Szcz liwy kot

Dorota Sumiska
GALAKTYKA
Galaktyka, Spka z o.o., d 2006
90-562 d , ul. kowa 3/5
tel. (0-42) 639 50 18,639 50 19, tel./fax 639 5017
e-mail: galak@galaktyka.com.pl
www.galaktyka.com.pl
Wyd. III.
ISBN 83-89896-24-9
!
SPIS TRE CI
Ksigarnia inerneowa!!! Pena informacja o ofercie, zapowiedziach i planach wydawniczy
ch
Zapraszamy
www.galaktyka.com.pl
kontakt e-mail: galak@galaktyka.com.pl
Projekt okadki: Marek ]aniak
\
Opracowanie graficzne okadki i str. tytuowej: Micha Olczak
" \
Fotografi kota CH.S*MA COON'S QUESTION z hodowli Querer*PL
na I str. okadki oraz pozostae fotografie wykona: Marcin Rybak
Fotografie z hodowli Macaranta*PL i Meladino*PL: Rafa Lewandowski
Fotografia autorki na okadce i fotografie w tek cie: Marcin Jan Gorazdowski
Redaktor: Kazimiera Iskrzyska
Redaktor techniczny: Andrzej Czajkowski
Korekta: Magorzata Gob, Aleksandra Krawczyk
Skad: Media Press, d
Druk i oprawa: dzkie Zakady Graficzne
Wszelkie prawa zastrzeone. Bez pisemnej zgody Wydawcy ksika ta nie moe by powielana a
ni cz ciowo, ani w cao ci, z wyjtkiem cytowania niewielkich fragmentw w przegldach i r
nzjach. Nie moe te by reprodukowana, przechowywana i przetwarzana z zastosowaniem j
akichkolwiek rodkw elektronicznych, mechanicznych, fotokopiarskich, nagrywajcych i
innych.
Wstp..................................................
7
Pochodzenie kota domowego (Felis catus)...................
9
Udomowienie kota ......................................
11
Pierwszy kot w domu....................................
12
a) Wybr rasy.........................................
13
b) Dwa, a moe trzy koty ...............................
18
c) Kot i pies...........................................
19
d) Kocia jadalnia i toaleta ...............................
22
Jak zaprzyja ni si z kotem ..............................
23
a) Kociak .............................................
23
b) Wesoy modzik.....................................
24
c) Pan Kot ............................................
29
d) Koty wolno yjce...................................
32
ywienie...............................................
33
a) Kociak .............................................
34
b) Kot dorosy.........................................
38
c) Kot kastrowany.....................................
39
d) Kotka w ciy i karmica .............................
41
e) Stary kot ...........................................
44
f) Otyo ............................................
44
Rozrd.................................................
45
a) Kotka..............................................
46
- cia .............................................
47
- pord ............................................
49
b) Kot (kocur) .........................................
51
Profilaktyka chorb zaka nych............................
52
a) Kocita i koty .......................................
52

b) Koty dorose........................................
53
c) Stare koty ..........................................
53
Mity i prawda o chorobach roznoszonych przez koty ........
55
Dolegliwo ci najcz ciej wystpujce u kotw ..............
60
a) Skra ..............................................
60
b) Uszy i oczy.........................................
61
c) Nos i jama ustna ....................................
63
! d) Przewd pokarmowy................................
66
e) Ukad moczowy ....................................
67
Kopoty wychowawcze ..................................
70
Czy mj kot jest szcz liwy? ..............................
72
Z mojej praktyki
:.
Kiniusia.............................................. 21
Moniek ..............................................
27
Pudeko..............................................
31
Gruba kotka ..........................................
41
? Kopoty z krgosupem ................................
49
Makaron .............................................
66
Maciu I..............................................
68
Zocha................................................
71
WSTP
Ci, ktrzy nie lubi kotw, w poprzednim wcieleniu byli myszami.
Kot - zwierz bliskie ideau, pikny, wiadomy swej doskonao ci - wietnie umie dostosowa
otoczenia, ale trzeba mu na to pozwoli. W ostatnich latach koty stay si konkurenta
mi psw w ludzkich rodzinach. Nie trzeba wychodzi z nimi na spacer i nie szczekaj, g
dy pozostawi je same w domu, cho same w domu przebywa nie lubi. Mam nadziej, e ksik
przyczyni si do powikszenia grona wielbicieli wszystkich zwierzt i oczywi cie kotw, a
take polepszenia ich warunkw ycia. Wierz te, e pozwoli lepiej pozna osobowo naszyc
ononych przyjaci, a zawarte w niej wskazwki dotyczce pielgnacji, profilaktyki chorb,
wiania i rozrodu sprawi, e opieka nad kotem bdzie zdecydowanie atwiejsza. Pamitajmy,
zwierzta potrafi ogrza nasz dusz jak najlepszy przyjaciel.
Dorota Sumiska
POCHODZENIE
KOTA DOMOWEGO
{FELIS CATUS)
Zanim milion lat temu pojawiy si obecnie yjce kotowate (felidae), ssaki misoerne poch
dzce od wsplnego przodka miacisa ewoluoway przez 70 min lat. Pies i kot to pod wzgld
em ewolucyjnym bracia, ale przez miliony lat ich zwyczaje i wygld zrnicoway si na tyl
e, e dzi mao kto o tym pamita. Koty, niejednokrotnie za po rednictwem czowieka, opanow
cay wiat, pierwotnie jednak mniejsze gatunki kotw, takie jak manul (przodek kotw dug
owosych) i wymary ju kot Martellego (przodek obecnie yjcych maych dzikich kotw), zam
zkiway kontynent europejski.
Najbliej spokrewnione z kotem domowym dziko yjce koty, ktre dotrway do naszych czasw,
to: bik - Felis sihestris (mona go spotka w Polsce), kot nubijski, azjatycki kot st
epowy i manul. Niektrzy naukowcy twierdz, e to bik jest ojcem pozostaych dziko yjcyc
kota nubijskiego (Felis sihestris libica) i azjatyckiego kota stepowego (F. s. o
rnata) i e pojawi si on na wiecie nawet 900 tys. lat temu, ale s i tacy, ktrzy uwaaj
becnie yjcy w lasach Europy bik to tylko krzywka bika z kotem domowym. Na ko9
rzy pierwszych przemawia fakt, e bik unika kontaktw z lud mi i trzymany w warunkach do
owych od oseska zachowuje si jak zwierz nie do koca udomowione. Jednak nie mona cakow
icie ignorowa drugiej teorii, poniewa bik doskonale krzyuje si z kotem domowym, dajc
otomstwo charakterologicznie przypominajce zarwno kota, jak i bika.
Mimo e kot i pies maj wsplnego przodka, to trwajce bardzo dugo rnicowanie ewolucyjne
efekt duej odrbno ci i musimy zrozumie, e kot to nie pies, a pies to nie kot. Pisz to
dlatego, e niejednokrotnie kto , kto wcze niej mia psa, zaczyna swego kota traktowa jak
poprzedniego pupila, a jest to nie tylko najwikszy, ale i najcz ciej spotykany bd, po
peniany przez opiekunw kotw.
Kot to samotny owca, ktry do zdobywania pokarmu nie potrzebuje pomocnikw. W zwizku z
tym nie dysponuje tak bogat mimik, ktra u psowatych umoliwia porozumiewanie si w sta

dzie. Poniewa samotnym polowaniom sprzyja zmrok, wa nie o tej porze koty staj si szcze
glnie aktywne. Owocem polowania w pojedynk s przewanie mae gryzonie, z tego wniosek,
kot jada czsto po troszku, nie za duo i rzadko, jak pies. Nie jest prawd, e kot szwe
nda si bez celu. Ma on swj rewir (niejednokrotnie cae kilometry) i musi go przemier
za nie tylko w celu zapania obiadu", ale w celu znaczenia terytorium (moczem i wonn
wydzielin gruczow zapachowych na gowie i szyi, a take przez drapanie i zostawianie za
pachu potu z gruczow na spodzie ap) i przepdzania intruzw.
Nie jest prawd, e koty to zwierzta niepotrzebujce towarzystwa; gdyby tak byo, matka n
atura nie wyposayaby kotw w tyle sposobw okazywania czuo ci i oddania. Kota mona por
samuraja, ktry walczy sam, ale to nie znaczy, e nie s mu potrzebni do ycia inni lud
zie. Jak samuraj, ktry najcz ciej nie walczy dla siebie, kot czsto przynosi sw zdobycz
ukochanemu opiekunowi.
Starajc si wszystko poszufladkowa, czowiek podzieli zwierzta na spoeczne (stadne) i
ktre radz sobie w pojedynk.
Pies yje w grupie spoecznej, niezbdnej do upolowania wikszej od niego zdobyczy i do
odchowania potomstwa. Kot co prawda poluje sam, ale le znosi samotno i ma szereg za
chowa spoecznych, sprzyjajcych nawizywaniu silnych wizi emocjonalnych, nie tylko z in
nymi kotami, ale z takimi gatunkami, jak pies czy czowiek.
UDOMOWIENIE KOTA
Za przodka kota domowego uwaa si kota nubijskiego (F. s. libice) do dzi yjcego dziko,
ale niedaleko osiedli ludzkich: w Izraelu, Maroku, Tunezji i na poudniu Europy.
Nie wiadomo, czy to kot zbliy si sam do ludzi, kiedy zaczynali gromadzi ywno , ktra
ei przycigaa gryzonie, czy te czowiek zauway jego umiejtno ci owieckie i zaprosi j
ka spichlerzy.
Rudyard Kipling w swej opowie ci o pierwszych ludziach opisuje kota jako przebiegeg
o spryciarza, ktry oswaja kobiet. Z pewno ci krzywdzi kota, przypisujc mu cechy wczg
e ma troch racji w tym, e na przychylno kota trzeba zapracowa przede wszystkim poszan
owaniem jego odrbno ci. Pocztkw wsplnej drogi kota z czowiekiem moemy si tylko domy
wiemy na pewno, e ko ci kota nubijskiego znaleziono ju w jaskiniach ludzi pierwotnyc
h. Z ca pewno ci wiemy, e 3000 lat p.n.e. koty przypominajce kota nubijskiego byy str
agazynw ywno ci w Egipcie, co przysporzyo im wielu wielbicieli i doprowadzio do uznani
a ich za wite. Niestety wito nie wysza im na zdrowie. Egipcjanie mogli zyska przych
gini Bastet, skadajc jej w ofierze zmumifikowane koty. W konsekwencji w Egipcie za
czo brakowa kotw nie tylko do mumifikacji, ale take do ochrony spichlerzy.
10
11
Do Europy kot domowy przyby za po rednictwem kupcw fe-nickich, ale jeszcze w X w. ko
t by tu rzadko ci. Na pocztku ceniony by przez Europejczykw jako pogromca gryzoni. Z c
asem, poniewa jego tryb ycia uznano za tajemniczy, posdzony zosta o konszachty z dia
bem. Straszn cen zapaci kot domowy, szczeglnie europejski, za to, e poluje samotnie,
jchtniej noc, za swoje zwyczaje godowe i tajemniczy wyraz twarzy". Miliony kotw spon
a stosach Wielkiej Inkwizycji.
Gupota ludzka do tej pory pokutuje w opowie ciach o przebiego ci i zych skonno ciach ko
Czarny kot podobno zwiastuje nieszcz cie, biay w niektrych regionach Europy jest bkaj
i dusz grzesznika, wiejskie koty posdzane s o niecne zamiary w stosunku do maych dzie
ci. Mona by jeszcze opisywa szereg bzdur, jakie powstay w gowach chorych ludzi, ale
po co.
Chc tylko powiedzie, e czarny kot Maciu , ktry przebiega mi drog sto razy dziennie, pr
ynosi mi sto razy wicej szcz cia ni przebiegajcy mi drog ludzie. O kim , kto jest nies
rozumu, mwi si pogardliwie, e ma kota", a ja zapewniam Czytelnikw, e mam kota na pun
cie kota.
PIERWSZY KOT W DOMU
Poniewa wiat dzieli si na psiarzy" i kociarzy", w niektrych domach koty od pokole to
zyszyy ludziom, ale dla mnie najciekawsze s kocie objawienia", kiedy do domu z psim
i tradycjami nagle trafia kot. Jak ju pisaam wcze niej, kot i pies mimo wsplnego poch
odzenia rni si bardzo, nie tylko wygldem, ale gwnie zachowaniem i sposobem zawierani
rzyja ni z czowiekiem. Do szybko nawet cakiem malutki koci samuraj" zdobywa serce psi
y" i ju maj kota" na punkcie kota. Co prawda, kade zwierz wychowywane przez czowieka
d urodzenia zaczyna si z nim identyfikowa, ale historia kociaka wychowanego od pierwszych godzin

ycia przez moj pracownic, lekarza weterynarii Magorzat Brzzk, jest warta opowiedzen
nie tylko dlatego, e w kot jest niezwykym kotem, ale wa nie dlatego, e by pierwszym k
m w domu.
W rodzinnym domu Magosi (pozwol sobie tak j nazywa, bo znamy si i pracujemy razem od
dawna) zawszy byy psy, na dodatek jej m nigdy nie by wielbicielem kotw. A tu nagle w
ej rce trafio nowo narodzone kocitko. Ta bezradna istota wymagaa cigej opieki, jak ka
noworodek, i stao si tak, e w cigu paru dni caa rodzina, cznie z psem, podporzdkow
iskom kociaka. Kocie umizgi maego Netusia zmikczyy spsiae serce ma Magosi i cho w d
oza psem s ju cztery koty, to wa nie Neti pije z mem Gosi porann kaw i wsplnie je
O tym, e koty nabywaj cech wa ciciela, np. lubi oglda telewizj, a niektre, tak jak
sywany kot, bior poranny prysznic i chtnie uczestnicz w biesiadach wsplnych z ludzk r
odzin (Neti lubi czerwone wino), wiedz tylko ci, ktrzy mieli ju pierwszego kota.
a) WYBR RASY
Do poowy XIX w. kot by po prostu kotem domowym, a pojcie kocich ras powstao wraz z p
ojawieniem si pierwszych wystaw kotw w Wielkiej Brytanii. Ja jestem zagorza zwolenni
czk kotw europejskich, ktre oficjalnie uznano za ras dopiero w 1983 r. Przedtem byy p
o prostu dachowcami", kotami wiejskimi, miejskimi, uznanymi za pospolite, a przec
ie to najstarsza rasa kontynentalna. Niestety serca Polakw zawojoway obce rasy kotw,
ktrych historia jest krtsza i mniej burzliwa ni kota europejskiego. Aby kota uzna z
a rasowego, naley mie udokumentowane jego pochodzenie kilka pokole wstecz. Kotw tej
rasy z mocnymi papierami" w Polsce nie ma. Z kolei hodowane w Polsce persy, maine
-coony, rexy czy te rosyjskie niebieskie chtnie korzystaj z moliwo ci romansu z kotkam
i yjcymi wolno czy pwolno, podczas wakacyjnych wyjazdw
12
13
z wa cicielami lub innego przypadkowego spotkania, co daje w efekcie ogromn liczb mie
szacw po rd kotw wiejskich i miejskich. Jak tak dalej pjdzie, kot europejski bdzie w
opie, a zatem i w Polsce, rzadko ci. Uwaam, e naszym obowizkiem jest troska
0 zachowanie tej rasy, ktrej wiele zawdzicza nasza literatura i kultura. Mimo symp
atii, jak darz nasze koty", chc Czytelnikom przybliy rasy kotw z innych stron wiata
Oglnie rzecz biorc, koty mona podzieli na krtkowose i dugowose, ale poniewa cigle
owe rasy i ich pochodzce z rnych stron wiata odmiany z dugim lub krtszym wosem, prop
j stosowany przez wikszo hodowcw podzia na:
1) koty krtkowose
E ? :

2) koty pdugowose
3) koty perskie i egzotyczne
: :
4) koty syjamskie i orientalne.
;
' Podzia
ten z pewno ci z czasem bdzie ulega zmianom, poniewa uzyskiwanie nowych ras wie si z
waniem kotw bardzo rnych pod wzgldem pochodzenia. Take rnice anatomiczne poszczegln
as z czasem dadz grupy kotw bez ogona, z oklapnitymi uszami, krtkimi lub dugimi apami
Z ca pewno ci natomiast nie bdzie kotw my liwskich, obronnych, policyjnych
1 strujcych.
Koty krtkowose
KOT EUROPEJSKI jest redniej wielko ci, moe by do kanciasty" poza du, okrg g
rge, nieco sko ne, na uszach mog by pdzelki. Jest kotem niezwykle zwinnym i proporcjon
lnie zbudowanym.
KORAT - kot z Tajlandii, gdzie uwaa si, e przynosi szcz cie (ja uwaam, e kady ko
osi szcz cie). Tajski opis z dawnych wiekw tak prezentuje kora ta: U nasady wos ma bar
w obokw, na kocach jest srebrzysty, a oczy l ni niczym krople rosy na li ciach lotosu"
ot ten naprawd ma delikatn, szaro14
niebiesk sier o srebrzystym poysku, szaroniebieski jest rwnie jego nos oraz poduszecz
i apek, a przepikne oczy s zielone lub bursztynowe.
ROSYJSKI NIEBIESKI ma do tajemnicze pochodzenie, ale wiadomo na pewno, e ulubiecem c
ara Mikoaja I by kot tej rasy
0 imieniu Waszka. Kot rosyjski niebieski jest delikatny, redniej wielko ci, o zielo
nych oczach w ksztacie migdaw. Od innych niebieskich kotw rni si futrem zoonym z d
ajw wosa.
BRYTYJSKI kot to wyspiarski odpowiedniki europejskiego kota krtkowosego. Jest jedn

ak wikszy, bardziej muskularny i krgy, ma zwarte misiowe" futro, co wraz z du okrg

je mu wygld pluszowej zabawki.
REXYbez wzgldu na pochodzenie geograficzne pojawiy si jako mutacja w przecitnych koc
ich rodzinach, dajc kocita z falujcym wosem. Hodowcy postanowili utrwali rasy i tak p
owstay karakuowe" koty, rex dewoski o trjktnej gowie czy rex korn-walijski. Wszystki
exy cechuje niezwykle subtelny charakter
1 potrzeba czuo ci.
SFINKS - to dopiero mutacja! Goy kot to dziwowisko, kto powie, e wiat zwariowa, ale w
at zwariowa ju w czasach pre-kolumbijskich, gdy na terenach obecnego Paragwaju i M
eksyku trzymano te koty jako grzaki do ka". Mog autorytatywnie stwierdzi, e sfinks
nale si do tego nadaje. Moja kotka Ita sypia ze mn od paru lat i nigdy przy niej n
ie zmarzam. Japoski BOBTAIL i MANX, cho pochodz z bardzo odlegych wysp (bobtail z Jap
onii, manx z wyspy Man na Morzu Irlandzkim), maj co nie tak" z ogonem, a ich tylne
koczyny s dusze ni przednie. Bobtail, zwany powitalnym kotem", poniewa siedzc ma zw
podnosi jedn ap, posiada krtki ogonek w ksztacie pompona. Manx nie ma go wcale lub m
bardzo krtki, ale zdarzaj si te koty tej rasy z zupenie normalnym ogonem.
15
AMERYKASKI KRTKOWOSY - potomek kotw europejskich przywiezionych do Ameryki przez p
ierwszych osadnikw.
KOT BURMASKI o prawie pozbawionym podszerstka jedwabistym futrze, pochodzi od k
otki birmaskiej z Rangunu skrzyowanej z syjamem. Ras uznano w USA w 1936 r., a w Wi
elkiej Brytanii w 1952 r. Kot ten mia udzia w powstaniu wielu ras:
- TONKIJSKIEGO - burmaski + syjam,
- BURMILLA - burmaski + pers szynszylowy,
- BOMBAJSKIEGO - burmaski + czarny kot amerykaski krtkowosy.
EGIPSKI MAU (w Egipcie mau znaczy kot) jest ctkowany i ma agrestowozielone oczy
.
KOT BENGALSKI to niesychanie ciekawa rasa pochodzca ze skrzyowania kotw krtkowosy
europejskich i amerykaskich z dzikim kotem azjatyckim (Felis bengalensis). Jest p
omniejszon kopi dzikich drapienikw nie tylko z wygldu. Ctkowane futro i zwinne ciao
ypominajce lamparta (waga do 8 kg) kryje w sobie niepokorn dusz (jest trudny w hodo
wli).
KOT SINGAPURSKI (nazywany w Singapurze kotem rynsztokowym) by tak pospolity w p
oudniowo-wschodniej Azji, jak krtkowosy europejski w Europie. Ten bardzo may kot (23 kg) zauroczy kadego ogromnymi zielonymi, tymi lub orzechowymi oczyma.
OCICAT to kolejny przykad krzywek kotw. W tym przypadku z syjama i mieszaca kota a
isyskiego powsta ctkowany ocicat.
SZKOCKI ZWISOUCHY krtkowosy, jak i jego dugowosa odmiana, jest efektem mutacji, ni
scej za sob nie tylko klapnite uszy, ale i due obcienia genetyczne. Aby wic utrzyma
zdrowiu, koty te s regularnie krzyowane z innymi rasami, co nie zmienia faktu, e h
odowla ich jest trudna.
AMERYKASKI CURL, to take efekt spontanicznej mutacji dajcej nie obwise, ale wywini
e do tyu uszy.
16
KOT KARTUZKI (chartreux) wyrnia si spo rd kotw niebieskich bardzo pyzatymi" policzkam
co daje mu wygld nabur-muszonego.
KOT ABISYSKI pochodzi z Etiopii i jest jednym z pikniejszych egzotycznie wygldajcych
kotw. redniej wielko ci ciao mona uzna za koci doskonao ; zwierz porusza si z gr
lachetn gow zdobi due, szeroko rozstawione oczy w ksztacie migdaw. Przypomina ma
Koty pdugowose
SOMALIJSKI jest pdugowosym odpowiednikiem kota abisyskiego.
NORWESKI LE NY, to duy kot z kpkami wosw midzy palcami. Jego pikne pdugie futro zm
raz z porami roku.
KOT SYBERYJSKI jest podobny do norweskiego le nego, cho zwykle bywa mniejszy, ma mo
cniejsz trapezowat gow i grubszy, krtszy ogon. Mieszkacy Syberii uywali go jako domo
o stra, poniewa oznajmia pomrukami, e zblia si kto obcy. MAINE COON to bardzo duy k
trego pochodzenie okryte jest tajemnic. Przypomina i syberyjskiego, i norweskiego
kota, a rni go od nich gwnie gowa z kanciast kuf, szerokim nosem i mocn brod.
TURECKI VAN i ANGORA. Nazwa kotw - angora - pochodzi od nazwy miasta, obecnej sto
licy Turcji, Ankary. Turecki van, ktry bardzo lubi wod, i angora turecka s bliskimi

krewnymi i przodkami kotw perskich. Te pdugowose, eleganckie koty o lekko sko nych, m
gdaowych oczach maj futro pozbawione podszerstka, co moe by wan informacj dla alergi
RAGDOLL (szmaciana lalka). Duy kot o ciemnoniebieskich oczach, ktry wzity na rce mikn
e" jak szmatka, cakowicie poddajc si pieszczotom. Przodkami szmacianej lalki" s koty
birmaskie, persy i syjamy.
17
KOT BIRMASKI (zwany witym) sier ma umaszczon podobnie jak koty syjamskie, ma jedn
biae rkawiczki i skarpetki. Koty birmaskie s wyjtkowo spokojne i dostojne.
KOT BALIJSKI to potomek kotw syjamskich o pdugiej sier ci.
KOT ORIENTALNY dugowosy, dawniej zwany jawajskim, nie rni si budow od innych orie
lnych.
Koty syjamskie i orientalne
To jedna z najstarszych ras, obecny wygld tych kotw rni si bardzo od syjama starego t
ypu. Dawne koty syjamskie byy krpe, due, z do du okrg gow. Obecnie syjamy s sm
a gowa ma ksztat klina. Koty orientalne maj sylwetk identyczn jak syjamy. Rni si
oczu i umaszczeniem sier ci. Syjamy maj oczy niebieskie i znaczenia na twarzy, usz
ach, apach i ogonie, a orienty oczy zielone, a umaszczenie w jednolitym kolorze.
Istnieje jednak wyjtek - jednolicie biay syjam, zwany foreign white.
Koty perskie i egzotyczne
Koty perskie znane byy ju w XVI wieku. Te puszyste, przemie istoty o bardzo spaszczo
nej twarzy z jakby cofnitym nosem skrzyowano w latach 60. ubiegego wieku z kotami b
rytyjskimi krtkowosymi, co dao koty egzotyczne. Koty egzotyczne rni si od persw du
i - ich futro jest krtkie i bardzo pluszowe". Zarwno persy, jak i egzotyki", to koty
bardzo spokojne i niekopotliwe, jedynie specyficzna budowa czaszki moe powodowa u
nich pewne kopoty zdrowotne. Szczegln uwag naley zwrci na nos, oczy i uzbienie. Za
cz twarzow nosek moe utrudnia oddychanie, wosy rosnce na fadzie nad nosem mog dr
due skrcenie uchwy i szczki moe powodowa nieprawidowy zgryz.
b) DWA, A MOE TRZY KOTY
Jeeli ju zdecydujemy si na kota, namawiam, aby od razu skoczy na gbok wod i wzi d
i. Prosz mi wierzy, e
obowizkw wcale nie przybdzie, a rado z posiadania dwch jest proporcjonalnie wiksza n
zy jednym kocie. Poza tym nasz podopieczny nigdy nie bdzie samotny, a my bdziemy m
ogli wyrzuci telewizor i bez koca podziwia kocie harce. Wyobraam sobie min Czytelnika
, kiedy powiem, e majc ju dwa koty, atwiej nam bdzie przyj do domu trzeciego, a rado
potrjna. Nie artuj, sama mam pi kotw (a take pi psw i jea), a zaczynaam wiele
alekiej koteczki, ktra przybya do spsiaego domu", gdzie przywitaa j pitka psw. Kot
rztami mao kopotliwymi przede wszystkim dlatego, e nie trzeba ich wyprowadza na space
r. Czuj si wietnie nawet w niewielkim mieszkaniu, cho nie ukrywam, e naprawd szcz li
ty to te, ktre mog korzysta z ogrodu, polujc na koniki polne i myszy. Zapewniam jedn
ak, e koty yjce w miejskim mieszkaniu te bd szcz liwe, je li zapewnimy im ruch podcz
w z nami i innymi czonkami zwierzco-ludzkiego stada.
c) KOT I PIES
Wspaniale, kiedy kot i pies to kociak i szczeniak; dwjka dzieci", nawet rna gatunkow
o, zawsze si dogada. Jeszcze lepiej, je li szczeniak jest rasy uwaanej za agodn lub zw
yczajnym kundelkiem.
S rasy psw, ktre w pierwszych miesicach ycia nie wykazuj cech agresywnych, ale p nie
niechtnie tolerowa inne zwierzta w domu. Najcz ciej jednak przyja nie zawarte w dzieci
e" trwaj cae ycie.
Sytuacja zmienia si, gdy w domu jest ju kot lub koty, a chcemy wprowadzi do domu ps
a. Najlepiej wybra szczeniaka i je li koty nie atakuj go, tylko uciekaj, zostawi zwier
zta w spokoju. Koty bardzo pilnuj swego terytorium i trudno godz si na nowego sublok
atora, ale mniej wicej po 3-4 tygodniach zaczynaj coraz yczliwiej patrze na nastpnego
czonka spoeczno ci. Oczywi cie s rne koty i psy, zdarza si, cho rzadko, e stary ko
nie nie godzi si na intruza bez wzgldu na jego gatunek. Jeeli w domu znaj18
19
duje si ju pies lub psy, a chcemy mie kota, jest jeden warunek: psy nie mog by psami
a koty". S rasy psw, ktre nie akceptuj innych zwierzt w domu i trudno od nich wymaga,
aby stay si czue dla kota, je li przez wiele pokole selekcjonowano je do zabijania inn
ych zwierzt.

Oczywi cie od kadej reguy s wyjtki i znam psy bardzo agresywne w stosunku do obcych zw
ierzakw, ktre bardzo czule odnosz si do wasnych" kotw. Nawet najagodniejsze psy s
kie i natychmiast musz sprawdzi, co takiego przynie li my do domu. Dlatego wa nie najlep
ej, gdy jest to kociak, ktry jeszcze nie boi si psw i nie podrapie im nosw przy prbie
powchania. Bardzo wane, aby kot mia si gdzie schowa, kiedy wszyscy czonkowie nowej r
dziny bd chcieli go pozna. Mog da przykad mojego psio-kocio-ludzkiego stada, do ktre
co pewien czas przybywa nowy czonek.
Par tygodni temu przywiozam do domu czteromiesicznego kodaka Mundka, ktry panicznie
ba si psw, a psw przecie u mnie dostatek. Ciapek 80 kg, Drapek 30 kg, Picu , Bombik i
ypka niewiele wiksze od kota, prcz tego cztery dorose koty i wszyscy bardzo ciekawi
: Co siedzi w koszyku?"
To, co siedziao w koszyku, wydawao z siebie d wiki godne lwa, czym wzbudzao jeszcze wi
sze zainteresowanie. Mundek wraz z posaniem, misk i ma kuwet pozosta w transporterze
koszyku), tyle e pojemnik ten postawiam w kuchennym kcie i otworzyam drzwiczki. Domo
wnicy po kolei zagldali do rodka i zniechceni kocimi obelgami odchodzili. Po pewnym
czasie ciekawski kociak zacz wyglda z ukrycia, a nawet wychodzi na zewntrz, dajc nu
do rodka, gdy tylko zauway psa (koty nie przeraay go tak bardzo jak psy). Stan taki t
rwa par dni, w kocu kot stwierdzi, e pies to te kot" i pozwala si wcha.
Po 2-3 tygodniach narodzia si prawdziwa przyja midzy kotem Mundkiem a psem Drapkiem,
za inne koty zgodnie stwierdziy, e Mundek moe zosta.
Zaznaczam, e moje psy s niesychanie przyjazne w stosunku do innych zwierzt. Kiedy pr
zyniosam jea, poparskay i zajy si swoimi sprawami.
Kiniusia
Chodziam wtedy do pierwszej czy drugiej klasy podstawwki. Los tak sprawi, e zamieszk
aam znw w mieszkaniu babci przy ul. Wsplnej w Warszawie. Podwrko byo wspaniaym miejsc
m do spdzania wolnego czasu, tym bardziej e bawia si tam wikszo dzieci z mojej klasy
I to mae podwrko, ktre wtedy wydawao mi si olbrzymie, podarowao mi czarnego kota, a w
wie kotk. Bya malutka, chuda, brudna, miaa biegunk - to wszystko norma kociego niesz
cz cia, ale jedno byo niezwyke: futerko jak u persa.
Siedziaa przy pojemniku na mieci i rozpaczliwie wzywaa matczynej pomocy. Zamiast pr
awdziwej kociej mamy przybiega dwunona istota i zabraa j do domu, ku niezadowoleniu
Beby.
Mieszkaa wtedy z nami suczka yagt terier. Gdy zwietrzya kota, odezwa si jej owiecki i
nstynkt. I tak moja biedna babcia zostaa straniczk Kiniusi - te drzwi zamkn, potem ta
mte otworzy, aby Wiwa (tak nazywaa si suczka) nie zapaa kodaka. Ja do szkoy, mama do
racy, a babcia na posterunek. Kochana Bebunia bya intelektualistk, dla ktrej wikszo c
ynno ci wymagajcych refleksu i sprawno ci fizycznej bya niewykonalna. I stao si. Wracam
ze szkoy, biegn do kota zamknitego w kuchni, a tu drzwi otwarte. Ju paczc szukam koci
h zwok, a tu widz, jak Wiwa i Kiniusia pi sobie smacznie wtulone w siebie.
Tak narodzia si wielka psio-kocia czy kocio-psia mio . Mio prawdziwa, bezinteresowna
lu ludziom nieznana. My liwski pies, ktry na dworze zajadle goni koty, kad gow na fot
, na ktrym siedziaa Kiniusia i z rozanielon min poddawa si kociej toalecie. Mycie ocz
, uszu, iskanie, najczulsze kocie pieszczoty. Wsplne zaba20
21
wy, ze ci le opracowanym scenariuszem. Kot za firank, pies udaje, e go szuka, cho wie
doskonale, gdzie si ukry. Nagle kot wypada zza firanki i ucieka wspinajc si na tzw.
mat (pokrycie mebli i cian w rednim PRL-u) ku oburzeniu Beby, ktra bardzo dbaa o schl
udny wygld wntrza. I tak par razy dziennie, a zamiast maty wisiay strzpy.
Ten niezwykle udany kocio-psi zwizek mia wszak jeden saby punkt. Torby z zakupami.
Kady pakunek, siatka z kartoflami, walizka wywoyway w Wiwuni instynkt stra i nawet je
j ukochana przyjacika Kiniusia nie miaa prawa podej do pilnowanego obiektu.
d) KOCIA JADALNIA I TOALETA
Najcz ciej spotykanym kopotem wa cicieli kotw jest tzw. brudzenie w domu. Kot jest z na
ury bardzo czystym zwierzciem i zaatwia swoje potrzeby fizjologiczne w okre lonych m
iejscach, tzn. takich, gdzie mona zakopa swoje odchody. Musimy jednak pamita, e koty
uywaj moczu i kau w swoistym jzyku" komunikacji ze wiatem, tym jednak zajmiemy si na
ych rozdziaach. Odpowiednio przygotowana kocia toaleta w bardzo duym stopniu gwara
ntuje nam zachowanie domu nie zanieczyszczonego przez kota. Co to znaczy odpowie
dnio przygotowana? Je li kot pochodzi z innego domu, gdzie zosta nauczony przez mat

k zaatwiania potrzeb fizjologicznych do okre lonego rodzaju wirku czy kuwety, np. z p
apierem, powinni my w pierwszych dniach zapewni mu w miar moliwo ci podobn toalet w mi
cu zawsze dla kota dostpnym i dajcym mu poczucie bezpieczestwa. Najcz ciej ustawiamy k
ocie kuwety w azience. Jest to cakiem dobre usytuowanie, pod warunkiem e drzwi do az
ienki s zawsze otwarte i e kot zaakceptuje nasz toalet jako swoj. W przypadku kocit n
mawiam do ustawiania kuwet jak najbliej ulubionego legowiska kociaka. Kuweta musi
by dua i atwo dostpna, mam na my li wysoko jej cianek, ktre dla maego kociaka mog
e lada przeszkod.
Polecam kuwety kryte, w formie domkw". Koty zagrzebuj swoje odchody w takiej kuweci
e i nie maj moliwo ci rozsypywania wirku na wszystkie strony.
Rwnie wana, jak toaleta jest kocia jadalnia. Poniewa koty jedz bardzo czsto i po tros
zku, wane jest, aby stabilnie ustawiona miseczka zawieraa zawsze trudno psujcy si po
karm. Najlepiej nadaje si do tego - odpowiedni dla wieku, pci i rasy - suchy pokar
m, penicy rol dyurnego posiku". Druga miseczka suy do zapeniania kilka razy dzienn
rmem wilgotnym w takiej ilo ci, aby zosta od razu zjedzony i nie zdy wyschn. Trzecia
ka powinna by zawsze napeniona wie czyst wod.
Usytuowanie kociej jadalni zaley od tego, czy w domu poza kotem jest np. pies. W
takiej sytuacji kocie miseczki musz sta wyej, w miejscu niedostpnym dla psa, np. na
parapecie okna, na czym w rodzaju barku lub szerokiej pki.
Poza toalet i jadalni przygotowujemy dla kota posanie, pamitajc, e wcale nie musi z n
ego korzysta. Moe wybra sobie poduszk na kanapie lub mikki fotel. Rwnie wane jest ku
nie odpowiedniej klatki, np. plastikowego transportera, z ktrym kot powinien si za
przyja ni, zanim zaczniemy go do wsadza, choby w celu odbycia wizyty u lekarza weteryn
arii.
JAK ZAPRZYJA NI SI Z KOTEM
a) KOCIAK
Cz ciowo ju odpowiedziaam na to pytanie w poprzednim rozdziale. Kociak, ktry trafia do
nowego domu, musi mie czas na poznanie i miejsca, i domownikw. Bardzo wane jest, a
by kocita bdce jeszcze przy matce nie byy izolowane od reszty wiata. Ju od pierwszych
dni naley uczy je dotyku ludzkich rk. Je li kotka-mama nie jest pochliwa, trzeba lepe
eszcze kocita bra na
22
23
rce, mwi do nich, po to, by w przyszo ci czerpay przyjemno z ludzkich pieszczot. Je
omu rodzinnym kotkw s psy, to wietnie, poznawanie wiata innych gatunkw zaczyna si ju
koyski", co znacznie uatwi p niejsze kontakty. W bardzo wielu krajach do kocich azyli
przychodz wolontariusze, ktrych jedynym zadaniem jest dopieszczanie kocit tylko po
to, aby uatwi przyszym wa cicielom kontakty z kotem. Kociaki maj duo trudniejsze zad
e ni szczenita. Pamitajmy, e w wychowywaniu psowatych bierze udzia cae stado, w ktry
ajcz ciej szczeniak pozostaje przez cae ycie. Nauka trwa miesice, a nawet lata. Psy s
wierztami spoecznymi i z natury swojej potrzebuj wsppracy, ktr doskonal w cigu ca
Kot jest samotnym owc, ktry ma zapewni sobie pokarm, kontrolowa teren owiecki i broni
o. Kocia mama ma niewiele czasu, aby nauczy swoje dzieci sztuki przetrwania. Kocit
a bardzo wcze nie ucz si od matki zachowa, ktrym zostan wierne do koca. Dlatego tak w
jest, aby my uczestniczyli w ich wychowaniu ju w pierwszych tygodniach ycia. Zabawa
z kociakiem to dla nas przyjemno , a dla kota nauka przyszych kontaktw z czowiekiem. P
amitajmy, aby odnosi si z szacunkiem do maego kota, bo to krl zwierzt - lew w miniatu
ze.
b) WESOY MODZIK
Najcz ciej do nowego domu trafia kociak ok. 3-miesiczny. Jest to w przypadku kotw naj
odpowiedniejszy wiek do zmiany domu. Kotka miaa moliwo przekazania dzieciom" wszelkic
h nauk i nadszed czas, aby wesoy modzik" ruszy w wiat. Tak jak zabawa z malutkim koci
czkiem jest sam rado ci, tak karesy kociego podlotka mog by bolesne. S kocie osobniki
ajce w sobie wrodzon delikatno , s rasy kotw, ktrych zabawa nawet w wieku modzieczy
jak mu nicie aksamitu, ale przecitny koci modzik to brutal. Mody, dobrze odywiony kot
a mnstwo energii i musi gdzie doskonali swoje wieo nabyte od matki umiejtno ci
owieckie. Najcz ciej obiektem polowania jest ludzka rka lub noga. Poza tym wspinanie
si na drzewo, ktrym z konieczno ci staje si czowiek, jest jednym z elementw polowania.
Wszystkie wymienione wiczenia kociaka nale do bardzo bolesnych (zostawiaj krwawe lady
) i aby ich unikn, trzeba dostarczy kotu moliwo ci polowania" na odpowiednio przygotow

ne zabawki i wspinania si na przeznaczone do tego sprzty. Kiedy tylko kot atakuje

rk czy nog, naley zainteresowa go zabawk na sznurku - znakomite s sztuczne myszki na
cnej gumce przymocowanej np. do klamki (prosz pamita, e tasiemka czy gumka zjedzona
przez kota moe sta si miertelnym zagroeniem). Znam przypadek kociaka, ktry przypaci
zabaw kbkiem nici.
W dobrych sklepach zoologicznych mona kupi zabawki samobiene", trzeba jednak sprawdz
i, czy s opatrzone atestem. Wspania rzecz jest pieniek umocowany na solidnej podstawi
e, po ktrym nie tylko mona sie wspina, ale take ostrzy na nim pazurki, oszczdzajc ka
(Popularne drapki" do ostrzenia pazurw s do nabycia w kadym supermarkecie). Je li mod
kot, mimo moliwo ci wyywania si na zabawkach, czyha na rk przy kadej okazji, odpycha
o dajemy wyraz swojej niechci. Je li karcimy kota za brak delikatno ci, musimy pamita,
nigdy KOTA NIE BIJEMY, moemy pacn" go po kociemu" palcem w pyszczek, prychn, a je l
nie skutkuje, uy spryskiwacza do kwiatw. Wodny prysznic w nos zniechci kadego kota do
kontynuacji dziaania. Gaszczemy (najlepiej drapiemy podbrdek) wtedy, gdy jest senn
y. Podczas szalonej zabawy bl zadaje nie tylko lekkie ksanie, ale przede wszystkim
chwyt pazurami. Obcinanie pazurkw tylko cz ciowo poprawia sytuacj, bo drapanie obcity
mi te boli. (Obcinajc pazurki, trzeba pamita, e pozbawia si kota swego rodzaju sprzt
a-terniczego, umoliwiajcego przytrzymywanie si podczas wspinaczek po drzewach, ale
take po meblach). Na szcz cie wikszo kotw wyrasta z szalonych zabaw z uyciem zbw i
ierowanych na ludzkie rce.
24
25
Jeeli chcemy, aby kot w przyszo ci by zwierzciem towarzyskim i lubi podrowa, trzeba
mu kontakt z lud mi (take dziemi), innymi przyja nie nastawionymi zwierztami (kotami i
psami), a take rozpocz, na pocztku krtkie, wycieczki samochodem (zawsze w odpowiednim
transporterze). Pamitajmy, e zanim wtoczymy kota do koszyka czy innego
rodka transpo
rtu", powinni my go z nim najpierw pozna i zaprzyja ni". Najlepiej bawi si z kotem, wy
zystujc koszyk transportowy i dawa w nim smakoyki.
Okres modzieczy trwa rnie u rnych kotw: zaleny jest od rasy, pci, ale te (o czym
elu) od pory roku, w jakiej kot dorasta". Znam koteczki spo rd pospolitych u nas kotw
domowych, ktre w wieku 3,5 miesica miay pierwsz ruj, i kocurki, ktre w wieku 6 miesi
staway si ojcami. Tak wczesne dojrzewanie zawsze wystpowao wiosn (marzec/kwiecie) i
czesnym latem (maj/czerwiec), kiedy dzie si wydua. I odwrotnie, kiedy okres dorastani
a przypada na koniec lata i p niejsze miesice, koty uzyskiway dojrzao pciow duo p
u ludzi - modo musi si wyszumie", koty z czasem wyrastaj z szalonych wybrykw i z r
taj si spokojne. Wiek dorastania to najlepszy okres na zdobywanie do wiadcze. W tym c
zasie kot uczy si i atwo mona zmieni jego nawyki. Im wicej bdzie mia pozytywnych kon
tw ze wiatem, tym atwiej w przyszo ci bdzie nam i jemu.
Jak ju wspomniaam, z czasem koci podrostek wyrasta z szalonych zabaw i cho nie bdzie
my tskni za podrapanymi domi, tak niejedno z nas zatskni za szalonym kocim tacem w po
oni za cieniem. Kilkumiesiczny kociak, rozsadzany ciekawo ci wiata i energi, wykona dl
a nas niejeden pokaz polowania na ducha przeplatany cyrkow wrcz ekwilibrystyk. Niby
siedzi cichutko w ktku, a tu nagle wyskoczy jak Filip z konopi, na rodek pokoju. O
gon zjeony jak u wiewirki, nogi wyprostowane, skoczy niczym rumak, troch bokiem, tr
och przodem. Nagle zatrzyma si, wykona salto w powietrzu i popdzi jak szalony za so
bie tylko znanym celem. Za26
pewniam Pastwa, e koty nie maj sobie rwnych w zabawach z samym sob, ani w ludzkim, an
i w zwierzcym wiecie.
Kocie popisy zyskaj na atrakcyjno ci, je li w domu bdzie nie jeden wesoy modzik", ale
lub trzy. Potuczone wazony, bibe-loty zapdzone w kt pod szaf s niczym w porwnaniu z
oliwo ci podziwiania kociej gupawki".
Moniek
Mogam mie wtedy 3-4 lata. Wszystko, co pamitam, to pojedyncze obrazy, jakby kadry f
ilmu. Reszt wiem z opowiada rodzinnych.
Babcia Janina (zwana Beb) siedzi na kanapie, za ni chowa si may syjamski kotek i za
kadym razem, gdy chc go zapa, ucieka lub drapie. Do tej pory nie rozumiem, jak to si
stao, e Beba przyniosa kodaka do domu. Mieszkali my w malutkim 39-metrowym mieszkaniu
- babcia, mama, ja i ojciec, ktry znosi do domu psy i coraz to nowe okazy ptakw po
kiereszowanych przez ycie lub zych ludzi. Byy te myszki, kura i perliczka, a nawet c

hory na serce kozioek.

Mieszkanie naleao do Beby (co czsto zaznaczaa). Chocia lubia zwierzta, protestowaa
rawda bez efektu) przy kadym nastpnym i chyba nie mona byo si jej dziwi. A tu nagle
ynosi kota. Kot by may, ale nie byle jaki, bo syjamski.
Jego syjamsko " bya zupenie inna ni dzisiejsza - krtka mordka, okrga gowa, tylko k
i i bkitne oczy byy te same. Moniek, bo takie dosta imi, by dzieckiem z nieprawego
nawet rasa by mu nie pomoga, gdyby babcia go nie wzia. Pewnie dlatego go przyniosa.
Charakterek mia nie od parady, ale pomimo niechci do wikszo ci ludzi, szybko pokocha b
ezgranicznie moj mam i mnie.
Miaam wtedy may wzek dla lalek wyposaony w lalczyn po ciel. Ubieraam Moka w kaftanik
apeczk, kadam go do wzka, nakrywaam koderk i lulaam. Znosi to cierpliwie, ale nie
na plecach jak grzeczne dziecko, cigle przewraca si na bok.
27
Ukadaam go wygodnie: gowa na poduszce, apki na koderce, przez chwil wyglda jak praw
, moe troch wochate dziecko, ale zaraz hyc na bok i zwija si w kbek pod kwiecistym p
kryciem z koronk.
W dobrobycie Moniek rozrasta si wszerz i wzdu, a mio byo patrze. Jego bkitne spoj
aznaczone lekkim zezem, robio si bogie, gdy kierowa wzrok na mnie lub mam. Reszta lud
zi bya mu obojtna, pod warunkiem, e nie wchodzia mu w drog, a je li ju do tego doszo
awa si tygrysem.
W pewnych wymagajcych tego okoliczno ciach zmienia si jednak w cywilizowan istot, je d
nami na wszystkie wakacje, i to nie samochodem, a pocigiem (zreszt kto wtedy mia wa
sny samochd?). Transporter dla kota to wynalazek obecnych czasw, a Moniek nie podrow
a nawet w koszyku, ale na kolanach mojej mamy, w przedziale penym ludzi. Siedzia gr
zecznie i wyglda przez okno. Spokojny, zrelaksowany, z przymknitymi oczyma delektow
a si podr ? i rytmicznym postukiwaniem pocigu. Wiedzia, e jedziemy na wakacje, gdzi
ka go mnstwo swobody i urlopowe romanse. Czasami robi sobie parodniowe wakacyjne e
skapady, ale zawsze wraca w dzie wyjazdu do domu. Skd on to wszystko wiedzia?
Podre skoczyy si, gdy przeprowadzili my si pod Warszaw do Jastrzbca, gdzie mj ojci
ie tylko prac, ale i subowy domek z ogrdkiem. Hulaj dusza, pieka nie ma " - pomy la
k i ruszy na podbj okolicy. Wszystko byoby dobrze, gdyby w pobliu nie mieszka hodowca
drobiu. Nauczyciel ze szkoy podstawowej postanowi zatroszczy si o wyywienie rodziny
i wszed w posiadanie duej ilo ci kurczt, o ktre dba, jak umia najlepiej.
Moniek, kierowany tymi samymi pobudkami co on, zacz dostarcza mojej mamie produkty
na ros. Na pocztku nie byo wiadomo, gdzie zaopatruje si Moniu , a kiedy rodzice odkryl
jego rdeko", ??; blady strach pad na moj rodzin. Co si stanie, gdy nauczyciel na-1
e sprawc na gorcym uczynku ?Ico zrobi z nami, je li dowie si, skd pochodzi winowajca?
28
Kot nie dawa si zamkn w domu i nijak nie mona mu byo wybi z gowy polowania na kurcz
Ktrej niedzieli mama z przeraeniem zauwaya, e w kierunku naszego domu zmierza niezwyk
procesja. Z przodu nauczyciel v z Mokiem na rku, za nim sznurek dzieci, pewnie ucz
niw. Przerazili my si. Pewnie niesie nasze zbite lub, nie daj Boe, martwe koci, 4 zap
ne z kurczakiem w zbach'. Przecie Moniek nikomu obcemu nie daby si wzi na rce.
i
Mama z oczyma jak spodki otwiera drzwi i syszy: Odniosem pastwu kotka, jest uroczy,
chodzi midzy kurczakami i nawet pazur- -kiem ich nie dra nie".

Taki by Moniek.
c) PAN KOT
Wszystko jest proste, je li Pan Kot dorasta w naszym domu. Znamy si, kochamy i szanu
jemy. Gorzej, gdy do domu trafia dorosy kot o nieznanej przeszo ci. Wiedz o tym wszys
cy mio nicy tych zwierzt, ratujcy je z opresji.
Kto zapyta, dlaczego Pan? A moe Pani? Powiem: i Pan, i Pani, ale Pan jest tu pojcie
m uniwersalnym, ilustrujcym dumn osobowo kota.
Kot - zwierz ze wszech miar doskonae - potrzebuje przede wszystkim uszanowania swo
jego charakteru indywidualisty. Pan Kot musi mie moliwo wyboru drugiego wyj cia", nie
olno zmusza go do okre lonego zachowania. (Je li nie chce, i tak nie wykona polecenia
). Trafia do nas dorosy kot. Nowy dom, nowi ludzie, a jeszcze, nie daj Boe, inne k
oty lub psy. Wejd my w jego skr. Dorosy kot jest bardzo podobny do niejednego czowieka
. Uwaa, e jest wart tyle, ile posiada. Oczywi cie w przypadku kota nie jest to konto

w banku, ale zalenie od sposobu ycia moe to by bardzo dua powierzchnia terytorium ow
eckiego, mniejsza lub wiksza liczba kocich wasali i harem on.
29
Koty yjce w mieszkaniach maj mniejsze terytorium, ale posiadaj wasne miski, koszyki,
legowiska na pkach z ksikami i tajemne skrytki na pawlaczu czy w kuchennej szafce, n
o i oczywi cie wasne toalety.
Co dzieje si w gowie biedaka, ktry nie ma nic? Tak jak czowiek, ktry startuje od zera
, tak i kot ma trzy moliwo ci:
1) Schowa si i czeka, a pojawi si szansa na niezauwaone przez innych zjedzenie czego
zrobienie siusiu itp.
2) Walecznie stawia czoo ciekawskim, demonstrujc wszystkie kocie moliwo ci zastraszeni
a przeciwnika (majc jednak przygotowan drog ucieczki) i stara si od razu zaj pozycj
upie.
3) Podda si bez walki, skuli, mwic: Je li chcecie, moecie mnie zje ".
W wyobra ni dorosego kota kady obcy na obcym terenie jest potencjalnym zagroeniem. Pi
es na obcym terenie najcz ciej chce pozyska sympati napotkanego osobnika, co nie mie ci
si w kociej gowie. Trzeba to uszanowa i bez wzgldu na rodzaj wcze niej wymienionych z
achowa, da kotu czas: moliwo salwowania si ucieczk w bezpieczne miejsce i moliwo
ia z osobnej jadalni i toalety, dopki nie zaakceptuje innych czonkw zwierzcej rodzin
y. Je li w domu nie ma innych zwierzt, sprawa jest atwiejsza, ale ludzie take nie pow
inni narzuca si Panu Kotu dopty, dopki sam nie zdecyduje si na bliszy z nimi kontakt.
W nowym domu przestraszony kot moe nabrudzi w nieodpowiednim miejscu - NIGDY GO ZA
TO NIE KARCIMY! Moe zem ci si dotkliwie (kupka na poduszce czy w butach), a czas zap
rzyja niania si znacznie si wyduy. Kocia kuweta ma by ustawiona w atwo dostpnym zaci
miejscu (najlepiej, je li na pocztku s dwie lub trzy w rnych miejscach - Pan Kot musi
mie wybr).
Nie mona zraa si tym, e pierwsze dni dorosego kota w nowym domu s zasiusiane i lkli
wypenione prychaniem. Po paru dniach bdzie lepiej, a dobrze bdzie po 3-4 tygodniach
- mam tu na my li te domy, gdzie poza nowym kotem s inne zwierzta
30
(psy, koty). W domach, gdzie nie ma innych zwierzt, a tylko yczliwi ludzie, dobrze
bdzie albo po paru godzinach, albo po paru dniach.
Pudeko
Zanim zaczn dawa Pastwu rady dotyczce zaprzyja niania si z kotem, chciaabym opowiedzi
ak ja zaprzyja niam si z moimi pacjentami-kotami. Niestety czasem opiekunowie bardz
o mi to utrudniaj lub wrcz uniemoliwiaj. Ktrego dnia zdarzyo si, e trafi do mojeg
u przeraony kot, ktrego wa ciciel na domiar zego zacz wyciga z pudeka ju w poczek
aony kot zapiera si, jak mg, ale wa cicielowi w kocu udao si wydrze go z pudeka.
i umie ci go na stole, kot oczywi cie rzuci si do ucieczki strcajc wszystko, co znajd
i na pkach, i niewiele brakowao, by zacz biega po suficie. Wystraszeni ludzie poucie
i z poczekalni, a kot schowa si za lodwk. Trzeba byo wszystko posprzta, poustawia m
a ja straciam zupenie ochot na badanie kota, ktry szczerzy na mnie zby, prychajc i
jc zahaczy pazurem.
Drodzy Pastwo, bagam Was - nie wyjmujcie kota z pudeka, zanim nie zostanie ono post
awione na stole, na ktrym ma si odby badanie. Przecie dla kota jedynym bezpiecznym m
iejscem w gabinecie jest wa nie to pudeko, w ktrym go przynie li cie. Postawcie pudeko
transporter, na st, otwrzcie drzwiczki i nie wyjmujcie kota. Lekarz powinien po wici
ociakowi troch czasu. Wywiadu mona dokona nawet, gdy kot siedzi sobie wci nity w najci
emniejszy kcik. Z reguy po kilku minutach kot zaczyna interesowa si tym, co si wok n
o dzieje, czuje si pewniej i prbuje wysun nosek z pudeka. Nie naley go wtedy chwyta,
cofnie si i bdzie prbowa si broni. Nie naley te wytrzsa kota z pudeka, gdy to
w tak nerwowy stan, e prawdopodobnie wskoczy na plecy lekarzowi albo wa cicielowi, i
za wszelk cen bdzie usiowa gdzie si schowa. Trzeba cierpliwie poczeka, a kot spo
m
31
wyjdzie z pudeka. Wtedy naley go pogaska i powiedzie co do niego spokojnym gosem. Ki
kot rozejrzy si wokoo i zobaczy, e nic strasznego si nie dzieje, z reguy daje si zba
a.
Nadgorliwo przy badaniu kota, ktry nie zna lekarza ani gabinetu, rwnie moe przykro si
koczy. Aby tego unikn, na pocztku lekarz powinien dotyka kota tylko wtedy, kiedy jest

to konieczne. Jeeli kot jest zaprzyja niony z lekarzem, mona oczywi cie ; pozwoli sob
ie na wicej. Niestety, nie wszystkie koty same wychodz z pudeka. S takie, ktre trzeba
jednak z niego wyj. Dlatego zachcam, eby pudeko miao rwnie klap otwieran od gry
trzeba kota wyjmowa, wystarczy tylko otworzy klap i mona bada go w pudeku. S oczywi
takie koty, ktrych nie mona bada ani w pudeku, ani na stole. Trzeba je przedtem unie
ruchomi specjalnym chwytem. Oprcz chwytu potrzebny jest rcznik, rkaw lub specjalnie
do tego przeznaczony worek z suwakiem - co w rodzaju dybw dla kota. W kadym razie j
eeli od maego nauczymy kota, e gabinet
? weterynaryjny nie jest miejscem, gdzie m
oe sta mu si krzywda, to .< mona liczy na to, i bdzie on dobrze znosi wizyty u le
. Przy- = znam, e wikszo moich kocich pacjentw nie broni si przed abie- : gami, kt
a nich wykonuj.
d) KOTY WOLNO YJCE
Zaprzyja nianie si z kotami yjcymi w piwnicach i innych tego typu pomieszczeniach pol
ega na regularnym dokarmianiu zawsze w tym samym miejscu. Kady, kto chce pomc woln
ej kociej populacji, robi bardzo dobry uczynek nie tylko dla kotw, ale i dla ludz
i, ktrym umoliwia ycie bez towarzystwa szczurw. Z natury nieufne (dziki czemu yj) wo
koty po kilkutygodniowym codziennym kontakcie z yczliwym czowiekiem przynoszcym sm
akowite jedzenie, ufaj mu na tyle, e mona prbowa nawiza z nimi bliszy kontakt. Na p
nie naley prbowa gaska, ale tak podawa jedzenie, aby kot otar si o nogi czy dotkn
majcej
misk. Z czasem te najodwaniejsze pozwol si pogaska, a nawet vvzi na rce. To bardzo
o dziki temu bdziemy mogli je leczy, je li zachoruj, a co najwaniejsze - sterylizowa,
szcza kotki, aby kocia rodzina nie rozrosa si nadmiernie. Wszystkie dziaania profil
aktyczne, jak odrobaczanie czy szczepienie, powinny dotyczy wolno yjcych kocit tak s
amo jak domowych. Jest jedna trudno - kocia mama nie zawsze si na to godzi. Tak nap
rawd jest jeszcze jeden kopot - to kosztuje, a najcz ciej ci wspaniali ludzie, ktrzy p
omagaj kotom, sami ledwo wi koniec z kocem.
Na koniec jeszcze jedna bardzo wana sprawa, ktrej nie mog poj niektrzy przyjaciele ko
. Nie ratujmy na si chorych, uomnych tzw. dzikich kocit. Je li urodzony w piwnicy koci
ak jest ciko chory lub uomny, czsto lepiej podda go eutanazji ni leczy poowicznie,
. nie zawsze daje si zapa, aby mc poda mu lekarstwo. Wyj ciem oczywi cie jest zabranie
do domu, ale po wyleczeniu musi ju w domu pozosta. W rd kotw wolno yjcych musi by c
dzaju naturalnej selekcji, aby ich populacja rozwijaa si prawidowo i po wieczne cza
sy chronia nas przed plag szczurw.
YWIENIE
Koty, chocia wraz z psami nale do zwierzt misoernych, s nimi duo bardziej ni psy.
ganizm, a w tym oczywi cie ukad trawienny, poszed na atwizn" i nastawi si na korzyst
z gotowego biaka zwierzcego, zatracajc umiejtno syntezy niektrych aminokwasw, zwas
ch zawierajcych siark (biaka zbudowane s z aminokwasw). Dlatego nigdy nie zrobimy z k
ota wegetarianina, co przy pewnym nakadzie pracy kulinarnej jest moliwe w przypadk
u psa. Bardzo wan informacj dla wszystkich opiekunw kotw jest to, e nie wolno podawa
tu karmy przeznaczonej dla psw (ani suchej, ani mokrej).
32
33
?1'IPII
Poza tym koty, jako typowi misoercy, nie posiadaj receptorw smaku sodkiego (lub posia
daj je w ilo ci ladowej), dziki czemu nie grozi im otyo spowodowana przejadaniem si
ami, cho mona utuczy kota bez sodyczy.
Koty, chocia maj wch sabszy ni psy, w porwnaniu z czowiekiem s mistrzami wchu. Dys
rdzo uyteczn dla czowieka umiejtno ci, ich nos jest szczeglnie wraliwy na zapachy za
jce zwizki azotu, ktre wydzielane s przez zepsute lub nie wiee poywienie. Jeeli kot
szynk odwraca si i za-grzebuje" apk, my te lepiej jej nie jedzmy.
Koci jzyk jest szorstki jak szczoteczka dziki rogowym brodawkom sucym mu nie w celu r
ozkoszowania si smakiem (nie zawieraj kubkw smakowych), ale wa nie jako szczotka do cz
yszczenia futerka.
Kot wolno yjcy jest owc polujcym na drobn zwierzyn (gryzonie, ptaki, jaszczurki), kt
jada w cao ci po uprzednim dokadnym przeuciu. Pamita o tym powinien kady, kto chce us
ec kota przed chorobami dzise i zbw. Domowe koty stanowczo za mao lub wcale nie musz
ry poywienia. Dostaj albo pokarmy z puszki, ktrych zawarto jest tak mikka, e mona
such karm, ktr wystarczy nagry , aby pka, i pokn. eby umoliwia kotu uywanie

eznaczeniem, mona podawa mu miso krojone w paski na tyle dugie, aby nie mona byo ich
okn (poknicie spowoduje odruch wymiotny). Kot szybko zorientuje si, e aby zje mis
a j najpierw pogry .
a)KOCIAK
Prawdziwym wyzwaniem jest wykarmienie nowo narodzonych kocit, ktre z jakich wzgldw st
raciy matk. Tak jak wszystkie ssaki, kociaki dostaj w pierwszym matczynym mleku, zw
anym siar, przeciwciaa chronice je przed zachorowaniem na choroby zaka ne. Kocita, ktr
przez pierwsze dni ycia nie napij si siary, bd
naraone na cikie infekcje, dlatego je li to tylko moliwe, trzeba szuka matki zastpcze
ktra zawsze, bez wzgldu na wiek kocich oseskw, jest najlepszym rozwizaniem.
S jednak takie sytuacje, e nie mamy pod rk mamki (matki zastpczej), a czas leci. W tr
zeciej dobie ycia kocitko cz ciowo zatraca umiejtno przyswajania przeciwcia z przewo
karmowego. Najlepszym wyj ciem w takiej sytuacji jest zgosi si do lekarza weterynarii
, aby poda kociakowi doustnie 0,25-0,5 ml penej krwi zdrowego dorosego kota - dawcy,
dla ktrego podarowanie takiej ilo ci krwi nie bdzie adnym uszczerbkiem. Siara ma skad
bardzo podobny do krwi, dlatego ten sposb jest znacznie lepszy ni podawanie w ini
ekcji (zastrzyku) gotowych surowic, chociaby dlatego, e zawieraj one przeciwciaa tyl
ko przeciw kilku chorobom zaka nym, a siara i pena krew moe zawiera ich duo wicej. Dou
tne podanie krwi zamiast siary powinno nastpi w pierwszej i drugiej dobie ycia kocit
ka. Trzeba pamita, aby podawa krew od kota tej samej rasy lub od kota europejskiego
, poniewa u tego kota najcz ciej spotykamy grup krwi A, w ktrej jest bardzo mao przeci
cia przeciw grupie B (u kotw wystpuj trzy grupy krwi: A, B i AB), lub od rodzestwa ko
ciaka z innego miotu. Wystpienie konfliktu i niedokrwisto ci hemolitycznej jest zna
cznie mniejszym zagroeniem dla kociaka ni zaka na, choroba, ktra w tak wczesnym wieku
jest wyrokiem mierci. Naley rwnie pamita, aby dawca" nie by kotem wychodzcym", b
sicielem takich chorb, jak biaaczka czy FIV
Poza zapewnieniem noworodkowi ochrony przed chorobami zaka nymi trzeba go karmi od
pierwszych chwil ycia. Jak to robi, je li nie ma kociej mamy? Na szcz cie na rynku jest
wiele gotowych preparatw mlekozastpczych dla kocit. S one w postaci mleka w proszku
, ktre naley rozpuszcza w przegotowanej wodzie, zgodnie z przepisem na opakowaniu.
(Zanim kupimy mleko w proszku dla kocit, zawsze sprawd my dat wano ci). W pierwszym dni
u karmienia gotowym preparatem mlekozastpczym najlepiej rozra34
35
bia je w marchwiance (woda, w ktrej gotowaa si obrana marchew), co ustrzee noworodka
przed biegunk. Wiemy ju, co podawa, ale jak to zrobi? Konieczna bdzie butelka ze smoc
zkiem dla kocit. Smoczek musi by malutki, bardzo mikki, a bardzo mae dziurki nie mog
by zrobione na szczycie, tylko z boku smoczka, co ustrzee oseska przed zachy niciem si
Dziurki w smoczku robimy cienk rozgrzan ig. Podczas karmienia trzymamy kociaka w po
zycji prawie pionowej. Wikszo nowo narodzonych kocit moe jednorazowo przyj od 3 do 8
pynu, ktry podajemy co 2-3 godziny z 5-, 6-godzinn przerw w nocy. Zapamitajmy, e nie
wolno karmi kocich oseskw mlekiem krowim, ktre zawiera zbyt duo laktozy, a za mao tus
czu, biaka, wapnia i fosforu. Jeeli nie moemy kupi kociego mleka", jeste my skazani na
wykazanie si umiejtno ciami kulinarnymi.
Podaj przepis:
skadniki:
- chude mleko (przegotowane) 70% u - chude miso woowe 8%
.??'?? - olej ro linny (sojowy) 3% -tko 3-4%
- chudy twarg 15%
- mieszanka witaminowo-mikroelementowa 1% (kupiona w gabinecie weterynaryjnym).
Wszystkie skadniki trzeba dokadnie zmiksowa i przechowywa nie duej ni 12 godz. w lod
Przed podaniem podgrza do temperatury ok. 37C.
v
Wspomniaam wcze niej, e koty nie syntetyzuj pewnych aminokwasw (tauryna, arginina, his
tydyna), ktrych niedobr w okresie rozwoju moe prowadzi do zaburze wzrostu, zamy i sze
egu innych wad. Dlatego tak wane jest, aby w podawanym pokarmie
36 .
mlekozastpczym ich nie zabrako. W gotowym kocim" mleku w proszku znajduje si ich odp
owiednia ilo , a w pokarmie przygotowanym w domu gwnym ich rdem jest tko jajka kur
Po kadym nakarmieniu masujemy ciep wilgotn szmatk lub wacikiem kocie brzuszki i pupy,

aby umoliwi malestwom wyprnienie. Nie wolno o tym zapomnie, bo bez takiego masau, k
normalnie zapewnia kocia mama wylizujc potomstwo, nie bdzie ani siusiu, ani kupki.
Zdrowe kociaki duo pi (pacz, gdy s godne) i szybko rosn. W wieku 3 tygodni kocie si
powinny by bardzo powoli przyuczane do pokarmu staego - minimalnych ilo ci surowego
skrobanego misa woowego. Najpierw podajemy na jzyczek kawaeczek wielko ci ebka od szp
lki, nastpnego dnia troszk wicej, a po tygodniu kociak powinien ju umie je samodziel
, co nie znaczy, e zrezygnuje z butelki. Koty s ssakami do potgi", nawet zupenie due,
kilkumiesiczne koty nie odmwi sobie possania, gdy nadarzy si matczyny sutek lub bute
lka ze smoczkiem. Jeeli trafi do naszego domu kociak, ktry umie sam je , sprawa bdzie
duo prostsza. Rynek peen jest rnego rodzaju karmy dla bardzo maych i maych kocit. Na
piej jednak kupowa gotowe, zarwno puszkowe, jak i suche karmy renomowanych firm, p
rzeznaczone dla danego przedziau wiekowego rosncego kota, polecone przez lekarza w
eterynarii.
Poza podawaniem gotowej karmy uczymy kociaka je rnego rodzaju poywienie, wprowadzajc
owe produkty w bardzo maych ilo ciach, aby nie spowodowa biegunki:
- miso surowe, woowe, konin, baranin
- miso gotowane - drobiowe
- ryby tylko gotowane morskie (filety)
- ser twarogowy
- j ogurt, kefir (z ywymi kulturami bakterii) - mietank (12%)
- wglowodany: makaron, domowe kluski, ry
?'???"?
- tuszcze, np. maso, olej......
37
Koty jadaj czsto a po troszku, musz wic mie stay dostp do jedzenia, dlatego najlepsz
rozwizaniem jest dyurna" sucha karma (nie psuje si tak atwo) plus podawane kilka razy
dziennie mokre", zawsze wiee jedzenie. Poza tym zawsze powinna by dostpna wiea woda
odawanie mleka krowiego jest moliwe tylko w przypadku tych kotw, ktre toleruj jego s
kadniki, np. laktoz, i po jego wypiciu nie wystpuj biegunki. Im bardziej bdzie urozma
icone jedzenie kociaka, tym mniej wybredny bdzie jako kot dorosy. W przypadku kotw
nie obowizuj psie zasady:
- Nie dawa ludzkiego jedzenia,
- Nie miesza misa, ryb i suchej karmy. Obowizuje jednak zakaz podawania:
- surowych ryb (surowe miso ryb zawiera antywitamin B, tia-minoz),
- sonych, pikantnych, wdzonych potraw,
- cebuli, czosnku,
- suchej karmy nie przeznaczonej dla danego wieku i stanu kota,
- naley unika nadmiaru wtrbki (hyperwitaminoza A).
b) KOT DOROSY
Moemy uzna, e wraz z pojawieniem si oznak dojrzao ci pciowej kot staje si dorosy. J
zaleno ci od rasy, skonno ci indywidualnych, jak i pory roku, w ktrej przyszo kotu dor
sta, objawy" dojrzao ci mog pojawi si bardzo wcze nie, np. w 5 miesicu ycia, a taki
za dorosego uzna nie mona. Przyjmijmy wic, e dorosy kot, ale jeszcze bardzo mody, to
n, ktry skoczy rok. Nie zachcam nikogo do przechodzenia na kupowanie w supermarketac
h karmy dla kotw dorosych bez uwzgldnienia podziau na etapy doroso ci.
Tak jak pisaam ju wcze niej, karma ma by przeznaczona dla danego przedziau wiekowego,
sposobu ycia (inna dla kotw mieszkajcych w domu, inna dla wychodzcych). Bardzo dobrz
e, je li kupujemy karm przeznaczon dla konkretnej rasy. Karmy dla kotw dugowosych zawieraj skad
i umoliwiajce rozpuszczenie wosw zjedzonych podczas codziennej toalety, a take wicej
ych skadnikw, dziki ktrym sier moe by odbudowana. Karmy dla ras maych, o drobnych
ach, s dostosowane do moliwo ci gryzcych" takich pyszczkw, itd.
Kot yje nie tylko such karm. Tak jak w przypadku kocit, peni ona rol dyurnej miski"
re jedzenie podajemy kilka razy dziennie w niewielkich ilo ciach, tak aby nie stao
i nie wysychao. Stosujemy zasady podane wcze niej.
c) KOT KASTROWANY - KOCUR (KASTRAT)
U kastrowanych kocurw istnieje wiksze ni u niekastrowanych ryzyko zatykania si cewki
moczowej tzw. struwitami (kamykami, ktrych jdrem s zuszczone komrki nabonkw i luz,
trym osadzaj si np. fosforany). Cewka moczowa kocura ma bardzo wskie wiato, a na doda
ek przechodzi przez wsk ko prciow jak przez rurk. Je li nawet co maego utkwi w cew
oko ci ko ci--rurki moe nastpi zatrzymanie moczu i bardzo przykre dla kota konsekwencje

. Ci nienie moczu moe wypchn przeszkod w postaci np. struwitu tylko wtedy, gdy cewka m
oczowa moe si rozszerzy, co jest niemoliwe w wietle ko ci prciowej. Istnieje kilka sp
bw, aby unikn tak przykrych dolegliwo ci, ktrych wystpienie najcz ciej koczy si zab
eracyjnym, zwanym wyszyciem cewki moczowej".
Po pierwsze, kocura naley kastrowa dopiero wtedy, gdy osignie dojrzao pciow. W tym
iale zajmiemy si jednak innym wanym, je li nie najwaniejszym sposobem przeciwdziaania
zatykaniu si cewki moczowej, czyli diet. Podstawow zasad musi by to, aby organizm kot
a produkowa duo moczu, poniewa jego maa gsto uniemoliwi wytrcanie si soli rnych
Aby duo siusia, trzeba albo duo pi, albo je wilgotne poywienie. Wyej wspomniane dol
o ci nasiliy si u kocurw, poniewa
38
39
pierwsze suche karmy byy bardzo bogate w biako i mikroelementy, szczeglnie fosfor,
i nie zawieray odpowiedniej ilo ci pierwiastkw pobudzajcych pragnienie. W efekcie daw
ao to u jedzcych je kotw due zagszczenie moczu, w ktrym z atwo ci wytrcay si kry
fosforanowe. Obecnie suche karmy produkowane dla kastratw maj skad minimalizujcy zag
roenie wystpienia tych dolegliwo ci. Wykastrowany kocur nie moe je suchej karmy nieprz
znaczonej dla kastratw. Poza such karm penic rol karmy dyurnej" powinien jada r
okry pokarm". Nie powinno to by tylko miso czy gotowana morska ryba (i jedno, i dr
ugie zawiera duo fosforu), ale take nabia (jogurt, kefir, mietanka, biay ser, twarg),
a take konserwy przeznaczone dla dorosych kotw (nigdy dla kocit). S koty, ktre chtni
edz wglowodany w postaci klusek czy ryu, ale wikszo gardzi tego typu frykasami. W ich
przypadku cz ciej naley podawa gotowe jedzenie w puszkach, ktre zawiera do du ilo
Starsze 7-, 8-letnie kastraty, a take te, u ktrych wystpiy dolegliwo ci zwane zespoem
ologicznym" *, powinny j e mokre j edzenie lekko posolone.
Ile soli? Na pewno nie tyle, ile soli si potrawy dla ludzi. Solenie dla kota ma by
symboliczne, dosownie kilka ziarenek soli na jednorazow porcj misa czy innego pokarm
u mokrego. Koty, u ktrych wystpiy objawy zapalne dolnych drg moczowych (cewki, pcherz
a), powinny zgodnie z zaleceniem lekarza weterynarii je such karm przeznaczon dla kot
z zespoem urologicznym. Nie naley jednak stosowa tego typu karmy bez przerwy, z re
guy po 5-, 6-miesicznym podawaniu robimy 2-, 3-mie-siczn przerw.
* Zesp urologiczny, czyli syndrom urologiczny SUK, to szereg Stanw zapalnych pcherza
i cewki moczowej powstaych na rnym tle.
40
d) KOTKA W CIY I KARMICA
Zdrowa ciarna kotka potrzebuje duo wicej pokarmu bogatego w mikroelementy, biako i in
ne skadniki mniej wicej od 2. tygodnia ciy. Oczywi cie, im wicej jest podw, tym potr
kotki s wiksze. Dokadnie taka sama jest sytuacja kotek karmicych: im wicej jest chtny
h do maminej jadodajni", tym wicej sama mama musi je i pi. W przypadku kotek sprawa j
st atwiejsza ni w przypadku suczek. Kotki same dawkuj sobie poywienie pod warunkiem,
e maj do niego dostp i oczywi cie pod dostatkiem wieej wody. Wane, aby sucha karma p
wana w okresie ciy i karmienia bya przeznaczona dla ciarnych i karmicych kotek. Mokre
jedzenie musi by zawsze wiee i dobrej jako ci. Jakiekolwiek eksperymenty dietetyczne
- typu podawanie zupenie nowego rodzaju pokarmu, nawet w maej ilo ci, np. wdzonej ryb
y - mog mie bardzo przykre skutki dla kocit, powodujc biegunk.
Gruba kotka
Moje ycie toczy si pomidzy kolejnymi telefonami, cigymi rozmowami z wa cicielami zwie
kw i udzielaniem porad.
Wa nie zadzwoni telefon i odezwa si miy damski gos:
-Jest Pani nasz ostatni desk ratunku!
Okazao si, e pani jest posiadaczk bardzo chorej, leczonej od paru lat kotki. Leczeni
e nie przynosi jednak efektu, a kotka cigle wymiotuje.
- Czy kotka miaa robione badania?
- Oczywi cie, ale wyniki nie odbiegaj od normy. A mimo to kotka jest chora i wymiot
uje.
Nie pozostao mi nic innego, jak umwi si z wa cicielk kotki w gabinecie.
Nastpnego dnia przyszy dwie panie - matka z crk - niosc kota w pudeku. Oczywi cie kot
e zosta od razu wyjty z pudeka. Siedzia sobie grzecznie w swoim transporterku, a my
zaczy my
41

rozmawia. Wa cicielka opowiadaa, na czym polegaj dolegliwo ci

kota.
- Systematycznie, prawie kadego ranka, kotka wymiotuje lin, czasem podbarwion krwi. N
iejednokrotnie zdarza si, e w tej linie jest kawaek jakiej trawki, ktr znalaza.
Okazao si, e wymiotuje take po wikszo ci pokarmw, co jest bardzo mczce dla niej i k
dla wa cicieli.
- Nie ma mowy o jedzeniu surowego misa, poniewa natychmiast je zwraca. W tej chwi
li odpady ju gotowana ryba i suchy pokarm. Jedyne co moe zje , to gotowany drb, troszk
era, czasem jogurt, kefir i saszetki z gotow karm dla kotw.
Pani bya zrozpaczona. Leczenie kotki trwao od bodaj dwu lat i przynosio mierne efek
ty.
- Kiedy dostaje rodki przeciwwymiotne, rzeczywi cie na chwil przestaje wymiotowa. Nat
omiast gdy tylko przerwie si ich podawa-. nie - wymioty wracaj.
Wyobraziam sobie, e to nieszczsne zwierztko musi wyglda jak szkielet. Zastanawiaam s
o temu kotu moe dolega. Przejrzaam wszystkie badania, rzeczywi cie wyniki nie odbiegay
od normy. Badania dotyczce prze wietlenia przewodu pokarmowego z kontrastem rwnie wy
pady znakomicie. Nie mona si byo dopatrzy adnych przeszkd na drodze ksw pokarmu. W
rwi, moczu -wszystko prawidowe. Byam zdziwiona, jak to moliwe, e tak niedoywiony kot
ma tak znakomite wyniki bada.
Wreszcie przyszed czas na obejrzenie pacjenta. Pani postawia koci transporter na s
tole, otworzyy my drzwiczki. Kotka okazaa si niesychanie przyjaznym zwierzciem. Po par
minutach wysza ze swojego transporterka i zacza si do mnie tuli. Byo to bardzo mie,
e zdziwio mnie niesychanie, e kotka wyglda jak pczek, a moe nawet jak dwa pczki w ma
Bya tu ciutka i miaa pikn sier . W niczym nie przypominaa niedoywionego kota. Szcze
oczuam si troch nieswojo jako ostatnia deska ratunku dla takiego okazu zdrowia. Zac
zam wtpi w dolegliwo ci kota. No i od nowa
42
rozpoczam wywiad. Pierwsza rzecz, ktra przysza mi do gowy -na pewno intuicja mija pod
powiedziaa - to zapyta o sposb karmienia kota. Pani nie bardzo zrozumiaa, o co mi ch
odzi i zacza mwi jeszcze raz, co podaje jej do jedzenia.
Zapytaam, ile razy dziennie j karmi i jak to w ogle wyglda. Pani z dum powiedziaa, e
tej chwili doszy ju do dwch razy dziennie, ale to te nic nie daje. Przedtem karmia ko
tk trzy, a nawet cztery razy dziennie, ale nie byo dobrze, wic uznaa, e trzeba zmniej
szy ilo porcji podawanych w cigu dnia. I tu by wa nie pies, a moe nawet kot, pogrzeb
Kotka, kiedy dostawaa co pysznego (a uwielbiaa surowe miso, gotowan ryb i szereg inny
h da, ktre jej ode- ; brano), najadaa si na zapas, gdy wiedziaa, e za chwil miska b
usta i to na dugi czas. Poniewa jada zbyt apczywie, zbyt szybko i zbyt duo - wymiotow
aa i pyszne kski ldoway za chwil na pododze. Poranne wymioty byy natomiast spowodowa
tym, i zbyt dugo miaa pusty brzuszek.
Uczulam wic wszystkich wa cicieli: kot musi mie stay dostp do jedzenia! Wtedy nie tylk
nie bdzie otyy, ale rwnie nie bdzie cierpia na takie pseudodolegliwo ci. Przypominam
tym wszystkim lekarzom weterynarii i opiekunom kotw.
Terapia nie bya specjalnie trudna, a dla kotki bardzo przyjemna. Przede wszystkim
pene miski... Jedna dyurna miseczka z such karm, i w cigu dnia wielokrotnie podawany
mokry pokarm w niewielkich ilo ciach (po to, by nie wysycha). Na pocztku kotka, nau
czona zym do wiadczeniem, zjadaa wszystko. I oczywi cie nadal czsto zdarzay si wymioty
o jakim czasie nauczya si jednak, e jedzenia nie zabraknie. Przestaa je na zapas i w
zcie dostawaa to, co najbardziej jej smakowao. Nie wymiotowaa po gotowanym kurczaku
czy po saszetkach, bo jada je bardzo spokojnie. Nie ykaa zbyt szybko, nie zatykaa s
i jedzeniem i nie zwracaa go. Po pewnym czasie nie wymiotowaa rwnie ani po suchej kar
mie, ani po surowym misie, ani po gotowanej rybie. Staa si naprawd szcz liwym kotem. C
wicej, powiem Pastwu, e nawet troszeczk schuda.
43
e) STARY KOT
Podobnie jak nie lubi zmian starzy ludzie, tak i stare koty nie chc rezygnowa ze sw
oich przyzwyczaje. Zmiany, jakie wprowadzamy, powinny dotyczy tylko dyurnej" suchej
karmy (ma ona by przeznaczona dla starych kotw) oraz tych skadnikw, ktrych eliminacj
aleca lekarz weterynarii w zwizku z dolegliwo ciami kota.
f) OTYO
Grubasw przybywa na wiecie i to nie tylko w rd kotw. Problem otyo ci mczy ludzi, psy,

wspomn ju tuczu przemysowego. Co to znaczy gruby"? Kastrowany kot domowy wacy 5-6 kg
est przyjemnym w dotyku grubaskiem, ale kastrowany kocur wacy 10-12 kg jest otyym k
alek.
Czasami s wyjtki. Mj Maciu - 3-letni kastrat - way ok. 12 kg, a sprawno ci fizycznej m
a mu pozazdro ci (jest bardzo duym dugonogim kotem, ale nie mona powiedzie, eby by c
. Nie trzeba generalizowa i trzyma si wyliczanek i tabelek. W rd kocich ras i osobnikw
mamy spore rnice w wielko ci. Maine-coon czy kot norweski le ny zawsze bd przewysza w
kota abi-syskiego czy singapurskiego, chyba e te ostatnie bd otye, a pierwsze chude.
Otye koty to najcz ciej kastrowane kotki i kocury, siedzce w domu i jedzce z nudw. Ka
tracja przewanie poprawia apetyt, szczeglnie w pierwszych miesicach po jej wykonani
u. Wa ciciel, zachwycony szybkim powrotem do zdrowia operowanego kota (czego objawe
m jest apetyt), podtyka rekonwalescentowi co lepsze tuste smakoyki i kot ro nie wsze
rz.
Najcz ciej jedyn rozrywk kota jest jedzenie. S koty po przej ciach", ktre nieraz zazn
. Kiedy trafiaj wreszcie do domu, gdzie jedzenia jest w brd, zaczynaj je bez opamitan
a. Opiekun przestraszony ilo ci pochanianego pokarmu, chcc przeciwdziaa kociej nadwadz
, zaczyna wydziela mu jedzenie. I tu tkwi puapka. Na prosty rozum" opiekun dziaa pra
widowo, a jednak tak nie jest.
44
Koty tego rodzaju jedz na zapas"; je li pokarm jest wydzielany, zjadaj wszystko, czy
s godne, czy nie. Jeeli maj wolny dostp do poywienia, po pewnym czasie orientuj si,
zenie jest zawsze i przestaj je na zapas".
Nastpn puapk otyo ci kociej jest podawanie kotu tylko tego, co lubi najbardziej. Kot,
ak jak czowiek, je wicej nie z godu, ale z akomstwa. Lekarstwem przeciw otyo ci jest n
e tylko odpowiednia, urozmaicona dieta, ale ruch. Sprawa jest prosta, je li koty m
og wychodzi na dwr. Trudna, jeeli w domu jest jeden kot, ktremu nikt nie po wica czas
bawic si z nim. Przypominam, e otyo i brak ruchu to, poza innymi problemami ze zdrowi
m, gwna przyczyna syndromu urologicznego.
ROZRD
Koty to zwierzta o ogromnych moliwo ciach prokreacyjnych. Bywaj kotki rekor-dzistki,
ktre potrafi w cigu jednego sezonu odchowa cztery mioty kocit. Dlatego tak wane jest
terylizowanie kotek nieprzeznaczo-nych do rozrodu, a w szczeglno ci najbardziej ple
nnych kotek wolno yjcych. Wychodzce na dwr lub wolno yjce niekastrowane kocury bior
ia w kocich weselach", podczas ktrych niejednokrotnie dochodzi do krwawych bijatyk,
co z kolei niesie niebezpieczestwo zaraenia si kocim niedoborem immunologicznym, z
wanym kocim aidsem", powodowanym przez koci wirus niedoboru immunologicznego (FIV
). Choroba ta nie jest gro na dla ludzi i dla wikszo ci innych gatunkw, natomiast dla
kotw jest miertelna. Szczeglnie bliskie kontakty, a wic take kontakty seksualne, mog
wocowa (poza ci) rnego rodzaju chorobami, z ktrych cz moe by miertelna. Mam tu
horoby, jak biaaczka kotw, coronowiroza
I
45
(FIP) czy panleukopenia (parwowiroza kotw). Dlatego bezpieczniej jest wykastrowa i
kotk, i kocura, je li s kotami wychodzcymi na dwr.
a) KOTKA
Jak ju wspomniaam wcze niej, kotki dojrzewaj pciowo w rnym wieku, zalenie od rasy, c
sobniczych i pory roku, w ktrej przychodzi im dorasta. Najcz ciej pierwsza ruja wystpu
je midzy 5. a 10. miesicem ycia. Poniewa u kotek owulacja (czyli uwolnienie si z pche
zyka na jajniku komrki rozrodczej - jaja) jest prowokowana aktem seksualnym, niek
astrowana i niekryta przez kocura kotka po paru miesicach od pierwszej rui zaczyn
a mie co w rodzaju rui permanentnej". Polega to na tym, e okres gotowo ci do zawarcia
aestwa" wystpuje prawie bez przerwy lub z kilkudniowymi przerwami, co uniemoliwia dom
ownikom i ich ssiadom spokojny sen.
Kotka w rui wy piewuje bardzo go no nie zawsze mie dla ludzkiego ucha serenady - najcht
niej noc. Poza tym niekastrowana kotka, tak jak kocur, potrafi zostawia po ktach i
na kanapach pisane moczem listy miosne" - nie mona mie o to do niej pretensji. Aby n
iekastrowana koteczka ya i zachowywaa si zdrowo, powinna nie rzadziej ni co 1-1,5 rok
u mie kocita. Nie ma problemu, je li jest to kotka rasowa, jej potomstwo jest wtedy
niecierpliwie oczekiwane.
Wszystkie inne kotki, na ktrych dzieci" nikt nie czeka, powinny by poddane steryliz

acji. Za duo jest na wiecie niechcianych kotw. Nie jest prawd, e kotka musi cho raz m
e kociaki. Czsto zbyt moda kilkumiesiczna kocia mama nie umie podoa matczynym obowiz
i porzuca swj pierwszy miot. Std wzio si powiedzenie: Pierwsze koty za poty".
Kiedy jest odpowiedni czas na pierwsz ci lub sterylizacj?
Zajmiemy si najpierw sterylizacj. Pozbawienie organizmu, czy to zwierzcego, czy te l
udzkiego, moliwo ci posiadania potomstwa
- sterylizacja w przypadku kotek polega na usuniciu gruczow rozrodczych -jajnikw i m
acicy i nazywa si ovariohisterectomiq. Oczywi cie, mona usun tylko jajniki (ovariectom
ia), ale lepiej nie zostawia w jamie brzusznej zupenie niepotrzebnego ju narzdu, jak
im jest macica.
W USA sterylizuje si koteczki jeszcze przed wystpieniem pierwszej rui, co gwarantu
je w prawie stu procentach niezapadalno na nowotwory gruczou mlekowego. Moim zdanie
m, zabieg ten powinien by wykonany na w peni dojrzaej kotce (a wic na pewno po pierw
szej rui) i na tyle duej, aby operacja bya wygodna dla operatora.
Wysterylizowanie kotki po pierwszej rui, najlepiej midzy 6. a 12. miesicem ycia, po
zwala jej w peni dorosn, jest bezpieczniejsze, a zagroenie wystpieniem nowotworw gruc
ou mlekowego wzrasta raptem o 1-2%.
Cia
Koteczki przeznaczone do reprodukcji powinny by kryte po osigniciu dojrzao ci nie tylk
o pciowej, ale rwnie fizjologicznej. Pisaam wcze niej, e zbyt wczesna cia moe skoc
ceniem potomstwa przez zbyt mod mam. Zalenie od rasy i innych wcze niej podanych czynn
ikw, gotowo do posiadania i odchowania potomstwa przychodzi w rnym wieku.
Kotki z uprawnieniami hodowlanymi rozmnaa si zgodnie z zaleceniami do wiadczonych ho
dowcw i lekarzy weterynarii wsppracujcych ze zwizkami hodowcw kotw. Najcz ciej rozp
si rozrd u kotek midzy 1. a 2. rokiem ycia. Kotka w rui odwiedza kocura, najlepiej w
jego miejscu zamieszkania, i tu najcz ciej koczy si rola opiekunw. Kocia randka przew
anie odbywa si za zamknitymi drzwiami, a do domownikw dochodz piekielne" serenady. S
kotki i kocury, dlatego czasem na zawarcie maestwa" trzeba poczeka dzie lub dwa. Nale
pamita, eby w pomieszczeniu, gdzie odbywa si kocia randka, byo na tyle duo
46
47
miejsca, aby mona si byo schowa. Kotki bowiem czsto nie akceptuj partnera i dochodzi
o bijatyk.
Najlepiej, je li zawarcie pierwszego zwizku nie przebiega midzy dwojgiem niedo wiadczo
nych partnerw, a je li tak musi by, trzeba ich najpierw przyzwyczai do siebie, zaczyn
ajc od 10-, 20-minutowych spotka. Kocur, ktry znaczy swj teren, moe nie chcie kry, j
wa ciciel wcze niej dokadnie wyczy ci wonne" pomieszczenie, gdzie ma nastpi schadzka.
dnokrotnie kotka musi spdzi w domu kocura tydzie, zanim wzajemnie si zaakceptuj.
Cia u kotki trwa, tak jak u suczki, 2 miesice, czyli 60-65 dni. S od tej reguy odstps
wa - znam kotki, ktre nosz prawidow ci 70 dni. Im mniej podw, a kotka wikszych ro
. rasy maine-coon, tym duej trwa cia. Nie powinna jednak przedua si ponad 72 dni. K
w ciy, bez wzgldu na ras, powinna by pod opiek lekarza weterynarii.
Koty (kotki) s zwierztami sezonowo poliestralnymi, czyli podczas sezonu rozrodczeg
o kotki maj ruje cyklicznie, zwykle co 14-21 dni. Sezon rozrodczy w naszej szerok
o ci geograficznej zaczyna si wraz z wyduaniem si dnia (luty, marzec), a koczy si w k
ch dniach pa dziernika. U kotek przeznaczonych do rozrodu, trzymanych w pomieszcze
niach, gdzie pali si wiato o odpowiednim nateniu przez 14 godz. na dob, moe wcale ni
ystpowa faza bezrujowa (anestus), a ruje (estu ) mog powtarza si cyklicznie cay rok.
ki mieszkajce razem maj zsynchronizowany cykl rujowy. Jak ju wspomniaam, u kotek owu
lacja jest indukowana kryciem, jednak u wielu kotek nigdy nie krytych wystpuje on
a spontanicznie, pod wpywem bod cw suchowych lub dotykowych. Niestery-lizowane i nier
odzce kotki czsto zapadaj na stany zapalne bony luzowej macicy cznie z ropomaciczem,
co naraone s szczeglnie kotki przyjmujce rodki antykoncepcyjne. Gestageny (np. proge
steron), ktre s skadnikiem rodkw antykoncepcyjnych, przy wysokich steniach powoduj
y w bonie luzowej macicy (endometrium) doprowadzajc np. do ropomacicza. Dlatego zde
cy48
dowanie namawiam do sterylizowania kotek nieprzeznaczonych do rozrodu.
Kopoty z krgosupem
- Pani doktor, stao si co strasznego! Nasza kicia ma uszkodzony ? krgosup i nie moe

chodzi. Czy bdzie pani dzisiaj w gabinecie?

Poniewa kotka czsto wychodzia na dwr, wa ciciele nie bardzo , wiedzieli, co si stao.
odatek nie byo ich w domu, kiedy si to wydarzyo. Gdy wrcili, kot przy czoga si jako
omu. Byli przeraeni. Poprosiam, aby przed przyjazdem do gabinetu koniecznie wykona
li zdjcie rentgenowskie krgosupa. Nie widziaam jeszcze kota, ale przy podejrzeniu ur
azu krgosupa lepiej takie badanie zrobi. Kot t:-zawinity w koce by niesiony na rku ja
niemowl. Najpierw zdjcie. Bior do rki, ogldam, ale wszystko jest w najlepszym porzdk
. Na wszelki wypadek zrobiono rwnie prze wietlenie ap kota. ad- j nych zmian. My l s
e - moe jaki uraz gowy... Odwijamy koc, a w moim kierunku podnosi si rozanielony pys
zczek koteczki, ktra...
< ma pierwsz ruj! To nie jedyny taki wypadek. Czsto zdarz
ao mi si spotyka z wa cicielami kotek, ktrzy nigdy przedtem nie widzieli kotki w rui.
zeczywi cie chodzi ona wtedy z brzuchem przy ziemi. Kto , kto si na tym nie zna, moe m
y le, e co jej si stao. Wakowanie si po dywanie to nie brak rwnowagi u kotki, tylko
objaw rui. Poruszanie si na przygitych koczynach z wygitym do dou krgosupem te nie
cza choroby, a jki, jakie wydobywaj ? si z jej garda, nie s objawem cierpienia z po
wodu blu krgosupa, tylko serenad, miosnym zawoaniem! A nu usyszy je jaki bardzo pr
y kocur...
Pord
Zawsze powtarzam, e w prawidowo przebiegajcym porodzie mona tylko przeszkadza. Zakada
, e kotka w ciy jest zdrowa,
49

jest w wieku odpowiednim do macierzystwa i znajduje si pod kontrol lekarza weteryna

rii, mona by spokojnym, ale zawsze czujnym. Przed zbliajcym si porodem naley przygoto
a miejsce dla rodzcej, pudo kartonowe lub koszyk, wy cielone np. tetrowy-mi pielucham
i. Miejsce to musi by przez kotk zaakceptowane. Zawsze mamy pod rk telefon do prowad
zcego kotk lekarza weterynarii. Najcz ciej przed zbliajcym si porodem kotka staje si
pokojna i stara si zwrci na siebie uwag opiekunw. Niepokj ten charakteryzuje pierwszy
etap porodu - faz rozwierania si szyjki macicy. Z drg rodnych wydostaje si niewielka
ilo wydzieliny, czsto podbarwionej krwi.
Nastpnym etapem jest faza wypierania podw, podczas ktrej kotka powinna skupi si na te
czynno ci. Parcie podczas porodu wystpuje cyklicznie i jest wyra nie widoczne. Jeeli
wyciek z pochwy jest obfity lub zielonkawy, za parcia trwaj bez efektu przez duszy c
zas (1 godz.), naley niezwocznie zwrci si do lekarza weterynarii. Jeeli lekarz stwier
zi tzw. niestosunek porodowy" (za duy pd, za wski kana rodny) lub jakkolwiek inn pr
od porodow, namawiam na szybk decyzj wykonania cicia
cesarskiego.
Pomoc porodowa u kotki jest bardzo trudna, dlatego zamiast prb wydostania podu dro
g naturaln, lepiej wykona cesarskie cicie, co niejednokrotnie ratuje kocitom ycie, a
otce zaoszczdzi cierpienia. Jeeli pord przebiega prawidowo, nasza rola polega na kon
troli stanu nowo narodzonych kocit i liczby oysk. Pamitajmy, e kady kodak ma swoje o
. Pierwordka moe nie bardzo wiedzie, co zrobi z noworodkiem. Je li urodzi si on w bon
podowych, natychmiast go z nich wyjmujemy, mikk szmatk wycieramy pyszczek i pociera
my kark. Ppowin przerywamy midzy palcami ok. 5 cm od brzuszka noworodka lub po podw
izaniu wygotowan lnian nitk, te ok. 5 cm od brzuszka, przecinamy noyczkami. Jak najsz
bciej dajemy kociej mamie dziecko" do wylizania i dostawienia do sutka. Ssanie su
tka przez kodtko pobudza wydzie50
lanie oksytocyny, co powoduje skurcze madcy i przyspiesza jej oprnianie z nastpnych
maluchw. Odstpy midzy jednym a drugim kociakiem s rne. Zdarza si, e kotka rodzi 2iaki co par minut i robi sobie przerw przed nastpnymi. Czasem rodzi 1 koci co 40-60
minut. S kotki bardziej leniwe" i czas midzy rodzonymi kocitami wydua si do 2-3 godz
- taki pord zawsze musi si odbywa pod kontrol lekarza weterynarii.
Pamitajmy, e nawet po najbardziej prawidowo przebiegajcym porodzie kotka musi by skon
trolowana przez lekarza weterynarii, dziki czemu ustrzeemy j przed komplikacjami ok
resu poporodowego. Przez pierwsze dni po porodzie trzeba zwrci szczegln uwag na koci
am, a wszelkie objawy budzce niepokj wa ciciela s wskazaniem do wizyty u lekarza weter
narii.
b) KOT (KOCUR)
Kastracja kocurw jest zabiegiem, na ktry opiekunowie decyduj si bez wikszych oporw, a

to z powodu pachncych li cikw", jakimi dojrzay pciowo kocur znaczy swj teren. Strzyka
moczem jest dla kocura wrcz obowizkiem i nie mona si za to gniewa. Jedyn rad jest k
racja...
Na szcz cie, jest ju wiele linii kotw rasowych, ktre nie ostrzy-kuj moczem swego teren
, przecie kocury - reproduktory nie mog by wykastrowane.
Mocz dojrzaego pciowo kocura ma bardzo silny i przykry zapach, dlatego w jego kuwe
cie musi by dobrej jako ci wirek pochaniajcy zapach a kuwet trzeba sprzta bardzo cz
stracja kocura polega na usuniciu gruczow rozrodczych - jder (koniecznie wraz z najdr
zami). Najlepiej wykonywa ten zabieg po uzyskaniu przez kota dojrzao ci pciowej. Zbyt
wczesna kastracja powoduje nadmierny wzrost kota (koty kastrowane jako kocita os
igaj ogromne rozmiary) i wiksz skonno do wystpowania niedrono ci cewki moczowej, k
t wczesnej kastracji pozostaje niedojrzaa i cienka, jak u maego kodaka.
51
PROFILAKTYKA CHORB ZAKA NYCH
a) KOCITA I KOTY
Kade kocitko wychowywane przez swoj mam otrzymuje w jej mleku (siarze) gotowe przeci
wciaa chronice je przed zachorowaniem na wiele chorb zaka nych. Niestety, ten rodzaj
odporno ci zaczyna do szybko zanika i 6-, 8-tygodniowy kociak ma ju bardzo niewiele pr
zeciwcia od matki. Wa nie w tym momencie naley zaszczepi kodaka, zgodnie z zaleceniem
lekarza weterynarii, przeciw katarowi kociemu i panleukopenii. Na temat szczepie
przeciw biaaczce zdania s podzielone. Ja nie jestem zwolenniczk szczepie przeciw tej
chorobie przede wszystkim dlatego, e adiuwant glinowy, uywany jako no nik" szczepion
ki, moe powodowa u kotw misaki poszczepienne, bdce nowotworami, ktre w dodatku maj
ncj do nawrotw po chirurgicznym usuniciu.
Nastpne szczepienie -kodaka przeciw tym chorobom powinno nastpi w wieku 12 tygodni.
Zalenie od tego, czy lekarz zaled szczepionk z ywymi drobnoustrojami, czy nie, kal
endarz szczepie wyglda troch inaczej. Najcz ciej powtarza si szczepienie jeszcze w wie
u 4 miesicy. Co do szczepie przeciw w ciekli nie u kotw, decyzj o dacie szczepienia i j
go czstotliwo ci powinien podj lekarz weterynarii, w zaleno ci od tego, czy jest to ko
ychodzcy" lub wyjedajcy na wakacje.
Niestety, szczepionka przeciwko w ciekli nie rwnie moe powodowa powstawanie misakw po
piennych. Najcz ciej szczepi si koty w wieku 12 tygodni, potem powinno si powtrzy szcz
pienie po roku, a nastpnie co 2-3 lata. W przypadku panleukopenii, kataru kociego
i ewentualnie chlamydiozy szczepienie naley powtrzy rwnie po roku, a potem co 3 lata
.
Szczepienie przedwko w ciekli nie wykonuje si podskrnie, zawsze w innym miejscu, raz n
a jednej, raz na drugiej koczynie tylnej.
1
Szczepienia:
Kocita w 7-8 tyg. - katar koci (herpes i calicivirus) + panleukopenia,
w 12 tyg. - katar koci (herpes i calicwirus) + panleukopenia,
w 16 tyg. - katar koci (herpes i calicwirus) + panleukopenia + ew.
w cieklizna*.
Nastpnie koty szczepimy po 1 roku, a potem co 2-3 lata. Szczepienie przeciwko chl
amydiozie, biaaczce i innym chorobom
zaleca lekarz weterynarii.
b) KOTY DOROSE
Jak ju wspomniaam, zarwno szczepienia przeciwko w ciekli nie, jak i innym chorobom, pow
inny by wykonywane z czstotliwo ci zalecon przez lekarza weterynarii znajcego tryb yc
kota.
Najnowsze badania dowodz jednak, e w wikszo ci przypadkw coroczne szczepienie kota mij
a si z celem, dlatego e odporno poszczepienna utrzymuje si duo duej ni 1 rok.
c) STARE KOTY
Je li kot przekroczy dziesity rok ycia, lekarz weterynarii moe zaleci nowy program szc
zepie, zaleny od stanu kota. Wane jest, aby starzejcym si kotom wykonywa raz w roku b
danie krwi -podstawow biochemi i morfologi. Od wynikw uzalenia si profilaktyk dotycz
tylko chorb zaka nych.
Profilaktyka oglnie rozumiana to:
1) ywienie.
'
<
2) Tryb ycia.

3) Odrobaczanie.
! :
4) Zabawki.
:
5) Ro liny (trujce dla kotw).
Zarwno prawidowe ywienie, jak i tryb yda omwiam ju wcze niej.
*Je li stosujemy ywe szczepionki, nie szczepimy ju w 16. tygodniu przeciw katarowi i
panleukopenii. Zaleca si tylko szczepienie przeciw w ciekli nie.
52
53
Odrobaczanie
W wikszo ci przypadkw rutynowo odrobacz si kocita, poniewa zaraenie glist koci (To
ti) moe nastpi jeszcze w onie matki albo po urodzeniu podczas ssania. Zawsze naley od
robacza kocita preparatem przeznaczonym dla nich (nie naley uywa preparatw przeznaczo
ych dla dzieci) i zgodnie z zaleceniem lekarza weterynarii. Odrobaczanie starszy
ch kocit i dorosych kotw zawsze powinno by poprzedzone parazytologicznym badaniem kau
.
Ka do badania parazytologicznego musi by uformowany (nie moe by biegunki) i najlepie
j pobra ostatni jego odcinek. Badanie to pokae, czy w ogle s robaki, a jeeli s, to ja
ie (co jest niesychanie wane dla skuteczno ci terapii przeciwrobaczej).
Jeeli w domu s mae dzieci, a koty wychodz na dwr, badanie kau naley powtarza co 2-3
ice. Je li kot nie wychodzi, wystarczy je robi 1-2 razy w roku.
Ci, ktrzy twierdz, e nie mog pobra prbki kociej kupki", bo kot zaatwia si na dworz
aj wymwki. Moje koty zaatwiaj swoje potrzeby w ogrodzie, maj swoje ulubione toalety"
nie ma kopotu z odnalezieniem ich odchodw.
Pamitajmy, e rodki przeciwrobacze stosowane na lepo i na wasn rk mog nie by skute
ruj nie tylko robaki, ale take ich ywiciela.
Zabawki
Kiedy may wesoy kot przybywa do domu, pojawia si nam w oczach obraz widziany na wie
lu ilustracjach: kociak bawicy si kbkiem weny". Niech ten obraz pozostanie na ilustra
ji i nigdy nie wprowadzajmy go w ycie. Poknita przez kota nitka moe stanowi dla niego
miertelne zagroenie. Gboko chowamy wszystko, co suy do szycia czy robtek na drutach
ajlepsze zabawki to takie, ktre mona atwo toczy, a nie mona zje . Wspania zabawk d
jest naturalne pirko. Nie stanowi zagroenia, a je li zostanie nadgryzione, to nic si
nie stanie.
54
Trujce ro liny
Dla kotw najwikszym zagroeniem jest wikszo ro lin z rodziny liliowa tych (Liliaceae).
edzenie przez kota nawet niewielkiego kawaka li cia czy kwiatu lilii moe skoczy si nie
ydolno ci nerek. Objawy zatrucia pojawiaj si po 2-6 godzinach od zjedzenia.
Wa ciciele kotw nigdy i pod adnym pozorem nie powinni przynosi do domu tych kwiatw (an
hodowa ich w ogrodzie).
Takie ro liny jak ostrokrzew, grudnik, gwiazda betlejemska, jemioa czy amarylis pow
oduj najcz ciej przej ciowe objawy ze strony ukadu pokarmowego (wymioty, biegunka, lini
nie), ale nie naley ich lekceway, a najlepiej nie trzyma tych ro lin w domu. Niewydoln
o nerek moe rwnie spowodowa zjedzenie przez kota wikszej ilo ci szczawiku zajczego
acetosella), zwanego koniczyn, ktry pojawia si w kwiaciarniach wiosn (ro lina popular
na w Irlandii w dniu w. Patryka).
Pamitajmy, e koty bardzo chtnie skubi zielenin, dlatego najlepiej, kiedy maj stay do
do zielonej, np. owsianej, trawy w doniczce.
MI1YI PRAWDA O CHOROBACH ROZNOSZONYCH PRZEZ KOTY
TOKSOPLAZMOZA
Toksoplazmoza - choroba, na temat ktrej wygoszono ju bardzo wiele prawdziwych i nie
prawdziwych opinii, najcz ciej niesusznie krzywdzcych koty!
Ta budzca strach (szczeglnie przyszych mam) choroba powodowana jest przez niepozorn
ego, co nie znaczy niegro nego, pierwotniaka Toxoplasma gondii, nalecego do kocydiw (
Coccidia), majcego niezwykle zoony cykl rozwojowy. Jedynym ywicielem ostatecznym (ta
kim, u ktrego dochodzi do rozmnaania pciowego pier55
wotniakw - czyli zamyka si ich cykl rozwojowy) w naszej szeroko ci geograficznej jes
t kot. Inne gatunki ssakw, takie jak np. gryzonie czy ludzie, a take ptaki, mog by yw
icielami po rednimi, noszc w sobie rne postacie cyklu rozwojowego pasoyta. Koty najcz

j zaraaj si, zjadajc ywicieli po rednich (gryzonie i ptaki). W nabonku jelit zaraone
ta, w wyniku rozmnaania pciowego Tozoplasmy, dochodzi do powstawania bardzo duej il
o ci oocyst, ktre wydala on wraz z kaem przez okoo 1-3 tygodnie, potem oocys-ty mog wc
ale nie pojawia si w kale. Wydalone z kaem oocysty staj si inwazyjne dla ssakw (w tym
czowieka) i ptakw dopiero po duszym czasie (ok. 2 doby) przebywania w odpowiedniej t
emperaturze, wilgotno ci i przy dostpie tlenu. Je li kot zaatwia si do kuwety, to trzeb
a by prawdziwym flejtuchem, aby narazi si na spotkanie z inwazyjn oocyst, nie sprztn
y kuwety dzie lub dwa. Bezpo redni kontakt z kotem, nawet bardzo bliski (caowanie, s
panie w jednym ku), niczym nie grozi, poniewa znajc zwyczaje kota i wiedzc jaki jest
zysty, wiemy, e nigdy nie dopu ci, aby jego futerko byo zanieczyszczone kaem. Zagroeni
em dla ssakw i ptakw jest rodowisko (ziemia, woda) zanieczyszczone odchodami choryc
h kotw, w ktrych s oocysty. Zwierzta pasc si i pijc skaon wod mog zaraa si to
onsekwencji prowadzi do prawdziwego zagroenia dla ludzi, jakim jest surowe
miso.
W Polsce do zaraenia ludzi T. gondii dochodzi najcz ciej (w 90%) poprzez zjedzenie s
urowego lub niedogotowanego (niedosmaone-go) misa. Najgro niejsze miso to wieprzowina
i baranina, w woowinie T. gondii zdarza si bardzo rzadko. Pozostae 10% przypadkw to
ksoplazmozy u ludzi powoduje picie surowej wody lub jedzenie niedomytych warzyw.
W niewielkim stopniu zagroon grup s lekarze weterynarii, ktrzy mog zaraa si tokso
przez skaleczon skr, dospojwkowo, aerogennie (przez wdychane powietrze) podczas wyko
nywania zabiegw na chorych zwierztach. A tak naprawd toksoplazmoza, trafnie zwana ch
orob rze nikw",
56
grozi tym, ktrzy maj bezpo redni kontakt z surowym, zaraonym misem.
Chora ciarna kobieta moe narazi swoje nienarodzone dziecko przezoyskowo, dlatego wszy
tkie kobiety, ktre zamierzaj zaj w ci lub ju s ciarne, powinny zrobi badanie w
ondii.
Wielk przykro sprawia mi brak wiedzy na temat tej choroby w rd lekarzy medycyny, ktrzy
ciarnej zalecaj pozbycie si kota. Kot nie jest zagroeniem bezpo rednim, jego rola ogra
icza si do rozsiewania oocyst w rodowisku i oczywi cie dotyczy to kotw wychodzcych.
Nawet ciarna kobieta moe sprzta koci kuwet, pod warunkiem e robi to zaraz po zaatw
i kota i najlepiej w rkawiczkach. Natomiast kontakt z surowym misem powinna ogranic
zy do minimum, a je li ju musi je przygotowywa, to tylko w rkawiczkach.
Nieyjcy ju, niestety, wspaniay nauczyciel akademicki profesor arnowski dawa studentom
weterynarii przepis na co w rodzaju szczepienia" kilkuletnich dzieci (szczeglnie dz
iewczynek) przeciw toksoplazmozie: Kiedy mama robi kotlety mielone (np. wieprzowo
-woowe), powinna da dziecku do polizania palec (bez misa)". Powtarzanie tej czynno ci
tak czsto, jak czsto szykuje si kotlety mielone, dziaa jak swoista szczepionka. Na
jzyk dziecka moe dosta si tak maa ilo pierwotniaka, e nie wywoa choroby, a spowodu
orzenie przeciwcia i uniemoliwi zachorowanie w przyszo ci na t cik chorob. Oczywi c
iem bezwzgldnym musi by to, e dziecko jest zupenie zdrowe.
Pan profesor arnowski odszed ju od nas, ale jego metoda sprawdza si cigle w rd bardzo
elu weterynaryjnych dzieci". Mam nadziej, e po przeczytaniu tej ksiki nikt z pastwa n
e bdzie uwaa kota za bezpo rednie zagroenie Toksoplazm gondii.
GLISTNICA (Toxocam cati) - glista kocia Glista kocia, tak jak i psia, moe powodow
a u ywiciela parate-niczego (takiego, u ktrego nie dochodzi do zamknicia cyklu roz57
woj owego robaka), ktrym jest czowiek, chorob zwan larwa mi-grans (larwa wdrujca). Ni
stety najbardziej naraone na ni s mae dzieci, u ktrych ukad odporno ciowy jest sabsz
ie nauczy si jeszcze rozpoznawa zagroe.
Jaja glist i tgoryjcw wydalane s z kaem zaraonych kotw i psw. Najwikszym zagroenie
zieci s piaskownice uywane jako kuwety przez koty wolno yjce. W wielu krajach piasko
wnice nakrywane s na noc plandekami, a piasek w nich bywa zmieniany przynajmniej
dwukrotnie w sezonie.
Zapobieganie glistnicy u kotw to przede wszystkim parazytologiczne badanie kau, ktr
e powinno by robione u kotw wychodzcych z domu co 2-3 miesice (je li s w domu mae dzi
), a u kotw zamknitych w mieszkaniach 1-2 razy w roku. Dziki badaniom wiemy, czy w
ogle s pasoyty i co najwaniejsze, jakie. Pamitajmy, e pasoyty wewntrzne nie ogranic
do glist i toksoplazmozy, s jeszcze inne, np. tasiemce czy lamblie. Od-rbaczanie n
a lepo, niejednokrotnie zupenie zbdne (bo kot nie ma robakw"), na pewno kotu nie wych

odzi na zdrowie, a podawanie jednorazowo cudownego rodka na robaki" - robakom, je li

s, niewiele szkodzi. Uspokaja jedynie nasze sumienie: kot zosta odrobaczony.
Jedynym wyjtkiem jest odrobaczanie kilkutygodniowych kocit, kiedy nie wykonujemy b
adania kau, poniewa wikszo kocit otrzymuje od matki prezent" w postaci glist.
Zapamitajmy, e zdrowy dojrzay organizm, czy to koci, ludzki, czy psi, nie jest bezb
ronny i potrafi skutecznie broni si przed pasoytami, szczeglnie wtedy, kiedy mia ju z
nimi do czynienia. Dzieci, ktre miay owsiki, atwiej obroni si w przyszo ci przed roba
i, takimi jak glisty. Dorosy zdrowy kot wcale nie musi zarazi si robakami, nawet je l
i poluje na myszy. Nawet gdy ma jedn glist, to niewiele mu szkodzc, utrzymuje ona j
ego ukad odporno ciowy w gotowo ci, ktra nie dopu ci do inwazji pasoytw w jego organizm
58
GRZYBICE SKRY
Chorobotwrcze grzyby, takie jak Microsporum (wystpuje gwnie w miastach) i Trichophyt
on (spotykany gwnie na wsi), nie przebieraj w gatunkach, rwnie chtnie rosn na osabio
skrze ludzkiej, kociej, psiej czy krowiej.
Aby nie zachorowa na grzybic, trzeba mdrze dba o skr. Inaczej o ludzk, inaczej o koc
aturalne mechanizmy obronne odgrywaj podstawow rol w obronie przed grzybami. Wielow
arstwowa struktura skry, zuszczanie si naskrka, s przeszkod mechaniczn, a wydzielina
uczow ojowych i obecne w niej nienasycone kwasy tuszczowe stanowi barier chemiczn dl
rzybw. Kpanie kotw w szamponach ze wzgldw higienicznych" otwiera wrota drobnoustrojom
(nie tylko grzybom), zmywajc ze skry naturaln barier ochronn. Odpowiednia dieta i uni
kanie kpieli w detergentach (szamponach) skutecznie chroni przed grzybic. Pamitajmy,
e grzyby stroni od kwa nego rodowiska, dlatego mycie rk kwa nym" mydem (o niskim pH)
biega przenoszeniu grzybicy.
ALERGIA NA KOTA"
Bez zastanowienia obarczamy zwierzta win za katar, astm czy wysypk, nie biorc po uwag
zagroenia ze strony elektroniki czy chemii. Bliski kontakt z plastikowym wiatem", z
aowocowa wybuchem wrcz epidemii alergii, ktrej przyczyny, jak lepcy, szukamy w kocie
j czy psiej sier ci.
Korzy ci pynce z obcowania z ywym przyjaznym zwierzakiem s stokro wiksze ni zagroen
gi - z czego te mona znale wyj cie. Nieprawd jest, e uczulamy si na sier . Uczulam
ielin gruczow skrnych (najsilniejszym alergenem jest wydzielina gruczow zatok przyodb
tniczych), ktra wraz z naskrkiem przylepia si do wosw podszerstkowych i fruwa na nich
w powietrzu. Jeeli u dziecka lub czowieka dorosego zdiagnozo-wana zostaa alergia na
kota", najlepiej bdzie, je li stanie si wa59
cicielem rasy, ktra nie ma podszerstka, np. rex czy sfinks. Natomiast je li ju ma kot
a, naley mu usun gruczoy zatok okoodbyt-niczych (jest to zabieg chirurgiczny, ale nie
powoduje uszczerbku kociego zdrowia) i czsto przeciera kota wilgotn ciereczk lub rka
iczk, aby zbiera z jego sier ci martwe wosy z podszerstka.
DOLEGLIWO CI NAJCZ CIEJ WYSTPUJCE U KOTW
a) SKRA
- Pasoyty zewntrzne
Pchy. Pcha kocia (Ctenocephalides feli ) nie gardzi psem i czowiekiem, ale na szcz cie
kadym gabinecie weterynaryjnym mona zaopatrzy si w bezpieczne rodki przeciw pasoytom
zewntrznym i stosowa zawsze zgodnie z zaleceniem lekarza weterynarii. Koty wychodzc
e na dwr musz by zabezpieczane przeciw pchom i kleszczom co 4 tygodnie.
Wszy. Wesz kocia (Felicola subrostratu ) jest dzi rzadko ci. Niszczy j wikszo rodkw
chelnych.
wierzb. Najcz ciej spotykany u kotw wierzb uszny (Otodec-tes cynotis) jest niegro ny dl
czowieka, ale moe zarazi psa. Objawia si widem (drapanie uszu) i czarn lub ciemnobr
uch" wydzielin w kanale suchowym. Je li uwanie przyjrze si przez lup, wida na ciemn
poruszajce si te plamki. To wa nie Otodectes cynotis. wierzb uszny daje si atwo le
arunkiem e zastosowane bd pasoytobjcze preparaty, zalecone przez lekarza weterynarii.
wierzb koci (Notoedres cai) jest zara liwy dla innych gatunkw, cznie z czowiekiem. Wy
je gwnie w tropiku i subtropiku, w Polsce rzadko. Zaczyna si od zmian na brzegach u
szu. Na szcz cie do atwo poddaje si leczeniu.
60
Chejletieloza, tzw. upie wdrujcy, wywoywany jest przez due roztocza atakujce inne ga
ki, cznie z czowiekiem. atwo poddaje si leczeniu.

Nuyca. Choroba powodowana przez Demodex cati - nueca zasiedlajcego mieszki wosowe. Zd
arza si bardzo rzadko, powoduje wyysienia skry.
Pamitaj, e objawy widu, ysinki czy jakiekolwiek zmiany na skrze s powodem do jak naj
bszej wizyty u lekarza weterynarii.
- Choroby skry ta alergicznego
U kotw, tak jak u ludzi, mog wystpi alergie pokarmowe i kontaktowe - najcz ciej miesza
e, objawiajce si widem i zmianami na skrze. Skra uszkodzona przez zmiany alergiczne j
st doskonaym podoem do wzrostu bakterii czy grzybw. Najcz ciej infekcje bakteryjne sk
s dolegliwo ci wtrn. Uszkodzenia spowodowane drapaniem si (pasoyty zewntrzne, alergi
aleczenia) mog zaowocowa bakteryjnym stanem zapalnym lub grzybic.
Tak jak w rd ludzi i psw, zdarzaj si u kotw dolegliwo ci skrne ta psychogennego. Nad
wylizywanie pewnych okoli ciaa, obgryzanie ogona to czsto objawy zaburze psychiczny
ch. Jednostka chorobowa, zwana zespoem falujcej skry, spowodowana jest nadwraliwo ci.
ot nie pozwala si dotyka i moe sta si agresywny. Wszystkie te dolegliwo ci wymagaj wi
u lekarza weterynarii i farmakoterapii. Nie wolno zapomnie, e skra jest zwierciadem
stanu caego organizmu, troch tak jak oczy s zwierciadem duszy. Bardzo wiele chorb ni
e dotyczcych bezpo rednio skry daje objawy skrne, a choroby powodujce osabienie odporn
i sprzyjaj wystpieniu chorb skry.
b) USZY I OCZY
Ucho jest niezwykle skomplikowanym narzdem, gdzie perfekcyjnie skonstruowana malek
a perkusja" przesya do mzgu fale d wikowe o rnym nateniu. Kocie ucho jest wielokrot
l61
szym narzdziem ni ucho ludzkie. Poza wierzbem usznym, ktrym kot zaraa si od innych ko
, wikszo stanw zapalnych przewodu suchowego jest spowodowana nadgorliwo ci opiekunw,
z zapaem czyszcz kotu uszy. Ucho nie suy do dubania. Przewd suchowy wy cielony jest
katnym nabonkiem zaopatrzonym w ogromn ilo rzsek, ktre oczyszczaj kana z zanieczysz
nadmiaru woszczyny, ktra z kolei jest naturalnym materiaem ochronnym nabonka. Wkadajc
do ucha nawet najdelikatniejszy wacik, uszkadzamy urzsiony nabonek i otwieramy wr
ota bakteriom i grzybom, ktre w uchu znajduj doskonae warunki do ycia. Bardzo czsto b
akteryjne i grzybicze stany zapalne przewodu suchowego s konsekwencj spadku odporno c
i kota lub zmian na tle alergicznym. Je li jakiekolwiek zmiany zapalne zostan stwie
rdzone w kocim uchu, ich leczenie powinno by poprzedzone badaniem bakteriologiczn
ym, mykologicznym czy parazytologicznym, zgodnie z zaleceniem lekarza weterynari
i.
Oczy. O tym, e oczy s zwierciadem duszy, pisaam ju wcze niej. Kocie oko posiada a trz
owieki, podczas gdy u czowieka trzecia powieka zredukowana jest do malekiej strukt
ury w rodkowym kcie oka. Kocia trzecia powieka moe zasoni gak oczn, a dzieje si ta
e zawsze, kiedy kot le si czuje, niekoniecznie z powodu choroby oka.
Zapamitajmy -jeeli kocie oczy przysonite s cz ciowo cienk, pprze roczyst ukrwion
ieka) to znaczy, e kot jest chory.
Zdrowe kocie oko jest szeroko otwarte, l nice i zawi umiarkowanie. Mruenie oka, tarci
e ap, nadmierne zawienie, ropny wyciek, obrzk powieki, zawsze stanowi wskazanie do wi
zyty u lekarza weterynarii. S rasy kotw z bardzo skrcon trzewioczaszk -persy, koty eg
zotyczne - u ktrych pikne due oczy s naraone na dranienie wosami rosncymi na skrco
ku. U tych kotw czsto wystpuje stan zapalny spojwek, jak rwnie cz ciej zdarzaj si
gwki. Jest wiele chorb wirusowych, takich jak
62
np. koci katar", FIV - zesp niedoboru immunologicznego, FIP czy biaaczka, przy ktrych
moe wystpi stan zapalny spojwek, jak i p niejsze dolegliwo ci gaek ocznych.
Jakakolwiek zmiana w wygldzie oka zawsze powinna niepokoi i skoni do wizyty u lekarz
a weterynarii. Nie wolno stosowa kropli do oczu na wasn rk tylko dlatego, e pomogy k
ssiadki.
c) NOS I JAMA USTNA
Koci nos to, co prawda gorszy ni psi, ale o wiele lepszy ni ludzki, czujnik zapach
owy. Poza nosem kot posiada narzd Jacobsona, ktry jest organem odpowiedzialnym za
zmys troch wchu, troch smaku i suy do rozpoznawania gotowo ci do rozrodu.
Mona uzna, e jest to co , co rozpoznaje feromony i potrafi wychwyci z otoczenia ich na
prawd znikom ilo , dlatego kocury tak licznie przybywaj do kotki w rui, a kotka z atwo
odnajdzie kocura, gdy jest gotowa do zampj cia". Organ ten pozostaje w czno ci zarwn

nosow, jak i ustn. Zdrowy koci nos jest czysty. Jakikolwiek wyciek z nosa, nadmier
ne kichanie czy duszno s objawami chorobowymi. Zdarza si, e u ras takich, jak np. per
sy czy koty egzotyczne, skrzydeka nosowe (chrapki) s zbyt due i wwijajc si do rodka z
tykaj dziurki w nosie. Wtedy ju kocit-ko ma kopoty z oddychaniem i naley jak najszybc
iej wykona zabieg chirurgiczny, polegajcy na korekcji skrzydeek nosowych.
Jak ju wspomniaam, kady objaw, czy to nieprawidowe oddychanie (duszno ci), czy po pros
tu katar (wyciek z nosa) jest powodem do wizyty w gabinecie weterynaryjnym.
Jama ustna
Koci pyszczek jest powodem bardzo wielu ludzkich rozterek.
Po pierwsze, przypominam, e kot z ca pewno ci nie jest fiokiem ani r i wchanie koc
zy nikomu nie sprawi rado ci. Najzdrowszy w wiecie mody kot ma specyficzny, nie najm
ilszy zapach z jamy ustnej. Natomiast odr nie do zniesienia na pewno jest
63
objawem choroby. W warunkach naturalnych koty, tak jak i inne zwierzta posiadajce
zby, zanim zjedz upolowan zdobycz, musz j na tyle rozdrobni, aby bya zdatna do pokn
Ten kto widzia, jak kot uje" mysz, zanim j zje, wie, do czego su kocie zby. Nasze k
omowe dostaj konserwow karm o konsystencji pasztetu, ktry mona yka, such karm pok
n i to wystarczy, je li dajemy im miso, to drobno pokrojone, serek w formie pasty po co kotu zby? Dolegliwo ci ze strony jamy ustnej s konsekwencj pozbawienia kota moli
wo ci gryzienia.
Praca uchwy i szczki podczas ucia poprawia ukrwienie, a wic odywienie, zarwno zbw,
dzise. Jedn z najcz ciej wystpujcych chorb jamy ustnej i zbw jest u kotw przewle
naderka zba, zwana obecnie odontoklastyczn resorp-cyjn naderk kotw. Choroba polega
do powolnej resorpcji tkanek twardych zba w miejscu poczenia szkliwa i cementu, czyli
na wysoko ci szyjki zba. Postpujcy proces chorobowy po pewnym czasie wywouje due dole
liwo ci blowe, kot przestaje je . Dochodzi do zapalenia i rozrostu dzise, a z czasem do
odamania korony zba. Leczenie tej dolegliwo ci nie jest atwe, ale im wcze niej zostanie
podjte, tym lepszego efektu mona si spodziewa.
Wystpieniu tej dolegliwo ci sprzyjaj nie tylko skonno ci osobnicze, ale na pewno przycz
ynia si do niej w znacznym stopniu kamie nazbny, ktry jest zmor nie tylko psiej, ale
i kociej paszczy.
Jak ustrzec kota przed osadzaniem si kamienia?
Jak ju pisaam, kot musi gry , ale nie zawsze to wystarczy. Szczeglnie u kotw ze skrco
zewioczaszk (persy, koty egzotyczne) zby szybciej pokrywaj si osadem, a potem kamien
iem, co powoduje paradontoz, odsanianie si szyjki zbw, uszkodzenia dzise. Proces res
cji tkanki zba toczy si w ukryciu pod kamieniem. Prawie regu jest zgaszanie si do lek
rza weterynarii, gdy na kocich zbach s ju brukowce".
Lk opiekunw kotw przed zdejmowaniem kamienia czy osadu z kocich zbw wynika z prze wiad
zenia, e zabieg musi by
64

wykonany w narkozie, a to moe by zagroeniem dla ycia. I prawda, i nieprawda.

Je li na zbach jest tylko osad, a kot jest ufny i spokojny, mona go usun bez narkozy,
zdejmujc (zeskrobujc) nawet paznokciem. Je li zby wymagaj nie tylko oczyszczenia z osa
du lub kamienia, ale trzeba niektre np. usun, narkoza jest konieczna. Nie mona powie
dzie, e nie jest ona zagroeniem dla ycia, ale przy obecnych moliwo ciach medycyny wete
ynaryjnej prawdopodobiestwo wystpienia takiego zagroenia jest mniej wicej takie, jak
szansa szstki w totolotku.
Stany zapalne dzise, cznie z powstawaniem naderek na dzisach i jzyku, mog by obja
caego organizmu, nie tylko jamy ustnej, dlatego zawsze s powodem do wizyty u leka
rza weterynarii. Choroby jamy ustnej najcz ciej objawiaj si trudno ciami w pobieraniu p
okarmu, linieniem si i bardzo przykrym zapachem z pyszczka. Kady wa ciciel kota powini
en przynajmniej raz na miesic zajrze w koci otwr gbowy" i sprawdzi stan zbw i dzis
e dzisa s rowe, gadkie i ci le przylegaj do zbw. Nie powinna nikogo niepokoi cze
przebiegajca nad zbami rwnolegle do ramion uchwy i szczki, jest to norma, szczeglnie
modych kotw, pod warunkiem e nie towarzyszy jej rozrost dzise. Zby nie powinny by p
yte kamieniem nazbnym, ktry moe przyczyni si do dolegliwo ci zarwno zbw, jak i dzi
olwiek zmiany na wargach czy na granicy nosa i wargi mog by np. rozrostem nowotwor
owym i powinny by natychmiast pokazane lekarzowi weterynarii. Aby ustrzec kota pr
zed kopotami bdcymi konsekwencj niegryzienia pokarmu, powinni my umoliwi mu ten najle

y ze znanych mi sposobw przygotowania jedzenia do dalszej obrbki w odku i jelitach. J

eeli podawane surowe miso, np. woowe, pokroimy w kilkucentymetrowe paski, kot bdzie
musia je pogry , bo inaczej po pokniciu zwymiotuje. Cho kocie zby nie wygldaj poka
wo, e wietnie poradz sobie z chrzstkami i cakiem sporymi kawakami misa.
65
d) PRZEWD POKARMOWY
Tak naprawd pocztek przewodu pokarmowego mamy ju za sob, bo to przecie jama ustna. Da
lsze jego odcinki, takie jak: gardo, przeyk, odek, jelita i wreszcie odbyt, najcz cie
anifestuj swoje kopoty zdrowotne poprzez wymioty, biegunk lub zaparcia. I tu znw wra
camy do ywienia. Wiksza cz kopotw z najwaniejsz fabryk energii yciowej", jak j
mowy, wynika z bdw ywieniowych. Monodieta - podawanie cigle tego samego, czsto zupen
nieodpowiedniego pokarmu, kupionego w supermarkecie i pozbawionego skadnikw uspraw
niajcych choby perystaltyk jelit, prowadzi do bardzo cikich chorb nie tylko przewodu
okarmowego, ale w konsekwencji caego organizmu. Koty wolno yjce zjadaj swoje ofiary,
ktrymi s rne zwierzta, w cao ci, maj wic w swoim przewodzie pokarmowym zrnicowan
rozmaicona dieta, konieczno gryzienia pokarmu, wolny dostp do jedzenia i wieej wody t
o to, co jeste my winni naszemu podopiecznemu. Powtarzajce si wymioty, biegunka, zap
arcia i brak apetytu zawsze powinny by powodem do odwiedzenia lekarza weterynarii
i wykonania zalecanych przez niego bada.
Makaron
- Pani doktor, mj kot wymiotuje makaronem.
Chwil pomy laam, i odpowiadam zrozpaczonemu Panu:
- Prosz mu nie dawa makaronu.
- Ale ja mu nie daj makaronu, a on i tak nim wymiotuje. Zastanowiam si chwil i popro
siam, aby przyniesiono mi ten
zwymiotowany makaron. Okazao si, oczywi cie, e bya to dorodna glista. Prosz Pastwa, j
wasz kot bdzie wymiotowa makaronem", ktrego mu wcze niej nie podawali cie, to znak, e
zeba go odrobaczy.
,
66
e) UKAD MOCZOWY
Niestety, nasze ukochane Mruczki i Maciusie najcz ciej kocz ycie z powodu niewydolno ci
nerek. Okoo 3/4 starych kotw cierpi na t dolegliwo i w zaleno ci od stopnia niewydoln
tych niezbdnych do ycia organw yje krcej lub duej. Przyczyn niewydolno ci nerek jest
zo wiele, uoglniajc, mona powiedzie, e wszelkie stany zapalne (nie tylko w ukadzie mo
zowym), nieprawidowa dieta, substancje toksyczne i silne stresy przyczyniaj si do i
ch uszkodzenia. Na pewno due znaczenie ma czsto wystpujcy u kotw tzw. syndrom (zesp)
ologiczny (idiopatyczna choroba dolnych drg moczowych u kotw), objawiajcy si krwiomo
czem bolesnym i utrudnionym oddawaniem moczu. Cho choroba ta nazwana jest idiopat
yczna, czyli o nieznanej przyczynie, na pewno mona stwierdzi, e do jej wystpowania b
ardzo przyczyniy si suche karmy zej jako ci, brak ruchu i otyo , co w przypadku kotw
ych nie jest rzadko ci. Do zespou urologicznego zalicza si dolegliwo czsto wystpujc
owanych kocurw, polegajc na wytrcaniu si w moczu tzw. struwitw (krysztaw fosforanw
o-magnezowych), ktre utrudniaj oddawanie moczu lub, zalenie od ich wielko ci, zatykaj
kompletnie wsk cewk moczow. W ostatnich latach charakter syndromu (zespou) urologiczn
ego zmieni si pod wzgldem skadu wytrcajcych si w moczu krysztaw. Stosowanie w mono
karm ubogich w fosfor i magnez moe koczy si wystpieniem kamicy szcza wiano-wo-wapniow
ej, ktrej skutki s identyczne z kamic struwitow. Aby u kastrata zapobiec wystpieniu t
ej bardzo przykrej dla kota dolegliwo ci (ktra nieleczona moe skoczy si mierci), nie
o kastrowanemu kocurowi podawa suchych karm nieprzeznaczonych dla kastratw, jak rwn
ie nie mona stosowa monodiety, np. bardzo bogatej w fosfor (miso, ryby). Niedocenion
profilaktyk tych chorb jest ruch. Koty kastrowane, majce duo ruchu i bardzo urozmaic
on diet, rzadko cierpi na niedrono cewki moczowej. Nie wolno rwnie zapomnie, e ba
jest ilo przyjmowa67
nych pynw - im bardziej rozrzedzony mocz, tym zagroenie wytrcaniem si krysztaw mniej
. Wszelkie stany zapalne drg moczowych sprzyjaj podwyszeniu pH moczu (zmniejszeniu
kwasowo ci) i powstawaniu struwitw.
Jeeli u naszego kota zaobserwujemy ju trudno ci w oddawaniu moczu, tj. dugie przebywa
nie w kuwecie uwieczone kilkoma kroplami moczu, posikiwanie" w niewielkich ilo ciach
po caym mieszkaniu poczone z wyra nym posmutnieniem i czsto brakiem apetytu, trzeba d

ziaa natychmiast. Czsto po oprnieniu pcherza moczowego i doprowadzeniu do dobrego sta

u oglnego kota, wszywa mu si cewk moczow, tworzc nowe szersze jej uj cie ponad ko ci
dziki czemu jej zatykanie si w przyszo ci bdzie duo trudniejsze.
Po wystpieniu u kota zespou urologicznego naley podawa mu such i puszkow karm dla ko
t dolegliwo ci, jak rwnie leciutko soli domowe jedzenie. Solenie jedzenia ma na celu
wikszenie zapotrzebowania na wod. Picie wikszych ilo ci wody zapobiega zagszczaniu moc
zu.
.
Nie wolno zapomina, e cige podawanie karmy przeciwdziaajcej powstawaniu struwitw mo
wodowa wytrcanie si innych krysztaw, np. szczawianw wapnia. Dlatego stosujemy such k
lecznicz, zgodnie z wynikiem badania osadu w moczu, przez 5-6 miesicy i robimy 2-3
miesice przerwy, podczas ktrej podajemy inn karm, np. such karm bytow.
Problemy zatykania si cewki moczowej na szcz cie nie dotycz kotek, u ktrych nie wystpu
e naturalna przeszkoda dla kamykw" w postaci ko ci prciowej, a cewka moczowa jest sze
rsza i krtsza.
Maciu I
Nie Krl Maciu I", ale kot Maciu I, a pierwszy dlatego, e w dniu jego mierci znalaz s
y kocurek i odziedziczy po nim imi, ale bez I. Ten Maciu yje do tej pory.
68
Obecny Maciu jest czarny jak wgiel, poprzedni by czarno-biay zupenie jak Mundeczek, k
try wa nie hasa po ogrodzie. Cho na pozr Maciu I przypomina inne koty, to rnica by
- by zupenie lepy.
Wszystko zaczo si w moim gabinecie. Podczas badania kota usyszaam opowie jego wa ci
o tym, jak to jej brat, student z Lublina, znalaz maego lepego kotka. ]u od wielu mi
esicy kodak przebywa w jednej z lubelskich lecznic weterynaryjnych, poniewa brat n
ie moe zabra go do akademika. W dodatku ze studenckiej kiesy nie sta go na dalsze o
pacanie pobytu kota w lecznicy. I co zrobi? Przecie nikt nie we mie lepego kodaka. Jak
to nikt? Ja wezm". I za par dni przyjecha do mnie z Lublina kot Maciu I. Mae przeraon
zwierztko o piknych, duych miodowych oczach sucych tylko dla ozdoby. Nowe miejsce, p
przednie ze do wiadczenia i lepota zaowocoway tym, e wszelki kontakt z czym ywym powo
a u niego agresj. Gryz dotkliwie zarwno ludzk nog, rk, psi ap, jak i koci ogon.
aoenia, e najlepsz obron jest atak, a poniewa najwyra niej spodziewa si ciosu, ksa
kany kawaek ywego ciaa.
Najbardziej ucierpiaa tusta pupa mojej nieyjcej ju staruszki Kiwi, suczki o zotym ser
u. Gdyby nie to, e Kiwusia bya wielbicielk kotw i mleczn matk kotki o imieniu Krysia,
Maciu I nie poyby dugo. Przynajmniej raz dziennie zatapia swoje ky w po ladku Kiwusi,
a tylko warczaa i uciekaa. Przez cay rok trzeba byo siedzie z nogami podwinitymi na k
ze le. Koty kryy si na pkach, psy po kanapach, a podoga bya krlestwem zbatego wad
Codziennie bardzo ostronie apaam Maka I chwytem uniemoliwiajcym ksanie, tuliam, ga
tumaczyam, e go kochamy. Po roku zrozumia. Przeistoczy si w czuego, mruczcego, pusz
o stwora z wiecznie zdziwionym wyrazem pyszczka. To oni mnie kochaj ? " Nauczy si sw
ego otoczenia na pami i nikt, kto mnie odwiedza, nie mg si domy li, ktry kot jest
tarczyo jednak przestawi mebel i ju byo wiadomo.
69
Miny dwa nastpne lata. Maciu I by uroczym pieszczochem, takim kotem na rzep", zawsze
o kogo przyczepionym, a najcz ciej do swojej byej ofiary, Kiwuni.
Byam sama w domu - cisza, pikna pogoda. Nagle usyszaam okropny omot. Wpadam do pokoju
i ujrzaam przeraajc scen: czarno-biae kocie ciako miotane z nieprawdopodobn si ko
ymi skurczami. Istny taniec w. Wita w kocim wydaniu. Zapaam poduszk i nakryam kota, s
tarajc si nie dopu ci, aby obija si
0 meble. Po paru minutach skurcze ustay, Maciu lea bez ruchu
1 zacz mrucze.
Nigdy ju nie wsta na apki, y jeszcze przez trzy dni, podczas ktrych mia ogromny apet
Nosiam go na poduszce i karmiam z rki, a on mrucza. Po trzech dniach wsta na chwil i
przenis si do lepszego wiata.
My l, e jego trzy lata z nami to by czas nauki dla nas i dla j niego. Nauki mio ci.
KOPOTY WYCHOWAWCZE
Jak ju pisaam wcze niej, kot jest zwierzciem niezalenym i dumnym. Jego sympatia i okaz
ywanie nam uczu nie s wynikiem chci podporzdkowania si, ale efektem naszego uszanowan
ia jego odrbno ci. Niektrzy twierdz, e kot ma 7 y. Ja si z tym nie zgadzam (ma jedno
takie, jakie my mu zgotujemy), ale twierdz z ca pewno ci, e kot musi mie przynajmnie

wa wyj cia z kadej sytuacji. Kopoty wychowawcze, objawiajce si brudzeniem w domu, gryz
ieniem i drapaniem (w zo ci) domownikw, unikaniem kontaktu z opiekunem -je li nie s obj
awem choroby, zawsze s wynikiem nieumiejtnego zmuszania kota do czego , czego nie lu
bi. W dogadywaniu si z kotem trzeba niejednokrotnie uy po70
lityki przez due P". Kot zmuszany si na pewno si zem ci, czy to kup w butach terrory
czy te po prostu zbem i pazurem. Szanujmy koci sposb ycia, jego zwyczaje, a pozyska
my sobie prawdziwego, oddanego przyjaciela.
?
Zocha
}
Siedziaam w swoim gabinecie, czekajc na sp nionego pacjenta, a tu nagle wchodzi pani
Przedlecka ze swoj ukochan suczk Sabin (owczarek kaukaski) i o wiadcza, e znalaza kot
nie moe go zatrzyma, bo co tam... ju nie pamitam. Roztoczya przede mn wizj tragicz
losu kotki, je li nie znajdzie si kto lito ciwy. Pani Przedlecka to prawdziwa mio niczka
raci mniejszych" i nie bardzo wierzyam, e co zego moe sta si kotu, ktry trafi w je
le obiecaam pomc w poszukiwaniu domu dla znajdy. Nie doceniam pani P, ona nie oczek
iwaa tego rodzaju pomocy. Chciaa, ebym to ja wzia kota. Miaam ju kilka psw, kotw,
esne mieszkanie miao 45 m kw. i nie byo z gumy. Odmwiam i byo mi przykro, bo na pewno
zawiodam moj wieloletni pacjentk. I tym razem myliam si, nie tylko jej nie zawiodam
le rozbudziam w niej ch osignicia celu. Tym sposobem po paru dniach liczna koteczka w
ldowaa w moim mieszkaniu. Nazwaam j Zocha, troch na cze mojej mamy, a troch z przek
Wa nie mama bya zawsze przeciwna nastpnemu zwierzakowi, i to w moim, a nie jej domu.
Moi zwierzcy wspmieszkacy przyjli kotk z penym zrozumieniem, czego nie mog powiedzi
dzkich, ktrzy jak zwykle popatrzyli na mnie troch jak na wariatk: nastpny zwierzak???
".
Zosia bardzo szybko zadomowia si, ale o przyja ni z psami czy kotami nie byo mowy. Bya
indywidualistk. Niedotykalska dama, okazywaa sympati gwnie mnie i z kadym dniem staw
si wy-lewniejsza. Mieszkaam na parterze i nie miaam okien ani balkonu zabezpieczon
ych siatk, i to wa nie dziki Zosi musiaam to zrobi niezwocznie.
71
Pod moim mieszkaniem w suterenie przerobionej na mae lokum mieszka ksidz z pobliski
ej parafii. Do ksiowskiego mieszkania przylegaa pakamera z zawsze otwartym oknem, p
rzed ktrym zaczam spdza dugie godziny oczekiwania na Zoch. Prawie za kadym razem, g
zychodzili do nas go cie, robio si zamieszanie i kotka korzystaa z okazji, aby wymkn s
o ksidza w odwiedziny". St nakryty, pene szko, wesoe rozmowy, a ja pod wasnym balkon
przy oknie, z coraz to nowym wynalazkiem dla zwabienia kota. Za pierwszym razem
udao si z torb foliow na sznurku. Zosia, jak wikszo kotw, uwielbiaa zabawy z szele
b na zakupy. Przywizaam torb do sznurka, wpu ciam przez okno do pakamery, po ktrej hu
kotka i bardzo szybko miaam kota w worku". Wycignam, pod pach i do domu. Nastpnym ra
ju si nie udao. Prosiam, kiciaam", woyam do torby kawaek szyneczki, ale Zosia sp
o w gr, widziaa mnie w oknie i mwia sodko miau -jeszcze troch", i dalej apa my i
trych byo tam cae mnstwo. Musiaam wyglda okropnie gupio sterczc wiele godzin pod m
nkiem. Ssiedzi patrzyli na mnie podejrzliwie i niewiele zmienio tumaczenie, e czekam
na kota". Kiedy czekanie na kota zaczo przypomina czekanie na Godota", osiatkowaam ws
zystkie otwory okienne i balkon. Wreszcie mogam spokojnie przyjmowa go ci.
CZY MOJ KOT JEST SZCZ LIWY?
Odsyam Czytelnika do piknego wiersza Wisawy Szymborskiej Kot sam w domu. Kady, kto p
rzeczyta, zapamita, e cho kot nie jest tzw. zwierzciem spoecznym, to jednak nie znosi
pustki. Badania naukowe dowiody, e kot pozbawiony bod cw z otaczajcego go wiata zapad
w stan odrtwienia prowadzcy do mierci. Jego mzg przestaje pracowa, zaniedbujc nawet
sug" narzdw i ukadw niezbdnych do ycia.
72
Szcz liwy kot to taki, w ktrego yciu, poza pen misk, jeszcze co si dzieje. Wyobra m
jak by my si czuli zamknici przez cae dnie w czterech cianach, je li nawet siedzieliby
sami przy najwykwintniej zastawionym stole. ycie to nie tylko jedzenie i spanie,
ale wszystko to, co dzieje si wok nas - rado , smutek, strach i ci ekawo , a przede ws
tkim poznawanie cigle czego nowego. I czy to kocie, psie czy ludzkie ycie - musi si
w nim co dzia.
GALAKTYKA POLECA:
KOCIE
TAJEMNICE

VICKY HALLS
KOCIE TAJEMNICE
Vicky Halls
Format: 16,8 x 24 cm, Ilo stron: 208 Cena: 25,00 z
Vicky Halls, znany koci psycholog, miaa okazj pomc setkom opiekunw w rozwizaniu trudn
ych problemw z kotami. Czemu brudz w domu, zachowuj si agresywnie, samo-okaleczaj? W
swojej ksice autorka odpowiada na te pytania, jak rwnie na wiele innych. Jej teorie
i zasady pomog lepiej zrozumie naszych kocich podopiecznych. Ksika zawiera mnstwo cie
kawych analiz kocich" przypadkw - zarwno z ycia zawodowego, jak i osobistego autorki
. Praktyczne porady przeplataj si w niej z zabawnymi anegdotami. Kocie tajemnice s
igaj w gb wizi czcych ludzi i koty oraz odsaniaj najbardziej ukryte sekrety kocie
i.
***
Doskonaa lektura dla wszystkich, ktrzy kochaj koty. Vicky Halls jest kocim psycholog
iem z ogromnym do wiadczeniem. Jej porady s cenne zarwno dla pocztkujcych ko-ciarzy, j
ak i kocich ekspertw".
Dorota Sumiska
Jest to ksika mdra i poyteczna. Ciesz si, e na naszym rynku wydawniczym poj' wia
, ktra w atwy i ciekawy sposb odkrywa tajemnice kociego umysu"Wojciech - Albert Kurkowsk'
Kady mio nik kotw musi przeczyta t ksik. Pomoe ona zrozumie jzyk kotw i mwi
e nas rozumiay. Mam nadziej, e w Polsce te nieba' wem pojawi si takie osoby jak Vicky
Halls, zajmujce si rozwizywaniem problemom w komunikacji czowiek - kot".
Ewa
KOT DOSKONAY
Annie Bruce
Format: 16,50 x 24,00 cm Ilo stron: 208
Mamy nadziej, e ksika Annie Bru wychodzi naprzeciw oczekiwaniom ty wszystkich wa cicie
i kotw, ktrzy v dzc zniszczone nowe meble czy te zdrap n do cna now tapet, bezradnie
zkac j rce, a ich serca wypenia nieokiezna ch wzicia natychmiastowego, srogie, odwe
swoim mruczku"... Autorka, obalajc najbardziej powszech przesdy i mity o kotach, u
dowadnia, wbrew obiegowym opiniom, mona ; pod jednym dachem w zgodzie i harmoi ze
swoim puszystym ulubiecem.
ZAKLINACZ KOTW
Claire Bessant
Format: 16,50x24,00 cm Ilo stron: 176
Ksika ta stanowi doskonay poradnik odpowiadajcy na pytania zwizane z poznaniem i zroz
umieniem swego kota, jego potrzeb i motywacji. Przekazana w niej przez Claire Be
ssant wiedza, oparta na wieloletniej obserwacji zachowania kotw, pomaga w zrozumi
eniu istoty kociego wiata", funkcjonowania kota jako kota
jako towarzysza czowieka.
A zrozumienie to z pewno ci pozwoli Warn, mio nikom kotw, na lepszkomunikacj z mrucz
ulubiecami i uatwi rozwizywanie problemw w relacji czowiek - kot. Zaklinacz kotw znaj
uje si na czoo-wych miejscach list bestsellerw literatury Po wiconej kotom.
Magazyn dla mio nikw kotw
Chciabym, by KOT sta si dla jego Czytelnikw takim przyjacielem, jakim jedynie Kot by
potrafi.
Redaktor naczelny Wojciech - Albert Kurkowsk,
\%KQT
Miesicznik felinologiczny
nakad: 15 000egz.
CENA 7,50 PLN
KOT jest pismem skierowanym do mio nikw zwierzt. Zawiera fachowe teksty felinologiczn
e i artykuy o zwyczajnych kotach domowych, porady weterynaryjne i dotyczce pielgnac
ji oraz ywienia.
W kadym numerze KOTA szczegowo prezentujemy jedn ras. Znajdziecie u nas recenzje, opo
wiadania, felietony o kotach, informacje z rnych stron wiata, a take wietne zdjcia.
Stae rubryki:
RASY - szczegowe omwienie wybranej rasy.
CO KOT TO KOT - rubryka Maryli Weiss, po wicona kotom nierasowym.
ZDROWIE - lekarze weterynarii omawiaj przyczyny i objawy chorb oraz

metody zapobiegania i leczenia, prezentuj ciekawe historie wylecze.

YWIENIE - porady specjalistw.
ZAGROENIA - omwienie niebezpieczestw, jakie czyhaj na kota
w domu i poza nim.
WYSTAWY - krajowe i zagraniczne, zapowiedzi i reportae.
WYDARZENIA - biece wydarzenia z kociego wiata
ZAGADKI i KONKURSY
www.kot.net.pl
Wydawca:
GALAKTYKA sp. z o.o. www.galaktyka.com.pl
, tel./fax (0.42) 639 5017, e-mail: redakcj
DLACZEGO
moi pies
i
Tajemnice psiego umysu
eeli masz rwnie
psa...
Dorota Sumiiiskii
I
Szcz liwy pies
SYGNAY USPOKAJAJCE
psy unikaj konfliktw
SZCZENI
DO
szkoa
szczeni
Co my li mj pies?
ZAPOMNIANY
JZYK PSW
POMNJANYJZ O W W PRAKTY
PIES NA MEDAL
Kupno, ywienie, pielgnacja, charakter, zdrowie, rozmnaanie i wiele wicej...
Pies na medal to wspczesna seria poradnikw dla wa cicieli psw popularnych ras, napisan
i przetumaczona przez znawcw kynologii. W przystpny sposb przedstawia podstawow wied
z o najlepszym przyjacielu czowieka.
W serii:
Berneski pies pasterski
Bokser
Doberman
Golden retriever
Husky syberyjski
Labrador retriever Owczarek niemiecki Rottweiler Shar-pei Shih tzu
Wkrtce:
Cavalier king charles spaniel West highland white terier Yorkshire terier Sznauc
er
WKRTCE
Koci wiat to prawdziwa gratka dla mio nikw kotw. Autorka w zabawny sposb opisuje wi
ka z kotem i dzieli si z czytelnikiem swoim do wiadczeniem. Ksika jest zbiorem ciekaw
ostek, faktw, mitw, anegdot, przesdw i informacji historycznych na temat kotw. Urzeka
opowie ciami o losach sawnych kotw; zawiera rwnie praktyczne rady oraz wiadomo ci z za
resu biologii i fizjologii kota.
Koci wiat ilustrowany jest czarujcymi czarno-biaymi rysunkami opatrzonymi powiedzen
iami i cytatami sawnych luminarzy, takich jak Leonardo, Colette, Mark Twa-in, Gar
rison Keillor, T. S. Eliot i Dr Johnson oraz innych osb, ktre miay i kochay koty.
Ksika ta podbia serca mio nikw kotw na caym wiecie.