Optyka

w. 1.1.
prawo zaamania wiata- stosunek sinusa kta padania do sinusa kta zaamania jest wielkoci
sta dla danych dwch orodkw i nosi nazw wspczynnika zaamania

c
V
V
n
sin
=n1,2 = 1 = 2 = 2 = 1
sin
V 2 c n1 2
V1
- kt padania
- kt zaamania
c- prdko rozchodzenia si wiata w prni
V1- prdko rozchodzenia si wiata w orodku pierwszym
V2- prdko rozchodzenia si wiata w orodku drugim
n1- bezwzgldny wspczynnik zaamania wiata orodka pierwszego
n2- bezwzgldny wspczynnik zaamania wiata orodka drugiego
cakowite wewntrzne odbicie zjawisko fizyczne polegajce na tym, e wiato padajce na
granic orodka o wyszym wspczynniku zaamania pod ktem wikszym ni kt graniczny, nie
przechodzi do drugiego orodka, lecz ulega cakowitemu odbiciu. Dla kta padania rwnemu ktowi
granicznemu prawo zaamania wiata przyjmuje posta:

c
V 1 V 2 n2
sin graniczny =n1,2= = =
V 2 c n1
V1
Jeeli orodkiem do ktrego wchodzi wiato jest prnia do wtedy:

sin graniczny =

1
n1

refraktometr- przyrzd sucy do pomiaru kta granicznego, a tym samym do wyznaczania

wspczynnika zaamania wiata w roztworze. W refraktometrze Abbego badany roztwr stanowi
warstw pasko rwnoleg, zawart midzy dwoma pryzmatami ze szka. wiato ulega cakowitemu
wewntrznemu odbiciu na granicy roztwr-szko, a odpowiedni ukad optyczny umoliwia pomiar kta
granicznego.

n=bc+ a
n- wspczynnik zaamania wiata w roztworze
c- stenie roztworu
a, b- stae wspczynniki zalene od rodzaju roztworu
wiato widzialne- fale elektromagnetyczne o dugociach fali od 400 do 720 nm. Fala ta rozchodzi si
w prni z prdkoci 300000 km/s. Rozchodzenie si w przestrzeni fal elektromagnetycznych polega
na wzajemnym indukowaniu (wzbudzaniu) pl elektrycznych i magnetycznych.
polaryzacja wiata- porzdkowanie drga wektora elektrycznego, ktre nastpuje po przejciu przez
polaryzator, przejciu przez krysztay dwjomne lub po odbiciu od powierzchni dielektryka. We
wszystkich przypadkach otrzymujemy wiato spolaryzowane liniowo, cakowicie lub czciowo. Stan
polaryzacji witaa mona sprawdzi za pomoc polarymetru.

wiato niespolaryzowane- w wizce tego wiata orientacja pl elektrycznych i magnetycznych w

przestrzeni dla kadej fali jest rna.
wiato spolaryzowane- w wizce tego wiata orientacja pl elektrycznych i magnetycznych w
przestrzeni jest taka sama dla kadej fali.
paszczyzna polaryzacji wiata- paszczyzna wyznaczona w przestrzeni przez kierunek wizki
wiata spolaryzowanego i kierunek drga wektora natenia pola elektrycznego.
aktywno optyczna- zdolno niektrych zwizkw takich jak kwas winowy, roztwr cukru do
skrcania paszczyzny polaryzacji wiata
Prawo Malusa:

J =J 0 cos 2
J- natenie wiata po wyjciu z analizatora
J0- natenie wiata padajcego na analizator
- kt jaki tworz paszczyzny polaryzacji polaryzatora i analizatora
izomeria optyczna- zjawisko wystpowania dwch rnych odmian tej samej substancji , ktrej
czsteczki s swymi lustrzanymi odbiciami.

=kcl
- kt skrcenia paszczyzny polaryzacji
c- stenie roztworu
l- grubo warstwy substancji
k- wspczynnik proporcjonalnoci (zaleny od roztworu)
w. 1.2 i 1.6.
soczewka- proste urzdzenie optyczne skadajce si z dwch powierzchni sferycznych, na ktrych
zachodzi zaamanie wiata. Ze wzgldu na ksztat wyrniamy soczewki:

dwuwypuke
pasko- wypuke
wklso-wypuke
dwuwklse
pasko-wklse
wypuko-wklse

Ze wzgldu na waciwoci optyczne soczewki:

skupiajce
rozpraszajce

ognisko soczewki- punkt na osi soczewki, w ktrym przecinaj si, po przejciu przez soczewk
promienie wietlne padajce na soczewk rwnolegle do jej osi optycznej.
ogniskowa soczewki- odlego rodka soczewki od punktu, w ktrym skupione zostan promienie
wietlne, ktre przed przejciem przez soczewk biegy rwnolegle do jej osi.
Waciwoci soczewki zale od:

promieni krzywizny soczewki (R1, R2)

wspczynnika zaamania wiata materiau, z ktrego wykonano soczewk (n)
wspczynnika zaamania wiata orodka, w ktrym umieszczono soczewk (n0)
porednio od dugoci fali wiata ()

1
n
1 1
=( 1)( + )
f
n0
R 1 R2
Soczewka jest wypuka gdy jej promie krzywizny ma warto dodatni, a wklsa gdy ma on warto
ujemn. Soczewka jest skupiajca, gdy jej ogniskowa jest dodatnia i rozpraszajca gdy jej ogniskowa
jest ujemna. (kiedy n>n0). Jeli umiecimy soczewk skupiajc w wodzie, wtedy n 0>n i staje si ona
soczewk rozpraszajc.
Zdolno skupiajca soczewki wyraon w dioptriach:

1 1
Z = [ =D]
f m

Cechy obrazw powstajcych w soczewce skupiajcej w zalenoci od odlegoci przedmiotu od

soczewki:
X
Y
Cechy
obrazu

X>2f
2f>Y>f
rzeczywisty
odwrcony
pomniejszon
y
X- odlego przedmiotu od soczewki
Y- odlego obrazu od soczewki
f- ogniskowa soczewki
X=
Y=f
punktowy

X=2f
Y=2f
rzeczywisty
odwrcony
rwny

2f>X>f
Y>2f
rzeczywisty
odwrcony
powikszony

X=f
Y=
nie
powstaje

X<f
Y<0
pozorny
prosty
powikszony

Obraz powstajcy w soczewce rozpraszajcej jest zawsze obrazem pozornym, pomniejszonym i prostym
i tworzy si midzy soczewk a jej ogniskiem pozornym.
Rwnanie soczewki:

1 1 1
+ =
X Y f
po przeksztaceniu:

f=

Y X
X +Y

Na ukad optyczny oka skadaj si:

rogwka, komora przednia i tylna

tczwka z otworem renicznym (przysona aperturowa)
soczewka i siatkwka

akomodacja- zjawisko dostosowania si oka do ogldania przedmiotw znajdujcych si w rnych

odlegociach, polegajce na zmianie ksztatu soczewki oka, a wskutek tego zmianie jej ogniskowej i jej
zdolnoci skupiajcej.
dyfrakcja (ugicie fali)- to zjawisko fizyczne zmiany kierunku rozchodzenia si fali na krawdziach
przeszkd oraz w ich pobliu.
interferencja- zjawisko powstawania nowego rozkadu amplitudy fali w wyniku nakadania si dwch
lub wicej fal.

prki interferencyjne- powstaj w miejscach, w ktrych wizki wiata wychodzce z rnych

szczelin spotykaj si w zgodnej fazie.
Waciwoci wiata laserowego:

maa rozbieno wizki- promieniowanie rozchodzi si w jednym wyznaczonym przez o

rezonatora kierunku

monochromatyczno- wski zakres widmowy

spjno- fale elektromagnetyczne rozchodz si z zachowaniem tej samej fazy

Osabienie wizki wiata laserowego:

I =I 0 ed
I- natenie wiata po przejciu przez materia
I0- natenie pierwotne wiata
- wspczynnik ekstynkcji
d- grubo warstwy

w. 1.4.
spektroskopia- zesp metod badawczych fizyki atomowej i jdrowej oraz chemii atomowej
polegajcych na badaniu widm rnego rodzaju. Umoliwia wykrywanie pierwiastkw i zwizkw
chemicznych w badanej prbce w oparciu o charakterystyczne linie w widmie emisyjnym.
widmo- rozkad natenia promieniowania w zalenoci od jego energii, czstotliwoci lub dugoci fali.
Dostarcza informacji o rdle promieniowania (w. emisyjne) lub o orodku przez ktre one przenikao (w.
absorpcyjne).
Widmo emisyjne:

liniowe (gazy i pary w stanie atomowym)

pasmowe (gazy i pary w stanie molekularnym)
cige (ciecze i ciaa stae)

wiato biae- jest wynikiem sumarycznego oddziaywania fal o wszystkich dugociach z zakresu
widzialnego, przepuszczone przez pryzmat ulega rozszczepieniu. Jeli usuniemy z niego jedn z barw
tworzcych to pozostae wiato bdzie miao barw dopeniajc (np. czerwona dla zielonej).

Prawo Bougera- Lamberta/Bougera-Lamberta-Beera:

I =I 0 ed
lub

kcd

I =I 0 e

I0- natenie wiata padajcego

- wspczynnik absorbcji
d- grubo warstwy, przez ktr przeszo wiato
c- stenie roztworu
k- wspczynnik proporcjonalnoci= wspczynnik ekstynkcji
transmisja- informuje jaka cz wiata padajcego zostaa przez dany roztwr przepuszczona.
Wyraa si j w procentach.

T=

I
=ekcd
I0

ekstynkcja- wielko charakteryzujca osabienie wizki wiata przechodzcego przez absorbent.

E=log

I0
1
=log =loge kcd
I
T