Serwis

Zeszyt do samodzielnego ksztacenia nr 214

Lakiernictwo samochodowe
Podstawy oraz przygotowanie
powierzchni

Wprowadzenie
Tematowi Lakiernictwo samochodowe
powica si w serwisach coraz wicej uwagi.
Nie tylko specjalne technologie naprawy, ale
take wprowadzanie nowych materiaw
zwaszcza nowych lakierw sprawia, e jest
to dziedzina wymagajca kompleksowej wiedzy i dobrego przygotowania personelu.
Tylko usugi, wiadczone w oparciu o rzeteln
wiedz, mog dzi speni wysokie wymagania klientw. Dotyczy to tak samo napraw
lakierniczych, jak i wszystkich innych dziedzin
dziaalnoci serwisu.

Z tego powodu oddajemy Pastwu dwa zeszyty do samodzielnego ksztacenia (214 i 215),
ktre maj przedstawi dzisiejszy stan techniki
w zakresie lakiernictwa samochodowego.
Zeszyt nr 214:
Lakiernictwo samochodowe. Podstawy oraz
przygotowanie powierzchni
Zeszyt nr 215:
Lakiernictwo samochodowe. Lakierowanie
nawierzchniowe

214_001

NOWO

Zeszyt do samodzielnego

Informacje na temat diagnozy, regulacji

ksztacenia nie jest

i naprawy prosimy zaczerpn z waciwej

instrukcj naprawy!

literatury serwisowej!

Uwaga
Wskazwka

O czym bdzie mowa

Lakiernictwo podstawy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4
Utlenianie stali czyli korozja . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4
Wyroby cierne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 6
Materiay uywane do lakierowania . . . . . . . . . . . 12
Skadniki lakieru . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 15
Lakiery podzia ze wzgldu na sposb
schnicia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 19

Lakierowanie przemysowe . . . . . . . . . . . . . . . . . 22

Lakierowanie renowacyjne . . . . . . . . . . . . . . . . . . 28
Naprawa lakiernicza . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 28
Przebieg naprawy samochodu . . . . . . . . . . . . . . 29
Przygotowanie powierzchni . . . . . . . . . . . . . . . . . 30
Gruntowanie antykorozyjne . . . . . . . . . . . . . . . . . 32
Szpachlowanie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 34
Szlifowanie szpachlwki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 36
Podkadowanie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 38
Szlifowanie podkadu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 42

Sprawdzamy swoj wiedz . . . . . . . . . . . . . . . . . . 44

Glosariusz. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 48

Lakiernictwo podstawy
Utlenianie stali czyli korozja
Stal, z ktrej wykonuje si nadwozie samochodu, musi by zabezpieczona przed utlenianiem czyli korozj. Osiga si to przez jej
cynkowanie i lakierowanie.

materia utleniany

Utlenianie
Utlenianie to reakcja chemiczna, podczas ktrej dwa materiay wymieniaj midzy sob
elektrony. Atomy materiau utlenianego oddaj
elektrony.
Te elektrony s przejmowane przez atomy,
tworzce materia utleniajcy.
Proces odwrotny do utleniania nazywa si
redukcj. Gdy materia jest redukowany, przyjmuje elektrony.

materia utleniajcy
214_002
Utlenianie

Materiay wykazuj rn skonno do oddawania lub przejmowania elektronw.

Pewne metale, np. elazo, atwo oddaj elektrony. Dlatego elazo atwo si utlenia.
Inne metale, np. mied, maj mniejsz skonno do oddawania elektronw i utleniaj si
tylko wtedy, gdy znajd si w rodowisku silnie
utleniajcym.
Jeszcze inne metale takie jak zoto
utleniaj si tylko w wyjtkowych warunkach.

cynk

elazo

Gdy dwa materiay o rnej skonnoci do utleniania stykaj si ze sob, nastpuje przepyw
elektronw w stron tego materiau, ktry
atwiej si utlenia.

mied

Materia utleniany tworzy anod.

Materia redukowany (utleniajcy) to
katoda.
Oba materiay tworz wtedy ogniwo galwaniczne.
Przykadem takiego ogniwa jest bateria,
w ktrej nastpuje przepyw elektronw od
anody do katody.

skonno
do utleniania

zoto
przepyw
elektronw
214_003

Skonno do utleniania

Ochrona antykorozyjna
Materiaem uywanym powszechnie do produkcji nadwozi jest stal, ktra atwo si utlenia.

Blachy ocynkowane maj bardzo dobr odporno na korozj.

Dlatego trzeba stosowa rne sposoby jej

zabezpieczania, tak aby uzyska dugotrwa
odporno na korozj.
Skuteczne zabezpieczenie antykorozyjne
pozwala producentowi gwarantowa du
trwao samochodu.

Poczenie ocynkowania i lakierowania

zapewnia optymaln ochron antykorozyjn.
Taki sposb ochrony jest czasem okrelany
terminem duplex.

Zabezpieczenie antykorozyjne blach nadwozia

obejmuje:
cynkowanie
lakierowanie
Cynk jest najczciej stosowanym materiaem
na powok ochronn, gdy ma wiksz
skonno do utleniania ni stal. Utlenianie
stali zaczyna si dopiero wtedy, gdy utleniona
(zuyta) zostanie caa warstwa cynku.

anoda (tu nastpuje utlenianie)

Waciw ochron antykorozyjn daje warstwa

tlenku cynku, tworzca si na powierzchni blachy. Poniewa jest ona bardzo mocno
zwizana z cynkiem i nie odpryskuje od niego,
proces utleniania postpuje bardzo wolno
w gb materiau.
Inaczej jest w przypadku goej stali, gdy
tworzca si warstwa tlenku elaza odpada od
powierzchni, nie tworzc bariery ochronnej
i wystawiajc wci nowe warstwy blachy na
dziaanie rodowiska. Cynk utlenia si wprawdzie atwiej ni elazo, ale proces ten postpuje o wiele wolniej.

katoda (tu nastpuje redukcja)

tlen
z powietrza
wilgo

O2 = tlen
H+ = jony wodorowe

blacha stalowa

OH- = jony
wodorotlenkowe
Fe = elazo

214_004
Elektrochemiczna korozja stali (ogniwo korozyjne)

Lakiernictwo podstawy
Wyroby cierne

korund

karborund

Dziki przeszlifowaniu podoa uzyskuje si

dobr przyczepno lakieru.
Podstawy szlifowania
Szlifowanie polega na mechanicznym usuniciu warstwy materiau z obrabianej
powierzchni.
Twardy materia cierny jest przesuwany pod
naciskiem po przygotowywanej powierzchni.
Ziarna cierne zagbiaj si w t powierzchni i usuwaj (skrawaj) z niej cz materiau.

214_005
Korund i karborund

Do szlifowania uywa si rnych mineraw,

np. szmergla, korundu czy karborundu
(wglika krzemu).
Materiay podlegajce szlifowaniu, takie jak
podkad czy szpachlwka, zawieraj mikkie
skadniki (tlenek barowy, wapno), uatwiajce
obrbk.
Twardo jest fizyczn wasnoci materiau.
Jeden materia jest twardszy od drugiego, gdy
moe zosta w niego wcinity.

1 talk

S rne sposoby okrelania twardoci.

Najprostszym z nich jest metoda, opracowana
przez niemieckiego geologa Friedricha Mohsa.
Stworzy on dziesiciostopniow skal, porzdkujc mineray wg wzrastajcej twardoci. Pierwszy minera ma najmniejsz twardo, a ostatni najwiksz.

3 kalcyt

Twardo innych mineraw okrela si,

podajc numer najtwardszego minerau wzorcowego, ktry mona zarysowa badanym
materiaem.

7 kwarc

mikki

2 gips

4 fluoryt
5 apatyt
6 ortoklaz

8 topaz
9 korund
10 diament

Skala twardoci Mohsa

twardy

Budowa materiau ciernego

ziarna cierne

klej

Podstaw wyrobu ciernego jest paskie, elastyczne podoe.

Jako podoe stosuje si:

papier
tkaniny
fibr
folie z tworzyw sztucznych

Na podoe s naklejone bardzo twarde ziarna

minerau (cierniwo), o wielkoci zalenej od
ziarnistoci wyrobu ciernego.

elastyczny podkad

214_007

Budowa wyrobu ciernego

Mineray uywane jako cierniwo

Podstawowymi mineraami, stosowanymi do
produkcji wyrobw ciernych, s korund
i karborund.
Korund jest bardzo twardym mineraem,
skadajcym si przede wszystkim z tlenku
glinu (aluminium).
Bardzo czysty korund jest biay, natomiast
domieszki zmieniaj jego kolor na rowy
a do brzowego.
Ziarna korundu tpi si podczas szlifowania, dlatego wyrb cierny zuywa si.
Karborund jest jeszcze twardszy od
korundu, ale te i bardziej kruchy.
Jest czarny z niebiesk powiat.
Podczas szlifowania krysztay karborundu
pkaj, tworzc nowe, ostre krawdzie.

korund

zuyty korund

214_008B

karborund

zuyty karborund

214_008A
Zuywanie si wyrobu ciernego

Lakiernictwo podstawy
Ziarnisto wyrobw ciernych
Podczas produkcji wyrobw ciernych minera
jest rozdrabniany, a nastpnie dzielony na partie o podobnej wielkoci ziarna.
rednia wielko ziarna w danej partii jest
nazywana ziarnistoci.
Ziarnisto okrela si wg skali FEPA (Stowarzyszenia Europejskich Producentw Wyrobw ciernych).
Oznaczenie ziarnistoci skada si z litery
P i liczby.
P12 oznacza najwiksze ziarna cierne,
a P1200 najmniejsze.

P12
P16
P20
P24
P30
P40
P50
P60
P80
P100
P120
P150

P180
P220
P240
P280
P320
P360
P400
P500
P600
P800
P1000
P1200
214_009

Skala ziarnistoci FEPA

Rodzaj ziaren ciernych dobiera si

w zalenoci od warunkw pracy materiau
ciernego:

rodzaju obrbki ciernej

twardoci szlifowanego materiau
maksymalnej mocy szlifierki
warunkw otoczenia

Dobry efekt mona osign wycznie, stosujc wyrb cierny odpowiedni do wykonywanej pracy.

Podoe
Podoe wyrobu ciernego jest elastyczne.
Od jego rodzaju i gruboci zaley elastyczno
caego wyrobu.
Im cieszy jest papier czy tkanina, tym bardziej elastyczny wyrb.
Producent dobiera rodzaj i grubo podoa
odpowiedni do obrabianej powierzchni i do
twardoci szlifowanego materiau.
214_010
Podoe wyrobu ciernego

Klej i spoiwo
Ziarna cierne s mocowane do podoa jednym z dwch rodzajw kleju:
klejem naturalnym
lub ywic sztuczn
Kleje naturalne (organiczne), np. kleje
kostne, s otrzymywane z produktw pochodzenia rolinnego lub zwierzcego.
S one nieodporne na dziaanie wody.
Oznacza to, e woda niszczy tak wykonany
wyrb cierny.
Do ywic sztucznych mona zaliczy ywice
fenolowe, epoksydowe i mocznikowe. S to
produkty termoutwardzalne lub odporne termicznie. Wyrb cierny, wykorzystujcy
ywic jako klej, jest wodoodporny.

Ziarna cierne s mocowane do podoa przez

dwie warstwy:

warstwa 2
spoiwo

Klej, ktry mocuje powierzchniowo ziarna

cierne do podoa.

warstwa 1
klej

Spoiwo, ktre wie ziarna z podoem.

Jak klej i spoiwo moe by uyta ta sama substancja lub rne substancje.
Rodzaj spoiwa okrela, do jakiej pracy jest
przeznaczony wyrb cierny.
podoe
214_011
Mocowanie ziaren ciernych do podoa

Lakiernictwo podstawy
Nakadanie ziaren ciernych
Istotnym czynnikiem, wpywajcym na waciwoci wyrobu ciernego, jest sposb nakadania ziaren ciernych na podoe. S dwa
sposoby nakadania:

Liczba ziaren ciernych na jednostk

powierzchni to kolejny wany parametr, opisujcy wyrb cierny.
W wyrobach o zamknitej strukturze ziaren
ziarna uoone s cile obok siebie.

nakadanie grawitacyjne
nakadanie elektrostatyczne
Podczas nakadania grawitacyjnego ziarna
cierne ukadaj si na podou
w przypadkowy sposb.

W wyrobach o otwartej strukturze ziaren

pomidzy ziarnami jest wolna przestrze.
Dziki temu atwiejsze jest odprowadzanie
pyu i wyrb cierny nie zakleja si.

Natomiast nakadanie elektrostatyczne powoduje cile okrelone uoenie ziaren.

To uoenie okrela waciwoci materiau
ciernego.

Do wyrobu ciernego s ponadto dodawane

rne substancje pomocnicze (np. stearynian
cynkowy), suce do smarowania i poprawiajce odprowadzanie pyu.

Naley zawsze dobiera odpowiednie uoenie

ziaren ciernych do rodzaju szlifowanej
powierzchni.

Grawitacyjne nakadanie ziaren ciernych

214_012
Sposoby nakadania ziaren ciernych

10

Elektrostatyczne nakadanie ziaren ciernych

214_012A

Formy wyrobw ciernych

Rzadko uywa si wyrobu ciernego w duych
rolach.
Najczciej jest on przycity do ksztatu, odpowiedniego do konkretnego zastosowania.
Typowe formy wyrobw to:
arkusze
tarcze
rolki

tarcza

arkusz

Niezalenie od formy, wyrb przewidziany do

pewnych zastosowa moe mie otwory (perforacj).
Taki wyrb, w poczeniu z odpowiedni szlifierk, pozwala na odciganie pyu.
rolka

arkusz perforowany

tarcza perforowana

214_013

Formy wyrobw ciernych

Podsumowanie:
Aby warstwa lakieru miaa dobr przyczepno, powierzchnia musi mie okrelon chropowato. Zaley ona od rodzaju lakierowanej powierzchni i od typu lakieru.
Powierzchnie dajce sab przyczepno (np. stara powoka lakierowa lub powoki
fabryczne) musz wic zosta przeszlifowane, tak by uzyska waciw chropowato.
Szlifowanie szpachlwki i podkadu suy uzyskaniu rwnej, gadkiej powierzchni.

11

Lakiernictwo podstawy
Materiay uywane do
lakierowania
Lakierowanie suy ochronie nadwozia przed
wpywami atmosferycznymi, a wic zwikszeniu jego trwaoci.
Ponadto nadaje powierzchni atrakcyjny
wygld.

Powoka lakierowa ma dwa zadania:

Chroni powierzchni przed niszczcymi
skadnikami rodowiska: wilgoci, promieniowaniem sonecznym, wysok temperatur, sol, zwizkami chemicznymi,
rozpuszczalnikami, paliwem itp.

Definicja
Lakiery s to pynne substancje o rnej lepkoci, nakadane odpowiednimi technikami na
materia podoa.
Po wyschniciu tworz rwnomiern warstw,
trwale zwizan z podoem.
Nazywa si ona powok lakierow.

Nadaje powierzchni dekoracyjny wygld

przez wyrwnanie nierwnoci, kolor,
poysk i rne efekty optyczne.
W zwizku z ochron mwi si o funkcji technicznej, a w zwizku walorami estetycznymi
o funkcji dekoracyjnej.

214_014

12

Materiay uywane do lakierowania

Terminologia
Rozdzia Materiay uywane do lakierowania
daje przegld rnych produktw, stosowanych podczas naprawy.
Oto one:

Szpachlwka
Szpachlwka jest plastycznym materiaem
o zoonym skadzie, wystpujcym w postaci
pasty.
Nakada si j za pomoc szpachli lub innego
podobnego narzdzia.
Szpachlwka wyrwnuje nierwnoci i zamyka
rysy materiau.
Musi mie dobr przyczepno do rnych
podoy i dawa si atwo szlifowa.

blacha

214_015
Szpachlwka

blacha

grunt

Grunt
Grunty s to pynne mieszaniny, ktre mog
by dodatkowo barwione.
Speniaj one nastpujce zadania:
tworz warstw zamykajc pory materiau
(gruntuj)
chroni podoe przed korozj
zapewniaj dobr przyczepno powoki
lakierowej

lakier
nawierzchniowy
214_016
Grunt

blacha

grunt

Podkad
Podkady to pynne, barwione mieszaniny
o duej zawartoci czstek staych.
Wypeniaj one nierwnoci w powoce gruntu.
Natrynicie podkadu powoduje wytworzenie
powoki o gadkiej, rwnomiernej powierzchni,
na ktr mona naoy lakier nawierzchniowy.
Podkady s rwnie zwane wypeniaczami,
a tworzona przez nie warstwa
midzywarstw.

podkad
lakier nawierzchniowy
214_017
Podkad

13

Lakiernictwo podstawy
Emalie
Emalie to wyroby lakierowe, tworzce szczeglnie gadk i tward powok.

Lakier pigmentowy
Lakier skada si z czstek organicznego pigmentu, zawieszonego w spoiwie czyli substancji bonotwrczej.
Lakier pigmentowy oznacza si intensywn
barw.
Moe by w rnym stopniu przewitujcy lub
przezroczysty.

214_018
Lakier pigmentowy

Lakier bezbarwny
Lakier bezbarwny jest wyrobem pozbawionym
pigmentu, nakadanym cienk warstw.
Po wyschniciu tworzy przezroczyst powok
lakierow.

214_019
Lakier bezbarwny

Barwniki
Barwniki s to substancje, ktre wnikaj w
materia i zmieniaj jego kolor.
S one przezroczyste i nie tworz osobnej
powoki.

214_020
Barwnik

14

Skadniki lakieru
Lakier skada si z nastpujcych skadnikw,
nadajcych mu wasnoci ochronne
i dekoracyjne:

substancji bonotwrczej
pigmentu
rozpuszczalnika
rodkw pomocniczych

Skad chemiczny substancji bonotwrczej

decyduje o takich waciwociach lakieru, jak:
sposb schnicia,
charakter warstwy nawierzchniowej (poysk,
twardo),
odporno na wpywy rodowiska,
elastyczno,
przyczepno.

Substancja bonotwrcza
Substancja bonotwrcza jest czci spoiwa,
ktra po wyschniciu lakieru tworzy elastyczn
powok. Terminem spoiwo okrela si substancj bonotwrcz rozpuszczon
w rozpuszczalniku.

Nazwy lakierw wywodz si wanie od

rodzaju substancji bonotwrczej.
Lakier akrylowy jest oparty na bazie ywicy
akrylowej, lakier nitrocelulozowy na bazie
nitrocelulozy.

Spenia ona bardzo wan funkcj, wic ze

sob pozostae skadniki lakieru.

substancja bonotwrcza
rodek
pomocniczy

lakier

pigment
rozpuszczalnik

214_021
Skadniki lakieru

15

Lakiernictwo podstawy
Pigment
Pigmenty to bardzo drobno sproszkowane
substancje, ktre nie rozpuszczaj si
w substancji bonotwrczej, lecz tworz w niej
zawiesin.
Pigmenty mog by substancjami organicznymi lub nieorganicznymi.
Wpywaj przede wszystkim na takie waciwoci lakieru, jak:

pigmenty wypeniajce

kolor
przezroczysto
S te pigmenty, dodawane do lakieru
w cakiem innym celu.
Pigmenty dziel si na nastpujce grupy:
Pigmenty antykorozyjne
Chroni materia podoa (stal, aluminium,
mied) przed korozj.
Pigmenty kryjce
S to nieprzezroczyste czstki o okrelonym kolorze (czerwone, niebieskie itd.).
Ich podstawowym zadaniem jest zabarwienie lakieru.
Pigmenty dziki swojemu skadowi
mog nadawa lakierowi kolor lub
wywoywa rne efekty optyczne.
Np. pigment aluminiowy daje efekt metaliczny, a pigment mikowy efekt perowy.
Pigmenty wypeniajce
Te pigmenty nie zwikszaj zdolnoci
kryjcych lakieru.
Uzupeniaj pigmenty kryjce i zagszczaj
lakier.
Pigmenty specjalne
Nadaj lakierowi specjalne wasnoci, np.
grzybobjcze (fungicydy), odporno na
ogie, odporno na obrastanie glonami
(lakiery okrtowe).

pigmenty hydrofobowe

pigmenty kryjce

pigmenty utrudniajce zapalenie

214_022
Niektre pigmenty i ich waciwoci

16

Rozpuszczalniki
Rozpuszczalniki utrzymuj substancj bonotwrcz w stanie pynnym, zapobiegajc jej
koagulacji, podczas nakadania na powierzchni.
Po naoeniu warstwy lakieru rozpuszczalnik
odparowuje. Nie pozostaje on w powoce lakierowej, wytworzonej na materiale podoa.
Dokadnie rzecz biorc substancja bonotwrcza rozpuszczona w rozpuszczalniku tworzy spoiwo lakieru. Po odparowaniu
rozpuszczalnika substancja bonotwrcza tworzy warstw film lakieru.

Poniewa rozpuszczalniki i rozcieczalniki

utrzymuj substancj bonotwrcz w stanie
pynnym, musz mie waciwoci chemiczne
dostosowane do jej rodzaju.

Gdy lakier ma zbyt du lepko, trzeba go

rozcieczy.
Robi si to za pomoc pynnej substancji, zwanej rozcieczalnikiem.
Rozpuszczalniki i rozcieczalniki mog mie
takie same lub rne waciwoci chemiczne.

Lakiery na bazie wody (lakiery wodne)

W tym przypadku podstawowym rozpuszczalnikiem i rozcieczalnikiem jest woda.

S dwie grupy lakierw:

Lakiery na bazie rozpuszczalnikw
Rozpuszczalniki i rozcieczalniki skadaj
si ze zwizkw organicznych, takich jak
aceton, zwizki ropopochodne, octan
butylu.

odparowujcy
rozpuszczalnik
pigment
substancja bonotwrcza

film lakieru
214_0x23
Rozpuszczalnik

17

Lakiernictwo podstawy
rodki pomocnicze
Jako lakieru zaley od jakoci jego gwnych
skadnikw, ich wzajemnego stosunku oraz
przemylanego doboru rodkw pomocniczych (uszlachetniajcych).
Bez tych rodkw lakier miaby ograniczon
trwao i byby pozbawiony wielu podanych
wasnoci.
Niektre rodki pomocnicze:
sykatywy

Sykatywy (przyspieszacze)
Przyspieszaj proces schnicia lakieru.
Wypeniacze
Wpywaj na waciwoci powoki lakierowej np. chropowato.
Zmikczacze (plastyfikatory)
Zwikszaj elastyczno powoki lakierowej.

wypeniacze

zmikczacze

Zagszczacze
Poprawiaj rozlewno lakieru
i zapobiegaj powstawaniu zaciekw.

zagszczacze

rodki sieciujce
Poprawiaj jednorodno pozostaych
skadnikw.

rodki
sieciujce

rodki dyspergujce
Zapobiegaj zbrylaniu si skadnikw
lakieru podczas przechowywania.

rodki
dyspergujce

rodki zapobiegajce sedymentacji

czyli rozwarstwianiu si lakieru
Utrzymuj pigmenty rozproszone w zawiesinie, nie pozwalajc im opada na dno
pojemnika.

rodki
zapobiegajce
rozwarstwianiu

Emulgatory
Uatwiaj mieszanie si skadnikw lakieru.

emulgatory
214_024
rodki pomocnicze

18

Lakiery podzia ze wzgldu na

sposb schnicia
Sposb schnicia lakieru wpywa na wiele
cech powoki lakierowej.

Schnicie przez odparowanie

rozpuszczalnika

Schnicie lakieru

Jest to najprostszy rodzaj schnicia, zwany te

suszeniem fizycznym.
Substancja bonotwrcza twardnieje na skutek odparowywania rozpuszczalnikw.
Proces ten przebiega szybciej w podwyszonej temperaturze.

Lakiery mona podzieli wedug wielu kryteriw, zalenie od rodzaju substancji bonotwrczej.
Najwaniejszym kryterium podziau jest sposb schnicia.
Mona rozrni trzy sposoby schnicia
lakieru:
Lakiery jednoskadnikowe (1K)

Pod wpywem rozpuszczalnika lakier

ponownie rozpuszcza si (dotyczy
lakierw jednoskadnikowych).

Schnicie przez odparowanie rozpuszczalnika.

Schnicie przez utlenianie substancji bonotwrczej.
Lakiery dwuskadnikowe (2K)
Schnicie na skutek reakcji chemicznej
pomidzy dwoma skadnikami lakieru lub
wiksz ich liczb.

wyschnita warstwa
lakierowa
rozpuszczalnik

substancja bonotwrcza
214_025
Schnicie przez odparowanie rozpuszczalnika

19

Lakiernictwo podstawy
Schnicie przez utlenianie substancji
bonotwrczej
Odparowanie rozpuszczalnika nastpuje podczas kadego rodzaju schnicia.
Dodatkowo podczas schnicia przez utlenianie
zachodzi reakcja chemiczna substancji bonotwrczej z tlenem atmosferycznym.
Schnicie mona przyspieszy przez dodanie
utwardzacza.

Wyschnita powoka lakierowa ma inne

wasnoci chemiczne, ni pierwotna substancja
bonotwrcza.
Dlatego rozpuszczalniki zawarte w lakierze nie
rozpuszczaj jej.
Take w tym przypadku podwyszona temperatura przyspiesza proces twardnienia, gdy
rozpuszczalniki szybciej odparowuj.

214_026
Schnicie przez utlenianie substancji bonotwrczej

Schnicie na skutek reakcji chemicznej

pomidzy dwoma skadnikami lakieru lub
wiksz ich liczb
Powoka lakierowa tworzy si na skutek reakcji
chemicznej lub polimeryzacji skadnikw lakieru.
Jeeli reakcja zachodzi w temperaturze otoczenia, skadniki miesza si tu przed naoeniem
lakieru.

Gdy natomiast do rozpoczcia reakcji chemicznej potrzebna jest wysza temperatura,

lakier jest dostarczany ju zmieszany.
Taki lakier nazywa si lakierem termoutwardzalnym.

214_027
Schnicie na skutek reakcji chemicznej pomidzy skadnikami lakieru

20

Jeeli przed naoeniem lakieru trzeba wymiesza dwie substancje, mamy do czynienia z
lakierem dwuskadnikowym.
Te skadniki to:
ywica
utwardzacz (zwany te katalizatorem
utwardzania), czasem z dodatkiem aktywatora (przyspieszacza)
Skadniki znajduj si w osobnych pojemnikach z odpowiednimi rozpuszczalnikami.
Bezporednio przed uyciem miesza si je
w okrelonym stosunku.
Suy do tego cylindryczne naczynie oraz
miarka, bdca jednoczenie mieszadem.
Schnicie lakieru dwuskadnikowego przebiega szybciej w podwyszonej temperaturze.
Powoka lakierowa ma inne wasnoci chemiczne, ni skadniki pierwotne.

rozcieczalnik

Lakiery dwuskadnikowe maj du odporno

chemiczn i fizyczn.

lakier

utwardzacz

214_028
Miarka suca jako mieszado

21

Lakierowanie przemysowe
Lakierowanie w procesie produkcji
samochodu
Przebieg lakierowania nadwozia przypomina
produkcj tamow i jest optymalnie dostosowany do uywanej technologii.

fosforanowanie

mycie i odtuszczanie

kpiel odzyskowa

pukanie
pukanie
uszczelnianie
czyszczenie
kataforeza
zabezpieczanie
antykorozyjne
podwozia

lakierowanie
nawierzchniowe

podkadowanie

kontrola

214_029
Proces przemysowego lakierowania nadwozi

22

Blachy ocynkowane
Blacha ocynkowana to blacha stalowa, pokryta
warstw cynku. Zadaniem cynku jest ochrona
stali przed korozj. W przypadku niewielkich
uszkodze powoki lakierowej, gdy odkryta
zostanie goa blacha, utlenianiu ulega cynk.
Jest to tzw. ochrona anodowa, w ktrej cynk
odgrywa rol protektora.

cynk (Zn)
stal
cynk (Zn)

Nakadanie powoki cynkowej moe si odbywa elektrolitycznie lub przez zanurzenie

w pynnym metalu.
Ponadto rozrnia si cynkowanie jednostronne i dwustronne. Powoka cynkowa ma
grubo 5 10 m, zalenie od zastosowania
blachy.
Blachy cynkowane ogniowo mona rozpozna
po charakterystycznym wzorze na
powierzchni.
Blachy przeznaczone do lakierowania s cynkowane elektrolitycznie.

214_030
Blacha ocynkowana dwustronnie

Przygotowanie blachy: mycie i

odtuszczanie
Pierwszym etapem lakierowania przemysowego jest umycie i odtuszczenie nadwozia.
Nadwozie jest zanurzane w kpieli myjcej,
a potem odtuszczane natryskowo za pomoc
rozpuszczalnikw.
Po opukaniu i wysuszeniu blachy s odtuszczone.

Fosforanowanie
Fosforanowanie odbywa si przez zanurzanie
nadwozia w kadziach, napenionych roztworami rnych fosforanw.
Na powierzchni blach powstaje wwczas krystaliczna warstwa fosforanw metali, zapewniajca ochron antykorozyjn oraz bardzo
dobr przyczepno kolejnych warstw.

214_031
Mycie i odtuszczanie

23

Lakierowanie przemysowe
Kataforetyczne gruntowanie zanurzeniowe
(KTL)
Po fosforanowaniu nadwozie poddawane jest
gruntowaniu kataforetycznemu, ktre nadaje
mu doskona odporno na korozj.
Kataforeza jest to zjawisko ruchu dodatnio
naadowanych czstek zawiesiny w stron
elektrody ujemnej pod wpywem pola elektrycznego. Uywa si rwnie oglniejszego
pojcia elektroforezy, ktre oznacza zarwno
ruch czstek w stron elektrody ujemnej, jak
i dodatniej.
Nadwozie jest cakowicie zanurzane w elektrolicie, bdcym roztworem farby gruntujcej.
Do nadwozia jest przyczony ujemny biegun
rda prdu staego. Biegun dodatni jest
poczony z szeregiem elektrod (anod), rwnie zanurzonych w kpieli.
Wytworzone pole elektryczne powoduje przemieszczanie si naadowanych dodatnio
czstek farby w stron nadwozia (katody)
i osadzanie si na nim.
Zalety:
Pokrywane s wszystkie powierzchnie
zewntrzne, wewntrzne oraz profile
zamknite.
Warstwa jest rwnomiernie rozoona.
Gruntowanie kataforetyczne wytwarza warstw gruntu gruboci do 20 m.
Po gruntowaniu odbywa si pukanie, ktre
usuwa nieprzywizane pozostaoci farby.
Ostatnie pukanie jest przeprowadzane
w wodzie cakowicie zdemineralizowanej.
Po ociekniciu nadwozie trafia do suszarki,
gdzie grunt utwardza si w temperaturze
180 C.
Fabryczne czci zamienne s rwnie gruntowane kataforetycznie.
24

214_032
Kataforetyczne gruntowanie zanurzeniowe

Uszczelnianie
Poczenia blach (zakadki, krawdzie, spawy)
uszczelnia si poliuretanow mas uszczelniajco duej lepkoci.
Jest ona nakadana natryskowo w celu
ochrony tych miejsc, szczeglnie naraonych
na korozj.

214_033
Nakadanie masy uszczelniajcej

Ochrona podwozia przed uderzeniami

kamieni
Obszary szczeglnie naraone na uderzenia
kamieni s dodatkowo chronione.
Uywa si do tego specjalnych podkadw
(mas) o duej lepkoci i elastycznoci.
W ten sposb s najczciej chronione nadkola i podoga samochodu.

Podkad
Kolejn warstw jest podkad, zwany te midzywarstw lub wypeniaczem. Jego zadaniem
jest wyrwnanie drobnych nierwnoci blachy
i ujednolicenie powierzchni.

214_034
Ochrona przed uderzeniami kamieni

Podkad jest nakadany metod elektrostatyczn. Specjalne rozpylacze rotacyjne

nakadaj elektrycznie naadowane czstki
lakieru na rwnie naadowane nadwozie.
Zalet tej metody jest znaczna oszczdno
lakieru.
Podkad schnie w temperaturze 170 C. Po
utwardzeniu i ostygniciu moe by jeszcze
potrzebne szlifowanie korygujce. Ostatnim
etapem jest czyszczenie nadwozia.
25

Lakierowanie przemysowe
Lakierowanie nawierzchniowe
Ostatni warstw jest lakier nawierzchniowy.
Nadaje on powierzchni nadwozia:

Lakier jednowarstwowy

kolor
poysk
specjalne efekty optyczne
twardo

lakier
nawierzchniowy
podkad

Lakier nawierzchniowy moe by jedno- lub

dwuwarstwowy.
W przypadku lakieru dwuwarstwowego najpierw nakadany jest lakier bazowy, potem
lakier bezbarwny.

grunt
kataforetyczny
warstwa
fosforanowa

W lakierze dwuwarstwowym lakier bazowy jest

odpowiedzialny za kolor i efekt (metalizowany,
perowy), a lakier bezbarwny za twardo
i poysk.
Lakier jednowarstwowy sam spenia funkcj
ochronn, w przypadku lakieru dwuwarstwowego funkcj t peni lakier bezbarwny.

cynk

Lakier dwuwarstwowy

lakier
bezbarwny

Lakier nawierzchniowy jest nakadany metod

elektrostatyczn, tak samo jak lakier podkadowy. Ta metoda ma wiele zalet w porwnaniu
z tradycyjn technologi natryskow.

lakier
bazowy
podkad
grunt
kataforetyczny
warstwa
fosforanowa

Lakiery metalizowane s nakadane

tradycyjn metod natryskow przez
automaty lakiernicze.
Nakadanie takich lakierw metod
elektrostatyczn prowadzioby do
specyficznego uoenia opikw aluminium w warstwie lakierowej, ktrego nie daoby si odtworzy
w warunkach warsztatu lakierniczego.

26

cynk

214_035
Lakier jedno- i dwuwarstwowy

Ochrona profili zamknitych

Po lakierowaniu zabezpiecza si profile
zamknite pynnym woskiem.
Jest to skuteczna i trwaa ochrona tych elementw przed korozj.
Dodatkowym zabiegiem jest wypenienie niektrych przestrzeni zamknitych piank poliuretanow, co zapobiega powstawaniu
haasw w tych miejscach.

profil
zamknity

pistolet do
konserwacji
profili
zamknitych
214_036
Konserwacja profili zamknitych

27

Lakierowanie renowacyjne
Naprawa lakiernicza
Istnieje dua rnica pomidzy lakierowaniem
przemysowym (czyli podczas produkcji samochodu) a lakierowaniem renowacyjnym
w warsztacie.
Podczas produkcji lakierowaniu podlega tylko
nieuzbrojone nadwozie bez silnika, okadzin,
obi itp.
Natomiast do lakierowania w warsztacie nie
wymontowuje si tych elementw, chyba e
chodzi o wymian caego nadwozia.
Wszystkie elementy i powierzchnie, ktre nie
bd lakierowane, trzeba starannie zasoni.

Lakier uywany w warsztacie musi schn

w niszej temperaturze, gdy tworzywa
sztuczne, mechanizmy i urzdzenia elektroniczne nie powinny by nagrzewane powyej
60 70 C.
Do wykonania naprawy lakierniczej trzeba
dysponowa odpowiednim wyposaeniem,
narzdziami i rodkami pomocniczymi.
Blisze informacje na temat niezbdnego
wyposaenia warsztatu lakierniczego podano
w zeszycie nr 215 Lakiernictwo samochodowe. Lakierowanie nawierzchniowe.

Lakier naoony fabrycznie ma zawsze jednorodn struktur, a pigmenty metaliczne czy

mikowe s zawsze jednakowo uoone.
Natomiast wygld i struktura lakieru
naoonego w warsztacie stanowi swoisty
podpis lakiernika.

214_037
Naprawa lakiernicza

28

Przebieg naprawy samochodu

Naprawa lakiernicza skada si z dwch etapw:
Przygotowanie powierzchni, czyli zabezpieczenie antykorozyjne i wyrwnanie nierwnoci.
Lakierowanie nawierzchniowe, ktre odtwarza pierwotny wygld elementu.
Napraw lakiernicz najczciej poprzedza
naprawa blacharska, podczas ktrej prostuje
i wymienia si uszkodzone elementy nadwozia.
Nastpnie s one lakierowane, co zabezpiecza je przed korozj, wyrwnuje nierwnoci
powierzchni i przywraca im pierwotny wygld.

Lakierowanie nawierzchniowe
Lakier nawierzchniowy tworzy ostatni,
zewntrzn powok ochronn nadwozia.

Informacje o lakierowaniu
nawierzchniowym podano
w rozdziale Podstawy.
Prawidowe nakadanie lakieru
nawierzchniowego opisano
w zeszycie nr 215 Lakiernictwo
samochodowe. Lakierowanie
nawierzchniowe.

Przygotowanie powierzchni
Stosowane materiay przygotowuj powierzchni do naoenia lakieru.
W adnym przypadku nie wolno lakierowa
goej blachy lakierem nawierzchniowym.
W lakiernictwie renowacyjnym stosuje si
nastpujce materiay, suce do przygotowania powierzchni:
szpachlwk
grunt
podkad
Lakier nawierzchniowy nakada si na warstw
gruntu, warstw podkadu lub star powok
lakierow.
Przed naoeniem lakieru powierzchnia musi
by przeszlifowana materiaem odpowiednim
do uywanego lakieru.

214_038
Przebieg naprawy samochodu

29

Lakierowanie renowacyjne
Przygotowanie powierzchni do
lakierowania
Aby lakier mia dobr przyczepno, podoe
musi by prawidowo przygotowane.
Najwaniejszymi etapami przygotowania s:
czyszczenie, usuwanie korozji i szlifowanie.
Czyszczenie nadwozia
Pierwsz czynnoci po przyjciu samochodu
lub czci nadwozia do naprawy lakierniczej
jest dokadne umycie wszystkich powierzchni.
Samochd naley przed napraw umy
w caoci.
Powierzchnie przeznaczone do lakierowania
czyci si rodkami odtuszczajcymi (zmywaczami do silikonu), a na koniec przeciera ciereczk antystatyczn.

214_039A
Czyszczenie nadwozia

Usuwanie korozji
Jeeli podczas naprawy nadwozia zostan
usunite fabryczne warstwy ochronne, istnieje
niebezpieczestwo korozji.
Najwiksze zagroenie wystpuje wtedy, gdy
nadwozie nie jest lakierowane bezporednio
po naprawie.
Jeeli pojawi si ogniska korozji, trzeba je
usun przez szlifowanie.
Naley przy tym tak dobra wyrb cierny, by
cakowicie usun korozj, nie zmniejszajc
niepotrzebnie gruboci blachy.
Po przeszlifowaniu mog jednak pozosta niewidoczne ogniska korozji.
Usuwa si je przez pasywacj blachy (nakadanie gruntu antykorozyjnego, np. opartego na
kwanym fosforanie cynku), ktra wytwarza na
jej powierzchni warstw ochronn.

30

Substancj pasywujc mona nakada tylko

na go lub ocynkowan blach stalow.
Nie zabezpiecza si w ten sposb aluminium
ani innych materiaw.
Waciwe gruntowanie musi nastpi najpniej 20 minut po pasywacji, gdy po tym czasie
dziaanie ochronne substancji pasywujcej
zanika, a nawet pojawia si dziaanie
odwrotne.

Odtuszczanie powierzchni

rodek
odtuszczajcy
(rozpuszczalnik)

Do uzyskania dobrej przyczepnoci lakieru

konieczne jest przedmuchanie powierzchni
spronym powietrzem i odtuszczenie jej.
Odtuszczanie przeprowadza si, nakadajc
niewielkimi porcjami rozpuszczalnik (zmywacz
do silikonu - niem. Silikonentferner). Nastpnie
zanim rozpuszczalnik odparuje ciera si
go czyst i such szmatk.
Uywany rozpuszczalnik musi rozpuszcza
zanieczyszczenia, ale nie moe wchodzi
w reakcj z podoem.
Podczas wycierania rozpuszczalnik powinien
odparowywa powoli, aby efekt odtuszczania
by jak najlepszy.
Pozostawienie rozpuszczalnika do wyschnicia nie czyci powierzchni, a jedynie przesuwa
zanieczyszczenia w inne miejsce.
Oduszczanie jest niezbdne nie tylko przed
lakierowaniem, ale te przed szlifowaniem.
S ku temu dwa powody:
Podczas szlifowania tustej powierzchni
tworz si grudki z tuszczu i pyu szlifierskiego.
Powstaj wyrane lady szlifowania a sam
wyrb cierny szybko si zuywa.
Ziarna cierne wpychaj tuszcz i olej
w gb materiau podoa, skd trudno je
potem usun.

214_039
Otuszczanie powierzchni

Szlifowanie podoa
Aby kolejne warstwy miay dobr przyczepno, trzeba nada powierzchni waciw
chropowato.
Robi si to przez szlifowanie wyrobem ciernym o odpowiedniej ziarnistoci.
Do uzyskania pynnych przej pomidzy star
powok lakierow a go blach niezbdne
jest przeszlifowanie krawdzi starej powoki.
Takie krawdzie szlifuje si szlifierk oscylacyjn i papierem o ziarnistoci P80 lub P100.

Szlifowanie krawdzi

przed

po

214_040
Szlifowanie podoa

31

Lakierowanie renowacyjne
Gruntowanie antykorozyjne
Gruntowanie goej blachy
Podczas naprawy lakierniczej naley stara
si na ile jest to technicznie moliwe
odtworzy fabryczne zabezpieczenie antykorozyjne.

podkad

grunt
reaktywny

Jeeli obrbka doprowadzia do odsonicia

goej blachy, trzeba to miejsce zagruntowa.
Uywane s nastpujce rodzaje farb gruntujcych:
poliwinylowy grunt reaktywny (fosforanujcy)
grunt epoksydowy

blacha

Gruntowanie gruntem reaktywnym

Grunt reaktywny to chemoutwardzalny poliwinylowy materia gruntujcy, znany take pod
nazw Wash Primer.
W temperaturze 20 C nadaje si do nakadania przez 24 godziny po wymieszaniu skadnikw.
Podkad nakada si po wyschniciu gruntu
reaktywnego, ktry nadal pozostaje aktywny
chemicznie.
Warstwa gruntu reaktywnego daje si bardzo
dobrze szlifowa.
Szlifuje si j na sucho, materiaem
o ziarnistoci P400.
Grunt nakada si cienkimi warstwami (2 do 3)
w odstpie ok. 5 minut.
Czas schnicia przed naoeniem warstwy
podkadu wynosi 30 do 90 minut
w temperaturze 20 C.

32

214_041
Gruntowanie gruntem reaktywnym

Na warstw gruntu reaktywnego nie

wolno nakada szpachlwki poliestrowej, gdy w stanie nieutwardzonym rozpuszcza ona materia
gruntujcy. Jako kolejna warstwa
musi by zastosowany podkad.
Natomiast dopuszczalna jest kolejno odwrotna, tzn. nakadanie
gruntu reaktywnego na utwardzon
szpachlwk, gdy taka szpachlwka nie jest ju aktywna chemicznie.

Gruntowanie gruntem epoksydowym

Na grunt epoksydowy mona bezporednio
nakada szpachlwk poliestrow, niezalenie od gruboci warstwy.

podkad

grunt epoksydowy

Mona stosowa grubsz warstw gruntu,

dziki czemu moe on rwnie peni rol
podkadu.
Czas schnicia wynosi ok. 4 godziny przy
20 C, a wic jest do dugi.
Ten rodzaj gruntowania stosuje si
w przypadku powierzchni przewidzianych do
szpachlowania tak by nie nakada szpachlwki na go blach.
blacha
szpachlwka poliestrowa
214_042
Gruntowanie gruntem epoksydowym

Wskazwka:
Lakier czy grunt zachowuj swoj aktywno
chemiczn od pooenia a do wyschnicia.
Mona naoy wtedy kolejn, kompatybiln
warstw lakieru metod mokre na mokre,
bez koniecznoci szlifowania warstwy
poprzedniej.
Jeeli lakier utraci aktywno chemiczn,
konieczne jest szlifowanie wykoczeniowe.
Podczas schnicia lakieru mona wyrni
trzy stopnie wyschnicia:
Pyosucho: py nie przykleja si do
powoki lakierowej. Pod wpywem nacisku
na lakierze pozostaj lady.
Sucho montaowa: pomalowan cz
mona zamontowa. Tylko silny nacisk
pozostawia lady na lakierze. Powoka
lakierowa nie jest jeszcze cakowicie utwardzona.
Sucho uytkowa: pomalowana cz
moe by uytkowana zgodnie
z przeznaczeniem albo np. szlifowana.
33

Lakierowanie renowacyjne
Szpachlowanie
Szpachlwka poliestrowa
Szpachlwka powinna by nakadana tylko
cienk warstw. Gruba warstwa szpachlwki,
ktr wyrwnuje si le naprawion blach,
prowadzi do powstawania bdw lakierniczych.
Szpachlwka poliestrowa jest materiaem
dwuskadnikowym.
ywic i utwardzacz (katalizator)
miesza si ze sob tu przed uyciem. Ilo
dodanego utwardzacza musi cile odpowiada wytycznym producenta szpachlwki.
Zazwyczaj s to 2 3 g utwardzacza na 100 g
szpachlwki (2 3 % wagowych).
Utwardzacz jest zabarwiony na czerwono, aby
uatwi dokadne wymieszanie skadnikw.
W szpachlwce po wymieszaniu nie moe by
widocznych czerwonych smug.

Wymieszana szpachlwka ma bardzo krtki

czas twardnienia (5 do 10 minut), dlatego
trzeba j szybko i precyzyjnie nakada.
Narzdzia uywane do szpachlowania mona
czyci rozpuszczalnikiem uniwersalnym.
Nie naley przygotowywa wicej szpachlwki ni potrzeba, gdy szybko traci ona
swoj cigliwo i przyczepno.
Zbyt mao utwardzacza
Szpachlwka nie twardnieje w przewidzianym czasie. Szlifowanie jest utrudnione,
poniewa pozostaj wyrane lady obrbki
a wyrb cierny szybko si zapycha.
Zbyt duo utwardzacza
Szpachlwka nie twardnieje szybciej.
W masie pozostaje aktywny utwardzacz,
ktry reaguje nastpnie z pigmentami
podkadu lub lakieru. Efektem s przebarwienia lakieru, objawiajce si w postaci
plam i linii (tzw. krwawienie).

Kolejno czynnoci

szpachlwka
poliestrowa

utwardzacz

214_043

34

Mieszanie szpachlwki poliestrowej

Szpachlowanie
Sposb naoenia szpachlwki decyduje
o sukcesie caej naprawy lakierniczej.
Dewiza:
Im wicej czasu powicisz na szpachlowanie, tym mniej trzeba bdzie potem szlifowa.
Naprawion blach trzeba odtuci
i przeszlifowa.
Warstwa szpachlwki nie moe by grubsza
ni 400 do 500 m po szlifowaniu.
Szpachlwk poliestrow mona nakada
tylko na blach stalow. Nie ma ona wystarczajcej przyczepnoci do blachy ocynkowanej.
W razie potrzeby naley uywa szpachlwki
uniwersalnej, ktra ma doskona przyczepno zarwno do stali, jak i do powoki cynkowej.
Szpachlwk poliestrow mona te nakada
na grunt epoksydowy.

powoka
cynkowa

Kilka uwag na temat szpachlowania:

Podczas przechowywania szpachlwki ywica
moe ulec zgalareceniu lub rozwarstwi si
(czstki stae opadaj na dno pojemnika).
Przed uyciem dokadnie wymiesza zawarto pojemnika, aby osign jednorodn mieszanin ywicy i czstek staych.
Dodanie utwardzacza do le wymieszanej
ywicy powoduje, e proporcje tych skadnikw s niewaciwe. Cz utwardzacza
wymiesza si nie z ywic, a z czstkami
staymi, ktre nie bior udziau w reakcji utwardzania.
Do nabierania materiau z pojemnika uywa
tylko czystych narzdzi. Resztki szpachlwki
lub utwardzacza inicjuj w pojemniku reakcje
chemiczne, ktre czyni materia niezdatnym
do uycia.

szpachlwka
uniwersalna

lakier

Metody szpachlowania
stal
Miejsce do szpachlowania

szpachlwka
standardowa

grunt epoksydowy
214_044

Szpachlowanie blachy ocynkowanej

35

Lakierowanie renowacyjne
Szlifowanie szpachlwki
Szpachlwka poliestrowa ma krtki czas
schnicia (ok. 30 min w temperaturze 20 C),
a zatem mona j szlifowa wkrtce po
naoeniu.
Szlifowanie niewystarczajco wyschnitej
szpachlwki ma te same negatywne skutki, co
szpachlwki ze zbyt ma iloci utwardzacza:
zaklejanie wyrobu ciernego przez lepk
ywic.
Przemycie powierzchni rodkiem odtuszczajcym uatwia i przyspiesza szlifowanie
oraz poprawia jego efekty.

Szpachlwk poliestrow mona

szlifowa tylko na sucho.
Nie wolno uywa wody.
Szpachlwka poliestrowa wchania
wod. Podczas suszenia lakieru
nawierzchniowego mog wtedy
powstawa pcherze (tzw. odgotowanie), wiksze jest te ryzyko pniejszej korozji.

Do szlifowania szpachlwki uywa si wyrobw o redniej ziarnistoci P80 lub P120.

Na koniec wykonuje si szlifowanie wykaczajce wyrobem o ziarnistoci P240.
Do szlifowania mona uy narzdzi rcznych
(rnego rodzaju klockw szlifierskich) lub
elektrycznych.
Do duych, gadkich powierzchni najlepiej
nadaj si szlifierki oscylacyjne.
Natomiast powierzchnie o skomplikowanym
ksztacie najlepiej szlifuje si szlifierk mimorodow (oscylacyjno-rotacyjn).

szlifierka
pneumatyczna

214_045A

szlifierka
rotacyjna

214_045B

szlifierka
oscylacyjna

214_045C

szlifierka
oscylacyjnorotacyjna

214_045

36

Narzdzia do szlifowania rcznego

214_045D
Narzdzia do szlifowania maszynowego

Jeeli po szlifowaniu trzeba naoy dodatkow warstw szpachlwki, naley wpierw

oczyci powierzchni pistoletem przedmuchowym, rodkiem odtuszczajcym
i ciereczk antystatyczn.
Najczciej potrzebne jest tylko jednorazowe
naoenie dwch warstw szpachlwki.

przeszlifowana szpachlwka

Podczas szpachlowania a przede wszystkim

podczas szlifowania trzeba chroni pozostae elementy samochodu przed zabrudzeniem.
Jeeli w trakcie szlifowania szpachlwki zostanie odkryta goa blacha, trzeba to miejsce
zagruntowa antykorozyjnie i pokry
podkadem.
Podkad naley naoy tak, by caa szpachlwka zostaa nim pokryta. Obszar
podkadowany musi by zatem wikszy, ni
obszar szpachlowany.
Lakier wok szpachlowanego miejsca naley
zmatowi. Powinien to by obszar ok. 15 cm
od brzegu szpachlwki.

obszar matowany
214_046

Do matowania mona uy:

Matowanie

wkniny ciernej
konwencjonalnego wyrobu ciernego
szlifierki

37

Lakierowanie renowacyjne
Podkadowanie
Podkad (zwany take wypeniaczem) tworzy
warstw, na ktr mona naoy lakier
nawierzchniowy. Lakier nawierzchniowy wolno
nakada tylko na podkad lub na star
powok lakierow.

Podkad jest materiaem dwuskadnikowym na

bazie ywic akrylowych, o wasnociach
podobnych do lakieru dwuskadnikowego.
Moe zawiera rne pigmenty.
Zawarto czstek staych

Zadania podkadu
Podkad spenia nastpujce funkcje:
Wyrwnanie drobnych nierwnoci naprawianego obszaru blachy.
Pokrycie warstw gruntu antykorozyjnego
i szpachlwki.
Wytworzenie midzywarstwy, ktra pozwala
uzyska dobry efekt lakierowania
nawierzchniowego.

Sia krycia podkadu zaley od zawartoci

w nim czstek staych.
Zawarto t okrela si wg klas:
Standard:
standardowa zawarto czstek staych
MS (medium solid):
podwyszona zawarto czstek staych
HS (high solid):
wysoka zawarto czstek staych

Nie wolno nakada lakieru nawierzchniowego

bezporednio na szpachlwk lub grunt antykorozyjny. Efektem byaby za jako powoki i
rozmaite bdy lakiernicze (np. absorpcja
lakieru nawierzchniowego).

substancja
bonotwrcza

pigment kryjcy

substancja
bonotwrcza

rozpuszczalnik

rozpuszczalnik

pigment
wypeniajcy

Dwuskadnikowy
podkad
akrylowy

Dwuskadnikowy
lakier akrylowy,
jednowarstwowy

214_047

38

Podkad dwuskadnikowy

Techniki nakadania

Receptury

Jedn z moliwoci jest nakadanie technik

mokre na mokre. Podkad jest wtedy stosowany jako midzywarstwa lub izolacja, bez
wyrwnywania nierwnoci.
Lakier nawierzchniowy nakada si, gdy
podkad jest jeszcze aktywny chemicznie.

Rodzaj podkadu zaley od typu naprawy oraz

lakierowanego obszaru.
Przez wiadome zastosowanie odpowiedniego
utwardzacza, rozcieczalnika, rodkw
pomocniczych oraz ich stosunek mona uzyska dane waciwoci podkadu.

Podkad do szlifowania jest metod stosowan najczciej. Czeka si wtedy, a podkad

cakowicie wyschnie (stwardnieje), a potem
szlifuje si go.

Wany jest dobr rozcieczalnika i ywicy do

temperatury panujcej w warsztacie:

Podkad barwiony stosuje si, gdy trzeba

maksymalnie ograniczy liczb warstw lakieru
nawierzchniowego (aby unikn rnicy
odcieni).
Dziki domieszce lakieru nawierzchniowego
podkad zyskuje waciwy kolor.

- szybkadla temperatury poniej 18 C

- rednia dla temperatury 18 25 C
- wolna dla temperatury powyej 25 C
ywotno podkadu akrylowego wynosi 30 do
60 minut.
Nie nakada wicej podkadu, ni to jest
potrzebne!

Zastosowanie farb podkadowych

Lakierowany element

Waciwy podkad

wymienione elementy nadwozia

Standard lub MS

elementy naprawiane miejscowo

MS

elementy naprawiane cakowicie

HS

czci wewntrzne

mokre na mokre

elementy o normalnej jakoci powierzchni

mokre na mokre

elementy o podwyszonej jakoci

powierzchni

szlifowalny

lakier o niewielkiej sile krycia

dajcy si barwi

39

Lakierowanie renowacyjne
Podkadowanie
W przypadku wymiany elementu lub jego
cakowitej naprawy podkad nakada si na
cay element.
Natomiast po naprawie miejscowej nakada si
podkad tylko na obszar zaszpachlowany
i zagruntowany.
Podkad natryskuje si pistoletem,
wyposaonym w dysz do farb podkadowych
najlepiej w kabinie lakierniczej.
Najlepszy efekt uzyskuje si, stosujc pistolet
niskocinieniowy (typu HVLP = high volumelow pressure = dua objto, niskie cinienie).

Trzeba cile przestrzega podawanych czasw schnicia, zwaszcza w przypadku warstw

o redniej i duej gruboci. W przeciwnym
razie pojawiaj si rne bdy lakiernicze,
wywoane niedostatecznym wyschniciem
podkadu.
Czas schnicia pomidzy nakadaniem kolejnych warstw wynosi 5 do 10 minut.

Przed podkadowaniem trzeba oklei

ssiednie elementy.

Podkadowanie po naprawie

szpachlowanie

szpachlwka

podkadowanie

Podkadowanie po naprawie

szpachlowanie

podkad

podkadowanie

214_048

40

Podkadowanie

Natrysk podkadu
W przypadku podkadw przeznaczonych do
szlifowania trzeba wykona wicej ni jeden
natrysk, by wyrwna nierwnoci powierzchni
materiau.
Na przykad po naprawie czciowej warstwa
podkadu na miejscu szpachlowanym musi by
grubsza, ni na obszarze ssiednim.
Jeeli nakadanych jest kilka warstw podkadu,
kada kolejna warstwa musi pokry mniejszy
obszar, ni warstwa poprzednia.

Przyczyna
Podczas kadego natrysku pistoletem na
obrzeu malowanego obszaru osadza si
mga podkadu.
Jeeli kolejne warstwy podkadu przykryj t
mg, osad zostanie odsonity przez szlifowanie.
Po lakierowaniu takiego miejsca widoczne s
wady, spowodowanych absorpcj (wsikaniem) lakieru nawierzchniowego.

Prawidowy sposb nakadania kolejnych warstw

mga podkadu
szlifowanie

Nieprawidowy sposb nakadania kolejnych warstw

mga podkadu
szlifowanie

wada lakiernicza
(absorpcja lakieru
nawierzchniowego)

214_038

Sposb natryskiwania podkadu

41

Lakierowanie renowacyjne
Szlifowanie podkadu
Warstwa podkadu musi zosta dokadnie
przeszlifowana. Bdy podczas tej operacji s
potem widoczne przez warstw lakieru.
Podkad mona szlifowa dopiero wtedy, gdy
cakowicie wyschnie.
Naley na to zwrci szczegln uwag,
zwaszcza gdy powoka ma wiksz grubo.
Szlifowanie niewyschnitego podkadu pozostawia lady i prowadzi do zaklejania wyrobu
ciernego.
Czas schnicia zaley od rodzaju podkadu
i gruboci powoki moe wynosi od 3 do 12
godzin w temperaturze 20 C.

Nieprawidowy przebieg szlifowania

podkadu

Wyrb cierny
P240

P80

Szlifowanie stopniowe nieprawidowy

przebieg

powierzchnia do szlifowania

Szlifowanie dzieli si na:

szlifowanie zgrubne
szlifowanie wykaczajce

1. szlif za pomoc P80

Szlifowanie zgrubne wykonuje si wyrobem

o grubym ziarnie. Zadaniem jest wyrwnanie
warstwy podkadu na caej naprawianej
powierzchni.
Przez szlifowanie wykaczajce uzyskuje si
odpowiedni struktur powierzchni, zapewniajc dobr przyczepno lakieru i ukrycie
przez lakier ladw szlifowania. Uywa si tu
wyrobw drobnoziarnistych.

2. szlif za pomoc P240

3. nakadanie lakieru

widoczne lady szlifowania

214_047A
Widoczne lady szlifowania

42

Szlifowanie stopniowe
Prawidowy przebieg szlifowania podkadu

Wyrb cierny
P80

P240

P150

Szlifowanie stopniowe prawidowy przebieg

Szlifowanie stopniowe zaczyna si wyrobem

gruboziarnistym i koczy wyrobem drobnoziarnistym.
Pomidzy kolejnymi stosowanymi wyrobami
nie moe by zbyt duej rnicy ziarnistoci,
gdy zostayby wtedy zeszlifowanie tylko
szczyty midzy rowkami.
Zasad jest przeskok najwyej o 3 stopnie
ziarnistoci wg skali FEPA (patrz str. 8).
Szlifowanie wykaczajce w przypadku
lakieru jedno- i dwuwarstwowego

powierzchnia do szlifowania

Szlifowanie wykaczajce podkadu wykonuje si inaczej przed lakierem jednowarstwowym, a inaczej przed lakierem
dwuwarstwowym.

1. szlif za pomoc P80

Powoka lakieru jednowarstwowego jest grubsza, ni lakieru dwuwarstwowego.

W przypadku lakieru dwuwarstwowego tylko
lakier bazowy wyrwnuje lady szlifowania
lakier bezbarwny nie bierze w tym udziau.
Dlatego lakier jednowarstwowy moe wyrwna gbsze lady szlifowania.

2. szlif za pomoc P150

3. szlif za pomoc P240

Szlifowanie na sucho i na mokro

4. nakadanie lakieru

brak ladw szlifowania

214_047A

Podkad mona szlifowa na sucho lub na

mokro.
Szlifowanie na sucho daje w krtszym czasie
ten sam efekt, co szlifowanie na mokro.
Szlifowanie na mokro wykonuje si rcznie;
powstaje wtedy dua ilo odpadw.
Do szlifowania na sucho uywa si szlifierek
z odsysaniem pyu.
Do szlifowania na mokro mona uywa wyrobw o drobniejszym ziarnie, ze wzgldu na
dodatkowe szlifujce dziaanie wody.

Brak ladw szlifowania

43

Sprawdzamy swoj wiedz

44

1.)

Co to jest utlenianie?

Reakcja chemiczna pomidzy wod a powierzchni metalu.

Reakcja chemiczna pomidzy dwoma materiaami, podczas ktrej zachodzi wymiana elektronw.

Reakcja chemiczna pomidzy tlenem atmosferycznym a powierzchni metalu.

2.)

Co nazywamy ogniwem galwanicznym?

Ukad skadajcy si z anody i katody.

Ukad skadajcy si z dwch katod.

Ukad skadajcy si z dwch anod.

3.)

Dlaczego uywa si cynku do zabezpieczania antykorozyjnego blach nadwoziowych?

Dlatego, e ma wiksz skonno do utleniania ni stal.

Dlatego, e ma mniejsz skonno do utleniania ni stal.

Dlatego, e zwiksza wytrzymao stali.

4.)

Ktre materiay s uywane jako cierniwo?

szmergiel, korund i kwarc

szmergiel, korund i wglik krzemu

szmergiel, korund i karborund

korund, karborund i diament

5.)

Ktre wypowiedzi na temat ziarnistoci wyrobw ciernych s prawidowe?

Wielko ziarna jest okrelana wg skali FEPA.

Oznaczenie wielkoci ziarna jest zbudowane wg wzoru: liczba-P-liczba.

Ziarnisto jest okrelana na podstawie redniej wielkoci ziarna w danej partii.

6.)

Co to jest grunt?

Warstwa suca do zamknicia porw materiau.

Warstwa wyrwnujca nierwnoci powierzchni.

Warstwa zapewniajca dobr przyczepno powoki lakierowej.

Warstwa antykorozyjna.

7.)

Jakie s podstawowe skadniki lakieru?

substancja bonotwrcza, rozpuszczalnik, rozcieczalnik

substancja bonotwrcza, pigmenty, rozpuszczalnik, rodki pomocnicze

pigmenty, rozpuszczalnik, utwardzacz

substancja bonotwrcza, utwardzacz, rodki pomocnicze

8.)

Jakie s sposoby wysychania lakierw samochodowych?

Schnicie przez odparowanie rozpuszczalnika.

Schnicie na skutek reakcji chemicznej pomidzy rozpuszczalnikiem a substancj bonotwrcz.

Schnicie przez utlenianie substancji bonotwrczej.

Schnicie przez czenie czsteczek (polimeryzacj).

45

Sprawdzamy swoj wiedz

9.)

Co nazywamy lakierem dwuskadnikowym?

Lakier, skadajcy si z dwch gwnych skadnikw: substancji bonotwrczej i pigmentu.

Lakier, ktry przed naoeniem trzeba przygotowa z dwch skadnikw.

Lakier, ktry zawiera oba skadniki: utwardzacz i aktywator.

10.) Jaki jest przebieg lakierowania przemysowego?

A

fosforanowanie, kataforeza, podkadowanie, lakierowanie nawierzchniowe

fosforanowanie, cynkowanie, kataforeza, podkadowanie, lakierowanie nawierzchniowe

cynkowanie, kataforeza, fosforanowanie, podkadowanie, lakierowanie nawierzchniowe

11.) Co rozumiemy pod pojciem kataforezy?

A

Powok ochronn, chronic czci zamienne w magazynie.

Gruntowanie antykorozyjne nadwozi i czci zamiennych.

Czarn, matow powok lakierow.

12.) Jaki rodzaj gruntu jest najlepszy do zabezpieczenia wymienionego elementu, ktrego
powierzchnia jest go blach bez warstwy szpachlwki?

46

grunt reaktywny

grunt epoksydowy

aden z wymienionych

13.) Jaka jest rnica pomidzy szlifowaniem szpachlwki a szlifowaniem podkadu?

A

Podkad zawsze szlifuje si na sucho, szpachlwk mona szlifowa na sucho i na mokro.

Szpachlwk zawsze szlifuje si na sucho, podkad zawsze na mokro.

Szpachlwk zawsze szlifuje si na sucho, podkad mona szlifowa na sucho i na mokro.

14.) Co to jest podkad klasy HS?

A

Materia o duej zawartoci czstek staych.

Materia o duej zawartoci pigmentu.

Materia o duej zawartoci substancji bonotwrczej.

15.) Do ktrych elementw najlepiej nadaje si podkad klasy MS?

A

Do wymienionych elementw nadwozia.

Do elementw naprawianych miejscowo.

Do elementw naprawianych cakowicie

Do elementw wewntrznych.

16.) Jaka jest prawidowa kolejno uywanych wyrobw podczas szlifowania

stopniowego?
A

Szlif zgrubny za pomoc P80, szlif wykaczajcy za pomoc P240.

Szlif zgrubny za pomoc P80, szlif wygadzajcy za pomoc P150, szlif wykaczajcy za
pomoc P240.

Oba sposoby s prawidowe.

47

Glosariusz
absorpcja

duplex

1) fizyka: czciowe lub cakowite pochanianie energii

fali elektromagnetycznej lub promieniowania korpuskularnego podczas przechodzenia przez materi;
pochaniana energia jest zamieniana na ciepo
2) chemia: pochanianie gazu lub par przez ciecz albo
ciao stae, prowadzce do powstania rwnomiernego
rozkadu substancji pochanianej w objtoci ciaa
pochaniajcego
3) biologia: wchanianie cieczy, gazw i innych substancji
przez komrki

termin okrelajcy poczenie dwch skadnikw lub

funkcji; z aciskiego duplex = podwjny

elektroda

aceton

elektroforeza

atwo palna, bezbarwna ciecz o intensywnym zapachu;

wany rozpuszczalnik i rodek ekstrahujcy

oglna nazwa zjawiska ruchu elektrycznie naadowanych

czstek fazy rozproszonej w orodku dyspersyjnym pod
wpywem dziaania pola elektrycznego

element przewodzcy (najczciej metaliczny), wprowadzajcy lub odprowadzajcy prd elektryczny do

orodka, w ktrym si znajduje; elektrod dodatni nazywamy anod, a elektrod ujemn katod

aktywator katalizatora (promotor)

substancja zwikszajca aktywno katalizatora

elektroliza
proces zachodzcy w elektrolicie pod wpywem
przepywajcego prdu, prowadzcy do rozkadu elektrolitu

Carborundum
bardzo twardy materia cierny; tworz go ziarna wglika
krzemu lub dwutlenku glinu (aluminium)

emulgator (rodek emulgujcy)

substancja uatwiajca tworzenie si emulsji (np. guma
arabska)

celuloza
gwny skadnik ciany komrek rolinnych
estetyczny
pikny, gustowny, wysmakowany
coil
angielski termin, okrelajcy zwj czego; uywany czasami w odniesieniu do zwoju tamy ciernej
farba emulsyjna
cynk

farba, skadajca si z dyspersji substancji bonotwrczej

i pigmentw

symbol chemiczny Zn; pierwiastek metaliczny o liczbie

atomowej 30, nalecy do 12. grupy ukadu okresowego
(dawniej do grupy II B)
fenol
pochodna benzenu, zawierajca jedn grup hydroksylow; bezbarwna, krystaliczna substancja
o charakterystycznym zapachu
dyspersja
fizyka: ukad dyspersyjny to ukad niejednorodny, zoony
z co najmniej dwch faz; jedna faza (tzw. faza rozproszona) istnieje w postaci bardzo drobnych czstek i jest
rozproszona w drugiej (zwanej orodkiem dyspersyjnym); zarwno faza rozproszona jak i orodek dyspersyjny mog wystpowa w stanie staym, ciekym lub
gazowym; przykadami ukadw dyspersyjnych s zawiesiny, emulsje, aerozole i dym; w lakiernictwie terminem
dyspersja okrela si zawiesin drobnych czstek ciaa
staego w orodku ciekym

48

fosforany
sole kwasu fosforowego

fungicydy (rodki grzybobjcze)

Mohs

substancje, ktre ju w maym steniu s zabjcze dla

grzybw; istniej te rodki fungistatyczne, ktre jedynie
hamuj rozwj grzybw, jednak granica pomidzy fungicydami a fungistatykami jest pynna i czsto zaley jedynie od stenia substancji lub okresu jej stosowania

Friedrich Mohs, geolog niemiecki; wprowadzi klasyfikacj mineraw i stworzy w 1812 roku skal twardoci,
nazwan jego imieniem (skala Mohsa)

ogniwo galwaniczne
kataforeza
odmiana elektroforezy, polegajca na ruchu dodatnio
naadowanych czstek w stron katody

katalizator
1) chemia: substancja, ktra ju w bardzo maej iloci
zmienia szybko reakcji chemicznej (najczciej przyspiesza j), nie zuywajc si przy tym; typowymi katalizatorami s np. tlenek wanadu, platyna, rod, nikiel, rne
nadtlenki, wgiel aktywny, kompleksy metaloorganiczne
czy jonity;
2) technika: element ukadu wylotowego silnika spalinowego

rdo prdu elektrycznego, w ktrym energia elektryczna powstaje w wyniku procesw elektrochemicznych; podstawowymi elementami s dwie elektrody
(wykonane ze staego materiau przewodzcego
metalu lub wgla), zanurzone w przewodzcym (wodnym) roztworze elektrolitu; ogniwa suche zawieraj el
nasczony elektrolitem; ogniwa dziel si na pierwotne
(nie nadajce si do regeneracji po wyczerpaniu), popularnie zwane bateriami oraz wtrne (nadajce si do
regeneracji) czyli akumulatory

papier cierny
papier (lub ptno) z przyklejonymi ziarnami cierniwa,
uywany do szlifowania; nazwy handlowe papierw
wywodz si od zastosowanego cierniwa; do szlifowania na mokro podkadu i lakieru uywa si papierw
wodoodpornych

komponenty
czyli inaczej skadniki substancje, z ktrych skada si
materia wieloskadnikowy, np. lakier dwuskadnikowy

pasywacja

majcy struktur krysztau; budow krystaliczn ma wiele

mineraw

chemia: zabieg nadawania powierzchni metalu pasywnoci, w wyniku czego metal staje si stosunkowo odporny
na chemiczne dziaanie rodowiska (rozpuszczanie,
korozj itp.); przepyw prdu lub rodek utleniajcy powoduj powstanie na powierzchni metalu (np. elaza, aluminium, chromu) bardzo cienkiej, niewidzialnej,
nieprzepuszczalnej warstewki, ktra chroni go przed
korozj

kwas akrylowy

perforacja

rca substancja o przenikliwym zapachu; polimery

i kopolimery kwasu akrylowego su m.in. do produkcji
lakierw

wytworzenie w materiale szeregu otworw, pooonych

blisko siebie

krystaliczny

lakier
materia malarski wysokiej jakoci; roztwr waciwy lub
koloidalny ciaa staego w rozpuszczalniku, ktry po
naoeniu i wyschniciu tworzy szczeln powok
o dobrej przyczepnoci do podoa

pigment
substancja w formie proszku, rozproszona w spoiwie
wyrobu lakierowego, nadajca mu kolor i niektre inne
waciwoci; pigmenty wystpuj take w tkankach organizmw ywych, przede wszystkim w skrze

polimeryzacja
lepko
tarcie wewntrzne, wasno orodkw ciekych
i gazowych, charakteryzujca ich opr przeciwko pyniciu pod wpywem obcienia; lepko jest uwarunkowana ruchami cieplnymi i oddziaywaniami
midzyczsteczkowymi, ktre przeciwdziaaj wzajemnemu przemieszczaniu si czsteczek cieczy lub gazu

reakcja powstawania makroczsteczek przez czenie

monomerw o wizaniach nienasyconych lub
o nietrwaym piercieniu (np. epoksydw, laktamw),
przy czym nie powstaj adne produkty uboczne;
w wyniku polimeryzacji powstaje mieszanina
makroczsteczek o rnej wielkoci czyli o rnym stopniu polimeryzacji

49

Glosariusz
poliuretany
tworzywa sztuczne, powstae w wyniku poliaddycji izocyjanw i alkoholi; maj wszechstronne zastosowanie m.in.
do produkcji wkien, pianek, lakierw

redukcja
chemia: reakcja odwrotna do utleniania, w ktrej atomy
lub czsteczki substancji redukowanej przyjmuj elektrony od innej substancji (substancji redukujcej), ulegajcej tym samym utlenieniu

spalanie); utlenianie jest procesem, w ktrym atomy lub

czsteczki oddaj elektrony innej substancji (zwanej utleniaczem); procesem odwrotnym do utleniania (i cile z
nim zwizanym) jest redukcja

wglik krzemu
inaczej karborund, suy do produkcji cierniwa i jako
materia ognioodporny

ywice akrylowe
sedymentacja
proces osadzania si pod wpywem siy cikoci
czstek mineralnych i organicznych, niesionych np. przez
wiatr lub wod, w wyniku czego tworz si skay;
w technice tym terminem okrela si oddzielanie czstek
staych od cieczy pod wpywem siy cikoci lub siy
bezwadnoci, prowadzce np. do rozwarstwienia
wyrobu lakierowego w puszce

silikon
zwizek krzemu o znacznej odpornoci na wpywy rodowiska, m.in. wody

silikony
syntetyczne polimery krzemoorganiczne; wykazuj du
odporno termiczn i chemiczn oraz hydrofobowo;
znajduj szerokie zastosowanie np. oleje silikonowe (silikony o krtkich czsteczkach acuchowych) jako oleje
hydrauliczne, oleje smarowe, rodki przeciwpienice,
rodki impregnujce do tkanin i papieru a smary silikonowe (silikony o dugich czsteczkach acuchowych)
jako smary oraz w farmacji jako podoa do produkcji
maci;
kauczuk silikonowy (zwizek o dugich czsteczkach
acuchowych, wulkanizowanych nadtlenkami) suy jako
elastyczny materia izolacyjny, odporny na wpywy rodowiska oraz dziaanie kwasw i zasad; ywice silikonowe
(zwizki o silnie usieciowionych czsteczkach) s stosowane do wyrobu izolacji elektrycznych oraz jako substancja bonotwrcza lakierw odpornych na wysok
temperatur

stearynian
sl kwasu stearynowego

utlenianie
utlenianiem (oksydacj) nazywamy reakcj chemiczn
pierwiastkw lub zwizkw chemicznych z tlenem (np.

50

ywice sztuczne, polimery pochodnych kwasu akrylowego; tworz bezbarwn, termoplastyczn mas

ywice epoksydowe
chemoutwardzalne, gstopynne ciecze lub ciaa stae;
uywane do zalewania elementw elektrycznych oraz do
produkcji lakierw

Rozwizania pyta testowych:

1: B/ 2: A/ 3: A/ 4: B/ 5: A, B, C/ 6: A, C, D/ 7: B/
8: A, C, D / 9: B/ 10: A / 11: B/ 12: A, B/ 13: C/
14: A/ 15: A, B/ 16: B

51

214

2:1
10

2:1

2:1

2:1

10

+10%

10

+5%

10

+10%
+5%

10

2:1

10

+20%

+10%

+20%

10
8

+10%

8
10

10

+20%

+5%

+20%

10

8
7

7
9

9
6
7

7
10

0
9

9
5

6
9
6

10

8
5

9
5

6
9
6

5
8

7
4

8
6

4
6

10

4
6

5
7

5
8

4
6

5
7

10

8
6

3
5

3
4
3

4
3

5
3

2
3

2
2

2
1

1
1

2
2

2
1

1
000.5010.41.00

2
1

Wszelkie prawa zastrzeone. Zmiany zastrzeone.

940.2810.33.11 Stan techniczny 03/99

Papier wyprodukowany z celulozy

bielonej bez uycia chloru.

2
1
1

000.5010.41.00

000.5010.70 00

Tylko do uytku wewntrznego VOLKSWAGEN AG, Wolfsburg

52

1
1

000.5010.70 00