You are on page 1of 4

"H. "1.

'Inl II.

III~CjCllilll dbdt 11I"i)inninn":

EL

vnd" d pon" "p"rllln(o"CIlI,et

I~JA (~IRNr~~INQ~n-\.
JI.lI.10~&'EJ.'..lN'U'j{i'1JlQ~
sare NIJt.~VA.lH>jl.
EN 11,,"~lrUr';i' "" f'JlI.S}lllULD~,!l..

III
I.OS LlnRO; QUE 1\
CANNiCOS,

IGI,ESa

1I0~UNA,

11.\

IlF.Cr.ARAIlO

r.Oi.'il'lU LOS CI'ALES IlI,ASFIIMAN L051~Il'IOS,

Los prolcstan les i los i'mpios inCl'(;d~llo s g~'a,I1adil105, I'cclwznll los dogmas de la Iglesia ealolwa ;
aquellos
sc 1iI11lan cristianos
iestos
cal(\licos,
pero 110 romanos;
:Hlucllos detcslau tOllo lo IlIll'tenecicutc
a la esposa de JeSllS; es/os aUIl IILlc
sc llaman cntllieos mientcn,
porljue Sll cOIl(lu,c1a
Illnllilicsla
\lO uo lo son, pueslo quc sn tloctl'lna
tiellc loclas las notas de puros !ll'olcstnntcs;
nuoIlos publican
pOI' la impl'cnla sns ~!I'/'OI'C!".i esto~
abusan de este V!l!ICll!O para clllllsmo
elceto; l
sicndo mas atl'cyidos se valcn dc la eXIlI'esioll con
el fin c/c dcclal'ar ahiel'lamenlc
qne uada licnen
dc nposlllieos I'omanos.
E1I'cdact()J' ~I~I. "Nc~gl':lIIadino"
hn consignado
el~ esc I~C"I(J(heo lIIa>:.imns confol'mcs
con el alclslllo, I ad(~mas, ha
,declal'ado, CII Pl'cscllcin de 1111 I'cqwlalll,e pl'da<.lo,
'1"C 110 cs eatlieo
aposttilico ."t)l~an~l 1 C}n,l:,COIItill\Hu pnhlicall(lo
SIIS hlasll'nllas
I hCI"{~.J
I:\S a
eosla dc Sll cahrza,-EI
yankce
pl'Oleslall(e
'lile
impngll:llll0S
i e~ Neo poseen linos mismos impios
senl imiclllos,
de,lcllllls plles, a cste, per a hora,
;uIf\eljido en Sll~.elTOl'es i conl i"lIemos analizando Ins sllbl'f~l'si\'as l~lIS(,llanz:lS dc :IIIIICI, Dice, ell
el p; n:d'oJ V dc .J\' 1 tll'l'cr/o dcl/III;-{fo a la palalm(
de Dios, lo 'IIIC IIlel'allllenle
e(~pI:\lllos .
H Obsel'vacion
1.'- No l/Ilmill1lws cntre los MII'os

" de la niMia los ./{lwlI/(los a]JlirJ'iji,s, ni


"lIlldl'l'i/ils
tlc II/ros,
Estos son Tol!ias,

/IIS ,~I'l.'(:iol1cS

,llIdilh, I:~s
":lllicioncs
allil)l'o de ESlhcl', cl IIhro de la sa)l"dul'a,
el Eclcsisl ;co, Ilal'nch,
las adieiones
al
" libro lle Daniel i los dos lihl'os de los ;Uncahl~Os,
"Todos
cstos los I'cclwzamos
pOI' mas bucllos
"q!lc sean muchos dc ello!', POI:qUC son composi~
"eioncs
mcramentc
humanas,
1 los I'cputamos
nSI
." POI\t1C 110 sc CIlcolllI'a~'on en cl canon an.tigllo
"de los jlldios {reconoelllo
como cOl11plelO I lIsa"(lo por N nesll'O S~JIOI' pl~l' SIlS a l!lstol?s) de 111
"eual
tanto ,Iosph I los ,]\111105 anllgno; \ Illlllkl'"nos,
como los padrcs Ile la lblesia pOI' Hlas dc
u llOO alos, danll)slilllonio
con ulla sola voz, JCSllS
"rceonoci
eOlllo "ivi no, sola mcnlc ala nt igllo
,. Tcstamcnto
J ndaieo, del cnal los }'cl'cl'llos li"Iu'os
()llllq\le cxislian ya) 110 l()I'muhan parte.
"Este hecho 1I0S saUsl'acc. Pero ademas de esto,
"e,,;oll libros no se rC[llltaball inspirados
pOI' In
"lgleRia primitiva.
Nos han llegado lalltos eomo
" diez sds catlogos de los Im)s rec:ibidos como
"cunllicos,
hcchos por concilios i pOI' los mas
" distinguidos
padl'es dc )(Iuellos siglos,
En CIt
"torce dc estos los libl'os 3pel'ifus estflIl esclui"dos cnfticamcnte:
cn 105 otros dos cllos 50n

'l"odclllIl(l\r

~idcl,jt nnlllllltirt,

I.Al,

11,\1';

XXI, v .6

. ,

" admitidos lIO tanto como libroll inspirados, !lino


"como
libros piadosos ((lIC pueden
lccrllc pl'O" vechosamcnte
cn:las Iglesias,
Tampoco!lc
re" eihieron anlorilntivamcnte
en la Iglesia romana
":'tnles
de qne el Concilio de Tl'cn(o cn el sigllj
"X VI declarnse CJue eran de la misma inspiraeioll
"i aULoridad quc los ol1'os, Uai tambien cvitlcneia
"inlcma
tic e:u'elc\'
dccisivo cooll'a el mayor
"nLmero de ellos, C0l110 por ejcmplo: la comision
"i cncomio del nscsillalo,
(Judith
XlII i XVI)
"las plIcl'ilid:l<les de Tobias, el encomio del suiei"dio(2
Mac, XIV. lI2,-!(j,
) i el heclwrnallilies"Lo de (IUC los auLorcs mismos
de los l\lacubcos
"i del Eclesi,\slico
lIO eslimal'On SIIS escritos eo"mo otra eosa lIue como olll'a s mcramclIle
hmna"nas
(2. Mac;
2/,-3:1 i X V, 30 i lO. I!:clcs.
"ll'ologo, )"
Este lenguoj();inl1l'bano
i deseOl'lez es digno de
la considemcion
de los sahios, i de lo:; hombres
illslnlitlos
ell la hbtol'ia de todos
los siglos; en
los prillHll'OS de 1:1I;lcsia, citaban ya los SS. V!1) ,
corno divinos los Jibl'os <ltlC los pl'otcstanle!!
no
recihcn cons(lcl'an
corno apc/'i/os,
La tradcioll judia
no cm una anlOl'idnd
suliciente
para
qlle pOI' ella sc pudicsc ohligal' uaeeptnr
los lib~os
eOlllO divinos e impil'nllos
por palabra
de DIOS
i I'c.;la de ft':; los pl'OLcstanlcs no han podido [}I'Ohal'lo, i conoeiendo
sn dehililla(l
oeul'J'icl'on a la
inspil'eion
del Espl'tll Santo concedida
a cada
HilO en pal'licuJal':
la ilusioll de este sistemu
lo
dcmostl'alllos
cn lUlO de los Ul'l culos quc unlcl'ionnenlc
)lulJlicamos
sohl'c esta matCl'ia,
En
euanlo a nosolros,
lellCIllO!? una garallla
mcjor
de nueslnl el'ecneia, i es la misma allloridad de
Jesucristo
i Ins Ap,sloles,
(I\le pl'cselltaron
a los
fieles los lihl'os del anliguo
leslamento,
<:omo la
palahra de I>io~, i c.-.;Ia 1lI0S Se~ll"OS de este hecho
IH)I' elteslim(~nio,
de la ~gle,sill, Los SS,. 1'[>.
'\le eilnll llll (((11m dc I,os ,IIHIJOSno lH'ct~ndIllron
lJuc la Iglesia (J"lalla pl'f\'ada de la aU((~"lIlad nccesaria l)[l1'a aurrlenlal'lc
eon ll(l(lVO~ 11I)l'OS~ suponen lo cOllll'ario,
pues que ellos mismos cllan,
como libl'os divinos
alrjllllas oLu'as que no cslahan en el Canon dc los jllllios.
Los pr()le.~taIlles
los acusaIl i ac1'illlinan pOI' sto; pero a cllos pertcncec indieal'nos,
pOI' qu admiten cl C(lllon de
los jndios que ha sido tl'asmitido
pOl',lo:~ l'~. de
la Iglesia poeo tiempo IICSllleS lIe la Illlancra de
es la ~1'\ESTllA . .J)I~ 1.'\ VEIW,\D,
aquicn
nicamentc dcbcmos olI',
Los cismticos
heJ'ejes protcstantes
aCllsan sin I'azon j jw;licia a lI'lucUoS
test igos vene!'a blcs lle csta ver(lad;
nOSIJt~'os,no
podemos
pl'eseutm'
O~I'(I cau:-:a qlle d O~IO 101'mnl de que estn posCldos cuull'u Ja IgleSia.

n.

-o,

&. Iloln pertenece .aee~.;hsi

es o

liD

eannleo ,

UIl

IIhro

Respondemos
sin lilul.ICaI, con el Abate Bergic\', que a la Iglesia, i que no pouemos
sabcrlo

Este libro fue digitalizado por la Biblioteca Luis ngel Arango del Banco de la Repblica, Colombia.

82

EL CEN'fINELA,

con scgul'i(lad pOI' oh'a via.


Jesucristo
ha dado a
la Iglesia, es dcoir, al CUCI'P') do los !,ustorc~, la
lllision i alltol'i<1ad par'a perpetl1al~ su dOCI.I'I1I3,
Jlllra cnsciHU' a los fieles dil'ijit, i t1jar sn creencia.
l'ucs biclI, si hai algllll al'I')Clllo cseuei?1 de en:;ciullza e~ el de sabel' elllllcs son los Itbl'os fJUC
debemos
reoibir
como palabra
de Dios i oomo
l'egla de nuesh'a f: Incgo perteneee
a la Iglesia i
no a niugull
otl'O ll'ibunal el ellsellar!o.
l,os [)l'otcstnnles
!fue deliran COIIsu soada nspiracion del I<:spiriln Saulo, pOI' la clIal dcbcn
tlOnoecr cual libro cs can<ln ico i cnI no lo es;
po\' la misma inspil'llOioll deben saoel', sin duda,
tIue version,cs
ficl i enal olra 110 lo cs; que tal pasaje tiene tal sClIlillo, i no el (Ine le ha sido da(10 por las dema;; secl~\;;.
Si c ..;lo fl1em asi, los
pl'oleslantes
110 tClldl'ian necesidad
de el'udicion,
de invesligaeiones,
de (!isenciollcs
para salJcr si
los lihl'OS son aUlnLicos II apc1't'os, si estall nlegros o allf'I'ados,
ei eslilll bicn o JUal tI'aducidos &a.
El Esp(I'ilu Santo sllple a todo i decide
SObel'a1Hlluente de lodo,
( N o es esto una locura,
UII puro fauntisl1lo, un alJ:'lll'llo?
La Iglesia \'el'daderamenle
instruida
por el Esplrilu Sanlu,
desde sU o\'ijen, se ha atribuido
el
derecho i autorllad
de decidil' mudes son los lilIros C((nnicos,
En lo;; Cnolles de los Apstoles el'ijidos pOI' los Concilios del segnurlo i leref.r
siglo dice a los lielcs, can. 76, alias 8:>, "He
lIqui los libros qlle 1(l[los \'osoll'os,
Clrigos i seglarcs debeis considerar
corno santos i \'enel'ahles,
a sabel': el antiguo teslamento
&e ... , Lo mismo
se Gjeenl en el Concilio
[le Nicea, el alo 325;
en el de Laotlieea,
ell:HiG, o 367, en el tel'cel'O
de Cal'tago en 397 Se atl'evcdan
a SOsl('lIer que
de5(le el segundo
siglo los pastores
de la Igll:sia
eSlableeillos
e instl'llidoii pOl' los Apstoles,
olyidal'On las lecciones
de sns maestros,
so atrihuyeron una aulol'idad
qne no les pel'tcnecia
i lIna
inspil'aeion
del Espl'itu
Sanlo que eslnba promcl ida a los fieles?
De aqu es qne la illlioa razon que nos dctcrmina a considerar
tal libro como callnieo,
divino
o inspirado,
es la lratlicioll
o la alltoridad
de la
I;;lesia,
Aun cuando csluvirUlllos
inlimaHlenle
eOllvencidos
de q lIe 1II1 libl'o ha sido vcrdade1'Umenle csel'ilo pOI' un Ap()slolo po\' UII Discpulo
de Jesllel'islo,
i que es eiel'lamente
allt"nlieo;
:llIn cuando nnda eonlnvic'a
que no fUOl'a ovidente i eonlorme
a todos los altieulos
de nuestra
(''ceneia,
csto liD haslada.
_La divinidad
<le los
lihro:; salllos 110 vel'sa principalmentc,
lIi sohl'e la
cel'leza, h istrica, 11 i sobrc'las rcglas de la critica,
lli sul)J'cel ICt;limolli:J de lIingun [Hll'lic\]nr, sino
sobre la aulorid(lll
i g'u'antla dc la Iglesia,
lIi
tampoco
sabemos
sobre llHe 011'0 fUlldamellto
pucda estableccl'se,
tos protestantes.
cualHlo hacell profesiol,l de
no ICcihil' como divillos sllO los libros cuya canonicid,lll
hava sido 1I11rcI'salmclIle conocilla en
los llJ'illlcros sg'los de la Iglesia, comelcuuna
fal~etlad; la Epstola a los Hebreos f[Ue admiten,
fuc
dudosa por algun
tiempo,
1'01' oh'a Hu'te, si el
senlil' l\IJ:uime de la al:tigua
Iglesia basta pal'a
ClISCiHlrnos flue lal Iihl'o es dl'illo, 1\0 vcmos por
que 110 hasla para cnseial'llOS C0ll10 dcbcmos {\ntf'ndedus,
o [JUI'UCOI\VenCel'lIOS que son revelados
tales o cwdes dogmas.
lIIenos concebimos
aun
sohrc que fundamento
creen
los !''oleslaMes
la
aUlenticidad
de lo!>Iihros aun de los pmlo-eanlIicor., como se atrevcn a fial'se en el testimonio

pR~O

"

de los antiguo~ aulOl'es eelcsislicO!~, al


que
nos )05 presentan
como homb,'es de una Ill'ohidad
mui dudosa, (IUO 1\0 han escrupu\i1.ado
nunca el
-comeler fj'u udes piadosos, ni mentir por la gloria
de Dios, i por la propagaeion
de la f, ( 1\108heim, instit, llist. Chrisl, 2 pal't, Cap. 2" 1). 23.)
-0-

JIIIUtll,

En cuanto a los capitulo!


XIU i VI dellibJ'o
de Judith,
que cita el protestante
Yankce,
debe
sabCl' uc Dios es cl autor idueflO do la vida i de
la muede:
si Judilh 110 hubiera
sido auxiliada
del po(lel' divino, habria sido imposible
<Iue \lOa
mnjCl' nalm'almenlc
dbil hubiese
conseguido
un tl'iunfo
tan glol'oso :no
necesitamos
mas,
para conocer que la 111 a 11 o Omnipotente
concUl'ri a esta gl'andiosa emprcsn, flue leer con deten;cion e imparcialidad
este libl'tl DIVINO,
En l
veremos
rcalznda
la gloria
de Dios,
1'01' oh'a
pade los elojios fIue los SS, 1'1', hacen de esta
clebre,
ilnsh'o i f~imosa heroira,
son los testimonios mas ault':lIticos (le la ve'dad de los hecho!
que el Espil'iln Sauto 11<II''3en esta historia.
As
pues, el eisml ieo yankce blasfem llamando
asesinato la mnerle
do un enemigo de Dios i. de su
pueblo predilecto.
,,
Los prolestantes
dicen, eOIl proca1. atrevifiliento, !fue cllihl'o do Jl1Ililh es una historia finjida,
o mas bicn,
\lIla parbola compuesta,
para consolar a los jllllio5 en el tiempo en, !fue Antiocho
Epiphanos
vino a Jllllea;
pero eslo es pretender
salir de embarazos
pOI' medio de quimeras,
i por
ellas oponersc
con illsufrible
tGmeridad,
a la
doctrina
Illlifol'll1c de la antigua Sinagoga i dela
Iglesia catlica.
Es verdad que cste lihro no ~c
halla en algnnos catidogos
antignos de las csel'ltllras; pero lamhien
es preciso
couvenir
'cn ue
los qno fOl'ma ron aquellos caUllogos, no tuvieroll
otra mira (Iue copiar el canon de los lIebreos,
1.'11
cl que solo se contienen
los libros, (Ille fueron escl'ilos cn hebrco;
mas no pOI' cso dejaron los mismos I1eh'eos de Icnede pOI' libro sagl'ado, i dictado [lor' el Espritu
SaIlto; i por esto ya desde los
principios
dc la Iglc:;ia fu rceonocido
como cseritura !;agl'a(la i eanllIiea,
r citado pOI' S, Clemente
J'apa e;-I sn carta scg'lII111a a los de COl'nto, por S.
Clemente
Alejalldl'no,
eslrolHas liIa'o IV~pOI' Odjene3, homilia XXIV5(1)J'cJcl'cmins
i libro IX de
los jueces, pOI' el aulol' de las constituciones
apostlicas, pOl' TCrluliano
de lHollogamia,
i pOI' otro~
muchos
1'1'. en los cllalc~ no sc eneucnlt'a
citado
como una padbola,
sino como una hislol'a vel'dadel'a i divina.
(Scio)
-()-

IfJo~ W1['il~l1l11leo~,
Lo:; protestantes
i otl'OS hCl'ejes abnsan
de lo!
eapilulos 11, XIV, i XV, dellilll'o 11 tle los Macaheos, Vf'I'SO~2(1, 29, i 33, 39 i ltO. I~chan mano
de cstos sagl'af!os IlIgares para de51ruir loda la autol'dad de esle libro,
Observad,
dicen, como el
anlor de este compendio
declara
francamente
que no tuvo mucho cuidado de analizar la .vC1'clafl
d<l la histol'a
que se f'ncucnl1'a
en l, I por lo
tanto no merece el cr(~\ito ir (Iue pretenden
sus
dd'ensorcs,
Pero los qUfl sin preoeupadon
lean
lo (lllC se dice en los lngm'es citados, - compren.'
derdo, desde luc~o, qne lUCI'cen malieiosmnente el \'el't!a(lero scntido del alltOl', al rpl'obo (Ine
ellos han introducido.
Lo fJne el aulol', o sea,
el cOlllpendiadol'
~Jlliso deel' fue quc, de propo-

Este libro fue digitalizado por la Biblioteca Luis ngel Arango del Banco de la Repblica, Colombia.

ss

EL CENTIN ELA,

=================

sito no se dclnvo cn cxaminnl' eDil el mavor cscrupulo, todas las circunstancins i acolllc(;illlientos mas menudos, quc esc"hi Jnsoll Ch'eneo,
para indagal' si erall evidentes; pOl'qn<l 110dllllabo de su VeI'dad, puesto que hnhian sido escl'tos
por un hombre c1ilijenle, (Jl'lIdente i San lo, digno
\le gran C\'dilo en cuanto deeia; :;1\ inlenciou
era solamenle reducir a IIn eompcndio lo que l
difusamcnte rcfel'ria.
Que este sca el \'cl'dade1'0 i pl'opio scntido de las palabras de la v\llgata,
consla del texto Griego donde se pl1c(lc vel' {lam
disipnr toda duda.
El VCI'SO1l!).del enpiLlllo X V
diec "si esl bien i como lo exije la hi:;lol'ia, eslo
es lo quc yo desco: pCl'Osi e:;t:\ eon menos lliguidad se me debe disimulal',"
Tnmbien nbusan
de esle lugm' los hel'ejes; pero el (Iue sin pl'evcllcion lea el VCI'SO:Hl, citado i el/O siguienle, conocCl' lucgo que la ese\lsa que }lrescnta no es por
temcl' qne hnya f,dlndo a la vCl'dau tic su hislol'ia,
sino a la elegancia i sllhlimi(lad del eslilo, mcdianle aque la exprc8ion puede mui bien c5Lal'i:iin
aiio, i cslo 110ouslanlc eontcllel' yeruades mui
suhlimes dictadas pOI' Id Espl'lu SallLo, Una
mns cslcnsa explieaeion lle estos lugares se puede ver CII los sagl'ados intt'l'pl'elCs, .
Mas, COII rcspeelo a la callollicidad
dc estos
sugl'ad05 libros, hui muchos inLerprele,> CJuc los
han considerado siempl'e como cannicos. En la
l~pstola a los Hebreos, captulo Xl, Y. 35. i
siguicnles parcce all1cle el Apstol al suplicio del
anciano E1ezaro, i de los side hermanos de lJue
hace l11encion elliuro Ir, de los r, aeahcos, Cnplt ulos 6 i 7. El canon 8h i 85, de los Apsto!es,
'l'C1'!ulinno, S, Cipriallo, I,ucifcl'{) dc Cai~lial'i, S,
Hilal'o de Policr5, S. Ambrosio, ~;, Aguslin i S.
Isidoro de Sevilla &a, los hnn eilado como sagrado. cSCI'i!ura. Ol'jcnes desfluos de hahcl'los
csclnido del canon los cila cn oh'a pa!'le e Sil!';
lib,'os C01110sagrados.
Si los protcsl anles i demas cllcm ig-ofl <1e las
doctrinas orlodojas, crcyeran los dOt~IIJ<1s <\leDios
revcl a la Iglesia ROHANA i esla cOll{icsa i \lOS
proponc como vcnlades infaiiIJles, rcspela1'an i
acalal'an sus ecnslll'as i gunl'dnrian silcneio, puesto n qnc el Santo COllcilio fulmin ANATEMA
con(I'a los quc luviesen el al'l'ojo de llegor la CANONICIDAD dc los lihros conleilidos en clsi
g\lienLc,
'-0-

DeG'lI'cto laceren

(le! 1m!!!TI~f:1~1"itnn'~Jr{JnuIl&h!gJ~,

1<:1 Sncr05anlo ecumnico

i jCllcral Concilio dc
TI'cnlo, congregado lcjtimamente en cl Espiriln
Santo, i presidido pOl'los lIIismos tl'CS LCf;ados de
la Silla Apostcilien, pl'oponiudose flielllpre COII;CI'val'en la Iglesia la pUl'eza misllla del EvaIljeliu, dcspues de desLl'llidos los el'I'(Jl'CS,lo q\le pl'Omeli(lo antes por los I'I'0fclas en las S;gl'a{las EsC1'ituras, primcramente promulg() por su propia
boca Jcsuel'slo nuesll'o SCIIOI', Hijo de Dios, i
mand dcsplles a su, Apsloles lo predicascn (l
toda,~ las jClllcs, como fucnte de lo(la i sallHlahle
vcrdad, i de disciplina moral: i vicndo (U e csla
,'el'da(l i disciplina se conliene CIIlos liul'os escritos, i en las \';lllieioncs no csc'i!as, i IJlIe ha)illdola l'eei\)i\!o los A psloles de boca del mismo
Jcsucrislo, o diet<dosclag el Esprilll San lo, 5C
fI'311slil'iel'on eomo de mano en mano hasla ilegal' a 1I0sotl'OS; siguicllllo cl ejemplo dc los 1';1tires Orlodojos, admite i \'CIJeI'a COIligual afecto
de piedad i re\'el'encia, Iodos 105 libros del antiguo i del nllCYOl'l>s\t\moulo, pOl' sel' Dios ,mtor

':::============--:'==-

de uno i 011'0, i t::nllbicn las rnismas tradicione!l


pertenccielltes ya a la fe, ya n las coslumbres, plll'
que las dict con sn misma hoca Jcsncl'i,~I,'u el
l';spiJoilu Santo, i se han ClJU5CI'vatlnpOI' III1UCOI\tilllln sucesioll en la Iglcsia Cnlclie(l. 1 pal'a que
nadie pneda dudnl' cuales !>Olllos Iihl'Os llngl'a,!os
qne el mismo Concilio recibe, le ha pUI'ccitlo a
propsito niiadir a csle Dcel'elo <JICalMogo siguicnte dc ellos. I~n el Testamcllto antiguo hai
cineo de Moyses, que son el Jene,is, el EXOllo, el
teytieo, los Nmeros id Dellteronomio; el de
JOSllC, el de los Jucccs, Uul h, cual.'o de lo!! Reyes,
dos del Pal'alipolUcnon, el pl'ill1Cl'O de E!!dra!l, i
el segundo llamado Nehemhs,cl deTohas,Juditlt,
]~sther, Job, el Salterio llc David, compuesto de
15 O I'salmos, los Probervios, el F.eelcsiaslcs, el
Cntico de 10s.Cinlicos,el tIc la Snbicll1l'a,<JIEelesiaslico, Isalas, Jercm ias con Darllch, I~zcc:hicl,
Daniel, i los doce Profetas mcn()J'cs, cs a saber:
Ose as, Jocl, Ams, Abdiufl, Jonas, I\lichens,
Namn, Abacue, Sophonias, Ago, ZadIiH'a!!, Malachlas, i dos de los IUacabeos, pl'imero i scgu ndo. El Testamento nuevo compl'ehcnde los cuatro Evalljclios segun San Maleo, San i\lal'cos, San
I,ncas i San JUan; los Actos de los Aposlles escl'tos por San Lucas Evanjclista, Calorce Epistolas de San Pablo Apstol, que son: una a los
nomanos, dos a los Corinthios, una a los Galatas, una a los de Efeso, una a los Filipcnscs~ una
a los Colosenses, dos a los Tcsalonicenscs,
dos
a Timolo, una a Tito, una a t'ilemon, una a los
lIebl'eos, dos de San ]'edro ApSIQl, tl'es de, San
JUHn ApsLol, U1Jade Santiago Apslol, una de
San ,Judas Allstol, i el Apocalipsis dc Suu Juan
Apslol.
Si alguno, pues, no tuvicl'e pOI' Sagrados i (;a~
11(nieos estos mismos Libros lnlegl'os i Louas sus
PUI'tCS,scgn 11ha acostumbl':Hlo a lcedos la Iglesia
Catoliea, i sc hallan en la edicion anligua Vulf;ala Lalina; i con eonocimien to i propsito dclibcrado despreciase las ft'adicioncs expresadas, sea
nnalcmalizallo,
]i';rrJ Emtl

JJlJ~!L JV.il.U~lIl)@.

El anuncio hecho por un astrnomo europco,


de un eomcla quc debcdl npal'cccr i cnconll'arse
con la ticrm ell cl prximo ,jnnio, ha alarma(lo
lIlucho a la jenle scncilla; esLo cl'a mui natm'al,
Ilol'que hicn se Rabe que esta pO\' su escaces de
conoeil1lieJ)t"s~ esl siempre dispuesta n creer
cuallluiel' 1l0ve{lad quc se lc IlI'esenlc con un carelel' espnllloso, por consiguicnlc nada hai en
esto qnc admirar; pel'o lo que s sorprcnde cs que
pCl'SOIHlSquo parecen dotadas del juicio i el'itel'io
snficicnles para eonoccr lo (Ioe puc(la haber 50DI'Oel parliculal', hayan dado cl'blilo al anuncio
ell lod(ls SllS partos, i lo lomcn con una sel'iedull
qne en si 110mcrcce,
I~slo pl'lwba, sin la falta
\le inslrneciol\, si la falla dc te en las promcsas i
011la palabra dd Sal\'atlor, aun en aquellas pCl'sanas quc parccen nHls dOladas de un Sl'an fondo
de picdad.
],a apal'icion dd comela lla(la tienc dc pal'licu.
lal', POI'lIl/Cdemasiado se sahe que eslos enel'pos
se mncvcn en el elipses Illas (J menos p,'olongadas
all'etlol' del sol, las que en lo .icnoral tienen tUl
cstremo mas inlllcdialo n esle asll'o, lo que hace
quo cuando toenn a cse l!Ulllo se ha,~al1 scncibles ti
Ilucstra ,-isla; ses (I!le nosoll'OS crecmos clllc es
mas que prohable que l aparezcn cn el ticmpo
anunciado.
Pero lo <ue si no es ni puede ser
probable, al1n que sn posibilidailsca
CiCI'llI,es 6

Este libro fue digitalizado por la Biblioteca Luis ngel Arango del Banco de la Repblica, Colombia.

84

EL CENTINELA.

CIlCl1Cnh't)('on la 1m'nl j pOl'qlle pal'a c~to bastaI'ia cnnsitlcl'(\\', (Jnll'o inlini(llllllle l)I'uchas que
hai p[lI'a dClI1osll'Ul' la uinguna pl'Ohahilitlad de
\111 l1nCUCnll'Osemejante,
'lile los (10metas i en
jenCl'allnt!os Ins aslmB; pOI' gl'andcs (Iucse Icssuponga, son gl'anos dc mostaza, eompm'<ldos con
la inlllensidall del c~paGo en qlle I'ucdan.
I'CI'Onosoll'os, COlllOcllllicos, tcncmos pl'uelll'as mas [losilivlIs para llcmosh'al' no solamcnte
su l1lp,'ohabilidad, sillo lambicll su completa
imposhilitln<1. 1\8p011(h'cI1105bl'cvcmcntc algllllas, de las Hluehbimlls qllC hai, pOl'rlne Cl'CC[llOS
quc estas sean sul1cicntes a nnestl'o intento; 1'01'0
p[lI'a cso COll1cnWl'cmos1'01'csponcl'llI suposicion
de uu clclnc astl'<nomo de lo quc sucedcl'a en ti
cuso (Ic un encllcnlro lle la tierra eon algllll cometa: "MIHlados el eje, diee MI'. l,aplacc, iel
movimiento de l'ntacion, ahandol1ando los mnres
sus nllligllas po;,icioIlCl; para pl'cc~pilarsc haCia
eluucvo ceuadOl', \lua gran pal'le de los hombres
i auimalcs anegados cn este diluvio univel'sal, o
,le5tl'Ullos pOl' el violento sacudimiento, imprimido al globo lel'l'csLre; cspceies cntCl'lIS auiquillldas, dCl'l'ibados Locloslos monumcn{os de la industl'ia humana; tales sou los dcsllslt'CS qne hubiera podido producir el choqne de llll camela."
V(:se pOI' a<ni qne no qucdllria piedra sohre
piedra, que todo se dcsll'uira, i el mundo entOl'o
tcrminal'a su exislencia.
Pero en eso hai dos
cosas que Obscl'vm', la primcra qnc ese cambio de
al\'eo <ne vcril1cal'a el mal', cm un vOl'dadcro
diluvio univcrsal, que anulaba la palahra divina,
i venia a haeel' falsa la promesa quc Dios hzo a
Noc, euando le promcti qne no volvel'a a castigal' a los hombl'es con otro diluyio uniycrsa"l;
(Jl~nesis, cap. IX, v. 11 i siguicntcs)
tenelllos
pues lIqui 110mas Hna firmisima garantia de que
nada sncedcra: pero pascmos a la segunda ohsel'"lIcion; esLa consistc en la complela incCl'!i(lul11hre cn qne Jesucristo dcj!j a lo; hoinbl'cs rcspcto
del tiempo en que podl'ia vcril1carse el fin del
HlUllllo; pues CIHllldo ello allllnciaba con las tel'1'ibles seiaks que le han de pl'esc(lcl', a sus
;lpll,;toh15, i cslos ,le prcguntahall
el tiempo en
qlle s\lccclcda, les eOIlLesl!\; "Mas de lIqucl dia,
i de allllella hOI'a nalliG 5abe, ni los Anjeles en el
ciclo, lIi cl Hijo, sino cl Padrc" De dic {lit/cm
i/lo, vd hora nemo seU, llerue Angcli
en ('celo, llcrIlC
Filius, nisi l'a/cr (i\lare, Cap .. XI n, v. 32.). Agl'-

gll()se a csto quc, no ohsLnntc la ohseul'dad cn qne


Jesuel'isto dej a los homhres I'espeto dcl lin dcl
1nI1l1(10,anunci< llnn mnltitll<l lle s!gnos mas o
nwnos tel'l'ihlcs que dcbian pl'eccdcl' a aquel dia,
l!cjallllo al mismo tiempo vadas pl'Ofcsias <Jue dchcn clllllplrsc at pie de la l<~ll'a;i <lc las cualcs
IlltlClw,; no se h:lll Clllllpldo tOI\:via, las qlle lk
hemos espel'i\t' quc "call tau cxaclas como las
<uc ya ~e hall vel'ilieado, pllC~ toda!' son palllhra de nios, i Dios no pue<le fallal' a Sil palal)l'a.
Siendo e~to a:,i, como no se pllcrlc dudat', cmo podda ereCl',e que un hombl'c cualquiera,
por sahio <Iue sc le suponga, supim'(\ 1/) que ignol'aban e ignonlll los Anjelcs i Bicnaventlll'ados?
_Es llceir que huhiese podido SOl'[H'Cllllel'un al'caI10 al \ Itsimo?
Bastad <{\le se considere csto
pm'a <[\le se vca (IUC es el ridculo mas gran<le,
el'cel' (tIC un aeontccimiento tal pueda el'cctual"
se por el anuncio <Ic.\oshomhrcs, Nos persuadimos
pues de quc, quien tenga f viva cn la pnlabra
divina, tcndr flll'zosamcnto (IUOno Ol'eer la palabra/uml/ma, que ha anuuciatloclfill del mundo como efecto del c110<luede la lien'a con un cometa.

I NSRD\CI.ONlsS.

---------------------'lll~': a.,\\. il.1l'I.'lIlilt&1J

C:Ul'.l'O ..ICA,

....

RAJO EJ. PUNTO 1m VIS'fA POLl1'ICO 1.80ClAL.


[COIl tinulIcioll.)

i A1I! De(I\ii{1;nl!selI([ul todo!! los (lile sientan

at'del' en Sil peeho la llama del amor pnt'rill, i


gccnse COIIla esperanza de que cn mejol<es dias
halH' de tlesempeiiar' la jcnte de nuelltra raza
un papel impol't.ailte en la l'eorgallizacion de esos
puehlos <!lC hoi parecen tangl<llOrles, tan vigoro.:.
sos, i en ellya compal'Ueion, pucshiS nosotl'OS,
paJ'eeemos ta n pe<llcitos. No estemos por mas
tiempo con(ll'na<1os a entcnder el patl'iolismo al
rcvs, i a l'ol'l1Ial'nos ideas equivoelldas de la Ii;'
hel'tnd, del pl'o{.';reso,dela ilus\l'aciol1{de la ir\llependcncia, del gohiCl'II0 i de enatito nos importaha eOllor:CI' hiell para apliem'lo del>idalncnte.
rOl'qlll~ enl iu(lase quc 110 quedaremos justifica~
dos CII In opillillll de los extl'aios ni antc eltril>unal d~ la hisloria, fl,lientras no ascvCI'emos que
fuimos HOl'pl'clI(lidos un dia con el ruido de lanien!nhles discusiones, Pl'ovocadas pOl'los pal'\idal'os de la lih<'I'lnd relijiosll, 1'00'los cnemigosdc
la unidad catlica, disen,oncs qne repugnaba la
nacion cspa'1lI1a, 11I'otcs!:wllo cOlltra ellas con toda enel'j n, N o tuedaremos j uslificados, 110,
mieulras 110se sepa ljtlelos bucllos i leales espallOles se a\'cl'gollzarall de estos dchates, i mientras
110se di!?;aquc 105advC!'stll'i05de la uuidad catlica 110cra 11los /i1<sofos,los pollieos, las cmincncias dc IIl1eslro pals j pOl'que tl'ste idea se formaria de la Espa'1a i tic su culL'll'a, si se sospechara
qne lIucstl'os grandes homhrcsestllban
de acuCl'dopnl'u <ue se cumpliel'a el deshno dc esta gl'an
nacioll, pal'a reLardal', ya (Iue no puode ser impedh', el fullll'o ellgranllecimielllo dc lIucsh'a patria,
ell el porvenil' mas o menos lejallo (Iue le scilala
la Pro\'i(leneia.
No tC.n1amos SUelll11bir en esta prueba; qne
nadie la juzgue temeraria.
Apartemos los ojos
de nue,;ll'a actual posh'acion, i asi veremos qne
esle puehlo que hoi marcha a la zaga, l'cdncido
al papel de imiLadOl', conserva su carcter orijiuul; indieio seguro, infalihle, de la iniciativa que
Ic corl'cs[l<Htlle ell la reorgallizacion futura de la
I~nropa i del m\Hlllo, cuyo papel hll desempeitado
ya con taula gloria en los pasados siglos. Qu
importa quc la TIusia pl'cponJcre hoi en el Asia
del Node, los EstadoR Unidos en la America.
la [n9;htelTa en parle de Arriea i AmCi'iea, extclI(Hendo Sll podCl' por los marcs de la In<1ia? NnoCll el pOl'Yellil'en In \'lla de los puehlos ha sido un
mero Il'asllllto de lo pasado; ila fllerza material,
las instilnciolles poHtiens,el impel'io qne se cjcl'ce
ell los marcs i en los mcrcados del mundo desa'pat'Ceet'<ll, como ya oh'as veces ha sucedido, al
impulso de las naciones catlicas, que van a llenal' cl vaco de la obra pcrdurahle de la ciyiliza,cioll e1'stiana, Nosotl'os j'cmos un dia a consltuj o a rendil' hurbal'as o esclavas naciollalida!lcs, ell donde liada pudieron bacer los falsos
:Ipstolcs del E\'alljelio; porque su doctrina herliea, ell parte desgnjada del l'bul de la unidad
Ol'todoja, en parte adicionada con la caprichosa
miscelunca de sus propias opiniones, cat'ece de
las eondicones que son n~as nccesarias pal'a civilizar i convCl'tir.

-,----------IMPRENTA

DE R~"illmNAL.

Este libro fue digitalizado por la Biblioteca Luis ngel Arango del Banco de la Repblica, Colombia.

[ContinuarA.)

You might also like