You are on page 1of 102

1

Mobilna edukacja.
(R)ewolucja w nauczaniu - poradnik dla osb uczcych si.

Lechosaw Hojnacki (red.)


Magorzata Kowalczuk
Katarzyna Kudlek
Marcin Polak
Piotr Szlagor

Warszawa 2013

MOBILNA EDUKACJA. (R)ewolucja w nauczaniu - poradnik dla osb uczcych si


CC-BY-NC-SA 3.0 PL THINK GLOBAL sp. z o.o.
Z dniem 29.12.2014 na podstawie umowy z Orodkiem Rozwoju Edukacji, niniejsza
publikacja zostaje udostpniona nieodpatnie na licencji:
Creative Commons CC-BY-NC-SA 3.0 PL

Publikacja z serii THINK! WIRTUALNA BIBLIOTEKA NOWOCZESNEGO NAUCZYCIELA I UCZNIA


Wydanie drugie, Warszawa, stycze 2013 r.
ISBN: 978-83-63286-02-9
Autorzy:
Lechosaw Hojnacki (red.)
Magorzata Kowalczuk
Katarzyna Kudlek
Marcin Polak
Piotr Szlagor
Wydawca:

Think Global sp. z o.o.


E. Cioka 12 lok. 209-212, 01-402 Warszawa
Patronat medialny:

Ilustracje: Wykorzystano zasoby


Ilustracja okadki - rdo: fotolia.com

iStockphoto.com,

Fotolia.com

oraz

wasne.

OD WYDAWCY

Uczniw obowizuje bezwzgldny


i innych urzdze rejestrujcych i
(w czasie lekcji, w czasie przerw).

zakaz uywania telefonw komrkowych


odtwarzajcych dwik i obraz w szkole

- typowy zapis ze szkolnego regulaminu


""Kiedy wchodz do szkoy, musz wyhamowa" - powiadaj uczniowie,
przekraczajc bram swojej szkoy, gdzie czsto trafiaj do wiata, ktry cofn si w rozwoju
o kilka, a moe nawet o kilkanacie lat. Przytoczony tu punkt ze szkolnego regulaminu
nie jest wyjtkiem, lecz niestety smutn i powszechn regu, wprowadzon bez wyobrani.
W tym wypadku rwnie i bez namysu, poniewa Dyrekcja teje szkoy zabronia
tym samym uywania w szkole wszystkich (lub wikszoci) komputerw
(stacjonarnych i laptopw). Jakby nie patrze, s to take urzdzenia rejestrujce
i odtwarzajce dwik i obraz...
Oddajemy Wam publikacj, ktra cieszy si du popularnoci wrd osb uczcych si.
yjemy w wiecie, w ktrym jestemy otoczeni przez urzdzenia mobilne.
Staj si one czci naszego ycia - organizujemy dziki nim kalendarz swoich zaj,
sprawdzamy godzin, komunikujemy si z rodzin i znajomymi, wprowadzamy notatki,
listy zakupw, nagrywamy filmy... Ale osoby uczce si powinny mie te wiadomo tego,
e w kieszeniach i torbach nosz potne i nowoczesne narzdzia, za pomoc ktrych mog
uczy si szybciej, efektywniej, niemal w kadym miejscu. Dziki mobilnym technologiom
znikaj bariery miejsca, czasu, odlegoci. Mamy nadziej, e to poszerzone drugie wydanie
"Mobilnej edukacji" przyczyni si do wielu osobistych sukcesw i odkry.
Niech moc (tych urzdze) bdzie z Wami!
Marcin Polak

Rozdzia 1. Wprowadzenie

Chcesz mie nowoczesnego nauczyciela? Pom mu. Prawdopodobnie urodzi si


w innej epoce technologicznej i informacyjnej ni ty. To moe utrudnia pierwsze prby
wzajemnego zrozumienia. Kade z was atwiej sobie radzi w pewnych, dla siebie bardziej
naturalnych warunkach. Dziki temu macie sobie wzajemnie sporo do przekazania.
Tak, ty twojemu nauczycielowi lub nauczycielce te.

Zdjcie: istockphoto.com

W TYM ROZDZIALE:

Nowoczesne telefony i tablety mog i powinny by wykorzystywane w klasie


do celw edukacyjnych - warto rozmawia z nauczycielami i pokazywa im
moliwoci, jakie ukryte s w urzdzeniach mobilnych. Jest to pole do owocnej
wsppracy, na ktrej zarwno uczniowie, jak i nauczyciel mog wiele zyska
i... wiele si od siebie nauczy.
Warto wsplnie wypracowa zasady korzystania z telefonw lub tabletw w klasie moe to przyj posta kilku(nastu) spisanych zasad, ktrych bd przestrzega
wszyscy: uczniowie, rodzice, nauczyciele i dyrekcja szkoy. Sprbujcie stworzy
taki szkolny kodeks Edukacji 2.0.

1.1. Kilka sw o zasadach


Oddajemy w twoje rce poradnik po edukacyjnych zastosowaniach urzdze mobilnych.
Jest to zbir pomysw i podpowiedzi dotyczcych moliwoci wykorzystania
znanych ci (i mniej znanych) technologii informacyjnych w edukacji. Nie ma tu tutoriali
krok-po-kroku ani scenariuszy zaj. Nie taki by zamys autorw. Chcemy raczej
zachci ci do peniejszego wykorzystania posiadanych przez ciebie technologii
w edukacji, rozwoju, komunikacji i wsppracy z innymi ludmi, take z twoimi
nauczycielami. Mamy nadziej, e przyczynisz si do tego, by telefony komrkowe
i inne urzdzenia mobilne wreszcie przestay nauczycieli i uczniw dzieli, a zaczy czy.
Czy nie do tego wanie su?
Dlaczego przygotowalimy taki poradnik? Zapewne zdajesz sobie spraw z ogromnego
i rosncego znaczenia nowoczesnych technologii w yciu osobistym i zawodowym.
Jako mody czowiek posiadasz pewn zdolno ich technicznej obsugi,
ale to moe nie wystarczy, aby odnie w yciu sukces. Naszym zdaniem
masz wiele do nadrobienia w zakresie ich efektywnego wykorzystywania
- przede wszystkim dla osobistego rozwoju. Prawdopodobnie potrafisz technicznie
obsugiwa urzdzenia cyfrowe (np. laptop, tablet lub smartfon) znacznie lepiej
ni twj nauczyciel. Ale z drugiej strony, podobnie jak twj nauczyciel, lepiej sobie radzisz
z wyszukiwaniem informacji na papierze ni w internecie.[1] To wymaga poprawy.
Starsi, w tym twoi nauczyciele, mogliby ci w tym pomc, jednak czsto na przeszkodzie stoj
ich kopoty z technicznym opanowaniem nowych narzdzi. Przyzwyczajeni do innych,
lepiej sobie znanych technologii, patrz na nowe narzdzia przez ich pryzmat.
W komrce czsto widz wic telefon z niepotrzebnymi gadetami, w tablecie - gadetowy
komputer z maym ekranem i niewygodn (ekranow) klawiatur. A jednak te technologiczne
rnice midzypokoleniowe nie musz was dzieli! Jest w nich znakomity potencja
do wykorzystania dla wsplnych korzyci.
Czy o poradniku, ktry w tej chwili czytasz, dowiedziaa(e) si od swojego nauczyciela?
Jeeli nie, to moe on/a nie wie o jego istnieniu? Przewodnik ukaza si w dwch wersjach:
dla ucznia i dla nauczyciela.[2] Podsu swojemu nauczycielowi wersj przeznaczon
dla niego. Zrb to z taktem, nauczyciele s przyzwyczajeni, e to oni proponuj ci lektur
do przeczytania. Jestemy jednak przekonani, e taka chwilowa zamiana rl moe wyj
twojej szkole na dobre.
Chcesz mie nowoczesnego nauczyciela? Pom mu! Urodzi si w innej epoce
technologicznej i informacyjnej ni ty. To moe utrudnia pierwsze prby wzajemnego
zrozumienia. Kade z was atwiej sobie radzi w pewnych, dla siebie bardziej naturalnych
warunkach. Dziki temu macie sobie wzajemnie sporo do przekazania. Tak, ty rwnie.
Nauczyciele czsto s przewraliwieni na punkcie uywania przez uczniw urzdze
mobilnych na zajciach szkolnych. Oczywicie wiemy dlaczego - czsto jest to efektem
ich naduywania przez uczniw w sposb burzcy atmosfer skupienia podczas zaj,
amicy dobre obyczaje lub nawet prawo (najczciej to szkolne, okrelone statutem szkoy).
Ale jestemy przekonani, e coraz wiksza liczba nauczycieli bdzie przekonywaa si
do uywania tych nowoczesnych "gadetw" do celw edukacyjnych.[3]
7

Rys. 1.1.Uczniowie z Zespou Szk Oglnoksztaccych nr 10 w Gliwicach wywalczyli prawo uywania szkolnej sieci WiFi podczas zaj suy ona wielu urzdzeniom mobilnym, z pomoc ktrych ucz si oni na lekcjach (rdo: YouTube - youtu.be/yMGX_mv_Pek).

Jednym z dobrych pomysw na dobry pocztek wsppracy jest spokojna rozmowa


i podjcie prby ustalenia kompromisu. W wielu polskich szkoach[4] wypracowano
ju wsplnie (dyrekcja, nauczyciele i uczniowie) zasady uytkowania nowych technologii
na terenie szkoy oraz podczas zaj, zwane Kodeksami 2.0.[5] W ten sposb dopuszczono
wykorzystywanie telefonw, tabletw, multimedialnych odtwarzaczy mp3 i innych
podobnych urzdze na zajciach, jeli byy one wykorzystywane w celach edukacyjnych.
W ramach szkolnych Kodeksw 2.0 obie strony przyjmoway na siebie pewne zobowizania.
Jednym z nich byo ustalenie listy umiejtnoci, ktre uczniowie obiecali przekazywa swoim
nauczycielom. Spokojnie wypracowany podzia obowizkw midzy uczniami
i nauczycielami moe by bardzo owocny dla obu stron. Moesz wzorowa si na wielu
udanych dziaaniach w rnych czciach kraju. Poszukaj w internecie przykadw szkolnych
Kodeksw 2.0 ze szk w caej Polsce.
Zachcamy rwnie do obejrzenia:
Filmik podsumowujcy (nieco tylko artobliwie) osignicia nauczyciela biorcego udzia
w projekcie Szkoa 2.0 (szkoa ponadgimnazjalna). Dostpny: youtu.be/zDBuB6DD9Z8.

Rozdzia 2. Szybkie zapamitywanie

Lubisz wkuwa swka? My te nie. Jeli musisz zapamita wiele informacji,


pomog ci tzw. fiszki i mapy myli. W szkolnych czasach twoich rodzicw byy to mae
kartki z krtkimi notatkami i rozmaite rysunki, ktre suyy przypominaniu.
Dzi masz do dyspozycji skuteczniejsze narzdzia aplikacje dziaajce na stronach
internetowych lub w twoim smartfonie.

Zdjcie: fotolia.com

W TYM ROZDZIALE:

Pami dobra, ale krtka - w wiecie, w ktrym mamy do czynienia z nadmiarem


informacji, bardzo czsto zapominamy te, ktrych wanie potrzebujemy.
Dotyczy to zwaszcza nauki i zazwyczaj daje mizerne skutki podczas sprawdzianw
wiedzy. Z pomoc przychodz aplikacje, ktre pomagaj nam porzdkowa wiedz
i zapamitywa informacje, ktrych bdziemy potrzebowali.
Telefony i tablety przychodz nam z pomoc, gdy uczymy si swek w jzykach
obcych. Umoliwiaj nam sprawdzenie wiedzy w prosty i przyjemny sposb.
Pomog nam rwnie, gdy chcemy zrozumie trudne zagadnienie
i rozoy je na tzw. czynniki pierwsze.

2.1. FlashCards albo flashki

Wybierz
taki
program,
ktry
oprcz
robienia
notatek
i
przegldania
ich potrafi ci przypomnie o powtrce, przepyta, a nawet zna twoje braki i zajmuje si nimi
aktywniej. Istnieje ich wiele. Na przykadzie pierwszej z nich opiszemy zasad dziaania
podobnych aplikacji, ktrych spory wybr znajdziesz dla swojego komputera stacjonarnego,
urzdzenia mobilnego lub te dziaajcych w przegldarce WWW. Wane, aby wybra(a)
aplikacj, ktr czsto bdziesz mie przy sobie tak, aby moga ci si przypomina z krtkimi
i czstymi powtrkami. To daje najlepsze rezultaty przy niewielkim nakadzie czasu
i - wane - nie znudzi ci si.
2.1.1. Anki (Android)
Anki[6] jest rodzin aplikacji dla rnych systemw operacyjnych, komputerw
stacjonarnych i urzdze mobilnych (w tym AnkiDroid dla systemu Android,
a take AnkiMobile dla systemu iOS) - chocia tego akurat nie rekomendujemy tu ze wzgldu
na
do
wysok
cen.[7] Jest
te
AnkiOnline
wersja
dziaajca
w przegldarce WWW.[8] Anki daje moliwo tworzenia wasnych kolekcji kart.
Dobra rada brzmi - notuj natychmiast to, co chcesz zapamita. Istnieje take moliwo
skorzystania z gotowych zestaww kart, za w przypadku AnkiMobile korzystania z caego
systemu (patnego). Jednak samodzielne zestawy notatek moesz robi bezpatnie
(a to najlepsza metoda uczenia si). Moesz okreli, ile kart lub ile minut dziennie
chcesz powtarza. Aplikacja prezentuje te karty, ktre sprawiay ci poprzednio kopoty,
w optymalnej kolejnoci i z optymaln czstotliwoci. Kada karta moe zawiera nie tylko
tekst, ale take rwnanie (Latex,) kod (HTML), grafik, dwik i wideo. Dziki temu moesz
efektywnie zapamitywa nie tylko fakty, ale take np. wymow, twarze, wzory, akordy etc.
Przyda ci si to do nauki np. swek w obcym jzyku, stolic pastw czy dat i wydarze
historycznych.
Programik potrafi skutecznie si przypomnie, ale nie drczy swoim istnieniem.
Zaproponuje ci kilkuminutow powtrk i moe stanowi poyteczny przerywnik
w innych zajciach. Wystarczy chwilka: w autobusie, na przystanku, w oczekiwaniu
na kolegw czy te rano przy niadaniu.
Dziaanie programu polega na wywietlaniu dwustronnych kart nalecych do talii.
Na jednej stronie karty znajduje si pytanie (np. nazwa pastwa), na ktre musisz udzieli
odpowiedzi w gowie. Nastpnie, po klikniciu przycisku, pojawi si druga strona karty
- z odpowiedzi (np. stolic tego pastwa). Musisz wtedy osdzi, jak trudna bya dla ciebie
odpowied na pytanie. Zrobisz to przez wcinicie jednego z klawiszy. Anki od tego uzaleni,
kiedy ponownie pokaza ci t sam kart (czyli zada to samo pytanie).
Dziki temu nie bdziesz traci(a) czasu na powtarzanie informacji, ktre dobrze pamitasz.
Zamiast tego zawsze przewiczysz materia sprawiajcy ci trudnoci dokadnie wtedy,
kiedy to potrzebne dla utrwalenia pamici. W ten sposb uczysz si szybciej i skuteczniej.

10

Rys. 2.1. Dwie strony karty. Moesz teraz zadecydowa jak trudne byo dla ciebie pytanie.

Karty stworzone w Anki nie musz by tylko tekstowe, mog to by te np. grafiki, dwiki
lub formuy matematyczne. Talie moesz w prosty sposb tworzy w komputerze, a nastpnie
synchronizowa z aplikacj w swoim urzdzeniu mobilnym. Korzystajc z serwisu online
moesz rwnie wspdzieli stworzone przez siebie talie ze swoimi kolegami.
Dziki temu Anki, zainstalowane w smartfonie lub tablecie, moe by dla ciebie wietnym
narzdziem do nauki w dowolnym miejscu i czasie.[9] Istniej take gotowe zestawy
(talie) o rnej tematyce - patne i bezpatne. Najszybciej jednak bdziesz si uczy,
jeeli swoje talie bdziesz przygotowywa(a) samodzielnie (np. dopisujc nieznane swka
w momencie czytania jakiego tekstu lub jako notatki po nowej lekcji).
2.1.2. Flashcards* (iOS)
Nieco prostszym ni Anki, ale bezpatnym programem ktry jest popularny wrd
uytkownikw iPhone i iPad, jest Flashcards* (nazwa zawiera gwiazdk); inna jego nazwa
to Flashcardlet.[10] Zasada dziaania jest podobna jak w przypadku Anki.
Po zalogowaniu si tworzymy wasny zestaw kart, moemy je rwnie zaadowa
z Dropboxa lub z Quizleta. Kartami moemy si dzieli, moemy rwnie korzysta
ze zbiorw innych osb. Talie moemy tworzy take poprzez stron
internetow Brainscape.com (to samo konto dziaa zarwno w aplikacji, jak i na stronie),
poniewa oba programy s ze sob zintegrowane.
2.1.3. Fiszkoteka
Fiszkoteka jest polsk aplikacj dziaajc w przegldarce (moesz si do niej zalogowa
za pomoc konta Facebooka). Moesz tworzy wasne zestawy kart lub korzysta
z
przygotowanych
przez
spoeczno
(take
odpatnych,
przygotowanych
np. przez szkoy jzykowe), jak rwnie udostpnia wasne opracowania.

11

Do niektrych fiszek twrcy serwisu dodaj wersje audio, co pozwala odsucha


materia np. podczas spaceru. Stworzone przez siebie fiszki mona edytowa i usuwa.

Rys. 2.2. Aplikacja w serwisie Fiszkoteka.pl pozwala organizowa materia powtrkowy dla siebie i znajomych.

2.2. Mapy myli

By moe spotkae/a si z dziwnymi rysunkami przypominajcymi troch kolorow,


poc si po ziemi rolin. Od centralnie umieszczonego hasa, pojcia w rne strony
odchodz kolorowe ramiona, chudsze i grubsze, do ktrych przyporzdkowano rne obrazki
i opisy.

12

Rys. 2.3. Przykadowa mapa myli do pojcia "rodowisko spoeczne", stworzona odrcznie. rdo: Agata Baj.

Struktur naszego mzgu, jak i internet, moglibymy przedstawi graficznie


w ten sam sposb jako niezwykle skomplikowan, zoon z miliardw pocze sie.
Nasz umys nie przypomina biblioteki, gdzie rwnym rzdem na pkach ustawione
s informacje dostpne dla naszej pamici na kade zawoanie, ale raczej cytujc Tonego
i Barrego Buzanw[11] mzg czowieka mona porwna do gigantycznego
biokomputera, istnej machiny skojarze acuchowych. Miliony pocze i wzw
tworz pajczyn, w ktr schwytane zostaj wszystkie napywajce dane.
W jaki wic sposb efektywnie zapamitywa, uczy si, a potem siga do pamici
po potrzebne nam informacje? Jeli chcemy uruchomi nasz umys i skoni
go do przyswojenia duej iloci informacji i zespolenia go z wiedz uprzednio zdobyt,
musimy pamita o zasadzie angaowania prawej i lewej pkuli. Nasz sposb notowania
charakteryzuje najczciej linearno, posugiwanie si wycznie zapisem sownym,
wedug pewnej logicznej struktury, ktra ma swj wyrany pocztek, rozwinicie
i zakoczenie. Jeli do nauki czy sposobu notowania wczymy praw pkul,
pobudzajc wyobrani, wprowadzajc wymiary, kolory, przestrze, rytm wzmagamy
wielokrotnie nasze zdolnoci zapamitywania i wykorzystujemy peniej moc naszego umysu.
Std coraz wiksza popularno wspierania zapamitywania z wykorzystaniem
Map Myli (ang. Mind Mapping). Dziki nim w przejrzysty i atwy do rozbudowania sposb
moemy zapisywa treci, ktre chcemy zebra w jednym miejscu i zapamita,
dodatkowo wzbogacajc nasz zapis o rysunki, wyrnienia kolorystyczne, schematy.
Tematyka map myli wydaje nam si na tyle obszerna, e powicimy jej osobne
opracowanie, Mapy Myli. Poradnik dla osb uczcych si, ktre bdzie mona znale
13

w sklepie Edustore.eu. Teraz przedstawimy kilka programw, za pomoc ktrych


moemy tworzy wasne mapy myli w smartfonach i tabletach.
W systemie iOS aplikacj na dobry pocztek moe by iMindMap, ktra zostaa
przygotowana we wsppracy z autorami koncepcji map myli, czyli brami Buzan.
Aby korzysta z programu, musimy si zalogowa - otrzymujemy wwczas miejsce
w chmurze informatycznej, gdzie bd przechowywane nasze dziea. W wersji bezpatnej
moemy tworzy wasne mapy korzystajc z podstawowego zakresu narzdzi
(kolory, style, ikony). Moemy rwnie skorzysta z gotowych szablonw. Do wsppracy
moemy zaprosi inne osoby. Ciekaw funkcj jest rwnie o czasu, na ktrej zobaczymy
kolejne zmiany w naszej mapie; moemy rwnie przeledzi krok po kroku, jak powstawaa.
Korzystanie z aplikacji jest intuicyjne i po kilku minutach moemy ju sprawnie tworzy
wasne notatki. Inn aplikacj o podobnym zakresie funkcjonalnoci jest MindMeister.
W systemie Android mamy do dyspozycji potne narzdzie MindJet, w ktrym moemy
tworzy dowolne mapy myli z wykorzystaniem biblioteki styli, czcionek, kolorw i grafik.
Synchronizacj naszych map myli bdziemy mogli zrealizowa z wykorzystaniem
Dropboxa. Moemy rwnie oznaczy nasze mapy tagami, abymy atwiej je mogli
wyszukiwa w zbiorach.

Rys. 2.4. Przykadowa mapa myli stworzona w aplikacji na iPada (iMindMap).

14

Rozdzia 3. Aparat fotograficzny i dyktafon

Wikszo smartfonw i tabletw oraz wiele komrek dysponuje wbudowanymi kamerkami


pozwalajcymi na robienie zdj i filmikw. Kamerki wbudowuje si take w netbooki
i laptopy. Nawet jeeli ich jako nie jest najwysza, wystarcza to praktycznie zawsze
do zastosowa edukacyjnych. Wszystkie te urzdzenia dysponuj wewntrznymi
mikrofonami i mog wic suy take do nagrywania dwiku. Niniejszy rozdzia
odnosi si rwnie do wielu cyfrowych aparatw fotograficznych oraz odtwarzaczy cyfrowej
muzyki wyposaonych w funkcje zapisu dwiku.

Zdjcie: autor: lockstockb, sxc.hu

W TYM ROZDZIALE:

Aparat fotograficzny oraz dyktafon posiada przewaajca wikszo telefonw


komrkowych, nawet te wyprodukowane kilka lat temu. S to zarazem funkcje
aparatw, ktre wci jeszcze stosunkowo mao s wykorzystywane w edukacji
szkolnej. A podobno yjemy w kulturze audio-wizualnej.
Nowoczesne smartfony i tablety, oprcz zwykego rejestrowania i odtwarzania, daj
te moliwoci korzystania z licznych aplikacji rozszerzajcych moliwoci
wbudowanych peryferiw, a nawet obrbki obrazu. Warto z nich korzysta,
aby uatrakcyjnia zajcia i pogbia osobiste kompetencje cyfrowe.

15

3.1. Zdjcia

Aparat fotograficzny i kamera wideo s podstawowymi elementami urzdze mobilnych


ju od kilku lat. Posiadaj je nawet telefony komrkowe wyprodukowane dekad temu.
Lepsze modele zaczynaj parametrami przypomina kompaktowe aparaty fotograficzne
(najnowsze modele pozwalaj m. in. na zapis najwyszej rozdzielczoci, czyli HD),
jednak
walory
edukacyjne
posiadaj
praktycznie
wszystkie,
niezalenie
od jakoci technicznej.
Podstawowymi zaletami wbudowanych aparatw/kamerek s ich upowszechnienie
oraz atwa dostpno. Zapewne i ty masz do dyspozycji w swojej kieszeni podstawowe
narzdzie do rejestrowania obrazu, dwiku i wideo.
Nowoczesne smartfony i tablety, oprcz zwykego rejestrowania i odtwarzania,
daj te moliwoci korzystania z licznych aplikacji rozszerzajcych moliwoci
wbudowanych peryferiw, a nawet obrbki obrazu.

Rys. 3.1. Skrka cebuli pod mikroskopem. Zdjcie wykonane aparatem wbudowanym w smartfon i przyoonym do okularu zwykego
optycznego mikroskopu.

16

Kamerka wbudowana w urzdzenie mobilne ma liczne zalety edukacyjne:

otrzymujesz obraz w jakoci wystarczajcej do celw szkolnych;


dziki niewielkim rozmiarom i masie smartfonu moesz wykonywa zdjci
w nietypowych warunkach, np. przez niewielkie otwory, szczeliny,
na zaimprowizowanych wysignikach; pozwala ci chwyta ywe zdarzenia, akcj,
wedug dobrych wzorcw reportau - zawsze i wszdzie;
zarejestrowane materiay moesz odtwarza (czasem i edytowa) bezporednio
w urzdzeniu mobilnym;
szybko moesz rozesa do innych urzdze nagrany obraz (np. przez Bluetooth)
lub opublikowa go w internecie (np. czc si przez WiFi lub kart telefonu
z kontem na Facebooku).

Do podstawowej obrbki zdj w komputerze znajdziemy wiele programw w sieci.


Przykadowo Fotowall jest
to
wieloplatformowy
program open
source
(Windows, Mac, Linux), ktry daje moliwo wczytania wielu zdj i grafik, ustalania
ich rozmiarw, ksztatw, obramowa, podpisw, pooenia, a take dodawanie tekstu,
ta oraz tzw. chmury sw, najczciej wystpujcych w otworzonych plikach graficznych.
Po zakoczeniu pracy moliwe jest wyeksportowanie i zapisanie plikw jako obraz, tapeta,
plakat czy grafika wektorowa SVG. W komputerach Mac program do zarzdzania i prostej
obrbki zdj bdzie ju zainstalowany razem z systemem - iPhoto.[12]
Jeszcze innym rozwizaniem dla komputera (stacjonarnego lub laptopa) jest uycie
bezpatnego, wieloplatformowego programu Gimp (Windows, Mac, Linux).[13]
Bardzo duo moliwoci przetwarzania zdj znajdziemy w smartfonowych aplikacjach.
W smartfonie lub tablecie moesz wykona proste operacje przetwarzania grafiki
ju bezporednio po zrobieniu zdjcia. Jeeli nie odpowiadaj ci wbudowane funkcje twojego
urzdzenia
moesz
uy bezpatnej
aplikacji Adobe
Photoshop
Express
(dla systemw iOS i Android) - do profesjonalnej obrbki zdjcia, albo innych ciekawych
aplikacji np. Snapseed (prosty, atwy w obsudze program w systemie iOS, ktry pozwala
na zaawansowan obrbk artystyczn zdjcia i dodawanie rnych efektw wizualnych)
czy iBooth (to wersja mobilna popularnego programu z komputerw Mac, ktra m.in. potrafi
przerobi zdjcia na komiks lub rysunek, jak rwnie zdeformowa ksztaty na zdjciach).
Poszukujc podobnych efektw i funkcji w systemie Android, mona skorzysta ze wietnej
aplikacji PicsArt, w ktrej mona dowolnie przerabia fotografi, dodawa elementy
magiczne, tekstowe, rysowa.

17

3.2. Dwik, podcasty i fotocasty

Mog si zdarzy sytuacje, w ktrych nie bdziesz mg(a) nakrci filmu, a jedynie
zarejestrowa dwik (np. gdy kto nie zgodzi si na upublicznienie swojego wizerunku).
A moe po prostu zechcesz pobawi si w radiowca i wzi na warsztat pliki audio?
Tworzenie podcastw (sowo pochodzi od poczenia sw iPod oraz broadcast
- ang. nadawa, transmitowa) i fotocastw (obraz + dwik) to kolejna ciekawa umiejtno,
ktr warto naby przy okazji prac projektowych, by wzbogaci swj warsztat dziennikarski.
Nagrywanie wykadw, wywiadw, suchowisk moe pomc ci w zdobywaniu wiedzy
i dokumentowaniu twoich dziaa w ePortfolio (zob. rozdzia 6).
Pierwsze kroki w tej sztuce pomoe stawia ci obecny w twojej komrce lub dowolnym
odtwarzaczu plikw mp3 dyktafon. Jeeli poszukujesz bezpatnego programu
do przetwarzania dwiku w komputerze, rozwa uycie bezpatnego i wieloplatformowego
programu Audacity (Windows, Mac, Linux). Suy on do wycinania, kopiowania,
sklejania i mieszania ze sob dwikw. Za jego pomoc zmienisz prdko lub wysoko
dwiku swojego nagrania. Jeli posiadasz komputer lub iPada, moesz korzysta
z programu GarageBand, dajcego ogromne moliwoci kreatywnej pracy z dwikiem:
od gry na wirtualnych instrumentach, poprzez miksowanie, a do publikowania.
Gotowy plik dwikowy moesz opublikowa w iTunes, na swojej stronie,
blogu projektowym lub odtwarza na lekcji przy uyciu komputera z gonikami, tabletu,
smartfonu, odtwarzacza itp.
Monta plikw dwikowych, dziki funkcjom dostpnym w wymienionych programach,
nie naley do najtrudniejszych zada. Wystarczy troch poeksperymentowa z dwikiem podstawowe czynnoci, takie jak przycicie wywiadu, oczyszczenie go z duyzn i szumw,
wstawienie dwikowego pocztku i zakoczenia to gra kilka godzin zabawy.
Poniewa szczegowy tutorial dotyczcy publikowania podcastw w sieci przekracza ramy
tego przewodnika, zawsze mona w prosty sposb unikn trudnoci z tym zwizanych,
zamieniajc swoje nagranie w wideodwik (zob. podrozdzia 4.2.).

18

Rys. 3.2. GarageBand - program bdcy czci pakietu iLife firmy Apple, dostpny jest zarwno na komputery stacjonarne, jak i urzdzenia
mobilne z systemem iOS.

Jeli chcia(a)by poczy dwik z obrazem, ciekaw form prezentacji moe


okaza si fotocast. Zdobywa on powoli coraz wiksz popularno, take w edukacji.
Twoje zadanie bdzie polegao na poczeniu zdj w jedn cao i dopasowanie
do nich cieki audio. Suy do tego darmowa bezpatna aplikacja,[14] do ktrej uzyskujesz
dostp po zalogowaniu si na stronie Fotocasty.pl. Tworzenie fotocastw wie si
z koniecznoci stworzenia wstpnego scenariusza, w ktrym nakrelisz, ile i jakich zdj
chcesz zrobi oraz kto/co zostanie przez ciebie nagrany/e i w jaki sposb poczysz potem
obraz z dwikiem. Po zgromadzeniu materiaw i opracowaniu ich, ustawiasz
na osi czasu fotografie i komponujesz je z nagraniem. Efekty mog by
naprawd ciekawe.[15]
Innym, ale znacznie prostszym narzdziem czcym obraz z dwikiem jest Fotobabble,
czyli gadajce obrazki. Jest to prosta aplikacja umoliwiajca dodanie do dowolnego zdjcia
komentarza gosowego. Po zaoeniu konta przesyamy zdjcie, dodajemy tytu i opis,
a nastpnie nagrywamy sowny komentarz. Czy wyobraacie sobie prac domow zadawan
z wykorzystaniem takiego programu? Czy tego typu wiczenie nie sprawia duo wicej frajdy
ni standardowe w zeszycie przedmiotowym? Niektrzy nauczyciele ju uywaj
tego narzdzia w polskich szkoach, na przykad na lekcjach jzykw obcych
- sprbuj namwi i swojego nauczyciela.[16]

19

Rozdzia 4. Filmy, filmiki i wideodwiki

Do YouTube w cigu jednej minuty trafia okoo 48 godzin nagra wideo.


Problem w tym, e atwo nagrywania filmikw w aden sposb nie przekada si
na atwo nagrywania dobrych filmikw! Wiemy, wiemy, nie kady musi dosta za swoj
twrczo Oscara. Jednak o kilku rzeczach podczas filmowania warto wiedzie.
Co wicej, warto troch z tej wiedzy zastosowa.

Zdjcie: sxc.hu

W TYM ROZDZIALE:

Filmik wideo nagrywany kamer cyfrow, aparatem cyfrowym z moliwoci


filmowania czy te najzwyklejsz komrk sta si dzi jedn z najczciej
stosowanych metod notowania czy dokumentowania wydarze. atwo jest nakrci
filmik (potrafi to przecie kade urzdzenie mobilne), rwnie atwo si nagranym
filmikiem podzieli z innymi, choby poprzez wrzucenie go do YouTube
lub do Facebooka, gdzie moe by dostpny dla wszystkich. Wykorzystanie metody
filmowej na zajciach przedmiotowych moe przynie wiele korzystnych
rezultatw edukacyjnych.
Musisz sobie uwiadomi, e z reguy nie bdziesz krci filmu penometraowego.
30 sekund do dwch minut to optymalny czas trwania filmu; dusze filmy
oglda si raczej w komputerze stacjonarnym.

20

4.1. Nagrywanie wideo dla maych ekranw

Kade medium ma swoje specjalistyczne moliwoci i wymagania.


Na wielkim ekranie kinowym dobrze komponuj si szerokie sceny, dalekie plany,
liczne grupy ludzi itp. Szczegy s dobrze widoczne, a dziki jasnym ekranom w ciemnej
sali projekcyjnej moemy oglda mroczne scenerie czy akcje dziejce si w nocy.
Dla telewizji dobrze nadaj si filmy nieco krtsze, ale przede wszystkim niezawierajce tylu
szczegw, sceny filmowane z mniejszej odlegoci, obejmujce najwyej kilka
osb jednoczenie.
Ekran komputera, na ktrym wywietlany jest filmik z YouTube (na razie jeszcze najczciej
w niskiej rozdzielczoci), domaga si jeszcze mniejszej liczby szczegw.
Osoby filmowane powinny pojawia si tylko w bardzo niewielkich grupach lub pojedynczo.
Dobry standard trwania filmiku to pojedyncze minuty.
Odtwarzanie
filmikw
z YouTube (Vimeo, Metacafe i
podobnych
serwisw)
na ekranie urzdzenia mobilnego rzdzi si prawami podobnymi, jak odtwarzanie
ich na ekranie laptopa lub stacjonarnego komputera w okienku (czyli nie na penym ekranie).
W nastpnych dwch podrozdziaach zebralimy podpowiedzi, jak przygotowywa
takie filmiki dla maego ekranu. Ponisze wskazwki odnosz si nie tylko do mobilnych
produkcji filmowych o zaciciu artystycznym, ale take (a moe i przede wszystkim)
do reportau i filmu edukacyjnego.

Rys. 4.1. Smartfon dysponuje ekranem o bardzo niewielkiej rozdzielczoci i wymiarach, zwykle take o ograniczonym kcie obserwacji.
Najczciej film ogldamy z odlegoci znacznie mniejszej od wycignitej rki i jednoosobowo.

21

4.1.1. Podstawy mobilnego filmu

Operuj symbolem, detalem, najbardziej charakterystyczn cech obiektu.


Jeeli ju musisz pokaza pejza lub przestrze - poka je w ruchu:
panoram lub filmowaniem w ruchu.
Film musi by jasny i kontrastowy.[17]
Masz mao czasu. 30 sekund to optymalny czas trwania filmu; staraj si koniecznie
nie przekracza dwch minut; trzy minuty to granica dugiego metrau - dusze filmy
oglda si ju tylko w komputerze stacjonarnym.

4.1.2. Gdy ju znasz i stosujesz podstawy

Jeeli chcesz zwrci uwag na fragment obrazu - zrb byskawiczny najazd


lub krtk przebitk na detal.
Stosuj
krtkie
ujcia,
powtarzaj
sceny
syntetyczne
i
przed,
i po prezentacji szczegw.
Moesz spokojnie czy sekwencje wideo z nieruchomymi ilustracjami lub opisami
tekstowymi, tutaj takie kolae uchodz; statyczne ilustracje bd lepiej pasoway
do filmu, jeeli dodasz do nich ruch (efekty przej).
Nie dziel ekranu na okna (np. na tekst i wideo lub ilustracje), nie ma na to miejsca;
zamiast tego albo umieszczaj opisy wprost na obrazie ruchomym lub zatrzymanym
(zajm du jego cz), albo przerwij film na czas trwania opisu.

4.1.3. Dalej w kierunku mistrzostwa: pewna rka


Mobilne urzdzenia rejestrujce oraz wszystkie amatorskie aparaty fotograficzne i kamery
maj wspln wad: ich mae rozmiary i masa utrudniaj filmowanie bez drga,
skokw i porusze. S na to sposoby. Poniej gar rad (wikszo z nich odnosi si take
do fotografowania w zych warunkach owietleniowych). Wykorzystaj tyle z nich,
ile tylko si da w konkretnej sytuacji:

sta pewnie na obu nogach, raczej szeroko;


trzymaj aparat dwiema rkami;
jeeli to moliwe, przycinij okcie do bokw tuowia;
przy filmowaniu panoramy (obracaniu si kamerki) nie dreptaj, stj; powoli obracaj
cay tuw razem z aparatem;
jeeli
masz
zoom,
uywaj
go
tylko
w
ostatecznoci
i
tylko
przy bardzo dobrym owietleniu.

Jeeli ju masz filmik i chcesz poprawi pynno, stabilno, pozby si skokw i drenia
rk, jest jeszcze jedna moliwo. Moesz filmik przetworzy przy uyciu bardzo
profesjonalnego
narzdzia...
dostpnego
zawsze,
wszdzie
i
bezpatnego.
Opis znajdziesz w podrozdziale 4.4.2 dotyczcym edytora YouTube.

22

4.2. Wideodwiki

Filmiki wideo czsto atwiej dzi nagra i opublikowa ni zapisy dwikowe.


Wiele urzdze pozwala na zapis wideo z dwikiem, ale nie potrafi zapisywa samego
dwiku (jak np. tradycyjne aparaty fotograficzne). Wiele urzdze nagrywa wprawdzie
dwik, ale stosuje przy zapisie mao wygodne formaty zapisu, ktre potem trudno
wykorzysta gdziekolwiek poza urzdzeniem, na ktrym dokonano nagrania. Jeeli ju nawet
dysponujemy zapisem dwikowym w uytecznym formacie, to nie jest atwo bez specjalnej
wiedzy opublikowa plik dwikowy na stronie WWW w sposb przyjazny
dla odwiedzajcych stron (tj. tak, aby w przegldarce WWW i bez adnego dodatkowego
oprogramowania mona byo go posucha np. po naciniciu wizualnego przycisku).
Moe si okaza, e atwiej i wygodniej mona nagra i opublikowa[18] filmik z dwikiem
zamiast
samego
dwiku.
Poniej
przedstawiamy
kilka
rad
dotyczcych
zapisu wideodwikw:

Jako zapisywanego z obrazem dwiku w wielu urzdzeniach nie moe by


zmieniana swobodnie i zmienia si w zalenoci od ustawie rozdzielczoci obrazu.
Dlatego, mimo e nie zaley ci na obrazie, nie ustawiaj rozdzielczoci niszych
ni rzdu 320 x 200 pikseli. Inaczej dwik moe by niskiej jakoci lub wrcz
niezrozumiay. Zrb kilka prb: nagraj kilka uj z dwikiem, przenie
je do komputera i odsuchaj. Wybierz najnisz rozdzielczo, przy ktrej
dwik jest dobry.[19]
Osoby nagrywajce dwik urzdzeniami z wbudowanym mikrofonem czsto
niewiadomie kieruj mikrofon w zym kierunku albo nawet zasaniaj go doni.
Pamitaj, e mikrofon w komrkach i smartfonach zwykle jest usytuowany na samym
dole obudowy. Sprawd, gdzie jest otwr mikrofonu i staraj si go podczas nagrania
ustawi tak, aby widzia rdo dwiku. Jeeli obraz towarzyszcy dwikowi
w sposb naturalny jest niepotrzebny lub niepodany (np. mwica lub piewajca
osoba nie ma ochoty na publikacj swojego wizerunku lub nagrywasz
dwik w nieposprztanym pokoju) - take mamy kilka rad.
Moesz skierowa obiektyw na neutralny obiekt (lepiej np. na adny kwiatek
ni na podog, chyba e jest to Wyjtkowo Pikna Podoga), ale, przypominamy,
upewnij si, e wtedy nie odwracasz mikrofonu od rda dwiku.
Rozwa
moliwo
przygotowania
planszy
z
opisem
nagrania
(autor, bohaterowie, tytu, tre, data itp.). Sowa plansza uyto nieco na wyrost,
wystarczy kartka A5 lub A4 (znw: by zanadto nie przysaniaa bezporedniej
drogi dwiku). Pisz lub drukuj duymi, grubymi literami o zdecydowanym kolorze.
Zrb najpierw kontrolne nagranie i upewnij si, e z odlegoci, w ktrej kartka
wypenia cay ekran, litery s wystarczajco due, a obraz ostry.
W ostatecznoci moesz cakowicie przysoni obiektyw tak, aby otrzyma czarne
pole obrazu. Na takim tle bdzie mona potem atwo naoy czytelne napisy nawet
ju po umieszczeniu filmiku w internecie (szczegy w podrozdziale 4.4.3).

23

4.3. Publikowanie

Zachcamy do publikowania filmikw wideo (oraz wideoslajdowisk, wideoprezentacji


i wideodwikw) w utworzonym w tym celu kanale YouTube. Wiemy, to nic oryginalnego,
YouTube
jest
najwiksz
na
wiecie
skadnic
materiaw
wideo.
Najwaniejsze, e bezpatnie udostpnia wiele bardzo ciekawych i przydatnych
mechanizmw.
Kana YouTube tworzy si w oparciu o konto Google. Niestety, w odrnieniu od bodaj
wszystkich pozostaych usug Google, kana YouTube nie pozwala na dodawania
wspautorw lub zmian waciciela. Od pocztku do koca istnienia kanau waciciel
wszystkich przesanych tam filmikw jest jeden: ten, ktry utworzy kana. Podczas tworzenia
kanau bdziesz mia(a) moliwo jednorazowego wybrania jego adresu, potem
go ju nie zmienisz. Dlatego postaraj si znale nazw ciekaw i odpowiedni
dla przewidywanych treci.[20] Filmiki przechowywane w kanale YouTube mog by:

publicznie dostpne (dla kadego uytkownika internetu, bez logowania si);


dostpne dla posiadajcych link (w kanale nie bdzie ich wida, nie bdzie si dao
ich wyszuka, jednak uwaaj, taki filmik zlinkowany np. na stronie WWW
bdzie publicznie dostpny);
prywatne (zobaczy je dopiero po zalogowaniu si tylko waciciel filmiku
lub uytkownik konta, ktremu waciciel nada uprawnienia).

Rys. 4.2. Przykad tematycznego kanau filmowego portalu Edunews.pl w YouTube - Nowoczesna Edukacja (user: terazedukacja,
rdo: youtube.com.

24

Warto w tym miejscu rwnie wspomnie o innym narzdziu Google, czyli Currents.
Aplikacja mobilna zainstalowana na urzdzeniach z systemami Android lub iOS pozwoli
przeglda, czyta i udostpnia twoje ulubione czasopisma i blogi w wygodnej formie
graficznej. Jeli prowadzisz swj kana w YouTube i/lub swojego bloga, zyskasz dodatkowe
narzdzie do promocji kanau i poszerzania liczby odwiedzajcych.

Rys.4.3. Przykad tego samego tematycznego kanau filmowego portalu Edunews.pl w YouTube - Nowoczesna Edukacja
(user: terazedukacja), ale wywietlonego na tablecie w formie serwisu filmowego Google Currents.

4.4. Przetwarzanie wideo

Jeeli chcesz nagrane przez siebie wideo podda przed oficjalnym uyciem
lub opublikowaniem obrbce, masz do dyspozycji wiele dostpnych na rynku programw
do przetwarzania i montau wideo o bardzo rnych zakresach moliwoci.
Nie daoby si w niniejszym przewodniku wyczerpa caej bogatej problematyki
z tym zwizanej. W zamian proponujemy par specyficznych rozwiza.
Jedno z nich jest dostpne dla wszystkich uytkownikw komputerw firmy Apple.
Inne zadowoli wszystkich uytkownikw dowolnych komputerw z dowolnymi systemami
operacyjnymi, posiadajcych dostp do internetu.

25

4.4.1. Przetwarzanie offline w urzdzeniach mobilnych firmy Apple


Komputery Mac s fabrycznie wyposaone w pakiet multimedialnych aplikacji
cyfrowych iLife do tworzenia filmw, muzyki, podcastw, zdj, stron WWW i blogw,
ktry stanowi zintegrowane rodowisko pracy i twrczoci dla kadego uytkownika.
Skada si on z trzech programw: iPhoto - do katalogowania oraz edycji
zdj; GarageBand - do komponowania i nagrywania muzyki oraz podcastw;
iMovie - do obrbki filmw.
Program iMovie mona take obsugiwa z poziomu swojego smartfona lub tabletu[21]
- po zakupieniu odpowiedniej aplikacji w iTunes. Posiada on spore moliwoci
przechowywania i przetwarzania filmw wideo:

suy gromadzeniu i porzdkowaniu nagra, tak aby atwo je byo oglda, przeglda
i odszukiwa dziki sowom kluczowym;
daje moliwoci montowania filmw i edytowania ich na wiele sposobw:
pozwala korygowa jasno, kontrast i nasycenie kolorw, redukowa drgania,
przyspiesza lub zwalnia obraz, dodawa napisy i przejcia;
umoliwia dodawanie oprawy muzycznej, ma funkcj usuwania szumw,
dziki specjalnym filtrom moemy nada gosowi lektora w filmie dowolne brzmienie
- na przykad profesjonalnego spikera;
stwarza moliwo dodawania zwiastunw filmowych w kilku rnych konwencjach
- od kina akcji po filmy dokumentalne;
kad relacj z wycieczki czy podry mona wzbogaci o animowan map
- 3D lub pask;
umoliwia publikowanie filmw na rne sposoby i w rnych miejscach:
mona eksportowa filmy do iTunes i oglda je na urzdzeniach iPhone, iPad
lub iPod albo udostpnia w je w serwisach np. Facebook i YouTube.

Rys. 4.4. iMovie - program do obrbki filmw bdcy czci pakietu iLife firmy Apple dostpny jest zarwno na komputery
stacjonarne, jak i urzdzenia mobilne z systemem iOS.

26

4.4.2. Przetwarzanie offline w urzdzeniach mobilnych z systemem Android


Na telefony i tablety z systemem Android rwnie znajdziemy wietne aplikacje,
ktre
pozwol
przetwarza
filmy
wideo
bezporednio
w
urzdzeniu.
Wymienimy tu dwa z nich. Aplikacja Magisto to ciekawy pomys wykorzystania sztucznej
inteligencji, czyli zmuszenia programu komputerowego do samodzielnego przycinania
i montau filmu zoonego z rnych uj. Program sam analizuje, ktre fragmenty s wane
dla nagrywajcego i z rnych uj przygotowuje propozycj filmiku o danej dugoci.
Oczywicie program zadba rwnie o detale - w sumie wic jest to prosty i elegancki sposb
tworzenia filmikw, zwaszcza dla tych, ktrzy s zabiegani i nie maj czasu na samodzielne
skadanie
filmu.
Dzieo
finalne
mona
szybko
udostpni
na
kilku
kanaach spoecznociowych.
Druga z aplikacji AndroVid Trymer Wideo to ju typowy program do samodzielnego
obrabiania zdj, ale posiadajcy wiele uytecznych funkcji. W atwy sposb na ekranie
nawet telefonu mona skraca film, dzieli go na odcinki, czy rne fragmenty,
aby wyprodukowa nowy filmik, dodawa rne efekty (np. wygaszenia, lustra,
negatywu itp.). Posiada rwnie funkcj konwersji dwiku z filmu wideo do pliku .mp3,
co przyda si moe w tworzeniu podkastw.
4.4.3. Przetwarzanie online: edytor YouTube
Edycja materiaw wideo to niekoniecznie przedsiwzicie wymagajce profesjonalnego
i drogiego oprogramowania oraz bardzo wydajnego komputera. Do wikszoci zastosowa
wystarczy bezpatny edytor online YouTube. Jest dostosowany do uywania za pomoc
komputera stacjonarnego lub laptopa[22], ale w przeciwiestwie do tradycyjnych edytorw
ma bardzo niskie wymagania techniczne, gdy przetwarzanie odbywa si na serwerach
Google. Dlatego dziaa poprawnie w kadym sabszym sprzcie, starszych komputerach
stacjonarnych, netbookach itp. Z jego pomoc mona przetwarza tylko filmiki wczeniej
przesane do kanau YouTube, wic oczywicie musisz zaoy sobie tam konto
(zob. podrozdzia 4.3.).
Aby skorzysta z edytora wideo YouTube:

wylij filmik (filmiki) do swojego kanau YouTube;


kiedy filmik bdzie ju dostpny (przetwarzanie moe potrwa jaki czas
po przesaniu), wejd do edytora online;
powinny tam by widoczne wszystkie przesane do twojego kanau
i gotowe do ogldania (przetworzone) filmiki oraz o czasu (taka, jak w kadym
edytorze wideo);
po wybraniu filmiku i przeniesieniu go na o czasu moesz:
o przycina filmik,
o zmienia kontrast i jasno,
o stabilizowa obraz (usuwa drgania rki i wstrzsy kamerki);
po przeniesieniu na o czasu wikszej liczby filmikw moesz:
o czy je w jeden (montowa),
o dodawa efekty przej.

Funkcja stabilizowania obrazu jest rzadko spotykana w programach do edycji wideo,


ale bardzo przydatna. Usuwa drgania, wstrzsy i skoki, np. nieumiejtne, skokowe podanie
27

kamerk za obiektem czyni bardziej pynnym. Dziki temu filmik nie tylko wyglda bardziej
profesjonalnie, ale jest take czytelniejszy (dziki stabilnemu obrazowi).

Rys. 4.5. Edytor YouTube. Z jego pomoc moesz przetwarza tylko filmiki wczeniej przesane do twojego kanau.

Aby dobrze wykorzysta funkcj stabilizacji obrazu, pamitaj o dwch radach:

Stabilizacja obrazu odbywa si kosztem okrojenia jego brzegw. Im wiksze wstrzsy


oraz im wyszy stopie stabilizacji, tym szersze marginesy obrazu wideo zostan
obcite. Pamitaj o tym podczas filmowania: filmuj sceny z pewnym zapasem (z nieco
wikszej odlegoci), by potem nie obci wanych elementw sceny (gowy?).
Przed stabilizacj nie nakadaj na filmik adnych napisw, list dialogowych,
objanie, elementw graficznych itp. W przeciwnym wypadku po wystabilizowaniu
obrazu to one zaczn skaka po jego powierzchni.

Na koniec jeszcze co dla tych, ktrzy si spiesz i nie maj czasu na samodzielne
edytowanie filmu. W YouTube znajdziecie kilka wietnych programw do tworzenia filmw,
m. in. wspomniane wczeniej Magisto. Sami sprawdcie, jakie s moliwoci
na http://www.youtube.com/create.
4.4.4. Napisy, odnoniki i listy dialogowe online
Jeeli zdecydowaa(e) si na umieszczanie filmikw w YouTube, wiedz, e mona tam atwo
tworzy, docza i synchronizowa z treci filmu wiele dodatkowych informacji
oraz elementw interaktywnych o ogromnych moliwociach edukacyjnych. S to m. in.:

listy dialogowe w wielu jzykach (pod oknem filmu);


automatyczne tumaczenia na kilkadziesit jzykw;
napisy, dymki i odnoniki o rnych ksztatach i kolorach (na wybranych obszarach
powierzchni okna filmu).

Dostp do nich uzyskasz, wchodzc do trybu edycji konkretnego, wczeniej przesanego


filmiku (i klikajc w zakadki Adnotacje oraz Podpisy i napisy).

28

Rozdzia 5. Projekty: wicej ni w tradycyjnej szkole

W polskiej szkole i uczelni popularno projektw szybko ronie, jednak nader czsto nazwa
projekt jest uywana na wyrost lub zgoa bdnie - na przykad w odniesieniu do rnego
rodzaju zada do wykonania przez uczniw poza szko. Prawdziwe projekty edukacyjne
stanowi prawdziwe wyzwanie, ale pozwalaj zdoby wiele przydatnych
(zwaszcza po szkole, "yciowych") umiejtnoci.

Zdjcie: istockphoto.com

W TYM ROZDZIALE:

O tym, e projekt jest od zwykego szkolnego zadania zazwyczaj obszerniejszy.


Wymaga wsppracy w grupie, komunikacji, czsto negocjacji, uruchomienia
logistyki, przewiduje te duy zakres twojej samodzielnoci, moliwoci podejmowania
decyzji, a take odpowiedzialnoci za cao przedsiwzicia. Midzy innymi dlatego
powinien dotyczy rozwizywania problemw, dla ktrych nie ma opisu
krok po kroku, jedynego dobrego rozwizania, z gry dokadnie znanego
wyniku lub efektw.
Projekty powinny przynosi wiele satysfakcji, wanych umiejtnoci i ciekawych
dowiadcze. Ich efekty mog take by praktycznie przydatne dla organizatorw
projektu. Musz oni tylko... traktowa je powanie. A zatem piszemy rwnie o tym,
e projekty s wyzwaniem, a nie tylko jak kolejn okazj do zdobycia szkolnej oceny.

29

5.1. Projekt a zadanie

Projekt jest od zwykego zadania zwykle obszerniejszy. Przewiduje te duy zakres twojej
samodzielnoci, moliwoci podejmowania decyzji, a take odpowiedzialnoci za cao
przedsiwzicia. Midzy innymi dlatego, e powinien dotyczy rozwizywania problemw,
dla ktrych nie ma opisu krok po kroku, jedynego dobrego rozwizania, z gry dokadnie
znanego wyniku lub efektw.
Czsto pracuje si nad nim w grupie, zwykle mile widziane jest nawet zapraszanie do udziau
w projektach zewntrznych ekspertw i uczestnikw, nawet spoza szkoy.
Nauczyciel jest tu raczej organizatorem ni zleceniodawc.
Chocia projekty bywaj znacznie bardziej pracochonne ni tradycyjne zadania domowe,
mog ci przynie wiele satysfakcji, wanych umiejtnoci i ciekawych dowiadcze.
Ich efekty mog take by praktycznie przydatne dla ciebie i dla innych. Musisz tylko...
potraktowa je powanie. Jako wyzwanie dla siebie, a nie tylko jako zadanie do wykonania
na stopie szkolny.
I jeszcze jedno, o czym musisz wiedzie. Powinno zalee ci na udziale w jak najwikszej
liczbie
projektw.
Bo
projekty
to praktyczna
nauka
przedsibiorczoci,
w szerokim znaczeniu. Dziki nim uczysz si dziaa, ksztacisz i pogbiasz umiejtnoci,
ktrych nie ma w podrcznikach i rutynowych czynnociach szkolnych.
Od tego, w jaki sposb bdziesz planowa, komunikowa si, wsppracowa w grupie,
czasem negocjowa itp. zalee bdzie potem to, jakie bd twoje kompetencje
na rynku pracy.

5.2. Nieco wicej o projektach

Projekty edukacyjne s dzi uwaane za jedn z najlepszych metod nauczania.


W Polsce s stosowane tylko przez niektrych nauczycieli, ale w wielu krajach stanowi
ju najpowszechniejsz metod edukacyjn od pierwszej klasy a do koca uniwersytetu.
U nas take szybko ronie ich popularno. Od niedawna udzia w co najmniej jednym
projekcie edukacyjnym zosta uznany za obowizek kadego gimnazjalisty
i fakt ten odnotowuje si na wiadectwie koczcym nauk w gimnazjum.
Wane, eby wiedzia(a), e projekty nie zostay wymylone dla uczniw.
W nowoczesnym wiecie wiele (wikszo?) dynamicznie dziaajcych i nowoczesnych
firm dziaa wanie w oparciu o model grup projektowych. W Polsce projekty
jako profesjonalne przedsiwzicia take s stosowane w licznych firmach,
zwaszcza dziaajcych w branach Hi-Tech, jednak sowo projekt stao si bardzo popularne
od czasu wejcia Polski do Unii Europejskiej. Wikszo funduszy unijnych przeznaczonych
na rozwj rnych gazi gospodarki oraz na edukacj przeznacza si wanie na realizacj
przedsiwzi
projektowych
(inaczej
programw).
Projekt
edukacyjny
jest tylko dostosowaniem do szkolnych warunkw tej nowoczesnej metody wsppracy ludzi.
Pracujc metod projektu uczysz si zatem nie tylko tego, co stanowi jego podstawow
tematyk (np. zwizan z przedmiotem nauczania). Tak, jak ju wspomnielimy,
30

zdobywasz praktyczne umiejtnoci i dowiadczenie niezbdne w caym


wspczesnym wiecie: planowania, zarzdzania sob, wsppracy w grupie, poszukiwania
i przetwarzania informacji, komunikowania si, dzielenia zada, odpowiedzialnoci,
umiejtnoci tworzenia czego nowego - wiedzy lub wytworw materialnych, wreszcie:
rnych metod oceniania efektw i postpw u siebie i innych.

Rys. 5.1. Projekty ciesz si coraz wiksz popularnoci u uczniw - zobacz film nakrcony w 2011 r. podczas Festiwalu Projektw Szkoy
z Klas 2.0 w Centrum Nauki Kopernik w Warszawie: http://youtu.be/WjdoxjPy2GE

Projekty edukacyjne s przedsiwziciami samodzielnymi lub grupowymi, w ktrych masz


znacznie wiksz ni w tradycyjnym nauczaniu swobod podejmowania decyzji,
ale te to ty bierzesz odpowiedzialno za siebie, swoje wyniki, a take wsppracujcych
z tob w grupie uczniw.

5.3. Etapy projektu

Projekt jest przedsiwziciem


krtkoterminowego projektu, to:

wieloetapowym.

Najprostszy

schemat

przebiegu

wybr problemu lub/i tematu;


okrelenie celw i zaplanowanie etapw projektu, podzia zada;
dziaanie (zbieranie informacji, opracowywanie jej, czsto take praca wytwrcza,
dopilnowywanie zada i terminw, podejmowanie decyzji zalenych
od pojawiajcych si problemw);
prezentacja i ocena (czsto publiczna).

31

W wikszych projektach dziaanie dzieli si take na etapy tak, by w kluczowych momentach


mc podsumowa dotychczasowe wyniki, osignicia, postpy prac, problemy.
W tym celu w projektach wyznacza si pewne punkty do osignicia, tzw. kamienie milowe
(ang. milestones), kiedy dzieje si co szczeglne wanego lub decydujcego dla dalszych
losw projektu. Jeeli to projekt indywidualny, przedyskutuj wtedy z nauczycielem
prowadzcym wszystkie problemy i kopoty. Zademonstruj mu prbki tego, co robisz:
i najlepsze, i te najbardziej kopotliwe. Czstym bdem uczniw jest ukrywanie
przed
nauczycielem
problemw, rzeczy
niezrobionych,
niezrozumiaych,
bo jeszcze cao nie jest gotowa. Rozumiemy, e na klaswce lub podczas ustnej odpowiedzi
w klasie chcesz si zaprezentowa tylko z dobrej strony i ukry bdy, ale w projektach
jest inaczej. Pokonywanie kamieni milowych wymaga analizy bdw i niepowodze wanie
po to, by jak najatwiej je pokona.
Projekt to jedna z tych metod, w ktrej najlepiej uczy si na bdach, wyciga
z nich wnioski i poprawia skuteczno wasnych dziaa. Zauwa, e np. producent
samochodw najpierw poddaje wyczerpujcym prbom prototypy i stara si wyszuka
wszystkie ich saboci, zanim zacznie masow produkcj.

Rys. 5.2. Cennym rdem informacji na temat projektw edukacyjnych jest strona internetowa Centrum Edukacji Obywatelskie.
W czci dotyczcej gimnazjalnego projektu edukacyjnego mona znale wiele podpowiedzi i inspiracji, a take baz projektw
zorganizowanych przez uczniw - zob. www.ceo.org.pl/pl/projekt.

32

5.4. Nowe technologie w projektach

Na kadym z wymienionych w poprzednim podrozdziale etapw przedsiwzicia


projektowego nowoczesne technologie mog przynie wielkie korzyci nawet,
gdyby sam projekt zupenie nie by zwizany z technologiami (i dotyczy np. komunikacji
za pomoc gobi pocztowych i sygnaw dymnych).
To cakiem jak w yciu. Jednak by moe bdziesz musia(a) cierpliwie przekonywa
nauczyciela, e tak jest rwnie w szkolnych projektach. Warto prbowa.
Poniej wymieniono niektre rekomendacje (i antyrekomendacje) dotyczce moliwoci
cyfrowego wspomagania poszczeglnych etapw i aspektw projektu.

Wyszukiwanie i selekcjonowanie informacji:


zalecane
Staraj si ocenia wiarygodno rda
najpierw na podstawie jego ogldu
(uwzgldnij take adres domenowy URL,
informacje
o
wacicielu/autorze,
profesjonalizm formy i treci, oceny
spoecznoci
internetu).
Porwnuj
i weryfikuj informacje. Znakomitym
narzdziem
sieciowym
jest WolframAlpha.
Nie
jest
to
wyszukiwarka (chocia na pierwszy rzut
oka wyglda podobnie), ale potne
rdo wiedzy oraz zestaw narzdzi
obliczeniowych do wspomagania edukacji
i nauki. Prbuj weryfikowa dane z sieci
za pomoc rde pozainternetowych (np.
bibliograficznych, osobowych, take za
pomoc wasnych dowiadcze, wypraw i
eksperymentw). To pozwoli ci naby
dowiadczenia, w jakich sprawach lepiej
siga do internetu, a w jakich
gdzie indziej.

nie zalecane
Pamitaj,
e
wyszukiwarka
(np. Google lub Bing) nie jest rdem
informacji,
to tylko
narzdzie
do
wyszukiwania rde. Nie poprzestawaj na
jednym rdle informacji. Pamitaj, e
polska wersja Wikipedii bywa niepena lub
mao rzetelna, czasem warto skonfrontowa
informacje z innymi wersjami jzykowymi.
Staraj si nie ogranicza do samych tylko
rde internetowych.

33

Komunikacja w zespole projektowym, komunikacja z nauczycielem i liderem


prowadzcym projekt:
zalecane
Blogowy serwis projektu publiczny lub
grupowy,
z wczonym
komentowaniem
i
subskrypcj
(np. Wordpress lub Blogger).
Rwnie
dokumenty
online
udostpnione
wszystkim czonkom zespou, np. Google
Docs, z moliwoci czatowania.

nie zalecane
Unikaj
naduywania
e-maila
w
komunikacji
wieloosobowej.
Komunikacja
e-mailem
utrudnia
synchronizacj danych i aktualizacj
informacji, dlatego te bywa uwaana
przez uczniw za anachroniczn.

Przesyanie lub przechowywanie plikw z danymi:


zalecane
Polecamy dla grafiki - galerie online
(np. Google Picasa Web Albums); dla
wideo
serwisy
online
(np. YouTube, Vimeo); dla podcastw serwisy
online
(np. iTunes);
dla
prezentacji
serwisy
online
(np. Slideshare, Slideboom, Prezi);
dla
plikw dokumentw (DOC, PPT, XLS,
PDF itp.) - dokumenty online (np. Google
Docs); dla niestandardowych danych edyski -DropBox, Google Docs, iCloud.

nie zalecane
Unikaj nonikw tradycyjnych takich jak
pendrive, pyta CD/DVD - wysoka
zawodno, podatno na wirusy, trudne
dzielenie
si
danymi,
kopiowanie,
aktualizacja.

34

Zbieranie informacji i opinii od wikszych grup osb:


zalecane
Formularze Google (dane s zbierane
formularzem WWW i gromadzone w
arkuszu kalkulacyjnym online) lub
poprzez bezpatne i patne serwisy ankiet
internetowych (duy wybr w sieci),
najlepiej takie, ktre pozwalaj na
nieograniczone w czasie przetrzymywanie
danych, jak rwnie ich przetwarzanie.

nie zalecane
Nie wszystkie dane da si zebra za
pomoc elektronicznych ankiet, gdy
zazwyczaj trafiaj one tylko do
ograniczonej liczby osb (biegych
internetowo). Ale i tak z reguy jest to
skuteczniejszy sposb ni w przypadku
ankiet wysyanych i zbieranych drog
pocztow.

Biece zarzdzanie projektem - daty, terminy, podzia zada, obwieszczenia:


zalecane
Kalendarze
Google (maj
ogromne
moliwoci
wsppracy
grupowej,
powiadamiania,
synchronizowania
z
urzdzeniami mobilnymi itd.). Zadbaj, aby
wszyscy mieli zawsze dostp do
aktualnego
harmonogramu.
Pomog
automatyczne powiadomienia SMS i email, ale nie zaszkodzi te wydruk!
Podobne funkcjonalnoci zapewnia iCal w
komputerach Mac i na urzdzeniach
mobilnych.
Mona
rwnie
wykorzysta Doodle.com (dogrywanie ter
minw, umawianie si w wikszych
grupach).

nie zalecane
Unikaj narzdzi offline do zarzdzania
projektami takich jak GanttProject czy MS
Project (s nieco anachroniczne i
wyjtkowo uciliwe dla wikszoci
czonkw zespou). Z drugiej strony nie
ograniczaj
si
do
przechowywania
informacji wycznie online - nie kady bez
przerwy siedzi w internecie.

35

Planowanie, opracowywanie informacji, wsplne przygotowywanie dokumentw


rnego rodzaju:
zalecane
Wyprbuj dokumenty online (np. Google
Docs). Jeeli jeste twrc dokumentu
wyjciowego dla grupy i napisae/a go w
edytorze (np. Word), udostpnij go
poprzez dokumenty online wszystkim
czonkom grupy. Moesz rwnie okreli
uprawnienia - kto moe tylko czyta, a kto
rwnie modyfikowa tekst wyjciowy.

nie zalecane
Nie poprzestawaj na przygotowywaniu
dokumentw papierowych lub ich
elektronicznych
odpowiednikw
w
edytorze tekstu.

Dokumentowanie projektu i jego przebiegu:


zalecane
Zdjcia, nagrania dwikowe i filmiki zupenie wystarcz rejestracje za pomoc
urzdze mobilnych. Dokumenty online
(np. Google Docs), serwisy blogowe i
strony internetowe (moliwo osadzenia
rnego typu dokumentw).

nie zalecane
Nie
poprzestawaj
na
tworzeniu
tekstowego sprawozdania z realizacji
projektu po zakoczeniu. yjemy w
kulturze
audio-wizualnej
i
najczciej potrzebujemy obrazw, aby
zrozumie i zapamita.

36

Wywiady i rozmowy:
zalecane
Najlepiej filmowa wideo (w przypadku
braku zgody na publikacj wizerunku
osoby filmowanej - mona np. rejestrowa
na wideo rozmow, filmujc w tym czasie
neutralny obiekt). Mona take tworzy
podcasty w formacie .mp3 - do tego take
wystarczy
dyktafon
w
komrce.[23] Jeszcze inn moliwo
daj tzw. fotocasty - robimy seri zdj i
nagrywamy na dyktafon rozmowy,
wywiady, a nastpnie czymy pokaz
slajdw z nagraniem audio (zob.
np.Fotobabble).

nie zalecane
Zrezygnuj z publikowania filmikw, zdj,
wypowiedzi osb, ktre nie udzieliy ci
jednoznacznej zgody na publikacj
wizerunku.
Nie
podpisuj
nie
autoryzowanych wypowiedzi. Pamitaj, e
w przypadku osb nieletnich - decyzja
naley do ich rodzicw.

Serwis internetowy projektu:


zalecane
Blogger lub Wordpress (prostota, atwo
obsugi,
wsppracy
grupowej,
komunikacji - komentarze i subskrypcje,
wietna wsppraca z urzdzeniami
mobilnymi). Google
Sites czy Wikispaces w
wikszych
projektach zwizanych z tworzeniem
wikszej iloci treci (dobre wsparcie dla
wsppracy grupowej, due moliwoci
techniczne,
sabsza
wsppraca
z
urzdzeniami mobilnymi); serwisy oparte
na systemie Joomla - zwaszcza przy
najbardziej zoonych i dugofalowych
dziaaniach.

nie zalecane
Unikaj korzystania z serwisw odpatnych
lub serwisw o ograniczonym czasie
dziaania. Sprawdzaj zawsze warunki
korzystania z oprogramowania przy
wersjach bezpatnych lub tzw. lite. Moe
si okaza, e aplikacja w tej wersji
oferuje tylko cz funkcjonalnoci.

37

Przygotowywanie prezentacji kocowej:


zalecane
Wykorzystaj dokumenty i prezentacje
online (np. Google Docs). Filmiki wideo
lub slajdowiska w formacie wideo
wygenerowane z serii zdj/grafik (np.
dla YouTube).
Filmiki
wideo
wygenerowane na podstawie prezentacji
Keynote lub Powerpoint. Mona je atwo
uzupeni o ciek dwikow, atwo
opublikowa i odtwarza na niemal
kadym urzdzeniu mobilnym. Mona
rwnie
wykorzysta
prezentacje
nieszablonowe (np. Prezi).

nie zalecane
Nie
poprzestawaj
na tradycyjnych prezentacjach Power Point,
Impress lub Keynote. Rozwizania offline
s skuteczne tylko podczas fizycznej
prezentacji i nieco ju trc myszk.
Pamitaj, e w internecie nikt nie czyta
dugich tekstw i nikt nie wysiedzi nad
dugim (czyli trwajcym powyej 3 minut!)
filmikiem lub prezentacj. A totaln
porak bdzie prezentacja zoona ze
slajdw skadajcych si w caoci z tekstu
i pisanych niewielk czcionk.

Ogoszenia, informacje, zaproszenia na prezentacje, wystawy itp.:


zalecane
Wyprbuj
serwisy
spoecznociowe,
np.Facebook, Twitter,Google+, Nk.pl (ten
ostatni np. do zapraszania starszych
absolwentw). Zawsze rwnie informacja
na stronie internetowej szkoy.

nie zalecane
Nie wystarczy zamieszczanie informacji
tylko na stronie projektu. Strony internetowe
mog przeglda wszyscy, ale stron
projektu (lub blog) zwykle przegldaj
czonkowie zespou projektowego i niewiele
osb spoza projektu.

38

Rozdzia 6. ePortfolio: cyfrowy ty

Czy masz czasem wraenie, e oceny w szkolnym dzienniku nie mwi o tobie wszystkiego?
To oczywiste. Chcc pozna aktora czy piosenkarza, take nie sigasz po dyplom
ukoczonej przez niego uczelni, bo niewiele si z niego dowiesz. Wolisz obejrze jego stron
www, posucha jego nagra, przeczyta w internecie wywiady i usysze,
co sam ma do powiedzenia o sobie. Jednym sowem - sigasz do jego ePortfolio
(nawet, jeeli nie zostao ono tak oficjalnie nazwane).

Zdjcie: istockphoto.com

W TYM ROZDZIALE:

Warto dba o swj dobry wizerunek w sieci ju na etapie edukacji szkolnej.


Jednym ze sposobw ksztatowania swojego wizerunku w sposb, ktry jednoczenie
pomaga si uczy, rozwija swoje pasje i planowa wasn przyszo
- jest edukacyjne ePortfolio. Dziki niemu mona opisywa swoje osignicia
i dokumentowa je certyfikatami, a jednoczenie pokaza, co faktycznie umiesz,
czego udaje ci si dokona w rnych dziedzinach.

39

6.1. Co to i po co to?

By moe jeste obecna(y) w sieci w jakiej formie. Czy masz stron WWW,
blog, profil w Naszej Klasie, Facebooku, MySpace? Wrzucia(e) kiedy jakie swoje zdjcia
do internetu? Nawet jeeli nie ty, moe twoi koledzy oznaczyli ci na swoich fotkach?
Dzi trudno tego unikn. Znacznie lepiej stara si dba o swj dobry wizerunek w sieci.
Jednym ze sposobw ksztatowania swojego wizerunku w sposb, ktry jednoczenie pomaga
si uczy, rozwija swoje pasje i planowa wasn przyszo - jest edukacyjne ePortfolio.
Jest to osobiste miejsce w sieci, w ktrym mona wprawdzie opisywa swoje osignicia
i dokumentowa je certyfikatami, jednak mona te pokaza, co faktycznie umiesz,
czego udaje ci si dokona w rnych dziedzinach - za pomoc filmikw, nagra, tekstw,
rysunkw, programw swojego autorstwa itd.
Twoje ePortfolio moe by dostpne tylko dla ciebie i wybranych osb
(kolegw, nauczycieli, doradcw, przyszych pracodawcw), a moe te by publicznie
dostpne. Moe te by otwarte na komentarze, opinie i refleksje innych osb.
Moesz je zachowywa dla siebie lub pozostawia widoczne w twoim ePortfolio.
Zobacz przykadowe ePortfolia:

E-portfolio aktora Krzysztofa Pieczyskiego (www.krzysztofpieczynski.pl).

40

E-portfolio zespou muzycznego Cochise (profil MySpace: www.myspace.com/cochiserock).

Przykadowe e-portfolio ucznia (weglinskipiotr.blogspot.com).

41

Przykadowe e-portfolio nauczycielki (https://sites.google.com/site/jadwigaprawdzik/).

6.2. ePortfolio i urzdzenia mobilne


Stworzenie i aktualizowanie ePortfolio wymaga od ciebie wykonywania szeregu czynnoci
zwizanych z dokumentowaniem twoich dowiadcze i osigni. Czasem bd to skany
dokumentw (wiadectwo, zawiadczenie, dyplom), a czasem zdjcia lub filmiki
wykonywane w ronych miejscach (bardzo czsto poza szko) i rnych momentach.
Wyliczmy najczciej spotykane:

dokumentowanie wytworw, utworw i dzie, sytuacji i zdarze, wystpie


i innych aktywnoci;
skanowanie
lub
fotografowanie
certyfikatw,
dyplomw,
wiadectw,
zawiadcze i in.;
przechowywanie takich cyfrowych dokumentw (skanw, zdj, filmikw i in.);
przegldanie ich, przetwarzanie, przygotowywanie do opublikowania;
przesyanie ich do miejsca przechowywania w sieci (ePortfolio) i ew. publikowanie;
oznaczanie i tagowanie;
opisywanie i komentowanie dokumentowanych aktywnoci, wytworw i artefaktw;
przegldanie
i
porzdkowanie
wasnych
zbiorw
oraz
tworzonego
na ich podstawie ePortfolio.

Wikszo z tych czynnoci potrafisz z pewnoci wykona przy pomocy urzdze


mobilnych (fotografowanie, nagrywanie audio i wideo). Pozostaje do rozwizania problem,
gdzie w sieci moesz stworzy i prowadzi swoje ePortfolio (ktre, technicznie rzecz biorc,
jest rodzajem wyspecjalizowanej strony WWW, ktr mona obsugiwa online, wygodnie
i szybko modyfikowa, uaktualnia i dostosowywa do konkretnych potrzeb,
42

dodajc nowe lub ukrywajc niepotrzebne chwilowo elementy). Istniej profesjonalne serwisy
ePortfolio, jednak najlepiej bdzie, jeeli wybierzesz sobie proste w obsudze, bezpatne
miejsce w sieci oparte o oglnodostpne serwisy Web 2.0. Przy doborze pamitaj,
aby unika serwisw:

o ograniczeniach czasowych uytkowania (ePortfolio przyda ci si na duej,


by moe na wiele lat; nie powinno znikn nagle dlatego, e zapomniaa(e) si
zalogowa do panelu sterowania przez ostatnie dwa miesice;
utrzymywanych z reklam (tanie kredyty albo animacja dziaania rodka czyszczcego
zapewne nie jest wymarzonym elementem zdobniczym twoich osigni yciowych).

Wrd serwisw oglnego uytku pozwalajcych stworzy bardzo profesjonalnie


wygldajce ePortfolio bez adnych kosztw, bez ogranicze czasowych i bez jakichkolwiek
reklam - mona wymieni np. serwisy Blogger i Google Sites (Witryny Google).
Pierwszy z nich, Blogger, ma pewne ograniczenia techniczne: mona w nim przechowywa
pliki graficzne i wideo, przesyajc je bezporednio do konkretnego postu, za porednictwem
edytora i w celu osadzenia w treci. Nie da si natomiast przesa do Bloggera plikw innych
typw (np. PDF). Ma za to szereg zalet: jest atwy w obsudze, pozwala na proste
ksztatowanie atrakcyjnego wygldu serwisu, ma wbudowany bardzo przydatny w ePortfolio
mechanizm tagowania, kad ze stron (postw) mona w dowolnym momencie atwo ukry
zapisujc j jako robocz. Mona te ukry cay serwis (i udostpni go tylko
wybranym osobom).
Drugi serwis, Google Sites, jest w istocie bardzo potnym narzdziem tworzenia
zaawansowanych stron internetowych. Pozwala te na przesyanie i przechowywanie plikw
dowolnego typu i bardzo atwe osadzanie ich w treci stron WWW.
Nie ma jedynie mechanizmw tagowania i dlatego dla zapewnienia czytelnoci
i wyszukiwalnoci strony warto samodzielnie zadba o uoenie zamieszczonych treci
w sensowne struktury i wykazy.

6.3. Refleksja: wane przemylenia nad wasnymi dziaaniami

Kade twoje dziaanie zasuguje na moment refleksji - gbszego zastanowienia


si nad jego moliwymi korzyciami i nastpstwami. Prosty, ale przemylany opis zwykego
zdjcia moe nada mu lub zmieni znaczenie.

43

Przykad: twoje zdjcie w lesie to tylko fotka. Dopiero ty moesz jej nada znaczenia proste:
"bya(e)m w Kampinosie", bardziej zoone: "jestem odwana(y)", "kocham przyrod",
"lubi dugie piesze wyprawy", a nawet punkty wyjcia do planw: "przekonam klas
do wycieczki do Puszczy Biaowieskiej", "chc zwiedzi Amazoni", "bd lenikiem"
i wielu innych.
Proponujemy, aby poczy(a) wybieranie treci, ktre chcia(a)by wstawi do swojego
ePortfolio, z zadawaniem sobie trzech prostych pyta i udzieleniem sobie na nie prostych
odpowiedzi. Jest to schemat, ktry czsto stosuj uczniowie w wielu krajach.
Zobacz Tabel 6.1.

Tabela 6.1. Trzyetapowy model refleksji (Bortona).

44

Jaka moe by w realizacji powyszego modelu rola urzdze mobilnych? Ot nawet w najprostszym
edytorze tekstowym mona zapisywa tego rodzaju krtkie notatki-refleksje (lub - wersja specjalna
dla mionikw amerykaskich filmw detektywistycznych - nagrywa je za pomoc dyktafonu).
Notatk mona zrobi byskawicznie (programw do robienia notatek na urzdzenia mobilne
jest wiele, np. Evernote). Moe by krtka, lecz powinna by autentyczna, wasna, dokonywana
na podstawie faktycznych uczu i dowiadcze. Komrk lub smartfon prawdopodobnie
masz pod rk. SMS czsto powstaje na podstawie takiej wanie odruchowej refleksji.
Midzy innymi std bierze si popularno serwisw mikroblogowych - jak Twitter lub polski Blip.
Wiele komrek pozwala wysya MMSy z opisem tekstowym. Moesz te sprbowa notatnika
z trzema punktami do wypeniania. Przykadowy wygld mobilnego formularza pokazano na Rys. 6.1.

Rys. 6.1. Szablon formularza refleksji (wg. schematu Bortona).

45

Rozdzia 7. Mobilna strona WWW

Dla was - cyfrowych tubylcw - umieszczenie czego w sieci nie stanowi wikszego
problemu. Warto jednak pozna moliwoci wybranych narzdzi i serwisw internetowych,
aby wykorzysta ich moc do celw edukacyjnych.

Zdjcie: sxc.hu, autor: ilco

W TYM ROZDZIALE:

Warto zwrci uwag na Bloggera nie tyle jako na serwis blogowy, ale przede
wszystkim jako znakomite narzdzie do byskawicznego tworzenia serwisw
internetowych dla najrniejszych przedsiwzi edukacyjnych. Do dyspozycji w sieci
masz rwnie wiele innych platform, ktre moesz stopniowo wykorzystywa,
w miar jak twj serwis bdzie si rozrasta.

7.1. Narzdzia Google: Blogger i Witryny

Wiemy, e nie jest dla ciebie adnym problemem umieszczenie czego w sieci.
Istnieje wiele oglnodostpnych serwisw pozwalajcych byskawicznie zaoy i atwo
prowadzi online stron internetow oglnego przeznaczenia lub w jaki sposb
wyspecjalizowan (jak np. MySpace do muzyki, kanay YouTube do wideo,
strony Facebooka do komunikacji grupowej). Chcemy jednak zwrci twoj uwag
na pewne szczeglne moliwoci Bloggera nie tyle jako serwisu blogowego,
ale jako znakomitego narzdzia do byskawicznego tworzenia serwisw internetowych
dla przedsiwzi edukacyjnych.

46

Rys. 7.1.Blogger jest znakomitym narzdziem do tworzenia blogw i innych projektw internetowych.

Przykadami zastosowa szkolnych mog by strony WWW projektw, WebQuestw


lub te osobiste ePortfolio. W poprzednim rozdziale wspomnielimy ju,
e Blogger spenia wszystkie warunki wstpne przyjaznego narzdzia do tworzenia stron
WWW: jest bezpatny, bezterminowy i pozbawiony reklam. Teraz wymiemy niektre
jego moliwoci przydatne w edukacyjnych przedsiwziciach osobistych i grupowych:

jest atwy w obsudze;


ma bardzo du gam moliwoci ksztatowania treci i wygldu;
mona do niego dodawa (i usuwa) nawet do stu wspautorw, administratorw
i ogldajcych (moe go wic tworzy caa grupa, moe by wolnodostpny lub mie
zamknit grup ogldajcych itp.);
ma wiele moliwoci komunikacyjnych (rozbudowany system komentarzy, rankingw
i ocen, moliwo obserwowania i subskrybowania treci itd.).

Z punktu widzenia uytecznoci Blogger w urzdzeniach mobilnych ma bardzo ciekawe


moliwoci:

da si go atwo skonfigurowa tak, by da si przeglda nawet na komrkach o niskiej


rozdzielczoci ekranu (zob. np. utworzony w kilka minut kieszonka.blogspot.com);
rozpoznaje samodzielnie, e jest przegldany z urzdzenia o maym ekranie
i dostosowuje automatycznie swj wygld i sposb prezentowania treci
do takiej sytuacji;
mona prostym przecznikiem (dodaj po adresie cig: ?m=1) wywoa ten efekt nawet
na duym ekranie, aby mc pozna wygld mobilny korzystajc ze zwykego
komputera (zob. przykady poniej);
istniej aplikacje dla smartfonw[24] pozwalajce wygodnie obsugiwa i redagowa
strony w Bloggerze bez koniecznoci wczytywania standardowego panelu sterowania
Bloggera.

Blogger ma wiele funkcji, ktre pozwalaj zamieni tworzenie profesjonalnie wygldajcych


stron w dobr zabaw. Porwnaj kilka sposobw wywietlania tego samego serwisu:

widok oryginalny: www.hojnacki.net


mozaika - www.hojnacki.net/view/mosaic
karty - www.hojnacki.net/view/flipcard
galeria - www.hojnacki.net/view/snapshot
maszyna czasu - www.hojnacki.net/view/timeslide
47

may ekran - www.hojnacki.net/view/sidebar (boczny pasek wygodny dla dotykowych


tabletw)
jeszcze mniejszy ekran - www.hojnacki.net/?m=1 (ta wersja mini wywietla si
automatycznie na urzdzeniach mobilnych, raportujcych nisk rozdzielczo ekranu).

Do prowadzenia bardziej zaawansowanych projektw internetowych polecamy


natomiast Google Sites. Umoliwiaj one tworzenie serwisw internetowych o bardziej
zoonej strukturze.

Rys. 7.2.Witryny Google (Google Sites) s potnym narzdziem edukacyjnym, ktre atwo moe by wykorzystywane przez uczniw
do prowadzenia zoonych projektw internetowych.

Niezalenie od tu opisanych narzdzi istnieje wiele platform w internecie,


ktre umoliwiaj tworzenie profesjonalnych, rozbudowanych serwisw internetowych.
Rekomendujemy w szczeglnoci wykorzystanie oprogramowania open source
platform Joomla i Drupal.[25]

48

Rozdzia 8. Mobilne zadania i aktywnoci w przykadach

Smartfon i tablet maj ogromny potencja i nieprzypadkowo byskawicznie


si dzi rozpowszechniaj. Ich najwiksz wad jest to, e... starsi czsto i patrz
na nie przez pryzmat tradycyjnych komputerw i usiuj ich uywa w analogiczny sposb.
Tymczasem dotykowe urzdzenia oferuj zupenie nowe sposoby obsugi, a ich specyficzne
peryferia i pomysowe aplikacje potrafi bardzo wiele zdziaa w szkole i poza ni.
Najszybciej zaprzyjaniaj si z nimi najmodsi i... najstarsi. By moe w zwizku
z tym bdziesz cennym przewodnikiem dla swojego nauczyciela! Zaprezentowane niej
zastosowania urzdze mobilnych z atwoci podwaaj twierdzenie, e to tylko zabawkowe
gadety. Ich wykorzystanie w edukacji moe wnie do niej now jako i oywienie.

Zdjcie: istockphoto.com

W TYM ROZDZIALE:

Urzdzenia mobilne znakomicie nadaj si zarwno do przygotowywania,


jak i do odtwarzania szerokiej klasy prezentacji multimedialnych zoonych z serii
obrazw, animacji, efektw przej, wideo oraz ewentualnie towarzyszcego dwiku.
Nie potrzebujesz ju do tego Power Pointa!
Tworzenie prezentacji z przeznaczeniem na mae ekrany urzdze mobilnych rzdzi
si nieco innymi prawami, ni w przypadku tych tworzonych na ekranie laptopa
czy komputera stacjonarnego. Eksperymentuj, aby znale najlepszy sposb przekazu.

8.1. Mobilne prezentacje

Smartfon lub tablet moe by z powodzeniem uywany zarwno do ogldania, jak i tworzenia
multimedialnych prezentacji. Prezentacje zapewne kojarz ci si z PowerPointem.
Wynika to z jego niezwykej popularnoci. Jednak PowerPoint, skadnik znanego pakietu
biurowego, jest patny, wymagajcy technicznie, a take niedostosowany do smartfonw
i tabletw, a nawet do netbookw o niewielkich rozdzielczociach ekranw.[26]
Istnieje kilka mobilnych pakietw biurowych pozwalajcych odtwarza prezentacje
49

PowerPoint w urzdzeniach mobilnych (zwykle bez efektw przej, animacji i dwiku),


a take znakomity bezpatny pakiet KingSoft Office, ktry pozwala zarwno na edycj,
jak i odtwarzanie prezentacji wraz z animacjami i efektami przej slajdw.[27]
8.1.1. Pokaz slajdw prosto z galerii zdj smartfonu lub tabletu
Przestamy utosamia prezentacje z PowerPointem, nie ma takiej potrzeby.
Kady pokaz serii obrazw i ewentualnych animacji (efektw przej i in.) moe posuy
jako podstawa dobrej prezentacji. Urzdzenia mobilne znakomicie nadaj si zarwno
do przygotowywania, jak i do odtwarzania szerokiej klasy prezentacji multimedialnych
zoonych z serii obrazw, animacji, efektw przej, wideo oraz ewentualnie
towarzyszcego dwiku. Prost i skuteczn prezentacj moe by seria odpowiednio
uoonych grafik obrazowo-tekstowych - tzw. pokaz slajdw. Tak rozumian prezentacj
mona odtworzy za pomoc praktycznie kadego urzdzenia mobilnego, nie wyczajc
tanich telefonw komrkowych, a nawet kieszonkowych odtwarzaczy lub tzw. cyfrowych
ramek fotograficznych.
Najlepiej i najprociej jest zatem uzna za standard prezentacji dla urzdze mobilnych
pokaz serii odpowiednio uoonych zdj lub grafik (np. screenw ze slajdw
PowerPoint).

Rys. 8.1. Tak na smartfonie wyglda prezentacja stworzona w PowerPoint i wyeksportowana do serii grafik.

50

Takie podejcie ma liczne zalety:

taka prezentacja jest w peni przenona, moesz jej uywa na praktycznie kadym
urzdzeniu dysponujcym przegldark zdj;
do stworzenia prostej prezentacji w zupenoci wystarcza wbudowany w telefon aparat
fotograficzny;
do odtwarzania prezentacji nie trzeba kupowa/instalowa adnego specjalistycznego
oprogramowania;
moesz w ten sposb wykorzysta take prezentacje przygotowane
w wyspecjalizowanym oprogramowaniu (np. PowerPoint ma opcj zapisu prezentacji
w formie serii obrazkw JPG);
prezentacji przygotowanej jako seri zdj (np. wykonanych smartfonem
lub tabletem) moesz nada form filmiku z ewentualnymi dodatkowymi napisami,
efektami przej, podkadem dwikowym etc; oprogramowanie desktopowe
jest bezpatne;[28] uzyskany filmik moesz wygodnie rozesa innym lub
opublikowa, np. w YouTube.

Rys. 8.2. Prezentacje stworzone w Dokumentach Google dobrze dziaaj na urzdzeniach mobilnych.

8.1.2. Prezentacje z chmury Google


Innym ciekawym rozwizaniem jest posuenie si prezentacjami online tworzonymi
w Dokumentach Google.
Zalet metody jest brak koniecznoci przesyania plikw midzy urzdzeniami mobilnymi.
Wszystkie dane s tworzone, redagowane i przechowywane w internecie
(najwygodniej - za porednictwem stacjonarnych komputerw lub laptopw) i pobierane
51

do przegldania w razie potrzeby. Wystarczy udostpni wybranym osobom hipercze


do prezentacji online.
Wad metody jest konieczno posiadania dostpu do internetu dla obejrzenia prezentacji.
8.1.3. Aplikacje do tworzenia i/lub wywietlania prezentacji
Na koniec warto wspomnie o tym, e w waszych smartfonach i tabletach mona atwo
zainstalowa aplikacje, dziki ktrym stworzymy i/lub wywietlimy przygotowane
prezentacje (take te, ktre powstay na komputerach i zostay zsynchronizowane
z urzdzeniem). Przykadem moe tu by mobilna wersjaKeynote (iOS), czyli podstawowego
programu do tworzenia prezentacji w komputerach Mac. Stworzone w telefonie
lub w komputerze prezentacje mog wdrowa pomidzy urzdzeniami dziki synchronizacji
poprzez iTunes. Mobilna Keynote zostaa tak zmodyfikowana, aby faktycznie mc tworzy
dobre prezentacje nawet na ekranie smarfona. Uywajc telefonu mona podczy si
do projektora i wywietli prezentacj z jego pamici prosto na ekran.
Drug aplikacj wart wspomnienia jest Prezi (iOS), czyli popularny program do tworzenia
dynamicznych prezentacji (tzw. prezitacji). Tworzenie prezentacji nie opiera
si tu na typowych seriach slajdw. Zamiast tego uytkownik zapenia obiektami i blokami
treci rodzaj wielkiej karty. Moe to by obraz, mapa mentalna lub szereg okienek
- slajdw. Przepywamy nad poszczeglnymi elementami, obracamy, przybliamy i oddalamy
ich fragmenty lub grupy. Pozwala to pokazywa relacje midzy elementami prezentowanej
caoci w sposb ciekawy wizualnie, a jednoczenie bardziej zrozumiay dla naszego mzgu.
Prezitacje moemy tworzy w komputerze i iPadzie (iOS) - s one synchronizowane dziki
chmurze programu, w ktrej przechowywane s nasze dziea.
Zachcamy rwnie do obejrzenia:
Tutorial Prezi w jzyku polskim przygotowany przez Kamila Skiro, ucznia ZSO nr 10
w Gliwicach. Dostpny: http://goo.gl/8ee0Y.

52

8.2. Czytnik kodw zamiast przepisywania

Urzdzenie mobilne z kamerk i prostym programem[29] moesz zamieni w czytnik kodw


kreskowych lub powierzchniowych (QR-Code). Smartfon lub tablet koduje wtedy
lub odczytuje dane tekstowe.

Rys. 8.3. Kod powierzchniowy (QR-Code) moe mie rne gstoci. W tym zmieszczono ok. 200 znakw.

Rys. 8.3. przedstawia przykad do gstego kodu, za rys. 8.4. efekt jego odczytania
widoczny na ekranie smartfonu.

Rys 8.4. Ekran smartfonu w momencie dekodowania treci z rys. 8.3.

53

Odczytywanie kodu polega na umieszczeniu go w polu widzenia obiektywu kamerki.


Aplikacja zajmie si reszt. Kody QR-Code mona tworzy, uywajc np. dostpnych online
generatorw.[30] Prostym
i
owocnym
zastosowaniem
QR-Code
w
szkole
moe by doczanie do materiaw tradycyjnych, stron WWW lub prezentacji
multimedialnych kodw np. adresw URL (WWW) potrzebnych stron internetowych.
Wprowadzanie bardziej skomplikowanych adresw za pomoc wirtualnej klawiatury jest zbyt
uciliwe. Tymczasem za pomoc QR-Code sprawisz, e inny uytkownik uzyska
w smartfonie hipercze do wskazanych przez ciebie zasobw w internecie[31] szybko
i bezbdnie (zob. rys. 8.5.).

Rys. 8.5. QR Code umieszczony w materiaach wywietlanych na ekranie w sali lekcyjnej dla szybkiego odczytania przez skaner
w smartfonie.[32]

Zachcamy do przeczytania:
Artyku "Wszystko o kodach QR" w serwisie KomputerSwiat.pl: goo.gl/7m1A5

54

8.3. Rozszerzona rzeczywisto

Zapewne znasz filmy fantastyczne, w ktrych roboty, obcy lub cyborgi posiadaj
nadludzkie moliwoci polegajce na odbieraniu jednoczenie z obserwowanym obrazem
caej gamy dodatkowych informacji o widzianych obiektach (przykadem niech bdzie
choby kultowy film Terminator). W rzeczywistoci takie systemy istniej od dawna.
Najpierw uywano ich w najdroszych samolotach myliwskich, jednak od niedawna tak
moliwo zapewnia kady dobrej klasy tablet lub smartfon.
Systemy rozszerzonej rzeczywistoci (ang. augmented reality lub w skrcie AR)[33]
cz obraz rzeczywistego otoczenia (widziany przez czowieka) z informacjami
generowanymi komputerowo. Informacje te mog mie formy tekstu, dwikw lub obrazw,
mog by nawet trjwymiarowymi obiektami. S one generowane na podstawie
wyznaczonego przez system AR pooenia w przestrzeni (za pomoc wbudowanego
kompasu, yroskopu, GPS itp.) oraz rozpoznanych obiektw widocznych w obiektywie
kamery cyfrowej.
Systemy rozszerzonej rzeczywistoci istniej ju od duszego czasu. Byy wykorzystywane
ju ponad p wieku temu jako oprogramowanie wywietlajce informacje na specjalnej
szybie w samolocie tak, by pilot nie mia ograniczonej widocznoci.

Rys. 8.6. Jedno z pierwszych zastosowa systemw AR - wywietlanie informacji na szybie w myliwcu.

Obecnie systemy AR s stosowane z powodzeniem w rnych obszarach dziaalnoci


czowieka np. w wojsku, medycynie, telefonii komrkowej oraz przemyle
rozrywkowym.[34] Za porednictwem tych dwch ostatnich obszarw zastosowa
rozszerzona rzeczywisto w ostatnich latach staa si popularna. Dzi kady nowoczesny

55

smartfon, tablet czy konsola do gier pozwala na uruchomienie aplikacji (choby gier)
wykorzystujcych systemy AR.
Rozszerzona rzeczywisto przyda ci si np. w symulowaniu dowiadcze chemicznych
czy wykonywaniu obserwacji astronomicznych za pomoc swojego smartfonu
lub tabletu.[35] Korzystajc z odpowiedniego oprogramowania, moesz jej uy
do tumaczenia tekstu, zapisanego w nieznanym ci jzyku, znalezieniu informacji o ksice,
obrazie czy budynku, w pobliu ktrego si znajdujesz. Byskawicznie dowiesz si wic,
kto jest autorem danego dziea, w jakich godzinach jest otwarta okoliczna pizzeria
i wiele wicej.
Mogoby by nim take w szkole, chocia w Polsce znamy jeszcze niewiele takich prb.

Rys. 8.7. Aplikacja Wikitude nakada na obraz obiektw widzianych przez kamer smartfonu dane na ich temat (znalezione np. w Wikipedii).

56

Do uruchomienia prostego systemu AR jest potrzebne urzdzenie wyposaone w:

odbiornik GPS;
kompas;
kamerk na tylnej ciance (przeciwlegej w stosunku do ekranu);
mobilny dostp do internetu.

Najprostsze oprogramowanie AR to gry, w ktrych wirtualne obiekty s na ekranie


wywietlacza nakadane na obraz z kamery. Prawdziwym hitem edukacyjnym[36]
moe sta si oprogramowanie AR, ktre rozpoznaje widziane przez kamer obiekty i docza
do ich obrazu na wywietlaczu dodatkow warstw informacyjn. Dziki temu uytkownik,
obserwujc otoczenie przez kamerk smartfonu, otrzymuje dodatkowe informacje naoone
dokadnie na obraz obserwowanych obiektw. Jest to nie tylko wygodne i atrakcyjne,
ale wrcz niemal magiczne.[37] Entuzjastycznie przyjmowana zarwno przez uczniw
jak i dorosych atrakcyjno i pogldowo systemw AR, to nie jedyne zalety.
AR w duym stopniu nadrabiaj ograniczenia oraz niedostatki niewielkich ekranw i mao
wygodnych klawiatur, zastpujc je prost i naturaln czynnoci skierowania obiektywu
we waciwym kierunku.
Rejestrowane dane obejmuj trajektori ruchu oraz m. in. dugo trasy, redni i maksymaln
prdko, najwiksz i najmniejsz wysoko.
Wizualne wyszukiwanie informacji za pomoc oprogramowania AR nie daje si jeszcze
dzi zastosowa w kadym przypadku. Liczba obiektw moliwych do wyszukania
bywa w niektrych miejscach i dziedzinach uboga. Dlatego tradycyjne metody wyszukiwania
tekstowego na razie oferuj moliwoci wiksze, chocia mniej atrakcyjne.
Przykadem tzw. wyszukiwarki wizualnej korzystajcej z AR jest Google
Goggles wbudowane w mobiln aplikacj wyszukiwarki Google (iOS i Android).
Program wyszukuje informacje w internecie na podstawie zdj. Potrafi rozpozna wiele
obiektw np. obiekty architektoniczne, dziea sztuki czy okadki ksiek, cho ma jeszcze
trudnoci z rozpoznawaniem zwierzt i rolin. Aplikacja pozwala rwnie na zapisywanie
papierowych wizytwek w postaci kontaktw telefonicznych, tumaczenie tekstw
obcojzycznych, odczytywanie QR Code czy nawet rozwizywanie Sudoku.

57

Rys. 8.8. Google Goggles rozpozna wie Eiffla widzian przez obiektyw.

Rys. 8.9. Na podstawie analizy (rys 8.8.) Google Goggles znalaz wie Eiffla na Mapach Google.

58

Inn wizualn wyszukiwark jest Wikitude (dla iOS i Android). Uytkownik oglda
otoczenie na ekranie tabletu/smartfonu porednio - poprzez wbudowan kamerk.
Aplikacja Wikitude w czasie rzeczywistym nakada na obserwowany obraz dodatkowe
informacje dotyczce widzianego wiata. Aplikacja korzysta w tym celu z wbudowanego
kompasu i moduu GPS (dla zlokalizowania i rozpoznawania obiektw w polu widzenia)
oraz z poczenia internetowego (do wyszukania informacji na temat rozpoznanych
obiektw).
Informacje
te
mog
mie
posta
artykuw
z Wikipedii,
filmw z YouTube, zdj z Panoramio czy Flickr. W serwisie internetowym Wikitude mona
rwnie tworzy wasne opisy obiektw, ktre kady uytkownik aplikacji bdzie
u siebie widzia.

8.4. Mobilne laboratorium: pomiary i rejestracja

Wspczesne smartfony i tablety s wyposaone w wiele specyficznych peryferiw,


dziki
ktrym
znakomicie
sprawdzaj
si
jako
podrczne
przyrzdy
pomiarowo-rejestracyjne.
Typowy zestaw peryferiw (interfejsw) nowoczesnego smartfonu jest zaskakujco
bogaty: aparat fotograficzny, kamera wideo, mikrofon, gonik, bluetooth, GPS, kompas,
akcelerometr, ekran dotykowy, WiFi. Po zainstalowaniu atwo dostpnych aplikacji,
ktre korzystaj z wymienionych interfejsw (nierzadko w bardzo pomysowy sposb),
otrzymasz profesjonalne, mobilne laboratorium badawcze. Niektre wielkoci mona mierzy
z du precyzj (np. przyspieszenie i jego skadowe, inne tylko jako orientacyjne wielkoci
wzgldne (np. pomiar jasnoci). Jeszcze inne wielkoci s otrzymywane dziki pomysowemu
zestawieniu cech kilku czujnikw jednoczenie (np. pomiar wysokoci odlegych obiektw
przy zastosowaniu metody triangulacji).
Poniej zamieszczamy niepen list moliwoci pomiarowych standardowo wyposaonego
urzdzenia mobilnego uzupenionego o oglnodostpne oprogramowanie, bez zewntrznych
interfejsw pomiarowych. Jak atwo zauway, nowoczesny smartfon przekracza swoimi
moliwociami dobrze wyposaone, tradycyjne laboratorium szkolne, poniewa mierzy:

jasno,
natenie dwiku,
przyspieszenie (w rozbiciu na przestrzenne skadowe kartezjaskie),
przyspieszenie ziemskie,
wysoko nad poziomem morza,
pooenie geograficzne (wsprzdne dugoci i szerokoci geograficznej),
ttno (metod stetoskopu oraz metod fotoelektryczn),
dugo (za pomoc wykrywania i pomiaru przesuwania lub toczenia caego
smartfonu lub tabletu),
odlego (echosond),
wysoko odlegych obiektw (zautomatyzowan triangulacj) ,
sia sygnau WiFi,
obecno metalu,
pole magnetyczne,
59

kierunek geograficzny,
przepustowo i opnienie cza sieciowego.

Zauwamy przy tym, e takie mobilne laboratorium mona zabra w kieszeni na wycieczk
lub wypraw badawcz, za koszt smartfonu to may uamek tradycyjnego laboratorium.
Korzystajc z wbudowanych w smartfony kamer i gonikw, moecie sami pod kierunkiem
nauczyciela organizowa i filmowa eksperymenty naukowe w klasie i poza klas.
Czy taka formua nie wydaje ci si ciekawsza?

8.5. Laboratorium w kieszeni: zabierz smartfon na wycieczk

Jak pokazano w poprzednim podrozdziale, smartfon moe zamieni kad sal szkoln
w laboratorium. Prawdziwy pazur pokae jednak dopiero po wyjciu ze szkoy.
Poniej zamieszczono przykady specyficznych zastosowa pomiarowych, moliwych
do zrealizowania przy uyciu urzdze mobilnych i nie nadajcych si do realizacji
w sali szkolnej.
8.5.1. Przykad 1: trasa wycieczki
Podczas wycieczki bdzie ci potrzebne mobilne urzdzenie wyposaone w odbiornik GPS
i program do rejestracji trasy.[38] Format otrzymanych z niego dan ych umoliwia pniejsze
naniesienie trasy na mapy Google w celu dalszej analizy. Mapy Google oferuj do tego wiele
narzdzi pomiarowych i wizualizacyjnych. Najprostszym wykorzystaniem takiego zapisu
trasy jest dokumentacja i wizualizacja wycieczki. To jednak dopiero pocztek.
Zapis
trasy
moe
posuy
do
oryginalnej
realizacji
wielu zada
geograficznych(posugiwanie si map, analiza wsprzdnych kartograficznych w realnych
zastosowaniach, analiza poj, faktw i zjawisk geograficznych i krajoznawczych oparta
na
warstwie
fotograficznej
zdjcia
satelitarne
Map
Google
itp.)
czy matematycznych (porwnywanie tras, zagadnienia zwizane z optymalizacj,
aproksymacj - szacowaniem, rozrnianie poj drogi i odlegoci, take geometria
analityczna oparta na geograficznych wsprzdnych biegunowych lub te po prostu
na ukadach wsprzdnych wrysowywanych w Map Google itp.).
Znamy nawet przypadki szkolnego wykorzystania tras na mapach Google do ksztatowania
takich poj, jak rodek odcinka lub symetralna. Granice zastosowa stanowi wyobrania
nauczyciela (i poniekd twoja!).

60

Rys. 8.10. Trasa konkretnego spaceru zarejestrowana programem MyTracks dla systemu Android i wysana do Map Google.

8.5.2. Przykad 2: przyspieszenie na rowerze i na karuzeli


Pomiary przyspieszenia tradycyjnie prowadzi si w laboratorium fizycznym porednio,
mierzc kolejne przyrosty drogi i czasu. Takie metody maj oczywiste ograniczenia - trudno
je zastosowa w warunkach naturalnych. Inaczej jest w przypadku uycia
smartfonu. Wystarczy zainstalowa w nim oprogramowanie do pomiaru, rejestracji
i wizualizacji danych z wewntrznego czujnika.[39]
Zamiast kalkulatora, przymiaru i stopera do pomiaru przyspieszenia wzka zsuwajcego si
po rwni pochyej, mona uy smartfonu przymocowanego tam klejc.
Warto konfrontowa wyniki otrzymane obiema metodami i wyciga wnioski.
Bardziej pogldowe, motywacyjne i - c - bardziej prozdrowotne dowiadczenia mona
prowadzi jednak zamieniajc rwni i wzek np. na rower (mona np. mierzy
przyspieszenie podczas ruszania lub hamowania).
Pomiary przyspieszenia dorodkowego mona prowadzi na... karuzeli. Mona stawia
rozmaite zadania, np. pomiaru najwikszego uzyskanego przyspieszenia i jego zalenoci
od czasu jednego obrotu, ale te np. od... liczby osb wprawiajcych karuzel w ruch
oraz liczby osb siedzcych na karuzeli. Mona je porwnywa z wynikami z innej karuzeli
i wyciga bardzo interesujce wnioski.

61

Rys. 8.11. Wynik pomiaru najwikszego przyspieszenia uzyskanego w konkretnym dowiadczeniu - 16,69 m/s2.

8.6. Emulatory urzdze mobilnych

Posiadanie urzdzenia mobilnego nie jest warunkiem koniecznym jego uycia.


Jeeli zrezygnujemy z mobilnoci mobilnych urzdze, moemy ich uywa
za porednictwem dowolnego komputera osobistego. Czy to ma sens? Oczywicie.
Emulator (bo o nim mowa) pozwala testowa funkcjonowanie systemu operacyjnego,
bez potrzeby jego zakupu lub instalacji. W posiadanym systemie operacyjnym moesz
uruchamia aplikacje przeznaczone dla innego systemu. Zyskujesz w ten sposb moliwo
sprawdzenia dziaania programu, testowania go, uczenia si jego obsugi - bez koniecznoci
instalowania, a take bez obawy uszkodzenia systemu operacyjnego bd sprztu.
Mona je bezpiecznie testowa, mona si uczy obsugi urzdze, ktrych nie posiadamy.
Traci si jednak wtedy wiele z kluczowych funkcji smartfonu lub tabletu,
takich jak np. moliwo korzystania z akcelerometru, aparatu, kamery i innych
specyficznych peryferiw.

62

Rys. 8.12. Emulator systemu Android uruchomiony w systemie Ubuntu Linux.

Emulator systemu Android moesz pobra ze strony przeznaczonej dla osb zajmujcych si
tworzeniem programw dla tego systemu. Znajdziesz tam te porady dotyczce konfiguracji
i uytkowania emulatora, instalowania w nim aplikacji etc.
W przypadku systemu Android istnieje rwnie inna moliwo testowania go bez posiadania
urzdze mobilnych: dziki pycie CD z Androidem przeznaczonej do uruchamiania go
w komputerze osobistym.
Emulator systemu iPhone iOS (iPhone Simulator) dostpny jest w pakiecie narzdzi
(iPhone SDK) udostpnianym przez Apple, ktry pobierzemy nieodpatnie po zarejestrowaniu
si na stronie Developer Centre. iPhone SDK uruchomimy wycznie na komputerach
z systemem Mac OS X (wymagany co najmniej w wersji Leopard) z procesorem Intela
oraz PowerPC .

8.7. Programowanie wizualne

Urzdzenia mobilne maj znakomite moliwoci, jednak do ich wykorzystania potrzebujesz


odpowiednich aplikacji. Inaczej ni w duych komputerach tu najczciej uywa si
niewielkich programikw realizujcych szybko i dobrze jeden zestaw czynnoci.
Podpowiemy ci, jak samemu sta si autorem aplikacji mobilnych.
Zdarza si, e dla uatwienia wykonania pewnej czynnoci, brakuje ci odpowiedniej aplikacji.
Zwykle da si j znale w internecie (na stronach WWW lub w specjalistycznej aplikacji
zwanej sklepem internetowym). Co jednak, gdy znajdujesz tylko patne programiki,
za ktre nie moesz zapaci lub, co gorsza, nie znajdujesz ich wcale?
63

Rys. 8.13. Interfejs programu App Inventor otworzony w oknie przegldarki.

Oczywicie, programy pisz informatycy. Czy na pewno tylko? Nawet jeeli wczeniej
nie miaa(e) stycznoci z programowaniem, moesz stworzy profesjonalnie wygldajcy
i dziaajcy program dla urzdzenia mobilnego. Istnieje rodowisko programistyczne
zaprojektowane do wizualnego tworzenia aplikacji dla urzdze z systemem operacyjnym
Android. Nazywa si App Inventor.

Rys. 8.14. Linijka kodu stworzonego w App Inventorze.

App Inventor jest bezpatny i dziaa w rnych systemach operacyjnych komputerw


osobistych. Cz wizualn programu tworzy si bezporednio w przegldarce internetowej.
Programowanie polega na ukadaniu programu z blokw funkcjonalnych podobnych
do puzzli. Nie musisz zna adnego jzyka programowania - komendy s zapisane
na bloczkach ukadanki. W zupenoci wystarczy ci podstawowa znajomo jzyka
angielskiego. Stworzony program moesz uruchomi w dowolnym urzdzeniu z Androidem
lub bezporednio w komputerze stacjonarnym - na wbudowanym emulatorze tego systemu.
Wymienione cechy App Inventora sprawiaj, e zdziwisz si, jak atrakcyjne,
atwe i przyjemne moe by tworzenie aplikacji dla urzdze mobilnych.
64

Rys. 8.15. Prosty kod prostego programu stworzonego w App Inventorze.

Dziki App Inventorowi stworzysz zarwno aplikacje tradycyjne, jak i te wykorzystujce


rnorodne i interesujce peryferia. Takie aplikacje mog z kolei stawa si dla ciebie
interesujcymi narzdziami do pracy, nauki i zabawy. Stworzenie kompasu, prdkociomierza
czy gry polegajcej na dotarciu do miejsc o danych wsprzdnych geograficznych
- to kwestia kilku klikni.
By mc zacz tworzy aplikacje dla Androida, potrzebne bdzie ci tylko konto Googla.
Jeli ju takie masz, to zaloguj si za jego pomoc w serwisie App Inventora.
Tam oprcz moliwoci tworzenia aplikacji dla Androida, znajdziesz wiele poradnikw,
zarwno dla pocztkujcych, jak i zaawansowanych. W razie problemw moesz skorzysta
z forum serwisu, gdzie znajduj si rne wartociowe porady, informacje oraz aplikacje
opublikowane przez uytkownikw App Inventora.
Nie istnieje analogiczne bezpatne narzdzie, firmowane przez Apple, ktre pozwalaoby
programowa na iPhone w rnych systemach operacyjnych. Do tworzenia aplikacji
z graficznym interfejsem, ktre dziaaj natywnie pod iPhone OS, wymagane jest posiadanie
komputera Mac z systemem Mac OS X oraz zainstalowanie pakietu iPhone SDK.
Pakiet pobierzesz nieodpatnie po zarejestrowaniu si w centrum programistw
(Developer Centre). Rejestracja na tej stronie umoliwi ci pobranie ogromnej iloci tutoriali,
przykadw czy te screencastw (poprzez iTunes). iPhone SDK to zbir narzdzi,
kodu i dokumentacji, ktry umoliwia tworzenie, uruchamianie, testowanie, debugowanie
i optymalizacje aplikacji. Oprcz podstawowych narzdzi programistycznych zawiera
on take symulator (emulator) iPhona pozwalajcy testowa aplikacje bez koniecznoci

65

wysyania ich na mobilne urzdzenie. Udostpnienie wasnej aplikacji w App Store umoliwi
ci patna rejestracja w iOS Developer Program.
W sieci dostpne s rwnie darmowe kreatory online, niefirmowane przez Apple,
np. AppMakr.com lub Freeiphoneappmaker.com, ktre pozwalaj w atwy sposb tworzy
programy na iPhone z poziomu Windows, Android i Mac, przetwarzajc podany przez ciebie
adres URL w natywn aplikacj. Wszystko odbywa si w trybie graficznym, z moduw,
bez potrzeby znajomoci kodw. Tego typu kreatory wymagaj zwykle rejestracji
i s bezpatne tylko do momentu, w ktrym chcesz zamieci aplikacj w App Store
- wwczas musisz wykupi dostp lub zapaci za usugi portalu, ktry wyda aplikacj
pod swoj mark.

8.8. Notatki nieco inaczej

Mobilne urzdzenia wietnie nadaj si do tworzenia krtkich notatek. Ich niezbyt wygodne
klawiatury s przeszkod tylko do czasu, gdy przestaniemy utosamia notatki
wycznie z tekstem.
Specjalistyczne oprogramowanie do (niekoniecznie tekstowego) notowania za pomoc
urzdze mobilnych ma moliwoci znacznie szersze ni standardowe edytory tekstu.
Naley wybiera aplikacje, ktre pozwalaj na tworzenie notatek w takiej formie,
jaka w danej sytuacji jest dla ciebie najwygodniejsza: tekstu pisanego na klawiaturze,
tekstu
pisanego
rcznie
(na
ekranie
dotykowym),
tekstu
dyktowanego
(z systemem rozpoznawania mowy), zapisu dwikowego, zdj lub zapisu
wideo. Zapiski mona robi te poprzez odczytywanie specjalnych kodw powierzchniowych
(QR) za pomoc kamery urzdzenia mobilnego (zob. podrozdzia 8.2.).

Rys. 8.16. Urzdzenia mobilne pozwalaj na tworzenie rnego rodzaju notatek. Po lewej program Note Everything (dla systemu Android),
po prawej program Evernote (dla systemu iOS).

66

To prawda, e piszc, wspomagamy zapamitywanie, jednak multimedialne notatki take


mog by znakomit pomoc w nauce. Moesz dopasowywa form notowania zarwno
do potrzeb sytuacji, jak te do swojego stylu uczenia si (wzrokowiec, suchowiec,
dotykowiec, kinestetyk). Nieograniczon liczb takich notatek moesz mie zawsze
w kieszeni i siga do nich w razie potrzeby. Przejrzyj je np. jadc autobusem lub czekajc
na koleg przed blokiem.
W tym miejscu warto wymieni jeszcze kilka innych, ciekawych aplikacji do "notowania".
Z iBrainStorm (iOS) chtnie bd korzysta wszyscy ci, ktrzy przyzwyczaili
si do korzystania z tych samoprzylepnych karteczek, aby nie zapomnie spraw
do zaatwienia. Na Androida podobnym programem jest Sticky Notes Widget.
W obu aplikacjach bdziemy mogli zapisywa swoimi notatkami karteczki w rnych
kolorach. Polecane zwaszcza dla zapominalskich i... bardzo ekologiczne, bo nie uywamy
papieru.

Rys. 8.17. Urzdzenia mobilne potrafi rwnie odwzorowywa rzeczywisto, z ktr mamy do czynienia w wiecie na co dzie.
Powysza aplikacja zastpuje nam tablic korkow z przyczepionymi do niej karteczkami z informacjami (iBrainstorm).

Penultimate (iOS) to wietny szkicownik dla osb, ktre lubi rysowa na ekranie i tworz
czciej
notatki
w
formie
graficznej
(odpowiednikiem
na
Androida
jest patny PenSupremacy). Albo gdy po prostu trzeba co na szybko przerysowa,
aby zapamita (oczywicie zawsze mona zrobi zdjcie). Rysujemy palcem, ale moemy
rwnie zakupi do naszego tabletu pisak do ekranw dotykowych. Moemy rwnie wkleja
zapisane w pamici obrazki i pracowa na nich. W ten sposb moemy czyni ciekawe

67

notatki, na przykad podczas szkolnej wycieczki. Obok zdj eksponatw moemy dorysowa
dodatkowe elementy, ktre uzupeni zdobyte informacje.

Rys. 8.18. Ciekawym rozwizaniem s aplikacje pozwalajce czy pisanie z rysowaniem i dostpem do archiwum zdj.
W ten sposb moemy tworzy wasne kompozycje wizualne, co sprzyja skuteczniejszemu uczeniu si.

Jeszcze inny sposb rejestracji i upowszechniania treci umoliwia Story Creator (iOS);
na Androida pod tak sam nazw znajdziemy aplikacj o nieco innych funkcjonalnociach.
W obu, korzystajc z zasobu wasnych zdj, moemy uoy je w formie prezentacji
z podpisami (take dodatkowymi oznaczeniami) i podzieli si ni ze znajomymi poprzez
nasze konto na Facebooku (jako album ze zdjciami). Narzdzie to moe wietnie sprawdza
si na szkolnej wycieczce prezentacj moemy tworzy na ywo i nie potrzebujemy
do tego adnych skomplikowanych narzdzi i umiejtnoci. Wystarczy zbir zdj,
pomys na opowiedzenie historii i poczenie z internetem.

68

Rys. 8.19. Bardzo uytecznymi narzdziami w edukacji szkolnej s aplikacje do tworzenia wasnych historii, opowiada, dokumentacji.
Mog ci one zastpi bardziej skomplikowane programy do prezentacji (np. Keynote).

8.9. Gry w subie edukacji

Czy kto tu nie lubi gier? Takie pytanie przyjte byoby zapewne przez ciebie
ze zdziwieniem. Nie ma chyba takiego ucznia, ktry by nie lubi gier - czy to planszowych,
czy terenowych/podwrkowych, czy oczywicie najbardziej obecnie popularnych
- gier komputerowych i wideo. A czy chciaby, aby jak najwicej gier odbywao si
w szkole? Jeli tak, wiedz, e jest to moliwe, a nawet dobre dla twojej nauki,
poniewa w grach tkwi olbrzymi potencja edukacyjny. Oczywicie gra grze nierwna.
Warto edukacyjna popularnej, krwawej, komputerowej "strzelanki" bdzie niewielka
(jeli w ogle), ale ju w przypadku gier strategicznych, wymagajcych wsppracy z innymi
graczami w wiecie rzeczywistym lub wirtualnym - mog mie one znaczcy wpyw
na zestaw twoich umiejtnoci spoecznych.
8.9.1. Uczenie si przez granie w szkole
Musisz te wiedzie, e edukacja daje si wietnie poczy z rozrywk - zapewne
spotkae/a si nieraz z powiedzeniem "uczy si bawic". Istnieje silny nurt w edukacji
okrelany angielskim terminem edutainment. Pod tym pojciem mona rozumie takie
dziaania, ktrych celem jest przede wszystkim edukacja, za forma rozrywki jest wycznie
sposobem uatrakcyjnienia lub ukrycia przekazu o charakterze edukacyjnym.[40]
W szerokim rozumieniu pod pojciem edutainment rozumie si rnego typu programy,
ktre stymuluj okrelon zmian spoeczn poprzez poczenie elementw edukacyjnych
i rozrywkowych. Ale edutainment mona rwnie rozumie wsko, jako metod prowadzenia
zaj edukacyjnych w szkole z wykorzystaniem elementw gry lub zabawy - i o tym przede
wszystkim bdziemy teraz opowiada.[41] W urzdzeniach mobilnych spotkasz setki,
a moe tysice aplikacji, ktre potrafi nie tylko urozmaici zajcia, ale take pogbiaj
treci usyszane na lekcjach, zazwyczaj pokazujc, jak "to co" dziaa w praktyce.
69

Sprbuj przekona swojego nauczyciela do szerszego wykorzystania gier na zajciach


- by moe inicjatywa jest po twojej stronie, gdy nauczyciel moe nie by przyzwyczajony
do uwzgldniania ich w zestawie metod, ktrymi zwyk si posugiwa.
Istnieje wiele bada wskazujcych na pozytywny wpyw gier na ksztacenie uczniw.
Przykadowo, profesor Daphne Bavelier z Uniwersytetu Rochester w Nowym Jorku
przeprowadzia badania, ktre dowodz, e regularne granie w gry akcji moe prowadzi
do poprawy i rozwoju zdolnoci koncentracji uwagi wrd graczy. Dlaczego?
Poniewa gracz czsto musi monitorowa dziaanie wielu obiektw jednoczenie, poszukiwa
rozwiza w zaprojektowanej rzeczywistoci, jednoczenie wykonywa wiele czynnoci
i przeskakiwa pomidzy rnymi funkcjonalnociami. Proces postrzegania i analizowania
rzeczywistoci nabiera wikszej prdkoci, co wymusza koncentracj. Gry akcji bardzo
przyspieszaj proces uczenia si u graczy. Zalet gry akcji jest rwnie to, e pozwalaj
sprawdzi si graczom w fikcyjnym, czsto bardzo bogato zaprojektowanym rodowisku.
A dziki obecnym nagrodom za wykonanie okrelonych dziaa, gry te w szczeglny sposb
wpywaj rwnie na motywacj graczy/uczniw.[42]
Gry mog przyczyni si rwnie do urozmaicenia zaj na rnych przedmiotach.
Ciekawym kierunkiem mylenia o grach w edukacji jest ich projektowanie. Pojawia si coraz
wicej narzdzi w internecie, ktre umoliwiaj tworzenie prostych gier z przeznaczeniem
na aplikacje mobilne. Nie musz to by tzw. "strzelanki". Moecie razem ze swoim
nauczycielem wymyle koncepcj gry, w ktrej scenariuszu zostanie ukrytych wiele treci
edukacyjnych (najprostsza - gra typu RPG, ktra moe sprawdzi si wietnie na wszystkich
zajciach jzykowych, na ktrych w duej mierze chodzi o komunikowanie si).
Z kolei na zajciach z informatyki moecie pj o krok dalej i zacz programowa.
Przykadem takiego rodowiska, w ktrym mona tworzy gry na aplikacje mobilne,
s Stencyl [43] (dostpny w wersji podstawowej bezpatnej i patnej w peni profesjonalnej
aplikacji do tworzenia gier) oraz GameSalad.[44]
W sklepach internetowych dostpne s pewnie tysice gier, ktre moglibymy okreli
mianem edukacyjnych. Ale twj nauczyciel moe (i ma prawo) o nich nie wiedzie.
Dlatego duo zaley od ciebie. Moesz porozmawia z nauczycielem, gdzie wedug niego
mona byoby wykorzysta elementy gier w programie ksztacenia i zaproponowa konkretne
gry, ktre oferuj smartfony i tablety. Jeli gra ma walory edukacyjne, taka 5-10 minutowa
przerwa w zajciach, poczona na przykad z rozwizywaniem zada w grach, moe mie
wycznie pozytywny skutek na twoje uczenie si oraz podniesienie poziomu motywacji
i zaangaowania si w zajcia - te argumenty mog by wane dla twojego nauczyciela.
Nie sposb w tej publikacji pokaza wszystkich gier, ktre dostpne s w sklepach
z aplikacjami. Dlatego musimy ograniczy si do wybranych przykadw.
Na przykad King of Maths (iOS) pozwoli sprawdzi twoj wiedz matematyczn w formule
rywalizacji kto zbierze najwicej punktw za poprawne odpowiedzi, ten wygrywa.
W tej grze (ktra przeznaczona jest raczej dla uczniw szk podstawowych i gimnazjw)
masz wszystko, co potrzeba, aby sprawdzi, czego si nauczye/a i to ze spor dawk
humoru. Wybierasz sobie dziedzin matematyki (dodawanie, odejmowanie, dzielenie,
mnoenie, artytmetyka, uamki, statystyka, rwnania, potgi oraz zadania mieszane)
i rozwizujesz kolejne zadania. Zdobywasz punkty, rozwijasz posta bohatera,
ale liczy si te szybko odpowiedzi. Moe gra w ni caa klasa, rywalizujc o miano
mistrza matematyki. Inn gr, ktra dobrze wiczy mylenie matematyczne,
jest Quento. Przypomina troch gr w kko i krzyyk, tylko tutaj w kwadracie
70

trzy na trzy pola trzeba rozwizywa zadania matematyczne przecigajc palcem po ekranie
w odpowiedniej kombinacji.

Rys. 8.20. Miejsce gier jest w szkole. Na pewno dobrym pomysem jest ich wykorzystanie jako przerywniki w trakcie lekcji.
Na urzdzeniach mobilnych mamy tysice gier, warto wic powici troch czasu, aby znale takie, ktre pasuj
do szkolnych przedmiotw.

Najwicej gier na urzdzenia mobilne powstao z myl o wspieraniu nauczania


pocztkowego (uczenie pisania literek, cyfr, gry przyrodnicze) oraz nauki jzykw obcych.
Przykadem z drugiej grupy jest bezpatna gra przygodowa przygotowana
przez
Instytut
Goethego,
wspierajca
nauk
niemieckiego
na
poziomie
A2: Adventure German The Mystery of the Sky Disk (iOS i Android).
Zadaniem
gracza
jest
rozwiza
zagadk
zniknicia
antycznego
Dysku z Nebry.[45] Przyjedamy do Niemiec i wykorzystujemy nasz znajomo jzyka
niemieckiego, aby rozwiza quest. Moemy zarwno czyta dialogi, jak i je odsuchiwa.
Moemy
dowolnie
powtarza
dialogi,
jeli
czego
nie
zrozumielimy.
W caej grze napotkamy na wiele typowych sytuacji, ktre znajduj si w programie
nauczania (np. dialogi na ulicy, pytanie o drog, zamawianie posikw w restauracji
i pacenie, wypenianie formularzy itp.). Autorzy gry obiecuj co najmniej dwie godziny
wcigajcej rozgrywki, podczas ktrej bdziemy nie tylko dobrze si bawi,
ale i szlifowa jzyk niemiecki.
71

Rys. 8.21. Najprociej znale aplikacje do nauki jzykw obcych. Od najprostszych, po cakiem skomplikowane gry przygodowe
- mamy pene spektrum narzdzi edukacyjnych.

Jeli interesujesz si ekonomi, ciekaw propozycj jest gra przygotowana przez Europejski
Bank Centralny - conomia (iOS). Stanowi ona doskonae wiczenie na zajciach
z
przedmiotu
podstawy
przedsibiorczoci
(szkoa
ponadgimnazjalna).
W programie omawiana jest rola banku centralnego, inflacja i stopy procentowe.
Jeszcze szerzej gra ta moe by wykorzystana podczas studiowania na kierunkach
ekonomicznych. W grze wcielamy si w szefa banku centralnego i w oparciu o pojawiajce
si na ekranie dane ekonomiczne, doniesienia z mediw oraz gosy doradcw, podejmujemy
decyzj na temat wysokoci stp procentowych banku centralnego, wpywajc tym samym
na sytuacj gospodarcz caej strefy Euro.

72

Rys. 8.22. Gry s bardzo popularne w szkoleniach biznesowych, ale wrcz zalecamy, aby wykorzysta gry ekonomiczne ju na etapie szkoy
redniej. Obok gry conomia mona rwnie skorzysta take ze synnej gry Monopoly (dostpnej zarwno na Android, jak i iOS)
i wielu gier rozwijajcych kompetencje ekonomiczne.

W zasadzie na wszystkich przedmiotach dobrym przerywnikiem bdzie Jigsaw (iOS)


lub Jigsaroid (Android), w ktrych to aplikacjach moemy ukada puzzle z dowolnego
obrazu. Wgrywasz do aplikacji zdjcie dotyczce omawianego tematu lekcji i startujecie
ktry ucze najszybciej uoy ukadank (Jigsaw sam mierzy czas ukadania)
moe otrzyma nagrod ustalon przez nauczyciela przed rozpoczciem rozgrywki
(np. punkty aktywnoci). Zadanie moe mie zreszt wiele stopni na przykad po uoeniu
obrazka ucze musi go zinterpretowa, poda 5 wyrazw kojarzcych si z obrazkiem,
poczy go z innymi grafikami, ilustracjami czy obrazami (np. tego samego artysty).
Moliwoci jest wiele tyle ile kreatywnoci w tobie i twoim nauczycielu.

73

Rys. 8.23. Puzzle wbrew pozorom moe by wietnie wykorzystane jako zwizany z tematem lekcji przerywnik na kadym przedmiocie.
Wystarczy, e nauczyciel przygotuje odpowiednie zasoby graficzne powizane z tematem.

Zapewne nikt nie lubi uczenia si na pami. Ale jako gry mona wykorzysta take fiszki
omawiane przez nas wRozdziale 2. Moecie w klasie przygotowa wasne zestawy fiszek
z wykorzystaniem programw Quizlet (eksport do systemu iOS, np. poprzez
aplikacj Flashcards+) lub Learning Apps (Android) czy bezporednio w aplikacji.
Pniej mona wymieni si zestawami i rywalizowa, kto (ktra druyna) uzyska najwicej
poprawnych odpowiedzi z danego zakresu programu nauczania. W tym wypadku macie
wielkie pole do popisu, a wasz nauczyciel powienien by zadowolony, e pozna metod
powtarzania materiau, ktra nie wywouje w uczniach negatywnych reakcji.

74

Rys. 8.24. Fiszki pozwalaj uczniom nie tylko organizowa materia powtrkowy, ale rwnie mog by wykorzystane w rozgrywkach
pomidzy uczniami (zespoami uczniw), dziki czemu powtarzanie materiau nastpuje w sposb bardziej interaktywny i angaujcy.

Na koniec co dla twojego nauczyciela fizyki. Prosta aplikacja Aero (iOS) pozwoli
nam zobaczy ptaka (albatrosa) w locie i pokierowa jego lotem, starajc si zrozumie
zasady aerodynamiki. Moe stanowi wspaniae interaktywne i multimedialne uzupenienie
lekcji fizyki. Najnowsza wersja tej edukacyjnej aplikacji jest o tyle ciekawa, e pozwala
rwnie doczepi albatrosowi... silniki odrzutowe, przez co moemy zobaczy, jak kieruje
si nowoczesnym odrzutowcem.

75

Rys. 8.25. Dziki twrcom aplikacji na rynku bdzie pojawiao si coraz wicej ciekawych narzdzi wspierajcych edukacj przedmiotow,
cho raczej bd one dotyczyy poszczeglnych zagadnie, nie za caego przemiotu.

Z ca pewnoci znasz wiele gier edukacyjnych, ktre mona podsun nauczycielowi.


Pamitaj, e w tym obszarze zazwyczaj ty dysponujesz wiksz wiedz i znajomoci tematu.
Od ciebie w duej wic mierze zaley to, czy nauczyciel dowie si, e takie gry
w ogle istniej!
8.9.2. Uczenie si przez granie poza szko
Wedug Komisji UNESCO nieformalna edukacja - czyli ta, ktra odbywa si poza szko,
take przed ekranem twojego domowego komputera - obejmuje okoo 70% wszystkich
ludzkich procesw uczenia si.[46] Urzdzenia mobilne s naturalnym sojusznikiem
wszystkich osb uczcych si, o ile oczywicie uwiadamiaj sobie one potrzeb uczenia si
i rozwoju. Twoim rwnie. Twrcy aplikacji edukacyjnych raczej nie zajmuj si tworzeniem
podrcznikw szkolnych. Czciej maj po prostu pomys na pokazanie jakiego zagadnienia
czy zjawiska w innowacyjny, nieszablonowy sposb. Sfera uczenia si nieformalnego
jest bardzo rozlega, nie moe wic dziwi to, e pojawia si w urzdzeniach mobilnych wiele
aplikacji o charakterze edukacyjnym, ktre zaprojektowano z myl, abymy si przede
wszystkim dobrze bawili, zaspokajali swoj ciekawo, rozwijali swoje hobby
i zainteresowania.
Na przykad zainteresowani nasz planet i podrami bd chtnie zagldali do aplikacji
z mapami (Google Maps) i/lub Google Earth (iOS i Android). Obie aplikacje nale
do najwspanialszych osigni sztuki programowania i koniecznie musi si o nich dowiedzie
76

twj nauczyciel geografii, jeli jeszcze ich nie zna. Dziki niezwykej precyzji i detalom
wysokiej jakoci moemy odwiedza te czci wiata, w ktrych nas jeszcze nie byo.
Obie aplikacje naley jak najczciej wykorzystywa na zajciach z geografii.
Na przykad dziki Google Earth mona przeglda bogate materiay geograficzne,
wyszukiwa okrelone lokalizacje, oglda budynki w 3D i dodawa wasne modele
przestrzenne, wizualizowa cieki przebyte z GPS-em i udostpnia je innym
uytkownikom, nurkowa pod powierzchni oceanu, korzysta z gotowych rozwiza
przedstawiajcych konkretne zdarzenia i miejsca (np. zwiedza francuski kurort Chamonix
w 3D; czy analizowa skutki wycieku ropy naftowej z platformy Deepwater Horizon).
Wiele szk zdobywa zgody rodzicw en bloc przy przyjmowaniu dziecka do szkoy.
Posiadanie takiej zgody nie zmienia faktu, e oczywicie w kadym konkretnym przypadku
ucze lub jego opiekun moe zada usunicia (zamazania) swojego wizerunku
na konkretnym zdjciu.

Rys. 8.26. Korzystajc z Map Google w komputerze, twj nauczyciel moe tworzy wasne mapy, na ktrych zaznaczy wybrane punkty
i przygotuje dla zadania. To narzdzie bdzie z pewnoci dla ciebie ciekawsze ni drukowany atlas geograficzny.

Dla zainteresowanych Wszechwiatem i podrami po niebie polecamy patne aplikacje


Star Walk na telefony (iOS) lub Sky Safari (Android). Mona w nich z bliska podziwia
prawie 200 tysicy obiektw na niebie. Wystarczy wyj z telefonem na spacer.
Moesz atwo zidentyfikowa konstelacje i planety, ktre widzisz na niebie.
Poniewa aplikacja widzi je zarwno w dzie, jak i w nocy wietnie nadaje si
77

na zajcia szkolne z fizyki czy geografii. Zalet aplikacji jest rwnie bogaty opis gwiazd
i planet, ktre bdziemy zwiedza, a nawet kalendarz najwaniejszych wydarze
astronomicznych. Jej twrcy obiecuj, e obraz mona wywietli przez projektor na ekranie
bez straty jakoci. Zobaczymy take te konstelacje, ktre s widoczne po drugiej stronie
Ziemi co sprawia, e Star Walk jest uniwersaln aplikacj o szerokich zastosowaniach
edukacyjnych. Sky Safari dodatkowo posiada o czasu, dziki ktrej mona zobaczy,
jak poszczeglne obiekty astronomiczne bd wyglday w (dalekiej) przyszoci.

Rys. 8.27. Dziki aplikacjom na urzdzenia mobilne obserwacje nieba mog sta si moliwe take dla osb, ktre do tej pory
mniej interesoway si astronomi. Zwaszcza, gdy przebywamy na wycieczce poza miastem i obserwujemy niebo - dziki Star Walk
lub Sky Safari atwo dowiemy si, co podziwiamy.

Interesuje ci wyprawa w Kosmos? Dostpna jest interaktywna aplikacja,


dziki ktrej moesz pozna z bliska Midzynarodow Stacj Kosmiczn
(Best ISS Interactive Edutainment 3D na iOS). Jej zalet jest to, e moemy dokadnie
obejrze stacj w trjwymiarze, zarwno z zewntrz, jak i z punktu widzenia astronauty.
Nie mona rwnie nie wspomnie o aplikacji NASA App (Android i iOS), ktra zawiera
ogromn ilo zdj, multimediw i treci powiconych badaniom kosmosu.
Do niektrych szk powrciy szachy, wspaniaa gra, ktra uczy przede wszystkim
logicznego mylenia i strategicznego planowania. Wrd aplikacji mobilnych znajdziemy
dziesitki propozycji dotyczcych tej gry, ale rwnie wiele samouczkw, ktre poprawi
nasze umiejtnoci na szachownicy (np. Chess Free, Chess Academy, Chess Pro).
Osoby zainteresowane muzyk mog bez problemu pogbia swoj znajomo instrumentw
na tabletach. Do dyspozycji mamy na przykad nauk gry na pianinie
(aplikacje m. in. Piano Game, Piano Master) czy gitarze (m. in. Guitar!, Guitar Free,
Electric Guitar!).
78

W tej czci mona byoby bez koca wymienia aplikacje, ktre nadaj si do wykorzystania
w edukacji. Choby dziesitki krzywek, zgadywanek (take obrazkowych), ukadanek
puzzle, wicze jzykowych. S wrd nich prawdziwe pereki, eby wspomnie tylko jedn
gr, w ktrej moemy wiczy znajomo swek z jzyka angielskiego, pojedynkujc si
z wybranymi osobami (Words with Friends dla iOS i Android). Ale lepiej pozostawi
ci w niedosycie zachcamy do osobistych poszukiwa.

Rozdzia 9. Prawo w sieci

Umiejtno posugiwania si skrtami CTRL+C i CTRL+V, jak rwnie powszechne


niemal kopiowanie wszelkich form audiowizualnych i graficznych z zamiarem
wykorzystania we wasnych opracowaniach, skoniy nas do opracowania krtkiego
dodatku powiconego prawom autorskim. Z pewnoci taka wiedza przyda si w praktyce,
gdy bdziesz tworzy rnego rodzaju dziea z pomoc twojego telefonu lub tabletu.

Zdjcie: istockphoto.com

W TYM ROZDZIALE:

Pamitaj, e w cyfrowej rzeczywistoci - tak jak w yciu - nie wszystkie


czyny s dozwolone. Musisz zwraca uwag choby na prawa autorw
i wykorzystywa ich utwory zgodnie z przepisami prawa. Pamitaj rwnie,
e w przypadku publikowanych przez ciebie utworw moesz im sam nadawa
okrelony zakres ochrony prawnej lub wrcz przekaza je do wolnego zasobu,
z ktrego wszyscy bd mogli bez ogranicze korzysta, czyli do domeny publicznej.

9.1. Prawa autorskie - na co zwraca uwag?

Ponisze zestawienie nie stanowi cisej analizy prawnej i ma charakter informacyjny,


wprowadzajcy w najistotniejsze zagadnienia.
79

Prawo autorskie
Dotyczy: kadego przejawu dziaalnoci twrczej o indywidualnym charakterze.
Przykady: serwis WWW, pojedyncza strona WWW; treci, zdjcia, zapis audio
(utwr muzyczny lub inna forma), zapis wideo (na stronie WWW lub w dowolnej innej
formie); film, artyku, praca dyplomowa, ksika, program komputerowy,
haso reklamowe. Uwaga! Twrca nie musi zastrzega praw, rejestrowa, oznacza,
znakowa utworu, itp. Utwr odtwarzany w Polsce podlega polskiemu prawu niezalenie
od kraju pochodzenia. Czas ochrony: 70 lat po mierci autora; jeeli prawa przysuguj innej
osobie ni twrca: 70 lat od rozpowszechnienia (50 lat dla zapisw audio i wideo).
Nie dotyczy: znakw i symboli pastwowych, aktw prawnych; prostych informacji
faktograficznych; idei, pomysw i tematw. Przykady: herby, kodeksy, ustawy,
rozporzdzenia, repertuary, kursy walut, godziny otwarcia. Uwaga! Zbir prostych informacji
opracowany wedug autorskiej metody jest ju utworem. Przykady: ksika kucharska,
adresowa, herbarz, album zdj. Wykaz bez oryginalnej koncepcji (np. alfabetyczny)
- nie jest utworem w rozumieniu prawa autorskiego.
Dozwolony uytek
Dotyczy: moliwoci kopiowania i powielania tylko dla potrzeb wasnych (w tym dla rodziny
i krgu przyjaci). Nie dla zysku. Tylko, jeeli utwr zosta ju wczeniej opublikowany
przez autora. Uwaga! Odtwarzanie utworu nie moe by publicznie dostpne.
Na przykad umieszczenie kopii cudzego utworu na wasnej stronie WWW
(nawet z zastrzeeniem tylko dla mojej rodziny) nie jest dozwolonym uytkiem,
bo strona jest publicznie dostpna.
Prawo przedruku
Dotyczy: prostych informacji prasowych na temat aktualnych wydarze, publicznych
przemwie i wypowiedzi, krtkich streszcze opublikowanych utworw. Uwaga!
Nie jest wymagana wczeniejsza umowa, niemniej twrca ma prawo do wynagrodzenia
za przedruk.
Prawa specjalne (np. szk)
Dotyczy: moliwoci
uywania
na
zajciach
np.
kopii
czyjego
wiersza
(technologia dowolna). Na zamknitej platformie e-learningowej, dla konkretnej grupy
uczniw i w zwizku z zajciami - take wolno. Uwaga! Prawa specjalne nie odnosz si
np. do umieszczania materiaw na oglnodostpnej stronie WWW szkoy.
Domena publiczna
Dotyczy: utworw, z ktrych mona korzysta bez ogranicze prawa autorskiego
(bo wygasy lub nigdy nie dotyczyy tych utworw lub decyzj autorw zostay oznaczone
jako nalece do domeny publicznej - forma rezygnacji z praw autorskich).
Uwaga! W Polsce osobiste prawa autorskie s niezbywalne. Dlatego musisz poda autora
nawet, jeeli si tego zrzek (chyba, e autor nie jest znany)! Wicej informacji: Wikipedia.

80

Licencje Creative Commons i inne podobne


Dotyczy: zbioru licencji majcych stanowi kompromis midzy restrykcyjnymi prawami
autorskimi a nieograniczonym korzystaniem z cudzej twrczoci. Czsto okrela si
je wyraeniem: pewne prawa zastrzeone. Uwaga! Prawo do ponownego uycia nie oznacza
prawa do wykorzystania bez podania rda w przepisany sposb, prawa do bezporedniej
komercjalizacji, niekoniecznie take prawa dokonywania zmian. Wymaga oznaczenia autora
i licencji. Wicej informacji: www.creativecommons.pl.
Prawo do ochrony wizerunku
Dotyczy: kadej osoby. Dowolnej technologii wykonania wizerunku. Uwaga! Nie dotyczy
osoby publicznej - tylko w zwizku z penion funkcj. Nie dotyczy wizerunku,
ktry jest tylko szczegem innej treci (takiej jak publiczna impreza lub krajobraz)
i osoba nie jest podpisana.
Poniej jeszcze kilka przykadw praktycznych.

Prawo do wizerunku oczywicie dotyczy take maoletnich (uczniowie!).


W ich przypadku musisz posiada zgod wydan przez obojga rodzicw
(opiekunw prawnych).[47]
Wolno opublikowa zdjcie ze zbiorowej wycieczki (bez danych identyfikacyjnych
osb), jednak na kade danie konkretnej osoby bdzie trzeba usun (zamaza)
jej wizerunek.
Wolno bez przeszkd sfotografowa i opublikowa oglnodostpne dzieo
(w miejscu publicznym o swobodnym dostpie), ale ju niekoniecznie dzieo dostpne
w miejscu o ograniczonym dostpie (np. w muzeum lub wityni).

9.2. Wolne licencje

Jeli publikujesz wasne utwory (teksty, filmy, podkasty, prezentacje, plakaty itp.) i chciaby,
aby inne osoby mogy swobodniej korzysta z twojego dziea, rozwa wykorzystanie licencji
Creative Commons. Cztery podstawowe warunki licencji CC to:

Uznanie autorstwa. Wolno kopiowa, rozprowadza, przedstawia i wykonywa


objty prawem autorskim utwr oraz opracowane na jego podstawie utwory zalene
pod warunkiem, e zostanie przywoane nazwisko autora pierwowzoru.
Uycie niekomercyjne. Wolno kopiowa, rozprowadza, przedstawia i wykonywa
objty prawem autorskim utwr oraz opracowane na jego podstawie utwory zalene
jedynie do celw niekomercyjnych.
Na tych samych warunkach. Wolno rozprowadza utwory zalene jedynie
na licencji identycznej do tej, na jakiej udostpniono utwr oryginalny.
Bez utworw zalenych. Wolno kopiowa, rozprowadza, przedstawia i wykonywa
utwr jedynie w jego oryginalnej postaci tworzenie utworw zalenych
nie jest dozwolone.[48]

81

Pomoc
w
podjciu
decyzji
przez Creative Commons Polska.

moe

ci

suy

plakat

przygotowany

Rys. 9.1. Plakat "Ktr licencj CC wybierasz?" przygotowany przez Creative Commons Polska w oparciu o plakat Creative Commons
Szwecja. Dostpny jest w duych rozmiarach w formatach PDF i SVG.

82

Warto przeczyta:
Tomasz Ganicz, Anatomia wolnych licencji.
Dostpny: http://goo.gl/Vzdzr.

83

Dodatek I. Aplikacje

Rynek urzdze mobilnych rozwija si w dynamicznym tempie. Kadego dnia w sklepach


internetowych przybywa setki lub nawet tysice aplikacji na telefony i tablety.
Wrd dostpnych programw znale mona wietne aplikacje wspomagajce uczenie si.
Warto z nich korzysta choby z tego powodu, e potrafi przedstawi
nam dane zagadnienie w bardziej atrakcyjny sposb ni szkolne podrczniki.

Zdjcie: autor: crass, morguefile.com

W TYM ROZDZIALE:

Mobilne aplikacje, ktre nam towarzysz na co dzie w smarfonach i tabletach,


okazuj si naszymi wielkimi sprzymierzecami podczas nauki i rozrywki.
W tej czci publikacji przedstawimy szerok list aplikacji, ktre mog
by wykorzystane w uczeniu si i poznawaniu otaczajcego nas wiata praktycznie
przez kadego posiadacza telefonu lub tabletu z systemami iOS i Android.

I. Programy na urzdzenia mobilne

W
poniszym
zestawieniu
uwzgldniono
oprogramowanie
atwo
dostpne.
Przy doborze wzito pod uwag nastpujce priorytety dotyczce dostpnoci, uytecznoci i
jakoci:

legalno, bezpieczestwo, atwo instalacji - oprogramowanie dostpne


w oficjalnych sklepach (App Store dla iOS i Google Play dla Androida);
cena - oprogramowanie bezpatne lub wersje bezpatne programw patnych
(np. finansowane reklamami lub wersje Lite);
wymagania systemowe - moliwie najnisze;
wieloplatformowo - tam, gdzie byo to moliwe, wybierano programy dostpne
w wersjach dla rnych systemw mobilnych lub/i stacjonarnych;
opinie uytkownikw - oprogramowanie o najwyszych notowaniach uytkownikw;
84

opinie wasne autorw - prawie wszystkie programy osobicie zainstalowano


i przetestowano.

Z uwagi na szybko zmian wersji i statusu dostpnego oprogramowania


- tabel naley traktowa jako orientacyjny wykaz przykadw. Naley pamita,
e w oficjalnych sklepach Apple i Android dostpnych jest ju kilkaset tysicy aplikacji
i nie sposb ich wszystkich przedstawi w niniejszym dodatku. Przed instalacj kadego
programu naley uwanie przeczyta wszelkie informacje o jego wymaganiach oraz zasadach
udostpnienia.
Gwiazdk oznaczono programy odpatne. Warto jednak zauway, e w przypadku
aplikacji mobilnych cena wikszoci z nich waha si w granicach ok. 1-5 Euro,
czyli do 20 zotych. Aplikacje poniej uszeregowano dziaami, z wyodrbnieniem
oprogramowania dla systemw iOS i Android. Pominito poniej aplikacje do nauki jzykw
obcych, ktrych mona znale kilkaset w sklepach z aplikacjami.
***
Agregator treci - czytnik RSS:

iOS: Mobile RSS HD (czytnik google RSS news), Free RSS


Reader, Feeddler, Feedly.
Android: Dysk Google, Google Reader (aplikacja do obsugi
reader.google.com), Easy RSS.

Astronomia, rozszerzona rzeczywisto:

iOS: GoSkyWatch Planetarium for iPad, Sky Map, SpyGlass* (kompas w


standardzie AR, pomiar odlegoci, GPS, mapy, obraz nieba), Star Walk HD* (jedna
z najpeniejszych aplikacji, mapa nieba w standardzie AR), Solar Walk*(wdrwka
po Ukadzie Sonecznym), NASA App (zasoby edukacyjne NASA), Space Place
Prime (zasoby edukacyjne NASA), Best ISS Interactive Edutainment
3D (interaktywna aplikacja umoliwiajca zwiedzanie Midzynarodowej Stacji
Kosmicznej), Sky Safari*.
Android: Google Sky Map (mapa nieba w standardzie AR - nakadana na realny obraz
w czasie rzeczywistym); NASA App; Space Images; Earth-Now, Sky Safari* (jedna
z najpeniejszych aplikacji, wystpujca w trzech wersjach cenowych).

Biologia - wspomaganie nauczania (rne aplikacje):

iOS: Molecules; Insects and Spiders HD*; Real Animals HD*; LeafSnap (zielnik rozpoznawanie rodzajw drzew); 3D Brain (29 interaktywnych struktur mzgu
zawierajcych informacje oraz case studies na temat funkcji, dysfunkcji i chorb
mzgu); Virtual Cell Animations; Anatomyc, Virtual Human Body*; Frog
Dissection* (wirtualna sekcja aby); Rat Dissection* (wirtualna sekcja szczura); Cell
and Cell Structure* (do studiowania budowy komrki),Mini-Monsters (biblioteka
zdj owadw), Mighty Microbes (kolekcja blisko 500 zdj mikrobw).
Android: iCell (do studiowania budowy komrki), 3D Brain; Speed Anatomy Quiz
Free; AnatomyLab*; NDKmol - molecular viewer; Biology Plant
Handbook (morfologia rolin), Kalkulator ladu ekologicznego.
85

Chemia - ukad okresowy pierwiastkw i inne zagadnienia:

iOS: iElements; The Elements* (prawdziwe dzieo sztuki do nauki


pierwiastkw); ChemIQ (gra do nauki budowy zwizkw chemicznych); Eureka.inPolish (wizualizacja niektrych dziaa chemicznych, take w jz. polskim).
Android: Periodic Droid; Periodic Table; Eureka.in-Polish (wizualizacja
niektrych dziaa chemicznych, take w jz. polskim).

Cyfrowy lektor - syntezator mowy do ebookw:

iOS: Ivona (TTS - syntezator polskiej mowy, instalacja przez


stron www.ivona.com).
Android: Ivona (TTS - syntezator polskiej mowy).

Czytnik e-ksiek - odtwarzacz ebookw:

iOS: Stanza (wersje mobilne i desktopowe); iBooks (czytnik zarwno formatu PDF,
jak i ePUB); Kindle (czytnik ksigarni Amazon).
Android: FBReader (lekki czytnik formatw ePUB i FB2 z dostpem do bibliotek
online); Moon+ Reader Pro* (czytnik wsppracujcy z
syntezatorami mowy); Aldiko Book Reader; Kindle (czytnik ksigarni Amazon).

Czytnik audioksiek - odtwarzacz audiobookw:

iOS: Audiobook and Podcast Player.


Android: Audiobooks, Audible for Android, Audiobook Player 2.

Detekcja i pomiary - wykrywacz metalu:

iOS: Big Metal Detector*, Real Metal Detector*.


Android: Metal Detector (czuy wykrywacz metali), Metal Detektor (adny, ale mao
czuy), Wykrywacz Metal Master.

Detekcja i pomiary - pole magnetyczne [T]:

iOS: Tesla Bot, Teslameter 11th*, Tesla Field Meter*.


Android: Metaloid Field Detector, Magnetic Field Detector/Sensor.

Detekcja i pomiary - krokomierz:

iOS: iRunner (take do rowerw), RunKeeper.


Android: ADEO Stepper, RunKeeper.

Detekcja i pomiary - pomiar czasu / stoper:

iOS: Timer+, Stopwatch++, Zegar (aplikacja natywna).


Android: StopWatch & Timer, Timer.

86

Detekcja i pomiary - pomiar ttna:

iOS: HeartBeat Counter, Instant Heart Rate (metod stetoskopu oraz na podstawie
przejrzystoci palca), Cardiograph - Heart Rate Meter*.
Android: Instant Heart Rate (metod stetoskopu oraz na podstawie przejrzystoci
palca), Cardiograph.

Detekcja i pomiary - pomiar przyspieszenia:

iOS: AccelMeter - 3D Vector Accelerometer, Mobile Science - Acceleration, G


Force 1 Meter.
Android: Accelerometer (take w wersji patnej), Grav-O-Meter (pomiar i
rejestracja, take skadowych x,y,z).

Detekcja i pomiary - czstotliwo dwiku [Hz]:

iOS: Sonic Scan (miernik czstotliwoci i natenia


dwiku), SoundMeter+*, SPLnFFT Noise Meter*.
Android: Noise Meter, Sound Meter, gStrings (miernik czstotliwoci oraz
kamerton).

Detekcja i pomiary - natenie dwiku:

iOS: UE SPL - Ultimate Ears, Decibel Ultra.


Android: deciBel (pomiar i rejestracja na osi czasu), Sound Meter, Noise Meter.

Detekcja i pomiary - natenie wiata:

iOS: Pocket Light Meter, Lux Meter Pro* (pomiar natenia wiata LUX)
Android: Light Meter (pomiar w jednostkach wzgldnych), beeCam LightMeter.

Detekcja i pomiary - szybko sieci:

iOS: Speedtest.net (mierzy opnienie i przepustowo w obu kierunkach).


Android: Speedtest.net (mierzy opnienie i przepustowo w obu kierunkach).

Detekcja i pomiary - rejestracja przebytej trasy:

iOS: GPS Tracking Lite (wsppracuje z systemem GPS przedstawia pooenie i


rejestruje drog), GPS Tracks,myTracks.
Android: Google My Tracks (Moje Trasy) (zapisuje dokadnie tras do map Google,
zbiera statystyki).

Detekcja i pomiary - sieci WiFi:

iOS: Free WiFi Finder (wykrywanie i zarzdzanie sieciami WiFi, filtry


wyszukiwania, pomiar poziomu sygnau), Free WiFi Finder Pro*.
Android: WiFi Manager (zarzdzanie poczeniami, wizualizacja rozkadu, pomiar
poziomu sygnau).

87

Detekcja i pomiary - wymiary:

iOS: EasyMeasure (wysoko i odlego), Advanced Camera Ruler* (odlego,


rednica, wysoko), Ruler(linijka), Sonar Ruler* (pomiar odlegoci echosond)
Android: Advanced Ruler (dugo i rednica), Smart Measure (odlego i
wysoko obiektw - metod triangulacji), Smart Ruler (linijka), Sonar (ad) (pomiar
odlegoci echosond).

Detekcja i pomiary - mierzenie poziomu/pionu:

iOS: iHandy Level (poziomica).


Android: Power Bubble (poziomica).

Detekcja i pomiary - pomiar ktw:

iOS: iHandy Carpenter* (poziomica, wahado, linijka, ktomierz), Angle Meter.


Android: Smart Protractor.

Detekcja i pomiary - temperatura powietrza:

iOS: iCelsius, Temperature App, Free Digital Temperature.


Android: Temperature, Thermometer.

Detekcja i pomiary - kierunek geograficzny:

iOS: Kompas (aplikacja natywna), Commander Compass Lite.


Android: Smart Compass, 3D Compass.

Detekcja i pomiary, rozszerzona rzeczywisto - pomiary geodezyjne, pomiar odlegoci:

iOS: Measure Map*, Map-o-meter, MultiMeasure, Theodolite*, Distance


Measure, Distance - Find My Distance.
Android: GeoCam, Dalmierz - Smart Measure.

Dwik/ Muzyka - dyktafon:

iOS: Dyktafon (natywna aplikacja), Evernote (notes dowolnych formatw, w tym


notatki dwikowe).
Android: Dyktafon (natywna aplikacja), Note Everything i Evernote (notesy
dowolnych formatw, w tym notatki dwikowe), ASR Free Sound Recorder.

Dwik/ Muzyka - obrbka dwiku:

iOS: Pocket WavePad (podstawowe operacje), Garage Band* (zaawansowane studio


nagraniowe).
Android: RingDroid (podstawowe operacje), DJ Studio 4 (zaawansowane studio
nagraniowe), Music Mixer HD,PocketBand.

88

Dwik/ Muzyka - instrument muzyczny:

iOS: Gibson Learn & Master Guitar (gitara), Real Piano PRO*, Piano Free with
Songs, Pocket Piano* (pianino), Church Organ* (organy
kocielne), Harp* (harfa), Harmonium* (harmonia), Percussion Set, Pocket
Drums* (perkusja), Garage Band* (zaawansowane studio nagraniowe).
Android: Guitar Solo Lite (gitara), My Piano, Pianist HD (pianino), Tabla (bbny
arabskie, indyjskie...), Real Drum(perkusja).

e-Dziennik - elektroniczny dziennik lekcyjny:

iOS: Dziennik Nauczyciela, Dziennik Wychowawcy, Dziennik Ucznia* (dla


rodzicw i uczniw) - zestaw trzech dziennikw, ktre opisano w rozdziale 4.10.
Android: MobiReg Rodzic e-dziennik (aplikacja uzupeniajca dla szk, ktre
posiadaj Dziennik Elektroniczny MobiReg).

Fizyka - wspomaganie nauczania (rne aplikacje):

iOS: Xperica HD (dowiadczenia fizyczne), Video Science (biblioteka 80 filmw


ilustrujcych dowiadczenia fizyczne i chemiczne), PhysicalSci (dowiadczenia
fizyczne).
Android: Visual Science Experiments*, Scientific Tuesdays (dowiadczenia
fizyczne i chemiczne), Science - Microcosm 3D (biblioteka 20 mikro-obiektw w
3D).

Geografia - mapa wiata, globus:

iOS: Google Earth (globus idealny), Google Maps.


Android: Google Earth (globus idealny), Google Maps.

Geografia - pogoda:

iOS: The Weather Channel, Go Weather, Pogoda (aplikacja natywna).


Android: The Weather Channel, Go Weather EX, Pogoda (aplikacja natywna).

Geografia - wspomaganie nauczania (rne aplikacje):

iOS: Hurricane Track (ledzenie huraganw), Solar Calculator (wschody i zachody


Soca i Ksiyca), Quakes - Earthquakes Notifications (informacje o trzsieniach
ziemi), World Tides 2013* (pomiar fal morskich), Thematic Maps of
World (zestawy map tematycznych), Just Science (zmiany rednich temperatur na
Ziemi w latach 1800-2009), Arctic Watch (obserwacje pokrywy lodowej na
biegunach).
Android: Earthquakes (informacje o trzsieniach ziemi), Wind Speed Meter (pomiar
siy wiatru), Hurricane Software (ledzenie huraganw).

89

Grafika - edytor graficzny dla dzieci modszych:

iOS: FingerPaint Classic (edytor do mazania palcami), Finger Sketch Paint for
iPad.
Android: FingerPaint (edytor do mazania palcami).

Grafika - edytor graficzny do obrbki fotografii:

iOS: Photoshop Express, Snapseed (moliwo dodawania rnych efektw


magicznych i wizualnych), Instagram (wraz z moliwoci lokalizacji zdjcia na
mapie), iPhoto* (wraz z bibliotek zdj),iBooth (to wersja mobilna popularnego
programu z komputerw Mac, ktra m.in. potrafi przerobi zdjcia na komiks lub
rysunek, jak rwnie zdeformowa ksztaty na zdjciach).
Android: Photoshop Express, PicSay Photo Editor, PicsArt (moliwo dodawania
rnych efektw magicznych i wizualnych).

Grafika - edytor graficzny do tworzenia grafiki:

iOS: SketchBook MobileX, SketchBook Mobile*.


Android: Sketchbook Mobile Express.

Historia - wspomaganie nauczania (rne aplikacje):

iOS: History: Maps of World, Discovery and Exploration Maps*, Da


Vinci*, Paris 3D Saga (wirtualna podr po Paryu z rnych epok), Virtual History
Roma* (wirtualna podr po staroytnym Rzymie), Minds of Modern
Mathematics (historia matematyki), quizy wiedzy historycznej z rnych epok
Android: World History*, gwnie proste quizy wiedzy historycznej z rnych epok

Informatyka - programowanie wizualne dla urzdze mobilnych:

iOS: iPhone SDK (pakiet narzdzi do tworzenia aplikacji; wymagana rejestracja


w Apple Development Centre)
Android: App Inventor (kompletne rodowisko programistyczne dla Androida,
proste, wizualne)

Internet - blogi (mobilne interfejsy do zarzdzania blogami wieloplatformowymi):

iOS: WordPress, Tumblr, Blogger, Twitter, Facebook.


Android: WordPress, Blogger, Tumblr, Twitter, Facebook,

Internet - komunikator tekstowo-gosowy lub video:

iOS: Chat for Google Talk, Skype.


Android: Talk.to, Google+, Vtok - Google Video Chat, Skype.

90

Internet - przegldarka WWW:

iOS: Safari (natywna aplikacja), Chrome, Opera Mini (z kompresj danych oszczdza megabajty).
Android: Internet (natywna aplikacja), Dolphin Browser (o rewolucyjnej ergonomii
obsugi na ekranach dotykowych),Chrome, Opera Mini (z kompresj danych oszczdza megabajty), Firefox.

Matematyka - zasoby, gry i zabawy:

iOS: iMathematics!, Mathematical Formulas* (i wiele innych


podobnych), MathMovesUBridgeBuider (zbuduj trway most wykorzystujc wiedz
matematyczn), King of Math, Quento.
Android: Mathematics, Math Practice Flash Cards, Math Maniac, Math
Workout, MathWay.

Matematyka - zaawansowany kalkulator:

iOS: Kalkulator (natywna aplikacja), TouchCalc.


Android: handyCalc Calculator.

Matematyka - kalkulator graficzny:

iOS: Graphing Calculator.


Android: Algeo graphing calculator, Andie Graph (emulator kalkulatora
graficznego TI).

Matematyka - wykresy funkcji

iOS: TouchPlot*.
Android: MFT Graph* (dostosowana do prezentowania na ekranach zewntrznych).

Matematyka - zintegrowany pakiet wspomagajcy:

iOS: Math Ref, Math Pro*, Calculus Pro*.


Android: Calculus Tools (obliczenia algebraiczne i wykresy).

Pakiety biurowe - edycja tekstw formatowanych offline:

iOS: Pages*, Google Drive, Documents To Go.


Android: Dysk Google, Kingsoft Office.

Pakiety biurowe - edycja arkuszy kalkulacyjnych offline:

iOS: Numbers*, Office2Plus.


Android: Dysk Google, Kingsoft Office.

91

Pakiety biurowe - tworzenie prezentacji offline:

iOS: Keynote*, Office2Plus, Prezi.


Android: Dysk Google, Kingsoft Office.

Pakiety biurowe - czytnik dokumentw:

iOS: Office2Plus, FileApp.


Android: Documents To Go (istnieje dla wielu systemw mobilnych; bezpatna
wersja czyta PPT, PPTX, DOC, DOCX, XLS, XLSX, PDF), Open Document
Reader (czytnik dokumentw OpenOffice .ODT, .ODS).

Pakiety biurowe - dokumenty Google online:

iOS: Google Drive (online i offline; przegldanie, edycja, tworzenie,


wsppraca: dokumentw, arkuszy, formularzy, prezentacji)
Android: Dysk Google (tworzenie, edycja i wsppraca: dokumentw, arkuszy,
formularzy, prezentacji)

Platformy i zasoby edukacyjne - aplikacje wspierajce uczenie si:

iOS: Khan Academy, Wolne lektury (w zasobach aplikacji


ksigarni Woblink), iTunes U (dostp do ponad 500 000 bezpatnych zasobw
edukacyjnych z najlepszych uczelni wiata), WolframAlpha*.
Android: Viewer for Khan Academy, Wolne lektury, Wolfram Alpha.

Poczta elektroniczna - zarzdzanie skrzynk pocztow (online / offline):

iOS: Mail (aplikacja natywna), Google Gmail, Yahoo!.


Android: Google Gmail, Yahoo! Mail.

Podkasty (podcasts) - zasoby tematycznych nagra audio do wykorzystania w edukacji


(take w jzyku polskim):

iOS: iTunes (aplikacja natywna), Garage Band* (zaawansowane studio nagraniowe


do tworzenia podcastw).
Android: MyPOD Podcast Manager, BeyondPod Podcast Manager.

Produktywno - zamiana jednostek:

iOS: Converter Plus (jednostki w ponad 100 kategoriach, m.in. powierzchni, wagi,
energii, siy, dugoci, masy, natenia, prdkoci, temperatury).
Android: Przelicznik jednostek - Unit Converter (jednostki matematyczne, fizyczne,
chemiczne).

92

Produktywno - notatki (tekstowe, obrazkowe, rysunkowe, wideo itp.):

iOS: Notatki (aplikacja natywna, synchronizowana z poczt


elektroniczn), Evernote (notatki gosowe, obrazkowe i
tradycyjne), Wunderlist (rozbudowana lista zada), iBrainstorm (notatki z uyciem
kolorowych karteczek przyczepianych na tablicy), Easy Note (prosta lista spraw z
moliwoci tworzenia rozbudowanych notatek tekstowych), Penultimate* (program
do notatek rcznych rysikiem, umoliwia take wstawianie zdj i
kolorowanie), SpeedText HD* (najszybszy program do notatek rcznych na ekranie).
Android: Note Everything i Evernote (notatki gosowe, obrazkowe i
tradycyjne), Wunderlist (rozbudowana lista zada),ColorNote.

Produktywno - notatki w chmurze:

iOS: Evernote, Simplenote, Google Drive.


Android: Evernote, ColorNote, Dysk Google.

Produktywno - pliki w chmurze:

iOS: Dropbox (wieloplatformowy dysk online), Google


Drive, Pages*, Numbers*, Keynote*.
Android: Dropbox (wieloplatformowy dysk online), Dysk Google.

Produktywno - zarzdzanie czasem, projektami, organizer:

iOS: Kalendarz (aplikacja natywna), Google (Kalendarz dostpny po zalogowaniu


si), Bento* (baza danych), Wunderlist (rozbudowana lista
zada), Timeli, MagicalPad*.
Android: Kalendarz (natywna aplikacja do obsugi calendar.google.com), Project
Schedule, Wunderlist (rozbudowana lista zada).

Produktywno - sterowanie sprztem:

iOS: Mobile Mouse* (zamienia iPhone w gaszczk, bezprzewodow klawiatur lub


pilot do komputera), Remote(zarzdzanie bibliotek iTunes w komputerze za pomoc
telefonu lub tabletu).
Android: gMote 2.0 (zamienia smartfon w gaszczk, klawiatur lub pilot dla
komputera), Samsung Remote.

Produktywno - tworzenie i czytanie kodw QR (QR code):

iOS: QR Reader, Quick Scan, Kaywa QR Code Reader.


Android: QR Droid, QR Barcode Scanner.

Projektowanie - CAD, komputerowe wspomaganie projektowania:

iOS: AutoCAD WS.


Android: AutoCAD WS.
93

Rozszerzona rzeczywisto - opis miejsc w przestrzeni:

iOS: Google Goggles (po zalogowaniu si do aplikacji Google), Wikitude, Layar.


Android: Wikitude, Google Goggles, Layar.

Sztuka - aplikacje do nauki o kulturze, historii i jzykw:

iOS: Louvre HD Free, ART HD. Great Artists. Gallery and Quiz, , Da
Vinci*, Art*, w wersjach odpatnych s dostpne kolekcje dzie najwikszych
malarzy wszystkich epok.
Android: Famous Paintings*, The Wilanw Palace Museum, Art of Vincent Van
Gogh.

Unia Europejska - narzdzia wspomagajce edukacj na zajciach z geografii, wiedzy o


spoeczestwie:

iOS: EuroFundusze ABC (rozwj Polski dziki funduszom UE), conomia (gra
ekonomiczna Europejskiego Banku Centralnego), Eurostat Country
Profile (najwaniejsze dane statystyczne o krajach czonkowskich UE).
Android: EuroFundusze ABC (rozwj Polski dziki funduszom UE), EU
Anthems (hymny krajw czonkowskich UE).

Wideo - edytory do edycji filmw:

iOS: iMovie*, Magisto.


Android: Magisto, AndroVid Trymer Wideo.

Wspomaganie uczenia si - mapy myli:

iOS: Mind Meister, iMindMap, MagicalPad*.


Android: SimpleMind, Mindjet.

Wspomaganie uczenia si - flash cards, karty do zapamitywania:

iOS: Flashcards+ (bezpatny, atwy sposb tworzenia wasnych


zbiorw), Flashcards* (bezpatny, wielofunkcyjny, moliwo importu z
Quizlet),CoboCards (zaawansowany program pozwalajcy uywa rwnie
zdj), AnkiMobile Flashcards*.
Android: AnkiDroid, Flux Cards.

94

Dodatek II. Sownik poj

Dla uatwienia zrozumienia nieraz skomplikowanych terminw prezentujemy krtki


sownik podstawowych poj zwizanych z urzdzeniami mobilnymi i technologi
informacyjno-komunikacyjn. Moe si on okaza przydatny w pracy z telefonami
i tabletami.

Zdjcie: fotolia.com

II. Pojcia czsto spotykane w TIK

Akcelerometr - zob. G-Sensor.


AR (Augmented Reality) - zob. Rozszerzona rzeczywisto.
Chmura obliczeniowa, krcej: chmura - model przechowywania i przetwarzania danych
oparty na uytkowaniu usug dostarczanych poprzez internet, zwykle za porednictwem
standardowej przegldarki WWW. Uytkownik uzyskuje dostp do usugi, oprogramowania,
danych itp. za pomoc dowolnego komputera z przegldark. Przykadami chmury
s Google Docs czy iCloud firmy Apple.
Cyfrowy kompas (magnetometr) - tutaj: jeden ze standardowych czujnikw instalowanych
w nowoczesnych smartfonach. W poczeniu z odpowiednim oprogramowaniem pozwala
na rozpoznawanie pooenia przestrzennego urzdzenia (i jego zmian) albo te suy
po prostu jako kompas.
Czujnik pooenia - zob. G-Sensor.
Emulator - program komputerowy, ktry duplikuje funkcje jednego systemu
informatycznego w innym. Najczciej spotykanym zastosowaniem emulatorw
jest uruchamianie aplikacji w komputerze z systemem operacyjnym innym ni ten,

95

na ktry zostay napisane. W ten sposb pisze si i testuje np. oprogramowanie


dla urzdze mobilnych.
ePUB - skrt od ang. electronic publication. Standard formatu publikacji elektronicznych,
oparty na jzyku XML, pozwalajcy czyta e-publikacje na rnych czytnikach
(m.in. smartfonach i tabletach).
GPS (tutaj: wbudowany odbiornik GPS) - wbudowany w urzdzenie mobilne odbiornik
sygnaw GPS, ktry pozwala okrela pooenie przestrzenne urzdzenia wzgldem Ziemi
(dugo i szeroko geograficzn oraz wysoko n.p.m. z dokadnoci rzdu kilkudziesiciu
metrw). W urzdzeniach mobilnych poza funkcjami lokalizacyjnymi typowymi
dla komunikacji pieszej i samochodowej, spenia wane funkcje w systemach rozszerzonej
rzeczywistoci
do
lokalizowania
i
rozpoznawania
widzianych
(wewntrzn kamer) obiektw.
G-Sensor - przyrzd do pomiarw przyspiesze liniowych lub ktowych. S one standardowo
instalowane w wikszoci nowoczesnych urzdze mobilnych i wykorzystywane
np. do wykrywania pozycji urzdzenia lub sterowania jego funkcjami.
MultiTouch - technologia umoliwiajca kontrol ekranu dotykowego przy uyciu wicej
ni jednego palca. Jej obecno w urzdzeniu mobilnym znacznie zwiksza
jego funkcjonalno, uatwiajc intuicyjn obsug wielu funkcji, np. powikszenia
(pomniejszenia) ekranu, obracania obiektw, pochylania ich itp.
PDA (Personal Digital Assistant) - przenone urzdzenia niewielkich rozmiarw
(mieszczce si w doni), ktre pomagaj w zarzdzaniu informacjami osobistymi
(takimi jak wane spotkania czy lista kontaktw telefonicznych). Najczciej wyposaone
w ekran dotykowy. Praktycznie zostay zastpione przez smartfony i tablety.
Podkast (ang. podcast) - to przede wszystkim pliki audio w formacie .mp3.
Nazw spopularyzowa pewien dziennikarz Ben Hammersley w 2004r. Termin wzi si
z poczenia sw iPod (odtwarzacz muzyczny firmy Apple) oraz broadcast
(z ang. transmisja, przekaz). Uytkownicy mog publikowa podkasty (nagrania) w sieci
oraz subskrybowa je z zastosowaniem technologii RSS. Mog mie one szerokie
zastosowanie do celw edukacyjnych, zwaszcza na urzdzeniach mobilnych
(edukacja w drodze). Podkasty stay si popularnym narzdziem edukacyjnym,
ktre mog samodzielnie przygotowa rwnie uczniowie.
PMP (Portable Media Player) - wielofunkcyjne przenone urzdzenie multimedialne,
odtwarzacz muzyki, filmw, przegldarka zdj itp. Przykadem takiego urzdzenia
jest iPod firmy Apple, a w szczeglnoci iPod Touch z dotykowym ekranem.
Przyspieszeniomierz - zob. G-Sensor.
Rozszerzona rzeczywisto - system pozwalajcy na czenie wiata rzeczywistego
z interaktywnymi elementami generowanymi komputerowo (czsto trjwymiarowymi).
QR Code - dwuwymiarowy kod kreskowy, pozwalajcy przenosi cig znakw
alfanumerycznych (liter i cyfr) o dugoci do 4296 znakw.

96

Smartfon - mobilne urzdzenie kieszonkowe noszce cechy telefonu komrkowego (GSM)


oraz komputera kieszonkowego (zob. PDA) lub/i tabletu. Dzi najczciej wyposaone
w ekran dotykowy, podobnie jak tablet, lecz o mniejszych rozmiarach (najczciej 2,5 - 5).
Tablet - dzi: przenony komputer o jednoczonowej budowie. Zasadnicz zewntrznie
widoczn czci tabletu jest dotykowy ekran (najczciej 5-10) speniajcy jednoczenie
rol wywietlacza, manipulatora dotykowego oraz (wirtualnej) klawiatury. System operacyjny
tabletu umoliwia instalowanie wybranych przez uytkownika aplikacji. Do podstawowego
wyposaenia tabletu zalicza si dzi mikrofon i kamer/aparat cyfrowy, zestaw czujnikw
(pooenia i in.) oraz interfejsy dostpu do internetu (WiFi lub/i GSM).
WYSIWYG (What You See Is What You Get) - tryb pracy edytora treci, w ktrym obraz
na ekranie podczas edycji odpowiada efektom kocowym (takim jak wydruk,
strona WWW itp.). W nowoczesnych komputerach osobistych jest praktycznie standardem.

rda i informacje

Polskojzyczne zasoby powicone zagadnieniom mobilnej edukacji s jeszcze do ubogie.


Mamy nadziej, e niniejsza publikacja przyczyni si do uporzdkowania wiedzy polskich
uczniw na temat moliwoci edukacyjnych ukrytych w urzdzeniach mobilnych (zwaszcza
smartfonach i tabletach) i suy im bdzie wskazwk w nauce.

Zdjcie: fotolia.com

97

Przypisy

[1] By moe to ci dziwi, bo uwaasz, e dobrze sobie radzisz z internetem, jednak raport
Organizacji Wsppracy Gospodarczej i Rozwoju (OECD) PISA 2009 Results: Students On
Line jednoznacznie wskazuje, e polscy uczniowie radz sobie z wyszukiwaniem informacji
w internecie zasadniczo gorzej ni wikszo ich kolegw z innych krajw Europy.
Dostp 27.01.2013.
[2] Jednak nic nie stoi na przeszkodzie, eby nauczyciele przejrzeli take wersj uczniowsk
i odwrotnie.
[3] Zob. Prezentacj z wynikami sondau wrd nauczycieli 312 polskich szk zrealizowan
w ramach projektu "Moj@ Edukacja" w 2011 roku: http://www.edunews.pl/badania-idebaty/badania/1758-technologie-w-praktyce-szkolnej. Dostp 27.01.2013.
[4] W ramach duego oglnopolskiego projektu edukacyjnego
Szkoa z klas 2.0. Dostp 27.01.2013.
[5] Zob. Kodeks 2.0 na stronach Centrum Edukacji Obywatelskiej.
Dostp 27.01.2013.
[6] Zob. http://ankisrs.net. Dostp 27.01.2013.
[7] Aplikacja patna, dostpna w sklepie internetowym
App Store:
https://itunes.apple.com/pl/app/ankimobile-flashcards/id373493387?mt=8.
Dostp 27.01.2013.
[8] Zob. http://ankiweb.net. Dostp 27.01.2013.
[9] Np. jadc autobusem do szkoy albo czekajc na przerwie na nastpn lekcj.
[10] Zob. w iTunes - https://itunes.apple.com/us/app/flashcards*/id403199818?mt=8.
Wersja patna nie ma reklam.
[11] Zob. Mapy
maj 2007.

twoich

myli,

Tony

Buzan;

Wydawnictwo

Aha!,

Feeria,

Ravi,

[12] Program iPhoto jest czci wietnego pakietu Apple iLife, w skad ktrego wchodz
take inne programy do obrbki mediw: iMovie (do edycji i tworzenia filmw)
oraz GarageBand (do edycji i tworzenia dwikw).
[13] Do pobrania ze strony http://www.gimp.org. Warto rwnie skorzysta z bloga w jzyku
polskim,
aby
pozna
rne
funkcje
programu: http://gimp.edu.pl/.
Dostp 27.01.2013.
[14] Szczegowy opis, w jaki sposb naley przygotowa fotocast, zamieszczony zosta
na stronie http://fotocasty.pl/twoj-fotocast. Dostp 27.01.2013.
98

[15] Zob. przykadowy fotocast zrobiony w tym narzdziu przez uczennice szkoy podstawowej
jako podsumowanie
projektu
Szkoa
z
klas
2.0
- zob. http://fotocasty.pl/2152/festiwal-2-zero. Dostp 27.01.2013.
[16] Zob. artyku Pozwlmy obrazkom mwi!, Marta Florkiewicz-Borkowska,
Edunews.pl, http://www.edunews.pl/narzedzia-i-projekty/narzedzia-edukacyjne/2110pozwolmy-obrazkom-mowic. Dostp 27.01.2013.
[17] Jeeli filmik jest niskiej jakoci technicznej, czsto mona go poprawi niewielkim
nakadem si. Zob. podrozdzia 4.4.2 na temat przetwarzania wideo.
[18] Wiele odtwarzaczy MP3 i komrek dysponuje funkcj dyktafonu, ale zapisuje dwik
w formacie AMR lub innych, jeszcze bardziej egzotycznych.
[19] Wysoka rozdzielczo obrazu przekada si na bardzo due rozmiary plikw, ktre potem
moe by trudniej przenosi i publikowa.
[20] Zob. np. kana filmowy Teraz Edukacja powicony tematyce
edukacyjnej: www.youtube.com/user/terazedukacja. Dostp 27.01.2013.
[21] iMovie dziaa na urzdzeniach: iPad 2, iPod Touch 4, iPhone 4/4S i nowszych
[22] Przynajmniej na razie nie jest to moliwe przy uyciu tabletu lub smartfonu.
[23] Jeeli masz problemy z nagrywaniem dwiku, przenoszeniem nagranych plikw do sieci
lub
obsug
otrzymanych
formatw
plikw,
zajrzyj
do podrozdziau
4.2.
Znajdziesz tam propozycj alternatywn.
[24] Np. Blogaway dla systemu Android lub Pen My Blog dla systemu iOS.
[25] Przykadem serwisu edukacyjnego zbudowanego na oprogramowaniu Joomla jest m.
in.MapaPrzemian.pl - ktry dotyczy przemian w naszym kraju dokonujcych si dziki
Funduszom Europejskim i do ktrego podlinkowana jest dua ilo narzdzi
(blogw
i
filmw)
przygotowanych
przez
uczniw
gimnazjw
i
szk
ponadgimnazjalnych (zobacz interaktywn map przemian). Dostp 27.01.2013.
[26] Da si na nich prezentacje oglda, jednak interfejs edytora zajmuje zbyt wiele miejsca,
by je mona byo wygodnie tworzy.
[27] Kingsoft Office ma spore wymagania sprztowe i naprawd pynnie pracuje dopiero
na urzdzeniach z dwurdzeniowymi procesorami. W sabszych urzdzeniach mona
jako odtwarzacza prezentacji PPT uywa bezpatnej wersji pakietu Documents To Go.
[28] Np. program Google Picasa i zsynchronizowana z nim usuga online, dostpna
w ramach Google+.
[29] Np. Barcode Scanner dla systemu Android i Kaywa dla systemu iOS.
[30] Np. http://qrcode.kaywa.com.

99

[31] Np. wstawiajc QR-Code do prezentacji wywietlanej w sali lekcyjnej.


[32] Zob. te QR Code - szybkie przesyanie adresw
URL: http://youtu.be/ghgeFrKsUmA. Dostp 27.01.2013.
[33] Zob. te ciekaw prezentacj online na ten temat z ilustracjami
wideo: http://goo.gl/xtv6d. Dostp 27.01.2013.
[34] Np. gra Eye Pet na konsol PlayStation 3 i PlayStation Portable, Microsoft Kinect,
gra Face Riders na konsol Nintendo 3DS albo najnowsze dziecko firmy Sony WonderBook (Ksiga Czarw).
[35] Tu: aplikacja Google Sky Map lub Sky Safari dla systemu Android czy Star Walk dla
systemu iOS.
[36] Mogoby by nim take w szkole, chocia w Polsce znamy jeszcze niewiele takich prb.
[37] Trudno to opisa bez ruchomych przykadw, dlatego ponownie proponujemy obejrzenie
prezentacji online na ten temat z ilustracjami wideo: http://goo.gl/xtv6d. Dostp 27.01.2013.
[38] Rejestrowane dane obejmuj trajektori ruchu oraz m. in. dugo trasy,
redni i maksymaln prdko, najwiksz i najmniejsz wysoko.
[39] Np. Grav-O-Meter dla systemu Android lub AccelMeter dla systemu iOS.
[40] Zob. Marcin Polak, Edutainment przyjemna edukacja;
Edunews.pl; http://www.edunews.pl/badania-i-debaty/opinie/66-edutainment-przyjemnaedukacja. Dostp 27.01.2013.
[41] Zob. Marcin Polak, Metoda edutainment na zajciach;
Edunews.pl; http://www.edunews.pl/nowoczesna-edukacja/edutainment/356-metodaedutainment-na-zajeciach. Dostp 27.01.2013.
[42] Zob. Marcin Polak, Czy granie moe zmieni edukacj?,
Edunews.pl, http://www.edunews.pl/nowoczesna-edukacja/edutainment/1185-czy-graniemoze-zmienic-edukacje. Dostp 27.01.2013.
[43] Zob. http://www.stencyl.com/stencyl/ios/. Dostp 27.01.2013.
[44] Zob. http://www.gamesalad.com. Dostp 27.01.2013.
[45] Przeczytaj o dysku z Nebry: http://pl.wikipedia.org/wiki/Dysk_z_Nebry.
Dostp 27.01.2013.
[46] Zob. Midzynarodowy projekt Inspire School Education by
Learning, http://www.inspireproject.eu/files/Polish%20Documents/O%20projekcie.pdf. Dostp 27.01.2013.

Non-Formal

[47] Wiele szk zdobywa zgody rodzicw en bloc przy przyjmowaniu dziecka do szkoy.
Posiadanie takiej zgody nie zmienia faktu, e oczywicie w kadym konkretnym przypadku
100

ucze lub jego opiekun moe zada usunicia (zamazania) swojego wizerunku
na konkretnym zdjciu.
[48] Opis licencji pochodzi ze strony Creative Commons
Zob. wicej: Poznaj licencje Creative Commons. Dostp 27.01.2013.

Polska

(CC-BY).

Warto przeczyta

Jeli ta publikacja okazaa si tobie pomocna, polecamy rwnie inn pozycj z serii
THINK!:

We wspczesnym wiecie swobodne posugiwanie si przynajmniej dwoma


(ojczystym i obcym) jzykami jest zwykle kluczem do osobistych i zawodowych sukcesw.
Spoeczestwo informacyjne, w ktrym z kadej strony docieraj do nas mniej lub bardziej
istotne komunikaty, wymaga od nas umiejtnoci selekcji, rozumienia i przetwarzania
informacji w wiedz. Coraz czciej rdo tych informacji jest obcojzyczne wszak yjemy
w epoce globalizacji i mieszania si kultur. Znajomo jzykw obcych oraz komunikowanie
si w ojczystym i obcym jzyku nale do kluczowych kompetencji spoecznych XXI wieku.
"Jzyki bez belfra" jest to szczeglny poradnik, dziki ktremu nauka jzykw obcych
(a moe i ojczystego) moe sta si dla ciebie prawdziw przyjemnoci. Moe okaza si
du pomoc w nauce, w ktrej - jak przekonuje autor - nie powinno zabrakn
dobrej zabawy.
Publikacja - i wiele innych - dostpna w sklepie edustore.eu i w aplikacjach Edustore
na systemy iOS i Android (wkrtce).
101

Autorzy
Lechosaw Hojnacki (red.) - nauczyciel-konsultant, wykadowca, trener, facylitator.
Zajmuje si edukacyjnymi zastosowaniami technologii chmurowych i mobilnych oraz
metodyk nauczania z ich uyciem, w tym metodami projektu, WebQuestu i e-portfolio.
Autor szkole, programw, poradnikw oraz publikacji naukowych i popularyzatorskich
o tej tematyce. Uczestniczy w opracowaniu Katalogu kompetencji medialnych
i informacyjnych dla wszystkich etapw i poziomw edukacyjnych. Prowadzi autorski serwis
edukacyjny www.enauczanie.com.
Magorzata Kowalczuk - bya nauczycielka jzyka polskiego w jednym z warszawskich
gimnazjw. Szko porzucia, aby zajmowa si szerzej edukacj spoeczn i zmian postaw.
Koordynatorka programw edukacyjnych z wykorzystaniem nowoczesnych technologii
informacyjnych w warszawskiej Fundacji Think!, autorka licznych tekstw o nowoczesnej
edukacji w portalu Edunews.pl, ekspert Szkoy z Klas 2.0, wspautorka interaktywnych
pakietw edukacyjnych do nauczania m. in. wiedzy o spoeczestwie i podstaw
przedsibiorczoci.
Katarzyna Kudlek - koordynatorka programw edukacyjnych w Fundacji Think! i Think
Global sp. z o.o. Autorka e-booka "Alfabet Funduszy Europejskich" pomylanego
jako narzdzie wspierajce nauczycieli w prowadzeniu zaj powiconych
Funduszom Europejskim.
Marcin Polak - prawnik, ekonomista, edukator; twrca i redaktor naczelny Edunews.pl
- portalu o nowoczesnej edukacji; pomysodawca i wydawca "Serii Think!
wirtualnej biblioteki nowoczesnego nauczyciela i ucznia". W latach 2002-2007 kierowa
dziaalnoci edukacyjn Narodowego Banku Polskiego. Od 2008 r. prowadzi wasn
dziaalno w obszarach marketingu, komunikacji spoecznej i edukacji. Jest ekspertem
od edukacji finansowej, wsppracuje m. in. z OECD i Bankiem wiatowym, by czonkiem
Grupy Ekspertw Komisji Europejskiej ds. Edukacji Finansowej (2008-2011), od 2012 r.
koordynator krajowy Dolceta.eu - portalu edukacji konsumenckiej Komisji Europejskiej.
Wspautor raportu Instytutu Obywatelskiego pt. Jak bdzie zmienia si edukacja?
Wyzwania dla polskiej szkoy i ucznia (2011).
Piotr Szlagor - nauczyciel matematyki i przedmiotw informatycznych w bielskich szkoach.
Grafik komputerowy, projektant stron internetowych, twrca i wsptwrca serwisw
o tematyce edukacyjnej. Pasjonat nowych technologii i metod ich wykorzystania w edukacji.
Szczeglne interesujcy si metodami wykorzystania smartfonw i tabletw w szkole.
Aktywnie tworzy ciekawe przykady wykorzystania tych urzdze i publikuje
je w serwisie www.enauczanie.com.

102

You might also like