EGZAMIN MATURALNY

W ROKU SZKOLNYM 2014/2015

FORMUA OD 2015
(NOWA MATURA)

JZYK POLSKI
POZIOM PODSTAWOWY

ZASADY OCENIANIA ROZWIZA ZADA

ARKUSZ MPO-P1

MAJ 2015

Uwaga: akceptowane s wszystkie odpowiedzi merytorycznie poprawne speniajce warunki

zadania.
Zadanie 1.1. (01)
Wymagania oglne
I. Odbir wypowiedzi i wykorzystanie
zawartych w nich informacji.
II. Analiza i interpretacja tekstw kultury.
III Tworzenie wypowiedzi.

Wymagania szczegowe
Zdajcy:
1.1) odczytuje sens caego tekstu
1.4) rozpoznaje zastosowane w tekcie
rodki jzykowe i ich funkcje.
2.5) Zdajcy omawia funkcje elementw
konstrukcyjnych utworu (tytuu)
[gimnazjum].
1.7) Zdajcy wykonuje rne dziaania na
tekcie cudzym (parafrazuje).

Przykadowe odpowiedzi
Jakie s mody jzykowe?
Jakie trendy w jzyku moemy zaobserwowa?
Popularne tendencje w mowie.
Schemat punktowania
1 p. poprawne przeksztacenie tytuu.
0 p. odpowied bdna LUB brak odpowiedzi.
Uwaga: przeksztacony tytu nie moe zawiera metafory.
Zadanie 1.2. (02)
I. Odbir wypowiedzi i wykorzystanie
zawartych w nich informacji.

Zdajcy:
1.1) odczytuje sens fragmentw
1.9) rozpoznaje manipulacj jzykow
3.1) analizuje i definiuje znaczenia sw.

Przykadowe odpowiedzi
Podobiestwo:

perswazja i manipulacja oddziauj na odbiorc

obie s nastawione na skuteczno

obu mona si nauczy

Rnica:

perswazja jest jawna/widoczna, a manipulacja ukryta

perswazja jest blisza funkcjonalnoci, manipulacja atrakcyjnoci

perswazja dowodzi, manipulacja zwodzi

Schemat punktowania
2 p. waciwe okrelenie podobiestwa oraz rnicy midzy perswazj i manipulacj.
1 p. waciwe okrelenie podobiestwa LUB rnicy midzy perswazj i manipulacj.
0 p. odpowied niepena LUB bdna, LUB brak odpowiedzi.

Strona 2 z 18

Zadanie 1.3. (01)

I. Odbir wypowiedzi
i wykorzystanie zawartych w nich
informacji.

Zdajcy:
1.1) odczytuje sens fragmentw
1.2) odczytuje zawarte w odbieranych tekstach
informacje zarwno jawne, jak i ukryte
1.3) rozpoznaje typ nadawcy tekstu.

Przykadowe odpowiedzi
Autor przestrzega tabu jzykowego, poniewa nie poda przykadw wulgaryzmw, gdy
nie powinno si ich uywa w publicznej wypowiedzi.
O przestrzeganiu tabu wiadczy to, e autor nie przeprasza za brak przykadw
wulgaryzmw (sugeruje, e przeprosi powinien, gdyby je poda).
Schemat punktowania
1 p. poprawna odpowied.
0 p. odpowied bdna LUB brak odpowiedzi.
Zadanie 1.4. (02)
I. Odbir wypowiedzi i wykorzystanie
zawartych w nich informacji.

Zdajcy:
1.1) odczytuje sens caego tekstu [] oraz
wydzielonych przez siebie fragmentw.
1.5) wyrnia argumenty, kluczowe pojcia
i twierdzenia w tekcie argumentacyjnym.

Przykadowe odpowiedzi
Tendencja 1. funkcjonalizacja/nastawienie na skuteczno.
Przykady wiara w moliwo nauczenia si skutecznego mwienia/ liczne szkolenia,
zmiana nastawienia odbiorcw/ zgoda na nieetyczne formy przekazu/
manipulacj, autokreacj itp., docenianie/oczekiwanie profesjonalnego
mwienia.
Tendencja 2. nastawienie na atrakcyjno.
Przykady dostosowanie jzyka do oczekiwa odbiorcy, szerzenie si egzaltacji, przesady
w mwieniu, naruszanie tabu jzykowego.
Schemat punktowania
2 p. podanie obu tendencji oraz dwch przykadw kadej z nich.
1 p. podanie jednej tendencji ORAZ jej dwch przykadw.
0 p. odpowiedzi bdne LUB brak odpowiedzi.

Strona 3 z 18

Zadanie 1.5. (02)

I. Odbir wypowiedzi i wykorzystanie
zawartych w nich informacji.

Zdajcy:
1.1) odczytuje sens caego tekstu oraz
wydzielonych [] fragmentw
1.5) wyrnia [] kluczowe []
twierdzenia w tekcie argumentacyjnym.

Przykadowe odpowiedzi
a) Rnica: nastawienie na skuteczno jest bardziej powanym traktowaniem jzyka ni
nastawienie na atrakcyjno.
b) Najwaniejszy skutek: obie tendencje s coraz silniejsze/ bardziej zauwaane/ powszechnie
akceptowane.
Schemat punktowania
2 p. sformuowanie wniosku dotyczcego rnicy midzy tendencjami ORAZ ich
najwaniejszego skutku.
1 p. sformuowanie wniosku dotyczcego rnicy midzy tendencjami LUB ich
najwaniejszego skutku.
0 p. odpowied bdna LUB brak odpowiedzi.
Zadanie 1.6. (01)

I. Odbir wypowiedzi i wykorzystanie

zawartych w nich informacji.

III Tworzenie wypowiedzi.

Zdajcy:
1.2) odczytuje zawarte w odbieranych
tekstach informacje
3.1) analizuje i definiuje znaczenia sw
3.3) dostrzega wspczesne zmiany modelu
komunikacji jzykowej.
1.7) Zdajcy wykonuje rne dziaania na
tekcie cudzym (parafrazuje).

Przykadowe odpowiedzi
Ten twrczy reyser zatrudni wielkich aktorw, wic czekamy na nowy wybitny film/
przebj kinowy.
Pomysowy reyser zatrudni same gwiazdy, wic czekamy na nowy hit.
Schemat punktowania
1 p. przeksztacenie zdania przez zastpienie (a nie opuszczenie) trzech wyrazw:
kreatywny, supergwiazdy, megahit.
0 p. odpowied niepena LUB bdna, LUB brak odpowiedzi.

Strona 4 z 18

Zadanie 1.7. (03)

I. Odbir wypowiedzi i wykorzystanie
zawartych w nich informacji.

1.5) Zdajcy wyrnia argumenty, kluczowe

pojcia i twierdzenia w tekcie
argumentacyjnym, dokonuje jego
logicznego streszczenia.

Przykadowa odpowied
Tematem tekstu s modne tendencje we wspczesnej polszczynie. Bralczyk pisze o dwch
z nich, jego zdaniem, najwaniejszych. S to: nastawienie na skuteczno i atrakcyjno
wypowiedzi. Autor podaje przykady rnych zachowa jzykowych w mediach i yciu
publicznym, ktre mog potwierdza istnienie tych tendencji, takie jak egzaltacja i przesada
czy przeamywanie tabu jzykowego. W podsumowaniu czytamy o spoecznej zgodzie na
takie zachowania.
[3 p.]
Schemat punktowania
3 p. Ze streszczenia wynika, jaki jest temat tekstu i co na ten temat powiedziano w tekcie;
adekwatny poziom uoglnienia, streszczenie logicznie spjne, waciwa liczba sw.
2 p. Ze streszczenia wynika, jaki jest temat tekstu i co na ten temat powiedziano w tekcie
ALE zaburzenia dotyczce poziomu uoglnienia LUB logicznej spjnoci streszczenia.
1 p. Ze streszczenia wynika, jaki jest temat tekstu i co na ten temat powiedziano w tekcie;
ALE zaburzenia dotyczce poziomu uoglnienia ORAZ logicznej spjnoci
streszczenia.
0 p. odpowied bdna LUB brak odpowiedzi.

Zadanie 2.1. (01)

I. Odbir wypowiedzi i wykorzystanie

zawartych w nich informacji.

Zdajcy:
1.1) odczytuje sens caego tekstu oraz
wydzielonych przez siebie fragmentw, []
potrafi objani ich sens [] na tle caoci
1.2) odczytuje zawarte w odbieranych
tekstach informacje
1.5) wyrnia argumenty, kluczowe pojcia
i twierdzenia w tekcie argumentacyjnym.

Przykadowe odpowiedzi
Wada czytania nowych ksiek: poczucie niepewnoci; nieufno.
Wada czytania tych samych ksiek: mniej poznaje si nowych ksiek.
Schemat punktowania
1 p. podanie wady czytania nowych ksiek ORAZ wady czytania tych samych ksiek.
0 p. odpowied niepena LUB bdna, LUB brak odpowiedzi.

Strona 5 z 18

Zadanie 2.2. (02)

I. Odbir wypowiedzi i wykorzystanie
zawartych w nich informacji.
III Tworzenie wypowiedzi.

1.5) Zdajcy wyrnia argumenty, kluczowe

pojcia i twierdzenia w tekcie
argumentacyjnym.
1.3) Zdajcy formuuje pytania do tekstu
[szkoa podstawowa].

Poprawne odpowiedzi
1 e, 3 f, 7 c
Schemat punktowania
2 p. 3 poprawne przyporzdkowania.
1 p. 2 poprawne przyporzdkowania.
0 p. 1 poprawne przyporzdkowanie LUB brak odpowiedzi.
Zadanie 2.3. (01)

I. Odbir wypowiedzi i wykorzystanie

zawartych w nich informacji.

Zdajcy:
1.1) odczytuje sens caego tekstu
[] oraz wydzielonych przez siebie
fragmentw; potrafi objani ich sens oraz
funkcj na tle caoci
1.4) rozpoznaje funkcj zastosowanych
w tekcie rodkw jzykowych
1.5) wyrnia argumenty, kluczowe pojcia
i twierdzenia w tekcie argumentacyjnym.

Przykadowe odpowiedzi
Przytoczone cytaty potwierdzaj/ ilustruj/ wzmacniaj argumenty autora.
Schemat punktowania
1 p. okrelenie funkcji cytatw w tekcie.
0 p. odpowied bdna LUB brak odpowiedzi.

Strona 6 z 18

Zadanie 2.4. (02)

I Odbir wypowiedzi i wykorzystanie
zawartych w nich informacji.
II Analiza i interpretacja tekstw kultury.

1.1) Zdajcy odczytuje sens caego tekstu

oraz wydzielonych przez siebie fragmentw.
3.1) Zdajcy odbiera teksty kultury na
poziomie dosownym i przenonym
[gimnazjum].

Przykadowe odpowiedzi
acuszek szczcia
poszukiwanie w lekturze inspiracji do wyboru nastpnej
czytanie wielu ksiek w celu odnalezienia tych, do ktrych chce si powraca
Kosmos
og pimiennictwa na wiecie
ogromne zbiory biblioteczne, ktrych nie mona pozna w caoci
przestrze biblioteki, ktra kryje nieskoczon liczb ksiek
Schemat punktowania
2 p. poprawne wyjanienie znaczenia obu metafor.
1 p. poprawne wyjanienie znaczenia jednej metafory.
0 p. odpowied bdna lub brak odpowiedzi.
Zadanie 2.5. (02)
I. Odbir wypowiedzi i wykorzystanie
zawartych w nich informacji.
II. Analiza i interpretacja tekstw kultury.
Zdajcy zna teksty literackie i inne teksty
kultury wskazane przez nauczyciela.

1.1) Zdajcy odczytuje sens caego tekstu

oraz wydzielonych przez siebie fragmentw;
potrafi objani ich sens oraz funkcj na tle
caoci.
3.2) Zdajcy wykorzystuje w interpretacji
konteksty.

a) Poprawna odpowied
Tytu Pan Tadeusz (Epilog)
Autor Adam Mickiewicz
Uwaga: uznaje si odpowiedzi: A. Mickiewicz, Mickiewicz.
Schemat punktowania
1 p. prawidowe podanie tytuu ORAZ nazwiska autora dziea.
0 p. odpowied niepena LUB bdna LUB brak odpowiedzi.

Strona 7 z 18

b) Poprawne rozwizanie
Odpowied: TAK.
Uzasadnienie: Czytelnicy w tekcie Nowickiego szukaj w ksikach tego, o czym marzy
poeta: spokoju, schronienia przed zem wiata, ukojenia w trudnych sytuacjach, poczucia
bezpieczestwa.
Schemat punktowania
1 p. podanie odpowiedzi TAK ORAZ poprawne uzasadnienie.
0 p. odpowied bdna LUB brak odpowiedzi.
Zadanie 3.
Temat 1. Wolna wola czowieka czy siy od niego niezalene co przede wszystkim
decyduje o ludzkim losie? Rozwa problem i uzasadnij swoje zdanie,
odwoujc si do podanego fragmentu Lalki, caego utworu Bolesawa Prusa
oraz innego tekstu kultury. Twoja praca powinna liczy co najmniej 250 sw.
Szczegowe ustalenia dotyczce sposobu oceniania

Przywoywanie losw bohatera musi by funkcjonalne dla argumentacji, nie moe by

prostym streszczaniem utworu.
Zarwno fragment utworu B. Prusa, jak i cao Lalki umoliwiaj formuowanie
rnych tez i argumentw (np. rnica perspektyw narratora i Wokulskiego oraz
kontrast midzy jego fatalistyczn wizj a jego biografi).
Bdy rzeczowe dotyczce lektury oznaczonej gwiazdk i wiadczce o nieznajomoci
tekstu uznaje si za bdy kardynalne, co skutkuje przyznaniem 0 p. za ca prac.

I. Odbir wypowiedzi
i wykorzystanie zawartych w nich
informacji.

II. Analiza i interpretacja tekstw

kultury.

III. Tworzenie wypowiedzi.

Zdajcy:
1.1) odczytuje sens caego tekstu [...]
1.2) [] odczytuje zawarte w odbieranych tekstach
informacje zarwno jawne, jak i ukryte.
Zdajcy:
1.2) okrela problematyk utworu
2.4) rozpoznaje w utworze sposoby kreowania
wiata przedstawionego i bohatera []
3.2) wykorzystuje w interpretacji utworu konteksty
3.3) porwnuje funkcjonowanie tych samych
motyww w rnych utworach literackich.
Zdajcy:
1.1) tworzy duszy tekst pisany [...] (rozprawka)
[...] zgodnie z podstawowymi reguami jego
organizacji, przestrzegajc zasad spjnoci
znaczeniowej i logicznej
1.2) przygotowuje wypowied [...] (wybiera [...]
odpowiedni ukad kompozycyjny, analizuje temat,
wybiera form kompozycyjn, [], dobiera
waciwe sownictwo)
1.3) tworzy samodzieln wypowied
Strona 8 z 18

argumentacyjn wedug podstawowych zasad logiki

i retoryki (stawia tez lub hipotez, dobiera
argumenty, porzdkuje je, hierarchizuje, dokonuje
ich selekcji pod wzgldem uytecznoci
w wypowiedzi, podsumowuje, dobiera przykady
ilustrujce wywd mylowy, przeprowadza
prawidowe wnioskowanie).

Strona 9 z 18

Brak
uzasadnienia
stanowiska

Uzasadnienie
czciowe

12

Uzasadnienie
trafne
i szerokie

18

Uzasadnienie
trafne,
szerokie
i pogbione

Uzasadnienie
trafne,
ale wskie

Uzasadnienie
stanowiska

Bdy
rzeczowe

Nie wicej
ni jeden
bd
rzeczowy

Brak bdw
rzeczowych

Poprawno
rzeczowa

Brak zamysu
kompozycyjnego

Zaburzenia
funkcjonalnoci
kompozycji

Kompozycja
funkcjonalna

Zamys
kompozycyjny

Wypowied
niespjna

Znaczne
zaburzenia
spjnoci

Pena
spjno
wypowiedzi
lub
nieznaczne
zaburzenia
spjnoci

Spjno
lokalna

Styl
niestosowny

Styl
czciowo
stosowny

Styl
stosowny

Styl tekstu

UWAGA
Jeli w kategorii A praca uzyska 0 punktw, egzaminator nie przyznaje punktw w pozostaych kategoriach.
Jeli w kategorii A praca uzyska 3 punkty, a w kategorii B 0 punktw, egzaminator nie przyznaje punktw w pozostaych kategoriach.
Jeli praca skada si z mniej ni 250 sw, egzaminator przyznaje punkty tylko w kategoriach A, B i C.
Pojawienie si rzeczowego bdu kardynalnego dyskwalifikuje prac zdajcy otrzymuje 0 punktw.

Stanowisko jest
nieadekwatne
lub brak
stanowiska

Stanowisko jest
adekwatne
do problemu
podanego
w poleceniu

Stanowisko jest
czciowo
adekwatne
do problemu
podanego
w poleceniu

Sformuowanie
stanowiska
wobec
problemu
podanego
w poleceniu

Kryteria oceny rozprawki

Liczne bdy
race

Liczne bdy
nierace
lub nieliczne
bdy race

Brak bdw
lub nieliczne
bdy
nierace

Poprawno
jzykowa

Liczne
bdy race

Liczne
bdy
nierace
lub nieliczne
bdy race

Zapis
w peni
poprawny
lub nieliczne
bdy
nierace

Poprawno
zapisu

Bd kardynalny to bd rzeczowy wiadczcy o nieznajomoci (1) tekstu kultury, do ktrego odwouje si zdajcy, oraz (2) kontekstu
interpretacyjnego przywoanego przez zdajcego.

C. Poprawno rzeczow ocenia si na podstawie liczby bdw rzeczowych. Pomyki (np. w nazwach wasnych lub datach) niewpywajce na
uzasadnienie stanowiska wobec problemu uwaa si za usterki, a nie bdy rzeczowe.

Uzasadnienie jest:
szerokie, jeli zdajcy trafnie odnis si do wszystkich elementw wskazanych w poleceniu,
wskie, jeli zdajcy trafnie odnis si tylko do niektrych elementw wskazanych w poleceniu (np. nie odnis si do podanego w zadaniu
tekstu lub nie przywoa innego tekstu kultury),
czciowe, jeeli (a) niektrych argumentw nie mona uzna za logicznie poprawne wobec przyjtego stanowiska lub (b) niektre
argumenty s niepoparte przykadami, lub (c) niektre argumenty s wzajemnie sprzeczne.
Wypowied argumentacyjna, w ktrej brak uzasadnienia, nie zawiera logicznie poprawnych argumentw za przyjtym rozwizaniem problemu
lub rozwija myli niezwizane ze stanowiskiem.

B. Uzasadnienie stanowiska jest oceniane ze wzgldu na to, czy jest trafne, czy jest szerokie i czy jest pogbione.
Uzasadnienie nie musi by graficznie wyodrbnion czci rozprawki.
Uzasadnienie:
pogbione to uzasadnienie, w ktrym zdajcy wnikliwie odnis si w rozwiniciu do wszystkich elementw polecenia,
trafne zawiera logicznie poprawne argumenty (czyli stwierdzenia poparte przykadami) za przyjtym rozwizaniem problemu.
Szeroko uzasadnienia ocenia si na podstawie tego, czy zdajcy w swojej wypowiedzi odnis si do wszystkich elementw wskazanych w poleceniu.

Sformuowanie stanowiska bdcego czciowo udan prb odpowiedzi problemu jest skutkiem niepenego zrozumienia problemu lub
niepenego zrozumienia tekstu.
Wypowied argumentacyjna, w ktrej brak stanowiska, moe zawiera jedynie streszczenie tekstu, biografi autora itp. lub rozwija myli
niezwizane z poleceniem.
Sformuowanie stanowiska nie musi stanowi wyodrbnionej czci rozprawki.

Adekwatno to odpowiednio (zgodno, wspmierno) stanowiska i problemu (zdajcy moe si zgodzi, nie zgodzi, zachowa postaw
ambiwalentn wobec istoty problemu).

A. Sformuowanie stanowiska (np. w postaci tezy lub hipotezy). Zdajcy powinien zrozumie problem postawiony w poleceniu i sformuowa
stanowisko bdce rozwizaniem problemu. Stanowisko jest oceniane ze wzgldu na to, czy jest udan prb odpowiedzi problemu.

Objanienia dotyczce kryteriw oceny rozprawki

G. Poprawno jzykowa oceniana jest ze wzgldu na liczb i wag bdw skadniowych, leksykalnych, sowotwrczych, frazeologicznych,
fleksyjnych i stylistycznych.
Bd stylistyczny to konstrukcja zgodna z norm jzykow, ale niewaciwa w sytuacji, w ktrej powstaje tekst, oraz nieodpowiednia dla stylu,
w jakim tekst jest pisany, np. udziwniona metafora, niefunkcjonalny kolokwializm, wulgaryzm, nieuzasadnione powtrzenie leksykalne lub
skadniowe. Bdw logicznych nie uznaje si za bdy stylistyczne.
H. Poprawno zapisu ocenia si ze wzgldu na liczb bdw ortograficznych i interpunkcyjnych (szacowan odpowiednio do objtoci
tekstu) oraz ich wag (bdy race i nierace). Za bd racy uznaje si bd, ktry polega na naruszeniu oglnej reguy ortograficznej lub
interpunkcyjnej w zapisie sw lub fraz o wysokiej frekwencji. Ewentualne wtpliwoci rozstrzygaj ustalenia Rady Jzyka Polskiego
i klasyfikacja bdw interpunkcyjnych Jerzego Podrackiego.

Styl uznaje si za:

stosowny, jeli zachowana jest zasada decorum (dobr rodkw jzykowych jest celowy i adekwatny do wybranego przez ucznia gatunku
wypowiedzi, sytuacji egzaminacyjnej, tematu i intencji wypowiedzi oraz odmiany pisanej jzyka). Dopuszczalne s drobne, sporadyczne
odstpstwa od stosownoci,
czciowo stosowny, jeli w wypowiedzi zdajcy niefunkcjonalnie czy rne style, nie kontroluje jednolitoci stylu, np. w wypowiedzi
pojawiaj si wyrazy i konstrukcje z jzyka potocznego, nieoficjalnego, wtrty ze stylu urzdowego, nadmierna metaforyka.
Mieszanie rnych stylw wypowiedzi uznaje si za uzasadnione, jeli jest funkcjonalne.
niestosowny, jeli wypowied zawiera np. wulgaryzmy lub ma charakter obraliwy.
Styl wypracowania nie musi by zgodny z upodobaniami stylistycznymi egzaminatora.

F. Styl tekstu ocenia si ze wzgldu na stosowno.

E. Spjno lokaln ocenia si na podstawie zgodnoci logicznej i gramatycznej midzy kolejnymi, znajdujcymi si w bezporednim
ssiedztwie zdaniami w akapitach. Znaczne zaburzenia spjnoci wypowiedzi to np. akapity zbudowane z sekwencji zda niepowizanych ze
sob ani logicznie, ani gramatycznie (potok lunych myli, skojarze).

D. Kompozycja oceniana jest ze wzgldu na funkcjonalno segmentacji i uporzdkowanie tekstu zgodnie z gatunkiem wypowiedzi. Naley
wzi pod uwag, czy w tekcie zostay wyodrbnione jzykowo i graficznie czci pracy oraz akapity niezbdne dla jasnego przedstawienia
stanowiska i uzasadniajcych je argumentw, a take czy wyodrbnione czci i akapity s logicznie oraz konsekwentnie uporzdkowane (bez
luk i zbdnych powtrze).
Kompozycja jest funkcjonalna, jeli podzia tekstu na segmenty (czci) i ich porzdek (ukad) s cile powizane z porzdkiem treci
i realizowanymi w tekcie funkcjami retorycznymi. Odejcie od zasady trjdzielnej kompozycji nie jest bdem, jeli segmentacja jest funkcjonalna.

Temat 2. Zinterpretuj podany utwr. Postaw tez interpretacyjn i uzasadnij j. Twoja

praca powinna liczy co najmniej 250 sw.
Szczegowe ustalenia dotyczce sposobu oceniania

Koncepcja interpretacyjna zdajcego musi by widoczna w pracy, cho nie

musi by wyraona w formie tezy, moe wynika porednio z wywodu.
Przywoany przez zdajcego kontekst powinien by sfunkcjonalizowany
(nawizujcy do tekstu i pogbiajcy koncepcj interpretacyjn). Nie
wystarczy samo jego wskazanie lub hasowe odwoanie si do niego.
Proste odczytanie (parafrazowanie, streszczanie) tekstu danego w zadaniu nie
jest jego interpretacj.
Mona przyzna maksymaln liczb punktw za prac, w ktrej nie zosta
opisany kontrast midzy form a treci.
Zdajcy wybiera obszar analizy, nie ma obowizku dokonania np. analizy
formy/jzyka wiersza.

Strona 13 z 18

Wymagania oglne
I. Odbir wypowiedzi
i wykorzystanie zawartych w nich
informacji.

II. Analiza i interpretacja tekstw

kultury.

III. Tworzenie wypowiedzi.

Wymagania szczegowe
Zdajcy:
1.1) odczytuje sens caego tekstu [...]
1.2) [] odczytuje zawarte w odbieranych tekstach
informacje zarwno jawne, jak i ukryte.
Zdajcy:
1.2) okrela problematyk utworu
2.4) rozpoznaje w utworze sposoby kreowania
wiata przedstawionego i bohatera []
3.2) wykorzystuje w interpretacji utworu konteksty
3.3) porwnuje funkcjonowanie tych samych
motyww w rnych utworach literackich.
Zdajcy:
1.1) tworzy duszy tekst pisany [...] (rozprawka)
[...] zgodnie z podstawowymi reguami jego
organizacji, przestrzegajc zasad spjnoci
znaczeniowej i logicznej
1.2) przygotowuje wypowied [...] (wybiera [...]
odpowiedni ukad kompozycyjny, analizuje temat,
wybiera form kompozycyjn, [], dobiera
waciwe sownictwo)
1.3) tworzy samodzieln wypowied
argumentacyjn wedug podstawowych zasad logiki
i retoryki (stawia tez lub hipotez, dobiera
argumenty, porzdkuje je, hierarchizuje, dokonuje
ich selekcji pod wzgldem uytecznoci
w wypowiedzi, podsumowuje, dobiera przykady
ilustrujce wywd mylowy, przeprowadza
prawidowe wnioskowanie).

Strona 14 z 18

Koncepcja
czciowo
sprzeczna
z utworem

Koncepcja
niesprzeczna
z utworem,
ale niespjna
i/lub obejmujca
w wikszoci
znaczenia
dosowne

Koncepcja
niesprzeczna
z utworem,
spjna
i obejmujca
sensy
niedosowne

Koncepcja
interpretacyjna

10

15

Uzasadnienie
czciowo trafne

Uzasadnienie
trafne, ale
niepogbione

Uzasadnienie
trafne
i pogbione

Uzasadnienie
tezy
interpretacyjnej

Nie wicej
ni jeden
bd
rzeczowy

Brak bdw
rzeczowych

Poprawno
rzeczowa

Zaburzenia
funkcjonalnoci
kompozycji

Kompozycja
funkcjonalna

Zamys
kompozycyjny

Znaczne
zaburzenia
spjnoci

Pena
spjno
wypowiedzi
lub
nieznaczne
zaburzenia
spjnoci

Spjno
lokalna

Styl
czciowo
stosowny

Styl
stosowny

Styl tekstu

Brak koncepcji
Brak trafnych
Bdy
lub koncepcja
argumentw
Brak zamysu
Wypowied
Styl
0 rzeczowe
0 cakowicie
0
0
0
0
0
uzasadniajcych
kompozycyjnego
niespjna
niestosowny
sprzeczna
interpretacj
z utworem
UWAGA
Jeli w kategorii A praca uzyska 0 punktw, egzaminator nie przyznaje punktw w pozostaych kategoriach.
Jeli w kategorii A praca uzyska 2 punkty, a w kategorii B 0 punktw, egzaminator nie przyznaje punktw w pozostaych kategoriach.
Jeli praca skada si z mniej ni 250 sw, egzaminator przyznaje punkty tylko w kategoriach A, B i C.
Pojawienie si rzeczowego bdu kardynalnego dyskwalifikuje prac zdajcy otrzymuje 0 punktw

Kryteria oceny interpretacji utworu poetyckiego

Liczne bdy
race

Liczne bdy
nierace
lub nieliczne
bdy race

Brak bdw
lub nieliczne
bdy
nierace

Poprawno
jzykowa

Liczne bdy
race

Liczne bdy
nierace
lub nieliczne
bdy race

Zapis
w peni
poprawny
lub nieliczne
bdy
nierace

Poprawno
zapisu

Bd kardynalny to bd rzeczowy wiadczcy o nieznajomoci (1) tekstu kultury, do ktrego odwouje si zdajcy, oraz (2) kontekstu
interpretacyjnego przywoanego przez zdajcego.

B. Uzasadnienie interpretacji jest oceniane ze wzgldu na to, czy jest trafne i czy jest pogbione.
Uzasadnienie moe by:
trafne, jeli zawiera wycznie powizane z tekstem argumenty za odczytaniem sensu utworu. Argumenty musz wynika
ze sfunkcjonalizowanej analizy, to znaczy wywodzi si z formy lub/i treci tekstu.
czciowo trafne, jeli w pracy oprcz argumentw niepowizanych z tekstem lub/i niewynikajcych ze sfunkcjonalizowanej analizy
zosta sformuowany przynajmniej jeden argument powizany z tekstem i wynikajcy ze sfunkcjonalizowanej analizy.
pogbione, jeli znajduje potwierdzenie nie tylko w tekcie, ale take w kontekstach (np. biograficznym, historycznoliterackim,
filozoficznym, kulturowym). Ucze powinien cho czciowo rozwin przywoany kontekst, aby uzasadni jego pojawienie si.
niepogbione, gdy zdajcy przywouje argumenty tylko z tekstu albo tylko z kontekstu. Wszystkie argumenty musz by
sfunkcjonalizowane.
C. Poprawno rzeczow ocenia si na podstawie liczby bdw rzeczowych. Pomyki (np. w nazwach wasnych lub datach) niewpywajce na
koncepcj interpretacyjn uwaa si za usterki, a nie bdy rzeczowe.

Koncepcja moe by:

czciowo sprzeczna z utworem, jeli jedynie we fragmentach (lub fragmencie) znajduje potwierdzenie w tekcie.
cakowicie sprzeczna z utworem, jeli nawet we fragmentach (lub fragmencie) nie znajduje potwierdzenia w tekcie.
spjna, gdy obejmuje i czy w cao odszukane przez piszcego sensy utworu.
niespjna, gdy jest fragmentaryczna, tzn. rekonstruuje pojedyncze sensy czstkowe (np. z poszczeglnych strof tekstu) bez wskazania
caociowego sensu utworu, oraz gdy zawiera luno powizane, niepowizane lub wzajemnie wykluczajce si odczytania sensu utworu
(niesprzeczne z interpretowanym utworem).
Brak koncepcji to brak ladw poszukiwania sensu utworu (caociowego i/lub sensw czstkowych) praca nie jest interpretacj,
a np. streszczeniem. Koncepcja interpretacyjna nie musi stanowi wyodrbnionej czci pracy, moe wynika z jej caociowej wymowy.

A. Koncepcja interpretacyjna jest efektem poszukiwania przez zdajcego caociowego sensu utworu, tzn. jest pomysem na jego odczytanie
(wyraonym np. w postaci tezy lub hipotezy interpretacyjnej). Ocenia si j ze wzgldu na to, czy jest niesprzeczna z utworem i czy jest
spjna, a take czy zdajcy dociera do sensw niedosownych interpretowanego utworu, czy czyta go jedynie na poziomie dosownym.

Objanienia dotyczce kryteriw oceny interpretacji utworu poetyckiego

I. Poprawno zapisu ocenia si ze wzgldu na liczb bdw ortograficznych i interpunkcyjnych (szacowan odpowiednio do objtoci tekstu)
oraz ich wag (bdy race i nierace). Za bd racy uznaje si bd, ktry polega na naruszeniu oglnej reguy ortograficznej lub
interpunkcyjnej w zapisie sw lub fraz o wysokiej frekwencji. Ewentualne wtpliwoci rozstrzygaj ustalenia Rady Jzyka Polskiego
i klasyfikacja bdw interpunkcyjnych Jerzego Podrackiego.

Bd stylistyczny to konstrukcja zgodna z norm jzykow, ale niewaciwa w sytuacji, w ktrej powstaje tekst, oraz nieodpowiednia dla stylu,
w jakim tekst jest pisany, np. udziwniona metafora, niefunkcjonalny kolokwializm, wulgaryzm, nieuzasadnione powtrzenie leksykalne lub
skadniowe. Bdw logicznych nie uznaje si za bdy stylistyczne.

Styl uznaje si za:

stosowny, jeli zachowana jest zasada decorum (dobr rodkw jzykowych jest celowy i adekwatny do wybranego przez ucznia gatunku
wypowiedzi, sytuacji egzaminacyjnej, tematu i intencji wypowiedzi oraz odmiany pisanej jzyka). Dopuszcza si drobne, sporadyczne
odstpstwa od stosownoci.
czciowo stosowny dotyczy wypowiedzi, w ktrej zdajcy niefunkcjonalnie czy rne style, nie kontroluje jednolitoci stylu, np.
w wypowiedzi pojawiaj si wyrazy i konstrukcje z jzyka potocznego, nieoficjalnego, wtrty ze stylu urzdowego, nadmierna metaforyka.
Mieszanie rnych stylw wypowiedzi uznaje si za uzasadnione, jeli jest funkcjonalne.
niestosowny, jeli wypowied zawiera np. wulgaryzmy lub ma charakter obraliwy.
Styl wypracowania nie musi by zgodny z upodobaniami stylistycznymi egzaminatora.
G. Poprawno jzykowa oceniana jest ze wzgldu na liczb i wag bdw skadniowych, leksykalnych, sowotwrczych, frazeologicznych,
fleksyjnych i stylistycznych.

F. Styl tekstu ocenia si ze wzgldu na stosowno.

E. Spjno lokaln ocenia si na podstawie zgodnoci logicznej i gramatycznej midzy kolejnymi, znajdujcymi si w bezporednim
ssiedztwie zdaniami w akapitach. Znaczne zaburzenia spjnoci wypowiedzi to np. akapity zbudowane z sekwencji zda niepowizanych
ze sob ani logicznie, ani gramatycznie (potok lunych myli, skojarze).

Kompozycja jest funkcjonalna, jeli podzia tekstu na segmenty (czci) i ich porzdek (ukad) s cile powizane z porzdkiem treci
i realizowanymi w tekcie funkcjami retorycznymi. Odejcie od zasady trjdzielnej kompozycji nie jest bdem, jeli segmentacja jest
funkcjonalna.

D. Kompozycja jest oceniana ze wzgldu na funkcjonalno segmentacji i uporzdkowanie tekstu zgodnie z wybranym przez ucznia
gatunkiem wypowiedzi. Naley wzi pod uwag, czy w tekcie zostay wyodrbnione jzykowo i graficznie czci pracy oraz akapity
niezbdne dla jasnego przedstawienia koncepcji interpretacyjnej i uzasadniajcych j argumentw, a take czy wyodrbnione czci i akapity s
logicznie oraz konsekwentnie uporzdkowane (bez luk i zbdnych powtrze).

INFORMACJA O ZASADACH OCENIANIA PRAC Z JZYKA POLSKIEGO

UCZNIW ZE STWIERDZONYMI DYSFUNKCJAMI
1. W pracy maturalnej z jzyka polskiego autorstwa ucznia, u ktrego stwierdzono
dysleksj i dysortografi, nie naley uwzgldnia w ocenie nastpujcych bdw:
a. zmienionej kolejnoci liter w wyrazach,
b. wstawionych dodatkowo liter w wyrazie, opuszczonych lub przestawionych liter,
c. opuszczonego pocztku lub koca wyrazu,
d. wystpowania w wyrazach gosek dwicznych zamiast bezdwicznych
i odwrotnie,
e. mylenia gosek i i j, gosek nosowych z kocwk fleksyjn, np.: -em,
-om,
f. mylenia przedrostkw z przyimkami, np.: pode szy; bdnego zapisywania
przyimkw z rzeczownikami i przyswkami, np.: wklasie, zachwil, napewno,
g. niewaciwego zapisu spgosek mikkich, np.: rosinie zamiast ronie, skosiny
zamiast skony,
h. pisowni niezgodnej z zasadami ortografii [od uczniw wymaga si dobrej
znajomoci zasad ortografii, co powoduje nadmierne do nich zaufanie
i schematyczne ich stosowanie, np.: startje bo startowa, bdnej pisowni
wyrazw, ktrymi nie rzdz zasady ortograficzne (ktrych pisowni trzeba
zapamita)],
i. bdnego stosowania lun niestosowania znakw interpunkcyjnych.
2. Ucze, u ktrego stwierdzono dysgrafi ma prawo pisa bardzo wolno i stawia
nieksztatne litery, pisa mao czytelnie i poza liniami.
3. Wszystkie inne uchybienia w pracy nie s uzasadnione wymienionymi dysfunkcjami.

Strona 18 z 18