Maria Mrukot

KOSMETOLOGIA
RECEPTARIUSZ
Krakw 2006
SPIS TRECI
Kosmetologia
1
Kosmetyka dermatologiczna 2
Budowa skry, wosw, paznokci 7
Starzenie skry
11
Substancje biologicznie czynne 13
Mikrobiologia
17
Wymagania techniczne dla preparatw kosmetycznych 18
Technologia produkcji kosmetykw 20
Technika aerozolowa
24
Preparaty do higieny osobistej
rodki do pielgnacji jamy ustnej 26
Myda toaletowe
33
Dezodoranty
38
Preparaty do golenia
41
Preparaty po goleniu
46
rodki do mycia, pielgnacji i upikszania wosw
Szampony
48
rodki do pielgnacji wosw 56
rodki do ukadania wosw 58
Preparaty do rozjaniania wosw 60
Preparaty do trwaej ondulacji wosw 61
Farby do wosw
63
Prostowanie wosw
69
rodki do pielgnacji skry
Podstawy teoretyczne emulsji 73
Przegld recepturalny
83
Preparaty do opalania
91
Preparaty do rozjaniania skry 93
Olejki do pielgnacji skry 93
Toniki
94
Maski kosmetyczne
95
Peeling
96
Kosmetyka kolorowe 97
Puder
99
Preparaty make-up
101
R na policzki
103
Preparaty do makijau oczu 104
Kredki do warg 105
Preparaty do demakijau 108
Lakier do paznokci
109
Wyroby perfumeryjne 111
Rozwj przemysu kosmetycznego w Polsce 122

Bibliografia

130

Od Autorki...
Kosmetologia jako nauka interdyscyplinarna odgrywa znaczc rol przy opracowywaniu
receptur wyrobw kosmetycznych.
Chemik kosmetolog musi wsppracowa ze specjalistami wielu dziedzin nauki. Dotyczy to
nie tylko receptur ale i technologii wytwarzania oraz rodzaju stosowanych opakowa, gdy
wszystkie te czynniki wpywaj na jako wyrobu.
W kocowym rozdziale przedstawiam rozwj przemysu kosmetycznego na przeomie XIX/XX
wieku, najwikszy rozwj w sensie technologicznym przypada na lata 60 i 70 XX wieku, kiedy
zakady POLLENA wprowadziy do produkcji nowatorskie technologie i nowe wyroby.
Ksika ta jest przeznaczona dla kilku grup odbiorcw: firm kosmetycznych, studentw
rednich i wyszych szk kosmetyki i kosmetologii, praktykujcych kosmetyczek, najczciej
absolwentek tych szk oraz powinna zainteresowa uytkownikw wyrobw kosmetycznych.
Pragn serdecznie podzikowa Panu dr in. Wadysawowi S. Brudowi prezesowi Fabryki
Substancji Zapachowych POLLENA - AROMA, wykadowcy Wyszej Szkoy Zawodowej
Kosmetyki i Pielgnacji Zdrowia w Warszawie za merytoryczn ocen ksiki oraz bardzo
cenne wskazwki dotyczce perfumerii,
Panu mgr in. Jzefowi Szubie dugoletniemu kierownikowi Laboratorium Badawczego
POLLENA URODA za pomoc w opracowaniu technologii produkcji myde,
Pani mgr Magdalenie Tarnawskiej CRODA Polska za udostpnienie literatury fachowej
oraz pomoc techniczn przy opracowywaniu receptur.
Maria Mrukot

KOSMETOLOGIA jest to nauka, ktra pozwala na kompleksowe prowadzenie prac

badawczych przy opracowaniu preparatw kosmetycznych.
KOSMETOLOGIA jest dziedzin interdyscyplinarn, zwizana jest z chemi, biotechnologi,
mikrobiologi, zielarstwem, dermatologi, inynieri materiaow opakowania, aparaturow
urzdzenia do produkcji i konfekcjonowania oraz aparatur specjalistyczn przeznaczona do
bada dermatologiczno aplikacyjnych.
Ju sama wiedza chemika kosmetologa nie wystarczy do opracowania nowego wyrobu. Musi
wsppracowa z wieloma specjalistami, gdy receptura zawiera wiele substancji o rnym
charakterze chemiczno biologicznym. Receptura nie moe by przypadkowym zestawem
surowcw, musi mie udokumentowan skuteczno i warto uytkow potwierdzon
badaniami. Do tego dochodz badania chemiczno mikrobiologiczne i toksykologiczne
surowcw i wyrobu gotowego. Kosmetyk musi by bezpieczny dla uytkownika, stosuje si
tylko te surowce, ktre s zaakceptowane przez Ministerstwo Zdrowia zgodnie z
wymaganiami wiatowymi. List substancji niedopuszczalnych, dopuszczalnych z
ograniczeniami, dopuszczalnych barwnikw, rodkw konserwujcych i promieniochronnych
okrela Dz. Ustaw nr 105, poz. 934, z dnia 12 lipca 2002r. oraz Dz. U. 04. 201. 2064 z dnia 15
wrzenia 2004.
Jednake nie ma takiego kosmetyku, ktry mimo wszechstronnych bada, nie mgby
wywoa uczulenia. Na to skada si wiele czynnikw zewntrznych i osobniczych, a
kosmetyk jest ich ostatnim ogniwem. Alergia jest to reakcja organizmu na okrelone zwizki

chemiczne alergeny. W kosmetykach alergenami mog by: skadniki kompozycji

zapachowej /IFRA okrela, ktre komponenty nie naley stosowa/, barwniki do wosw,
niektre rodki konserwujce, skadniki olejkw eterycznych, niektre substancje
biologicznie czynne /biaka/. Alergie mog by krzyowe, tzn. wywoywane nie przez jeden
preparat, ale jako suma wielu czynnikw. Najczciej wskazuje si na kosmetyk, ktry z racji
stosowania /wieczorem np. nowy krem/ jest tym ostatnim ogniwem acucha. Co nie oznacza,
e tylko on jest zasadniczym alergenem. Osoby o szczeglnie wraliwej skrze nie powinny
stosowa silnie dziaajcych kosmetykw, powinny dba o dobre nawilenie i natuszczenie
skry, preferowane s kosmetyki bezzapachowe. Stosowanie konserwantw jest istotne dla
jakoci mikrobiologicznej produktu. Skadniki receptury s wraliwe na dziaanie
mikroorganizmw, a produkt zakaony jest niebezpieczny dla skry. Oczywicie i w tym
wzgldzie nie mona przesadza i stosowa kilka konserwantw i antyutleniacze, aby
zwikszy okres wanoci do 2 3 lat.
W przypadku lekarstwa jest to moliwe, gdy zawiera przewanie jeden skadnik czynny, w
kosmetykach jest od 10 50 skadnikw w tym oleje rolinne /ulegaj jeczeniu/, ekstrakty
zioowe, substancje biologicznie czynne, ktre s produktami nietrwaymi. Do tego moe
doj do reakcji z opakowaniem i kosmetyk w czasie przechowywania traci swoje zaoone
dziaanie aktywne.
W ostatnich latach wprowadzono do kosmetologii pojcie kosmeceutyki /cosmeceuticals/
czyli preparaty znajdujce si pomidzy kosmetykiem a lekiem. Kosmeceutyki s
przeznaczone do pielgnacji ciaa tak jak kosmetyki, ale mog te wpywa na niektre
funkcje biologiczne skry jak leki. Dziaanie kosmeceutykw polega na spowalnianiu procesu
starzenia, stymulacj syntezy wkien kolagenu i elastyny, rozjanieniu przebarwie,
zuszczanie naskrka.
Kosmetyka dermatologiczna obejmuje szeroko pojt profilaktyk w zakresie pielgnacji
skry bardzo wysuszonej, wraliwej oraz jej ochron. Dermokosmetyki stanowi profilaktyk
przy leczeniu skry suchej, psoriaris, neuroz, egzemy i nadaj si do przemiennego
stosowania po maciach leczniczych. W tych produktach jest wiksze stenie substancji
czynnych, ktre wpywaj na wygadzanie skry i przywrcenie rwnowagi lipidowohydrofilowej: mocznik, omega kwas tuszczowy /olej z ogrecznika, olej wiesiokowy/, d
pantenol, allantoina, bisabolol, fitosterole rolinne - ni w kosmetykach. Preparaty nie
zawieraj barwnikw i substancji zapachowych. Substancje konserwujce niezbdne przy
emulsjach O/W i W/O naley przetestowa dermatologicznie /np. Paraben M, P, A, glukonian
chloroheksydyny/. Produkt niekonserwowany moe atwo ulec zakaeniu /nawet u klientki/,
obecne bakterie tylko pogorsz stan skry. Wany jest dobr bazy kremowej zastosowany
powinien by emulgator, ktry jest uywany w maciach farmaceutycznych. Preferowane s
emulsje typu W/O, gdy faza olejowa jako faza zewntrzna chroni naskrek przed
parowaniem wody.
Skra sucha i wraliwa posiada bardzo cienk warstw lipidow, ktra nie stanowi dobrej
ochrony przed czynnikami zewntrznymi i alergicznymi. Zawarto wody zmniejsza si, gdy
nie jest zatrzymywane przez film lipidowy. Kremy i emulsje pynne maj za zadanie
odbudowa film lipidowy, dlatego wany jest dobr skadnikw fazy olejowej O/W i W/O.
Faza olejowa ma bezporedni wpyw na warstw lipidow naskrka i powinna zawiera
zarwno olej i tuszcze okluzywne /olej parafinowy, wazelina/ jak i oleje rolinne /olej
wiesiokowy, olej z ogrecznika, oliwa z oliwek/, fitosterole rolinne.
Faza wodna zawiera gliceryn / 5 8 % /.
Substancje aktywne
mocznik
podwysza zawarto wody w naskrku
allantoina
przyspiesza regeneracj, zmikcza i usuwa spkania skry,

przyspiesza ziarninowanie uszkodzonej tkanki

d - pantenol

stabilny prekursor witaminy B5/kwas pantotenowy,

dziaa przeciwzapalnie, przyspiesza wzrost
i odnow komrek naskrka i skry waciwej, dziaa
gojco przy uszkodzeniu skry, agodzi podranienia
wywoane przez alergeny. Komrki naskrka potrzebuj
duo tej witaminy do syntezy tzw. koenzymu A
witamina A
retinol, palmitynian witaminy A, retinyl linoleate
/ 0, 3 0, 5 % / - poprawia wilgotno skry /warstwy
rogowej/, wygadza drobne zmarszczki, regeneruje skr
po dziaaniu promieni UV
witamina E
tokoferol, tocopherol acetate / 0, 5 2 % / - chroni przed
wolnymi rodnikami, zmniejsza wraliwo na
promieniowanie UV, poprawia zdolno wizania wody,
podwysza aktywno enzymatyczn w skrze i pomaga
w tworzeniu nowych komrek, powoduje wolniejsze
starzenie si skry
witamina F
zawiera nienasycone kwasy tuszczowe linolowy,
linolenowy, arachidonowy otrzymuje si z olejw
rolinnych
witamina D
kalcyferol wystpuje w naszym organizmie pochodzi
z fotosyntezy zachodzcej w skrze pod wpywem promieni
UV /witamina D3/ jak i z poywienia /witamina D2, D3/.
Witamina D ma wpyw na proliferacj /podzia/
keratynocytw, fibroplastw, wykazuje dziaanie
przeciwzapalne, zastosowanie w kremach
dermatologicznych zawarto wynosi 50 300 j. m.
w jednym gramie
witamina C
kwas L askorbinowy posiada udokumentowane
dziaanie fizjologiczne na skr. Dziaa jako inhibitor
tworzenia melaniny, wspomaga syntez kolagenu
w skrze waciwej, zapobiega tworzeniu si nadtlenkw
lipidw. Kwas askorbinowy nie jest stabilny, stosuje si
ester fosforowy Magnesium ascorbyl phosphate, ktry
hydrolizowany w skrze prze enzymy fosfatazy do kwasu
askorbinowego /tak samo dziaa Sodium ascorbyl
phosphate. Witamina C przyspiesza tworzenie kwasu
hialuronowego, ktry jest odpowiedzialny za budow
spoiwa midzykomrkowego naskrka
ekstrakt lukrecji /Glycyrrhiza glabra/ - zawiera kwas glicyryzynowy
policykliczny trjterpen, jest podobny w dziaaniu do
hydrokortizonu, bez skutkw ubocznych
Aloe Vera
/Aloe barbadensis/ - zawiera witamin A, E, C, z grupy B,
mikroelementy: potas, wap, sd, magnez, elazo, cynk,
mied, enzymy, kwasy organiczne, wielocukry,
proteiny, peptydy, biostimin, cukry proste.
ALOE VERA zapobiega utracie wody
a zdolno przenikania przez skr jest cztery razy, szybsza
ni woda. Dziaa przeciwzapalnie i przeciwdranico.

Substancje tuszczowe
Olej z ogrecznika / Borago officinalis/ - zawiera kwas gamma linolenowy
/ GLA/ 24 25 %, ktry jest prekursorem prostaglandyny o
dziaaniu przeciwzapalnym. Niedobr GLA powoduje, e
skra staje si sucha i traci elastyczno, zanika naturalna
odporno na szkodliwe dziaanie czynnikw zewntrznych.
Regularne stosowanie GLA poprawia i normalizuje
naturalne procesy nawilania.
Olej wiesiokowy /Oenothera biennis/ - zawiera kwas gamma linolenowy
/ GLA/ ok. 10% - dziaa normalizujco na skr, zapobiega
uszczeniu
Fitosterole rolinne - niezmydlona frakcja oleju awokadowego, zawiera
25 30 % fistosteroli: beta sitosterol, stigmasterol,
wzmacnia warstw lipidow naskrka, zapobiega utracie
wody z warstwy rogowej. Fitosterole maj budow
zblion do steroli wystpujcych w sebum i cemencie
midzykomrkowym.
Przy cerze tustej kremy powinny zawiera oleje emollient /zmikszajce/, ktre szybko
wnikaj w skr i nie pozostawiaj filmu tuszczowego.
Wane s w tych kosmetykach substancje czynne: bisabolol alkohol
seskwiterpenowy /wystpuje w rumianku/, dziaa przeciwzapalnie i przeciwpodranieniowo,
d pantenol, kwas salicylowy przyspiesza odnow
naskrka, dziaa przeciwzapalnie,
nawilajco i bakteriostatycznie.
Dziaanie ochronne przed promieniami UV A i UV B wykazuj filtry fizyczne, ktre odbijaj
promienie soneczne mikronizowany tlenek cynku /ZnO/ i dwutlenek tytanu /TiO2/ w iloci
10 18% /SPF 23 50/.
W recepturach dermokosmetykw naley stosowa minimaln ilo surowcw niezbdnych
do utworzenia stabilnego preparatu. Skra sucha potrzebuje substancji, ktre przyspieszaj
regeneracj naskrka i filmu lipidowego.
Przykady recepturalne
Krem nawilajcy - O/W
A/. Cetearyl alcohol / polioksy
etylowany /20/ monostearynian
sorbitanu /Polawax NF/ 10, 0
Olej parafinowy
5, 0
Triglycerides /Crodamol GTCC/
6, 0
Dimethicone /Silol 350/
0, 5
Cetyl Alcohol
B/. Gliceryna

1, 0
3, 0

Konserwant /Phenova/
0, 8
Allantoina
0, 2
d pantelon
0, 5
C/. Witamina E /Tocopherol Acetate/
0, 5
Aloe Vera
2, 0
________
100, 0
Faz A stopi do 75C, faz wodn ogrza do 75 C, poczym doda faz wodn do olejowej,
miesza, chodzi, w temp. 40C doda faz C

Krem ptusty W/O

A/. Sorbitan Isostearate /Crill 6/
3, 0
Microcrystalline Wax /Paracera/
2, 5
Olej parafinowy
16, 0
Euceryna
4, 0
Olej z ogrecznika /olej wiesiokowy/
olej z oliwek
2, 0
Isopropyl Myristate /Crodamol IPM/
3, 0
B/. Gliceryna
3, 0
Konserwant /Phenova/
0, 6
Woda
64, 9
C/. Witamina A
0, 5
Witamina E
0, 5
Faz A stopi do temp. 75C, faz wodn ogrza do 75C, poczym faz wodn powoli przy
mieszaniu doda do fazy olejowej. W temp. 35 40C doda faz C.
Balsam do opalania O/W
A/. Cetomacrogol 1000 BP
/PEG 20 24 cetostearyl ether/
3, 0
Alkohol, cetylowy
5, 0
Olej parafinowy
7, 0
Triglycerides /Cromadol GTCC/
3, 0
Dimethicone
0, 5
B/. Gliceryna
3, 0
Konserwant /Phenowa/
0, 5
Woda
69, 0
C/. Mikronizowana biel cynkowa
7, 0
Faz A stopi i doda do ogrzanej fazy B /75C/, po zmieszaniu faz w temp. 60C dodawa
porcjami faz C.

Balsam po opalaniu O/W

A/. Cetomacrogol 1000 BP
Avocadin /maso Shea/
Alkohol cetylowy
Olej parafinowy
Olej z ogrecznika/oliwa z oliwek/
Dimethicone 350

3, 0
1, 0
4, 0
7, 0
3, 0
0, 5

B/. Gliceryna
Konserwant /Phenova/
Woda
C/. Witamina E
d pantenol
Aloe Vera
__________

3, 0
0, 6
74, 9
0, 5
0, 5
2, 0

100, 0
Technologia jak przy balsamie do opalania, faz C doda w temperaturze
35 40 C.
Budowa skry, wosw, paznokci
Chemik kosmetolog powinien pozna budow skry, wosw i paznokci, gdy pozwoli to na
waciwy dobr surowcw w recepturach opracowanych kosmetykw.
SKRA /cutis/ tworzy powok ogln ciaa. Skada si z trzech warstw:
A/. naskrek /epidermis/ - powierzchniowa warstwa, obejmuje 5 warstw
uoonych od dou do gry:
warstwa podstawna /zwana rozrodcz/ - stratum basale
warstwa kolczysta stratum spinosum
warstwa ziarnista stratum granulosum
warstwa jasna/porednia/ - stratum lucidum
warstwa rogowa stratum corneum
Warstwa podstawna i kolczysta to ywy naskrek, zdolny do czynnoci rozrodczych. W
warstwie podstawnej odbywa si rozmnaanie komrek, przez co naskrek stale si odnawia.
Komrki przesuwaj si do powierzchni, gdzie ulegaj stopniowemu obumieraniu,
rogowaceniu i zuszczeniu.
Warstwa podstawna skada si z warstwy keratynocytw, w ktrych nastpuje proces
wytwarzania biaka keratyny, melanocytw tworzcych barwnik melanin, komrek
Langerhausa biorcych udzia w mechanizmach immunologicznych.
Warstwa kolczysta zbudowana jest z kilku warstw, ktre ulegaj spaszczeniu i przesuwaj si
ku grze. Substancj cementujc komrki jest mieszanina biaek i mukopolisacharydw.
Warstwa rogowa na jej powierzchni znajduje si paszcz lipidowy, ktry ma zasadnicze
znaczenie w utrzymaniu waciwego stanu nawodnienia naskrka. Paszcz lipidowy zawiera
j wydzielany przez gruczoy ojowe, ktry jest zmieszany z lipidami pochodzcymi z
naskrka. Zawiera tuszcze, woski, kwasy tuszczowe, wglowodory, trjglicerydy.
Z wiekiem utrata komrek w naskrku jest szybsza ni wzrost nowych. Skra staje si coraz
ciesza, co prowadzi do powstawania zmarszczek.
B/. Skra waciwa /corium dermis/ - znajduje si pod naskrkiem, oddzielona
warstw podstawn, zawiera wkna kolagenowe, spryste elastyna i
retikulinowe. Czsteczki biaka kolagenu tworz sie wzajemnych
pocze, liczba tych pocze zwiksza si w miar upywu lat, skra traci
swoj elastyczno.
Wkna spryste elastyna tworz siatk oplatajc wkna kolagenowe,
od nich zaley rozcigliwo i sprysto skry. Z wiekiem wkna
elastyny staj si kruche, dlatego skra po rozcigniciu nie powraca
z atwoci do pierwotnego stanu.
Wkna retikulinowe czyli srebrochonne tworz siatk w warstwie
brodawkowej /stratum papillare/ i wystpuj w otoczeniu naczy
wosowatych, gruczow ojowych i potowych, mieszkw wosowych

i wkien nerwowych.
Substancja midzykomrkowa zajmuje przestrze midzy wknami,
skada si z mukopolisacharydw / kwas chondroityno siarkowy
i kwas hialuronowy/ oraz biaek i glikoprotein.
Tkanka podskrna / subcutis/ - jako rwnomierna warstwa tuszczowa
peni funkcj ochronn. Z wiekiem staje si ona ciesza i nierwna,
powstaj nieregularne zogi tuszczu.
Gruczoy ojowe / glandulae sebaceae / znajduj si na caej powierzchni
skry, z wyjtkiem rk i stp, wydzielaj j skry /sebum/
namaszczajcy skr i wosy.
Gruczoy potowe /glandule sudoriferae/ wystpuj w caej skrze
z wyjtkiem bon luzowych i oyska paznokci.
Wyrnia si gruczoly ekrynowe, wystpuj na caym ciele, szczeglnie
na doniach i stopach, bior udzia w regulacji cieplnej organizmu. Pot
z gruczow ekrynowych nie daje przykrego zapachu. Gruczoy
apokrynowe rozmieszczone s w okolicach pachowych, pciowych i
rozpoczynaj swoj czynno w okresie pokwitania. Zapach potu
apokrynowego jest nieprzyjemny, zwizane jest to z rozkadem na
powierzchni skory flory bakteryjnej.
WOSY /pili/
wystpuj na caej powierzchni skry z wyjtkiem doni i podeszew.
Wos skada si z :
A/. odygi czyli trzonu wosa /acapulus/ - corpus pili cz wystajca
nad powierzchni skry
B/. korzenia wosa /radix pili/ - cz tkwica w mieszku wosowym.
Kolbowato rozszerzona dolna cz korzenia stanowi opuszk
wosa /bulbus/, w ktrej znajduj si komrki macierzy wosa
/matrix/. W opuszk wosa wpukla si brodawka wosa, utworzona
z komrek i substancji podstawowej tkanki cznej. Brodawka
zawiera wkna nerwowe i naczynia krwionone.
C/. mieszka wosowego /folliculus pili/ - w mieszku s nie tylko
komrki wytwarzajce wosy, ale take melanocyty, ktre nadaj
rdzeniowi wosa jego charakterystyczny kolor.
Komrki wydzielaj melanin biakowy barwnik
Gruczoy ojowe zwizane s z wosem, a ich przewody wchodz do
mieszka wosowego w pobliu naskrka, midzy wosem waciwym
a pochewk zewntrzn wosa. Wydzielina gruczow ojowych
natuszcza wos.
Ludzkie wosy nie s ywe, a wic zdolne do wzrostu. Za wzrost
odpowiadaj komrki zwane macierz, ktre znajduj si wewntrz
mieszkw wosowych. Komrki te zaopatrywane s przez wasne
naczynia krwionone. Prawidowo dziaajce komrki macierzy
wytwarzaj pasemka wosw. Wzrost wosw jest cykliczny, kady
z mieszkw wosowych pracuje przez 3 do 5 lat, po czym
odpoczywa.
Trjfazowy cykl yciowy mieszka wosowego

KATAGEN - komrki w czci ulegajcej przemianom obumieraj i korze wosa si

rozpada. Tymczasem bona podstawna cignie brodawk wosa do gry, w kierunku
wybrzuszenia.
TELOGEN mieszek wosowy odpoczywa, wos moe wypa teraz lub na pocztku
nastpnej fazy.
ANAGEN po otrzymaniu sygnau z brodawki dolna cz mieszka zostaje odbudowana i
znowu zaczyna wytwarza wos.
Utrata wosw ysienie proces starzenia wosw nastpuje w komrkach mieszkw
wosowych. Przyczyn ysienia jest zanik czynnoci bd zniszczenie komrek macierzy
wytwarzajcych biaka wosa. Wos, ktry wypada z mieszka nie zostaje zastpiony nowym.
Naukowcy prowadz badania nad znalezieniem biaka, ktre by byo zdolne do pobudzania
komrek skry do tworzenia mieszkw wosowych i wytwarzania wosw.
Biochemia siwienia oznak starzenia si jest zmiana barwy wosa. Spada liczba aktywnych
melanocytw, przez co jest coraz mniej pigmentu melaniny. Wosy trac pierwotn barw,
przybierajc coraz janiejszy odcie. Gdy liczba aktywnych melanocytw spadnie do zera,
trzon wosa staje si biay, nastpi odbarwienie wosa, a nie zmiana barwy.
W mieszku s nie tylko komrki wytwarzajce wosy, ale take melanocyty, ktre nadaj
rdzeniowi wosa jego kolor. Komrki wydzielaj melanin biakowy barwnik. Melanocyty
odkadaj pigment w korzeniu wosa, barwic biaka rdzenia wosa podczas ich wytwarzania.
Gdy tworz czyst melanin, wosy przybieraj barw brzow lub czarn. Jeli powstaje jej
analog feomelanina wosy maja kolor od rudego po jasny blond. Gdy melanocyty
przestaj dziaa, wosy staj si siwe.
Skad chemiczny wosa gwny skadnik to keratyna, ktra powstaje w procesie
keratynizacji w mieszku wosowym. Keratyna naley do grupy skleroprotein /biaek
szkieletowych/, zawiera cystyn /16 18%/ - aminokwas siarkowy.
PAZNOKCIE /unguis/
owalne, wypuke blaszki rogowe pokrywajce koce palcw u rk i ng.
Korze paznokcia znajduje si pod skr, tworzc fad zwany waem paznokcia, za cay
paznokie ley na oysku paznokcia. Cz oyska, ktra znajduje si pod waem
paznokciowym, stanowi macierz /matrix/unguis/ paznokcia i jest to miejsce wzrostu
paznokcia. Na paznokciu przy wale paznokcia tworzy si biaawo zabarwione miejsce zwane
obczkiem /lunula/.
Z komrek wau paznokciowego utworzony jest obrbek naskrkowy pytki paznokciowej,
zwany skrk /eponychium/.
Skad chemiczny paznokcia jest zbliony do skadu wosw. Wzrost paznokcia podlega
rytmowi dobowemu, w czasie dnia wzrost jest szybszy.
STARZENIE SKRY
Istnieje wiele hipotez dotyczcych przyczyn starzenia si, wg jednych jest to losowe
nagromadzenie uszkodze podstawowych skadnikw komrki DNA, pewnych biaek,
wglowodanw i tuszczw, do ktrych dochodzi ju we wczesnym etapie ycia.
Niekorzystne zmiany w pewnym momencie przerastaj zdolno organizmu do samonaprawy.
Proces starzenia nie jest zaprogramowany genetycznie, chocia duo genw oddziaywuje na
ten proces, jednak jest to wpyw poredni produkt uboczny wszystkich procesw
yciowych. A zatem starzenie skry wynika ze starzenia si caego organizmu, ale starzenie
jest bardzo indywidualnym procesem. Oczywicie skra znajduje si na zewntrz i dlatego jej
wygld jest widoczn oznak zachodzcych zmian w biologicznym zegarze ycia.
Trwae zaamania na skrze tworz si w wyniku ruchw mini tzw. zmarszczki mimiczne,
jednak z wiekiem pojawia si coraz wicej zmarszczek. Ludzka skra podlega ogromnym
napiciom, z wiekiem traci elastyczno, marszczy si, maleje jej jdrno. Proces starzenia
wpywa na wszystkie trzy warstwy skry. Zuszczenie si komrek na jej zewntrznej

powierzchni /naskrku/ dokonuje si szybciej ni zastpowanie starych komrek nowymi.

Biaka rodkowej czci skry /waciwej/ tworz midzy sob sztywne poczenia, przez co
skra traci swoj elastyczno. W tkance podskrnej zmniejsza si ilo tuszczu, powstaj
nieregularne zogi. W wyniku tych procesw oraz zmniejszeniu czynnoci gruczow
potowych i ojowych skra staje si bardziej sucha, atwiej tworz si zmarszczki. Zegar ycia
sprawia, e tempo wymiany komrek skry zmniejsza si z wiekiem i skra w naturalny
sposb sabnie. Take nieuniknione jest zmniejszenie liczby gruczow ojowych, prowadzce
do wysuszenia skry. Gboki wpyw na naskrek maj czynniki rodowiska: promienie
soneczne, wilgotno powietrza, zmiany temperatury. Tutaj kosmetyka zapobiegawczo
pielgnacyjna kremy nawilajce, ptuste z substancjami biologicznie czynnymi, przy
rwnoczesnym unikaniu nadmiernego opalania, pozwol na utrzymanie warstwy
wodno lipidowej skry chronicej przed utrat wilgoci na waciwym poziomie.
Stosowanie alfa hydroksy kwasw /AHA/ zwiksza tempo wymiany komrek skry,
zwalniajc nieco jej naturaln degeneracj. Istniej jednak granica efektywnoci, komrki nie
maj nieskoczonego zakresu ycia. W pewnym momencie przestaj si dzieli i gin lub
zachodz w nich uwarunkowane genetycznie procesy zniszczenia. Komrki istniej, gdy
reaguj na sygna molekularny, ktry sprawia, e mog si dalej dzieli.
W tej sytuacji pozostaje odywianie skry przez substancje biologicznie czynne.
Skra z wiekiem traci substancje odywcze, jednak szybko wnikania substancji czynnych
do i przez skr limituje warstwa rogowa naskrka.
Substancje rozpuszczalne w lipidach atwiej przenikaj przez warstw rogow, ale ich dalsza
penetracja jest ograniczona obecnoci hydrofilowych warstw komrek. Woda zwiksza
znacznie przepuszczalno skry, powoduje pcznienie wkien keratyny, zwiksza pynno
lipidw, tworzc otoczki solwacyjne wok polarnych grup lipidw. Du rol odgrywa
podoe, w ktrym umieszczono substancj czynn, powinno by dostosowane do
okrelonego typu skry, np. dla skry tustej hydroele, dla skry suchej lipoele lub
emulsje W/O.
Niektre skadniki podoa mog zwiksza przenikanie substancji czynnych w skr s
tzw. promotory wchaniania. Promotory wchaniania s zwizkami zmieniajcymi struktur
warstwy rogowej a tym samym zwikszajcymi jej przepuszczalno. Mechanizm dziaania
promotorw wchaniania zaley gwnie od ich polarnoci. Zwizki o charakterze
lipidowym /kwasy tuszczowe/ wpywaj wycznie na struktury midzykomrkowe.
Czsteczki tych zwizkw umiejscawiaj si midzy hydrofobowymi acuchami lipidw, ,
rozluniajc w ten sposb ukad warstw lipidowych. Mae, polarne czsteczki w maych
steniach wchodz w interakcje z biakami wewntrzkomrkowymi, w wikszych steniach
gromadz si w przestrzeni midzykomrkowej. Oddziauj wtedy z polarnymi grupami
lipidw. Dziki powstaym otoczkom solwatacyjnym tworz si nowe przestrzenie, dogodne
dla penetracji substancji o charakterze hydrofilowym. Konsekwencj rozsunicia czstek
lipidw jest upynnienie tej fazy i uatwienie dyfuzji zwizkw lipidowych. Promotory
wnikania o waciwociach amfifilowych /np. tenzydy/ zmieniaj zarwno waciwoci biaek
wewntrzkomrkowych jak i lipidw midzykomrkowych. Promotory wchaniania s
najczciej dobrymi rozpuszczalnikami substancji czynnych, dziaaj szybko i dugotrwale,
nie wywouj podranie ani uczule, s zgodne chemicznie i fizycznie z substancj czynn,
dziaaj w sposb odwracalny tzn. , e po usuniciu promotora skra musi odzyska funkcj
bariery. Promotory wnikania to: alkohole /etanol/, glikole/propylenowy/, amidy /mocznik/,
kwasy tuszczowe /kwas olejowy/ oraz estry, kwas salicylowy.
W ostatnich latach wprowadzono do kosmetyki liposomy, ktre uatwiaj wnikanie substancji
biologicznie czynnych do skry waciwej. Liposomy s to mae czsteczki /80 300 nm/
fosfolipidw jedno trzywarstwowe, ktre wnikaj przez szczeliny pomidzy komrkami

naskrka /200 300 nm/ i w nich pozostaj. Liposomy s jako noniki substancji
rozpuszczalnych w wodzie np. d pantenol, aminokwasy, wycigi rolinne.
SUBSTANCJE BIOLOGICZNIE CZYNNE
Zgodnie z wynikami bada naukowych istniej trzy rodzaje starzenia si skry:
A/. zwizane z wiekiem utrata blasku, wygld papirusowy, rozlunienie
skry
B/. fotostarzenie wywoane przez promienie UV przebarwienie naskrka,
zmarszczki, degeneracja wkien kolagenu i elastyny
C/. hormonalne zmniejszenie gruboci naskrka, wysuszenie a nawet
odwodnienie skry
Kosmetologia dysponuje wieloma substancjami biologicznie czynnymi, ktre poprawiaj
wygld skry. Due znaczenie posiada biotechnologia, w ktrej wykorzystuje si
mikroorganizmy i enzymy w celu otrzymania okrelonych substancji w czystej formie.
Stanowi to alternatyw dla zmniejszenia si surowcw naturalnych. Biotechnologia jest
technik stosunkowo drog i wymaga specjalistycznej aparatury technologicznej.
Substancje biologicznie czynne podzia
1/. OLEJE ROLINNE
OLIWA z oliwek Oleum Olivarum otrzymywana przez toczenie na zimno dojrzaych
owocw, zawiera do 70% glicerydw kwasw nienasyconych, do 20% glicerydw kwasu
palmitynowego atwo przyswajalna przez skr balsamy do ciaa, kremy odywcze
OLEJ MIGDAOWY Oleum Amygdalarum otrzymywany z nasion /odmiana sodka/
przez wytaczanie na zimno, zawiera glicerydy kwasu olejowego /80%/ i kwasu linolowego /
20%/ - natuszcza skr such, starzejc kremy, mleczka
OLEJ AWOKADOWY Oleum Persea otrzymywany na zimno z owocw, zawiera
glicerydy kwasu olejowego i linolowego, kompleks witamin A, B, D i E, dobrze przenika
przez skr i ma wasnoci zmikczajce kremy odywcze, balsamy do skry suchej
Niezmydlona frakcja oleju awokadowego Persea Gratissima /Avocadin/ zawiera: czci
niezmydlonej ok. 25 30%, fitosterole, dziaanie regenerujce poprawia elastyczno skry,
nawila, stymuluj syntez kolagenu, ochronne wobec promieni UV
MASO SHEA masosz Butyrospermum Parkii Kotschy otrzymuje si z nasion, tuszcz
konsystencji masa zawiera kwas stearynowy /30 40%/, kwas olejowy /45 50%/,
trjglicerydy, substancje niezmydlajce /6 8%/. Substancje niezmydlajce maj due
powinowactwo do warstwy lipidowej naskrka, chroni i wzmacniaj cement
midzykomrkowy warstwy rogowej. Maso Shea jest naturalnym filtrem sonecznym.
OLEJ JOJOBA Buxus chinensis Oleum Jojobae okrelany jako pynny wosk
liquid wax, gdy po ozibieniu krzepnie gwny skadnik palmitynian cetylu o cennych
wasnociach, zbliony do tuszczu wielorybiego, nie zawiera gliceryny, nie jeczeje. Olej
jojoba wykazuje due powinowactwo do skry, jest szybko absorbowany i nie pozostawia
tustego filmu na skrze.
OLEJ Z KIEKW PSZENICY Oleum Triticum
wytaczany na zimno z kiekw pszenicy, zawiera nienasycone kwasy tuszczowe, lecytyn,
fosfolipidy, fitosterole, fitohormony o dziaaniu estrogennym, karoteny. Olej z kiekw
pszenicy jest bogaty w NNKT /niezbdne nienasycone kwasy tuszczowe/ i zawiera najlepsz
lecytyn rolinn szerokie zastosowanie kremy odywcze, balsamy do ciaa, olejki do
opalania
OLEJ z OGRECZNIKA Oleum Boraginis
otrzymywany na zimno przez toczenie dojrzaych nasion, zawiera niezbdne nienasycone
kwasy tuszczowe /NNKT/ - do 20% kwasu gamma linolonego poprawia i normalizuje
proces nawilania skry.
2/ . ETNOBOTANIKA zajmuje si badaniem wiata rolin w rnych krajach

oraz wykorzystywaniem ich zgodnie z tradycj danego regionu.

Ostatnio
due zainteresowanie jest olejami i rolinami pochodzcymi z Amazonii:
Crodamazon Maracuja Plassiflora Edulis /and/ Passiflora Incarnata
otrzymywany z ziaren olej zawiera kwas linolenowy /ok 69%/, olejowy
/ok 15%/, palmitooleinowy /0, 16%/, tokoferole, fitosterole

Crodamazon Cupuacu - Theobroma Grandiflorum otrzymywany z ziaren

tuszcz stay, zawiera kwas olejowy /ok. 11%/, stearynowy /ok. 33%/,
palmitooleinowy /0, 66%/, witamin E, fitosterole /2%/ - gwnie beta
sitoserol. Zastpuje syntetyczne trjglicerydy caprylic /cappric triglyceride
naturalny emollient.
MACA Lipidium meyenii, Lipidum peruvianum
wiee korzenie zawieraj ok. 80% wody, w wysuszonych ponad 10%, w pozostaej masie
jest 10 13 % biaek, 25 78% weglowodanw, ponad 2% tuszczu. W korzeniach znajduj
si kwasy tuszczowe linolenowy, palmitynowy, olejowy, sterole /sitosterol, kampesterol,
ergosterol/, witaminy: A, B1, B2, B6, C i E, sole mineralne, fitoestrogeny, saponiny, taniny w
kremach stosuje si liofilizowane wycigi andyjskiej maki.

3/. WYCIGI ZIOOWE

a/. opniajce proces starzenia aloes, e sze, korze rdestu, miorzb
japoski, skrzyp polny, zielona herbata stymuluj wzrost komrek,
dziaaj jako antyutleniacze
b/. nawilajce aloes, wodorosty morskie algi, lukrecja, bluszcz, e
sze, wiesioek, - zmikczaj skr, poprawiaj nawilenie
4/. WITAMINY
Witamina A retinol, palmitynian witaminy A
nie dopuszcza do nadmiernego wysuszenia skry, zabezpiecza przed jej
uszczeniem i chropowatoci naskrka, poprawia wilgotno
naskrka
- warstwy rogowej
Witamina C kwas L askorbinowy, stosuje si ester fosforowy
Magnesium Ascorbyl Phosphate chroni skr przed szybkim
wiotczeniem, przyspiesza tworzenie kwasu hialuronowego
Witamina E tokoferol, tocopherol acetate
poprawia ukrwienie skry, przez co normalizuje si wykorzystanie
tlenu w komrkach, wzmacnia tkank czn i zmniejsza skonno
do przebarwie.
Kremy z witaminami C i E s naturalnymi przeciwutleniaczami
chronicymi skr przed niszczcym dziaaniem wolnych rodnikw
d pantenol witamina B5 przyspiesza wzrost i odnow komrek
naskrka i skry waciwej, dziaa przeciwzapalnie. Stosowanie tych
witamin nie jest ograniczone dopuszczalnym steniem, przecitnie
uywa si 0, 3 0, 5% .

5/. KOMPLEKSY NAWILAJCE zestaw aminokwasw

wystpujcych w Natural Moisturizing Factor /NMF/ wyrwnuj
braki nawilenia, przyczyniaj si do gadkoci skry i pobudzaj
tworzenie si komrek, np.
Propylene Glycol /and/Glucose/and/Sodium Glutamate/and/Urea/and/
/Serine/and/Potassium Aspartate/and/Sodium Lactate/and/Fructose/
/and/Lactic acid/and/Proline

6/.

BIAKA proteiny biopolimery, wielkoczsteczkowe zwizki

organiczne, podstawowy budulec wszystkich organizmw, dziaaj
na skr nawilajco i ochronnie.
Biaka dziel si na dwie grupy:
a/. biaka proste proteiny, zbudowane s wycznie z
aminokwasw, nale do nich biaka globularne /globuliny/,
skleroproteiny /kolagen/
b/. biaka zoone proteidy, oprcz czci biakowej maj skadnik
niebiakowy grup prostetyczn, np. cukry glikoproteidy,
lipidy lipoproteidy
KOLAGEN biako proste, naley do grupy skleroprotein,
zbudowany z dugich spiralnych acuchw peptydowych, ktre s
silnie usieciowane wizaniami poprzecznymi.
Gwne skadniki: glicyna, prolina, hydroksyprolina, arginina,
leucyna, alanina, kwas glutaminowy.
Kolagen otrzymuje si przez ekstrakcj skr cielcych, obecnie
jako alternatyw stosuje si wycigi kolagenowe z usek rybich.
Ekstrakt z uski rybiej zawiera naturalny kolagen o nienaruszonej
strukturze czsteczkowej i jest bardzo podobny do wytwarzanego
przez ssaki.
U rolin ekwiwalentem kolagenu s tzw. ekstensyny proteiny
bogate w hydroksyprolin aminokwas charakterystyczny dla
kolagenu, ale nie maj potrjnej budowy spiralnej, ktra decyduje
o elastycznoci.
Proteiny ryowe Hydrolysed Rice Bran wysokoczsteczkowe,
rozpuszczalne w wodzie proteiny dziaanie: wygadzaj
i napinaj skr.
Proteiny sojowe Hydrolyzed Soy Protein
Wycig z bony komrkowej z ziaren soi o dziaaniu podobnym do
placenty /zawiera beta sitosterol proteiny sojowej o dziaaniu
podobnym do kolagenu i elastyny/naturalnych biaek skry/,
genistein /izoflawon/ - zwizek utrzymujcy w dobrej kondycji
cienkie i kruche naczynia krwionone oraz mukopolisacharydy
/kwas hialuronowy/.
Czsteczka uzyskana z biaka soi aminokina wysya sygnay
do odpowiednich komrek skry, ktre uaktywniaj syntez

kolagenu i elastyny, stymuluj produkcj glikanw.

Aby uzyska maksymaln skuteczno substancji biologicznie

czynnej naley przy opracowywaniu receptury dokona
waciwego doboru:
a/. skadnikw bazowych kremu /emulgator, oleje/
b/. rodka konserwujcego /zgodno chemiczna/
Ograniczy ilo skadnikw receptury do niezbdnego
minimum, gwarantujcego stabilno preparatu, gdy
najwaniejszym skadnikiem jest substancja biologiczna czynna.
W przypadku zastosowania witamin mona czy witamin A,
E, C i d-pantenol, gdy dziaaj synergetycznie.
Lepiej jest zastosowa jedn substancj czynna w maksymalnej
iloci, dajcej efekty dziaania ni kilka substancji czynnych w
niskim steniu. Jeeli zastosuje si kilka substancji czynnych
naley sprawdzi, czy dziaaj synergetycznie, tzn. czy
wykazuj wzajemn zgodno biologiczn i chemiczn.
Niezalenie od aktualnych trendw nadal bd stosowane
witaminy, ekstrakty zioowe, oleje rolinne, tuszcze naturalne,
ktrych dziaanie bdzie wzmocnione przez promotory
wnikania.
MIKROBIOLOGIA
Przy opracowaniu receptury wanym czynnikiem jest dobr rodka konserwujcego. Chemik
kosmetolog cile wsppracuje z mikrobiologiem,
aby ustali optymalnie skuteczny ukad konserwujcy w aspekcie zgodnoci chemicznomikrobiologicznej. rodki konserwujce nie mog by dobierane wycznie o dane
teoretyczne, ale niezbdne jest okrelenie ich efektywnoci recepturalnej poprzez stosowanie
testw kontrolowanego zanieczyszczenia mikrobiologicznego. Stosowane w recepturze
surowce, w tym woda, nie mog wspomaga wzrostu drobnoustrojw. Zastosowany rodek
konserwujcy lub mieszanina powinna by skuteczna w szerokim zakresie na bakterie, grzyby
i plenie.
Kryteria doboru rodka konserwujcego obejmuj;
a/. zakres dziaania bakterie gram-ujemne, gram-dodatnie, plenie, grzyby
b/. skuteczno dziaania bakteriostatyczny, bakteriobjczy, grzybobjczy
c/. optimum pH w jakim dziaa konserwant
d/. rozpuszczalno w wodzie, olejach
e/. zgodno chemiczna ze skadnikami receptury i opakowaniem
f/. dopuszczalne stenie
g/. Stabilno w preparacie w okresie przechowywania, odporno na
wiato i utlenianie
Dopuszczalne do stosowania konserwanty i ich stenie okrela
Rozporzdzenie Ministra zdrowia z dnia 12 czerwca 2002/Dz.U. z dnia 12 lipca 2002, Nr
105, Poz. 934/, zacznik nr 4.
Kryteria czystoci mikrobiologicznej i metody oceny gotowego produktu okrela
Rozporzdzenie Ministra Zdrowia z dnia 23 grudnia 2002/Dz.U. z dnia 27 stycznia 2003, Nr
9, Poz.107/, zacznik 1.
Wymagania mikrobiologiczne

KATEGORIA I kosmetyki przeznaczone dla dzieci i w okolice oczu

Oglna liczba drobnoustrojw tlenowych mezofilnych nie moe przekracza
100 jtk /g lub ml/ jtk jednostki tworzce koloni/.
KATEGORIA II inne kosmetyki
Oglna liczba drobnoustrojw tlenowych mezofilnych nie moe przekracza 1000 jtk/g lub
ml. W 0,1 g lub 0,1 ml prbki kosmetyku, nie mog by obecne nastpujce drobnoustroje:
Pseudomonas aeruginosa
Staphylococcus aureus
Candida albicans
Przy produkcji preparatw kosmetycznych wymagana jest wysoka higiena pomieszcze
magazynowych, oddziaw przerobu i konfekcji oraz personelu. Wanym czynnikiem jest
jako wody stosowanej do produkcji.
WYMAGANIA TECHNICZNE DLA PREPARATW KOSMETYCZNYCH
Przed uruchomieniem produkcji nowego preparatu przeprowadza si
odpowiednie badania:
1/. dermatologiczne, ktre obejmuj
a/. testy patkowe alergiczne, ocena skry po 24, 48 i 72 godzinach
b/. testy uycia specjalna grupa probantw testuje dany kosmetyk wg
ustalonego sposobu uycia przez okres minimum 3 tygodni
Oceny dokonuje lekarz dermatolog
2/. mikrobiologiczne atest jakociowy
3/. chemiczne kady producent opracowuje norm lub warunki techniczne,
albo stosuje norm PN
PN-EN ISO 11609 : 1999 Stomatologia. Pasty do zbw.
Wymagania, metody bada i znakowanie
PN-C-77002 : 1997
Wyroby kosmetyczne i perfumeryjne.
Szampony w pynie i pyny do kpieli.
Wymagania i badania
PN 91/C-77043
rodki do prania i mycia. Mydo toaletowe.
Wymagania i badania
PN-C-77062 : 1997
Wyroby kosmetyczne i perfumeryjne.
Kredki do warg
Opakowania jednostkowe podlegaj ocenie jakociowej
PN-89/0-79711
Opakowania szklane perfumeryjnoKosmetyczne. Butelki i soiki.
Wymagania i badania.
PN-0-79789:1996
Opakowania jednostkowe z tworzyw
sztucznych. Pudeka do artykuw
spoywczych, farmaceutycznych i
kosmetycznych. Wymagania i badania.
PN-78/0-79753
Opakowania jednostkowe z tworzyw
Sztucznych. Tuby. Podzia
W zakresie zarzdzania jakoci istniej certyfikaty midzynarodowe ISO.
zarzdzania jakoci okrela norma : EN ISO PN 9000 : 2001
- terminologia, wymagania

Systemy

TECHNOLOGIA PRODUKCJI KOSMETYKW

Kady preparat kosmetyczny receptura posiada szczegowy opis procesu technologicznego
okrelajcy sposb czenia skadnikw, temperatur mieszania, rodzaj urzdzenia do
przerobu i konfekcji. Istniej oglne schematy procesw technologicznych dla grup
asortymentowych.
EMULSJE
Stabilno emulsji zaley od wielkoci zdyspergowanych czstek, lepkoci fazy zewntrznej i
rnicy gstoci midzy obu fazami. W procesie emulgowania potrzebna jest sia, ktra
obniy napicie powierzchniowe na granicy woda/olej,
podwyszy lepko. Wielko siy jest zalena od typu mieszada. Emulsja olej w wodzie
/O/W/ tworzy si czsto spontanicznie, natomiast przy emulsji woda w oleju /W/O/ jest
potrzebna wiksza sia mieszania i homogenizowanie. Temperatura emulgowania jest zalena
od typu emulsji. Przy emulsji O/W temperatura emulgowania wynosi: faza tuszczowa z
emulgatorem 70C,
faza wodna - 72C, przecitnie 70 - 75C.
Przy emulsji O/W na bazie myde stearyna w fazie olejowej, trjetanolamina w fazie
wodnej tworzy mydo in situ /w chwili mieszania faz/ jest potrzebna temperatura zmydlania
/emulgowania/ 75 - 80C. Przy emulsji W/O temperatura obu faz w momencie
emulgowania wynosi 65 - 70C, gdy emulsje te s wraliwe na podwyszon temperatur.
W zalenoci od typu emulsji faza olejowa jest dodawana do fazy wodnej /O/W/
lub faza wodna jest dodawana do fazy olejowej W/O/.
Po wymieszaniu obu faz poprawia si rozdrobnienie czstek fazy rozproszonej przez
homogenzacj w temperaturze ok. 70C dla emulsji O/W i 60 - 65C dla emulsji W/O. Aby
zapobiec spienieniu emulsji O/W powinno si proces mieszania i homogenizacji prowadzi w
niskiej prni /100 300 torr/, gdy powietrze jako trzecia faza obnia stabilno. Jeeli
mieszalnik nie posiada homogenzatora tylko szybkoobrotowe mieszado i zbierak/mieszado
wolnoobrotowe od strony cian zbiornika /to naley podczas mieszania w temperaturze 70C
dla O/W i 60 - 65C dla W/O wczy mieszado co kilka minut na najwiksze obroty.
Proces emulgowania na ciepo trwa ok. 30 60 minut, poczym nastpuje wolne chodzenie.
W temperaturze ok. 40C dodaje si substancje biologicznie czynne i kompozycj zapachow.
Proces emulgowania pudrw emulsyjnych, make-up jest taki sam jak przy emulsji O/W.
Zestaw pudrowy jest oddzielnie mieszany z olejami, rozcierany na trjwalcwce /lub mynie
koloidalnym/ i dodawany do wytworzonej emulsji lub dodawany do fazy olejowej na gorco i
po poczeniu obu faz homogenizowany.
SZAMPONY

Proces prowadzi si na zimno, bez podgrzewania skadnikw. Podstawowym surowcem jest

substancja powierzchniowo czynna detergent, ktry ma konsystencj gst, szczeglnie gdy
stosuje si 70% roztwory lepko w temperaturze 20C wynosi ok. 10000 15000 mPa.s,
wtedy naley uregulowa konsystencj roztworem chlorku sodu /sl kuchenna/. Handlowe
detergenty siarczanowane alkohole laurylowe maj ok. 28% substancji czynnej /staej/,
lepko 100 200 mPa.s s pynne. Mieszanie musi by wolne, aby nie dopuci do
spienienia szamponu. Stosuje si mieszalnik statyczny, ktry nie wprowadza powietrza.
MIESZALNIK ze stali nierdzewnej, skada si ze zbiornika zaopatrzonego w paszcz
wodny, sucy do ogrzewania lub chodzenia mieszada i mechanizmu napdzajcego
mieszado.
Mieszado powoduje ruchy wirowe, zwikszajce intensywno mieszania. Mieszado
element rnej konstrukcji obracajcy si wewntrz mieszalnika.
W zalenoci od ksztatu i sposobu dziaania rozrnia si:
a/. mieszado apowe z apami prostymi lub skonymi/grabkowe, palczaste,
kotwicowe/, pionowymi lub poziomymi
b/. mieszado migowe /propelerowe/ z jednym lub kilkoma migami o duej
prdkoci obrotowej, co zapewnia du intensywno mieszania
c/. mieszado turbinowe z jednym lub kilkoma wirnikami otwartymi lub
zamknitymi, zaopatrzonymi w opatki
Mieszalnik moe by wyposaony dodatkowo w aparat homogenizacyjny lub
myn koloidalny.
Homogenizator obracajca si w korpusie tarcza tworzca w nim wsk
szczelin, przez ktr pod cinieniem przeciska si emulsja i rozbija na bardzo
drobne kropelki.
Myn koloidalny skada si z dwch pyt metalowych szybko obracajcych si
w przeciwnych kierunkach, ustawionych w niewielkiej odlegoci od siebie.
Substancje wprowadza si przez otwr pyty grnej i po roztarciu wydostaje
si z przestrzeni midzy pytami na zewntrz.
Przemys ma do dyspozycji duy asortyment urzdze wieloczynnociowych,
np. urzdzenie VME /Fryma/ czce mieszado wolnoobrotowe tzw. zbierak
z mieszadem tarczowo-zbowym/dissolver/ i mynem koloidalnym.
PUDRY mieszanie skadnikw sypkich
Mielenie w obiegu zamknitym poczenie pracy myna z prac urzdzenia
klasyfikujcego, w ktrym od produktu z myna oddziela si materia o zbyt
grubym ziarnie i zawraca z powrotem do myna, w celu dalszego
rozdrobnienia.
Mieszarka maszyna do mieszania cia sypkich w celu uzyskania jednolitej
mieszaniny.
Mieszarka bbnowa o dziaaniu okresowym lub cigym, tj. bben mieszalny
obracajcy si dookoa poziomej lub skonie nachylonej osi, wewntrz
ktrego znajduj si ruchome pki.
Mieszarka limakowa to jest poziome podwjne koryto z obracajcymi si
wewntrz limakami opatkowymi.
Myn strumieniowy mikronizer urzdzenie do bardzo drobnego mielenia
cia staych i uzyskania czstek o rednicy poniej 10 mikronw. Razem
z materiaem rozdrabnianym /skadniki pudru/ wprowadza si strumie
powietrza spronego do 7 atmosfer, ktre po rozpreniu w aparacie
uzyskuje znaczc prdko, co powoduje powstawanie wirw

i intensywne cieranie si skadnikw pudru.

STOPY WOSKOWO - TUSZCZOWE kredki do warg
Proces przebiega w kilku fazach:
1/. dyspersja zestawu pigmentw z olejem rycynowym w stosunku 1 : 2
lub 1 : 3 /w zalenoci od stopnia absorpcji pigmentu/,
homogenizacja proces na zimno
2/. stopienie, przefiltrowanie i wymieszanie masy tuszczowej
/ok. 65% olejw, ok. 25% woskw/ - proces na ciepo
3/. poczenie masy barwnikowej z tuszczow, mieszanie, homogenizacja
proces na ciepo, pod koniec procesu oddaje si kompozycj
zapachow
Urzdzenia
1/. Trjwalcwka masa kredkowa zostaje roztarta po przejciu przez
trzy walce, szczelina midzy nimi jest regulowana, najmniejsza
wynosi 2.10-3cm. Masa kredkowa zostaje ponownie stopiona celem
jej odpowietrzenia
2/. Myn koloidalny lub homogenizator roztarcie masy barwnikowej
i kredkowej
3/. Mieszalnik kombi wyposaony w mieszado, myn koloidalny
lub homogenizator, proces w prni na ciepo
4/. Wylewnica rczna lub automatyczna, wyposaona w paszcz
grzewczo-chodzcy, wykonana ze stali nierdzewnej, wewntrzne
otwory s wypolerowane tak, e uzyskuje si sztyfty z poyskiem.
Masa kredkowa jest ogrzana w kocioku wyposaonym
w mieszado wolnoobrotowe i kran spustowy do temperatury
60 - 68C. Masa kredkowa jest wlewana rwnomiernie do
uprzednio ogrzanej wylewnicy, aby zapobiec nagemu
ochodzeniu sztyftu. Po ok. 5 minutach nastpuje chodzenie przy
pomocy wody o temperaturze 18 - 20C, poczym chodzi si wod
o 10 C. Po cigniciu warstwy zewntrznej, wyciga si kredki
bezporednio oprawk.
WYROBY PERFUMERYJNE
wody koloskie, wody toaletowe, perfumy, wody po goleniu
obejmuj preparaty na bazie alkoholu etylowego z dodatkiem
wody, kompozycji zapachowej w rnym steniu oraz substancji
czynnych. Nastawy przygotowuje si w specjalnych zbiornikach
/zabezpieczonych przeciwpoarowo i przeciwwybuchowo/ w
ktrych leakuj w temperaturze 4C, poczym s filtrowane na
zimno.

TECHNIKA AEROLOZOWA
AEROZOL ukad koloidowy, w ktrym orodkiem dyspersyjnym jest powietrze /gaz/ a faz
rozproszone ciao stae /dym/ lub cieke /mgy/ o duym
stopniu rozdrobnienia.
Opakowanie aerozolowe skada si z :
a/. pojemnika wykonanego z blachy biaej lub aluminium z litografi, wewntrz
lakierowany
b/. wentyla z dysz rozpylajc specjalna konstrukcja w zalenoci od rodzaju
preparatu
c/. kaptura ochronnego
Pojemnik i wentyl musz by precyzyjnie dopasowane pod wzgldem szczelnoci. Na
opakowaniu /pojemnika/ oprcz opisu wasnoci preparatu i sposobu jego uycia musza by
umieszczone ostrzeenia: opakowanie jednorazowe pod cinieniem, nie przekuwa.
Najwaniejszym skadnikiem jest gaz pdny, ktry
a/. musi by zgodny z preparatem
b/. nie moe reagowa z pojemnikiem
c/. nie moe by toksyczny
W 1903 r. uyto po raz pierwszy dwutlenek wgla i chlorek metylenu jako gaz pdny do
rozpylania perfum. W 1933 r. uyto freony niepalne zwizki wgla
z fluorem i chlorem w ganicach przeciwpoarowych. W latach 60-tych XX w.
wprowadzono w szerokim zakresie preparaty aerozolowe na bazie freonw :
trichlorofluorometan Freon 11 CFCI3
dichlorodifluorometan Freon 12 CF2CI2
dichlorotetrafluoroetan Freon 114 C2CI2F4
lub w mieszankach Freon 11/12 /50:50/, Freon 12/114 /40:60/ gazy niepalne, niewybuchowe,
o bardzo niskiej toksycznoci. Masowa produkcja aerozoli zdaniem naukowcw
spowodowaa przedostanie si do atmosfery duej iloci freonu, ktry dziaa niszczco na
rodowisko /dziura ozonowa/. Rozpoczto poszukiwania alternatywnych gazw, obecnie
stosuje si nasycone wglowodory alifatyczne izobutan jest niepalny i moe zastpi Freon
11/12
/50:50/ w lakierach do wosw, a take propan, butan lub ich mieszaniny propan/butan /
40:60/. Nie ma zastrzee toksykologiczno dermatologicznych
i s zgodne z preparatami kosmetycznymi.
Butan i propan s palne, ale mona stosowa w preparatach zawierajcych duo wody, np.
pianki do ukadania wosw koncentrat 93 95%, butan 7 5%,
natomiast w lakierach do wosw mieszanin izobutan/propan - koncentrat 65%
gaz 35%.
Najczciej stosuje si dwufazowe aerozole preparat jest rozpuszczony w gazie. Wyrnia
si:

a/. aerozole powierzchniowe w formie wilgotnych mgie s to lakiery do

wosw, preparaty do opalania /olejki/, dezodoranty, wody toaletowe,
perfumy, napenianie: koncentrat 30 70%, gaz 70 30%
b/. aerozole suspensyjne, pudrowe zawiesina koloidalna pudru w pynnej
fazie gazowej, zawarto pudru nie moe przekracza 20%
c/. aerozole piankowe pynne emulsje O/W lub wodne roztwory substancji
powierzchniowo czynnych dyspergowane w pynnym gazie, napenianie
preparat 85 93%, gaz 15 7%
Przy opracowywaniu receptury zwraca si uwag na :
a/. zgodno koncentratu z gazem i pojemnikiem
b/. waciwy dobr wentyla i dyszy rozpylajcej do rodzaju preparatu/lakier,
puder, pianka/
c/. stabilno preparatu w okresie gwarancyjnym
Napenianie cinieniowe linie produkcyjne automatyczne, proces odbywa si w
temperaturze pokojowej pojemnik zostaje napeniony preparatem, poczym nakadany jest
wentyl i zaciskany na pojemniku. Gaz pynny zostaje wprowadzony pod cinieniem przez
wentyl do pojemnika. Po napenieniu w pojemniku powstaje poduszka powietrzna, ktra
podwysza cinienie. Urzdzenia posiadaj odpowietrzacz/ejector//, ktry usuwa poduszk
powietrzn. Nastpnie nakadany jest kaptur ochronny i pojemnik jest kontrolowany na
szczelno w ani wodnej o temperaturze 55 - 60C.

PREPARATY DO HIGIENY OSOBISTEJ

RODKI DO PIELGNACJI JAMY USTNEJ
Preparaty do pielgnacji jamy ustnej znane s co najmniej 4000 lat. EGIPCJANIE uywali w
rnych ilociach kadzido, zielony ow, grynszpan /ziele miedziana, octan miedziowy
zasadowy/. CHICZYCY produkowali do koca XIX w. proszek do mycia zbw z koci
maych zwierzt i koci sepii /mtwy/. ARABOWIE byli pierwsi w redniowieczu, ktrzy
odradzali uywanie proszku zawierajcego bardzo tward substancj ciern, jak drobny
piasek czy pumeks, poniewa uszkadzay zb. W EUROPIE w tym czasie byy uywane
silnie kwane preparaty do usuwania przebarwie na zbach, byy one szkodliwe dla emalii
zbw.
Kwestia bezpieczestwa i efektywnego czyszczenia zbw staa si sprawa bardzo wan.
Profesjonalne rozwizanie tego problemu nastpio w 1930 r. przez Amerykaskie
Towarzystwo Stomatologiczne /American Dental Association/. W 1934 r. Coucil Dental
Terapeutic opublikowa list dopuszczonych i niedopuszczonych substancji do stosowania w
preparatach do mycia zbw. Dalszy postp w dziedzinie preparatw do pielgnacji zbw
nastpi w 1940 r. kiedy zostay wprowadzone substancje terapeutyczne, profilaktyczne
przeciw prchnicy i tworzeniu si kamienia na zbach.

W latach 1935 1940 proszek do zbw stanowi ok. 40% asortymentu pasty 40-50%.
Podzia asortymentowy
1/. proszki i myda do czyszczenia zbw
2/. pynne rodki czyszczce
3/. pasty do zbw
4/. wody do ust
5/. preparaty do protez
Proszki do mycia zbw
Zawieraj kred strcon, fosforan wapnia, kaolin mydo w proszku lub syntetyczny
laurylosiarczan sodu w proszku, olejki eteryczne mitowy, eukaliptusowy, barwnik
Kredka strcona
50, 0
Fosforan wapnia
46, 0
Mydo mielone
3, 0
Olejek mitowy
1, 0
Barwnik
Wszystkie skadniki miesza si dokadnie
Mydo do mycia zbw
sporzdza si z wysokogatunkowego myda sodowego zmieszanego z proszkiem do zbw i
prasowanego w formy.
Pynne rodki czyszczce zby
byy popularne w USA s to ppynne pasty do zbw w specjalnych opakowaniach.
Pasty do zbw
zawieraj te same skadniki cierne i pienice co proszki i mydo do mycia zbw,
uzupenione przez substancje wice i higroskopijne.
Pasty powinny mie nastpujce waciwoci:
a/. skutecznie czyci zby, usuwajc zanieczyszczenie pokarmowe
b/. nie mog nadmiernie ciera emalii
c/. powinny wygadza powierzchni zbw, usuwa kamie nazbny,
nadawa poysk
d/. pozostawia uczucie wieoci i przyjemny aromat
e/. wykazywa dziaanie profilaktyczne przeciw powstawaniu prchnicy
f/. powinny mie waciw konsystencj umoliwiajc atwe wyciskanie
z tuby, konsystencja nie moe si zmienia w temperaturze od 0 - 40C.

SUROWCE
a/. substancje cierne stosuje si w iloci 20 50%
Kreda strcana wglan wapnia CaCO3 jest dobrym rodkiem czyszczcym,
nie ma jednak wasnoci polerujcych, posiada trudny do pokrycia zapach.
Uwodniony fosforan dwuwapniowy CaHPO4 . 2H2O ma dobre wasnoci
polerujce, nie zmienia smaku pasty. Musi by stabilizowany, gdy w
obecnoci wody tworzy hydroksyapatyt i kwas fosforowy co prowadzi do
utwardzania pasty

Krzemionka koloidalna SiO2 dwutlenek krzemu dobre wasnoci

myjce
b/. rodki pienice
do roku 1940 stosowano mydo sproszkowane, obecnie syntetyczne
zwizki powierzchniowo czynne. Ze wzgldu na bardzo wysokie
wymagania brak toksycznoci i wasnoci dranicych, przy
rwnoczenie dobrych wasnociach myjcych i pienicych wybr jest
bardzo ograniczony. Stosuje si najczciej w postaci proszku:
N lauroilosarkozynian sodu Sodium Lauroyl Sarcosinate
/Crodasinic LS 95/
Siarczan laurylosodowy Sodium Lauryl Sulfate /C12/ - /Texapon K 12/
c/. substancje wice
stosuje si hydrofilowe koloidy, zwikszajce lepko
Guma ksantanowa polisacharyd, otrzymany z bakterii Xanthomonas
Xanthomonas campestris, 1% roztwory daj lepko ok. 3000 mPa.s,
stabilno w szerokim zakresie pH 3 11 /produkt handlowy
Rhodigel 23/
Gumy celulozowe
metyloceluloza eter metylowy celulozy, pcznieje w zimnej wodzie
/Tylose, Methocel/
karboksymetyloceluloza eter karboksymetylowy celulozy
/Hercules CMC, Tylose/ - sl sodowa rozpuszczalna wodzie zimnej
i gorcej.
Alginian sodowy kwas alginowy, wielocukier, skadnik bon
komrkowych brunatnic z rodzaju listownica/Laminaria/ i morszczyn
/Fucus/. Kwas alginowy i jego sole sodowe, potasowe, magnezowe
i amonowe/alginiany/ tworz z wod ele.
d/.

substancje higroskopijne
utrzymuj wilgo, zapobiegaj wysychaniu pasty, stosuje si gliceryn
i sorbitol w iloci 10 30 %
e/. substancje czynne
monofluorofosforan sodu /sodium monofluorophosphate/
cakowita zawarto fluoru nie moe przekracza 0, 15% - ilo dodawana
dodawana do pasty : 1000 ppm fluoru / = 0, 76% monofluorofosforanu
sodu/
fluorek sodu /sodium fluoride/
cakowita zawarto fluoru nie moe przekracza 0, 15% 1000 ppm fluoru
/ =0, 22% fluorku sodu/
f/. ekstrakty zioowe
Balsamowiec mirra Commiphora Myrrha olejek otrzymywany jest
przez destylacj bryek gumoywicy, roztwory alkoholowe mirry i olejku
dziaaj odkaajco i cigajco stosuje si w pastach do zbw
Rumianek lekarski Matricaria chamomilia dziaanie przeciwzapalne
i antyseptyczne
Szawia lekarska Salvia officinalis wycigi z lici dziaaj
antyseptycznie, bakteriostatycznie, cigajco
Melaleuca alternifolia /Australia/ - olejek z lici znany jako olejek z
drzewa herbacianego Tea tree oil dziaanie bakterio-

i grzybostatyczne, antyseptyczne pasty do zbw, pyny do pukania

jamy ustnej.
Eugenol olejek wystpujcy w pkach godzikowca wonnego
/Eugenia caryophyllata/ - dziaanie silnie antyseptyczne, w stomatologii
do odkaania ubytkw zbowych.

g/.

h/.

Olejek eukaliptusowy otrzymywany z lici eukaliptusa gakowego

/Eucalyptus globulus/ - dziaanie odkaajce pasty do zbw, pyny do
pukania jamy ustnej
Substancje zapachowo smakowe 1 1, 5%
kompozycje zapachowe, klasyczne mitowo-mentolowe, fantazyjne,
dla dzieci owocowe
substancje poprawiajce smak
sacharynian sodu /Sodium Saccharin/
pozostae
olej parafinowy /0, 5 2%/ podwysza poysk i mikko pasty
barwniki rozpuszczalne w wodzie, np. C. I. 16255 oraz biel tytanowa
/TiO2/ - C.I. 77891 polepsza biao pasty iloci mae
RECEPTURY przykady
Pasta do zbw
A/. Kreda
32, 0
Olej parafinowy
1, 0
Gliceryna
20, 0
Komp. zapachowa
1, 0
B/. Guma celulozowa
1, 5
Woda
37, 0
C/. Laurylosiarczan sodu
/Texapon K 12/
1, 0
Woda
4, 0
A/. Kred zwily gliceryn, doda olej parafinowy i kompozycj
zapachow
B/. w wodzie z elowa gum celulozow i doda do fazy A
C/. substancj pienic rozpuci w ciepej wodzie i doda do pasty
Cao dokadnie wymiesza.
A/. Kreda
16, 0
Fosforan dwuwapniowy
24, 0
Krzemionka koloidalna
/Aerosil 200/
2, 0
Olej parafinowy
2, 0
Gliceryna
20, 0
Kompozycja aromatyczna
1, 0
B/. Guma celulozowa/sl sodowa
karboksymetylocelulozy/
1, 0
Woda
27, 0
C/. Laurylosiarczan sodu
2, 0
Woda
5, 0
Proces technologiczny j. w.

A/. Kreda
38, 0
Krzemionka koloidalna
1, 0
Gliceryna
25, 0
Olej parafinowy
0, 5
Kompozycja aromatyczna 1, 0
B/. Monofluorofosforan sodu 0, 76
Sacharynian sodu
0, 05
Woda
25, 95
C/. Guma celulozowa
0, 8
D/. Laurylosiarczan sodu
2, 0
Woda
5, 0
A/. skadniki zmiesza razem
B/. rozpuci skadniki i doda do spcznienia gum celulozow /C/, cao
doda do fazy A, wymiesza i na kocu doda faz D. Dokadnie
wymiesza.
WODY DO UST
dziaaj odwieajco, zawieraj olejki eteryczne: mitowy, eukaliptusowy, z drzewa
herbacianego Tea tree oil, rozpuszczone w alkoholu etylowym
Woda
47, 0
Alkohol etylowy/96%/
40, 0
Solubilizator/Tween 20/
3, 0
Olejek zapachowy
7, 0
Ekstrakt zioowy/alkoholowy
lub wodno-glikolowy
3, 0
Olejek zapachowy zmiesza z solubilizatorem, potem doda pozostae skadniki.
PREPARATY DO PROTEZ
zawieraj rozpuszczalne w wodzie polifosforany sodu z dodatkiem substancji pienicej,
dezynfekcyjnej i zapachowej. Preparaty powinny si szybko i atwo rozpuci w ciepej
wodzie. Wystpuj w postaci proszku lub tabletek.
Preparat w proszku
Laurylosiarczan sodu
0, 5
Polifosforan trjsodowy
54, 5
Wglan sodu/soda/Na2Co3
15, 0
Nadtlenoboran sodowy
/NaBO3 . 4H2O/
10, 0
Chlorek sodu /NaCI/
1, 0
Boraks/czteroboran soduNa2B407 . 1OH2O/
15, 0
Olejek mitowy
1, 0
Skadniki poczy i przesia.
Preparat w tabletkach z wydzielaniem dwutlenku wgla /CO2/
Laurysiarczan sodu
0, 5
Polifosforan trjsodowy
47, 0
Kwany wglan sodu /NaHCO3/
- soda oczyszczona
32, 0
Kwas cytrynowy
20, 0

Olejek mitowy

0, 5

Skadniki poczy, przesia, prasowa w tabletki

Wymagania jakociowe pasty do zbw okrela norma
PN EN ISO 11609 : 1999, Stomatologia. Pasty do zbw. Wymagania, metody bada i
znakowanie
Przykad oznakowania wg INCI na opakowaniu jednostkowym
Skadniki INCI : Sorbitol, Aqua, Hydrated Silica, PEG-12, Sodium Lauryl Sulfate, Aroma,
Tetrasodium Pyrophosphate, Cellulose Gum, Sodium Saccharin, Sodium Fluoride, C.I.77891
zawiera: fluorek sodu 0, 243 %

MYDA TOALETOWE
W staroytnoci wyrabiano preparat do mycia zawierajcy j zwierzcy z oliw i popioem
alkaicznym. Rzymianie wyrabiali mydo z olejw rolinnych i popiou drzew liciastych.
Germanie z tuszczw zwierzcych i popiou drzewnego z wod i wapnem palonym. W
redniowieczu przemys mydlarski rozwin si we Woszech i Francji na bazie oliwy z
oliwek. Dopiero w XIX w. w Europie zaczto produkcj myda na skal przemysow po
wprowadzeniu metod Lablanc`a i Solvay do produkcji sody.
Myda sole kwasw tuszczowych, otrzymuje si przez hydroliz tuszczw zwierzcych i
rolinnych lub przez zobojtnienie kwasw tuszczowych.
Myda toaletowe wysokogatunkowe myda sodowe, zawieraj 75 83% przereagowanych
kwasw tuszczowych: palmitynowego, stearynowego, olejowego, laurylowego i
mirystynowego, tak dobranych, aby ich temperatura topnienia nie bya wysza ni 44C.
Myda nie mog zawiera wicej ni
0, 04% wolnych alkaliw oraz 0, 4% wolnych tuszczw. Myda otrzymuje si z najlepszych
tuszczw zwierzcych i oleju kokosowego.
Proces produkcji
Myda twarde sole sodowe wyszych nasyconych kwasw tuszczowych. otrzymuje si
przez gotowanie tuszczw z wodorotlenkiem sodowym /NaOH/.
Po ostygniciu wytworzonego kleju mydlanego otrzymuje si myda klejowe, ktre s
mieszanin myde, gliceryny, resztek ugu. Aby oddzieli mydo od gliceryny przeprowadza
si proces wysolenia przez dodanie w nadmiarze chlorku sodu /NaCI/, powstaje mydo
ziarniste rdzenne.
Rozdrobnion mas mydlan/mydo rdzenne/ podsusza si do okrelonej zawartoci wilgoci i
miesza na sucho z substancjami poprawiajcymi wasnoci uytkowe myda, poczym prasuje
si dla nadania odpowiedniego ksztatu.
Substancje dodatkowe stosowane w mydach:
a/. kompozycja zapachowa
b/. barwniki, przewanie biel tytanowa
c/. substancje przetuszczajce lanolina, oleje rolinne, wazelina
d/. stabilizatory i przeciwutleniacze/zapobiegaj jeczeniu i powstawaniu plam
na kostkach myda/

e/. substancje chelatujce /sekwestranty/, ktre wi jony wapnia i magnezu w

kompleksy i zapobiegaj powstawaniu myde wapniowych
/ kwas etylenodiaminoczterooctowy EDTA i jego sole sodowe/.

SUROWCE
J WOOWY /Sebum Bovinum/
LZ 193 200 /Liczba zmydlenia LZ liczba Kottstorfera liczba mg KOH
potrzebna do zmydlenia estrw i zobojtnienia wolnych kwasw
w 1 g prbki/
temperatura topnienia 40 - 50C
skad : kwas mirystynowy
2, 0 6, 3 %
kwas palmitynowy
24, 0 32, 5 %
kwas stearynowy
14, 1 - 28, 6 %
kwas olejowy
38, 0 - 49, 6 %
kwas linolowy
0, 0 - 5, 0 %
Wolno stosowa pochodne oju pod warunkiem, e zostay zachowane nastpujce metody
produkcji cile przestrzegane przez producenta
/Dz. U. Nr 105, poz. 934 z dnia 12 lipca 2002 r., zacznik nr 1
transestryfikacja lub hydroliza w co najmniej 200C i 40 barach
/40.000 hPa/ przez 20 minut/gliceryna oraz kwasy i estry tuszczowe/
zmydlanie NaOH 12 M /gliceryna i mydo/ w procesie periodycznym
w 95C przez 3 godziny lub w procesie cigym w 140C,
2 barach/2000 hPa/ przez 8 minut
OLEJ KOKOSOWY Oleum Cocos zwany masem kokosowym, otrzymywany przez
wyciskanie kopry, czyli wysuszonego bielma
LZ 246 268
skad : kwas kaprylowy
7, 8 9, 5 %
kwas kaprynowy
4, 5 7, 6
kwas laurylowy
44, 8 51, 0
kwas mirystynowy
17, 5 18, 5
kwas palmitynowy
7, 5 - 9, 5
kwas stearynowy
2, 1 - 3, 0
kwas olejowy
5, 0 - 8, 2
kwas linolowy
1, 0 - 2, 6
OLEJ PALMOWY - /Oleum Palmae/
L. Z. 240 257
tuszcz z miszu lub nasion palmy oleistej ELAEIS guinensis
skad: kwas kaprylowy
2, 7 - 3, 0
kwas kaprynowy
3, 0 - 7, 0
kwas laurylowy
46, 9 - 52, 0
kwas mirystynowy
14, 1 15, 0
kwas palmitynowy
7, 5 - 8, 8
kwas stearynowy
1, 3 - 2, 5
kwas olejowy
16, 0 18, 5
kwas linolowy
0, 7 - 1, 0
OLEJ OLIWKOWY - /Oleum Olivarum/ L. Z. 185 196
Olej otrzymywany przez toczenie na zimno dojrzaych owocw
skad: kwas mirystynowy
0, 1 1, 1

kwas palmitynowy
7, 0 14, 7
kwas stearynowy
1, 0 - 2, 4
kwas olejowy
70, 3 85, 8
kwas linolowy
4, 0 12, 2
Wasnoci myde sodowych na bazie:
j woowy bardzo twarde, odporne na jeczenie, piana saba, trwaa o
drobnych bakach
olej kokosowy bardzo twarde, doskonale rozpuszczalne bez rozmazywania,
odporne na jeczenie, piana bardzo obfita, o duych
bakach
nietrwaa
olej palmowy bardzo twarde, doskonale rozpuszczalne bez rozmazywania,
odporne na jeczenie, piana bardzo obfita, o duych bakach,
nietrwaa
olej oliwkowy do mikkie, po wyschniciu twarde ze skonnoci do
rozmakania, do odporne na jeczenie
ALKALIA soda kaustyczna NaOH wodorotlenek sodu /ug sodowy/
roztwory ugu sodowego przyrzdza si przez rozpuszczenie staego NaOH w
wodzie. Stenie okrela si przy pomocy aerometru zaopatrzonego w skal podajc
wartoci w stopniach Baume` /Be/, np. 50Be = 50, 1% NaOH,
766, 5 g/l, ciar waciwy /d/ = 1, 530
Rwnowaniki przeliczeniowe:
1 g NaOH = 1, 4 g KOH
1 g KOH = 0, 71 g NaOH
np. 1 g oju o L.Z. ok 195 potrzebuje do zmydlenia 0, 195 g KOH lub
0, 138 g NaOH
1 g oleju kokosowego o LZ ok. 250 potrzebuje do zmydlenia 0, 250 g KOH lub
0, 177 g NaOH
do myda dodaje si roztwory NaOH/produkt handlowy/ ok. 38Be odpowiada 32, 5% NaOH,
441, 0 g/l /gsto d = 1, 357/
Rozcieczanie NaOH /ug sodowy/
ug o steniu 40% rozcieczony do 5% - do 5 kg ugu 40% naley doda 35 kg wody
uzyska si 40 kg 5% ugu.
Regua mieszania:
a

/b-c/
b = 5%
b

a = 40%
c=0

/a-b/

a-b = 40 5 = 35 kg wody
b-c = 5-0 = 5 kg 40% ugu
CHLOREK SODU NaCI sl jadalna
KALAFONIA balsamiczna substancja zapobiegajca jeczeniu oraz utrwala kompozycj
zapachow
PODSIARCZYN SODOWY hydrosulfit sodowy /Na2S2O4/
do rozjaniania myde w procesie warzelniczym

TIOSIARCZAN SODOWY /0, 1 %/ - podnosi trwao myda

Mydo toaletowe osnowa
j lub tuszcz wysokoutwardzony
50 70%
Smalec lub tuszcz niskoutwardzony
10 - 30%
Olej kokosowy/ palmowy
10 20%
Kalafonia jasna
0, 5 - 2%
Surowce wysokiej jakoci, miano osnowy 40 - 44C
Miano tuszczu liczba oznaczajca temperatur krzepnicia mieszaniny kwasw
tuszczowych wydzielonych z danego tuszczu po jego zmydleniu.
Wady myde toaletowych i ich przyczyny
a/. mydo jest kruche przed wymydleniem caego kawaka ma skonno do pkania,
przyczyna zbyt twarda osnowa/tuszczowa/, nadmierna zawarto elektrolitu, nadmierne
wysuszenie wirkw myda podstawowego
b/. mydo przy uytkowaniu wykazuje w dotyku szorstko, jakby zawierao ziarenka piasku,
przyczyna nierwnomierne wysuszenie i lokalne przesuszenie wirkw mydlanych
c/. mydo traci zapach, pokrywa si brunatnymi plamami i ciemnieje, przyczyna mydo
zawiera skadniki wysokonienasycone, niedomydlona osnowa, brak niezbdnego nadmiaru
wolnych alkaliw, wirki myda podstawowego w suszarni byy przedmuchiwane nadmiarem
powietrza i alkalia ulegy zobojtnieniu przez CO2, zastosowano nieodpowiednie olejki
zapachowe, atwo utleniajce si albo reagujce z alkaliami myda, mydo byo wystawione
na bezporednie dziaanie soca.
PODZIA ASORTYMENTOWY
MYDA DO GOLENIA osnowa ok. 70% stearyny, reszta j i ewentualnie par procent/nie
wicej/ oleju kokosowego. Zmydlanie przeprowadza si mieszanin ugu potasowego i
sodowego w stosunku ok.2 : 1 tak, aby uzyska nadmiar wolnych alkaliw nie
przekraczajcych 0, 05%. Uzyskane mydo podstawowe suszy si i poddaje obrbce
mechanicznej jak przy wyrobie myde
toaletowych. Podana zawarto 3 5 % gliceryny.
MYDA TRANSPARENTNE s przeroczystymi mydami glicerynowymi, mniej
wysuszaj skr ni klasyczne. Gliceryna i roztwr cukru hamuj krystalizacj w procesie
produkcji myda, przez co pozostaje przeroczyste.
MYDA DEZODORYZUJCE mydo z dodatkiem substancji i dezynfekujcych /siarka/ i
dezodoryzujcych /eugenol/ - rodzaj dezodoranta.
MYDO LECZNICZE np. p-trdzikowe, dziaaj dezynfekujco i keratolitycznie,
zawieraj: siark, azulen, kwas salicylowy.
MYDO DLA DZIECI bardzo agodne dla skry, zawieraj substancje natuszczajco
pielgnacyjne; lanolina, allantoina, wazelina, azulen
MYDO KREMOWE zawieraj ok. 10% substancji natuszczajcych lanolina i jej
pochodne, olej parafinowy, olej migdaowy, sonecznikowy, oleje zmikczajce.
Wymagania jakociowe na myda toaletowe okrela norma PN-91/C-77043
Przykady oznacze wg INCI
Mydo naturalne Sodium Tallowate, Sodium Cocoate, Water, Sodium Chloride, Glycerin,
Antioxidant
Mydo dla dzieci Sodium Tallowate, Sodium Cocoate, Water, Glycerin, Lanolin, Parfum,
Sodium Chloride, Tetrasodium EDTA, Sodium Etidronate, Disodium Distyrylbiphenyl
Disulfate, C.I.77891

Mydo kremowe Sodium Tallowate, Sodium Cocoate, Sodium Palm Kernelate, Aqua,
Glycerin, Paraffin Oil, Parfum, Octyldodecanol, Sodium Chloride, Prunus Dulcis, Sodium
Thiosulfate, Lanolin Alcohol, Sodium Etidronate, C.I.77891
DEZODORANTY
grupa preparatw, ktra neutralizuje nieprzyjemny zapach wydzielanego potu. Zapach ten
powstaje w wyniku bakteryjnego rozkadu potu apokrynowego na powierzchni skry.
Wyrnia si :
A/. preparaty dezodoryzujce, ktre hamuj rozwj mikroorganizmw
rozkadajcych pot
b/. antyperspiranty, ktre zmniejszaj wydzielanie potu, dziaaj cigajco na
skr, co powoduje zaciskanie kanalikw potowych
Substancje czynne
a/. Dezodoranty substancje o dziaaniu bakteriostatycznym
Triclosan /Irgasan DP-300/w iloci 0,1% /maksymalne stenie
dopuszczalne 0,3%/
Chloroheksydyna i jej sole glukonian, dioctan, dichlorowodorek
maksymalne stenie 0,3% /w przeliczeniu na chloroheksydyn/
Cytrynian trjetylowy z antyutleniaczem /Triethyl Citrate and/
BHT Hydagen DEO/
b/. Antyperspiranty
Chlorowodorotlenek glinowocyrkonowy /ALxZr/OH/yCIz/
i chloroglicynian dopuszczalne maksymalne stenie 20% jako
bezwodny chlorowodorotlenek glinowocyrkonowy
Aluminium chlorohydrate chlorowodorek glinowy /Al2/OH/5CI/ oraz
jego pochodne z kwasem mlekowym lub allantoin
c/. Ekstrakty rolinne
DB szypukowy /Quercus robur/ - ekstrakt z kory dbu zawiera garbniki
/do 20%/ - pochodne kwasu elagowego i katechiny, kwas egalowy i
galusowy dziaaj cigajco i bakteriobjczo.
SZAWIA LEKARSKA /Salvia officinalis/ - wycig z lici zawiera do
8% garbnikw, dziaa cigajco, hamuje wydzielanie potu
Przykady recepturalne
DEZODORANT w sztyfcie
A/. Stearyna
6, 0
Glikol propylenowy
59, 4
Irgasan DP-300
0, 1
Cocoamide MEA/Comperlan/
3, 0
B/. NaOH
1, 0
Woda
30, 0
C/. Kompozycja zapachowa
0, 5
Faz A i B ogrza oddzielnie do temperatury 70C, doda faz B do fazy A, wymiesza w
temperaturze 65C doda kompozycj zapachow, poczym rozlewa do formy
ANTYPERSPIRANT w sztyfcie
A/. Alkohol stearylowy/Crodasol S 95/
Cetearyl Alcohol/and/Ceteareth-20/
/Cosmowax D/
B/. Aluminium Chlorohydrate
C/. Cyclomethicone/Dow Corning 345/

20, 0
7, 0
20, 0
50, 0

D/. Talk
1, 0
Silica/Wacker HDK N-20/
1, 0
E/. Kompozycja zapachowa
1, 0
Alkohol stearylowy, Cosmowax D /faza A/ stopi do temperatury 65C, Cyklomethicone
ogrza do 65C i zmiesza z faz A. Nastpnie doda aluminium chlorohydrate, miesza
przez 5 minut, doda talk i miesza przez 5 minut, doda silica miesza przez 5 minut, pod
koniec doda kompozycj zapachow. Cao wolno miesza i ochodzi do temperatury 50 55C,
poczym rozlewa do opakowania
DEZODORANT spray opakowanie typu pompka lub aerozol
A/. Alkohol etylowy /96%/
66, 4
Triclosan /Irgasan DP-300/
0, 1
Kompozycja zapachowa
0, 5
B/. Woda
30, 0
PEG-7 Glyceryl Cocoate
/Glycerox HE/
3, 0
Skadniki fazy A rozpuci, potem doda roztwr fazy B, cao wymiesza
ANTYPERSPIRANT w aerozolu
Aluminium chlorohydrate
5, 0
Cyclomethicone
3, 0
Silica /Aerosil 200/
0, 5
Isopropyl Myristate/Crodamol IPM/
0, 5
Kompozycja zapachowa
1, 0
Gaz 11/12 /65:35/
90, 0
DEZODORANT typ roll-on opakowanie butelka szklana z kulk
A/. Glyceryl Stearate/and/ PEG-100
Stearate/Cithrol GMS A/S
5, 0
PPG-10 Cetyl Ether/Procetyl 10/
5, 0
Triclosan /Irgasan DP-300/
0, 1
B/. Cyclomethicone/Dow Corning 244
Volatile Silicone Fluid/
10, 0
C/. Woda
77, 9
Glikol propylenowy
1, 0
D/. Kompozycja zapachowa
1, 0
Faz A i C ogrza oddzielnie do temperatury 70C, doda faz olejow do fazy wodnej,
wymiesza, w temperaturze 60C doda cyclomethicone/faza B/, miesza, w temperaturze
45C doda kompozycj zapachow.
ANTYPERSPIRANT typ roll-on
A/. Hydroxyethyl Cellulose
/Natrosol 250 HR/
0, 6
Alkohol etylowy /96%/
20, 0
B/. Polysorbate 20 /Crillet 1/
2, 0
Woda
36, 4
C/. Aluminium chlorohydrate
/Chlorhydrol 50% roztwr/
40, 0
D/. Kompozycja zapachowa
1, 0

Natrosol zdyspergowa w alkoholu etylowym/faza A/, doda kompozycj zapachow/faza D/.

Faz B ogrza do temperatury 55 - 60C, poczym schodzi i doda powoli mieszajc do fazy
A. Nastpnie doda porcjami faz C i powoli wymiesza, aby nie zapowietrzy.
Badania jakociowe przeprowadza si zgodnie z norm opracowan przez producenta. Na
kadym opakowaniu jednostkowym umieszcza si skad zgodnie
z INCI, np.
Dezodorant w sztyfcie: Aqua, Propylene Glycol, Sodium Stearate, Triclosan,
Cocoamide MEA, Parfum, Distarch Phosphate
Dezodorant w aerozolu: Isobutan, Alcohol denatured, Parfum Propylene Glycol,
Triclosan
PREPARATY DO GOLENIA
W staroytnoci golenie byo powszechnie stosowane, od XIV w. do pocztku XX w.
powszechnie uywano mydo do golenia, potem zostay wprowadzone kremy do golenia z
uyciem pdzla a od 1936 r. kremy bez uycia pdzla. W latach 50-tych XX w. pojawiy si
preparaty aerozolowe w formie pianek do golenia. Preparaty do golenia maj zdolno do
nawilania wosa i utrzymywania w nim wilgoci podczas caego golenia oraz natuszczania
skry tak, e ostrze maszynki do golenia/brzytwy/ lizga si agodnie po powierzchni skry.
Wos jest zbudowany z keratyny nierozpuszczalnej w wodzie, zdolnej do pochaniania wody i
oleju. Podczas golenia nie zmienia si struktura fizyczna i chemiczna wosa, nastpuje tylko
wyrwanie wosa przez ostrze maszynki. Jeeli wos zostanie waciwie nawilony, wtedy
bdzie stawia mniejszy opr przy goleniu.
Proces golenia powinien przebiega nastpujco:
a/. umycie twarzy mydem i gorc wod przez co najmniej jedn minut, aby
usun warstw olejow skry i rozpocz zwilanie zarostu
b/. spukanie twarzy gorc wod
c/. naoenie preparatu do golenia
d/. po odczekaniu minimum dwch minut rozpocz golenie
Wasnoci preparatw do golenia
a/. powinny dawa obfita pian
b/. piana powinna by przyczepna do skry i stabilna podczas golenia
c/. piana powinna szybko zwily wos i utrzymywa wilgo podczas golenia
d/. piana powinna by wystarczajco liska, aby yletka maszynki agodnie
przesuwaa si po skrze
e/. piana powinna by atwo spukana ze skry i yletki
f/. nie powinna wywoa korozji yletki maszynki
g/. nie powinna wywoa podranie skry
Surowce
1/. Anionowe zwizki powierzchniowo czynne myda lub sole kwasw tuszczowych s
stosowane w preparatach pienicych i niepienicych, w preparatach aerozolowych w iloci
poniej 5% i powyej 95% w twardych mydach do golenia. Mydo nadaje podan struktur
piany, ktr trudno osign wycznie przy syntetycznych detergentach. Myda tworz si
przez reakcj alkalii z tuszczami olejw lub kwasami tuszczowymi. Twarde myda powstaj
przy uyciu wodorotlenku sodu /NaOH/, mikkie przy zastosowaniu wodorotlenku
potasu/KOH/ i s preferowane w kremach.
2/. Tuszcze zwierzce j woowy o duej zawartoci kwasu stearynowego lub kwas
stearynowy,mirystynowy piana saba, trwaa o delikatnej strukturze
3/. Oleje rolinne olej kokosowy, palmowy, oliwkowy piana bardzo obfita, o duych
bakach, nietrwaa

4/. Syntetyczne detergenty laurylosiarczan sodowy, sarkozynian laurylosodowy w maych

ilociach
5/. Niejonowe substancje powierzchniowo czynne maj przewag nad anionowymi s mniej
toksyczne, nie wywouj korozji i s skuteczne w obecnoci elektrolitw. Estry sorbitanu
polioksyetylenowe, polioksyetylenowe etery, estry kwasw tuszczowych monostearynian
gliceryny s stosowane w kremach, zwikszaj zwilalno preparatu
6/. Substancje zwilajce nadaj preparatom gadko i mikko, zapobiegaj
wyparowaniu wody i przyczyniaj si do stabilnoci piany. Substancje zwilajce nadaj
polizg i powoduj zmikczenie wosa stosuje si gliceryn, sorbitol
7/. Substancje natuszczajce preparaty do golenia zawieraj wolne alkalia, ktre mog
drani skr. Substancje natuszczajce agodz ich dziaanie stosuje si pochodne
lanoliny, alkohole tuszczowe, monostearynian gliceryny nie wicej ni 5%.
8/. Naturalne i syntetyczne gumy s zalecane do stabilizowania lepkoci preparatw
pynnych, kremowych i elowych, wpywaj na polizg i struktur piany. Stosuje si sole
kwasu alginowego, metylo/etyloceluloz, karboksymetyloceluloz, Carbomer, PVP/VA
Copolymer.
9/. Substancje konserwujce zabezpieczaj produkt przed zakaeniem. Wybr
konserwantw musi by zgodny ze skadnikami receptury.
10/. Substancje zapachowe musz by zgodne z alkalicznym odczynem preparatu, nie mog
drani skry.
11/. Barwniki poprawiaj wygld preparatu, rozpuszczalne w wodzie
12/. Gazy aerozolowe obecnie stosuje si propan, butan, izobutan lub ich mieszanki.
Izobutan zawiera may procent propanu i jest stosowany w kremach do golenia.
PREPARATY DO GOLENIA
MYDA DO GOLENIA powstaj przez zmydlenia tuszczu przez KOH i NaOH w
stosunku 1 : 1 lub 3 : 1 lub wolnych kwasw tuszczowych: stearynowy, mirystynowy,
palmitynowy. Myda zawieraj substancje zwilajce gliceryn, sorbitol, propylenoglikol,
stabilizatory piany alginiany, gumy celulozowe, przetuszczacze lanolina,
monostearynian gliceryny, biae pigmenty biel tytanowa /TiO2/ do poprawy barwy.
KREMY DO GOLENIA przewanie w tubach, wyciska si krem na zwilony pdzel i
nakada na twarz. Piana mydlana musi by agodna, gsta, mietanowa
i neutralna. Kremy przy duszym przechowywaniu nie powinny si rozdziela.
Bardzo mikkie kremy powstaj przez zmydlenia rolinnych i zwierzcych olejw
wodorotlenkiem potasu, twardsze przez zmydlenie stearyny. Nadwyka
2 4 % stearyny nadaje kremom perlisty poysk. Dla polepszenia wasnoci kremu dodaje si
mae iloci lanoliny, alkoholu cetylowego, laurylosiarczanu sodowego. Krem powinien
zawiera 5 25 % gliceryny dziaanie nawilajce, zapobiega wysuszeniu.
Receptura przykad
A/. Kwas kokosowy
3, 0
Kwas mirystynowy
4, 0
Stearyna 3xprasowana
30, 0
B/. KOH
6, 6
NaOH
0, 9
Gliceryna/86%/ lub
Sorbitol/70%/
6, 0
Boraks/sodium borate/
0, 5
Sodium silicate
0, 5
Woda
do 100, 0
C/. Ethylhexyl Hydroxy

stearate/crodamol OHS/
2, 0
Stearyna
4, 8
Kompozycja zapachowa, konserwant
Proces technologiczny: faza A stopi do temperatury 80 C, faz B rozpuci w zimnej
wodzie i ogrza do temperatury 80C poczym powoli wlewa do fazy A do zmydlenia.
Proces trwa co najmniej jedn godzin w temperaturze 80C. Faz C ogrza do 80C, poczym
doda porcjami do kremu, nadal miesza, nastpnie powoli chodzi, w temperaturze 40C
doda kompozycj zapachow. Krem powinien leakowa w chodnym miejscu przez 24
godziny zim zostanie zakonfekcjonowany w tuby.
PIANKI DO GOLENIA W AEROZOLU
Pynne myda do golenia, ktre pod wpywem gazw/propellentw/ wychodz z pojemnika
aerozolowego w postaci piany. Receptury obok myda zawieraj detergenty laurylosiarczan
sodowy lub sarkozynian laurylosodowy w maych ilociach do polepszenia wasnoci
pienicych. Dla lepszego polizgu ostrza maszynki dodaje si olej parafinowy, lanolin i jej
pochodne. Substancje zwilajce gliceryna, sorbit, propylenoglikol zapobiegaj
wyparowaniu wody.
Receptura przykadowa
A/. Stearyna
8, 0
Kwas mirystynowy
2, 0
Olej parafinowy
1, 0
Glyceryl stearate
/Cithrol GMS S/E/
3, 0
Lanolina
0, 5
B/. Trjetanolamina/99%/
5, 0
Boraks
0, 5
Sodium silicate
0, 5
Sodium lauryl sarcosinate
/Crodasinic L/
0, 5
Gliceryna/sorbitol
3, 5
Woda
do 100, 0
kompozycja zapachowa, konserwant
Faza A stopi i ogrza do temperatury 75 - 80C
Faza B w wodzie rozpuci skadniki fazy B i ogrza do temp. 75 - 80C
Faz tuszczow /A/ doda do fazy wodnej /B/ i powoli miesza.
W temperaturze 50C doda kompozycj zapachow.
Napenienie koncentrat
90%
gaz
10%
PREPARATY PO GOLENIU dziaanie
a/. neutralizacja alkalicznego naskrka
b/. utworzenie kwanego paszcza ochronnego skry
c/. cigajce na pory skry
d/. agodzenie podranionej skry
e/. odwieajco-chodzce
Preparaty po goleniu mog by w postaci lotionw after shave/pyny po goleniu/, balsamw
i eli.
PYN PO GOLENIU after shave
a/. Kwas mlekowy, cytrynowy do neutralizacji alkalii
b/. substancje cigajce ekstrakty zioowe
c/. alkohol etylowy /96%/ - 40 60% z dodatkiem mentolu

d/. substancje agodzce bisabolol, azulen, allantoina

e/. gliceryna, sorbitol, glikol propylenowy dziaanie nawilajce
Receptura przykadowa
A/. Alkohol etylowy /96%/
50, 0
Propylene Glycol
2, 0
PEG-75 Lanolin/Solan E/
0, 5
B/. Allantoina
0, 2
Kwas mlekowy/cytrynowy
0, 1
Woda
do 100, 0
C/. PEG-40 Hydrogenated Castor Oil 1, 0
Kompozycja zapachowa
0, 5
Rozpuci skadniki fazy A, B i C oddzielnie, poczym do fazy A doda faz
BiC
BALSAM PO GOLENIU emulsja O/W szybko wnikajca w skr o dziaaniu
pielgnacyjno-odwieajcym
Receptura przykadowa
A/. Glyceryl Stearate/and/ PEG 100
Stearate/Cithrol GMS A/S
3, 0
Cetearyl Alcohol/and/
Ceteareth 20/CosmowaxD/
2, 0
Caprylic/Capric Triglyceride
/Crodamol GTCC/
2, 0
Isopropyl Palmitate/Crodamol IPP/
3, 0
Dimethicone /200/
1, 0
Mentol
0, 05
B/. Gliceryna/86%/
2, 0
Allantoina
0, 1
Carbomer 980/Carbopol 980/
&nbs