Ezoteryka

Ezoteryka
Ezoteryzm, ezoteryka wiedza dostpna jedynie dla osb uprzywilejowanych, dowiadczonych lub takich, ktre
przeszy inicjacj. Ezoteryka zajmuje si w szczeglnoci rozwojem duchowym. Jest to tzw. wiedza tajemna (ac.
scientia occulta - okultyzm), czyli przeznaczona tylko dla grona osb wtajemniczonych - wybracw.
Ezoteryzm uprawia inne postrzeganie rzeczywistoci, bardziej otwarte, rozwj duchowy, porusza tematy duchowe
lub odrzucane przez nauk. Treci s na og otoczone atmosfer tajemnicy, przekazw ze staroytnoci, guru o
nadnaturalnych mocach, itp., s odczuwalne w sposb pozazmysowy.
W latach 90. XX wieku termin ezoteryka, zamiast wiedzy tajemnej, zacz oznacza co wrcz przeciwnego dziedzin gospodarki, cieszc si znaczn popularnoci.
Uwaga: wok poj ezoteryzm, ezoteryka naroso wspczenie wiele nieporozumie i bywa, e stosowane s do
nazwania rzeczy lub zjawisk nieznanych, niezbadanych, niezrozumiaych.

Etymologia
Ezoteryka to sowo i idea powstae w XIX wieku, a po raz pierwszy uyte jako lsotrisme w pracy Histoire
critique du gnosticisme et de ses influences w roku 1828 (Jacques Matter (1791-1864). Tu po tym Eliphas Levi
(1810-1875) rozpowszechni uycie sw "ezoteryka" oraz "okultyzm". Terminy te stay si modne gwnie jednak
za spraw Heleny Pietrownej Bawatskiej (1831-1891) i innych czonkw Towarzystwa Teozoficznego, ktrzy
uywali ich w ostatniej wiartce XIX wieku i na pocztku XX. Ezoteryka odnosi si do rzeczy tajemnych, zwaszcza
takich, ktre s lub byy trzymane w tajemnicy w obawie przed przeladowaniami i niezrozumieniem przez innych, a
take w celu niedopuszczenia do ich zego uycia przez osoby niepowoane.
Okrelenie ezoteryczny pojawio si w staroytnej Grecji w okresie panowania cesarstwa rzymskiego. Pochodzi od
greckiego sowa esterikos, od estero (es: "wewntrz"). Sowo to oznacza wszystko, co jest "wewntrzne".
Przeciwiestwem dla ezoteryczny jest okrelenie egzoteryczny, od greckiego eksterikos, od ekstero (eks: "na
zewntrz").
Platon (427-347 p.n.e.) w swoim dialogu Alcybiades (ok. 390 p.n.e.) uywa wyraenia ta es oznaczajcego "rzeczy
wewntrzne", za w dialogu Teeteto (ok. 360 p.n.e.) uywa ta eks co oznacza rzeczy zewntrzne.
Prawdopodobnie pierwsze wystpienie przymiotnika esterikos odnale mona w pracy Lucjana z Samosaty (ok.
AD 120-180) pod tytuem "The Auction of Lives", 26 (nazywan take "The Auction of the Philosophical
Schools"), ktra napisana bya ok. roku 166.
Pojcie ezoteryzm pokrywa si gwnie z okultyzmem oznaczajcym "wiedz ukryt". Jednake w XX wieku wielu
ezoterystw unikao nazywania siebie okultystami z powodu negatywnego zabarwienia jakie sowu temu
przypisywano ze wzgldu na przypuszczenia, e okultyzm wie si magi lub oddawaniem czci diabu. Z tego
samego powodu wielu chrzecijaskich adwersarzy stosuje wzgldem ezoteryzmu wanie okrelenie "okultyzm".
Duo wsplnego ma ezoteryzm z mistycyzmem, jednak wiele tradycji mistycznych nie prbuje wprowadza
dodatkowej wiedzy duchowej, koncentrujc si raczej na skupieniu uwagi osoby wierzcej czy modlcej si na
obiekcie kultu.
Rwnie New Age ma wiele wsplnego z wieloma tradycjami ezoterycznymi. Wielu ezoterykw odrzuca jednak
przypinane im czsto na si okrelenie "New Age", zwykle ze wzgldu na to, i odrzucaj oni wiele elementw tej
filozofii i nie chc by z ni kojarzeni.

Ezoteryka

Zakres
Wiele ruchw religijnych na caym wiecie twierdzi, i posiada wysz, bardziej prawdziw i lepsz interpretacj
szerszej religii, ktrej oni s czci. To, czy maj racj, jest zwykle spraw dyskusyjn i kontrowersyjn.
Ezoteryzm zwykle koncentruje si na osobistym owieceniu i wewntrznych praktykach duchowych, za religie
zorganizowane czy egzoteryzm skupia si na wsplnych praktykach i rytuaach, a take na prawach ktre rzdz
spoecznoci. Pomimo tego take ezoteryzm zawiera tradycje, instytucje i inne publiczne aspekty.
W wikszoci znanych religii rozrni mona sfery egzoteryczne (zewntrzne) i ezoteryczne (wewntrzne). Sfera
egzoteryczna - to struktury instytucjonalne, pisma kanoniczne, utrwalone dogmaty i rytuay itp. Maj one wpyw na
ca spoeczno wiernych. Sfer ezoteryczn tworzy niewielka stosunkowo grupa (lub wicej grup) osb gbiej i
bardziej intensywnie zaangaowanych w ycie duchowe. Ludzie ci poszukuj nauk i metod prowadzcych do
gbokich przemian wewntrznych (a przynajmniej do niezwykych dowiadcze). Czsto relacje pomidzy
spoecznoci egzoteryczn a grup (lub grupami) ezoterycznymi s napite, gdy (ezoteryczny) mistycyzm moe
atwo zosta uznany za herezj, zagraajc (egzoterycznej) ortodoksji.
Przykady ruchw ezoterycznych w wielkich religiach:
gnostycyzm w chrzecijastwie
sufizm w islamie
tantryzm w hinduizmie

Szkoy ezoteryczne
Nie da si w jednym zdaniu okreli, czego nauczaj wszystkie grupy czy szkoy ezoteryczne, poniewa jest ich zbyt
duo, a ich pogldy czsto nawet sprzeczne. Niektre z nich przedstawiono poniej:
Gnostycyzm naucza, i ten wiat nie jest naszym prawdziwym domem - e gdy przejrzymy przez iluzj i
zrozumiemy nasz prawdziw natur, bdziemy mogli std uciec i powrci do wiata duchowego.
Hermetyzm, wczajc w to take astrologi, opiera si na zaoeniu, e dusza i kosmos s w jaki tajemniczy sposb
ze sob powizane. "Jak na grze, tak i na dole".
Masoneria i niektre formy alchemii uywaj symbolicznych sposobw, by pomc praktykantom w ich deniu do
stania si lepszymi, czego celem jest pogbianie swoich zalet i zblianie si ku boskoci.
Teozofia i jej odamy nauczaj, i istniej "ukryci mistrzowie", ktrzy kieruj rozwojem duchowym ludzkoci. Jeli
chcemy, moemy aktywnie wspomaga ich w tej pracy.
Spirytualizm kadzie nacisk na bezporednie dowiadczenia ycia pozagrobowego poprzez kontakty z duchami.
Czwarta droga to pogld, e ludzie normalnie funkcjonuj jak automaty, ktre jednak mog si przebudzi dziki
specjalnym praktykom, ktre wytrzsaj nas z normalnych, otumaniajcych umys nawykw.
Psychologia Junga szuka sposobw na zintegrowanie rnych dualnoci i przeciwnoci w psyche pacjenta poprzez
uycie mitw, snw i wizji.
Najwaniejsz jednak czci ezoteryzmu, pomijajc te wspomniane powyej, jest ch odkrywania nieznanego,
ktra sprawiaa, i wielu ludzi poprzez wieki szukao odpowiedzi na drczce ich pytania .

Ezoteryka

Tradycje
Wiele grup i szk naucza tradycji i filozofii ezoterycznych, oto niektre przykady:

alchemia
astrologia
chrzecijaski anarchizm
Georgij Gurdijew
hermetyzm
joga
kabaa
Ordo Templi Orientis (OTO)
rastafarianizm
rokrzy
thelema
teozofia
wolnomularstwo (masoneria)

Ezoteryzm w kulturze popularnej

Powie Harry Potter autorstwa J.K. Rowling zawiera wiele odnonikw do tradycji ezoterycznej, jak np. "kamie
filozoficzny" z pierwszej ksiki z serii.
Nowela Paulo Coelho Alchemik zawiera duchow interpretacj alchemii (nie zostaa ona jednak wymylona, a
jedynie opisana przez Coelho).
Umberto Eco pisze ksiki z wtkami ezoterycznymi, zwaszcza satyryczn Wahado Foucaulta.
W powieci Dana Browna Kod Leonarda da Vinci wystpuje staroytne, tajne stowarzyszenie "Zakon Syjonu"
(Priory of Sion), ktrego celem jest przechowywanie sekretw dotyczcych Jezusa Chrystusa i dynastii
Merowingw.

Przypisy

rda i autorzy artykuu

rda i autorzy artykuu

Ezoteryka rdo: http://pl.wikipedia.org/w/index.php?oldid=39838727 Autorzy: A., Adhe, Adren, Allgau, Ananael, AndrzejCC, Angesurlaterre, Arturek28, Beau, Beno, Blackfish, Bon
presage, Bpskiba, Bulwersator, Edk, Egon, Ejdzej, Entereczek, Gdarin, Golonqa, Hoa binh, Humanista, Ivellios1988, Jaceknow, Jersz, Korbik, Krzysiu, Lb.at.wiki, Lcamtuf, Lukasz Lukomski,
Maire, Majdom, Mathel, Matis99, Messiash, Monopol, Mordercabezserca, Mrug, Msyslo, Nazcain, Niezywy, Olaf, Paterm, PaweMM, Piastu, Pioter csb, Polimerek, Qu3a, RealSyco, Robsuper,
Rokamadour, Roo72, Simisti, SpiderMum, Stepa, Stv, Szybork, Tobek, Witoldmich, Wpedzich, Yaevin, Yarek shalom, Zbikru, 64 anonimowych edycji

Licencja
Creative Commons Attribution-Share Alike 3.0
//creativecommons.org/licenses/by-sa/3.0/