Materiał pochodzi z Forum SSP na UAM: www.prawo.livenet.

pl

I. WSTĘP

Od razu uprzedamy, że nie możemy Wam dać aż 100% gwarancji, że są to już

wszystkie możliwe pytania. Ale na pewno możemy powiedzieć, że są to pytania, które
pojawiały się w minionych latach. Prawdopodobieństwo trafienia na nie sięga gdzieś 80-90%.
Jeśli ktoś mówi, że ma wszystkie zestawy, to po prostu kłamie.
W zasadzie, co Wam tu doradzić?
Przede wszystkim nie bać się prawa rzymskiego i nie denerwować tym, że niewiele się
z niego rozumie. Tak jest zawsze na początku, ale z biegiem czasu sami zobaczycie jak się
wszystkie zgrabnie poukłada. Ale także dlatego na początku trzeba się tego uczyć na pamięć.
Nie lekceważcie rozdziału dotyczącego części ogólnej (pojęcie czynności prawnej,
osób, etc.), bo o tym się zwykle zapomina, a jest to dział, który na pewno jest na egzaminie.
Tak samo jeśli chodzi o cały wstęp historyczny (a szczególnie historia prawa rzymskiego
rzymskiego kodyfikacji Justyniana i w Polsce!). Pamiętajcie też o prawie spadkowym.
Musicie wygospodarować, co najmniej 1,5 tygodnia na intensywną naukę.
Najtrudniejsze są zobowiązania, nie zostawiajcie ich na koniec, bo nie zdążycie. Najlepiej je
także kilka razy powtórzyć.
Natomiast przed samym egzaminem dobrze jest pouczyć się prawa familijnego i
sposobów dziedziczenia spadku. Uważajcie na fidikomisy i legaty, a także na proces
prywatny – szczególnie kognicyjny.
Jak się uczyć? Przede wszystkim jak najwięcej zrozumieć. A potem po kolei:
- bezwzględnie na pamięć definicje wszystkich instytucji prawa zobowiązań,
spadkowego, rzeczowego, procesowego + nazwy łacińskie (ale bez przesady).
- ważne są też definicje fundamentalne dla prawa rzymskiego -> własność, posiadanie,
rzecz, prawo, zwyczaj.
- dobrze znać rys historyczny np. kontraktów (jak się one kształtowały w rozwoju
państwa rzymskiego), testamentów, ograniczonych praw rzeczowych, etc.
- musicie umieć sobie wyobrazić jak mają wyglądać zobowiązania stricte iuris, a jak
bonae fidei, analogicznie postępowania.
- musicie dobrze rozróżniać posiadanie od własności, ius civile od ius honorarium,
prawo podmiotowe od przedmiotowego itd.

II. PRZYKŁADOWE PYTANIA

I.
1. Szkoła glosatorów i postglosatorów.
2. Przebieg postępowania in iure w procesie formułkowym.
3. Osoba prawna.
4. Dzierżawa wieczysta (emfiteuza).
5. Bezpodstawne uszkodzenie cudzej rzeczy (damnum iniuria datum).

II.
1. Początek i koniec osoby prawnej.
2. Małżeństwo i konkubinat.
3. Skutki prawne posiadania.
4. Zobowiązania naturalne.
5. Bezpodstawne wzbogacenie – condictio.
6. Dziedziczenie testamentowe wg. edyktu pretorskiego.

1
Materiał pochodzi z Forum SSP na UAM: www.prawo.livenet.pl

7. Ius cogens i ius ius dispositivum.

III.
1. Edykt pretorski.
2. Wejście pod władze ojcowską (pater familias).
3. Tradycja – traditio.
4. Kompensacja.
5. Użyczenie.
6. Zapis damnacyjny.
7. Prawo w znaczeniu podmiotowym.

IV.
1. Ustawa – lex.
2. Opieka nad kobietami – tutela mulierum.
3. Hipoteka.
4. Przelew wierzytelności – cesja.
5. Pożyczka.
6. Dobrodziejstwo inwentarza – beneficjum inventarii.
7. Zasada osobowości prawa – ius gentium.

V.
1. Senatu consultum.
2. Połączenie, zmieszanie rzeczy.
3. Wina – stopnie i pojęcie.
4. Stypulacja.
5. Dziedziczenie beztestamentowe wg. Nowel Justyniana.
6. Przywrócenie do stanu pierwotnego – restituto in integruj.
7. Konkubinat.

VI.
1. Prawo rzymskie w Polsce.
2. Apelacja.
3. Posiadanie – istota i rodzaje.
4. Zasada solidarności dłużników i wierzycieli.
5. Kontrakty nienazwane.
6. Termin – dies.
7. Podstawienie – substitutio.

VII.
1. Obrona pozwanego w procesie.
2. Zastępstwo procesowe.
3. Powództwo windykacyjne.
4. Przedmiot zobowiązania.
5. Odpowiedzialność za wady rzeczy sprzedanej.
6. Ius publicum, a ius privatum.
7. Wejście pod władzę męża.

VIII.
1. Nauka prawa w epoce pryncypatu.
2. Osoby prawne.

2
Materiał pochodzi z Forum SSP na UAM: www.prawo.livenet.pl

3. Służebności osobiste.
4. Spółka.
5. Pojęcie spadku.
6. Zobowiązania przemienne.
7. Egzekucja osobista.

IX.
1. Rzymskie definicje zobowiązań.
2. Zawłaszczenie – occupatio.
3. Dziedziczenie przeciwtestamentowe materialne – zachowek.
4. Pacta pretorskie.
5. Działanie na szkodę wierzyciela.
6. Szkoda i sposoby jej wyrównania.
7. Szkoła prawa natury.

X.
1. Digesta justyniańskie.
2. Zdarzenia prawne.
3. Rodzaje rzymskiej własności.
4. Pojęcie i treść testamentu.
5. Poręczenie.
6. Proces reskryptowy.
7. Upoważnienie przemienne.

XI.
1. Dowody w procesie kognicyjnym.
2. Zawarcie małżeństwa i jego wymóg.
3. Przetworzenie – specificatio.
4. Pacta adiecta.
5. Prawo powszechne, a prawo wyjątkowe.
6. Testament prawa pretorskiego.
7. Geneza procesu kognicyjnego.

XII.
1. Konstytucje cesarskie.
2. Pojęcie prawa rzeczowego.
3. Proces legisakcyjny.
4. Elementy składowe czynności prawnych.
5. Źródła zobowiązań.
6. Nabycie spadku.
7. Powództwo negatoryjne.

XIII.
1. Powództwa oparte na prawie pretorskim.
2. Pokrewieństwo – linie i stopnie.
3. Wymogi zasiedzenia.
4. Skutki zwłoki dłużnika i wierzyciela.
5. Darowizna.
6. Dziedziczenie przeciwtestamentowe formalne.
7. Instytucje Gaiusa.

3
Materiał pochodzi z Forum SSP na UAM: www.prawo.livenet.pl

XIV.
1. Przedjustyniańskie zbiory praca.
2. Odpowiedzialność noksalna.
3. Zastaw ręczny.
4. Dziedziczenie przeciwtestamentowe.
5. Przechowanie.
6. Skargi arbitralne.
7. Darowizna między małżonkami.

XV.
1. Kuratela.
2. Czynności prawne i ich podziały.
3. Służebności gruntowe.
4. Umocnienie zobowiązań.
5. Najem rzeczy.
6. Zapis windykacyjny.
7. Ustawa XII Tablic.

XVI.
1. Jurysprudencja w okresie pryncypatu.
2. Egzekucja majątkowa uniwersalna.
3. Peculium.
4. Zasiedzenie.
5. Depozyt.
6. Rozwiązanie małżeństwa.
7. Dziedziczenie beztestamentowe wg. Ustawy XII Tablic.

XVII.
1. Status civitatis.
2. Posag – dos – sposoby ustanowienia.
3. Ograniczenia prawa własności.
4. Nowacja.
5. Prowadzenie cudzych spraw bez zlecenia.
6. Kwarta falcydyjska.
7. Systematyka prawa rzymskiego wg. Instytucji Gaiusa.

XVIII.
1. Funkcje i znaczenie zobowiązań.
2. Nabycie i utrata posiadania.
3. Skuteczność testamentu.
4. Małżeńskie prawo majątkowe – zasady ogólne.
5. Zachowane źródła i literatura prawa rzymskiego.
6. Kontrakty nienazwane.
7. Dwufazowość postępowania – In iure/apud iudicem.

XIX.
1. Pojęcie i podział kontraktów.
2. Ochrona prawa własności.
3. Zgaśnięcie władzy ojcowskiej.

4
Materiał pochodzi z Forum SSP na UAM: www.prawo.livenet.pl

4. Formułka procesowa.
5. Zastępstwo pośrednie.
6. Sprzedaż – umowa kupna-sprzedaży.
7. Lex Hortensja.

XX.
1. Leges a plebiscita.
2. Nabycie spadku.
3. Wyrok w procesie kognicyjnym.
4. Zasady odpowiedzialności zawinionej.
5. Rękojmia za wady rzeczy.
6. Władza ojcowska.
7. Ograniczenia swobody małżeństw.

XXI.
1. Powołanie do spadku.
2. Actio – pojęcie i znaczenie.
3. Stanowisko prawne wyzwoleńców.
4. Kradzież.
5. Możliwość zakończenia sporu w fazie in iure.
6. Korpus Iuris Civilis.
7. Opieka nad niedojrzałymi.

XXII.
1. Uprawnienia właściciela rzeczy.
2. Zlecenie.
3. Odpowiedzialność za długi spadkowe.
4. Powództwo egzekucyjne.
5. Korporacje i fundacje.
6. Zobowiązania jednostronne.
7. Wulgaryzacja prawa rzymskiego.

XXIII.
1. Ograniczenia prawa własności.
2. Formułka procesowa – zwyczajne części składniowe.
3. Pacta.
4. Rozwój prawa własności do czasów Justyniana.
5. Szkoda majątkowa – przyczyny, sposoby wyrównania.
6. Nabycie owoców.
7. Zniewaga.

XXIV.
1. Wielość dziedziców.
2. Rodzaje praw rzeczowych.
3. Sukcesja uniwersalna.
4. Wyłączenie ważności czynności prawnych – błąd, przymus.
5. Dawne prawo w okresie dominatu.
6. Uwolnienie ze zobowiązania.
7. Pomoc własna.

5
Materiał pochodzi z Forum SSP na UAM: www.prawo.livenet.pl

XXV.
1. Skutki czynności prawnych.
2. Pojęcie rzeczy i rodzaje.
3. Hereditas a bonorum possessio.
4. Własność kwirytarna i bonitarna.
5. Zdolność prawna – wymogi i ograniczenia.
6. Ochrona pozaprocesowa – interdictum.
7. Instytucje Justyniana.

XXVI.
1. Wykonanie zobowiązania – solutio.
2. Zmiana dłużnika przy wierzytelnościach.
3. Fideikomis uniwersalny.
4. Nowacja
5. Przeniesienie prawa własności – mancypacja.
6. Podmioty zobowiązań.
7. Pojęcie prawa w Rzymie.

XXVII.
1. Powstanie władzy ojcowskiej.
2. Apelacja.
3. Legis actio per minus iniectionem.
4. Najem pracy.
5. Przeniesienie prawa własności – in iure cessio.
6. Ius honorarium a ius civile.
7. Delikty prawa pretorskiego.

XXVIII.
1. Formy testamentu.
2. Powództwa konkurencyjne.
3. Ochrona posesoryjna.
4. Zobowiązania stricti iuris.
5. Obowiązek strzeżenia – custodia.
6. Litis contestatio.
7. Najem dzieła.

XXIX.
1. Bezpodstawne wzbogacenie.
2. Ochrona praw spadkowych.
3. Zobowiązania z deliktów osób alieni iuris + odpowiedzialność za szkody wyrządzone
przez zwierzęta.
4. Strony w procesie, zastępstwa.
5. Rodzina agnacyjna, a kognacyjna.
6. Capitis deminutio maxima, minima.
7. Superficies.

XXX.
1. Zobowiązania bona fidei.
2. Legis actio sacramento.
3. Zdolność do czynności prawnych – wymogi, ograniczenia.

6
Materiał pochodzi z Forum SSP na UAM: www.prawo.livenet.pl

4. Czynności prawne.
5. Pactum de non petendo.
6. Problem prawa zwyczajowego – rzymska definicja zwyczaju.

XXXI.
1. Umorzenie zobowiązań wg. ius honorarium.
2. Opieka nad chorymi umysłowo.
3. Zmiana wierzyciela.
4. Codex Justyniana
5. Condemnari pecuniaria.
6. Istota zobowiązań w odróżnieniu od praw rzeczowych.
7. Reskrypty cesarskie.

XXXII.
1. Potrącenie.
2. Przechowanie.
3. Pojęcie i znaczenie prawa własności.
4. Nabycie spadku.
5. Małżeństwo + konkubinat – ogólny charakter.
6. Wyroki nieprawidłowe – środki ochrony w procesie formułkowym.

XXXIII.
1. Nowacja.
2. Sprzedaż – istotne elementy.
3. Służebności osobiste.
4. Zdolność prawna – wymogi i ograniczenia.
5. Fideikomisy, fideikomis uniwersalny.
6. Ochrona pozaprocesowa.
7. Prawo publiczne – prawo prywatne.

XXXIV.
1. Wykonanie zobowiązań.
2. Pożyczka.
3. Wławność kwirytarna i bonitarna.
4. Treść testamentu.
5. Status libertatis.
6. Proces kognicyjny – zmiany w porównaniu z procesem formułkowym.
7. Jurysprudencja w okresie republiki. Metody i kierunki pracy.

XXXV.
1. Zmiana dłużnika – w porównaniu ze zmianą wierzyciela.
2. Użyczenie.
3. Przeniesienie prawa własności – zasady ogólne.
4. Legaty – istota, rodzaje, ograniczenia.
5. Powstanie i zgaśnięcie niewoli. Sytuacja prawna niewolników.
6. Ochrona pozaprocesowa – interdykty.
7. Instytucje Justyniana.

XXXVI.
1. Poręczenie.

7
Materiał pochodzi z Forum SSP na UAM: www.prawo.livenet.pl

2. Sprzedaż – obowiązki stron.

3. Prawa rzeczowe – pojęcie i rodzaje.
4. Dziedziczenie beztestamentowe wg. Ustawy XII Tablic.
5. Władza ojcowska – peculium.
6. Condemnatio pecuniaria. Actiones arbitriarie.
7. Nauczanie prawa w państwie rzymskim.

XXXVII.
1. Zobowiązania z deliktów – specyfika, funkcje i znaczenie.
2. Zawłaszczenie, nabycie owoców.
3. Sukcesja uniwersalna, spadek.
4. Interpretacja czynności prawnych – błąd, przymus.
5. Pomoc własna. Polubowne rozwiązanie sporów.
6. Kodeks Justyniana + Nowele.
7. Zlecenie.

XXXVIII.
1. Zobowiązania z kontraktów – rozwój i znaczenie.
2. Zniewaga.
3. Przeniesienie prawa własności – zasady ogólne + In iure cessio.
4. Wielość dziedziców.
5. Posag – ewolucja, obowiązek zwrotu.
6. Klasyfikacja powództw.
7. Współczesne znaczenie prawa rzymskiego.

XXXIX.
1. Zwłoka wierzyciela i dłużnika.
2. Prowadzenie cudzych spraw bez zlecenia.
3. Rzecz – pojęcie i podziały.
4. Historyczny rozwój prawa spadkowego. Hereditas, bonorum possessio.
5. Skutki czynności prawnych.
6. Granice władzy sędziego w procesie formułkowym. Iudicia stricte iuris, bonae fidei,
pluris petitio.
7. “Dawne prawo” w okresie dominatu.

XXXX.
1. Uwolnienie ze zobowiązania.
2. Prowadzenie cudzych spraw bez zlecenia.
3. Zasiedzenie – pojęcie, funkcje i ograniczenia. Longi temporis praescriptio i reformy
Justyniana.
4. Legaty – istota, rodzaje, ograniczenia.
5. Wyzwoleńcy i ich stanowisko prawne. Ograniczenia wyzwoleń.
6. Actio – pojęcie i znaczenie.
7. Gaius – osoba i dzieło.

XXXXI.
1. Szkoda majątkowa, jej przyczyny i sposób wyrównania.
2. Stypulacja.
3. Historyczny rozwój prawa własności i jego zakończenie za Justyniana.
4. Stanowisko prawne dziedzica – ogólna charakterystyka.

8
Materiał pochodzi z Forum SSP na UAM: www.prawo.livenet.pl

5. Władza ojcowska nad osobami.

6. Organy ochrony prawnej – magistratury, sędziowie.
7. Typ i formy państwa rzymskiego. Okresy rozwoju prawa prywatnego.

XXXXII.
1. Świadczenie.
2. Kradzież.
3. Posiadanie – istota, elementy składowe, rodzaje.
4. Dziedziczenie beztestamentowe wg. prawa pretorskiego.
5. Problem osób prawnych. Korporacje i fundacje.
6. Możliwość zakończenia sporu w fazie In iure.
7. Ustawodawstwo Justyniana – ogólna charakterystyka.

XXXXIII.
1. Zobowiązania cywilne i naturalne.
2. Pacta.
3. Zakres uprawnień właściciela. Ograniczenia własności.
4. Treść testamentu.
5. Opieka nad niedojrzałymi.
6. Powództwo egzekucyjne.
7. Korpus Iuris Civilis.

XXXXIV.
1. Zobowiązania jednostronnie i dwustronnie zobowiązujące.
2. Zlecenie.
3. Połączenie i przetworzenie rzeczy.
4. Odpowiedzialność za długi spadkowe.
5. Interpretacja czynności prawnych. Wola, a oświadczenie. Symulacja.
6. Formułka procesowa – zwyczajne części składowe.
7. „Wulgaryzacja” prawa rzymskiego.

XXXXV.
1. Funkcje i znaczenie zobowiązań.
2. Najem rzeczy.
3. Nabycie i utrata posiadania.
4. Skuteczność testamentu.
5. Małżeńskie prawo majątkowe. Zasady ogólne, zakaz darowizn.
6. Egzekucja majątkowa uniwersalna.
7. Zachowane źródła i literatura prawa rzymskiego – ogólna charakterystyka.

XXXXVI.
1. Istota zobowiązań – w odróżnieniu od praw rzeczowych.
2. Kontrakty nienazwane.
3. Ochrona prawa własności – ogólna charakterystyka.
4. Testament – pojęcie, funkcja, znaczenie.
5. Zgaśnięcie władzy ojcowskiej.
6. Dwufazowość postępowania, istota, geneza, funkcja.
7. Konstytucje cesarskie w okresie pryncypatu.

XXXXVII.

9
Materiał pochodzi z Forum SSP na UAM: www.prawo.livenet.pl

1. Pojęcie i podział kontraktów.

2. Zobowiązania jak gdyby z deliktów.
3. Ochrona własności wg. prawa pretorskiego.
4. Dziedziczenie przeciwtestamentowe – ochrona przed pominięciem.
5. Zastępstwo pośrednie i bezpośrednie.
6. Formułka procesowa – nadzwyczajne części składowe.
7. Leges, plebiscita, Lex Hortensja.

XXXXVIII.
1. Wina – pojęcie i stopnie. Zasada odpowiedzialności zawinionej.
2. Sprzedaż – istotne elementy.
3. Rei vindicatio – przedmiot, cel, problem owoców i nakładów.
4. Nabycie spadku.
5. Posag – ogólna charakterystyka, sposoby ustanowienia.
6. Wyrok.
7. Uchwały senatu jako źródła prawa.

XXXXIX.
1. Zobowiązania przemienne. Upoważnienie przemienne.
2. Sprzedaż – rękojmia za wady rzeczy sprzedanej.
3. Służebności gruntowe.
4. Powołanie do spadku.
5. Ograniczenie swobody zawierania małżeństw.
6. Ochrona pozaprocesowa.

XXXXX.
1. Wielość podmiotów zobowiązania.
2. Delikty prawa pretorskiego.
3. Skutki prawne posiadania.
4. Formy testamentu.
5. Rozwiązanie małżeństwa, zniesienie manus.
6. Powództwa konkurencyjne.
7. Juryści okresu klasycznego. Szkoły, wybitni przedstawiciele.

XXXXXI.
1. Pojęcie i podział deliktów prywatnych.
2. Spółka.
3. Podmioty i przedmiot prawa własności.
4. Ochrona prawa do spadku.
5. Sytuacja prawna obywateli i cudzoziemców. Capitis deminutio media.
6. Ograniczenia egzekucji majątkowej.
7. Jurysprudencja w okresie dominatu.

XXXXXII.
1. Sposoby umocnienia zobowiązań.
2. Najem rzeczy.
3. Ochrona posesoryjna.
4. Wielość dziedziców.
5. Kuratela. Podobieństwa i różnice z opieką.
6. Legis actio per minus iniectionem. Dalsze fazy egzekucji osobistej.

10
Materiał pochodzi z Forum SSP na UAM: www.prawo.livenet.pl

7. Ius gentium.

XXXXXIII.
1. Zmiana wierzyciela.
2. Najem pracy.
3. Actio negatoria.
4. Testament – pojęcie, funkcję i znaczenie.
5. Skutki prawne małżeństwa w sferze stosunków osobistych.
6. Powództwa prawa pretorskiego.
7. Ius civile – ius honorarium.

XXXXXIV.
1. Podmioty zobowiązań.
2. Darowizna.
3. Przeniesienie prawa własności – zasady ogólne, tradycja.
4. Dziedziczenie beztestamentowe wg. Nowel Justyniana.
5. Powstanie władzy ojcowskiej.
6. Apelacja.
7. Pojęcie prawa w Rzymie. Ius – fas. Problem definicji.

XXXXXV.
1. Zobowiązania stricte iuris i bonae fidei.
2. Bezprawne wyrządzenie szkody.
3. Zasiedzenie – pojęcie, funkcja, ograniczenia.
4. Dziedziczenie beztestamentowe wg. prawa pretorskiego.
5. Zdolność do czynności prawnych. Wymogi o ograniczenia.
6. Postępowanie apud iudicem.
7. Digesta.

XXXXXVI.
1. Sposoby umorzenia zobowiązań.
2. Bezpodstawne wzbogacenie.
3. Emfiteuza i superficies.
4. Dziedziczenie przeciwtestamentowe – querela, zachowek.
5. Wolni i wolno urodzeni. Capitis deminutio maxima, postliminum.
6. Legis actio sacramento.
7. Kazuistyka i systematyka prawa rzymskiego.

XXXXXVII.
1. Podział zobowiązań wg. źródeł powstania.
2. Zobowiązanie z kontraktów alini iuris.
3. Prawo zastawu – powstanie i zgaśniecie, przedmiot i sposób.
4. Odpowiedzialność za długi spadkowe.
5. Familia agnacyjna i kognicyjna.
6. In ius vocatio. Editio actiones.
7. Jurysprudencja i jej wpływ na tworzenie prawa.

XXXXXVIII.
1. Custodia.
2. Najem dzieła.

11
Materiał pochodzi z Forum SSP na UAM: www.prawo.livenet.pl

3. Sposoby nabycia i utrata prawa własności – ogólna charakterystyka.

4. Ochrona praw spadkowych.
5. Forma i treść czynności prawnych. Warunek i termin.
6. Zakończenie postępowania in iure. Litis contestatio.
7. Ustawa XII Tablic.
XXXXXIX.
1. Historyczny rozwój prawa obligacyjnego.
2. Zobowiązania z deliktów osób alieni iuris. Odpowiedzialność za szkody wyrządzone
przez zwierzęta.
3. Służebność – ogólne pojęcie i wspólne cechy.
4. Dziedziczenie beztestamentowe wg. Nowel Justyniana.
5. Zawarcie małżeństwa. Conventio in manum.
6. Strony procesowe. Zastępcy i pomocnicy.
7. Ustawodawstwo w okresie dominatu.

12