pkt 3 otrzymuje brzmienie:
3) dnia osignicia wieku 60 lat przez kobiet i 65 lat przez mczyzn;.
Art. 13. W ustawie z dnia 21 listopada 2008 r. o emeryturach kapitaowych (Dz. U. z
2014 r. poz. 1097) wprowadza si nastpujce zmiany:
1) w art. 7
a)

2. Okresowa emerytura kapitaowa przysuguje czonkowi otwartego
funduszu emerytalnego do ukoczenia 65. roku ycia.,
b) uchyla si ust. 2a;

1) ukoczy 60 lat oraz;
2) z dniem poprzedzajcym dzie, w ktrym czonek otwartego funduszu emerytalnego
ukoczy 65. rok ycia;;
2. Wszczcie postpowania z urzdu na podstawie art. 24a ustawy, o ktrej mowa w
ust. 1, przed osigniciem wieku 65 lat, oznacza rwnoczenie wszczcie postpowania o
okresow emerytur kapitaow.;
1. Osobie urodzonej po dniu 31 grudnia 1948 r., ktrej przed dniem wejcia w ycie
niniejszej ustawy ustalono prawo do emerytury rolniczej, z zaliczeniem okresw, o ktrych
mowa w art. 20 ust. 1 pkt 3 ustawy wymienionej w art. 33, a ktra po dniu wejcia w ycie
ustawy osignie wiek 60 lat dla kobiety i 65 lat dla mczyzny i zgosi wniosek o
emerytur z Funduszu Ubezpiecze Spoecznych okrelon w art. 24 lub art. 184 ustawy
wymienionej w art. 37, przysuguje w zalenoci od jej wyboru emerytura rolnicza
ustalona z zaliczeniem wskazanych okresw albo emerytura z Funduszu Ubezpiecze
Spoecznych..
Art. 14. W ustawie z dnia 19 grudnia 2008 r. o emeryturach pomostowych (Dz. U. z
2015 r. poz. 965 i 1240) w art. 16 pkt 2 otrzymuje brzmienie:
2) osignicia przez uprawnionego wieku:
13
a) 60 lat w przypadku kobiet,

b) 65 lat w przypadku mczyzn
jeeli uprawniony nie ma prawa do emerytury ustalonego decyzj organu
rentowego lub innego organu emerytalno-rentowego, okrelonego w odrbnych
przepisach;.
Art. 15. W ustawie z dnia 22 maja 2009 r. o nauczycielskich wiadczeniach
kompensacyjnych (Dz. U. Nr 97, poz. 800, z 2011 r. Nr 75, poz. 398 oraz z 2012 r. poz. 637)
w art. 8 pkt 2 otrzymuje brzmienie:
2) poprzedzajcym dzie osignicia przez uprawnionego wieku:
a) 60 lat w przypadku kobiet,
b) 65 lat w przypadku mczyzn
jeeli uprawniony nie ma prawa do emerytury ustalonego decyzj organu
rentowego lub innego organu emerytalno-rentowego, okrelonego w odrbnych
przepisach;.
Art. 16. W ustawie z dnia 11 maja 2012 r. o zmianie ustawy o emeryturach i rentach
z Funduszu Ubezpiecze Spoecznych oraz o zmianie niektrych innych ustaw (Dz. U. poz.
637) uchyla si art. 17, 18 i 21.
Art. 17. Przepisy niniejszej ustawy nie naruszaj praw i obowizkw osb, ktre
nabyy prawo do wiadcze okrelonych w przepisach zmienianych niniejsz ustaw
w okresie od dnia 1 stycznia 2013 r. do dnia 31 grudnia 2015 r., na podstawie przepisw
obowizujcych w dniu nabycia prawa do tych wiadcze.
Art. 18. 1. Osoby, ktre osigny wiek wynoszcy co najmniej 60 lat dla kobiet i co
najmniej 65 lat dla mczyzn przed dniem wejcia w ycie niniejszej ustawy oraz speniaj
pozostae warunki wymagane do nabycia prawa do danego wiadczenia, nabywaj prawo do
tego wiadczenia z dniem wejcia w ycie niniejszej ustawy.
2. Decyzj w sprawie ustalenia prawa do wiadczenia waciwe organy wydaj na
wniosek zainteresowanego.
Art. 19. 1. Osoby, ktre w dniu wejcia w ycie niniejszej ustawy maj ustalone
decyzj organu rentowego prawo do:
14
1) renty z tytuu niezdolnoci do pracy na okres do dnia osignicia wieku emerytalnego,

2) wiadczenia przedemerytalnego na podstawie ustawy, o ktrej mowa w art. 12,
3) emerytury pomostowej na podstawie ustawy, o ktrej mowa w art. 14, albo
4) nauczycielskiego wiadczenia kompensacyjnego na podstawie ustawy, o ktrej mowa w
art. 15
zachowuj to prawo do dnia osignicia wieku emerytalnego wynoszcego 60 lat dla kobiet
i 65 lat dla mczyzn, chyba e prawo do wiadczenia ustanie lub wyganie przed tym dniem,
a osoby, ktre osigny wiek wynoszcy co najmniej 60 lat dla kobiet i co najmniej 65 lat dla
mczyzn przed dniem wejcia w ycie niniejszej ustawy, zachowuj to prawo do dnia
wejcia w ycie niniejszej ustawy.
2. Osoby, ktre w dniu wejcia w ycie niniejszej ustawy maj ustalone decyzj
organu rentowego prawo do okresowej emerytury kapitaowej na podstawie ustawy, o ktrej
mowa w art. 13, zachowuj to prawo do dnia osignicia wieku emerytalnego wynoszcego
65 lat, chyba e prawo do okresowej emerytury kapitaowej ustanie lub wyganie przed tym
dniem, a osoby, ktre osigny wiek wynoszcy co najmniej 65 lat przed dniem wejcia w
ycie niniejszej ustawy, zachowuj to prawo do dnia wejcia w ycie niniejszej ustawy.
Art. 20. 1. Osoby, ktre w dniu wejcia w ycie niniejszej ustawy maj ustalone
decyzj organu rentowego prawo do emerytury czciowej, okrelonej w art. 26b ustawy
zmienianej w art. 1, w brzmieniu dotychczasowym, zachowuj to prawo do czasu zamiany
emerytury czciowej na emerytur, o ktrej mowa w art. 24 ust. 1 ustawy zmienianej w art. 1
w brzmieniu nadanym niniejsz ustaw.
2. Emerytura czciowa podlega zamianie na emerytur, o ktrej mowa w art. 24 ust. 1
ustawy zmienianej w art. 1 w brzmieniu nadanym niniejsz ustaw, na wniosek
ubezpieczonego oraz w przypadku ubezpieczonego bdcego pracownikiem po ustaniu
stosunku pracy.
3. Wnioski o przyznanie emerytury czciowej, ktre nie zostay rozpatrzone do dnia
wejcia w ycie niniejszej ustawy, staj si wnioskami o przyznanie emerytury, o ktrej mowa
w art. 24 ust. 1 ustawy zmienianej w art. 1 w brzmieniu nadanym niniejsz ustaw, z tym e
organ rentowy moe da ich uzupenienia przez ubezpieczonego w zakresie niezbdnym do
przyznania emerytury, o ktrej mowa w art. 24 ust. 1 ustawy zmienianej w art. 1 w brzmieniu
nadanym niniejsz ustaw.
15
Art. 21. 1. Z dniem wejcia w ycie niniejszej ustawy, czciowa emerytura rolnicza,
okrelona w art. 19a ustawy zmienianej w art. 3, w brzmieniu dotychczasowym, ustalona
decyzj Prezesa Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Spoecznego, podlega z urzdu zamianie na
emerytur, o ktrej mowa w art. 19 ust. 1 ustawy zmienianej w art. 3 w brzmieniu nadanym
niniejsz ustaw.
2. Wnioski o przyznanie czciowej emerytury rolniczej, ktre nie zostay rozpatrzone
do dnia wejcia w ycie niniejszej ustawy, staj si wnioskami o przyznanie emerytury,
o ktrej mowa w art. 19 ust. 1 ustawy zmienianej w art. 3 w brzmieniu nadanym niniejsz
ustaw, z tym e Prezes Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Spoecznego moe da ich
uzupenienia przez ubezpieczonego w zakresie niezbdnym do przyznania emerytury, o ktrej
mowa w art. 19 ust. 1 ustawy zmienianej w art. 1 w brzmieniu nadanym niniejsz ustaw.
Art. 22. Pracownicy, ktrzy w dniu wejcia w ycie niniejszej ustawy s objci
ochron stosunku pracy wynikajc z art. 39 ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. Kodeksu
pracy (Dz. U. z 2014 r. poz. 1502, z pn. zm. 13)), lub osoby, ktre miayby by ni objte,
jeeli w tym dniu pozostawayby w stosunku pracy, s objci ochron do czasu osignicia
wieku emerytalnego wynoszcego 60 lat dla kobiet i 65 lat dla mczyzn.
Art. 23. 1. Po wejciu w ycie niniejszej ustawy Rada Ministrw dokonuje corocznie
przegldu funkcjonowania systemu emerytalnego i przedkada Sejmowi Rzeczypospolitej
Polskiej informacj o skutkach obowizywania niniejszej ustawy w kadym roku
kalendarzowym, do dnia 31 marca nastpnego roku kalendarzowego.
2. Informacja o skutkach obowizywania niniejszej ustawy w 2016 r. zostanie przedstawiona
Sejmowi Rzeczypospolitej Polskiej nie pniej ni do dnia 31 marca 2017 r.
Art. 24. Ustawa wchodzi w ycie z dniem 1 stycznia 2016 r.
UZASADNIENIE
13)
Zmiany tekstu jednolitego wymienionej ustawy zostay ogoszone w Dz. U. z 2014 r. poz. 1662 oraz z 2015 r.
poz. 1066, 1220, 1224, 1240 i 1268.
16
I.
OBOWIZUJCY STAN PRAWNY

Obecny wiek emerytalny zosta ustalony ustaw z dnia 11 maja 2012 r. o zmianie
ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpiecze Spoecznych oraz niektrych innych

ustaw (Dz. U. z 2012 r. poz. 637), zwana dalej ustaw z dnia 11 maja 2012 r.. Na jej
podstawie, poczwszy od dnia 1 stycznia 2013 r., w powszechnym systemie emerytalnym
rozpocz si proces stopniowego podwyszania i zrwnywania wieku emerytalnego
wynoszcego dotychczas 60 lat dla kobiet i 65 lat dla mczyzn, a do osignicia dla obu
pci wieku 67 lat. Proces ten obj kobiety urodzone po dniu 31 grudnia 1952 r. oraz
mczyzn urodzonych po dniu 31 grudnia 1947 r. Zgodnie z wprowadzonymi zmianami, wiek
emerytalny kobiet urodzonych w kadym kolejnym kwartale przypadajcym po dniu 31
grudnia 1952 r. oraz mczyzn urodzonych w kadym kolejnym kwartale przypadajcym po
dniu 31 grudnia 1947 r. jest podwyszany o 1 miesic w porwnaniu do wieku emerytalnego
osb urodzonych w poprzednim kwartale. W przypadku kobiet docelowy wiek emerytalny
zostanie osignity z dniem 1 padziernika 2040 r., natomiast w przypadku mczyzn z
dniem 1 padziernika 2020 r. Tym samym zrwnanie wieku emerytalnego na poziomie 67 lat
obejmie kobiety urodzone po dniu 30 wrzenia 1973 r. i mczyzn urodzonych po dniu 30
wrzenia 1953 r. Proces podwyszania i zrwnywania wieku emerytalnego bdzie zatem trwa
28 lat w odniesieniu do kobiet (podwyszenie o 7 lat) i 8 lat w odniesieniu do mczyzn
(podwyszenie o 2 lata).
Analogiczne zmiany zostay wprowadzone w systemach emerytalnych obejmujcych
rolnikw oraz sdziw i prokuratorw.
Oprcz podwyszenia i zrwnania wieku emerytalnego, ustawa z dnia 11 maja 2012 r.
o zmianie ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpiecze Spoecznych oraz
niektrych innych ustaw wprowadzia szereg innych zmian, bezporednio bd porednio
zwizanych z podwyszeniem wieku emerytalnego. Najistotniejsze z nich dotyczyy:
1) utworzenia nowego rodzaju wiadczenia emerytalnego emerytury czciowej,
przysugujcej przed osigniciem podstawowego wieku emerytalnego;
Emerytura czciowa zostaa pomylana jako instrument agodzcy podwyszenie
wieku emerytalnego. W powszechnym systemie emerytalnym uprawnienia do tego
wiadczenia przyznano kobietom, ktre osigny co najmniej 62 rok ycia i maj co najmniej
35-letni okres skadkowy i nieskadkowy oraz mczyznom, ktrzy osignli co najmniej 65
lat ycia oraz legitymuj si co najmniej 40-letnim staem ubezpieczeniowym. Wysoko
17
emerytury czciowej ustalono na poziomie 50% penej kwoty emerytury z Funduszu

Ubezpiecze Spoecznych, jednoczenie przesdzajc, e nie bdzie ona podwyszana do
kwoty najniszej emerytury oraz uzaleniona od rozwizania stosunku pracy. Po osigniciu
wieku emerytalnego i rozwizaniu stosunku pracy (w przypadku pracownikw) emerytura
czciowa podlega na wniosek uprawnionego zamianie na emerytur w penej wysokoci.
Podstawa obliczenia tej ostatniej emerytury jest jednak pomniejszona o kwot wypaconej
emerytury czciowej. Analogiczne rozwizanie wprowadzono w systemie rolniczym, z tym
e w tym przypadku, po osigniciu przez osob uprawnion wieku emerytalnego, czciowa
emerytura rolnicza podlega z urzdu zamianie na emerytur pen, a podstawa tej emerytury
nie ulega pomniejszeniu o kwot wypaconej czciowej emerytury rolniczej.
2) ograniczenia
stosowania
przepisw
umoliwiajcych
wczeniejsze
zakoczenie
aktywnoci zawodowej, ktre dotychczas funkcjonoway w systemie emerytalnym

rolnikw oraz sdziw i prokuratorw;
Do dnia wejcia w ycie ustawy z dnia 11 maja 2012 r. rolnicy, ktrzy nie osignli
podstawowego wieku emerytalnego, mieli prawo do emerytury po ukoczeniu 55 lat ycia
kobieta i 60 lat mczyzna, jeeli podlegali ubezpieczeniu emerytalno-rentowemu przez
okres co najmniej 30 lat i zaprzestali prowadzenia dziaalnoci rolniczej. Ww. ustawa
ograniczya moliwo skorzystania z tego rozwizania do tych rolnikw, ktrzy przesanki
jej nabycia speni do dnia 31 grudnia 2017 r.
Podobnie uregulowano sytuacj przechodzenia w stan spoczynku, na swj wniosek,
przez sdziw i prokuratorw. Prawo do uposaenia z tego tytuu zagwarantowano wycznie
tym osobom, ktre wymagane warunki (tj. ukoczenie 55 lat przez kobiet, jeeli
przepracowaa na stanowisku sdziego lub prokuratora nie mniej ni 25 lat, oraz 60 lat przez
mczyzn, jeeli przepracowa na stanowisku sdziego lub prokuratora nie mniej ni 30 lat)
speni do dnia 31 grudnia 2017 r.
3) wypaty okresowych emerytur kapitaowych z otwartych funduszy emerytalnych do
czasu osignicia wieku odpowiadajcego wiekowi emerytalnemu mczyzn;
Z uwagi na podwyszenie wieku emerytalnego, przysugujce kobietom urodzonym
po dniu 31 grudnia 1948 r., bdcym czonkami otwartych funduszy emerytalnych, prawo do
okresowych emerytur kapitaowych stopniowo wyduono w latach 20142020, a do
osignicia wieku 67 lat.
18
4) ujednolicenia stau ubezpieczeniowego uprawniajcego do najniszej emerytury dla

kobiet i mczyzn;
W konsekwencji zrwnania wieku emerytalnego kobiet i mczyzn zrwnano rwnie
wymagany od kobiet i mczyzn urodzonych po dniu 31 grudnia 1948 r. okres skadkowy i
nieskadkowy, warunkujcy prawo do podwyszenia emerytury do kwoty minimalnej
emerytury. Okres ten uleg wydueniu w odniesieniu do kobiet z 20 do 25 lat, poczwszy od
dnia 1 stycznia 2014 r. o rok co dwa lata, a do osignicia, po 31 grudnia 2021 r.,
docelowego 25-letniego stau ubezpieczeniowego.
W zwizku z powyszym do 25 lat wyduono rwnie okres opacania skadek za
osob pobierajc wiadczenie pielgnacyjne.
5) dostosowanie do podwyszonego wieku emerytalnego zasad uwzgldniania tzw. stau
hipotetycznego w wysokoci renty z tytuu niezdolnoci do pracy;
W rezultacie podwyszenia wieku emerytalnego do 67 lat wyduono okres, do
ktrego dolicza si lata hipotetyczne przy obliczaniu wysokoci renty z tytuu cakowitej
niezdolnoci do pracy po 0,7% podstawy wymiaru renty za kady rok okresu brakujcego
do penych 25 lat okresw skadkowych oraz nieskadkowych, przypadajcych od dnia
zgoszenia wniosku o rent do dnia, w ktrym rencista ukoczyby okrelony dla kobiet wiek
emerytalny (docelowo 67 lat).
6) zmniejszenie podstawy obliczenia emerytury o kwot stanowic sum wczeniej
pobieranych emerytur (w wysokoci brutto), przyznanych przed osigniciem
wyduonego wieku emerytalnego;
W odniesieniu do osb pobierajcych emerytur przyznan przed osigniciem
podstawowego wieku emerytalnego, ktre wystpiy, po jego osigniciu, o emerytur
powszechn, podstawa jej obliczenia bdzie pomniejszana o kwot wczeniej pobranych
emerytur, przyznanych przed osigniciem podstawowego wieku emerytalnego.
7) odstpienie od wymogu rozwizania stosunku pracy przy ustalaniu uprawnie do
emerytury z tytuu pracy w szczeglnych warunkach lub w szczeglnym charakterze;
Do dnia wejcia w ycie ustawy, warunkiem nabycia uprawnie emerytalnych zgodnie
z art. 184 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpiecze Spoecznych, byo
posiadanie przed dniem 1 stycznia 1999 r. co najmniej 15-letniego okresu zatrudnienia w
szczeglnych warunkach lub w szczeglnym charakterze i co najmniej 20-letniego (kobieta)
19
oraz 25-letniego (mczyzna) okresu skadkowego i nieskadkowego. Ubezpieczeni

speniajcy te warunki mogli realizowa prawo do emerytury po osigniciu wieku
emerytalnego okrelonego w art. 32, 33, 39 i 40, jeeli nie przystpili do otwartego funduszu
emerytalnego, bd zoyli wniosek o przekazanie rodkw zgromadzonych na rachunku w
funduszu, za porednictwem Zakadu Ubezpiecze Spoecznych, na dochody budetu pastwa
oraz w przypadku ubezpieczonych bdcych pracownikami rozwizali stosunek pracy.
Ww. ustawa zniosa ten ostatni wymg, umoliwiajc organowi rentowemu wydanie decyzji
przyznajcej lub odmawiajcej prawa do emerytury z tytuu pracy w szczeglnych warunkach
lub w szczeglnym charakterze niezalenie od tego, czy wnioskodawca pozostaje w stosunku
pracy, czy te nastpio jego rozwizanie. Z kolei podjcie wypaty tej emerytury tak jak w
przypadku pozostaych emerytur z Funduszu Ubezpiecze Spoecznych uzaleniono od
rozwizania stosunku pracy.
8) umoliwienia dobrowolnego opacania skadek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe
wszystkim osobom, ktre nie speniaj warunkw do objcia tymi ubezpieczeniami
obowizkowo.
Ustawa z dnia 11 maja 2012 r. wprowadzia zmiany w 13 innych ustawach. Ponadto,
w celu dostosowania stanu prawnego do wyduonego wieku emerytalnego, w szczeglnoci
w zakresie wystpujcego w wielu aktach prawnych powizania osignicia wieku
emerytalnego 60 lat i 65 lat z koniecznoci rozwizania stosunku pracy lub utrat
moliwoci zajmowania dotychczasowego stanowiska, uchwalona zostaa ustawa z dnia 23
listopada 2012 r. o zmianie niektrych ustaw w zwizku z podwyszeniem wieku
emerytalnego (Dz. U. poz. 1544). Wesza ona w ycie jednoczenie z ustaw podwyszajc
wiek emerytalny, tj. z dniem 1 stycznia 2013 r.
II. POTRZEBA I CEL WPROWADZANYCH ZMIAN

Wprowadzone w Polsce w 2012 r. podwyszenie i zrwnanie wieku emerytalnego
miao charakter arbitralny. Odmiennie ni w innych krajach, ktre zdecydoway si na tego
20
rodzaju rozwizanie, koncepcja wdroenia tak istotnej zmiany systemu emerytalnego nie bya
przedmiotem debaty publicznej. Zamiar podwyszenia wieku emerytalnego nie zosta
przedstawiony opinii publicznej przed wyborami parlamentarnymi, ktre odbyy si w 2011 r.
Po wygranych wyborach, w expose wygoszonym w dniu 18 listopada 2011 r. Prezes Rady
Ministrw Donald Tusk zapowiedzia podwyszenie i zrwnanie wieku emerytalnego kobiet i
mczyzn we wszystkich systemach emerytalnych, w ktrych prawo do przejcia na
emerytur lub w stan spoczynku przysuguje po osigniciu wieku 60 lat przez kobiet i 65 lat
przez mczyzn. Prace parlamentarne nad przygotowaniem projektu ustawy wprowadzajcej
t zmian przebiegay w szybkim tempie. W dniu 30 marca 2012 r. Sejm Rzeczypospolitej
Polskiej odrzuci obywatelski wniosek o przeprowadzenie oglnokrajowego referendum w tej
sprawie. W dniu 20 kwietnia 2012 r. rzd skierowa do Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej
projekt ustawy o zmianie ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpiecze
Spoecznych, natomiast niecay miesic pniej w dniu 11 maja 2012 r. ustawa ta zostaa
uchwalona przez Sejm Rzeczypospolitej Polskiej.
Jak wynika z uzasadnienia projektu ww. ustawy, podejmujc decyzj o
podwyszeniu i zrwnaniu wieku emerytalnego kobiet i mczyzn, kierowano si zwaszcza
przesankami ekonomicznymi Najwaniejszym efektem podniesienia wieku emerytalnego
() z punktu widzenia rozwoju gospodarczego - bdzie powstrzymanie spadku zatrudnienia, a
w konsekwencji utrzymanie wzrostu PKB oraz wpyww podatkowych od przedsibiorstw,
ktre nie bd zmuszone do likwidacji miejsc pracy w nadchodzcym okresie ograniczenia
poday pracy. Na kwesti zrwnania i podniesienia wieku uprawniajcego do przejcia na
emerytur naley patrze z punktu widzenia nie tylko finansw publicznych (ustabilizowanie
systemu emerytalnego oraz wzrost gospodarczy, a co za tym idzie wzrost popytu na prac i
spadek bezrobocia), ale rwnie z punktu widzenia jednostki. Dane statystyczne wskazuj, e
oczekiwana dugo ycia wydua si i wynosi obecnie dla osb w wieku powyej 60 lat - 23
lata dla kobiet i ponad 18 lat dla mczyzn. W konsekwencji oznacza to, e kolejne roczniki ze
wzgldu na rosnc oczekiwan dugo ycia, przy utrzymaniu obecnego wieku,
uprawniajcego do przejcia na emerytur, otrzymayby relatywnie nisz emerytur, ni
osoby starsze z porwnywalnym staem pracy i zarobkami osiganymi w trakcie aktywnoci
zawodowej.
Podwyszenie wieku emerytalnego uzasadniano ponadto:
1) sytuacj demograficzn Polski, a szczeglnoci procesem starzenia si polskiego
spoeczestwa,
osiemdziesitych
bdcym
i
konsekwencj
dziewidziesitych
obserwowanego
spadku
dzietnoci
od
przeomu
lat
oraz
jednoczesnego
21
wyduania si ycia mieszkacw Polski, ktre w przyszoci spowoduj pogorszenie

si proporcji pomidzy pokoleniem osb w wieku produkcyjnym (opacajcych skadki
na
ubezpieczenia
spoeczne)
pokoleniem
osb
wieku
poprodukcyjnym
(pobierajcych wiadczenia emerytalne);

2) nisk wysokoci wiadcze emerytalnych obliczanych wedug formuy zdefiniowanej
skadki, ktra uzalenia wysoko emerytury od wartoci skadek wpaconych do
systemu emerytalnego w okresie aktywnoci zawodowej oraz przecitnej statystycznej
liczby miesicy pobierania tego wiadczenia po przejciu na emerytur;
3) realizacj postulatu wprowadzenia wsplnej granicy minimalnego wieku emerytalnego
dla kobiet i mczyzn formuowanego przez Uni Europejsk.
Regulujc kwestie zwizane z wiekiem emerytalnym, wskaza naley przede
wszystkim, e cech charakterystyczn wieku emerytalnego jako ryzyka socjalnego jest jego
konwencjonalno (umowno). Cho proces starzenia si nie u wszystkich przebiega
jednakowo, to z uwagi na liczb osb dotknitych tym rodzajem ryzyka jak rwnie brak
czytelnych, obiektywnych kryteriw pozwalajcych na stwierdzenie jego spenienia
przyjmuje si w regulacjach ubezpieczeniowych umown granic wieku, ktrej przekroczenie
jest uznawane za rwnoznaczne z zaistnieniem ryzyka staroci. Takie rozwizanie ma wiele
zalet. Pozwala ubezpieczonym z gry przewidzie kiedy mog zaprzesta aktywnoci
zawodowej, uatwia kalkulacj kosztw ubezpieczenia oraz upraszcza procedur ich
przyznawania. Konwencjonalno granicy wieku emerytalnego nie oznacza jednak
dowolnoci jego ustalania. Okrelenie wieku, w ktrym ubezpieczony moe przerwa prac
powinno nastpowa z uwzgldnieniem przesanek: 1) zabezpieczenia, 2) wysugi 3)
zatrudnienia i 4) kosztw (J. Piotrowski Zabezpieczenie spoeczne. Problematyka i metody
KiW, Warszawa 1966 r., s. 121). Wedug pierwszej przesanki, ustalajc wiek emerytalny
naley wzi pod uwag przede wszystkim biologiczne uwarunkowania procesu starzenia si.
Granic t powinien wyznacza zatem wiek, w ktrym jednostki staj si przewanie
niezdolne do normalnie wydajnej pracy, kiedy choroby i inwalidztwo daj si mocno
odczuwa i gdy wystpuj trudnoci w uzyskaniu pracy, groce trwaym bezrobociem.
Druga przesanka wymaga ustalenia wieku emerytalnego na takim poziomie, aby zachowana
zostaa proporcja pomidzy okresem ubezpieczenia (pracy) a okresem pobierania wiadczenia
(wypoczynku). Okres wypoczynku nie powinien zaczyna si ani zbyt pno, bo wtedy
ubezpieczony nie ma moliwoci korzystania z wypoczynku, ani zbyt wczenie, bo wwczas
koszt ubezpieczenia emerytalnego byby zbyt wysoki. Trzecia przesanka wymaga
22
uwzgldniania przy ustalaniu wieku emerytalnego sytuacji na rynku pracy. Wystpowanie

deficytu rk do pracy jest tradycyjnie czynnikiem sprzyjajcym podnoszeniu wieku
emerytalnego, za nadmiar siy roboczej (bezrobocie) na rynku pracy zachca do jego
obniania. Czwarta przesanka wymaga ustalania wieku emerytalnego z uwzgldnieniem
sytuacji finansowej funduszu ubezpieczenia spoecznego. Obnienie wieku emerytalnego
prowadzi do wzrostu wydatkw na wiadczenia. Skrceniu ulega bowiem okres opacania
skadek, a wydua si okres pobierania wiadcze. Odwrotny skutek wywouje
podwyszenie tej granicy.
Obecna sytuacja spoeczno-gospodarcza Polski nie uzasadnia podwyszenia
podstawowego wieku emerytalnego. Podwyszenie wieku emerytalnego moe przyczyni si
do poprawy sytuacji finansowej Funduszu Ubezpiecze Spoecznych tylko wwczas, gdy
jego skutkiem bdzie wyduenie okresu aktywnoci zawodowej ubezpieczonych. Cel ten
moe zosta osignity pod warunkiem zapewnienia pracownikom zbliajcym si do
osignicia wieku emerytalnego miejsc pracy oraz zachowania przez nich zdolnoci do pracy.
W przeciwnym razie oszczdnoci wynikajce ze skrcenia okresu pobierania emerytury
przeo si na wzrost wydatkw na wiadczenia dla osb pozostajcych bez pracy (zasiki
dla bezrobotnych, wiadczenia przedemerytalne) oraz osb niezdolnych do pracy (renty z
tytuu niezdolnoci do pracy). Rynek pracy oraz system publicznej opieki zdrowotnej w
Polsce nie byy i nadal nie s przygotowane na wyduenie okresu aktywnoci zawodowej
ubezpieczonych.
Wysoki
poziom
bezrobocia,
szczeglnie
wrd
osb
wieku
przedemerytalnym, jak rwnie niska dostpno wiadcze zdrowotnych finansowanych ze

rodkw publicznych uzasadniaj twierdzenie, e podwyszenie wieku emerytalnego nie
przyniesie zakadanych, pozytywnych efektw. Jak wynika z danych statystycznych,
tendencji do wyduania si redniego dalszego trwania ycia osb w wieku 65 lat w Polsce
nie towarzyszy proces wyduania si przecitnej dugoci ycia w dobrym zdrowiu. Polacy
wprawdzie yj coraz duej, ale jedoczenie nie wydua si ich zdolno do pracy. W tych
warunkach decyzja o tym, w jakim wieku zakoczy prac zawodow, powinna nalee do
ubezpieczonego. Mechanizmy ekonomiczne, zachcajce do wyduania okresu aktywnoci
zawodowej wpisane w formu zdefiniowanej skadki, stosowane przy obliczaniu emerytury
w nowym systemie emerytalnym pozwalaj ubezpieczonemu, ktry osign wiek emerytalny
60 lat w przypadku kobiet i 65 lat w przypadku mczyzn, na samodzielne podjcie decyzji
odnonie momentu przejcia na emerytur. Decyzja ta zaley od wielu indywidualnych
czynnikw takich jak: sytuacja ekonomiczna pracodawcy, perspektywy znalezienia innego
zatrudnienia, kwalifikacje zawodowe ubezpieczonego, oczekiwania co do poziomu ycia po
23
zakoczeniu okresu aktywnoci zawodowej, inne formy aktywnoci, jego stan zdrowia czy
samopoczucie.
Majc na wzgldzie powysze, konieczny jest powrt do poprzedniego wieku
emerytalnego 60 lat dla kobiet i 65 lat dla mczyzn. Podkreli przy tym naley, e zasady
nabywania uprawnie emerytalnych s jedn z najistotniejszych kwestii spoecznych, majc
fundamentalne znaczenie dla ogu obywateli. Z tego wzgldu zmiany w systemie
emerytalnym Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej pierwotnie zamierza podda pod ocen
obywateli w referendum oglnokrajowym. Jednak na przeprowadzenie takiego referendum
nie wyrazi zgody Senatu Rzeczypospolitej Polskiej.
Podkreli przy tym naley, e zrnicowanie powszechnego wieku emerytalnego
kobiet i mczyzn nie powoduje dyskryminacji kobiet, ale stanowi jak wskaza Trybuna
Konstytucyjny w wyroku z dnia 15 lipca 2010 r., sygn. K 63/07 uprzywilejowanie
wyrwnawcze.
Zdaniem
Trybunau,
mimo
zachodzcych
przemian
spoecznych
oddziaujcych na zrwnywanie rl obu pci w spoeczestwie, rwnie obecnie mona

mwi o wystpowaniu rnic wynikajcych z penienia przez kobiety szczeglnej roli w
spoeczestwie i rodzinach. Dotyczy to zwaszcza penionych przez kobiety funkcji
macierzyskich i wychowawczych w rodzinie, a take rwnoczesnego obcienia kobiet
zarwno prac zawodow, jak i obowizkami rodzinnymi.
Powysze ustalenia uzasadniaj stwierdzenie, e przemiany powodujce zrwnanie rl
obu pci w spoeczestwie nie zostay jeszcze zakoczone i rwnie obecnie mona mwi o
wystpowaniu, cho w mniejszym zakresie ni wczeniej, rnic spoecznych wynikajcych z
penienia przez kobiety rl w tradycyjnym modelu rodziny. W ocenie Trybunau
Konstytucyjnego, omawiana regulacja znajduje uzasadnienie w wietle zasad, wartoci i norm
konstytucyjnych Odnosi si to w pierwszym rzdzie do zasady sprawiedliwoci spoecznej,
wyraonej w art. 2 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej, ktra w odniesieniu do
omawianych relacji oznacza uwzgldnianie odmiennoci sytuacji kobiet w spoeczestwie.
Wskazane wyej argumenty, odwoujce si do wystpujcych w spoeczestwie swoistoci
pooenia kobiet natury spoecznej (funkcjonalnej) i obiektywnych rnic natury biologicznej,
tworz konstytucyjne uzasadnienie wprowadzania szczeglnych rozwiza dotyczcych
kobiet w porwnaniu z mczyznami. Rozwizania te maj na celu zapewnienie kobietom
rzeczywistego rwnego traktowania, co nie musi by tosame z identycznoci ich pooenia.
Ponadto dorobek orzeczniczy Trybunau Konstytucyjnego jasno wskazuje, e rnice
wieku emerytalnego kobiet i mczyzn s uznawane za zgodne z Konstytucj
rzeczypospolitej Polskiej, jeli osignicie wieku emerytalnego nie powoduje obowizku
24
zakoczenia zatrudnienia. Ukoczenie wieku emerytalnego daje kobietom moliwo

decydowania o zakoczeniu ich aktywnoci zawodowej, nawet jeeli wie si to z
otrzymywaniem niszych wiadcze emerytalnych, lecz jest rekompensowane innymi
korzyciami osobistymi lub rodzinnymi. Biorc pod uwag wskazane mechanizmy niwelujce
niekorzystne skutki zrnicowania wieku emerytalnego, Trybuna Konstytucyjny uznaje, e
warto uzasadniajca odstpstwo od zasady rwnoci w niniejszej sprawie jest
proporcjonalna do wagi wartoci uzasadniajcej rwne traktowanie podmiotw podobnych.
Powysze argumenty s nadal aktualne. Obecnie take istniej przesanki pozwalajce
na zrnicowanie sytuacji kobiet i mczyzn w powszechnym systemie emerytalnym, co
usprawiedliwione jest uwarunkowaniami historycznymi, spoecznymi, gospodarczymi i
kulturowymi.
Odnoszc
si
natomiast
do
kwestii
wysokoci
wiadcze
emerytalnych
otrzymywanych przez wiadczeniobiorcw w zwizku z przywrceniem wieku emerytalnego

wynoszcego co najmniej 60 lat dla kobiet i co najmniej 65 lat dla mczyzn, naley
zauway, e w wietle znowelizowanego Kodeksu pracy i jego aktualnej wykadni przyjtej
w uchwale skadu siedmiu sdziw Sdu Najwyszego z dnia 21 stycznia 2009 r., sygn. akt II
PZP 13/08, nabycie uprawnie emerytalnych nie moe by wyczn przyczyn
wypowiedzenia pracownikowi umowy o prac. Osoby, ktre speniaj warunki do uzyskania
uprawnie emerytalnych, maj moliwo kontynuowania aktywnoci zawodowej i opacania
skadek na wysze wiadczenie emerytalne w przyszoci.
III. SZCZEGOWE UZASADNIENIE ZMIAN ZAWARTYCH W PROJEKCIE

USTAWY
Majc na wzgldzie konieczno kompleksowego uregulowania przywrcenia
poprzedniego wieku emerytalnego, projekt ustawy o zmianie ustawy o emeryturach i rentach
z Funduszu Ubezpiecze Spoecznych oraz niektrych innych ustaw zawiera dwa bloki
przepisw:
1) przepisy wprowadzajce zmiany w ustawach zmienionych ustaw z dnia 11 maja 2012 r.
w zakresie majcym bezporedni zwizek z wiekiem emerytalnym (stanowice
odwrcenie procesu podwyszenia i zrwnania wieku emerytalnego);
25
2) przepisy przejciowe, regulujce stany faktyczne, jakie nastpiy w zwizku

z podwyszeniem i zrwnaniem wieku emerytalnego, tj. sytuacj osb, ktre w okresie
od dnia 1 stycznia 2015 r. do dnia 1 grudnia 2015 r. nabyy prawo do wiadcze na
warunkach okrelonych ustaw z dnia 11 maja 2012 r., osb, ktre w tym okresie
osigny wiek emerytalny obowizujcy do dnia 1 stycznia 2013 r., jednak z uwagi na
wyduenie tego wieku nie nabyy prawa do wiadcze oraz osb pobierajcych
wiadczenia, ktre z dniem wejcia w ycie ustawy zmieniajcej zostan usunite z
systemu emerytalnego.
Poza zakresem niniejszej nowelizacji pozostaj natomiast zmiany wprowadzone
ustaw z dnia 11 maja 2012 r o zmianie ustawy o zaopatrzeniu emerytalnym onierzy
zawodowych oraz ich rodzin, ustawy o zaopatrzeniu emerytalnym funkcjonariuszy Policji,
Agencji
Bezpieczestwa
Wewntrznego, Agencji Wywiadu,
Suby Kontrwywiadu
Wojskowego, Suby Wywiadu Wojskowego, Centralnego Biura Antykorupcyjnego, Stray

Granicznej, Biura Ochrony Rzdu, Pastwowej Stray Poarnej i Suby Wiziennej oraz ich
rodzin oraz niektrych innych ustaw (Dz. U. poz. 664)
Najobszerniejsze z propozycji zmian dotycz ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r.
o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpiecze Spoecznych (art. 1 projektu ustawy). Ich
istot jest przywrcenie wieku emerytalnego obowizujcego do dnia 31 grudnia 2012 r.,
wynoszcego co najmniej 60 lat dla kobiet i co najmniej 65 lat dla mczyzn. W zwizku
z powyszym, w art. 1 pkt 5 i 11 (w zakresie art. 27) projektu ustawy wprowadza si naczeln
zasad przywiecajc niniejszej nowelizacji, mianowicie norm ustalajc wiek emerytalny
na poziomie co najmniej 60 lat dla kobiet i co najmniej 65 lat dla mczyzn. Jednoczenie
uchyla si przepisy okrelajce ciek dojcia do wieku emerytalnego 67 lat. Ponadto
zmianie ulegaj regulacje odsyajce do przepisw okrelajcych wiek emerytalny (art. 1 pkt
4, 7, 8, 10, 11 w zakresie art. 27a, 12-16, 18-22 projektu ustawy).
Drug z kluczowych zmian wprowadzanych w tej ustawie jest likwidacja instytucji
emerytury czciowej. Ze wzgldu na przywrcenie poprzedniego wieku emerytalnego
emerytura czciowa, przysugujca po osigniciu wieku emerytalnego wynoszcego co
najmniej 62 lata dla kobiet oraz co najmniej 65 lat dla mczyzn i zrnicowanego stau
ubezpieczeniowego, traci racj bytu. Tym samym w pkt 9 art. 1 projektu ustawy uchyla si
art. 26b, okrelajcy zasady nabywania prawa do emerytury czciowej. Jednoczenie, majc
na wzgldzie fakt, i po dniu wejcia w ycie ustawy zmieniajcej w systemie pozostawa
bd osoby majce prawo do emerytury czciowej (do dnia zamiany tej emerytury na
emerytur pen), w art. 25 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z
26
Funduszu Ubezpiecze Spoecznych pozostawiono regulacje dotyczce ustalania podstawy

obliczenia emerytury, o ktrej mowa w art. 24 tej ustawy, dla osb majcych ustalone prawo
do emerytury czciowej (ust. 1a i 1b art. 25). Z tych samych przyczyn w art. 73 ww. ustawy
nie uchylono ust. 2a, dotyczcego ustalenia wysokoci renty rodzinnej przysugujcej w razie
mierci osoby pobierajcej emerytur czciow. Nastpstwem usunicia emerytury
czciowej z systemu prawnego s zmiany o charakterze porzdkowym wprowadzone
w pkt 1-3, 6, 17 art. 1 projektu ustawy, a take zmiany zawarte w art. 6 projektu ustawy,
uchylajce przepisy ustawy z dnia 28 sierpnia 1997 r. o organizacji i funkcjonowaniu
funduszy emerytalnych.
W projekcie proponuje si ponadto powrt do rozwizania obowizujcego do koca
2012 r., zgodnie z ktrym objcie ubezpieczonego gwarancj otrzymania najniszego
wiadczenia emerytalnego byoby uzalenione od osignicia zrnicowanego ze wzgldu na
pe (20 lat dla kobiet i 25 lat dla mczyzn) okresu skadkowego i nieskadkowego (art. 1 pkt
18 projektu ustawy).
Oprcz zmian w ustawie z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu
Ubezpiecze Spoecznych, w projekcie ustawy wprowadza si rwnie zmiany w przepisach
kilkunastu innych ustaw okrelajcych warunki przyznawania poszczeglnym grupom osb
prawa do wiadcze z zaopatrzenia emerytalnego. Zdecydowana wikszo z tych zmian
polega na zastpieniu wyduonego ustaw z dnia 11 maja 2012 r. wieku emerytalnego,
wiekiem emerytalnym wynoszcym co najmniej 60 lat dla kobiet i 65 lat dla mczyzn.
Propozycje zmian zawarte w art. 2 i 8 projektu ustawy dotycz ustawy z dnia
20 czerwca 1985 r. o prokuraturze oraz ustawy z dnia 27 lipca 2001 r. Prawo o ustroju
sdw powszechnych. Zmierzaj one do przywrcenia zasady, zgodnie z ktr przejcie
sdziego (prokuratora) w stan spoczynku nastpowaoby wraz z osigniciem wieku 65 lat,
przy zachowaniu bez ogranicze czasowych moliwoci wczeniejszego (z ukoczeniem
55 lat przez kobiet i 60 lat przez mczyzn) zakoczenia suby, pod warunkiem
legitymowania si 25-letnim (kobieta) i 30-letnim (mczyzna) okresem suby. Bez zmian
pozostayby dotychczas obowizujce przepisy okrelajce warunki zajmowania urzdu przez
sdziego i prokuratora do czasu ukoczenia 70 roku ycia. W projekcie ustawy przywraca si
take obowizujce do koca 2012 r. zasady przechodzenia w stan spoczynku przez
prokuratorw wojskowych jednostek organizacyjnych prokuratury niebdcych oficerami (po
ukoczeniu 65 lat). Jednoczenie, ze wzgldu na fakt, i w 2012 r. ustawodawca zrezygnowa
z rnicowania wieku emerytalnego prokuratorw niebdcych oficerami oraz prokuratorw
bdcych oficerami, wiek przejcia w stan spoczynku przez tych ostatnich obnia si do 65
27
lat. Ponadto proponuje si obnienie wieku uprawniajcego sdziego Sdu Najwyszego do

przejcia w stan spoczynku na swj wniosek z 67 do 65 lat oraz umoliwienie mu przejcia w
stan spoczynku po ukoczeniu 60 roku ycia, jeeli przepracowa na stanowisku sdziego
Sdu Najwyszego nie mniej ni 9 lat, niezalenie od daty, do ktrej speni ww. warunki (art.
10 projektu ustawy).
Zmiany zaproponowane w ustawie z dnia 20 grudnia 1990 r. o ubezpieczeniu
spoecznym rolnikw zakadaj przywrcenie poprzednio obowizujcego podstawowego
wieku emerytalnego wynoszcego 60 lat dla kobiet i 65 lat dla mczyzn, pod warunkiem
legitymowania si co najmniej 25-letnim okresem podlegania ubezpieczeniu emerytalnorentowemu. W projekcie ustawy proponuje si ponadto bezterminowe zachowanie
moliwoci przechodzenia na emerytur przez rolnikw, ktry ukoczyli 55 lat (kobiety) i 60
lat (mczyni), posiadajcych co najmniej 30-letni okres podlegania ubezpieczeniu
emerytalno-rentowemu, jeeli zaprzestali prowadzenia dziaalnoci rolniczej (art. 3 projektu
ustawy).
Propozycje zmian w ustawie z dnia 18 lutego 1994 r. o zaopatrzeniu emerytalnym
funkcjonariuszy Policji, Agencji Bezpieczestwa Wewntrznego, Agencji Wywiadu, Suby
Kontrwywiadu
Wojskowego,
Suby
Wywiadu
Wojskowego,
Centralnego
Biura
Antykorupcyjnego, Stray Granicznej, Biura Ochrony Rzdu, Pastwowej Stray Poarnej i

Suby Wiziennej oraz ich rodzin, ustawie z dnia 9 maja 1996 r. o wykonywaniu mandatu
posa i senatora, ustawie z dnia 13 padziernika 1998 r. o systemie ubezpiecze spoecznych,
ustawie z dnia 12 marca 2004 r. o pomocy spoecznej, ustawie z dnia 20 kwietnia 2004 r. o
promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy, ustawie z dnia 30 kwietnia 2004 r. o
wiadczeniach przedemerytalnych, ustawie z dnia 21 listopada 2008 r. o emeryturach
kapitaowych, ustawie z dnia 19 grudnia 2008 r. o emeryturach pomostowych oraz ustawie z
dnia 22 maja 2009 r. o nauczycielskich wiadczeniach kompensacyjnych ograniczaj si do
uwzgldnienia zmienionego wieku emerytalnego w tych przepisach, ktre posuguj si tak
przesank.
Z kolei zmiany zaproponowane w ustawie z dnia 11 maja 2012 r. o zmianie ustawy o
emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpiecze Spoecznych oraz o zmianie niektrych
innych ustaw uchylaj przepisy przejciowe tej ustawy dotyczce sytuacji prawnej osb
pobierajcych wiadczenia przysugujce przed osigniciem wieku emerytalnego, ochrony
stosunku pracy oraz przegldu funkcjonowania systemu emerytalnego,.
28
Art. 17-22 projektu ustawy zawieraj przepisy przejciowe. Pierwszy z nich (art. 17),
reguluje sytuacj prawn osb, ktre prawo do wiadcze okrelonych w przepisach
zmienianych niniejsz ustaw nabyy w okresie od dnia 1 stycznia 2013 r. do dnia 31 grudnia
2015 r., na podstawie przepisw obowizujcych w dniu nabycia tego prawa Zgodnie z
projektowan norm, ich sytuacja prawna nie ulegnie zmianie (ustawa nie narusza praw i
obowizkw tych osb). Wobec powyszego, po dniu wejcia w ycie niniejszej ustawy bd
one nadal pobiera wiadczenia (emerytury, uposaenie w stanie spoczynku itp.), do ktrych
uzyskay prawo w okresie obowizywania podwyszonego wieku emerytalnego.
Kolejny z projektowanych przepisw (art. 18) dotyczy tej grupy osb, ktra z uwagi
na podwyszenie wieku emerytalnego do dnia wejcia w ycie ustawy nie uzyskaa prawa do
wiadcze. Zgodne z ust. 1 wprowadzanej regulacji, w przypadku, gdy przed wejciem w
ycie ustawy zmieniajcej osigny one wiek wynoszcy co najmniej 60 lat dla kobiet i co
najmniej 65 lat dla mczyzn oraz speniaj pozostae warunki wymagane do nabycia prawa
do
danego
wiadczenia,
szczeglnoci
legitymuj
si
okrelonym
staem
ubezpieczeniowym, nabywaj prawo do tego wiadczenia z dniem wejcia w ycie ustawy.

Podkrelenia wymaga, e nabycie prawa do wiadcze z ubezpieczenia spoecznego
oznacza spenienie przez zainteresowanego wszystkich warunkw wymaganych do uzyskania
danego wiadczenia, nie za przyznanie tego wiadczenia i jego wypat, co potwierdzi Sd
Najwyszy w wyroku z dnia 13 stycznia 2015 r., sygn. I UK 174/14, oraz wczeniejszej linii
orzeczniczej (uchwaa skadu siedmiu sdziw Sdu Najwyszego z dnia 27 listopada 1989 r.,
sygn. III UZP 11/89, uchwaa Sdu Najwyszego z dnia 10 sierpnia 1988 r., III UZP 22/88).
Przyznanie wiadczenia, tj. ustalenie prawa do jego pobierania, uzalenione jest bowiem od
zoenia przez zainteresowanego stosownego wniosku. Tym samym osoby, ktre speniyby
przesanki do uzyskania wiadczenia w stanie prawnym obowizujcym przed dniem
1 stycznia 2013 r., nabd prawo do tego wiadczenia z dniem 1 stycznia 2016 r. Decyzje w
sprawie ustalenia tego prawa waciwe organy wydawa bd na wniosek zainteresowanych
(ust. 2 art. 18 projektu ustawy).
Istot przepisu art. 19 projektu ustawy jest uregulowanie prawa do wiadcze
przysugujcych do dnia osignicia wieku emerytalnego. Stosownie do ust. 1 ww. przepisu,
osoby, ktre w dniu wejcia w ycie niniejszej ustawy maj ustalone decyzj organu
rentowego prawo do renty z tytuu niezdolnoci do pracy na okres do dnia osignicia wieku
emerytalnego, wiadczenia przedemerytalnego, emerytury pomostowej albo nauczycielskiego
wiadczenia kompensacyjnego, zachowuj to prawo do dnia osignicia wieku emerytalnego
wynoszcego 60 lat dla kobiet i 65 lat dla mczyzn, chyba e prawo do wiadczenia ustanie
29
lub wyganie przed tym dniem. W przypadku ukoczenia wieku wynoszcego co najmniej 60
lat dla kobiet i co najmniej 65 lat dla mczyzn przed dniem wejcia w ycie niniejszej
ustawy, prawo to bdzie przysugiwa do dnia jej wejcia w ycie.
Z kolei ust. 2 tego przepisu w sposb analogiczny reguluje prawo do przysugujcej
kobietom okresowej emerytury kapitaowej. Bdzie ona przysugiwa do dnia osignicia 65
roku ycia, a w sytuacji gdy w dniu wejcia w ycie ustawy dana osoba przekroczya ju ten
wiek do dnia wejcia w ycie ustawy.
Powysze wynika z okresowego charakteru ww. wiadcze.
Przepisy art. 20 i 21 okrelaj sytuacj osb uprawnionych, odpowiednio, do
emerytury czciowej oraz rolniczej emerytury czciowej. Jak ju wskazano, z uwagi na
obnienie wieku emerytalnego wiadczenie to stracio racj bytu.
W zwizku z powyszym, osoby, ktre w dacie wejcia w ycie niniejszej ustawy
maj ustalone prawo do emerytury czciowej, zachowaj to prawo do czasu zamiany
emerytury czciowej na emerytur, o ktrej mowa w art. 24 ust. 1 ustawy z dnia 17 grudnia
1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpiecze Spoecznych. Tak jak obecnie,
zamiana nastpowa bdzie na wniosek ubezpieczonego oraz w przypadku ubezpieczonego
bdcego pracownikiem po wczeniejszym ustaniu stosunku pracy. Podkrelenia wymaga,
e ze wzgldu na ustalon granic wieku uprawniajc do emerytury czciowej (62 lata dla
kobiety i 65 lat dla mczyzn), wszystkie osoby pobierajce t emerytur w dniu wejcia w
ycie ustawy znajdowa si bd w wieku uprawniajcym do emerytury penej.
Nieco inaczej natomiast uksztatowano sytuacj osb majcych przyznane prawo do
rolniczej emerytury czciowej. Z uwagi na fakt, i zgodnie z obecnym art. 19a ust. 3 ustawy
z dnia 20 grudnia 1990 r. o ubezpieczeniu spoecznym rolnikw, po osigniciu przez osob
uprawnion do tej emerytury podstawowego wieku emerytalnego emerytura ta podlega z
urzdu zamianie na emerytur, o ktrej mowa w art. 19 ust. 1 tej ustawy, skutkiem wejcia w
ycie niniejszej nowelizacji bdzie przeprowadzenie przez Prezesa Kasy Rolniczego
Ubezpieczenia Spoecznego, z urzdu, zamiany rolniczych emerytur czciowych na
emerytury pene.
Jednoczenie w celu uatwienia obywatelom oraz organom przyznajcym wiadczenia
przejcia do nowego stanu prawnego i ograniczenia nadmiernego formalizmu, wnioski o
przyznanie emerytury czciowej oraz rolniczej emerytury czciowej, ktre nie zostay
rozpatrzone do dnia wejcia w ycie niniejszej ustawy, zostan uznane za wnioski o
przyznanie emerytury penej, przy czym organ bdzie mg da od ubezpieczonych ich
uzupenienia w zakresie niezbdnym do przyznania emerytury penej
30
Ostatni z przepisw przejciowych (art. 22 projektu ustawy) normuje kwestie

dotyczce okresu ochronnego osb pozostajcych w stosunku pracy.
W wietle art. 39 ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy, pracodawca nie
moe wypowiedzie umowy o prac pracownikowi, ktremu brakuje nie wicej ni 4 lata do
osignicia wieku emerytalnego, jeeli okres zatrudnienia umoliwia mu uzyskanie prawa do
emerytury z osigniciem tego wieku. Na mocy przepisu przejciowego ustawy z dnia 11
maja 2012 r., w odniesieniu do pracownikw, ktrzy na dzie 1 stycznia 2013 r. byli objci
ochron stosunku pracy oraz osb, ktre mogyby by ni objte, gdyby byy pracownikami
(tj. kobiet urodzonych w latach 1953-1956 oraz mczyzn z rocznikw 1948-1951) okres ten
zosta wyduony do dnia osignicia wyduonego wieku emerytalnego.
Z uwagi na powrt do wieku emerytalnego obowizujcego przed dniem 1 stycznia
2013 r. zasadne wydaje si rwnie przywrcenie poprzednich norm ochronnych. Tym
samym pracownicy, ktrzy w dniu wejcia w ycie niniejszej ustawy objci s ochron
stosunku pracy wynikajc z art. 39 ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. Kodeksu pracy, lub
osoby, ktre miayby by ni objte, jeeli w tym dniu pozostawayby w stosunku pracy, s
objci ochron do czasu osignicia wieku emerytalnego wynoszcego 60 lat dla kobiet i 65
lat dla mczyzn. A zatem w przypadku ukoczenia ww. wieku przed dniem wejcia w ycie
niniejszej ustawy, z dniem jej wejcia w ycie przestaj podlega ochronie stosunku pracy.
Wan norm w kontekcie przywrcenia wieku emerytalnego wynoszcego co
najmniej 60 lat dla kobiet oraz 65 lat dla mczyzn, statuuje art. 23 projektu ustawy. Nie ulega
wtpliwoci, e wprowadzana zmiana bdzie miaa istotny wpyw na sytuacj spoeczn i
gospodarcz kraju, w zwizku z czym konieczne jest biece monitorowanie jej skutkw.
Wobec powyszego Rada Ministrw zostaa zobowizana do corocznego dokonywania
przegldu funkcjonowania systemu emerytalnego i przedkadania Sejmowi Rzeczypospolitej
Polskiej informacji o skutkach obowizywania ustawy w kadym roku kalendarzowym, do
dnia 31 marca nastpnego roku kalendarzowego. Informacja o skutkach obowizywania
ustawy zmieniajcej w 2016 r. zostanie przedstawiona Sejmowi Rzeczypospolitej Polskiej nie
pniej ni do dnia 31 marca 2017 r.
Ustawa wejdzie w ycie z dniem 1 stycznia 2016 r.
Przedmiot projektowanej regulacji nie jest objty zakresem prawa Unii Europejskiej i
nie podlega procedurze notyfikacji w rozumieniu przepisw dotyczcych notyfikacji norm i
aktw prawnych.
31
4.
PRZEWIDYWANE SKUTKI SPOECZNE, GOSPODARCZE I FINANSOWE
1.
Skutki spoeczne
Zasadnicz proponowan zmian jest obnienie i zrnicowanie wieku emerytalnego
kobiet i mczyzn. Skutki tej zmiany dotyczy bd w praktyce bezporednio lub porednio
caej spoeczestwa, przedsibiorcw oraz instytucji publicznych wykonujcych zadania z
zakresu zabezpieczenia spoecznego.
Projektowana ustawa bezporednio oddziauje na nastpujce osoby:
1) ubezpieczonych w powszechnym systemie ubezpiecze spoecznych;
2) ubezpieczonych w systemie ubezpieczenia rolniczego;
3) sdziw i prokuratorw.
2.
Skutki gospodarcze i finansowe

1) Wpyw regulacji na rynek pracy
Skutkiem wprowadzenia w ycie zmian proponowanych w projekcie bdzie obnienie
wieku emerytalnego kobiet urodzonych po dniu 31 marca 1955 r. do 60 roku ycia oraz wieku
emerytalnego mczyzn urodzonych po dniu 31 marca 1950 r. do 65 roku ycia.
Obowizujcy obecnie wiek emerytalny zosta ustalony na mocy ustawy z dnia 11
maja 2012 r. W uzasadnieniu tej ustawy podano prawdopodobne skutki wyduenia wieku
emerytalnego dla rynku pracy. Zaoono, e wyduenie wieku emerytalnego czciowo
zniweluje wysoki spadek prognozowanej liczby ludnoci w wieku produkcyjnym,
zwikszajc liczb osb aktywnych na rynku pracy o tych, ktrzy pniej przejd na
emerytur. Oszacowano, e wspczynnik aktywnoci zawodowej osb w wieku lat 55-64
podniesie si z poziomu 50,1% (mczyni) i 27,3% (kobiety) do poziomu 67,3%
(mczyni) i 61,3% (kobiety) w 2060 r. Wprowadzone z dniem 1 stycznia 2013 r. przepisy
miay zwikszy poda pracy o ok. 7% w roku 2060, cho i tak ze wzgldu na zmiany
demograficzne bdzie ona nisza o 25% ni w roku 2010.
Odnoszc si do kwestii podwyszenia wieku emerytalnego jako czynnika, ktry
zniweluje wysoki spadek prognozowanej liczby ludnoci w wieku produkcyjnym oraz
zmniejszy deficyt w funduszu emerytalnym, naley wskaza na nastpujc okoliczno.
32
Zakadajc, e podwyszanie wieku emerytalnego kobiet i mczyzn do 67 roku ycia

przyczyni si do zmniejszenia deficytu w funduszu emerytalnym poprzez zwikszenie liczby
osb pracujcych, a tym samym paccych skadki na ubezpieczenie spoeczne z jednej strony
i zmniejszeniem strumienia wchodzcych w system wiadczeniobiorcw z drugiej strony, nie
uwzgldniono zwikszenia si liczby osb bezrobotnych
wrd osb w wieku
okooemerytalnym.
Zgodnie z danymi Gwnego Urzdu Statystycznego, w 2015 r. stopa bezrobocia
rejestrowanego co prawda spadaa, ale jedyn grup wieku, w ktrej odnotowano wzrost
liczby osb bezrobotnych byy osoby w wieku 60 lat i wicej. Stopa bezrobocia wrd tych
osb wzrosa o 8,5% w 2015 r. w porwnaniu z 2014 r., a w 2014 r. a o 15% w porwnaniu z
2013 r. Wzrost bezrobocia wrd osb w wieku przedemerytalnym powoduje nie tylko brak
zakadanych na okrelonym poziomie wpyww do funduszu ubezpiecze spoecznych, lecz
take generuje dodatkowe koszty wynikajce z koniecznoci wypaty zasikw dla
bezrobotnych, opacania skadek na ubezpieczenie zdrowotne osb zarejestrowanych w
urzdach pracy, obsugi osb bezrobotnych w urzdach pracy, nakadw na aktywne
instrumenty rynku pracy np. szkolenia, programy umoliwiajce przekwalifikowanie si.
Dodatkowym, trudnym do oszacowania kosztem, jest obcienie osoby w wieku
okooemerytalnym poszukiwaniem pracy i stres wynikajcy z niemonoci jej znalezienia. W
tym miejscu zasadne jest wskazanie, e po wejciu w ycie ustawy z dnia 11 maja 2012 r.
zwikszya si nie tylko liczba osb bezrobotnych w najstarszej grupie wieku produkcyjnego,
lecz take liczba osb chtnych do pobierania wiadczenia przedemerytalnego.
Biorc pod uwag powysze jak i utrzymywanie si trwaej nadpoday osb modych
wchodzcych na rynek pracy, kreowanie bodca podaowego bez jednoczesnej stymulacji
systemu gospodarczego w kierunku zwikszenia i tworzenia nowych miejsc pracy, prowadzi
do utrwalenia wysokiego poziomu bezrobocia lub nawet jego wzrostu.
W konsekwencji wyduenia wieku emerytalnego osb ju zatrudnionych, istotna
cz osb wchodzcych na rynek pracy bdzie eliminowana z krajowego rynku, tym samym
poszukiwa bdzie zatrudnienia za granic. Co wicej, wprowadzone z dniem 1 stycznia 2013
r. rozwizania negatywnie oddziaywuj na poziom dzietnoci, poniewa zniechcaj ludzi
modych do zakadania rodziny wobec braku stabilnoci zatrudnienia i zmniejszenia
wsparcia ze strony osb starszych, ktre pozostaj zawodowo czynne w wyniku wyduenia
wieku emerytalnego.
Problem niskiego poziomu przyrostu naturalnego nie moe zosta efektywnie
rozwizany przez wyduenie wieku emerytalnego. To dziaanie, ktrym mona jedynie
33
maskowa negatywne skutki zjawiska, nie eliminujc jednak jego przyczyny. W celu
zwikszenia dzietnoci konieczne jest bowiem prowadzenie skutecznej polityki prorodzinnej.
Nie sprzyja temu wyduenie okresu aktywnoci zawodowej, pozbawiajce modych
rodzicw pomocy w opiece nad dziemi ze strony starszego pokolenia, ktre w polskich
realiach stanowi zawsze istotne wsparcie, zwaszcza wobec istniejcych jeszcze niedostatkw
systemu obkw i przedszkoli. Naley zauway, e mimo wyduenia wieku emerytalnego
liczba osb pobierajcych emerytury nie ulega istotnym zmianom po wejciu w ycie ustawy
z dnia 11 maja 2012 r. (zob. tabela nr 1).
Tabela nr 1
2011 r.
2012 r.
2013 r.
2014 r.
Liczba osb pobierajcych emerytur z 4 974,6
4 959,7
4 963,9
4 985,0
1021,9
985,5
FUS (w tys.)
Liczba osb pobierajcych emerytur z 1055,6
KRUS (w tys.)
Podana liczba osb, ktrym przyznano emerytur z Funduszu Ubezpiecze Spoecznych od
roku 2013 nie ulega istotnej zmianie (zob. tabela nr 2).
Tabela nr 2
Liczba osb, ktrym przyznano
2011 r.
102,5
2012 r.
120,1
2013 r.
104,4
2014 r.
-
emerytur z FUS (w tys.)
Natomiast istotnie spada liczba osb posiadajcych prawo do wczeniejszej emerytury (zob.
tabela nr 3).
Tabela nr 3
Liczba osb z prawem do
2011 r.
55,5
2012 r.
60,5
2013 r.
55,2
2014 r.
49,9
wczeniejszej emerytury (w
tys.)
34
Liczby wiadczeniobiorcw KRUS oraz osb podlegajcych temu ubezpieczeniu

systematycznie obniaj si od 1998 r. Wyduenie wieku emerytalnego w latach 2013-2014
nie zmienio w zauwaalny sposb tej tendencji.
Istotnym czynnikiem obok znalezienia pracy wpywajcym na aktywno
zawodow starszych pracownikw jest stan zdrowia. O ile oczekiwane trwanie ycia w
momencie urodzenia oraz dalsze trwanie ycia osoby 65-letniej systematycznie si wydua,
to zmiany w dugoci trwania ycia w zdrowiu nie s satysfakcjonujce. Zgodnie z danymi
Eurostatu (baza danych Eurostat, Healthy Life Years), mczyzna 65-letni ma do przeycia w
dobrym zdrowiu 7,2 lat, a kobieta 7,8 lat (zob. wykres nr 1 ).
Wykres nr 1. Trwanie ycia w zdrowiu osoby 65-letniej w Polsce wedug pci w latach 20072013
Dodatkowo populacja osb na przedpolu staroci, tj. w wieku 45-65 lat, jest
heterogeniczna. Zrnicowanie w wyksztaceniu i wykonywanej pracy znaczco wpywa na
przecitne trwanie ycia, np. przecitne dalsze trwanie ycia trzydziestolatka legitymujcego
si wyksztaceniem wyszym jest o 12 lat dusze ni jego rwienika posiadajcego
wyksztacenie zawodowe (przecitne dalsze trwanie ycia wyniesie odpowiednio 37,3 i 49,3
lat). Mczyni posiadajcy wyksztacenie podstawowe i zawodowe przecitnie wczeniej ni
mczyni, ktrzy kontynuowali nauk na studiach wyszych weszli na rynek pracy i
wykonywali zazwyczaj cisz fizycznie prac. W konsekwencji ich stan zdrowia czsto
35
uniemoliwia kontynuowanie pracy zawodowej po 60 roku ycia, podczas gdy ich lepiej
wyksztaceni rwienicy nadal pozostaj aktywni. Na rnicowanie stanu zdrowia oraz
trwania ycia istotny wpyw ma take miejsce zamieszkania. Obserwujemy znaczne rnice
pomidzy wojewdztwami oraz miastem i wsi. Zgodnie z danymi Gwnego Urzdu
Statystycznego, prawie 30% mczyzn nie doyje do 67 lat, a 25% do 65 lat. Oznacza to, e
ponad jedna czwarta mczyzn nie doyje do wieku emerytalnego.
Naley zauway pozytywne tendencje w wyduaniu si trwania ycia Polakw.
Jednak porwnujc oczekiwane trwanie ycia Polakw z oczekiwanym trwaniem ycia
obywateli innych krajw Unii Europejskiej daje si zauway istotna negatywna rnica.
Oczekiwane trwanie ycia mczyzny urodzonego w 2013 r. wynosio 73 lata, a kobiety 81,2
lata. W Austrii wiek emerytalny jest na poziomie 65 i 60 lat, a oczekiwane trwanie ycia
wynosi 78,6 lat dla mczyzn i 83,8 lat dla kobiet, w Czechach wiek emerytalny wynosi 62 i
60 lata, a oczekiwane trwanie ycia 75,2 lata i 81,2 lata.
Przytoczone dane statystyczne oraz badania wskazuj na konieczno poprawy stanu
zdrowia Polakw. Poprawa w tej dziedzinie przyczyniaby si do zwikszenia aktywnoci
zawodowej osb w wieku okooemerytalnym oraz podwyszenia efektywnego wieku
przechodzenia na emerytur. W 2014 r. przecitny wiek mczyzny przechodzcego na
emerytur wynosi 61 lat, a kobiety 59,8 lat . Naley zauway, e zgodnie z obowizujcymi
uregulowaniami prawnymi zwolnienie pracownika ze wzgldu na osignicie przez niego
wieku emerytalnego stanowi dyskryminacj ze wzgldu na wiek (m.in. wspomniana ju
uchwaa skadu siedmiu sdziw Sdu Najwyszego z dnia 21 stycznia 2009 r., sygn. II PZP
13/08). Zatem osoby, ktrych stan zdrowia jest zadowalajcy mog nadal podejmowa
aktywno zawodow pomimo osignicia ustawowego wieku emerytalnego.
Projektowane rozwizania, ktrych istot jest skrcenie wieku emerytalnego, bd
miay korzystny wpyw na sytuacj na polskim rynku pracy. Pozwol bowiem zagodzi
skutki wejcia na rynek pracy w najbliszych latach osb koczcych edukacj oraz obniy
wysokie bezrobocie wrd osb modych. Dziki temu dojdzie do poprawy zbilansowania
tego rynku poprzez wiksze zatrudnienie absolwentw szk. Jednoczenie proponowane
zmiany, obowizujce od dnia 1 stycznia 2016 r., uwzgldniaj sytuacj zdrowotn wielu
polskich seniorw, uatwiajc im podjcie decyzji o rezygnacji z aktywnoci zawodowej, gdy
nie pozwala im na to stan zdrowia. Projektowane rozwizania ogranicz rwnie wzrastajc
stop bezrobocia wrd osb w wieku powyej 60 roku ycia.
2) Wpyw regulacji na konkurencyjno gospodarki i przedsibiorczo, w tym
funkcjonowanie przedsibiorstw
36
Projektowana ustawa skracajc wiek emerytalny kobiet i mczyzn jednoczenie

agodzi skutki wejcia na rynek pracy w najbliszych latach osb koczcych edukacj oraz
przyczyni si do obnienia wysokiego bezrobocia wrd modego pokolenia, co zwikszy
konkurencyjno gospodarki i przedsibiorczo.
3.
Wpyw regulacji na sektor finansw publicznych

Wedug oficjalnej prognozy, czny skumulowany skutek wyduenia i zrwnania
wieku emerytalnego (tabela nr 4 w uzasadnieniu do projektu ustawy z dnia 11 maja 2012 r.)
mia wynie w latach 2013-2015 (czyli do dnia skrcenia tego wieku na podstawie
projektowanej ustawy), 8,5 mld z (w tym prawie caa ta kwota miaa dotyczy budetu
pastwa). W latach 2016-2019 kwota owych skutkw miaa rosn i wynie a 89,6 mld z.
Nie przedstawiono szczegowego uzasadnienia tak nieproporcjonalnie wysokiego przyrostu
tej kwoty w tym okresie. Nie sprecyzowano rwnie, jak naley rozumie owe skutki
skumulowane: czy jest to tylko wzrost wydatkw sektora finansw publicznych, czy
obejmuje rwnie wzrost jego dochodw? Naley zauway, e przechodzc na emerytur
nastpuje z zasady spadek dochodu ubezpieczonego (emerytury s przecie zwykle nisze od
wynagrodze uzyskiwanych przed przejciem na emerytur).
W zwizku z tym zasadne jest przyjcie, e jedynymi obiektywnymi i mierzalnymi
kryteriami okrelajcymi skutki budetowe wyduenia lub skrcenia wieku emerytalnego s:
1) zwikszenie dotacji do Funduszu Ubezpiecze Spoecznych;
2) zwikszenie dotacji do Funduszu Emerytalno-Rentowego KRUS;
3) wzrost wydatkw na emerytury wypacane bezporednio z budetu pastwa dla sdziw i
prokuratorw oraz
4) wzrost wydatkw na emerytury wypacane bezporednio z budetu pastwa dla tzw.
sub mundurowych.
Projektowana ustawa nie zmienia wieku emerytalnego dla osb wymienionych w pkt
4, naley zatem oszacowa skutki budetowe zdarze wymienionych w pkt 1-3.
Dotacja do Funduszu Ubezpiecze Spoecznych w latach 2016-2019, biorc pod uwag
dotychczasow dynamik jej wzrostu, bdzie prawdopodobnie si zwiksza w tempie
wynoszcym okoo 10% rocznie, nawet gdyby nie nastpio skrcenie wieku emerytalnego.
37
Dotacje i subwencje do Funduszu Ubezpiecze Spoecznych

(rdo: sprawozdanie z wykonania budetu pastwa za lata 2011-2014)
w 2011 r.
37 mld 513 mln z (wykonane)
w 2012 r.
39 mld 520 mln z
w 2013 r.
37 mld 113 mln z
w 2014 r.
30 mld 362 mln z
w 2015 r.
42 mld z (plan)
Dodatkowy wzrost tej dotacji, wynikajcy ze skrcenia wieku emerytalnego od dnia 1

stycznia 2016 r., bdzie wynika z pojawienia si:
1) ubezpieczonych, ktrzy nabd prawo do emerytury na zasadach oglnych w 2016 r., a
ktrzy tego prawa nie nabyli w 2015 r. w zwizku z wydueniem wieku emerytalnego w
latach 2013-2015 (jednorazowy przyrost wydatkw Funduszu),
2) ubezpieczonych, ktrzy osign po dniu 1 stycznia 2016 r. skrcony wiek emerytalny.
W zakresie wzrostu wydatkw Funduszu Ubezpiecze Spoecznych w zwizku ze
zdarzeniem wymienionym w pkt 1 mona zasadnie przyj, e obejmie on okoo 120 tys.
ubezpieczonych, co potwierdzaj podane wczeniej dane dotyczce liczby osb pobierajcych
emerytur w ostatnich latach. Przyrost wypat zwizany ze zdarzeniem wymienionym w pkt 2
wynika bdzie ze zwikszenia liczby ubezpieczonych, ktrzy osign skrcony wiek
emerytalny i nabd prawo do emerytury na zasadach oglnych po tej dacie.
Wedug oficjalnej prognozy wpyww i wydatkw na wiadczenia z Funduszu
Ubezpiecze Spoecznych w latach 2016-2019, przy wyduonym wieku emerytalnym,
wpywy do tego funduszu, pomniejszone o wydatki na wiadczenia z tego funduszu, przy
zachowaniu wyduonego wieku emerytalnego, wyniosyby (saldo dodatnie):
-
w 2016 r. 3,9 mld z,
w 2017 r. 6,9 mld z,
w 2018 r. 6,9 mld z,
w 2019 r. 6,9 mld z

38
Zakadajc, e w wyniku skrcenia wieku emerytalnego saldo to musiaoby w caoci

by pokryte z budetu pastwa, przyrost dotacji w latach 2016-2019, wynisby cznie ok.
24 mld z, przy czym rednioroczne tempo przyrostu wyniesie okoo 10 % w stosunku do
kwoty dotacji planowanej na 2015 r.
Zwikszenie dotacji budetowej do funduszy administrowanych przez Prezesa
Rolniczej Kasy Ubezpieczenia Spoecznego (Funduszu Emerytalno-Rentowego) w zwizku
ze skrceniem wieku emerytalnego od dnia 1 stycznia 2016 r. bdzie wiza si z:
1) jednorazowym zwikszeniem liczby osb uzyskujcych prawo do emerytury, ktre w
atach 2013-2015 osigny wiek 60 lat dla kobiet i 65 dla mczyzn, lecz nie nabyy
prawa do emerytury w zwizku z wydueniem wieku emerytalnego (cz tych osb
uzyskaa wczeniejsze emerytury),
2) staym zwikszeniem liczby osb uzyskujcych prawo do emerytury w zwizku ze
skrceniem wieku emerytalnego od dnia 1 stycznia 2016 r.
Dotacja do tego Funduszu w 2015 r. wyniesie okoo 17 mld z. Zgodnie z oficjalnymi
prognozami dotyczcymi wielkoci tej dotacji w zwizku ze zdarzeniami wymienionymi w
pkt 1 i 2 jej wzrost nie przekroczy w latach 2016-2019 kwoty 5 mld z.
Dotacje i subwencje do Funduszu Emerytalno-Rentowego

(rdo: sprawozdanie z wykonania budetu pastwa z lat 2011-2014)
w 2011 r.
15 mld 120 mln z
w 2012 r.
15 mld 555 mln z
w 2013 r.
15 mld 853 mln z
w 2014 r.
16 mld z
w 2015 r.
17 mld 95 mln z
Wzrost wydatkw budetu pastwa z tytuu skrcenia wieku emerytalnego sdziw

oraz prokuratorw w latach 2016- 2019 wyniesie cznie do 1,2 mld z. Przykadowo wydatki
39
budetu pastwa w latach 2011-2014 r. na uposaenie sdziw w stanie spoczynku oraz

uposaenie rodzinne ksztatoway si w wysokoci:
rok
2011
2012
2013
wydatki
189. 977.000 z
197.449. 000 z
225.883.000 z
2014
245.013.000 z
Tak wic moliwe do oszacowania czne skutki dotyczce budetu pastwa,

wynikajce ze skcenia wieku emerytalnego, wynios w latach 2016-2019 okoo 30 mld z.
Naley take zauway, e obnienie wieku emerytalnego spowoduje zmniejszenie
wydatkw na wiadczenia z systemu zabezpieczenia spoecznego przysugujce do
osignicia wieku emerytalnego (renty z tytuu niezdolnoci do pracy, wiadczenia
przedemerytalne, emerytury pomostowe, emerytury czciowe, nauczycielskie wiadczenia
kompensacyjne) i zasiki dla bezrobotnych.
Biorc zatem pod uwag saldo skutkw innych czynnikw, zwikszajcych oraz
zmniejszajcych wydatki oraz dochody sektora finansw publicznych zwizane ze
skrceniem wieku emerytalnego oraz dla innych funduszy tworzonych z powszechnego
systemu ubezpiecze spoecznych, maksymalny, szacowany skutek w latach 2016-2019 nie
powinien przekroczy 10 mld z.
Podsumowujc, czny koszt zmian dla sektora finansw publicznych wprowadzonych
projektowan ustaw wyniesie za lata 2016-2019 okoo 40 mld z.
W perspektywie dugoterminowej, obnienie wieku emerytalnego moe przeoy si
jednak na dalsze zwikszenie wydatkw na wiadczenia emerytalne. W zwizku z tym
obnienie wieku emerytalnego wymaga podjcia dziaa legislacyjnych, ktre pozwol na
wygenerowanie rodkw finansowych umoliwiajcych pokrycie zwikszonych wydatkw
funduszu emerytalnego. Reakcja ustawodawcy na niekorzystne, dla systemu emerytalnego o
charakterze repartycyjnym, zmiany demograficzne nie powinna polega wycznie na
dziaaniach majcych na celu ograniczenie wydatkw funduszu emerytalnego. Taki charakter
miay zmiany podejmowane w ostatnich latach. Naley postulowa wprowadzenie zmian,
ktre przyniosyby efekt w postaci zwikszenia przychodw tego funduszu. Zmiany te winny
polega nie na zwikszeniu stopy procentowej skadki na ubezpieczenie emerytalne, lecz
mie na celu uporzdkowanie rozregulowanego w ostatnich latach rynku pracy. Sytuacja na
rynku pracy ma duy wpyw na przychody funduszu emerytalnego. Naley zmierza do
wyeliminowania takich nieprawidowoci wystpujcych na rynku pracy jak: 1) stosowanie
40
tzw. stosowanie umw cywilnoprawnych oraz samozatrudnienia zamiast umw o prac w

celu wyczenia lub zmniejszenia kosztw ubezpieczenia spoecznego, 2) ukrywanie czci
wynagrodzenia wypaconego pracownikowi w celu uniknicia obowizku podatkowego i
skadkowego, 3) praca w tzw. szarej strefie. Do zwikszenia przychodw funduszu
emerytalnego powinna przyczyni si poprawa warunkw pracy i wynagradzania
pracownikw (np. wskutek podwyszenia wysokoci minimalnego wynagrodzenia za prac).
Efekty te mog zosta osignite dziki wprowadzeniu odpowiednich zmian w przepisach
prawa pracy i prawa ubezpiecze spoecznych. Jeeli chodzi o dziaania legislacyjne w
obszarze prawa ubezpiecze spoecznych to powinny one mie na celu zrwnanie kosztw
ubezpieczenia spoecznego dla rnych kategorii osb podlegajcych obowizkowo
ubezpieczeniu emerytalnemu i rentowym z tytuu wykonywania pracy zarobkowej. Zasadne
wydaje si rwnie rozwaenia zmian w przepisach regulujcych zasady podlegania
ubezpieczeniu spoecznemu z kilku tytuw pozostajcych w zbiegu (zasada kumulacji
rnych tytuw ubezpieczenia w miejsce zasady hierarchizacji rnych tytuw
ubezpieczenia). Skuteczna polityka pastwa w powyszym zakresie powinna przyczyni si
do poprawy sytuacji finansowej funduszu emerytalnego w wikszym stopniu ni wynika to z
wyduenia wieku emerytalnego, a co najwaniejsze odmiennie od tej koncepcji nie tylko
nie pogorszy, ale poprawi sytuacj finansow Funduszu Ubezpiecze Spoecznych oraz
Narodowego Funduszu Zdrowia. Likwidacja moliwoci przechodzenia na emerytur przed
osigniciem wieku emerytalnego oraz zastosowanie formuy zdefiniowanej skadki przy
ustalaniu wysokoci wiadczenia ju przyczyniy si do podwyszenia w Polsce wieku
rzeczywistego przechodzenia na emerytur oraz obnienia si przecitnej wysokoci
wypacanego wiadczenia.
W zakresie w jakim wydatki na wiadczenia nie znajd pokrycia w innych
przychodach Funduszu Ubezpiecze Spoecznych rdem ich pokrycia bdzie dotacja
budetowa.
4.
Wpyw regulacji na sytuacj i rozwj regionalny

Projektowana ustawa korzystnie wpynie na sytuacj i rozwj regionalny poprzez
obnienie bezrobocia wrd modych ludzi oraz zahamuje odpyw tej czci ludnoci do
duych orodkw miejskich oraz emigracj zarobkow w celu poszukiwaniu zatrudnienia.
5.
Wpyw regulacji na zdrowie ludzi

41
Projektowane w ustawie skrcenie wieku emerytalnego kobiet i mczyzn ma

pozytywny wpyw na zdrowie ludzi.
42

Projekt Ustawy o Emeryturach

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Projekt Ustawy o Emeryturach

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

USTAWA

z dnia ... 2015 r.

Art. 1. W ustawie z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu

ust. 1 otrzymuje brzmienie:

b) uchyla si ust. 1a i 1b;

ubezpieczony osign wiek emerytalny wynoszcy co najmniej 60 lat dla kobiet i co

16) w art. 62 w ust. 1 pkt 4 otrzymuje brzmienie:

w ust. 1 pkt 1 i 2 otrzymuj brzmienie:

mczyzna osign wiek emerytalny wynoszcy 65 lat i ma okres

skadkowy i nieskadkowy wynoszcy co najmniej 25 lat,

wniosku o emerytur. Do przeliczonego kapitau pocztkowego stosuje si przepisy art.

w ust. 3 zdanie pierwsze otrzymuje brzmienie:

b) ust. 4 i 4a otrzymuj brzmienie:

zwolnieniu z zawodowej suby wojskowej i przedstawi zawiadczenie

uchyla si ust. 5a,

d) w ust. 6 wprowadzenie do wyliczenia otrzymuje brzmienie:

Art. 3. W ustawie z dnia 20 grudnia 1990 r. o ubezpieczeniu spoecznym rolnikw (Dz.

w ust. 1 pkt 1 otrzymuje brzmienie:

b) uchyla si ust. 1a, 1b i 2a;

ust. 3 otrzymuje brzmienie:

b) w ust. 6 po pkt 2 dodaje si pkt 2a w brzmieniu:

uchyla si ust. 11 i 12.

Art. 4. W ustawie z dnia 18 lutego 1994 r. o zaopatrzeniu emerytalnym funkcjonariuszy

2a. Za osob pobierajc wiadczenie pielgnacyjne, specjalny zasiek opiekuczy

i nieskadkowego) odpowiednio 20-letniego przez kobiet i 25-letniego przez mczyzn,

w ust. 1c pkt 1 otrzymuje brzmienie:

1) hipotetycznej emerytury, jak uzyskaby w wieku emerytalnym, wynoszcym 60

ust. 1g otrzymuje brzmienie:

d) ust. 2 otrzymuje brzmienie:

wysoko hipotetycznej emerytury, jak ubezpieczony uzyskaby w wieku

w 4b zdanie drugie otrzymuje brzmienie:

3) w art. 151a w 10 dodaje si pkt 5a w brzmieniu:.

Art. 9. W ustawie z dnia 23 listopada 2002 r. o Sdzie Najwyszym (Dz. U. z 2013 r.

1) w ust. 1 pkt 3 otrzymuje brzmienie:

ust. 2 otrzymuje brzmienie:

b) uchyla si ust. 2a;

a) 60 lat w przypadku kobiet,

1) renty z tytuu niezdolnoci do pracy na okres do dnia osignicia wieku emerytalnego,

OBOWIZUJCY STAN PRAWNY

ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpiecze Spoecznych oraz niektrych innych

emerytury czciowej ustalono na poziomie 50% penej kwoty emerytury z Funduszu

aktywnoci zawodowej, ktre dotychczas funkcjonoway w systemie emerytalnym

4) ujednolicenia stau ubezpieczeniowego uprawniajcego do najniszej emerytury dla

oraz 25-letniego (mczyzna) okresu skadkowego i nieskadkowego. Ubezpieczeni

II. POTRZEBA I CEL WPROWADZANYCH ZMIAN

wyduania si ycia mieszkacw Polski, ktre w przyszoci spowoduj pogorszenie

(pobierajcych wiadczenia emerytalne);

uwzgldniania przy ustalaniu wieku emerytalnego sytuacji na rynku pracy. Wystpowanie

przedemerytalnym, jak rwnie niska dostpno wiadcze zdrowotnych finansowanych ze

oddziaujcych na zrwnywanie rl obu pci w spoeczestwie, rwnie obecnie mona

zakoczenia zatrudnienia. Ukoczenie wieku emerytalnego daje kobietom moliwo

otrzymywanych przez wiadczeniobiorcw w zwizku z przywrceniem wieku emerytalnego

III. SZCZEGOWE UZASADNIENIE ZMIAN ZAWARTYCH W PROJEKCIE

2) przepisy przejciowe, regulujce stany faktyczne, jakie nastpiy w zwizku

Wewntrznego, Agencji Wywiadu,

Wojskowego, Suby Wywiadu Wojskowego, Centralnego Biura Antykorupcyjnego, Stray

Funduszu Ubezpiecze Spoecznych pozostawiono regulacje dotyczce ustalania podstawy

lat. Ponadto proponuje si obnienie wieku uprawniajcego sdziego Sdu Najwyszego do

Antykorupcyjnego, Stray Granicznej, Biura Ochrony Rzdu, Pastwowej Stray Poarnej i

ubezpieczeniowym, nabywaj prawo do tego wiadczenia z dniem wejcia w ycie ustawy.

Ostatni z przepisw przejciowych (art. 22 projektu ustawy) normuje kwestie

PRZEWIDYWANE SKUTKI SPOECZNE, GOSPODARCZE I FINANSOWE

Skutki gospodarcze i finansowe