Informator - Geografia (Studiowac - PL)

CENTRALNA KOMISJA EGZAMINACYJNA
OKRGOWE KOMISJE EGZAMINACYJNE
INFORMATOR
O EGZAMINIE MATURALNYM
Z GEOGRAFII
OD ROKU SZKOLNEGO 2014/2015
Materiay do Informattora opracow

wano w ramaach projektu Pilota
P
nowyych egzaminw maturaln
nych,
D
Dziaanie
3.2.. Rozwj sysstemu egzam
minw zewntrznych,
Prioryteet III Wysokka jako systtemu owiaty
y,
Pro
ogram Operaacyjny Kapitaa Ludzki.
INFORMATOR
O EGZAMINIE MATURALNYM
Z GEOGRAFII
OD ROKU SZKOLNEGO 2014/2015
opracowany przez Centraln Komisj Egzaminacyjn

we wsppracy z okrgowymi komisjami egzaminacyjnymi
w Gdasku, Jaworznie, Krakowie, odzi,
omy, Poznaniu, Warszawie i we Wrocawiu
Centralna Komisja Egzaminacyjna

Warszawa 2013
Centralna Komisja Egzaminacyjna

ul. Jzefa Lewartowskiego 6, 00-190 Warszawa
tel. 22 536 65 00
ckesekr@cke.edu.pl
Okrgowa Komisja Egzaminacyjna w Gdasku

ul. Na Stoku 49, 80-874 Gdask
tel. 58 320 55 90
komisja@oke.gda.pl
Okrgowa Komisja Egzaminacyjna w Jaworznie

ul. Adama Mickiewicza 4, 43-600 Jaworzno
tel. 32 616 33 99
oke@oke.jaworzno.pl
Okrgowa Komisja Egzaminacyjna w Krakowie

os. Szkolne 37, 31-978 Krakw
tel. 12 683 21 01
oke@oke.krakow.pl
Okrgowa Komisja Egzaminacyjna w omy

ul. Nowa 2, 18-400 oma
tel. 86 216 44 95
sekretariat@oke.lomza.pl
Okrgowa Komisja Egzaminacyjna w odzi

ul. Ksawerego Praussa 4, 94-203 d
tel. 42 634 91 33
komisja@komisja.pl
Okrgowa Komisja Egzaminacyjna w Poznaniu

ul. Gronowa 22, 61-655 Pozna
tel. 61 854 01 60
sekretariat@oke.poznan.pl
Okrgowa Komisja Egzaminacyjna w Warszawie

ul. Grzybowska 77, 00-844 Warszawa
tel. 22 457 03 35
info@oke.waw.pl
Okrgowa Komisja Egzaminacyjna we Wrocawiu

ul. Tadeusza Zieliskiego 57, 53-533 Wrocaw
tel. 71 785 18 94
sekretariat@oke.wroc.pl
Spis treci
Wstp ..
1.
Opis egzaminu maturalnego z geografii na poziomie rozszerzonym ............
1.1. Zakres wiadomoci i umiejtnoci sprawdzanych na egzaminie

1.2. Oglne informacje o egzaminie maturalnym z geografii od roku szkolnego 2014/2015 ..
1.3. Arkusz egzaminacyjny z geografii na poziomie rozszerzonym ......
1.4. Ocenianie odpowiedzi zdajcych ....
9
9
10
11
2.1. Przykadowe zadania z geografii na poziomie rozszerzonym wraz z rozwizaniami .......
13
2.2. Informacja o egzaminie maturalnym z geografii dla absolwentw niesyszcych 49

Opinia Konferencji Rektorw Akademickich Szk Polskich o informatorach maturalnych
od 2015 roku
55
Wstp
Wstp
Informator o egzaminie maturalnym z geografii od roku szkolnego 2014/2015 jest podzielony
na dwie czci.
CZ PIERWSZA (1.1.1.4.) zawiera oglne informacje dotyczce egzaminu maturalnego
z geografii, w tym zakres sprawdzanych wiadomoci i umiejtnoci, krtk charakterystyk
arkusza egzaminacyjnego oraz sposobu oceniania odpowiedzi w zadaniach zamknitych
i otwartych.
CZ DRUGA (2.1.2.2.) zawiera przykadowe zadania z geografii, jakie mog pojawi si
w arkuszach egzaminacyjnych, w tym w arkuszach dla absolwentw niesyszcych.
Do kadego zadania:
przypisano najwaniejsze wymagania oglne i szczegowe z podstawy programowej
ksztacenia oglnego, do ktrych to zadanie si odnosi,
podano oczekiwane rozwizanie,
przedstawiono schemat punktowania oraz przykadowe, rnice si poziomem
wykonania, realizacje zdajcych wraz z punktacj.
Zadania w Informatorze:
nie wyczerpuj wszystkich typw zada, ktre mog wystpi w arkuszach
egzaminacyjnych,
nie ilustruj wszystkich wymaga z zakresu geografii w podstawie programowej,
nie zawieraj wszystkich moliwych rodzajw materiaw rdowych, ktre mog
stanowi obudow zada.
Informator nie moe by zatem jedyn ani nawet gwn wskazwk do planowania procesu
ksztacenia w zakresie geografii w szkole ponadgimnazjalnej. Tylko realizacja wszystkich
wymaga z podstawy programowej moe zapewni wszechstronne wyksztacenie uczniw
szk ponadgimnazjalnych.
Przed przystpieniem do dalszej lektury Informatora warto zapozna si z oglnymi zasadami
obowizujcymi na egzaminie maturalnym od roku szkolnego 2014/2015. S one okrelone
w rozporzdzeniu Ministra Edukacji Narodowej z dnia 30 kwietnia 2007 r. w sprawie
warunkw i sposobu oceniania, klasyfikowania i promowania uczniw i suchaczy oraz
sposobu przeprowadzania sprawdzianw i egzaminw w szkoach publicznych (Dz.U. nr 83,
poz. 562, z pn. zm.), w tym w szczeglnoci w rozporzdzeniu z 25 kwietnia 2013 r.
zmieniajcym powysze rozporzdzenie (Dz.U. z 2013 r., poz. 520), oraz w skrconej
formie w czci oglnej Informatora o egzaminie maturalnym od roku szkolnego
2014/2015, dostpnej na stronie internetowej Centralnej Komisji Egzaminacyjnej
(www.cke.edu.pl) oraz na stronach internetowych okrgowych komisji egzaminacyjnych.
Informator o egzaminie maturalnym z geografii od roku szkolnego 2014/2015
Opis egzaminu
1.
Opis egzaminu maturalnego z geografii na poziomie rozszerzonym
1.1. Zakres wiadomoci i umiejtnoci sprawdzanych na egzaminie

Egzamin maturalny z geografii sprawdza, w jakim stopniu absolwent spenia wymagania
z zakresu geografii okrelone w podstawie programowej ksztacenia oglnego dla IV etapu
edukacyjnego w zakresie rozszerzonym i podstawowym. Zadania w arkuszu egzaminacyjnym
mog rwnie odnosi si do wymaga przypisanych do etapw wczeniejszych, w tym
do etapu III (gimnazjum).
Podstawa programowa dzieli wymagania na oglne i szczegowe. Wymagania oglne jako
syntetyczne ujcie nadrzdnych celw ksztacenia informuj, jak rozumie
podporzdkowane im wymagania szczegowe, ktre odwouj si do cile okrelonych
wiadomoci i umiejtnoci.
Zadania w arkuszu maturalnym z geografii na poziomie rozszerzonym maj na celu
sprawdzenie umiejtnoci:
identyfikowania i analizowania problemw wystpujcych w rodowisku geograficznym
w rnych skalach przestrzennych i czasowych,
rozumowania, argumentowania i wnioskowania, w tym dostrzegania prawidowoci
dotyczcych rodowiska przyrodniczego, ycia i gospodarki czowieka oraz wzajemnych
powiza i zalenoci w systemie czowiek przyroda gospodarka,
wykorzystywania i przetwarzania informacji geograficznych pochodzcych
z rnorodnych materiaw rdowych,
wykorzystywania narzdzi matematycznych do opisu oraz analizy zjawisk i procesw,
ktre zachodz w rodowisku geograficznym.
1.2. Oglne informacje o egzaminie maturalnym z geografii od roku szkolnego
2014/2015
Od roku szkolnego 2014/20151 egzamin maturalny z geografii moe by zdawany wycznie
jako przedmiot dodatkowy na poziomie rozszerzonym. Egzamin ma form pisemn i trwa
180 minut. Do egzaminu z geografii moe przystpi kady absolwent, niezalenie od typu
szkoy, do ktrej uczszcza, oraz od przedmiotw, ktrych uczy si w zakresie
rozszerzonym.
W czasie trwania egzaminu zdajcy moe korzysta z linijki, lupy i kalkulatora.
Wyniki czci pisemnej egzaminu maturalnego s wyraane w procentach i na skali
centylowej (por. punkt G. Ocenianie i wyniki egzaminu w CZCI OGLNEJ Informatora
o egzaminie maturalnym od roku szkolnego 2014/2015). Wyniki uzyskane w czci pisemnej
egzaminu maturalnego z geografii podobnie jak z innych przedmiotw dodatkowych
nie maj wpywu na zdanie egzaminu maturalnego2.
W przypadku absolwentw technikw od roku szkolnego 2015/2016.

Z wyjtkiem sytuacji, kiedy egzamin z geografii by jedynym egzaminem z przedmiotu dodatkowego, ktrego
zdawanie zadeklarowa zdajcy, po czym nie przystpi do tego egzaminu lub egzamin ten zosta
mu uniewaniony.
2
10
1.3. Arkusz egzaminacyjny z geografii na poziomie rozszerzonym

Arkusz egzaminacyjny z geografii bdzie zawiera okoo 50 zada. Przy numerze kadego
zadania podana zostanie maksymalna liczba punktw, ktr mona uzyska za poprawne
jego rozwizanie. Zadania w arkuszu egzaminacyjnym:
bd dobrane w taki sposb, aby reprezentoway rnorodne wymagania oglne
i szczegowe z podstawy programowej,
bd sprawdzay przede wszystkim umiejtnoci zoone, w tym np. analizowanie
wspzalenoci elementw lub procesw w rodowisku geograficznym oraz zwizkw
przyczynowo-skutkowych i funkcjonalnych,
bd odnosi si do zagadnie w skali od lokalnej do globalnej ze szczeglnym
uwzgldnieniem Polski,
bd uwzgldnia informacje o aktualnych wydarzeniach, zjawiskach i procesach, ktre
zachodz w rodowisku geograficznym,
bd wymagay ze wzgldu na interdyscyplinarno geografii jako nauki
wykorzystania i integrowania wiedzy z rnych dziedzin nauk, np. przyrodniczych,
takich jak biologia, chemia, fizyka,
bd zrnicowane pod wzgldem poziomu trudnoci oraz sposobu udzielania
odpowiedzi, np. mog polega na zaznaczeniu poprawnej odpowiedzi, zapisie
wypowiedzi, uzupenieniu rysunku lub schematu, wykonaniu oblicze,
bd miay form zamknit lub otwart. W zadaniach zamknitych, np. wyboru
wielokrotnego zdajcy wybiera odpowied z podanych opcji, natomiast w zadaniach
otwartych tworzy odpowied samodzielnie,
bd wystpoway pojedynczo lub w wizkach tematycznych,
bd odnosi si do rnorodnych materiaw rdowych zamieszczonych w arkuszu,
np. barwnej mapy szczegowej, map tematycznych, map przegldowych, wykresw,
tabel statystycznych, tekstw rdowych, zdj, w tym lotniczych i satelitarnych
oraz schematw, profili i przekrojw. Cz materiaw rdowych zostanie
przedstawiona w postaci barwnej jako zacznik do wybranych zada.
W poleceniu do kadego zadania wystpi co najmniej jeden czasownik wskazujcy czynno,
jak powinien wykona zdajcy, aby poprawnie wykona dane zadanie. W przypadku zada
zamknitych bd to najczciej czasowniki takie jak zaznacz, podkrel, dobierz,
przyporzdkuj. W przypadku zada otwartych katalog czasownikw jest duo szerszy,
a precyzyjne ich zrozumienie warunkuje poprawn realizacj polecenia. Podany poniej
wykaz obejmuje te czynnoci / czasowniki, ktre czsto przysparzaj zdajcym trudnoci.
Czynno
podaj, wymie
przedstaw
opisz
porwnaj
Opis czynnoci
Zdajcy zapisuje w odpowiedzi nazw / nazwy np. zjawisk, procesw,
obiektw bez opisu, uzasadnienia, wyjanienia.
Zdajcy prezentuje fakty, wiadomoci; przedstawiajc argumenty
przekonuje o czym, podaje fakty suce do uzasadnienia jakiego
stwierdzenia; argument musi merytorycznie odnosi si do materiau
rdowego w zadaniu lub wiedzy zdajcego.
Zdajcy formuuje krtk wypowied pisemn, nie ograniczajc si
tylko do podania nazw, faktw, ale rwnie przedstawiajc cechy,
np. obiektu lub przebieg procesu, zjawiska bez wyjaniania przyczyn.
Zdajcy zestawia obiekty, zjawiska, procesy ze sob, znajduje ich cechy
wsplne i rnice, przedstawia, opisuje, odnosi si do cech,
waciwoci wszystkich porwnywanych obiektw, zjawisk, procesw.
Opis egzaminu
uzasadnij
wyjanij
sformuuj
oce
11
Za pomoc krtkiej odpowiedzi zdajcy podaje argumenty,

czyli fakty przemawiajce za stwierdzeniem, pogldem,
stanowiskiem lub przeciwko.
Za pomoc krtkiej odpowiedzi zdajcy podaje przyczyny, zwizki
przyczynowo-skutkowe, zalenoci, czyni co jasnym i zrozumiaym.
Zdajcy wypowiada si w sposb dokadny, zrozumiay, ujmuje myl
czy tez w odpowiedni formu; formuuje np. wniosek, prawidowo.
Zdajcy przedstawia sd o czym, dokonuje wartociowania uznaje
np. zjawisko, proces, tendencje za korzystne lub niekorzystne.
1.4. Ocenianie odpowiedzi zdajcych

Odpowiedzi udzielone przez zdajcego s oceniane przez egzaminatorw zgodnie
ze schematem punktowania okrelonym dla kadego zadania. W przypadku zada
zamknitych zdajcy moe otrzyma najczciej 1 punkt, jeeli udzieli poprawnej
odpowiedzi, lub 0 punktw, jeeli udzieli odpowiedzi bdnej lub nie udzieli jej wcale.
W przypadku zada otwartych skala oceniania moe by bardziej rozbudowana, np. od 0 do 2
punktw lub od 0 do 3 punktw. Za odpowied egzaminator moe przyzna wycznie pene
punkty.
Dokonujc oceny odpowiedzi udzielonej przez zdajcego w zadaniu otwartym, egzaminator
odwouje si do przykadowego rozwizania opracowanego przez zesp ekspertw
Centralnej i okrgowych komisji egzaminacyjnych oraz konsultantw akademickich.
Rozwizanie to okrela wycznie zakres merytoryczny odpowiedzi i nie jest cisym
wzorcem oczekiwanego sformuowania (za wyjtkiem nazw wasnych itp.). Kada
merytorycznie poprawna odpowied, speniajca warunki zadania, zostanie oceniona
pozytywnie.
SZCZEGOWE ZASADY OCENIANIA
W ZADANIACH OTWARTYCH
ODPOWIEDZI
UDZIELONYCH
PRZEZ
ZDAJCYCH
1. Zdajcy otrzymuje punkty tylko za poprawne rozwizania, precyzyjnie odpowiadajce

poleceniom zawartym w zadaniach.
2. Odpowied oceniana jest na 0 punktw, jeeli podane w odpowiedzi informacje wiadcz
o braku zrozumienia omawianego zagadnienia.
3. Ocenianiu podlegaj tylko te fragmenty odpowiedzi zdajcego, ktre dotycz polecenia.
Odpowiedzi poprawne, wykraczajce poza zakres polecenia nie podlegaj ocenianiu.
4. Jeli w zadaniu otwartym zdajcy w odpowiedzi poda wicej elementw (nazw, cech,
argumentw itd.), ni wynika z treci polecenia, to ocenionych zostanie tyle kolejnych
elementw odpowiedzi (liczc od pierwszej), ile wskazano w poleceniu.
5. Jeeli zamieszczone w odpowiedzi informacje (rwnie dodatkowe, ktre nie wynikaj
z treci polecenia) wiadcz o zasadniczych brakach w rozumieniu omawianego
zagadnienia i zaprzeczaj udzielonej prawidowej odpowiedzi, to za odpowied tak
zdajcy otrzyma 0 punktw.
12
Przykadowe zadania z rozwizaniami
2.1.
Przykadowe zadania z geografii na poziomie rozszerzonym

wraz z rozwizaniami
Zadania 14 wykonaj na podstawie barwnej mapy okolic Chcin.
13
15
Zadanie 1. (01)
Przyporzdkuj opisom wzniesie ich nazwy wybrane spord podanych poniej.
Grzbiet Bolechowicki, Zelejowa, Grzywy Korzeczkowskie, Pasmo Chciskie
Poronite lasami wzniesienia o dugoci okoo 5 km, przez ktre przebiega pieszy szlak
turystyczny i szlak dydaktyczny. Od zachodu u podna wzniesie pynie rzeka dopyw
Biaej Nidy.
......................................................................
Na stokach wzniesie znajduj si formy krasowe i kamienioom. Cz obszaru objto form
ochrony przyrody. U podna wzniesie pynie strumie dopyw Bobrzy.
......................................................................
Wzniesienia o niewielkim zalesieniu pooone na poudnie od Doliny Chciskiej. Na stokach
jednego ze wzniesie utworzono rezerwat geologiczno-leny, do ktrego prowadzi szlak
dydaktyczny.
......................................................................
IV etap edukacyjny
IV. Pozyskiwanie, przetwarzanie oraz prezentowanie informacji
na podstawie rnych rde informacji geograficznej [].
Zdajcy [] potrafi selekcjonowa i przetwarza informacje [].
III etap edukacyjny
I. Korzystanie z rnych rde informacji geograficznej.
Zdajcy [] potrafi korzysta [] z map [] w celu prezentowania
informacji geograficznych.
Wymagania IV etap edukacyjny
szczegowe 1.3) Zdajcy odczytuje i opisuje cechy rodowiska przyrodniczego
(np. uksztatowanie i rzeb terenu, budow geologiczn) [] na
podstawie mapy topograficznej [].
III etap edukacyjny
1.8) Zdajcy analizuje [] treci map [] turystycznych.
Rozwizanie Od gry w kolejnoci:
Grzywy Korzeczkowskie
Grzbiet Bolechowicki
Pasmo Chciskie
1 pkt za trzy poprawne odpowiedzi.
Schemat
punktowania 0 pkt za bdne odpowiedzi lub brak odpowiedzi.
Wymagania
oglne
16
Zadanie 2. (01)
Na podstawie mapy podaj po jednym przykadzie zmian w litosferze i hydrosferze, ktre
nastpiy w wyniku dziaalnoci wapienniczych i cementowych zakadw przemysowych
w miejscowoci Sitkwka-Nowiny.
Zmiana w litosferze: .....................................................................................................................
Zmiana w hydrosferze: .................................................................................................................
IV etap edukacyjny
I. Dostrzeganie prawidowoci dotyczcych rodowiska przyrodniczego
[].
Zdajcy wskazuje i analizuje prawidowoci i zalenoci wynikajce
z [...] dziaalnoci czowieka w rnorodnych warunkach rodowiska,
wskazujc znaczenie rosncej roli czowieka i jego dziaa w rodowisku
geograficznym w rnych skalach (lokalnej, regionalnej i globalnej).
III etap edukacyjny
Zdajcy [] potrafi korzysta [] z map [] w celu prezentowania
informacji geograficznych.
Wymagania IV etap edukacyjny
szczegowe 5.4) Zdajcy ocenia zmiany rodowiska w holocenie zwizane
z dziaalnoci czowieka.
III etap edukacyjny
1.8) Zdajcy analizuje [] treci map [].
Rozwizanie Zmiana w litosferze, np.:
- powstay formy wklse (wyrobiska).
- powstay urwiska skalne, skarpy.
Zmiana w hydrosferze:
- powstay sztuczne zbiorniki (np. Zalew Zgrsko).
1 pkt za podanie poprawnej zmiany w litosferze i poprawnej zmiany
Schemat
punktowania w hydrosferze.
0 pkt za podanie poprawnej zmiany tylko w jednej sferze ziemskiej
lub brak odpowiedzi.
1 pkt; zdajcy poda dwie poprawne
Przykadowe Zmiana w litosferze:
- w miejscu wydobycia wapieni
odpowiedzi.
ocenione
powstao zagbienie.
odpowiedzi
- utworzono zalew w wyrobisku.
Zmiana w litosferze:
0 pkt; zdajcy poda dwie bdne
- zmiana struktury gleb podczas
odpowiedzi; nie uznano podanej
wydobywania wapieni.
zmiany w litosferze, gdy dotyczy
pedosfery;
- zanieczyszczenie wd.
podanej zmiany w hydrosferze
nie mona odczyta z mapy.
Zmiana w litosferze:
0 pkt; zdajcy nie poda poprawnej
- zmiana skadu chemicznego ska. zmiany, ktra zasza w litosferze
oraz nie poda przykadu zmiany
.........(brak odpowiedzi)...........
w hydrosferze.
Wymagania
oglne
17
Zadanie 3. (02)
Poniej przedstawiono przekrj geologiczny przez okolice Chcin.
1 upki (dolny kambr)
4, 5 utwory grnego dewonu i karbonu
2 dolomity (rodkowy dewon)
6 zlepiece zygmuntowskie (perm)
3 wapienie (rodkowy dewon)
7 utwory triasu
uskoki
Na podstawie: J. Kondracki, Geografia fizyczna Polski, Warszawa 2000.
Oce prawdziwo kadej informacji. Wpisz znak X w odpowiednie komrki tabeli.

Nr
Informacja
Prawda
Fasz
1. Dolina Chciska zostaa utworzona w synklinie.

Dno Doliny Chciskiej jest wyrzebione w najstarszych skaach
2. spord wystpujcych na powierzchni obszaru przedstawionego
na przekroju.
Skay oznaczone numerem 3. okazay si mniej odporne na erozj
3.
i wietrzenie ni skay oznaczone numerem 1.
Obszar pomidzy grami Zelejow a Zamkow jest przykadem
4.
inwersji rzeby.
Wymagania
oglne
Wymagania
szczegowe
IV etap edukacyjny
10.1) Zdajcy opisuje cechy uksztatowania powierzchni Polski i okrela
jej zwizek z budow geologiczn [].
Rozwizanie 1. F 2. P 3. F 4. P
2 pkt za cztery poprawne odpowiedzi.
Schemat
punktowania 1 pkt za trzy poprawne odpowiedzi.
0 pkt za podanie dwch lub wicej niepoprawnych odpowiedzi
18
Zadanie 4. (02)
Oblicz wysoko Soca w momencie growania w najduszym dniu w roku w miejscu,
w ktrym znajduje si pomnik lotnikw (B2/C2). Zapisz obliczenia.
Obliczenia:
Wysoko Soca: ...........

IV etap edukacyjny
Wymagania 2.4) Zdajcy oblicza wysoko growania Soca w dowolnym miejscu
szczegowe na Ziemi w dniach [] przesile.
Rozwizanie Wzr na obliczenie wysokoci Soca w momencie growania w dniu 22
VI na pkuli pnocnej:
h = 90 + 2327
Szeroko geograficzna pomnika lotnikw: = 5049N
h = 90 5049 + 2327
h = 6238
Uznajemy rwnie wynik obliczony na podstawie wartoci deklinacji
Soca: 2326; 2330; 23,4; 23,5
2 pkt za poprawne: zastosowanie wzoru i szerokoci geograficznej
Schemat
punktowania oraz wykonanie oblicze i podanie poprawnej odpowiedzi.
1 pkt za zastosowanie poprawnego wzoru i poprawnej szerokoci
geograficznej.
0 pkt za zastosowanie bdnego wzoru lub bdnej szerokoci
geograficznej lub brak odpowiedzi.
2 pkt; zdajcy poprawnie
Przykadowe Wzr przyjty do oblicze:
h = 90 + 2327
rozwiza zadanie.
ocenione
Obliczenia:
odpowiedzi
h = 90 5049 + 2327 = 6238
Wzr przyjty do oblicze:
1 pkt; zdajcy zastosowa
h = 90 + 2327
poprawny wzr, poprawn
Obliczenia:
szeroko geograficzn,
h = 90 5049 + 2327 = 7238
ale popeni bd
w obliczeniach.
Wzr przyjty do oblicze:
0 pkt; zdajcy zastosowa
h = 90
bdny wzr na obliczenie
Obliczenia: h = 90 5049 = 3911
wysokoci Soca
w momencie growania.
Wymagania
oglne
19
Zadanie 5. (01)
Na schematach A, B, C i D przedstawiono wzajemne pooenie Soca, Ziemi i Ksiyca
w czasie wystpowania czterech faz Ksiyca.
Na poniszym rysunku, ktry naley uzupeni, przedstawiono przebieg amplitudy pyww

w wybranym miejscu i czasie na Ziemi.
Na podstawie: W. Mizerski, Geologia dynamiczna dla geografw, Warszawa 2002.
Uzupenij rysunek, wiedzc, e penia Ksiyca miaa miejsce 8 lutego. W puste pola na
rysunku wpisz litery, ktrymi oznaczono poszczeglne schematy, tak aby przedstawione
na nich wzajemne pooenie cia niebieskich, w kolejnych fazach Ksiyca, warunkowao
wielko amplitudy pyww.
Wymagania
oglne
Wymagania
szczegowe
Rozwizanie
IV etap edukacyjny
4.6) Zdajcy objania mechanizm powstawania [] pyww [].
W kolejnoci od lewej: D, C, A, B.
1 pkt za uzupenienie czterech pl na rysunku literami w poprawnej
Schemat
kolejnoci.
punktowania
0 pkt za wpisanie liter w bdnej kolejnoci lub brak odpowiedzi.
20
Zadanie 6. (02)
Na wykresach oznaczonych numerami 1 i 2 przedstawiono zmiany wysokoci Soca w cigu
doby w dniach przesile i rwnonocy nad dwoma rwnolenikami spord zaznaczonych
na Rysunku 1.
Rysunek 1.
Wykres 1. .......
Legenda:
Wykres 2. ...
Na podstawie: Rocznik astronomiczny, Warszawa 2013.
Wpisz pod kadym wykresem nazw rwnolenika,

przedstawione zmiany wysokoci Soca w cigu doby.
Wymagania
oglne
Wymagania
szczegowe
Rozwizanie
nad ktrym
wystpuj
IV etap edukacyjny
IV. Pozyskiwanie, przetwarzanie oraz prezentowanie informacji na podstawie
rnych rde informacji geograficznej [].
Zdajcy [] potrafi selekcjonowa i przetwarza informacje do prezentacji
wybranych zagadnie.
2.3) Zdajcy wskazuje konsekwencje ruchw Ziemi.
Wykres 1. Zwrotnik Raka.

Wykres 2. Koo podbiegunowe poudniowe.
2 pkt za wpisanie nazw dwch waciwych rwnolenikw.
Schemat
punktowania 1 pkt za wpisanie nazwy jednego waciwego rwnolenika.
0 pkt za wpisanie nazw niewaciwych rwnolenikw lub brak odpowiedzi.
21
Zadanie 7. (02)
Na rysunku przedstawiono krenie powietrza na pkuli pnocnej.
Na podstawie: P. Czubla, E. Papiska, Geografia fizyczna, Warszawa 2002.
Na podstawie rysunku wyjanij, dlaczego cyrkulacja powietrza w komrce Hadleya

przyczynia si do powstawania strefy wysokiego cinienia atmosferycznego
w szerokociach zwrotnikowych.
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
22
IV etap edukacyjny
[].
z funkcjonowania sfer ziemskich [].
Wymagania 3.1) Zdajcy wyjania mechanizm cyrkulacji powietrza w strefie
szczegowe midzyzwrotnikowej [].
Rozwizanie Np.
Silnie nagrzane powietrze w rejonie rwnika unoszone jest do grnej
troposfery. Podczas wznoszenia ulega adiabatycznemu ochodzeniu.
W grnej troposferze chodne powietrze przemieszcza si ku zwrotnikom.
W szerokociach okoozwrotnikowych wskutek mniejszego obwodu Ziemi
(a take staego napywu powietrza znad rwnika) powietrze zagszcza si
i jako cisze opada tworzc przy powierzchni Ziemi zwrotnikowe strefy
podwyszonego cinienia.
2 pkt za podanie penego wyjanienia uwzgldniajcego cyrkulacj
Schemat
punktowania powietrza w komrce Hadleya, w tym:
- zachodzce w trakcie ruchw powietrza zmiany jego temperatury,
- opadanie powietrza w szerokociach zwrotnikowych spowodowane
wzrostem gstoci na skutek zmniejszenia si obwodu Ziemi.
1 pkt za podanie wyjanienia uwzgldniajcego cyrkulacj powietrza
w komrce Hadleya, w tym:
- opadanie powietrza w szerokociach zwrotnikowych, ale bez podania
przyczyny opadania oraz bez uwzgldnienia zmian temperatury powietrza
zachodzcych w trakcie jego ruchu.
0 pkt za bdne wyjanienie lub za brak odpowiedzi.
2 pkt; zdajcy uwzgldni
Przykadowe Gorce powietrze nad rwnikiem unosi si
do grnej troposfery, gdzie dochodzi
wszystkie elementy
ocenione
do jego ochodzenia. Chodne powietrze
wyjanienia zawarte
odpowiedzi
przemieszcza si ku zwrotnikom, coraz
w schemacie punktowania.
bardziej si zagszcza, bo kolejne
rwnoleniki s coraz krtsze i w okolicach
zwrotnika powietrze grawitacyjnie opada,
tworzc wy.
Powietrze unosi si nad rwnikiem
1 pkt; zdajcy uwzgldni
i odpywa ku szerokociom zwrotnikowym, cyrkulacj powietrza i jego
gdzie opada i przyczynia si
opadanie w szerokociach
do powstania wysokiego cinienia
zwrotnikowych,
przy powierzchni Ziemi.
ale nie uwzgldni zmian
temperatury powietrza.
Ciepe powietrze znad rwnika unosi si
0 pkt; zdajcy popeni bd
i jako pasaty zmierza w kierunku
merytoryczny.
zwrotnikw. To samo powietrze ozibia si
i spra, gdy musi zmieci si
na mniejszym obszarze, i tak powstaje
strefa wyw w szerokociach
zwrotnikowych.
Wymagania
oglne
23
Materia rdowy do zada 89

Na mapach przedstawiono rozkad redniej miesicznej temperatury powietrza w Polsce
w styczniu i w lipcu.
rdo: Atlas geograficzny, Warszawa 2012.
Zadanie 8. (01)
Zaznacz przy kadej z podanych informacji znakiem X miesic, do ktrego
ta informacja si odnosi.
Informacja
1.
Nizina Wielkopolska oraz Kotlina Warszawska s jednymi

z najcieplejszych regionw Polski.
2.
Ukad izoterm jest zbliony do przebiegu rocznych

izoamplitud temperatur powietrza w Polsce.
3.
Ukad izoterm potwierdza przejciowy charakter klimatu

Polski.
Stycze
Lipiec
IV etap edukacyjny
Wymagania 10.3) Zdajcy charakteryzuje klimat Polski na podstawie [] map
szczegowe klimatycznych [].
Rozwizanie 1. lipiec 2. stycze 3. stycze
1 pkt za przyporzdkowanie do kadej informacji nazwy waciwego
Schemat
punktowania miesica.
0 pkt za bdne przyporzdkowanie lub brak odpowiedzi.
Wymagania
oglne
24
Zadanie 9. (01)
Uzupenij ponisze zdania, wpisujc w wyznaczonych miejscach jedno z okrele
podanych w nawiasach.
W Poznaniu roczne amplitudy temperatury powietrza s (wysze / nisze)
ni w Warszawie.
Rnice wysokoci Soca nad horyzontem w cigu roku i pasowo uksztatowania
powierzchni Polski wpywaj na ukad izoterm . (lipca / stycznia).
Wpyw odlegoci od oceanu na obszarze Polski zaznacza si wyranie w rozkadzie redniej
miesicznej temperatury powietrza w . (styczniu / lipcu).
III etap edukacyjny

Zdajcy [] potrafi korzysta z [] map [] w celu [] przetwarzania
i prezentowania informacji geograficznych.
Wymagania 1.2) Zdajcy odczytuje z map informacje przedstawione za pomoc rnych
szczegowe metod kartograficznych.
4.4) Zdajcy podaje gwne cechy klimatu Polski [].
Rozwizanie nisze, lipca, styczniu
1 pkt za uzupenienie kadego zdania poprawnym okreleniem.
Schemat
punktowania 0 pkt za bdn lub niepen odpowied, lub brak odpowiedzi.
Wymagania
oglne
Zadanie 10. (03)

Na mapie przedstawiono roczne sumy opadw atmosferycznych na kuli ziemskiej. Literami
od A do C oznaczono na mapie wybrane obszary na Ziemi.
C
B
A
Na podstawie: Z. Podgrski, W. Marszelewski, K. Becmer, Geografia. Zarys wiedzy o Ziemi, Warszawa 2002.
25
Przyporzdkuj do kadego obszaru wskazanego na mapie i oznaczonego liter od A

do C odpowiedni nazw regionu geograficznego, wybierajc z podanych poniej. Podaj
gwn przyczyn wielkoci opadw atmosferycznych dla kadego z regionw A, B i C.
Kotlina Kaszgarska
Pustynia Atakama
Nizina Gangesu
Nizina Indusu
Nizina Turaska
Pustynia Namib
A. Nazwa regionu: .......

Gwna przyczyna opadw atmosferycznych: ........
..
B. Nazwa regionu: ...
..
C. Nazwa regionu: ...
..
Wymagania
oglne
Wymagania
szczegowe
Rozwizanie
IV etap edukacyjny
[].
z [...] funkcjonowania sfer ziemskich [].
3.2) Zdajcy wskazuje przyczyny nierwnomiernego rozkadu [...]
opadw.
A. Pustynia Namib
Gwna przyczyna opadw, np.:
- oddziaywanie pyncego u wybrzey kontynentu zimnego prdu
morskiego,
- wystpowanie strefy wyw zwrotnikowych, w ktrych nie dochodzi
do konwekcji mas powietrza doprowadzajcej do powstawania chmur
dajcych opady.
B. Nizina Gangesu
- oddziaywanie monsunu letniego, ktry napywajc znad oceanu
przynosi due opady atmosferyczne,
- przesuwanie si latem Midzyzwrotnikowej Strefy Zbienoci
na pnoc od rwnika, w tym w rejon Niziny Gangesu,
- unoszenie si latem ciepego powietrze nad Azj, powstawanie niu,
ktry zasysa wilgotne powietrze znad oceanu przynoszce due opady.
C. Kotlina Kaszgarska
- pooenie kotliny w duej odlegoci od oceanu i zwizana z tym niska
wilgotno powietrza,
- pooenie kotliny w cieniu opadowym wysokich gr.
26
Schemat
punktowania
Przykadowe
ocenione
odpowiedzi
3 pkt za poprawne przyporzdkowanie trzech regionw i podanie

poprawnej przyczyny opadw dla kadego z zaznaczonych na mapie
regionw.
2 pkt za poprawne przyporzdkowanie dwch regionw i podanie
poprawnej przyczyny opadw dla kadego z nich.
1 pkt za poprawne przyporzdkowanie jednego regionu i podanie
poprawnej przyczyny opadw.
0 pkt za podanie bdnych odpowiedzi dla trzech regionw
A. Pustynia Namib.
3 pkt; zdajcy
Gwn przyczyn niskich opadw atmosferycznych poda poprawne
jest wystpowanie zimnego Prdu Benguelskiego.
odpowiedzi dla
B. Nizina Gangesu.
trzech regionw.
Gwn przyczyn opadw atmosferycznych jest
tu wystpowanie monsunu letniego, ktry przynosi
znad oceanu due opady atmosferyczne.
C. Kotlina Kaszgarska.
Gwn przyczyn niskich opadw atmosferycznych
jest cie opadowy wysokich gr.
A. Pustynia Namib
2 pkt; zdajcy
Gwn przyczyn niskich opadw atmosferycznych poda odpowiedzi
jest zimny prd morski.
poprawne tylko
B. Nizina Gangesu
dla regionw
Gwn przyczyn wysokich opadw
A i C.
atmosferycznych jest blisko Oceanu Spokojnego.
jest utrudniony dostp wilgotnych mas powietrza
znad oceanu przez barier orograficzn.
A. Pustynia Namib
1 pkt; zdajcy
Gwn przyczyn niskich opadw atmosferycznych poda odpowied
jest suchy klimat oraz ciepy prd morski.
poprawn tylko
B. Nizina Indusu
dla regionu C.
atmosferycznych jest klimat.
jest cie opadowy, tzn. e z kadej strony obszar ten
otaczaj gry i brak jest wilgotnych mas powietrza.
A. Atakama
0 pkt; zdajcy
Gwn przyczyn niskich opadw atmosferycznych poda bdne
jest pooenie w strefie zwrotnikowej.
odpowiedzi.
B. Nizina Indusu
atmosferycznych jest pooenie w klimacie typu
monsunowego.
C. Nizina Turaska
jest obecno pustyni.
27

Na mapach oznaczonych literami A i B przedstawiono dwa typy wybrzey morskich.
rdo: Atlas geograficzny. Polska, kontynenty, wiat, Wrocaw 2012.
Zadanie 11. (02)

Podaj trzy rnice midzy typami wybrzey przedstawionymi na mapach A i B.
1. ..................................................................................................................................................
2. ..................................................................................................................................................
3. ..................................................................................................................................................
IV etap edukacyjny
Wymagania 1.3) Zdajcy odczytuje i opisuje cechy rodowiska przyrodniczego
szczegowe (np. uksztatowanie i rzeb terenu, budow geologiczn) [...] na podstawie
map [] hipsometrycznych [].
5.9) Zdajcy opisuje cechy uksztatowania powierzchni Ziemi [...].
Rozwizanie Np.
Wybrzee A od wybrzea B rni si:
- wiksz krtoci zatok,
- wiksz dugoci zatok (gbszym wciciem zatok w ld),
- wiksz gbokoci zatok.
Zatoki wybrzea A w porwnaniu z zatokami wybrzea B maj bardziej
strome ciany.
2 pkt za podanie trzech poprawnych rnic midzy typami wybrzey.
Schemat
punktowania 1 pkt za podanie dwch poprawnych rnic midzy typami wybrzey.
0 pkt za podanie dwch lub wicej niepoprawnych rnic lub brak
odpowiedzi.
2 pkt; zdajcy poda trzy
Przykadowe 1. Wybrzee A ma bardziej rozwinit
lini brzegow od wybrzea B.
poprawne rnice.
ocenione
2. Zatoki wybrzea A s gbsze od wd
odpowiedzi
wybrzea B.
3. Zatoki wybrzea A s dusze i gbiej
wchodz w ld.
Wymagania
oglne
28
1. Wybrzee A gboko zatok jest

wiksza w porwnaniu z wybrzeem B.
2. Wybrzee A jest bardziej strome,
natomiast wybrzee B bardziej agodne.
3. Wybrzee A zatoki s bezporednio
poczone z morzem, a zatoki
wybrzea B nie.
1. Wybrzee A ma wiksz liczb maych
wysepek.
2. Wybrzee B gbiej wdziera si w ld.
3. Gboko.
1 pkt; zdajcy poda

poprawne rnice tylko
w punktach 1. i 2.
0 pkt; zdajcy poda

poprawn odpowied tylko
w 1. punkcie;
w punkcie 3. zamiast rnicy
zdajcy poda jedno
z kryteriw, wedug
ktrego mona porwna
wybrzea A i B.
Zadanie 12. (01)

Zaznacz opis, ktry charakteryzuje wybrzee przedstawione na mapie A.
A. Utworzone w wyniku czciowego zatopienia dolin rdgrskich uoonych prostopadle
do linii brzegowej.
B. Powstao w wyniku zalania przez morze dolin rzecznych rozcinajcych gbokimi jarami
przybrzeny obszar o budowie pytowej.
C. Powstao w wyniku zalania obszaru grskiego. Wystpuj na nim wyduone cigi wysp,
wskich pwyspw i zatok rwnolegych do linii wybrzea.
D. Utworzone w wyniku zalania przez morze U-ksztatnych dolin polodowcowych.
IV etap edukacyjny
Wymagania 5.9) Zdajcy opisuje cechy uksztatowania powierzchni Ziemi jako efekt
szczegowe oddziaywania procesw [...] zewntrznych dla wybranego regionu.
Rozwizanie D.
1 pkt za poprawn odpowied.
Schemat
punktowania 0 pkt za bdn odpowied lub brak odpowiedzi.
Wymagania
oglne
29

Na fotografiach przedstawiono trzy rne odcinki doliny rzecznej.
Fot. 1
Fot. 2
Fot. 3
rdo: wikimedia commons [dostp z dnia 28.02.2013]
Zadanie 13. (02)

Wpisz obok kadej z podanych informacji numer fotografii przedstawiajcej odcinek
doliny rzecznej, do ktrego ta informacja si odnosi.
Informacje
Odcinek doliny
rzecznej
(nr fotografii)
Dno rzeki znajduje si na poziomie podstawy erozyjnej.

Dziaalno rzeki czsto przejawia si wystpowaniem erozji
wstecznej.
Dominuje proces erozji bocznej.
Brak wyranych zboczy dolinnych, dominuje proces akumulacji
rzecznej.
[].
z [...] funkcjonowania sfer ziemskich [].
Wymagania 5.9) Zdajcy opisuje cechy uksztatowania powierzchni Ziemi jako efekt
szczegowe oddziaywania procesw [...] zewntrznych dla wybranego regionu.
Rozwizanie Od gry w kolejnoci: 3, 1, 2, 3
2 pkt za przyporzdkowanie do czterech opisw numerw odpowiednich
Schemat
punktowania fotografii.
1 pkt za przyporzdkowanie do trzech opisw numerw odpowiednich
fotografii.
0 pkt za podanie dwch lub wicej niepoprawnych odpowiedzi lub brak
odpowiedzi.
Wymagania
oglne
30
Zadanie 14. (02)

Wyjanij, dlaczego koryto rzeki na odcinku doliny przedstawionym na fotografii 2.
ma jeden brzeg stromy a przeciwlegy agodnie nachylony.
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
Wymagania
oglne
Wymagania
szczegowe
Rozwizanie
IV etap edukacyjny
I. Dostrzeganie prawidowoci dotyczcych rodowiska przyrodniczego [].
Zdajcy wskazuje i analizuje prawidowoci i zalenoci wynikajce z [...]
funkcjonowania sfer ziemskich [].
5.7) Zdajcy opisuje przebieg oraz efekty erozji i akumulacji wodnej [].
Np.
- Nurt rzeki przemieszcza si od jednego brzegu do drugiego, uderzajc
w brzeg podcina go, a brzeg si cofa. W przeciwlegej, pytszej czci
koryta osadza si materia, koryto wypenia si aluwiami, a brzeg narasta.
- Nurt rzeki przerzuca si od jednego brzegu do drugiego. Uderzajc w jeden
z brzegw, podmywa go, a materia z niszczonego brzegu zostaje osadzony
w miejscu, gdzie woda ma mniejsz prdko i nie jest w stanie go unie.
Ten brzeg jest nadbudowywany i narasta w wyniku akumulacji.
2 pkt za podanie poprawnego wyjanienia powstania brzegu stromego
Schemat
punktowania w wyniku procesu erozji bocznej i brzegu agodnego w wyniku akumulacji.
1 pkt za podanie poprawnego wyjanienia powstania brzegu stromego
w wyniku procesu erozji bocznej.
1 pkt za podanie poprawnego wyjanienia powstania brzegu agodnego
w wyniku procesu akumulacji.
0 pkt za bdne wyjanienia lub brak odpowiedzi.
2 pkt; zdajcy poprawnie
Przykadowe Jest to z jednej strony wynikiem erozji
bocznej, a z drugiej akumulacji. Rzeka,
wyjani powstawanie
ocenione
meandrujc, powoduje, e po zewntrznej
stromego i agodnego brzegu
odpowiedzi
stronie zakrtu nurt jest silniejszy i podcina w korycie rzeki.
brzeg. Natomiast przeciwna strona zakrtu
jest miejscem gromadzenia osadw przez
wolniej pync wod.
Jest to wynikiem erozji bocznej. Rzeka
1 pkt; zdajcy wyjani
zakrca, tworzy meandry, po zewntrznej
powstawanie tylko stromego
stronie prd jest silniejszy i podcina brzeg.
brzegu w korycie rzeki.
Na jednym brzegu zachodzi erozja boczna, 0 pkt; zdajcy nie wyjani,
a na drugim akumulacja.
w jaki sposb erozja boczna
i akumulacja doprowadzaj
do powstania stromego
i agodnego brzegu.
Przykadowe
P
zaadania z rozwi
zaniami
31
Zadaania 1516 rozwi

r
na podstawie bbarwnego materiau
m
r
dowego.
Na m
mapie przeedstawiono gsto zaaludnienia Azji.
A
Literaami A i B oznaczon
no wybranee
obszaary tego konntynentu.
rdo: Atlas geograficzny.

g
Polska,
P
kontyn
ynenty, wiat, Wrocaw
W
20122.
Zadaanie 15. (02)

Wym
mie trzy przyrodnicz
p
ze cechy ob
bszarw In
ndii i Chin o gstoci zaludnienia powyejj
2
400 oosb na km
m , decydujce o tak d
duym zaludnieniu tycch obszarw
w.
1. ......................................................................................................................................................
2. ......................................................................................................................................................
3. ......................................................................................................................................................
32
IV etap edukacyjny
II. Analiza i wyjanianie problemw demograficznych spoeczestw.
Zdajcy [] charakteryzuje dynamik i zrnicowanie procesw
ludnociowych, wic zagadnienia demograficzne z czynnikami
przyrodniczymi i rozwojem cywilizacyjnym; wykorzystuje do analiz
informacje o aktualnych wydarzeniach na wiecie.
Wymagania 8.1) Zdajcy analizuje, wyjania [] warunki przyrodnicze dla osiedlania
szczegowe si ludzi (na przykadach rnych regionw wiata).
Rozwizanie Np.
- S to niziny sprzyjajce pod wzgldem uksztatowania powierzchni
gospodarce czowieka.
- Obszary te pooone s w klimacie monsunowym dogodnym do upraw
ryu i wielu innych rolin.
- Cz tych obszarw pooona jest nad morzem.
- Wystpuj tu doliny rzek sprzyjajce powstawaniu yznych gleb,
np. mad.
2 pkt za podanie trzech poprawnych cech przyrodniczych.
Schemat
punktowania 1 pkt za podanie dwch poprawnych cech przyrodniczych.
odpowiedzi.
Przykadowe 1. Wikszo obszarw o takiej gstoci
zaludnienia ma dostp do sodkiej wody
poprawne cechy rodowiska
ocenione
w postaci duych zasobnych w wod rzek.
przyrodniczego.
odpowiedzi
2. yzne gleby sprzyjajce rolnictwu.
3. Nizinne tereny sprzyjajce rolnictwu
i osadnictwu.
1. Tereny te znajduj si przewanie
1 pkt; zdajcy poda dwie
w pobliu wielkich rzek.
cechy poprawne, trzecia
2. Tereny te obejmuj obszary nizinne,
cecha nie jest cech
dogodne dla gospodarki.
rodowiska przyrodniczego.
3. Na terenach tych znajduj si due
miasta, nie tylko obszary rolnicze.
1. Dobre gleby.
0 pkt; cechy podane przez
2. Wystpuj optymalne warunki
zdajcego s oglnikowe
klimatyczne.
i niejednoznaczne.
3. Korzystne uksztatowanie powierzchni.
Wymagania
oglne
Zadanie 16. (01)

Zaznacz tak sam dla obszaru A i obszaru B przyczyn maej gstoci zaludnienia.
A. Mrone i dugie zimy.
B. Wystpowanie zwartej tajgi.
C. Dua wysoko bezwzgldna.
D. Sabo rozwinita sie rzeczna.
33
IV etap edukacyjny
I. Dostrzeganie prawidowoci dotyczcych rodowiska przyrodniczego,
ycia i gospodarki czowieka [].
Zdajcy [...] wskazuje i analizuje [...] zalenoci wynikajce
z funkcjonowania sfer ziemskich oraz dziaalnoci czowieka
w rnorodnych warunkach rodowiska.
Wymagania 8.1) Zdajcy analizuje, wyjania [...] warunki przyrodnicze dla osiedlania
szczegowe si ludzi (na przykadach rnych regionw wiata).
Rozwizanie A.
1 pkt za zaznaczenie poprawnej odpowiedzi.
Schemat
punktowania 0 pkt za zaznaczenie bdnej odpowiedzi lub brak odpowiedzi.
Wymagania
oglne
Zadania 1718 rozwi na podstawie barwnego materiau rdowego.

Na zdjciu satelitarnym wykonanym w 2010 r. strzakami wskazano sztuczne wyspy w Dubaju
w Zjednoczonych Emiratach Arabskich nad Zatok Persk. Obszary pokryte rolinnoci
oznaczono kolorem czerwonym, a wody niebieskim i czarnym. Liter A oznaczono na
fotografii sztuczne wyspy, a liter B wybrany fragment obszaru ldowego.
B
Na podstawie: www.citizenfable.files.wordpress.com [dostp z dnia 28.02.2013]
34
Zadanie 17. (01)

W tabeli przedstawiono rednie miesiczne temperatury powietrza i sumy opadw
atmosferycznych w Dubaju.
I
T
O
VII
VIII
18,7 19,3 22,3 26,1 29,9 32,2 34,4
34,4
11
II
36
III
22
IV
8
VI
T rednia temperatura powietrza w C
IX
XI
XII
Rok
32,1 28,7 24,3 20,6 26,9

0
14
94
O suma opadw atmosferycznych w mm
Na podstawie: www.klimadiagramme.de [dostp z dnia 28.02.2013]
Oce prawdziwo zda na podstawie materiau rdowego i wasnej wiedzy. Wpisz

znak X w odpowiednie komrki tabeli.
Nr
1.
2.
3.
Informacja
Prawda
Fasz
Dubaj jest pooony w klimacie rdziemnomorskim w strefie

klimatw podzwrotnikowych.
Obszar, na ktrym pooone s sztuczne wyspy, charakteryzuje
si niszymi dobowymi amplitudami temperatur powietrza
ni zaznaczony na fotografii obszar B.
Budowie obiektw oznaczonych liter A sprzyjaa dominacja
przemysu zaawansowanych technologii w strukturze PKB
Zjednoczonych Emiratw Arabskich.
IV etap edukacyjny
Wymagania 1.8) Zdajcy korzysta z technologii informacyjno-komunikacyjnych w celu
szczegowe pozyskiwania [...] i prezentacji informacji geograficznych.
3.5) Zdajcy rozpoznaje stref klimatyczn i typ klimatu na podstawie
rocznego przebiegu temperatury powietrza i sum opadw.
Rozwizanie 1. F 2. P 3. F
Schemat
punktowania 0 pkt za podanie jednej lub wicej niepoprawnych odpowiedzi lub brak
odpowiedzi.
Wymagania
oglne
Zadanie 18. (02)

Wymie dwie cechy rodowiska geograficznego obszaru Zjednoczonych Emiratw
Arabskich przedstawionego na zdjciu satelitarnym, ktre s skutkiem panujcych tam
warunkw klimatycznych.
1. ...................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
2. ...................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
35
IV etap edukacyjny
I. Dostrzeganie prawidowoci dotyczcych rodowiska przyrodniczego,
ycia i gospodarki czowieka oraz wzajemnych powiza i zalenoci
w systemie czowiek-przyroda-gospodarka.
z funkcjonowania sfer ziemskich oraz dziaalnoci czowieka
w rnorodnych warunkach rodowiska [].
Wymagania 1.5) Zdajcy formuuje zalenoci przyczynowo-skutkowe [] midzy
szczegowe wybranymi elementami rodowiska przyrodniczego i spoecznogospodarczego oraz dokonuje ich weryfikacji [].
Rozwizanie Np.:
- wystpowanie pustyni,
- ubogie zasoby wd powierzchniowych,
- skpa rolinno,
- zasolenie gleb,
- wysokie zasolenie wd morskich,
- koncentracja osadnictwa na wybrzeu,
- wybudowanie sztucznego kanau.
2 pkt za podanie dwch poprawnych cech rodowiska geograficznego
Schemat
punktowania wynikajcych z warunkw klimatycznych panujcych na podanym
obszarze.
1 pkt za podanie jednej poprawnej cechy rodowiska geograficznego
wynikajcej z warunkw klimatycznych panujcych na podanym obszarze.
0 pkt za dwie bdne odpowiedzi lub brak odpowiedzi.
Przykadowe 1. Osadnictwo koncentruje si bliej
wybrzea, poniewa w gbi ldu jest zbyt poprawne cechy rodowiska
ocenione
sucho.
geograficznego.
odpowiedzi
2. Wystpuje tam bardzo mao rolinnoci,
co jest spowodowane zbyt ma sum
opadw.
1. Na przedstawionym terenie nie
wystpuj rzeki stae z powodu skrajnie
poprawne cechy rodowiska
niskich opadw i bardzo wysokich
geograficznego.
temperatur.
2. Wystpowanie obszarw pustynnych.
1. Wystpuje mao rolinnoci ze wzgldu 1 pkt; zdajcy poda
na niewielk wilgotno powietrza
poprawn cech
oraz bardzo nisk sum opadw
w punkcie 1.;
atmosferycznych.
w punkcie 2. nie poda cechy
2. Pooenie przy Zwrotniku Raka,
rodowiska geograficznego
gdzie wystpuje strefa wysokiego
wynikajcej z warunkw
cinienia.
klimatycznych.
1. Wysoka rednia temperatura powietrza. 0 pkt; zdajcy poda cechy
2. Bardzo niska suma opadw w cigu
klimatu zamiast cech
roku.
rodowiska geograficznego
wynikajcych z warunkw
klimatycznych panujcych
na podanym obszarze.
Wymagania
oglne
36
Zadania 1920 rozwi na podstawie barwnego materiau rdowego.

Na zdjciach przedstawiono obszar pooony w okolicach miejscowoci Ronneburg
w Turyngii w Niemczech, sfotografowany w latach 1991 i 2012.
Fot. 1. Kopalnia uranu
Fot. 2. Park
rdo: http://www.mdr.de/damals/archiv/ronneburg100.html [dostp z dnia 10.02.2013],

http://www.panoramio.com/photo/2681784 [dostp z dnia 10.02.2013]
Zadanie 19. (01)

W tekcie opisano zmiany, ktre zaszy na obszarze dawnej odkrywkowej kopalni rud uranu
w Turyngii w Niemczech.
Od 1950 r. w okolicach Ronneburga wydobywano rudy uranu przeznaczone dla przemysu
nuklearnego. Do 1990 r. byy one wykorzystywane przez niemieck spk grnicz.
Po zamkniciu kopalni grniczy obszar poddano rekultywacji. Na obszarze dawnej kopalni
w 2007 r. zosta udostpniony mieszkacom i turystom rozlegy park, a w jego pobliu
powstaa elektrownia fotowoltaiczna wykorzystujca energi soneczn i produkujca energi
elektryczn dla okoo 5600 gospodarstw domowych.
Na podstawie: http://www.juwi.com/press_events/press/detail/thuringia_ronneburg.html
[dostp z dnia 22.02.2013]
Na fotografiach i w tekcie przedstawiono przykady zmian zachodzcych na obszarach

grniczych w krajach wysoko rozwinitych.
Podaj przyczyn rekultywacji obszarw grniczych w krajach wysoko rozwinitych.
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
37
IV etap edukacyjny zakres podstawowy

I. Rozumienie relacji czowiek-przyroda-spoeczestwo w skali []
regionalnej.
Wymagania 3.1) Zdajcy formuuje problemy wynikajce z eksploatowania zasobw []
szczegowe nieodnawialnych [].
Rozwizanie Np.:
- wzrost wiadomoci ekologicznej spoeczestw,
- zagospodarowywanie obszarw zgodnie z ide rozwoju zrwnowaonego,
- due moliwoci finansowe krajw wysoko rozwinitych,
- wzrost zapotrzebowania na obszary rekreacyjne,
- moliwo pozyskania na cele inwestycyjne terenw, ktre nie maj
wartoci przyrodniczych godnych ochrony,
- zmniejszanie si obszarw nadajcych si pod inwestycje.
1 pkt za podanie poprawnej przyczyny rekultywacji.
Schemat
punktowania 0 pkt za podanie bdnej przyczyny lub brak odpowiedzi.
1 pkt; zdajcy poda poprawn
Przykadowe Tworzenie obszarw wypoczynkowych
i rekreacyjnych dla miejscowej ludnoci.
przyczyn rekultywacji.
ocenione
odpowiedzi
Spadek znaczenia wydobycia prowadzcy 0 pkt; zdajcy poda bdn
do zamykania kopal.
Zmiana charakteru dawnych obszarw
0 pkt; zdajcy poda bdn
przemysu z grniczego na nowoczesny.
Wymagania
oglne
Zadanie 20. (01)

Podaj dwie przyczyny zamykania kopal surowcw mineralnych w krajach wysoko
rozwinitych.
1. ..................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
2. ..................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
38
IV etap edukacyjny - zakres podstawowy

III. Rozumienie relacji czowiek-przyroda-spoeczestwo w skali globalnej
i regionalnej.
Wymagania 3.5) Zdajcy wykazuje na przykadach pozaprzyrodnicze czynniki
szczegowe zmieniajce relacje czowiek-rodowisko przyrodnicze (rozszerzenie
udziau technologii energooszczdnych, zmiany modelu konsumpcji, zmiany
pogldw dotyczcych ochrony rodowiska).
Rozwizanie Np.
- wyczerpywanie si z,
- wzrost kosztw eksploatacji surowcw,
- postp technologiczny i upowszechnianie si technologii o niskim
zuyciu surowcw,
- zastpowanie konwencjonalnych surowcw energetycznych, np. wgla
kamiennego surowcami odnawialnymi, np. biomas,
- wprowadzanie nowych surowych norm ochrony rodowiska,
- restrukturyzacja przemysu i spadek popytu na surowce.
1 pkt za podanie dwch poprawnych przyczyn zamykania kopal.
Schemat
punktowania 0 pkt za podanie jednej poprawnej przyczyny lub bdne odpowiedzi
1 pkt; zdajcy poda
Przykadowe 1. Kopalnie stay si nierentowne i naley
w zwizku z tym inwestowa w nowe technologie
dwie poprawne
ocenione
pozyskiwania
surowcw.
przyczyny
odpowiedzi
2. Pastwa wysoko rozwinite mog importowa
zamykania kopal.
te surowce z krajw sabiej rozwinitych, co czsto
jest bardziej dla nich opacalne.
1. Odejcie w gospodarce od surowcw
0 pkt; pierwsza
mineralnych.
odpowied zdajcego
2. Surowe normy ochrony rodowiska.
jest bdna a druga
poprawna.
Wymagania
oglne
39

Na wykresach przedstawiono zmiany w wydobyciu czterech wybranych surowcw
mineralnych w Polsce w latach 19902010.
Na podstawie: May Rocznik Statystyczny, GUS 2000; May Rocznik Statystyczny, GUS 2010.
Na mapie Polski przedstawiono wybrane obszary wystpowania wgla kamiennego, wgla

brunatnego, siarki i rud miedzi.
Na podstawie: J. Kop, M. Kucharska, E. Szkurat, Geografia, Warszawa 2007.
40
Zadanie 21. (03)

Uzupenij tabel, wpisujc obok nazwy kadego surowca mineralnego liter, ktr
oznaczono na mapie obszar jego wystpowania i numer wykresu, na ktrym
przedstawiono zmiany w jego wydobyciu.
Surowiec
mineralny
Siarka
Zmiany w wielkoci wydobycia

(wpisz numer wykresu)
Obszar wystpowania
(wpisz liter)
Wgiel brunatny
Wgiel kamienny
Wymagania
oglne
Wymagania
szczegowe
Rozwizanie
Schemat
punktowania
IV etap edukacyjny
12.3) Zdajcy wskazuje obszary wystpowania podstawowych zasobw
naturalnych i analizuje zmiany wielkoci ich eksploatacji.
Surowiec
Zmiany w wielkoci
Obszar
mineralny
wydobycia
wystpowania
(wpisz numer wykresu)
(wpisz liter)
Siarka
2
B
Wgiel brunatny
Wgiel kamienny
3 pkt za poprawne odpowiedzi w trzech wierszach tabeli.

2 pkt za poprawne odpowiedzi w dwch wierszach tabeli.
1 pkt za poprawne odpowiedzi w jednym wierszu tabeli.
0 pkt za bdne odpowiedzi lub brak odpowiedzi.
Zadanie 22. (01)

Tekst dotyczy surowca mineralnego, ktrego zmiany w wydobyciu przedstawiono na jednym
z wykresw.
W latach 80. i 90. ubiegego stulecia Polska bya czoowym eksporterem tego surowca.
Jednak z powodu moliwoci taszego pozyskiwania surowca jako produktu ubocznego
niektrych procesw przemysowych, zamknito wikszo kopal, a wydobycie ulego
znacznemu zmniejszeniu.
Zaznacz poprawne dokoczenie zdania.
W tekcie wyjaniono zmiany wydobycia
A. rud miedzi.
B. siarki.
C. wgla kamiennego.
D. gazu ziemnego.
Przykadowe
P
zaadania z rozwi
zaniami
Wyymagania
oglne
Wyymagania
szczzegowe
Rozzwizanie
Sch
hemat
pun
nktowania
41
IV etap edukacyjny
e
IV. Pozysskiwanie, prrzetwarzaniie oraz prezzentowanie iinformacji
na podsta
awie rnycch rde infformacji geeograficznejj [].
Zdajcy []
[
potrafii selekcjono
owa i przetw
warza infoormacje []].
12.3) Zda
ajcy wskazzuje obszaryy wystpowa
ania podstaawowych zasobw
naturalnyych i analizzuje zmiany wielkoci icch eksploataacji.
B.
1 pkt zaa poprawn odpowied.
0 pkt zaa bdn oddpowied lub
b brak odpo
owiedzi.
Zadaanie 23. (02)

Na ryysunku przeedstawiono rozmieszczzenie rnycch typw ellektrowni w Polsce.
Na podstawie:
p
Atlas geograficzn
zny Polski, Waarszawa 2003..
Uzassadnij, pod
dajc trzy argumentty, rozmieeszczenie w Polsce eelektrowni cieplnych
h
opalanych wgllem kamien
nnym.
1.
..
..
2.
..
..
3.
..
..
42
IV etap edukacyjny
I. Dostrzeganie prawidowoci dotyczcych [] wzajemnych powiza
i zalenoci w systemie czowiek-przyroda-gospodarka.
Zdajcy wskazuje [] prawidowoci i zalenoci wynikajce
z funkcjonowania sfer ziemskich oraz dziaalnoci czowieka [].
IV
etap edukacyjny
Wymagania
szczegowe 9.8) Zdajcy wskazuje wpyw czynnikw lokalizacji przemysu
na rozmieszczenie i rozwj wybranych bran.
Rozwizanie Np.
- Najwicej elektrowni cieplnych opalanych wglem kamiennym, znajduje
si na Grnym lsku w zwizku z wystpowaniem zasobnych z wgla
kamiennego.
- Wystpowanie wielu elektrowni w GOP-ie wynika z duego chonnego
rynku zbytu na energi elektryczn.
- Poza GOP-em wielkie elektrownie opalane wglem kamiennym
rozmieszczone s nad duymi rzekami, co zapewnia im niezbdn
do chodzenia wod.
- O rozmieszczeniu elektrowni cieplnych opalanych wglem kamiennym
i pooonych z dala od z tego surowca, decyduje te chonny rynek
zbytu, np. w Warszawie, odzi, Poznaniu, Biaymstoku.
2
pkt za uzasadnienie z podaniem trzech poprawnych argumentw.
Schemat
punktowania 1 pkt za uzasadnienie z podaniem dwch poprawnych argumentw.
0 pkt za uzasadnienie z podaniem dwch lub wicej bdnych
argumentw lub brak odpowiedzi.
2 pkt; zdajcy poda
Przykadowe 1. Najwicej elektrowni opalanych wglem
kamiennym znajduje si w rejonie duych z
w uzasadnieniu trzy
ocenione
wgla kamiennego na Grnym lsku.
poprawne argumenty.
odpowiedzi
2. Elektrownie cieplne opalane wglem
kamiennym znajduj si nad rzekami, co moe
mie zwizek z dostpem do wody, gdy s to
due elektrownie i wymagaj chodzenia
(Kozienice, Dolna Odra, Poaniec).
3. Wgiel kamienny wykorzystuj te elektrownie
pooone z dala od surowca (w Warszawie, odzi,
Poznaniu), bo tam jest due zapotrzebowanie
na energi, a wgiel opaca si dowozi.
1. Elektrownie cieplne bazujce na wglu
1 pkt; zdajcy poda
kamiennym skoncentrowane s w Polsce
w uzasadnieniu dwa
poudniowej, gdzie wystpuj najwiksze zoa
poprawne argumenty;
tego surowca i jest najwiksze zapotrzebowanie
w punkcie 3. poda
na energi przez rozwinity przemys.
bdn odpowied.
2. Niektre elektrownie na wgiel kamienny
znajduj si w Polsce pnocnej, cho nie ma tam
wgla, ale brak te innych elektrowni i jest
zapotrzebowanie na energi.
3. Elektrownie na wgiel kamienny maj
lokalizacj swobodn, s rozmieszczone tam,
gdzie jest na nie zapotrzebowanie.
Wymagania
oglne
Przykadowe
P
zaadania z rozwi
zaniami
1. W Polsce jest najw

wicej elektrrowni opalaanych
wglem kamiennym.
k
2. Im wiccej ludnocii tym wikssze s elektrrownie.
3. Im mniiejsze zapotr
trzebowaniee na energi
tym elektrrownie maj mniejsz moc.
m
433
0 pkt; zdajccy poda

trrzy bdne
oddpowiedzi; adna
z odpowiedzii nie
sttanowi uzassadnienia
roozmieszczen
nia
ellektrowni op
palanych
w
wglem kamiennym.
Mateeria rdow
wy do zada
2425
Na w
wykresach przedstawion
p
no struktur wieku i pci ludnoci Polski w 19990 r. i 2012 r.
1990 r.
MMCZYNI
MCZYNI
20122 r.
KOBIETY
KOBII
MCZYNI
KOBIETY
KOBIETY
Na podstawie: www.census.gov.pl/population/international/data/idb/region.php [dostp z dnia 14.06.2013]
Zadaanie 24. (01)

Zazn
nacz poprawne doko
czenie zdaania.
Na ppodstawie annalizy wykrresw monna stwierdzi, e w 2012 r. w porw
wnaniu do 1990 r.
A. zm
mniejszya si
s liczba lu
udnoci w w
wieku popro
odukcyjnym
m.
B. zw
wikszya sii liczba lud
dnoci w wiieku przedp
produkcyjny
ym.
C. zw
wikszy si udzia kob
biet w rocznnikach nalecych do wyu
w
powojeennego.
D. zw
wikszy si udzia mczyzn w roocznikach nalecych
n
do
d echa w
wyu powojennego.
44
Wymagania
oglne
Wymagania
szczegowe
Rozwizanie
Schemat
punktowania
IV etap edukacyjny
przyrodniczymi i rozwojem cywilizacyjnym [].
11.1) Zdajcy charakteryzuje rozwj demograficzny Polski w wybranych
okresach [] i wyjania zmiany ksztatu piramidy wieku i pci ludnoci
Polski wraz z rozwojem gospodarczym [].
C.
0 pkt za bdn odpowied lub brak odpowiedzi.
Zadanie 25. (01)

Uzasadnij, czy zmiany liczby ludnoci w wieku produkcyjnym, ktre nastpiy midzy
rokiem 1990 a 2012, s korzystne czy niekorzystne z punktu widzenia rynku pracy lub
budetu pastwa.
Zmiany s .....................................................................................................................................
(Wpisz korzystne lub niekorzystne)
Uzasadnienie ................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
IV etap edukacyjny
Wymagania 11.1) Zdajcy charakteryzuje rozwj demograficzny Polski []
szczegowe wraz z rozwojem gospodarczym [].
Rozwizanie Np.
Zmiany s niekorzystne.
Uzasadnienie, np.:
- na skutek wzrostu liczby ludnoci w wieku produkcyjnym przy
zmniejszajcej si liczbie miejsc pracy nastpuje wzrost odsetka
bezrobotnych,
- cz osb w wieku produkcyjnym zmuszona jest szuka pracy
za granic.
Lub
Zmiany s korzystne.
Uzasadnienie, np.:
- wiksza konkurencja na rynku pracy sprzyja podnoszeniu jakoci pracy,
skania do podnoszenia kwalifikacji pracownikw,
- dua liczba pracujcych przysparza budetowi pastwa wikszych
dochodw z podatkw,
- pracodawcy maj moliwo wyboru na rynku pracy najlepiej
wykwalifikowanej kadry,
- dua liczba ludnoci w wieku produkcyjnym przyciga zagranicznych
inwestorw.
1 pkt za poprawne uzasadnienie dokonanej oceny zmian.
Schemat
punktowania 0 pkt za bdne uzasadnienie oceny zmian lub brak odpowiedzi.
1 pkt; zdajcy poda
Przykadowe Zmiany s korzystne.
Uzasadnienie: poniewa jest wicej osb
poprawne uzasadnienie
ocenione
mogcych podj prac. Na rynku pracy
dla dokonanej oceny zmian.
odpowiedzi
zwiksza to konkurencj. Do budetu
pastwa wpynie wicej pienidzy
z podatkw.
1 pkt; zdajcy poda
Uzasadnienie: poniewa moe wzrosn
bezrobocie, a tym samym wzrosn wydatki dla dokonanej oceny zmian.
pastwa na wypaty zasikw.
Zmiany s korzystne.
0 pkt; zdajcy poda bdne
Uzasadnienie: Najbardziej korzystn
uzasadnienie dla dokonanej
dla budetu pastwa jest sytuacja, w ktrej
oceny zmian.
ludno w wieku produkcyjnym
utrzymywaaby si na wzgldnie staym
poziomie, gdy wtedy utrzymywaaby si
rwnowaga pomidzy ludmi pracujcymi
a tymi w wieku przed- i poprodukcyjnym.
Wymagania
oglne
45
46
Zadanie 26. (02)

W tabeli przedstawiono zmiany udziau uytkw rolnych, lasw i pozostaych gruntw
w oglnej powierzchni Polski w latach 1980-2009.
Lata
1980
1990
2000
2009
Uytki rolne w % oglnej

powierzchni kraju
w tym
razem
grunty orne
60,3
46,7
59,3
45,7
57,0
43,8
51,6
38,7
Lasy
i zadrzewienia
%
Pozostae
grunty
%
27,7
28,0
28,8
29,7
12,0
12,7
14,2
18,7
Na podstawie: Ochrona rodowiska, GUS 2011.
Podaj trzy przyczyny zmian w strukturze uytkowania gruntw w Polsce w latach

1980-2009.
1. ...................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
2. ...................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
3. ...................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
47
IV etap edukacyjny
Wymagania 12.2) Zdajcy wskazuje zmiany strukturalne zachodzce w polskim
szczegowe rolnictwie.
Rozwizanie Do zmian w strukturze uytkowania grunw przyczyniy si:
- wzrost wydajnoci pracy w rolnictwie,
- spadek zatrudnienia w rolnictwie,
- okresowe spadki opacalnoci produkcji rolnej,
- polityka proekologiczna generujca wzrost zalesie i zadrzewie,
- rozwj terytorialny miast,
- rozwj sieci transportu,
- wzrost powierzchni zajmowanej przez budownictwo jednorodzinne
w strefach podmiejskich,
- zaprzestanie uytkowania pl uprawnych na sabych glebach, ktre czsto
s zalesiane,
- zmiany wynikajce z przystpienia Polski do Unii Europejskiej,
np. dopaty na zalesianie gruntw rolnych.
2 pkt za podanie trzech poprawnych przyczyn zmian w strukturze
Schemat
punktowania uytkowania gruntw.
1 pkt za podanie dwch poprawnych przyczyn zmian w strukturze
uytkowania gruntw.
0 pkt za podanie dwch lub wicej niepoprawnych odpowiedzi
Przykadowe 1. Zadrzewianie terenw w wyniku
proekologicznej polityki pastwa
poprawne przyczyny zmian
ocenione
i unijnych dopat.
w strukturze uytkowania
odpowiedzi
2. Nastpuje rozwj miast zwiksza si
gruntw.
ich powierzchnia kosztem gruntw ornych.
3. Niech modych do pracy na roli
i starzenie si spoeczestwa na wsiach.
1. Zmiana gospodarki na wolnorynkow.
1 pkt; zdajcy poda
2. Nowe technologie w rolnictwie
w punktach 2. i 3. przyczyny
pozwalaj na zwikszenie produktywnoci poprawne, przyczyna 1. jest
gleby i osiganie wyszych zbiorw
niepoprawna sformuowana
z mniejszego obszaru.
oglnikowo
3. Rozwijajce si miasta zajmuj kolejne i niejednoznacznie.
tereny, np. rolnicze, ktre zaliczane
s teraz do pozostaych gruntw.
1. Zmniejszy si udzia uytkw rolnych
0 pkt; zdajcy zawar
w oglnej powierzchni kraju.
w odpowiedzi informacje
2. Wzrs poziom zalesienia (o 2%).
odczytane z tabeli zamiast
3. Zwikszya si powierzchnia
przyczyn zmian w strukturze
pozostaych gruntw.
uytkowania gruntw.
1. Odejcie od uytkowania ziemi.
2. Saba jako gleb w Polsce.
przyczyny bdne, zbyt oglne
3. Mao obszarw do zagospodarowania
i wieloznaczne.
rolniczego w Polsce.
Wymagania
oglne
48
Zadanie 27. (02)

Poniej wymieniono cztery sposoby lub okolicznoci, w wyniku ktrych mog powstawa
nowe pastwa.
A. Wyodrbnienie si nowego pastwa bez upadku dotychczasowego (secesja).
B. Uzyskanie niezalenoci pastwowej przez terytoria bdce koloniami.
C. Zjednoczenie, przyczenie terytoriw.
D. Rozpad pastw federacyjnych.
Dobierz do kadej podanej w tabeli grupy pastw sposb, w jaki powstay wymienione
pastwa, i zaznacz waciw liter, ktr sposb ten oznaczono.
Sudan Poudniowy i Erytrea
Sowenia i Litwa
Angola i Algieria
Wymagania
oglne
Wymagania
szczegowe
Rozwizanie
Schemat
punktowania
IV etap edukacyjny zakres podstawowy

II. Formuowanie i weryfikowanie hipotez dotyczcych problemw
wspczesnego wiata.
2.15) Zdajcy wyjania wspczesne zmiany na mapie politycznej wiata.
Sudan Poudniowy i Erytrea A
Sowenia i Litwa D
Angola i Algieria B
1 pkt za dwie poprawne odpowiedzi.
odpowiedzi.
Informacja dla absolwentw niesyszcych
2.2.
49
Informacja o egzaminie maturalnym z geografii dla absolwentw niesyszcych
Egzamin maturalny z geografii dla absolwentw niesyszcych sprawdza podobnie jak

w przypadku arkusza standardowego w jakim stopniu absolwent spenia wymagania
z zakresu geografii okrelone w podstawie programowej ksztacenia oglnego dla IV etapu
edukacyjnego w zakresie rozszerzonym i podstawowym. Zadania w arkuszu egzaminacyjnym
mog rwnie odnosi si do wymaga przypisanych do etapw wczeniejszych.
Oglne informacje o egzaminie maturalnym z geografii od roku szkolnego 2014/2015, krtka
charakterystyka arkusza egzaminacyjnego oraz najwaniejsze zasady dotyczce oceniania
wypowiedzi zdajcych, przedstawione w czci 1. Informatora, dotycz rwnie arkuszy dla
absolwentw niesyszcych. Jednak zgodnie z zapisami odpowiedniego rozporzdzenia
Ministra Edukacji Narodowej3, absolwenci niepenosprawni przystpuj do egzaminu
maturalnego w warunkach i formie dostosowanych do rodzaju ich niepenosprawnoci.
Dostosowania obejmuj:
w odniesieniu do formy egzaminu maturalnego m.in.
zmian sposobu sformuowania niektrych zada (zamiana sw, zwrotw lub caych
zda), jeeli mogyby one by niezrozumiae lub bdnie zrozumiane przez osoby
niesyszce (nie dotyczy to terminw typowych dla danej dziedziny wiedzy),
zmian schematu punktowania niektrych zada,
w odniesieniu do warunkw przeprowadzania egzaminu maturalnego m.in.
przeduenie czasu przewidzianego na przeprowadzenie egzaminu,
moliwo korzystania ze sownikw jzykowych.
Poniej przedstawione zostay przykadowe zadania ilustrujce dostosowania dla
absolwentw niesyszcych. Numeracja zada odpowiada numeracji zada w czci 2.1.
Jeeli zadanie nie zostao przedstawione poniej, oznacza to, e wersja dla niesyszcych nie
rni si niczym od wersji przedstawionej w czci 2.1.
Szczegowa informacja na temat zakresu dostosowania warunkw przeprowadzania
egzaminu maturalnego dla absolwentw niesyszcych ogaszana jest w komunikacie
Dyrektora Centralnej Komisji Egzaminacyjnej w sierpniu poprzedzajcym rok szkolny,
w ktrym jest przeprowadzany egzamin maturalny, na stronie internetowej CKE.
Tj. 7 ust. 1 rozporzdzenia Ministra Edukacji Narodowej z dnia 17 listopada 2010 r. w sprawie warunkw
organizowania ksztacenia, wychowania i opieki dla dzieci i modziey niepenosprawnych oraz
niedostosowanych spoecznie w przedszkolach, szkoach i oddziaach oglnodostpnych lub integracyjnych
(Dz.U. Nr 228, poz. 1490, z pn. zm.).
50
Zadanie 5. (01)
Na schematach A, B, C i D przedstawiono wzajemne pooenie Soca, Ziemi i Ksiyca
w czasie wystpowania czterech faz Ksiyca.
Na poniszym rysunku, ktry naley uzupeni, przedstawiono przebieg amplitudy pyww

w wybranym miejscu i czasie na Ziemi.
Na podstawie: W. Mizerski, Geologia dynamiczna dla geografw, Warszawa 2002.
Uzupenij rysunek, wiedzc, e penia Ksiyca miaa miejsce 8 lutego. W puste

prostokty nad rysunkiem wpisz oznaczenia schematw (od A do D) w taki sposb, aby
przedstawione na nich wzajemne pooenie cia niebieskich w kolejnych fazach Ksiyca
odpowiadao wielkociom pyww.
Wymagania
oglne
Wymagania
szczegowe
Rozwizanie
IV etap edukacyjny
4.6) Zdajcy objania mechanizm powstawania [] pyww [].
W kolejnoci od lewej: D, C, A, B.
1 pkt za uzupenienie czterech pl na rysunku literami w poprawnej
Schemat
kolejnoci.
punktowania
0 pkt za wpisanie liter w bdnej kolejnoci lub brak odpowiedzi.
51

Na mapach przedstawiono rozkad redniej miesicznej temperatury powietrza w Polsce
w styczniu i w lipcu.
rdo: Atlas geograficzny, Warszawa 2012.
Zadanie 8. (01)
Poniej podano informacje dotyczce rozkadu rednich temperatur powietrza w lipcu
lub w styczniu. Zaznacz znakiem X, do ktrego miesica odnosi si kada informacja.
Informacja
1.
Nizina Wielkopolska oraz Kotlina Warszawska s jednymi

z najcieplejszych regionw Polski.
2.
Ukad izoterm jest zbliony do przebiegu rocznych

izoamplitud temperatur powietrza w Polsce.
3.
Ukad izoterm potwierdza przejciowy charakter klimatu

Polski.
Stycze
Lipiec
IV etap edukacyjny
Wymagania 10.3) Zdajcy charakteryzuje klimat Polski na podstawie [] map
szczegowe klimatycznych [].
Rozwizanie 1. lipiec 2. stycze 3. stycze
1 pkt za przyporzdkowanie do kadej informacji nazwy waciwego
Schemat
punktowania miesica.
0 pkt za bdne przyporzdkowanie lub brak odpowiedzi.
Wymagania
oglne
52
Zadanie 9. (01)
Uzupenij ponisze zdania, wpisujc
w
w wyznaczo
onych mieejscach jeddno z okrrele
podanych w nawiasaach.
W Poznaniu roczne amplitudy
a
teemperatury powietrza s
(w
wysze / niisze)
ni w Warsszawie.
Rnice w
wysokoci Soca nad
d horyzonttem w cigu roku i pasowo uksztatow
wania
powierzchnni Polski wppywaj na ukad izoteerm . (lip
pca / stycznnia).
Wpyw oddlegoci od oceanu na obszarze Poolski zaznaacza si wyrranie w rozzkadzie reedniej
miesiczneej temperatuury powietrzza w
. (sstyczniu / liipcu).
III ettap edukacyj

yjny
I. Koorzystanie z rnych rde informacji geograf
aficznej.
Zdajcy [] potrafi korzyssta z [] map
m [] w celu
c [] prrzetwarzaniia
i prezzentowania
a informacjii geograficzznych.
Z
odcczytuje z maap informaccje przedsta
awione za poomoc rn
nych
Wymagan
nia 1.2) Zdajcy
szczegoowe metood kartografficznych.
4.4) Zdajcy
Z
pod
daje gwnee cechy klim
matu Polski [].
Rozwizaanie niszze, lipca, sttyczniu
1 pktt za uzupeenienie kadego zdania poprawny
ym okrelenniem.
Schemat
n lub niepen odpowieed, lub braak odpowieddzi.
punktowaania 0 pktt za bdn
Wymagan
nia
oglne
Materia rrdowy do zada 242

25
Na wykressach przedsttawiono stru
uktur wiekku i pci ludn
noci Polsk
ki w 1990 r. i 2012 r.
19990 r.
MCZYNI
2012 r.
KOBIETY
MCZYNI
KOBIETY
Na ppodstawie: ww
ww.census.go
ov/population//international//data/idb/regio
on.php [dostpp z dnia 14.06
6.2013]
53
Zadanie 24. (01)

Zaznacz poprawne dokoczenie zdania.
Na podstawie analizy wykresw mona stwierdzi, e w 2012 r. w porwnaniu do 1990 r.
A. zmniejszya si liczba ludnoci w wieku poprodukcyjnym.
B. zwikszya si liczba ludnoci w wieku przedprodukcyjnym.
C. zwikszy si udzia kobiet w rocznikach nalecych do wyu powojennego.
D. zwikszy si udzia mczyzn w rocznikach nalecych do echa wyu powojennego.
Wymagania
oglne
Wymagania
szczegowe
Rozwizanie
Schemat
punktowania
IV etap edukacyjny
przyrodniczymi i rozwojem cywilizacyjnym [].
11.1) Zdajcy charakteryzuje rozwj demograficzny Polski w wybranych
okresach [] i wyjania zmiany ksztatu piramidy wieku i pci ludnoci
Polski wraz z rozwojem gospodarczym [].
C.
0 pkt za bdn odpowied lub brak odpowiedzi.
Zadanie 25. (01)

Czy zmiany liczby ludnoci w wieku produkcyjnym, ktre nastpiy midzy rokiem 1990
a 2012, s korzystne czy niekorzystne z punktu widzenia rynku pracy lub budetu
pastwa? Uzasadnij odpowied.
Zmiany s ....................................................................................................................................
(Wpisz korzystne lub niekorzystne)
Uzasadnienie ................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
54
IV etap edukacyjny
Wymagania 11.1) Zdajcy charakteryzuje rozwj demograficzny Polski []
szczegowe wraz z rozwojem gospodarczym [].
Rozwizanie Np.
Uzasadnienie, np.:
- na skutek wzrostu liczby ludnoci w wieku produkcyjnym przy
zmniejszajcej si liczbie miejsc pracy nastpuje wzrost odsetka
bezrobotnych,
- cz osb w wieku produkcyjnym zmuszona jest szuka pracy
za granic.
Lub
Zmiany s korzystne.
Uzasadnienie, np.:
- wiksza konkurencja na rynku pracy sprzyja podnoszeniu jakoci pracy,
skania do podnoszenia kwalifikacji pracownikw,
- dua liczba pracujcych przysparza budetowi pastwa wikszych
dochodw z podatkw,
- pracodawcy maj moliwo wyboru na rynku pracy najlepiej
wykwalifikowanej kadry,
- dua liczba ludnoci w wieku produkcyjnym przyciga zagranicznych
inwestorw.
1 pkt za poprawne uzasadnienie dokonanej oceny zmian.
Schemat
punktowania 0 pkt za bdne uzasadnienie oceny zmian lub brak odpowiedzi.
1 pkt; zdajcy poda
Przykadowe Zmiany s korzystne.
Uzasadnienie: poniewa jest wicej osb
ocenione
mogcych podj prac. Na rynku pracy
dla dokonanej oceny zmian.
odpowiedzi
zwiksza to konkurencj. Do budetu
pastwa wpynie wicej pienidzy
z podatkw.
1 pkt; zdajcy poda
Uzasadnienie: poniewa moe wzrosn
bezrobocie, a tym samym wzrosn wydatki dla dokonanej oceny zmian.
pastwa na wypaty zasikw.
Zmiany s korzystne.
0 pkt; zdajcy poda bdne
Uzasadnienie: Najbardziej korzystn
uzasadnienie dla dokonanej
dla budetu pastwa jest sytuacja, w ktrej
oceny zmian.
ludno w wieku produkcyjnym
utrzymywaaby si na wzgldnie staym
poziomie, gdy wtedy utrzymywaaby si
rwnowaga pomidzy ludmi pracujcymi
a tymi w wieku przed- i poprodukcyjnym.
Wymagania
oglne
Opinia KRASP o informatorach maturalnych od 2015 roku
55
Opinia Konferencji Rektorw Akademickich Szk Polskich

o informatorach maturalnych od 2015 roku
Konferencja Rektorw Akademickich Szk Polskich z wielk satysfakcj odnotowuje

konsekwentne denie systemu owiaty do poprawy jakoci wyksztacenia absolwentw
szk rednich. Konferencja z uwag obserwuje kolejne dziaania Ministerstwa Edukacji
Narodowej w tym zakresie, zdajc sobie spraw, e od skutecznoci tych dziaa w duym
stopniu zale take efekty ksztacenia osigane w systemie szkolnictwa wyszego.
W szczeglnoci dotyczy to kwestii waciwego przygotowania modziey do studiw
realizowanych z uwzgldnieniem nowych form prowadzenia procesu ksztacenia.
Podobnie jak w przeszoci, Konferencja konsekwentnie wspiera wszystkie dziaania
zmierzajce do tego, by na uczelnie trafiali coraz lepiej przygotowani kandydaci na studia.
Temu celowi suya w szczeglnoci pozytywna opinia Komisji Edukacji KRASP z 2008 roku
w sprawie nowej podstawy programowej oraz uchwaa Zgromadzenia Plenarnego KRASP
z dn. 6 maja 2011 r. w sprawie nowych zasad egzaminu maturalnego.
Z satysfakcj dostrzegamy, e wane zmiany w egzaminie maturalnym, postulowane
w cytowanej wyej uchwale zostay praktycznie wdroone przez MEN poprzez zmian
odpowiednich rozporzdze.
Przedoone do zaopiniowania informatory o egzaminach maturalnych opisuj form
poszczeglnych egzaminw maturalnych, przeprowadzanych na podstawie wymaga
okrelonych w nowej podstawie programowej, a take ilustruj te wymagania wieloma
przykadowymi zadaniami egzaminacyjnymi.
Po zapoznaniu si z przedoonymi materiaami, KRASP z satysfakcj odnotowuje:
w zakresie jzyka polskiego:
-
wzmocnienie roli umiejtnoci komunikacyjnych poprzez odejcie od prezentacji na

egzaminie ustnym i zastpienie jej egzaminem ustnym, na ktrym zdajcy bdzie musia
ad hoc przygotowa samodzieln wypowied argumentacyjn,
rezygnacj z klucza w ocenianiu wypowiedzi pisemnych,
zwikszenie roli tekstw teoretycznoliterackich i historycznoliterackich na maturze
rozszerzonej;
w zakresie historii:
-
kompleksowe sprawdzanie umiejtnoci z zakresu chronologii historycznej, analizy

i interpretacji historycznej oraz tworzenia narracji historycznej za pomoc rozbudowanej
wypowiedzi pisemnej na jeden z zaproponowanych tematw, cznie pokrywajcych
wszystkie epoki oraz obszary historii;
w zakresie wiedzy o spoeczestwie:

-
pooenie silniejszego akcentu na sprawdzanie umiejtnoci zoonych (interpretowanie

informacji, dostrzeganie zwizkw przyczynowo-skutkowych) w oparciu o poszerzony
zasb materiaw rdowych: teksty (prawne, naukowe, publicystyczne), materiay
statystyczne, mapy, rysunki itp.
56
w zakresie matematyki:
-
istotne zwikszenie wymaga na poziomie rozszerzonym poprzez wczenie zada

z rachunku rniczkowego i poj zaawansowanej matematyki,
istotne poszerzenie wymaga z zakresu kombinatoryki oraz teorii prawdopodobiestwa;
w zakresie biologii oraz chemii:

-
zwikszenie znaczenia umiejtnoci wyjaniania procesw i zjawisk biologicznych

i chemicznych,
mierzenie umiejtnoci analizy eksperymentu sposobu jego planowania,
przeprowadzania, stawianych hipotez i wnioskw formuowanych na podstawie
doczonych wynikw;
w zakresie fizyki:
-
zwikszenie znaczenia rozumienia istoty zjawisk oraz tworzenie formu matematycznych

czcych kilka zjawisk,
mierzenie umiejtnoci planowania i opisu wykonania prostych dowiadcze, a take
umiejtnoci analizy wynikw wraz z uwzgldnieniem niepewnoci pomiarowych;
w zakresie geografii:
-
uwzgldnienie interdyscyplinarnoci tej nauki poprzez sprawdzanie umiejtnoci

integrowania wiedzy z nauk przyrodniczych do analizy zjawisk i procesw zachodzcych
w rodowisku geograficznym,
znaczne wzbogacenie zasobu materiaw rdowych (mapy, wykresy, tabele
statystyczne, teksty rdowe, barwne zdjcia, w tym lotnicze i satelitarne), take
w postaci barwnej.
Konferencja Rektorw Akademickich Szk Polskich z zadowoleniem przyjmuje te

informacj o wprowadzeniu na wiadectwach maturalnych od 2015 roku dodatkowej formy
przedstawiania wyniku uzyskanego przez zdajcego w postaci jego pozycji na skali
centylowej, tj. okrelenie, jaki odsetek zdajcych uzyska taki sam lub sabszy wynik od
posiadacza wiadectwa. Wprowadzenie tej dodatkowej skali uwolni szkoy wysze od
dotychczasowego dylematu odnoszenia do siebie surowych wynikw kandydatw na studia
rekrutowanych na podstawie wynikw egzaminw maturalnych o istotnie rnym poziomie
trudnoci rekrutacja stanie si prostsza i bardziej obiektywna.
Reasumujc, w opinii Konferencji Rektorw Akademickich Szk Polskich zaprezentowana
w przedoonych informatorach forma matury istotnie przyczyni si do tego, e modzie
przekraczajca progi uczelni bdzie lepiej przygotowana do podjcia studiw wyszych.
5 lipca 2013 r.
Przewodniczcy KRASP
prof. zw. dr hab. Wiesaw Bany

Informator - Geografia (Studiowac - PL)

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Informator - Geografia (Studiowac - PL)

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

CENTRALNA KOMISJA EGZAMINACYJNA

OKRGOWE KOMISJE EGZAMINACYJNE

Materiay do Informattora opracow

opracowany przez Centraln Komisj Egzaminacyjn

Centralna Komisja Egzaminacyjna

Centralna Komisja Egzaminacyjna

Okrgowa Komisja Egzaminacyjna w Gdasku

Okrgowa Komisja Egzaminacyjna w Jaworznie

Okrgowa Komisja Egzaminacyjna w Krakowie

Okrgowa Komisja Egzaminacyjna w omy

Okrgowa Komisja Egzaminacyjna w odzi

Okrgowa Komisja Egzaminacyjna w Poznaniu

Okrgowa Komisja Egzaminacyjna w Warszawie

Okrgowa Komisja Egzaminacyjna we Wrocawiu

Opis egzaminu maturalnego z geografii na poziomie rozszerzonym ............

1.1. Zakres wiadomoci i umiejtnoci sprawdzanych na egzaminie

2.1. Przykadowe zadania z geografii na poziomie rozszerzonym wraz z rozwizaniami .......

2.2. Informacja o egzaminie maturalnym z geografii dla absolwentw niesyszcych 49

Informator o egzaminie maturalnym z geografii od roku szkolnego 2014/2015

Opis egzaminu maturalnego z geografii na poziomie rozszerzonym

1.1. Zakres wiadomoci i umiejtnoci sprawdzanych na egzaminie

W przypadku absolwentw technikw od roku szkolnego 2015/2016.

Informator o egzaminie maturalnym z geografii od roku szkolnego 2014/2015

1.3. Arkusz egzaminacyjny z geografii na poziomie rozszerzonym

Za pomoc krtkiej odpowiedzi zdajcy podaje argumenty,

1.4. Ocenianie odpowiedzi zdajcych

1. Zdajcy otrzymuje punkty tylko za poprawne rozwizania, precyzyjnie odpowiadajce

Informator o egzaminie maturalnym z geografii od roku szkolnego 2014/2015

Przykadowe zadania z rozwizaniami

Przykadowe zadania z geografii na poziomie rozszerzonym

Zadania 14 wykonaj na podstawie barwnej mapy okolic Chcin.

Przykadowe zadania z rozwizaniami

Informator o egzaminie maturalnym z geografii od roku szkolnego 2014/2015

Przykadowe zadania z rozwizaniami

1 upki (dolny kambr)

4, 5 utwory grnego dewonu i karbonu

2 dolomity (rodkowy dewon)

6 zlepiece zygmuntowskie (perm)

3 wapienie (rodkowy dewon)

Oce prawdziwo kadej informacji. Wpisz znak X w odpowiednie komrki tabeli.

1. Dolina Chciska zostaa utworzona w synklinie.

Informator o egzaminie maturalnym z geografii od roku szkolnego 2014/2015

Wysoko Soca: ...........

Przykadowe zadania z rozwizaniami

Na poniszym rysunku, ktry naley uzupeni, przedstawiono przebieg amplitudy pyww

Na podstawie: W. Mizerski, Geologia dynamiczna dla geografw, Warszawa 2002.

Informator o egzaminie maturalnym z geografii od roku szkolnego 2014/2015

Wpisz pod kadym wykresem nazw rwnolenika,

Wykres 1. Zwrotnik Raka.

Przykadowe zadania z rozwizaniami

Na podstawie: P. Czubla, E. Papiska, Geografia fizyczna, Warszawa 2002.

Na podstawie rysunku wyjanij, dlaczego cyrkulacja powietrza w komrce Hadleya

Informator o egzaminie maturalnym z geografii od roku szkolnego 2014/2015

Przykadowe zadania z rozwizaniami

Materia rdowy do zada 89

rdo: Atlas geograficzny, Warszawa 2012.

Nizina Wielkopolska oraz Kotlina Warszawska s jednymi

Ukad izoterm jest zbliony do przebiegu rocznych

Ukad izoterm potwierdza przejciowy charakter klimatu

Informator o egzaminie maturalnym z geografii od roku szkolnego 2014/2015

III etap edukacyjny

Zadanie 10. (03)

Przykadowe zadania z rozwizaniami