Zadania zwizane ze stechiometri reakcji z udziaem wglowodorw

Obliczenia zwizane ze stechiometri reakcji przebiegajcych z udziaem wglowodorw

Wglowodory nasycone (alkany)
Znajomo reakcji spalania, podstawiania i otrzymywania alkanw wykorzystywana jest w zadaniu
1, zadaniu 2 i zadaniu 3.
Zadania 1 i 2 s przykadami zada z wykorzystaniem prostych oblicze stechiometrycznych.
Celowo umieszczone s one na pocztku tego tematu, poniewa ich rozwizanie obrazuje sposb
postpowania, ktry wykorzystywany jest przy kolejnych zadaniach.
Zadanie 3 jest ju zadaniem trudniejszym, przeznaczonym do rozwizywania w klasach o zakresie
rozszerzonym.
Wglowodory nienasycone (alkeny i alkiny)
Zadania zwizane z alkenami i alkinami (zadanie 4, zadanie 5 i zadanie 6) umieci mona w
jednym podrozdziale, poniewa te dwie grupy zwizkw ulegaj reakcjom przyczania. Na
lekcjach chemii w liceum szczegowo omawia si waciwoci chemiczne alkenw, natomiast dla
alkinw podaje si przykady reakcji bazujc na uprzednio zdobytych wiadomociach.
Przedstawione w tym artykule zadanie 5 ilustruje jak mona ustali wzr substancji na podstawie
obliczenia stechiometrycznego. Opisana za reakcja jest przykadem reakcji eliminacji.
Nastpne zadanie - zadanie 6 - jest przykadem zadania trudniejszego wymagajcego od ucznia
ugruntowanej wiedzy chemicznej. Ucze musi dobrze zna waciwoci chemiczne alkenw,
wiedzie, e ulegaj one reakcji utlenienia, musi sam napisa produkty opisanej w zadaniu reakcji,
a ponadto dobra wspczynniki najlepiej poprzez bilans elektronowy. Nauczyciel moe
wykorzysta takie zadanie na lekcji powtrkowej lub sprawdzajcej wiadomoci uczniw.
Wglowodory aromatyczne
Do zada z tego tematu nale: zadanie 7 i zadanie 8. W zadaniu 8 celowo zostao uyte rwnanie
reakcji wykorzystujce wzory sumaryczne reagentw. Taki sposb rozwizania sprawia, e zadanie
to mona wykorzysta w zakresie podstawowym. Uczniom ksztaccym si w zakresie
rozszerzonym mona w zadaniu tym dodatkowo zada pytanie, o miejsce w ktre podstawiaj si
grupy nitrowe.

Zadanie 1 (P)
Oblicz objto powietrza niezbdn do cakowitego spalenia 1m metanu. Przyjmij, e powietrze
zawiera 20% objtociowych tlenu.
Rozwizanie:
Na podstawie rwnania reakcji obliczamy objto tlenu potrzebn do spalenia 1m metanu.
Korzystamy z prawa Avogadra (stosunek objtociowy gazw odmierzonych w tych samych
warunkach jest rwny stosunkowi molowemu):

Odpowied:
Poniewa powietrze zawiera 20% objtociowych tlenu, to 2m tlenu zawartych jest w 10m
powietrza.
Zadanie 2 (P)
a. Ile dm chloru przereaguje z 24 g metanu, jeeli w wyniku reakcji ma powsta chlorometan?
b. Jaka bdzie objto otrzymanego chlorometanu w warunkach normalnych?
Rozwizanie:
a. Piszemy rwnanie zachodzcej reakcji podstawiania, a nastpnie ukadamy proporcj
wypisujc wielkoci dane i szukane oraz stosunek stechiometryczny podkrelonych
substancji w takich samych jednostkach jak w treci zadania. Reakcja zachodzi zgodnie z
rwnaniem:

Odpowied:
a.
b. Z rwnania reakcji wynika, e reagenty pozostaj do siebie w stosunku molowym 1:1:1:1, a
wic na podstawie przytaczanego ju prawa Avogadra objto otrzymanego chlorometanu
jest rwna objtoci chloru i wynosi 33,6 dm.

Zadanie 3 (R)
Jaka objto metanu wydzieli si podczas reakcji 80 g wgliku glinu, zawierajcego 10%
zanieczyszcze, z kwasem solnym?
Rozwizanie:
Obliczamy mas czystego Al4C3 w 80 g mieszaniny:

Na podstawie rwnania reakcji obliczamy objto metanu (V):

Odpowied:
Wydzielony metan zajmuje objto 33,6 dm.
Zadanie 4 (P)
56 cm mieszaniny metanu i etenu przyczyo chlorowodr zawarty w 20cm jego roztworu o
steniu 0,1 mol/dm. Podaj objtociowy skad tej mieszaniny.
Rozwizanie:
Obliczamy ilo moli chlorowodoru zawartego w mieszaninie:

Na podstawie rwnania reakcji przyczania, ktrej ulega tylko eten obliczamy jego objto w
mieszaninie:

Obliczamy objtociowy skad procentowy mieszaniny:

Odpowied:
Mieszanina zawiera 80% objtociowych etenu i 20% metanu.
Zadanie 5 (P)
W reakcji katalitycznego odwodnienia z 3 g alkoholu jednowodorotlenowego otrzymano 2,1 g
alkenu. Ustal jego mas molow i wzr sumaryczny.
Rozwizanie:
Wzr szukanego alkenu zapisujemy jako: CnH2n i na podstawie obliczenia stechiometrycznego
wyznaczamy n:

Odpowied:
Szukany alken ma wzr sumaryczny C3H6, a jego masa wynosi 42g/mol.
Zadanie 6 (R)
Etylen reaguje z obojtnym roztworem nadmanganianu potasu, redukujc go do dwutlenku
manganu. Obliczy, jaka objto 0,1-molowego roztworu nadmanganianu potasu przereaguje z
50cm etylenu?
Rozwizanie:

Piszemy rwnanie reakcji, dobieramy wspczynniki poprzez bilans elektronowy, a nastpnie

obliczamy ilo moli KMnO4 jaka wemie udzia w reakcji:

Obliczamy objto 0,1-molowego roztworu KMnO4, zawierajc obliczon ilo moli:

Odpowied:

Zadanie 7 (P)
Oblicz, jaka objto acetylenu ulega polimeryzacji, skoro otrzymano 2,6 g benzenu.
Rozwizanie:
Jednym ze sposobw otrzymywania benzenu jest reakcja cyklicznej polimeryzacji (tzw.
trimeryzacji) acetylenu. Piszemy rwnanie zachodzcej reakcji i postpujemy jak we wszystkich
obliczeniach stechiometrycznych:

Odpowied:

Zadanie 8 (P)
Si wybuchu bomby atomowej, jak zrzucono na Hiroszim, okrela si jako rwnowan
wybuchowi 20kt trotylu (trinitrotoluenu). Z jakiej iloci toluenu mona uzyska t ilo trotylu?
Rozwizanie:
Obliczamy masy molowe toluenu i trotylu:

Ukadamy rwnanie reakcji:

Odpowied: