Professional Documents
Culture Documents
1.
Wprowadzenie
2.
3.
4.
5.
Podsumowanie
1. Wprowadzenie
Koszty nieodpowiednich warunkw pracy ponosz zarwno osoby fizyczne,
przedsibiorstwa jak i sektor publiczny, gdy urazy spowodowane wypadkami zwikszaj
bowiem zapotrzebowanie na rne jego usugi sektora publicznego takie jak np. usugi
suby zdrowia. W efekcie kocowym koszty te obciaj wszystkich obywateli bd jako
podatnikw bd jako konsumentw. Obywatele jako podatnicy pokrywaj wydatki
poniesione przez sektor publiczny. W rezultacie wypadki powoduj znaczne straty w
gospodarce, ktrych wysoko wedug szacunkw Europejskiej Agencji Bezpieczestwa i
Higieny Pracy w Bilbao dla starych krajw czonkowskich UE wynosz od 2,6% do 3,8%
PKB. Wedug oceny Centralnego Instytutu Ochrony Pracy - PIB w Polsce koszty
niewaciwych warunkw pracy wynosz od 17,4 do 21,75 mld. z. co stanowi od 1,7% do
2,1% PKB Polski.
Aspekty ekonomiczne ksztatowania warunkw pracy mog by analizowane
zarwno na poziomie makroekonomicznym jak i mikroekonomicznym. Prowadzone analizy
powinny uwzgldnia zarwno koszty wynikajce z nieodpowiednich warunkw pracy jak i
koszty dziaalnoci prewencyjnej. Istotn rol ogrywaj ekonomiczne stymulatory poprawy
warunkw pracy funkcjonujce gwnie w formie zrnicowanej skadki na ubezpieczenie
wypadkowe.
W skali makroekonomicznej koszty wynikajce z nieodpowiednich warunkw pracy
mona ocenia przede wszystkim przez pryzmat wiadcze wypacanych przez Zakad
Ubezpiecze Spoecznych. Ocena makroekonomiczna innych kosztw wynikajcych z
niewaciwych pracy jest utrudniona z uwagi na brak wielu danych. Dotyczy to zwaszcza
kosztw leczenia.
Dla przedsibiorstw koszty nieodpowiednich warunkw pracy stanowi dodatkowe
koszty produkcji, ktre ukrywane s w cenach wyrobw i usug. W rezultacie klient musi
wicej zapaci za dany produkt.
Skutki niewaciwych warunkw pracy ponosz te osoby poszkodowane w
wypadkach przy pracy oraz te, u ktrych stwierdzono choroby zawodowe. Dla osoby
poszkodowanej wypadek moe spowodowa czasow lub trwa niezdolno do pracy, lub
te w najgorszym przypadku mier. Konsekwencje wypadku ponosi rwnie rodzina osoby
poszkodowanej. Wprawdzie osoby poszkodowane lub czonkowie ich rodzin otrzymuj
wiadczenia pienine i rzeczowe od pracodawcw, instytucji ubezpiecze spoecznych lub
ze strony pastwa to jednak nie pokrywaj one wszystkich strat spowodowanych wypadkami
przy pracy.
2.
2004
2005
2006
3 574,3
3 576,5
3 511,6
3 652,3
Zasiki chorobowe
263,0
291,0
309,0
Jednorazowe odszkodowania
301,0
226,0
222,0
247,0
9,0
9,0
33,0
102,2
87,6
90,0
wiadczenia rehabilitacyjne
Pozostae
Ogem
4 250,5
4 209,1
4 156,6
4 351,7
rdo: Informacja o wiadczeniach pieninych z funduszu ubezpiecze spoecznych oraz o
niektrych wiadczeniach z ubezpieczenia spoecznego (lata 2003 do 2006) oraz dane
niepublikowane Zakadu Ubezpiecze Spoecznych.
Poczwszy od 1 stycznia 2003 r., tj. daty wprowadzenia w ycie ustawy o
ubezpieczeniu spoecznym z tytuu wypadkw przy pracy i chorb zawodowych, kwoty
wiadcze wypacanych z funduszu ubezpieczenia wypadkowego ZUS ksztatoway si na
stabilnym poziomie. W 2006 r. ZUS wypaci z tego funduszu cznie okoo 4 mld 350 mln z.
Wrd wypacanych wiadcze dominoway wiadczenia rentowe obejmujce zarwno renty
Centralny Instytut Ochrony Pracy - Pastwowy Instytut Badawczy
z tytuu niezdolnoci do pracy jak i renty rodzinne, ktre stanowiy w latach 2003 - 2006 okoo
84% ogu wiadcze wypacanych z funduszu wypadkowego (tablica 1). Zwizane byo to z
wypat okoo 270 tys. wiadcze rentowych rocznie oraz ich przecitn wysokoci,
przewyszajc znacznie renty pozostae tj. z oglnego stanu zdrowia1. Wrd ogu rent z
tytuu niezdolnoci do pracy wypadkowych okoo 50% stanowiy renty przyznane z tytuu
choroby zawodowej, ponad 42% stanowiy renty z tytuu wypadku przy pracy oraz ponad 7%
renty z tytuu wypadku w drodze do i z pracy.
W latach 2003 - 2006 liczba nowoprzyznawanych rent wypadkowych z tytuu
niezdolnoci do pracy miaa siln tendencj spadkow. Ich liczba zmalaa z 4 364 w 2003 r.
do 2 981 w 2006 r. Na tendencj t znaczny wpyw miay renty z tytuu wypadkw w drodze
do i z pracy, ktrych w 2003 r. przyznano jeszcze 470 natomiast w 2004 r. ju 242 a w 2005
r. zaledwie 46. Wszystkie te wypadki miay miejsce jeszcze w 2002 r. tj. przed wejciem w
ycie ustawy wypadkowej natomiast w latach nastpnych nastpio przyznanie renty. Naley
podkreli, i od 1 stycznia 2003 r. tj. daty obowizywaniu ustawy o ubezpieczeniu
wypadkowym renty bdce nastpstwem wypadkw w drodze do i z pracy nie s objte tym
ubezpieczeniem i s wypacane z funduszu ubezpieczenia rentowego ZUS. Fundusz
wypadkowy obciaj wic jedynie wiadczenia rentowe z tytuu wypadkw w drodze do i z
pracy, ktre zaistniay przed wejciem w ycie ustawy wypadkowej
Liczba nowoprzyznanych rent rodzinnych wypadkowych, podobnie jak rent
wypadkowych z tytuu niezdolnoci do pracy miaa take w ostatnich latach tendencj
spadkow. Ich liczba zmniejszya si bowiem z 734 w 2003 r. do 628 w 2006 r. tj. o 14,4%
gwnie na skutek spadku liczby nowych rent przyznanych z tytuu wypadkw przy pracy (z
534 w 2003 r. do 476 w 2006 r. oraz w drodze do i z pracy2.
Kolejnymi znaczcymi wiadczeniami wypacanymi z funduszu wypadkowego ZUS
byy zasiki chorobowe i jednorazowe odszkodowania. Zasiki chorobowe wypacane s przez
ZUS od pierwszego dnia niezdolnoci do pracy z tytuu wypadku przy pracy lub choroby
zawodowej w wysokoci 100% wynagrodzenia. Kwoty wypacanych zasikw miay w latach
2003 - 2006 tendencj wzrostow natomiast zaobserwowano spadek liczby wypaconych
jednorazowych odszkodowa powypadkowych, ktrych liczba zmniejszya si z 87,7 tys. w
2003 r. do 76,8 tys. w 2006 r. Jednoczenie wydatki przeznaczone na ten cel finansowane z
funduszu wypadkowego zmniejszyy si. Ulega rwnie zmniejszeniu przecitna wysoko
odszkodowania.
1
W 2005 r. przecitna wysoko renty wypadkowej z tytuu niezdolnoci do pracy wynosia 1751 z.
przy przecitnej wysokoci wszystkich rent tego typu wynoszcej zaledwie 903 z. Przecitna
wysoko renty rodzinnej wypadkowej wynosia natomiast 1465 z. przy przecitnej wysokoci
wszystkich rent rodzinnych wynoszcej 1094 z.
2
W 2003 r. przyznano jeszcze 95 nowych rent z tytuu wypadkw w drodze do i z pracy, w 2004 r. - 18
nowych rent a w 2005 r. - 20 nowych rent. Wszystkie te renty przyznano w zwizku z wypadkami
zaistniaymi przed 1 stycznia 2003 r. tj. wejciem w ycie nowej ustawy wypadkowej.
Tablica 2
Przychody i wypaty z funduszu wypadkowego ZUS w latach 2003 - 2006
Wyszczeglnienie
2003
2004
2005
2006
Przychody ze skadek
3 867 278
4 033 146
4 307 578
4 281 809
Wypaty z funduszu
4 246 737
4 206 983
4 165 198
4 350 467
Bilans
- 379 459
- 173 837
+ 142 380
- 73 159
x/ (w tys. z.)
rdo: http//WWW.zus.pl/bip/default/ap?/d
W cigu czterech lat funkcjonowania systemu ubezpieczenia wypadkowego (2003 2006) obserwowano wzrost dochodw funduszu ubezpieczenia wypadkowego przy
jednoczesnym nieznacznym spadku wydatkw z funduszu (tablica 2). W 2006 r. zanotowano
nieznaczny spadek przychodw ze skadek i wzrost wypat wiadcze o okoo 185 tys.
3.
utrzymania systemu zarzdzania BHP (SZ BHP). Koszty dziaa prewencyjnych, zgodnie z
norm PN-N-18004:2001, uwzgldniaj zarwno koszty spenienia wymaga prawnych w
zakresie bezpieczestwa i higieny pracy jak i koszty wdroenia, utrzymywania i doskonalenia
SZ BHP (rys.). Wysze koszty dziaa prewencyjnych powinny prowadzi do wzrostu
poziomu bezpieczestwa i poprawy warunkw pracy, a tym samym do obnienia, w krtszej
lub duszej perspektywie czasowej, kosztw zwizanych z niewaciwymi warunkami
Koszty zwizane ze
spenieniem wymaga
prawnych
dotyczcych
bezpieczestwa i
higieny pracy
Koszty ubezpieczenia
Koszty wypadkw przy pracy
Koszty chorb zawodowych
Warunki rodowiska
pracy
Koszty wdroenia,
utrzymania i
doskonalenia systemu
zarzdzania
bezpieczestwem i
higien pracy
rodowiska pracy.
wpywu
nieodpowiednich
warunkw
pracy
na
ogln
liczb
godzin
Koszty utrzymania systemu zarzdzania BHP obejmuj koszty administracyjne, koszty oceny
ryzyka zawodowego, koszty szkole zwizanych z utrzymaniem i doskonaleniem systemu,
koszty informowania o zagadnieniach zwizanych z utrzymaniem systemu, koszty
monitorowania warunkw pracy, koszty realizacji planw oglnych i szczegowych bhp,
koszty audytowania, koszty zarzdzania dokumentacj oraz przegldu wykonywanego przez
najwysze kierownictwo.
Przeprowadzone przez CIOP-PIB badania kosztw wdraania i utrzymania SZ BHP w
20 przedsibiorstwach wykazay m.in., i:
4.
przez
Centralny
Instytut
Ochrony
Pracy
analizy
dotyczce
przepis
moe
by
wykorzystywany
do
obchodzenia
prawa
10
skadki
na
spoeczne
ubezpieczenie
wypadkowe
nie
motywuje
5.
Podsumowanie
Biorc pod uwag przedstawione dane mona stwierdzi, e zarwno na poziomie
wypadkowego
by
zwizany
ze
znacznym
zmniejszeniem
liczby
11
12
13