wiczenia z Geometrii I, czerwiec 2006 r.

Waldemar Pompe

1. Punkt P ley na przektnej AC kwadratu ABCD (rys. 1).

Punkty Q i R s rzutami prostoktnymi punktu P odpowiednio na proste CD i DA. Wykaza, e BP = RQ.
2. Dany jest trjkt ostroktny ABC, przy czym

<
) P EC = <
) BDA .
R

rys. 1

B
C

Wysokoci trjkta ABC przecinaj si w punkcie H (rys. 2).

Wykaza, e CH = AB.
3. Na bokach BC, CA i AB trjkta ABC zbudowano po
jego zewntrznej stronie trjkty rwnoboczne BCD, CAE
i ABF (rys. 3). Wykaza, e AD = BE.

H
A

5. Dany jest czworokt wypuky ABCD, w ktrym

<
) DAB = <
) ABC .

rys. 2

B
C

rys. 3

8. Na bokach BC i CA trjkta ABC zbudowano po jego

zewntrznej stronie kwadraty BCDE oraz CAF G (rys. 8).
Prosta przechodzca przez punkt C i prostopada do prostej DG przecina odcinek AB w punkcie M . Udowodni, e
AM = M B.
9. Na bokach BC, CA i AB trjkta ABC zbudowano po
jego zewntrznej stronie trjkty rwnoboczne BCD, CAE
i ABF (rys. 9). Na boku AB zbudowano po wewntrznej stronie trjkta ABC taki trjkt ABF , e

G
C

rys. 8

C
E
F

<
) BAF = <
) ABF = 30 .

10. Punkty D i E le odpowiednio na bokach BC i AB

trjkta rwnobocznego ABC, przy czym BE =CD (rys. 10).
Punkt M jest rodkiem odcinka DE. Wykaza, e

rys. 9

rys. 10

rys. 11

D
M
A

) A=90 oraz AB =AC

11. Dany jest trjkt ABC, w ktrym <
(rys. 11). Punkty D i E le odpowiednio na bokach AB
i AC, przy czym AD = CE. Prosta przechodzca przez punkt
A i prostopada do prostej DE przecina bok BC w punkcie
P . Wykaza, e AP = DE.

rys. 4

B
D
C

12. Dany jest trjkt ABC, w ktrym

A

rys. 5

<
) ACB = 60

oraz AC < BC .

Punkt D ley na boku BC, przy czym BD = AC (rys. 12).

Punkt E jest punktem symetrycznym do punktu A wzgldem
punktu C. Udowodni, e AB = DE.
P

rys. 6

13. Prostokt ABCD, w ktrym AB = 3 AD podzielono na

trzy kwadraty: AEF D, EGHF oraz GBCH (rys. 13). Wykaza, e
<
) AED + <
) AGD + <
) ABD = 90 .

rys. 7

B
D

BM = 12 AD .

45

Symetralne odcinkw AD i BC przecinaj si w punkcie M

lecym na odcinku AB (rys. 5). Udowodni, e AC = BD.
) A = 90 oraz AB = AC
6. Dany jest trjkt ABC, w ktrym <
(rys. 6). Punkt M jest rodkiem boku AB. Prosta przechodzca przez punkt A i prostopada do prostej CM przecina
) AM C = <
) BM P .
bok BC w punkcie P . Wykaza, e <

P
E

Dowie, e DF = EF .

<
) ACB = 45 .

4. Punkty P i Q le odpowiednio na bokach BC i CD kwa) P AQ = 45 (rys. 4). Dowie, e

dratu ABCD, przy czym <
BP + DQ = P Q.

Waldemar Pompe

) A = 90 oraz AB = AC
7. Dany jest trjkt ABC, w ktrym <
(rys. 7). Punkty D i E le na boku AC, przy czym AD =CE.
Prosta przechodzca przez punkt A i prostopada do prostej
BD przecina bok BC w punkcie P . Wykaza, e

Cechy przystawania trjktw

D

wiczenia z Geometrii I, czerwiec 2006 r.

E
P

C
60

A
D

B
C

rys. 12

rys. 13

wiczenia z Geometrii I, czerwiec 2006 r.

Waldemar Pompe

wiczenia z Geometrii I, czerwiec 2006 r.

Waldemar Pompe
D

14. W szeciokcie wypukym ABCDEF wszystkie boki s

rwnej dugoci oraz
<
)A+<
)C +<
)E = <
)B +<
)D+<
)F .

Kty w okrgu
E
D

Dowie, e przektne AD, BE i CF przecinaj si w jednym

punkcie.
A

C
B

15. Na przeciwprostoktnej BC trjkta prostoktnego ABC

zbudowano po zewntrznej stronie kwadrat BCDE (rys. 15).
Niech O bdzie rodkiem tego kwadratu. Wykaza, e

<
) BAO = <
) CAO .

rys. 15

rys. 14

) ACB =
16. Dany jest trjkt ostroktny ABC, przy czym <
60 (rys. 16). Punkty D i E s rzutami prostoktnymi odpowiednio punktw A i B na proste BC i AC. Punkt M jest
rodkiem boku AB. Wykaza, e trjkt DEM jest rwnoboczny.

D
E

rys. 16

rys. 17

17. Punkt O jest rodkiem okrgu opisanego na trjkcie

ABC (rys. 17). Punkt D jest rzutem prostoktnym punktu
C na prost AB. Wykaza, e
<
) ACD = <
) BCO .

O
A

18. Punkt H jest punktem przecicia wysokoci trjkta ostroktnego ABC (rys. 18). Wykaza, e punkty symetryczne do
punktu H wzgldem prostych AB, BC, CA le na okrgu
opisanym na trjkcie ABC.
19. Punkty E i F le odpowiednio na bokach AB i BC
kwadratu ABCD, przy czym BE = BF (rys. 19). Punkt S
jest rzutem prostoktnym punktu B na prost CE. Wykaza,
) DSF = 90 .
e <

D
C

H
A

rys. 18

20. Punkt E ley na boku BC kwadratu ABCD (rys. 20).

Punkty P i Q s rzutami prostoktnymi odpowiednio punktw E i B odpowiednio na proste BD i DE. Dowie, e
punkty A, P , Q le na jednej prostej.

F
S
A

rys. 19

C
E
Q
P

rys. 20

wiczenia z Geometrii I, czerwiec 2006 r.

21. Na bokach BC, CA i AB trjkta ABC zbudowano po

jego zewntrznej stronie trjkty rwnoboczne BCD, CAE
i ABF (rys. 21). Wykaza, e:

Waldemar Pompe

wiczenia z Geometrii I, czerwiec 2006 r.

Waldemar Pompe

Styczna do okrgu

(a) AD = BE = CF .
(b) Proste AD, BE i CF przecinaj si w jednym punkcie.
(Punkt wsplny prostych AD, BE i CF nazywa si punktem
Toriciellego trjkta ABC.)

26. Ustalone punkty A i B le na prostej k. Okrgi o1 i o2

s styczne zewntrznie w punkcie X (rys. 26). Okrgi te s
rwnie styczne do prostej k odpowiednio w punktach A i B.
Wyznaczy zbir punktw X.

X
A

rys. 26

rys. 21

F
D

27. Dany jest czworokt wypuky ABCD. Proste AB i CD

przecinaj si w punkcie E, a proste AD i BC przecinaj
si w punkcie F (rys. 27). Udowodni, e w czworokt wypuky ABCD mona wpisa okrg wtedy i tylko wtedy, gdy
speniony jest jeden z warunkw:

22. Punkt E ley na boku BC kwadratu ABCD. Czworokt

BF GE jest kwadratem zbudowanym na zewntrz kwadratu
ABCD (rys. 22). Wykaza, e proste AE, CF i DG przecinaj si w jednym punkcie.

G
E

rys. 22

F
F

23. Na bokach BC i AC trjkta ostroktnego ABC zbudowano, po zewntrznej stronie, kwadraty BCF E i ACGH
(rys. 23). Udowodni, e proste AF , BG i EH przecinaj si
w jednym punkcie.

D
C

(a) AE + CF = AF + CE
(b) BE + BF = DE + DF .

rys. 27

C
G

28. Okrgi dopisane do trjkta ABC s styczne do bokw

BC i AC odpowiednio w punktach D i E (rys. 28). Wykaza,
e BD = AE.

rys. 28

24. Punkt P ley wewntrz rwnolegoboku ABCD, przy

) ABP = <
) ADP (rys. 24). Dowie, e
czym <

A
D

rys. 23

B
C

<
) DAP = <
) DCP .

25. Na czworokcie ABCD jest opisany okrg o rednicy AB

(rys. 25). Punkt E jest symetryczny do punktu A wzgldem
rodka odcinka CD. Dowie, e proste CD i BE s prostopade.

P
A

rys. 24

B
E
D

29. Czworokt wypuky ABCD podzielno na dziewi czworoktw, jak pokazano na rysunku 29. Udowodni, e jeli
w zacieniowane czworokty mona wpisa okrgi, to rwnie
w czworokt ABCD mona wpisa okrg.
30. Punkty D, E, F le odpowiednio na bokach BC, CA,
AB trjkta ABC. Odcinki AD, BE i CF przecinaj si
w punkcie P (rys. 30). Wykaza, e jeli w czworokty AF P E
i F BDP mona wpisa okrgi, to rwnie w czworokt DCEP
mona wpisa okrg.

rys. 29

C
D
P

rys. 25

31. W czworokt wypuky ABCD mona wpisa okrg. Punkt

P ley na odcinku CD. Wykaza, e istnieje wsplna styczna
do okrgw wpisanych w trjkty ABP , BCP i DAP (rys. 31).

F
D

rys. 30

rys. 31

wiczenia z Geometrii I, czerwiec 2006 r.

Waldemar Pompe

wiczenia z Geometrii I, czerwiec 2006 r.

37. Okrgi o1 i o2 odpowiednio o rednicach AB i BC s

styczne zewntrznie w punkcie B. Prosta przechodzca przez
punkt B przecina okrgi o1 i o2 odpowiednio w punktach K
i L. Prosta KL przecina okrg o rednicy AC w punktach P
i Q (rys. 37). Wykaza, e KP = LQ.

Waldemar Pompe

32. Udowodni, e w czworokt wypuky ABCD mona wpisa okrg wtedy i tylko wtedy, gdy okrgi wpisane w trjkty
ABD i BCD s styczne (rys. 32).
33. Dany jest trjkt ABC, w ktrym AC 6= BC (rys. 33).
Dwusieczna kta ACB oraz symetraln odcinka AB przecinaj si w punkcie D. Wykaza, e punkty A, B, C, D le
na jednym okrgu.
34. Dany jest trjkt ABC. Dwusieczna kta ACB przecina okrg opisany na tym trjkcie w punkcie D (rys. 34).
Punkt I ley na odcinku CD. Wykaza, e punkt I jest rodkiem okrgu wpisanego w trjkt ABC wtedy i tylko wtedy,
gdy AD = BD = ID.

A
K

38. Okrg o rodku J, dopisany do trjkta ABC, jest styczny

do boku BC w punkcie D oraz jest styczny do prostej AC
w punkcie E (rys. 38). Punkt Q jest rzutem prostoktnym
punktu B na prost AJ. Wykaza, e punkty D, E, Q le
na jednej prostej.

rys. 33

D
C

rys. 37
C E
D
Q

B
A

rys. 32

35. Cztery okrgi s styczne zewntrznie w punktach A, B,

C, D, jak pokazano na rysunku 35. Wykaza, e punkty A,
B, C, D le na jednym okrgu.

39. Okrgi o1 i o2 s rozczne zewntrznie. Dwie wsplne

styczne do tych okrgw jedna wewntrzna, druga zewntrzna s styczne do okrgu o1 w punktach A i B, a do okrgu o2
w punktach C i D (rys. 39). Wykaza, e proste AB i CD
przecinaj si na prostej czcej rodki okrgw o1 i o2 .

rys. 38

B
C
A

rys. 34

D
A
B

D
C

rys. 35
D

40. Wykaza, e w dwunastokcie foremnym A1 A2 . . . A12

przektne A2 A6 , A3 A8 oraz A4 A11 przecinaj si w jednym
punkcie (rys. 40).

36. Czworokt ABCD jest wpisany w okrg. Udowodni, e

rodki okrgw wpisanych w trjkty BCD, CDA, DAB oraz
ABC s wierzchokami prostokta (rys. 36).

rys. 39
A12

A11

A1

A10

41. Dwa ustalone okrgi o1 i o2 przecinaj si w punktach

A i B. Prosta k przechodzi przez punkt A i przecina okrgi
o1 i o2 odpowiednio w punktach X i Y (rys. 41), przy czym
punkt X ley na zewntrz okrgu o2 , a punkt Y na zewntrz
okrgu o1 . Styczne do okrgw o1 i o2 w punktach X i Y
przecinaj si w punkcie Z. Dowie, e miara kta XZY nie
zaley od wyboru prostej k.

A2

A9

A3

A8

A4
A7

A6

A5

rys. 40

42. Punkt P ley wewntrz czworokta wypukego ABCD,

) BCP + <
) ADP = <
) AP B . Wykaza, e okrgi
przy czym <
opisane na trjktach BCP i ADP s styczne (rys. 42).

A
X

rys. 36

rys. 41
D
C
P
B

rys. 42

wiczenia z Geometrii I, czerwiec 2006 r.

Waldemar Pompe
C

) BAC = 90 (rys. 43).

43. Dany jest trjkt ABC, w ktrym <
Punkty D i E le odpowiednio na bokach AC i BC, przy
czym
<
) BDE = <
) ACB oraz DE = 2AD .
) ABD = 13 <
) ABC.
Wykaza, e <

wiczenia z Geometrii I, czerwiec 2006 r.

Waldemar Pompe

Pole

E
D
A

rys. 43

44. Dany jest piciokt wypuky ABCDE, w ktrym przektna AD jest rwnolega do boku BC, a przektna CE jest
rwnolega do boku AB (rys. 44). Wykaza, e pola trjktw
ABE i BCD s rwne.

B
D

45. Punkty E i F le na bokach BC i DA rwnolegoboku

ABCD, przy czym BE = DF . Punkt K ley na boku CD.
Prosta EF przecina odcinki AK i BK odpowiednio w punktach P i Q (rys. 45). Wykaza, e suma pl trjktw AP F
i BQE jest rwna polu trjkta KP Q.

rys. 44

C
K

P
Q

rys. 45

B
C

46. Punkty D i E le odpowiednio na bokach BC i CA

trjkta ABC, przy czym
BD CE
=
.
DC EA
Odcinki AD i BE przecinaj si w punkcie P (rys. 46). Wykaza, e pole czworokta EP DC jest rwne polu trjkta
ABP .

E
D
P
A

B
D

rys. 46

Q
F

47. Dany jest rwnolegobok ABCD. Punkt E naley do

boku AB, a punkt F do boku AD (rys. 47). Prosta EF
przecina prost CB w punkcie P , a prost CD w punkcie
Q. Wykaza, e pole trjkta CEF jest rwne polu trjkta
AP Q.

10

E
P

rys. 47

wiczenia z Geometrii I, czerwiec 2006 r.

Waldemar Pompe
D

48. Punkty M i N s odpowiednio rodkami bokw AB i CD

czworokta wypukego ABCD. Odcinki AN i DM przecinaj
si w punkcie P , odcinki BN i CM przecinaj si w punkcie Q
(rys. 48). Wykaza, e suma pl trjktw ADP i BCQ jest
rwna polu czworokta M P N Q.

50. Dany jest czworokt wypuky ABCD. Punkty K, L le

na boku AB, przy czym AK = KL = LB, a punkty M , N le
na boku CD, przy czym CM =M N =N D (rys. 50). Wykaza,
e pole czworokta KLM N jest rwne 1/3 pola czworokta
ABCD.

M
D

49. Punkty K i L le odpowiednio na bokach AB i CD

czworokta wypukego ABCD, przy czym
AK CL
=
.
KB LD
Udowodni, e suma pl trjktw ABL i CDK rwna si
polu czworokta ABCD (rys. 49).

K
D

52. Dany jest szeciokt wypuky. Kady z trzech odcinkw

czcych rodki przeciwlegych bokw tego szeciokta dzieli
go na dwa piciokty o rwnych polach. Dowie, e te trzy
odcinki przecinaj si w jednym punkcie.

53. Dany jest szeciokt wypuky ABCDEF . Wykaza, e

pole jednego z trjktw ABC, BCD, CDE, DEF , EF A,
F AB nie przekracza 1/6 pola szeciokta ABCDEF .

54. Dany jest piciokt wypuky ABCDE. Wykaza, e suma

pl pewnych czterech spord trjktw ABC, BCD, CDE,
DEA, EAB jest wiksza od pola piciokta ABCDE.

rys. 49

rys. 55

rys. 56

rys. 57

58. Na bokach BC i CA trjkta ABC zbudowano po jego

zewntrznej stronie kwadraty BCDE oraz CAF G (rys. 58).
Punkty M i N s odpowiednio rodkami odcinkw DF i EG.
Znajc dugoci bokw trjkta ABC obliczy dugo odcinka M N .

P
I

A
D

rys. 51
59. Punkty K, L, M , N s odpowiednio rodkami bokw AB,
BC, CD, DA rwnolegoboku ABCD (rys. 59). Znajc pole
rwnolegoboku ABCD obliczy pole czworokta ograniczonego prostymi AM , BN , CK, DL.
60. Punkty K, L, M , N s odpowiednio rodkami bokw
AB, BC, CD, DA rwnolegoboku ABCD (rys. 60). Znajc
pole rwnolegoboku ABCD obliczy pole omiokta ograniczonego prostymi AM , M B, BN , N C, CK, KD, DL, LA.

rys. 59

rys. 60

D
C
K

12

61. Punkty K i L le odpowiednio na bokach AD i BC

czworokta wypukego ABCD, przy czym
AK CL
=
.
KD LB
Prosta KL przecina odcinki AC i BD odpowiednio w punktach P i Q (rys. 61). Dowie, e
[ACD]
KP
=
.
QL [BCD]

rys. 58

P Q

11

B
D

rys. 50

56. Punkty K, L, M , N s odpowiednio rodkami bokw AB,

BC, CD, DA czworokta wypukego ABCD (rys. 56). Dowie, e czworokt KLM N jest rwnolegobokiem, ktrego
pole jest rwne poowie pola czworokta ABCD.
57. Punkt I jest rodkiem okrgu wpisanego w trjkt ABC.
Punkty P i Q s rzutami prostoktnymi punktu C odpowiednio na proste AI i BI (rys. 57). Znajc dugoci bokw trjkta ABC obliczy dugo odcinka P Q.

M
A

51. Dany jest czworokt wypuky ABCD. Punkty K i L le

odpowiednio na odcinkach AB i AD, przy czym czworokt
AKCL jest rwnolegobokiem (rys. 51). Odcinki KD i BL
przecinaj si w punkcie M . Wykaza, e pola czworoktw
AKM L i BCDM s rwne.

rys. 48

55. Punkty M i N s odpowiednio rodkami bokw BC i CD

rwnolegoboku ABCD. Odcinki AM i AN przecinaj przektn BD odpowiednio w punktach P i Q (rys. 55). Wykaza,
e BP = P Q = QD.

K
D

Waldemar Pompe

Twierdzenie Talesa

wiczenia z Geometrii I, czerwiec 2006 r.

L
B

rys. 61

wiczenia z Geometrii I, czerwiec 2006 r.

Waldemar Pompe
D P

62. Punkty E i F le odpowiednio na bokach AB i AD

rombu ABCD (rys. 62). Proste CE i CF przecinaj przektn BD odpowiednio w punktach K i L. Proste EL i F K
przecinaj boki CD i CB odpowiednio w punktach P i Q.
Dowie, e CP = CQ.

63. Dany jest szeciokt wypuky ABCDEF (rys. 63). Dowie, e przeciwlege boki szeciokta wypukego, ktrego
wierzchokami s rodki cikoci trjktw ABC, BCD, CDE,
F
DEF , EF A, F AB s rwnolege i rwnej dugoci.

rys. 62

B
D

66. Okrgi o1 i o2 przecinaj si w punktach A i B. Punkt

P ley na prostej AB i na zewntrz obu okrgw (rys. 66).
Przez punkt P poprowadzono proste styczne do okrgw o1
i o2 odpowiednio w punktach C i D. Wykaza, e P C = P D.

D
C

A
D
G

rys. 63

B
C

67. Okrgi o1 i o2 s rozczne zewntrznie. Wsplna styczna

zewntrzna do tych okrgw jest styczna do okrgw o1 i o2
odpowiednio w punktach A i B. Druga wsplna styczna zewntrzna do tych okrgw jest styczna do okrgw o1 i o2
odpowiednio w punktach C i D (rys. 67). Prosta AD przecina okrgi o1 i o2 odpowiednio w punktach P i Q. Dowie,
e AP = QD.

D
C
Q
P
A

rys. 64

C
D

68. Prosta k jest styczna do okrgu o w punkcie A. Odcinek

CD jest ciciw okrgu o rwnoleg do prostej k (rys. 68).
Styczna do okrgu o w punkcie D przecina prost k w punkcie B. Odcinek BC przecina okrg o w punkcie E. Dowie,
e prosta DE dzieli odcinek AB na dwie rwne czci.

E
A

rys. 65

69. Dany jest trjkt ostroktny ABC. Prosta przechodzca

przez punkt B i prostopada do prostej AC przecina okrg
o rednicy AC w punktach K i L (rys. 69). Prosta przechodzca przez punkt A i prostopada do prostej BC przecina
okrg o rednicy BC w punktach M i N . Wykaza, e punkty
K, L, M i N le na jednym okrgu.

rys. 67

B
D

P E

rys. 66

65. Dany jest trjkt ostroktny ABC. Punkty D i E s

rzutami prostoktnymi punktw A i B odpowiednio na proste
BC i CA (rys. 65). Punkty P i Q s rzutami prostoktnymi
odpowiednio punktw A i B na prost DE. Dowie, e P E =
DQ.

Waldemar Pompe

Cechy podobiestwa trjktw

Pola gur podobnych

64. Dany jest rwnolegobok ABCD (rys. 64). Pewna prosta

przecina odcinki AB, AC, AD odpowiednio w punktach E,
F , G. Dowie, e
AB AD AC
+
=
.
AE AG AF

wiczenia z Geometrii I, czerwiec 2006 r.

rys. 68

B
N

C
L

M K
A

rys. 69

70. Z punktu P lecego na zewntrz okrgu o rodku O poprowadzono styczne P A i P B (rys. 70). Prosta przechodzca
przez rodek odcinka AB przecina dany okrg w punktach C
i D. Dowie, e
(a) punkty C, D, O, P le na jednym okrgu;
) AP C = <
) DP B.
(b) <
71. Dany jest rwnolegobok ABCD. Pewien okrg przechodzcy przez punkt A przecina odcinki AB, AC, AD odpowiednio w punktach E, F , G (rys. 71). Dowie, e
AB AE + AD AG = AC AF .

13

14

C
P

O
D

B
D
G

rys. 70

C
F

rys. 71

wiczenia z Geometrii I, czerwiec 2006 r.

Waldemar Pompe

wiczenia z Geometrii I, czerwiec 2006 r.

Waldemar Pompe
C

72. W czworokcie wypukym ABCD punkt M jest rodkiem

przektnej AC (rys. 72). Wykaza, e jeeli

79. Trjkt ABC jest wpisany w okrg o rodku O i promieniu r (rys. 79). Punkty O, X, Y le w tej wanie kolejnoci
na symetralnej odcinka AB oraz wewntrz kta ACB, przy
) ACY = <
) XCB.
czym OX OY = r2 . Wykaza, e <

<
) BCD = <
) BM A = <
) AM D ,
to na czworokcie ABCD mona opisa okrg.

73. Dany jest piciokt wypuky ABCDE, w ktrym

AE = ED ,

BC = CD

Dwusieczne ktw BCD i AED przecinaj si w punkcie P

(rys. 73). Dowie, e P D2 = AE BC.
74. Punkty E i F le odpowiednio na bokach BC i CD rwnolegoboku ABCD, przy czym AB DF = ADBE (rys. 74).
Odcinki DE i BF przecinaj si w punkcie P . Wykaza, e
<
) DAP = <
) BAC.

rys. 72

B
D

) ABC = <
) BAE = 90 .
oraz <

EA
AC
=
EB
BC


76. Dany jest romb ABCD. Punkty E i F le odpowiednio

) ECF = <
) ABD (rys. 76).
na bokach AB i AD, przy czym <
Proste EC i F C przecinaj odcinek BD odpowiednio w punktach P i Q. Dowie, e warto ilorazu P Q/EF nie zaley
od wyboru punkw E i F .
77. Pewien prostokt mona pokry 25 koami o promieniu 2.
Udowodni, e ten sam prostokt mona pokry 100 koami
o promieniu 1.

rys. 73

D F

E
A

rys. 74

B
Q

81. Trjkt ABC jest wpisany w okrg o1 (rys. 81). Styczna

do tego okrgu w punkcie C przecina prost AB w punkcie
D. Okrg o2 styczny do prostej AB w punkcie D przechodzi
przez punkt C i przecina okrg o1 w rnych punktach C i E.
Wykaza, e


AC 3
EA
=
.
EB
BC

rys. 79

rys. 75

C
Q
P

F
A

78. Dany jest trjkt ABC, w ktrym AC = BC. Punkt D

jest rodkiem boku AB, a punkt E jest rzutem prostoktnym
punktu D na prost BC. Punkt M jest rodkiem odcinka DE
(rys. 78). Dowie, e proste AE i CM s prostopade.

rys. 76

E
M
A

rys. 78

16

rys. 80

rys. 81

C
E
D

15

2

75. Punkty P i Q le na bokach BC i CD rombu ABCD,

przy czym prosta P Q jest styczna do okrgu o wpisanego
w dany romb (rys. 75).
(a) Wykaza, e BP DQ = 14 BD2 .
(b) Niech K bdzie punktem stycznoci okrgu o z odcinkiem AB. Dowie, e proste KP i AQ s rwnolege.

80. Punkt D ley na boku AB trjkta ABC, przy czym

<
) ACD = <
) DCA. Symetralna odcinka CD przecina prost
AB w punkcie E. Wykaza, e

wiczenia z Geometrii I, czerwiec 2006 r.

Waldemar Pompe
E

Waldemar Pompe

Twierdzenie Ptolemeusza
82. Na przeciwprostoktnej AB trjkta prostoktnego ABC
zbudowano, po jego wewntrznej stronie, kwadrat ABDE
o rodku O (rys. 82). Znajc dugoci odcinkw AC i BC
obliczy dugo odcinka OC.

wiczenia z Geometrii I, czerwiec 2006 r.

A4

M4

89. Dany jest n-kt foremny A1 A2 . . . An (na rys. 89 przyjlimy n = 7). Dla i = 1, 2, . . . , n punkt Mi jest rodkiem odcinka
Ai Ai+1 (przyjmujemy, e An+1 =A1 ). Punkt P ley wewntrz
danego wielokta. Dowie, e

A
D

rys. 82

P Mi cos

i=1

n
180 X

P Ai .
n
i=1

AP P C + BP P D .

A3
P

M5

M2

A6

A2

M6

M1
A7

83. Punkt P ley wewntrz prostokta ABCD (rys. 83). Udowodni, e pole tego prostokta jest nie wiksze od

B
C

rys. 83

<
) DCA = 2<
) BAC

) BCA = 2<
) DAC .
oraz <

Dowie, e BC + CD = AC.

M7

A1

rys. 89

90. Dany jest czworokt wypuky ABCD wpisany w okrg

(rys. 90), przy czym

84. Dany jest romb ABCD o boku 1 (rys. 84). Wewntrz

rombu ABCD wyznaczy zbir takich punktw P , e

n
X

M3

A5

2 C
2

AP P C + BP P D = 1 .
rys. 90

85. Dany jest trjkt ABC, w ktrym speniona jest rwno

AC +BC = 2 AB (rys. 85). Punkt I jest rodkiem okrgu wpisanego w trjkt ABC, a punkt O jest rodkiem okrgu opisanego na tym trjkcie. Wykaza, e jeeli O 6= I, to proste
OI i CI s prostopade.
86. Punkt O jest rodkiem okrgu opisanego na trjkcie
ostroktnym ABC (rys. 86). Punkty K, L, M s odpowiednio
rodkami bokw BC, CA, AB. Wykaza, e

rys. 84

B
C

I
A

rys. 85

OK + OL + OM = R + r ,

gdzie R, r s odpowiednio promieniami okrgw opisanego

i wpisanego w trjkt ABC.
Sformuowa i udowodni analogiczne twierdzenie dla trjkta rozwartoktnego.

K
O

87. Dany jest n-kt wypuky A1 A2 . . . An wpisany w okrg

(zob. rys. 87 dla n = 6). W wielokcie tym poprowadzono n3
przektne dzielc go na n2 trjkty. Wykaza, e suma promieni okrgw wpisanych w uzyskane trjkty nie zaley od
podziau danego wielokta.

rys. 86
A5

A6

A4

88. Dany jest trjkt ABC, w ktrym BC =a, CA=b, AB =c.

Niech ma , mb , mc bd dugociami rodkowych poprowadzonych odpowiednio do bokw BC, CA, AB. Dowie, e

A1

A3

ma (bc a2 ) + mb (ca b2 ) + mc (ab c2 ) 0 .

A2

17

rys. 87

18

wiczenia z Geometrii I, czerwiec 2006 r.

Waldemar Pompe

Twierdzenie o dwusiecznej, okrg Apolloniusza

D

91. Punkt K i L le odpowiednio na bokach BC i CD rwnolegoboku ABCD, przy czym BK = DL (rys. 91). Odcinki
DK i BL przecinaj si w punkcie P . Dowie, e pprosta
AP jest dwusieczn kta BAD.

93. Czworokt wypuky ABCD jest wpisany w okrg. Proste AB i CD przecinaj si w punkcie P . Proste AD i BC
przecinaj si w punkcie Q (rys. 93). Dowie, e dwusieczne
ktw AP D i DQC przecinaj si na prostej przechodzcej
przez rodki przektnych AC i BD.
94. Czworokt wypuky ABCD jest wpisany w okrg. Punkty
E i F le odpowiednio na bokach AB i CD, przy czym
AE : EB = CF : F D (rys. 94). Punkt P ley na odcinku EF
i spenia warunek EP : P F = AB : CD. Udowodni, e stosunek pl trjktw AP D i BP C nie zaley od wyboru punktw
E i F.

P
K
A

rys. 91

98. Punkty A, B, C, D le w tej wanie kolejnoci na prostej k (rys. 98), przy czym
AB = 1 ,

R
Q

BC = 2 ,

D
P

rys. 92

B
Q

99. W przestrzeni dane s rne punkty A, B oraz C1 , C2 ,

C3 , przy czym
ACi = 2BCi

D
P

rys. 93

C
F
D
P
B

rys. 94

95. Dane s okrgi o1 i o2 rozczne zewntrznie. Wyznaczy

zbir takich punktw X, z ktrych okrgi o1 i o2 wida pod
tym samym ktem (rys. 95).

96. W czworokcie ABCD miara kta wewntrznego przy

wierzchoku A jest wiksza od 180 oraz zachodzi rwno
rys. 95

AB CD = AD BC .

Punkt P jest symetryczny do punktu A wzgldem prostej BD

) P CB = <
) ACD.
(rys. 96). Udowodni, e <
A
D

B
P

dla i = 1, 2, 3

) C1 C2 C3 = 90
oraz C1 C3 = 43 AB. Udowodni, e <
punkty A, B, C1 , C3 le w jednej paszczynie.

rys. 96

20

rys. 97
P

CD = 6 .

Rozstrzygn, czy istnieje taki punkt P , nie lecy na pro) AP B = <

) BP C = <
) CP D .
stej k, e <

19

Waldemar Pompe

97. Dane s punkty A i B. Wykaza, e kady okrg Apolloniusza dla punktw A i B jest prostopady do kadego okrgu
przechodzcego przez punkty A i B (rys. 97).

92. Punkty D i E le odpowiednio na bokach BC i CA trjkta ABC, przy czym BD = AE (rys. 92). Odcinki AD i BE
przecinaj si w punkcie P . Dwusieczna kta ACB przecina
odcinki AD i BE odpowiednio w punktach Q i R. Wykaza,
e jeeli punkty P , Q, R nie pokrywaj si, to
DP P Q QA
=
=
.
ER RP
PB

wiczenia z Geometrii I, czerwiec 2006 r.

oraz, e

A B

rys. 98

wiczenia z Geometrii I, czerwiec 2006 r.

Waldemar Pompe

Twierdzenie Cevy i twierdzenie Menelausa

100. Okrg wpisany w trjkt ABC jest styczny do prostych
BC, CA, AB odpowiednio w punktach D, E, F . Proste BC
i EF przecinaj si w punkcie X, proste CA i DF przecinaj
si w punkcie Y , proste AB i DE przecinaj si w punkcie Z
(rys. 100). Dowie, e punkty X, Y , Z le na jednej prostej.

wiczenia z Geometrii I, czerwiec 2006 r.

C
D

105. Na przyprostoktnych BC i CA trjkta prostoktnego

ABC zbudowano, po zewntrznej stronie, kwadraty BEF C
oraz CGHA (rys. 105). Punkt D jest rzutem prostoktnym
punktu C na prost AB. Wykaza, e proste AE, BH oraz
CD przecinaj si w jednym punkcie.

rys. 101

rys. 102

E
A

103. Dany jest czworocian ABCD. Sfera s jest styczna do

krawdzi AB, BC, CD, DA odpowiednio w punktach K, L,
M , N . Dowie, e punkty K, L, M , N le na jednym okrgu.

21

rys. 104

F
E
G
C

A D
L

rys. 100

102. Dany jest trjkt nierwnoramienny ABC. Dwusieczne

ktw CAB, ABC i BCA przecinaj boki BC, CA i AB
odpowiednio w punktach D, E, F (rys. 102). Symetralne odcinkw AD, BE, CF przecinaj proste BC, CA, AB odpowiednio w punktach X, Y , Z. Dowie, e punkty X, Y , Z
le na jednej prostej.

D
E

E
Z

104. W trjkcie ostroktnym ABC punkt F jest rzutem

prostoktnym punktu C na prost AB (rys. 104). Punkt P
naley do odcinka CF . Prosta AP przecina bok BC w punkcie
D, a prosta BP przecina bok CA w punkcie E. Udowodni,
) DF C = <
) EF C.
e <

101. Dany jest trjkt ABC. Punkty L, Z le na boku BC,

punkty M , X le na boku CA, punkty K, Y le na boku
AB, przy czym AB k M Z, BC k KX, CA k LY (rys. 101).
Dowie, e proste KX, LY i M Z przecinaj si w jednym
punkcie wtedy i tylko wtedy, gdy
AY BZ CX

= 1.
Y K ZL XM

Waldemar Pompe

22

rys. 105

wiczenia z Geometrii I, czerwiec 2006 r.

106. Dany jest czworokt wypuky ABCD. Prosta k przecina

proste DA, AB, BC oraz CD odpowiednio w punktach X,
Y , Z oraz T , jak pokazano na rys. 106. Dowie, e
DX AY BZ CT

= 1.
XA Y B ZC T D

Waldemar Pompe
D
A
X

Z
B

107. Punkty X i Y le odpowiednio na bokach BC i DA

czworokta ABCD, przy czym
CX
AY
=
.
Y D XB
Prosta XY przecina odcinki BD i AC odpowiednio w punktach K i L (rys. 107). Wykaza, e
AL DK
=
.
LC KB

rys. 106

K
X

rys. 107

D
C
L

rys. 108

C
D
E
A

rys. 111

<
) CAE = <
) F AB , <
) F BA = <
) DBC , <
) DCB = <
) ECA .
Dowie, e proste AD, BE i CF przecinaj si w jednym
punkcie (rys. 112).

D
E

A1

A3

A24
A8
A19

115. Dany jest szeciokt wypuky ABCDEF , w ktrym

spenione s zalenoci AB k DE, BC k EF oraz CD k F A
(rys. 115). Dowie, e proste czce rodki przeciwlegych
bokw szeciokta ABCDEF przecinaj si w jednym punkcie.

rys. 113
C

Z
E
X

rys. 112

F
A28

rys. 109

110. Punkt M jest rodkiem boku AB trjkta ABC (rys. 110).

E
D
X
Punkty D i E le odpowiednio na odcinkach BC i CA, przy
Y
czym proste DE i AB s rwnolege. Punkt P ley na odcinku AM . Proste EM i CP przecinaj si w punkcie X, a
proste DP i CM przecinaj si w punkcie Y . Wykaza, e A
P
M
punkty X, Y , B le na jednej prostej.

113. Wykaza, e w 30-kcie foremnym przektne A1 A19 ,

A3 A24 oraz A8 A28 przecinaj si w jednym punkcie (rys. 113).
114. Okrg o wpisany w trjkt ABC jest styczny do bokw
BC, CA, AB odpowiednio w punktach D, E, F . Punkty X,
Y , Z le odpowiednio na ukach EF , F D i DE okrgu o
(rys. 114). Dowie, e jeeli proste DX, EY i CZ przecinaj si w jednym punkcie, to rwnie proste AX, BY i CZ
przecinaj si w jednym punkcie.

D
Q

109. Dany jest czworokt wypuky ABCD (rys. 109). Dwusieczne ktw ACB i ACD przecinaj odcinki AB i AD odpowiednio w punktach P i Q. Dwusieczna kta zewntrznego
BCD przecina prost BD w punkcie R. Dowie, e punkty
P , Q, R le na jednej prostej.

Q
P

108. Dany jest rwnolegobok ABCD (rys. 108). Punkty K

i L le odpowiednio na bokach AB i AD. Odcinki DK i BL
przecinaj si w punkcie P . Punkt Q jest takim punktem,
e czworokt AKQL jest rwnolegobokiem. Udowodni, e
punkty P , Q, C le na jednej prostej.

111. Punkty D, E, F le odpowiednio na bokach BC, CA,

AB trjkta ABC. Proste BC i EF przecinaj si w punkcie
X, proste CA i DF przecinaj si w punkcie Y , proste AB i
DE przecinaj si w punkcie Z (rys. 111). Dowie, e punkty
X, Y , Z le na jednej prostej wtedy i tylko wtedy, gdy proste
AD, BE, CF przecinaj si w jednym punkcie.
(Jest to szczeglny przypadek twierdzenia Desarguesa.)

Waldemar Pompe

112. Na bokach BC, CA, AB trjkta ABC zbudowano, po

jego zewntrznej stronie, trjkty BCD, CAE, ABF , przy
czym

Y
L

wiczenia z Geometrii I, czerwiec 2006 r.

rys. 110
A

23

24

rys. 114

rys. 115

wiczenia z Geometrii I, czerwiec 2006 r.

Waldemar Pompe

Punkty izogonalnie sprzone

wiczenia z Geometrii I, czerwiec 2006 r.

Waldemar Pompe

Izometrie, skadanie izometrii

116. Dany jest trjkt ABC, w ktrym AC = BC (rys. 116).

Punkty P i Q le wewntrz tego trjkta, przy czym

120. Dane s punkty A, B oraz proste k i l (rys. 120). Skonstruowa takie punkty C, D lece odpowiednio na prostych
k, l, aby czworokt ABCD by rwnolegobokiem.

<
) P AC = <
) ABQ oraz <
) P BC = <
) BAQ .
P
Q
A

rys. 116

A
o
k

rys. 121

B
C

122. Dany jest okrg o rodku O i promieniu 1 (rys. 122).

Rozpatrujemy wszystkie kwadraty ABCD, ktrych wierzchoki
A i D le na okrgu . Wyznaczy najwiksz warto dugoci odcinka OC.

<
) P AC = <
) P CB = <
) P BA =
A

<
) QAB = <
) QBC = <
) QCA = .

123. Dane s cztery rne punkty A, B, C, D. Dowie, e

jeeli

Dowie, e = (rys. 118).

P

119. W trjkcie ABC punkt L jest punktem Lemoinea.

Przez punkt L poprowadzono prost przecinajc odcinki AB
) P QB =
i BC odpowiednio w punktach P i Q, przy czym <
<
) BAC (rys. 119). Przez punkt L poprowadzono rwnie prost przecinajc odcinki AB i AC odpowiednio w punktach
) RSA = <
) ABC. Wykaza, e czworokt
R i S, przy czym <
P RQS jest prostoktem.

121. Dany jest punkt A, prosta k oraz okrg o (rys. 121).

Skonstruowa takie punkty B i C lece odpowiednio na prostej k i okrgu o, e trjkt ABC jest rwnoboczny.

118. Punkty P i Q le wewntrz trjkta ABC, przy czym

oraz

rys. 117

rys. 122

R(D, 90 ) R(C, 90 ) R(B, 90 ) R(A, 90 ) = Id ,

to odcinki AC i BD prostopade i rwnej dugoci.

S
P
Q
A

rys. 118

C
Q

124. Dany jest czworokt wypuky ABCD. Na jego bokach

zbudowano, po zewntrznej stronie, trjkty prostoktne rwnoramienne ABP , BCQ, CDR i DAS (rys. 124). Wykaza,
e odcinki P R i QS s prostopade i rwnej dugoci.
125. Dany jest trjkt ABC. Na jego bokach zbudowano,
po zewntrznej stronie, trjkty prostoktne rwnoramienne
ABP , BCQ, CAR (rys. 125). Wykaza, e odcinki P C i QR
s prostopade i rwnej dugoci.

L
B

rys. 124

P
C

rys. 119

126. Dany jest omiokt wypuky A1 A2 . . . A8 . Na kadym

boku Ai Ai+1 tego omiokta zbudowano, po jego wewntrznej
stronie, trjkty rwnoramienne Ai Bi Ai+1 , przy czym
<
) Ai Bi Ai+1 = 135 ,

A3

A1

B1
B2
B8
B3

A4

B7 A8
B4
B5
A5

B6
A7

A6

26

rys. 125

P
A2

dla i = 1, 2, . . . , 8,

gdzie A9 = A1 (rys. 126). Dowie, e jeeli odcinki B1 B5 i

B3 B7 s prostopade i rwnej dugoci, to rwnie odcinki
B2 B6 i B4 B8 s prostopade i rwnej dugoci.

25

rys. 120

B
C

Dowie, e punkty C, P , Q le na jednej prostej.

117. Dany jest trjkt ABC. Punkty P i Q nale do symetralnej odcinka AB i le wewntrz kta ACB (rys. 117).
) ACP = <
) BCQ, to <
) P AC+<
) QBC =180 .
Dowie, e jeeli <

k
A

rys. 126

wiczenia z Geometrii I, czerwiec 2006 r.

Waldemar Pompe

wiczenia z Geometrii I, czerwiec 2006 r.

133. W szeciokcie wypukym ABCDEF zachodz nastpujce rwnoci: AC = F B, BD = CE, DF = EA (rys. 133).
Dowie, e symetralne bokw BC, DE, F A przecinaj si
w jednym punkcie.

Waldemar Pompe

127. Punkt P ley wewntrz czworokta wypukego ABCD,

przy czym trjkty BCP i DAP s rwnoboczne (rys. 127).
Na bokach AB i CD tego czworokta zbudowano, po jego
zewntrznej stronie, trjkty rwnoboczne ABK i CDL. Dowie, e punkt P jest rodkiem odcinka KL.

128. Punkt P ley wewntrz czworokta wypukego ABCD,

przy czym trjkty BCP i DAP s rwnoboczne (rys. 128).
Na bokach AB i CD tego czworokta zbudowano, po jego
wewntrznej stronie, trjkty rwnoboczne ABK i CDL. Dowie, e rodki cikoci trjktw ABK i CDL pokrywaj
si.
129. Na bokach czworokta wypukego ABCD zbudowano,
po jego zewntrznej stronie trjkty rwnoboczne ABP , BCQ,
CDR, DAS (rys. 129). Rozstrzygn, czy znajc punkty P ,
Q, R, S mona jednoznacznie odtworzy pooenie punktw
A, B, C, D. Jeli tak, to poda konstrukcj tych punktw.

R(C, 256 ) R(B, 244 ) R(A, 220 )

rys. 133

ma punkt stay. Wyznaczy miary ktw trjkta ABC.

A2

A1
B1

rys. 127

K
K
C

135. Dane s rne punkty A, B, C oraz kty 0 < , , <

360 , przy czym + + = 360 . Wiedzc, e odwzorowanie

B6

B2

A3

B5
B3

R(C, ) R(B, ) R(A, )

A5

A4

P
B

rys. 128

L
Q

136. Dany jest szeciokt wypuky A1 A2 . . . A6 . Na kadym

boku Ai Ai+1 tego szeciokta zbudowano, po jego wewntrznej stronie, trjkty rwnoramienne Ai Bi Ai+1 , przy czym
<
) Ai Bi Ai+1 = 120 ,

B2

A1

dla i = 1, 2, . . . , 6,

A3

A6
A4
A5

B3
A

rys. 129

R
C

S
A

rys. 130

D
C
P

137. Dany jest szeciokt wypuky A1 A2 . . . A6 . Na kadym

boku Ai Ai+1 tego szeciokta zbudowano, po jego zewntrznej stronie, trjkty rwnoboczne Ai Bi Ai+1 (rys. 137). Nastpnie na odcinkach B1 B2 , B3 B4 , B5 B6 zbudowano, do wewntrz szeciokta B1 B2 . . . B6 trjkty rwnoboczne. Wykaza, e rodki tych trzech trjktw rwnobocznych s wierzchokami trjkta rwnobocznego.
138. Na bokach BC, CD, DA czworokta wypukego ABCD
zbudowano po jego zewntrznej stronie trjkty rwnoboczne
BCP , CDQ, DAR (rys. 138). Punkt M jest rodkiem odcinka AB. Na odcinkach RM i M P zbudowano trjkty rwnoboczne RM X i M P Y lece po tej samej stronie prostej
AB, co punkty C i D. Udowodni, e trjkt XY Q jest rwnoboczny.

A2i1 A2i = 0 .

i=1

B
A

rys. 131

28

B6

A2

gdzie A7 = A1 (rys. 136). Dowie, e jeeli trjkt B1 B3 B5

jest rwnoboczny, to trjkt B2 B4 B6 take jest rwnoboczny.

n
X

rys. 136

B1

132. Dane s punkty A1 , A2 , . . . , A2n . Udowodni, e istnieje

amana zamknita B1 B2 . . . B2n taka, e dla j = 1, 2, . . . , 2n
punkt Aj jest rodkiem odcinka Bj Bj+1 (gdzie B2n+1 = B1 )
wtedy i tylko wtedy, gdy

A6

B4

ma punkt stay, wyznaczy miary ktw trjkta ABC.

27

134. Dane s takie rne punkty A, B, C, e odwzorowanie

130. Na bokach czworokta wypukego ABCD zbudowano,

po jego zewntrznej stronie trjkty rwnoboczne BCQ, CDR,
R
DAS (rys. 130). Rozstrzygn, czy znajc rodki cikoci
trjktw BCQ, CDR, DAS mona jednoznacznie odtworzy:
D
(a) dugo boku AB,
(b) pooenie punktw A, B, C, D.
S
Jeli tak, to poda odpowiedni konstrukcj.
131. Punkt P ley wewntrz czworokta wypukego ABCD,
) AP B + <
) CP D = 180 (rys. 131). Niech a, b, c, d
przy czym <
bd prostymi symetrycznymi odpowiednio do prostych AP ,
BP , CP , DP wzgldem dwusiecznych ktw DAB, ABC,
BCD, CDA. Dowie, e proste a, b, c, d przecinaj si w jednym punkcie.

B5

B4
Q

rys. 137
Y
C

X
D

R
A

rys. 138

wiczenia z Geometrii I, czerwiec 2006 r.

139. Dany jest taki szeciokt ABCDEF , e trjkty rwnoboczne zbudowane na bokach AB, CD, EF (skierowane do
wewntrz szeciokta) maj wsplny wierzchoek O (rys. 139).
Niech BCP , DEQ oraz F AR bd trjktami rwnobocznymi skierowanymi do wewntrz szeciokta ABCDEF . Wykaza, e trjkt P QR jest rwnoboczny.

Waldemar Pompe
F

140. Na bokach BC i CA nierwnoramiennego trjkta ABC

zbudowano po jego zewntrznej stronie trjkty BP C i CQA
(rys. 140), przy czym BP = P C, CQ = QA oraz

142. Dany jest szeciokt wypuky ABCDEF , w ktrym

AC = DF ,

CE = F B

S
Q

P
Q

rys. 140
C
Q

rys. 145

rys. 141

rys. 142

143. Niech 0 < < 360 . Wykaza, e odwzorowanie

R(A, ) S(k)
ma punkt stay wtedy i tylko wtedy, gdy punkt A naley do
prostej k.

144. Wykaza, e wszystkie osie symetrii zbioru ograniczonego przecinaj si w jednym punkcie.

29

N
D

rys. 139

oraz EA = BD .

Dowie, e proste czce rodki przeciwlegych bokw tego

szeciokta przecinaj si w jednym punkcie (rys. 142).

141. Dany jest czworokt wypuky ABCD, ktry nie jest trapezem. Na bokach BC i DA zbudowano, po zewntrznej stronie czworokta ABCD, trjkty rwnoboczne BCP i ADQ
(rys. 141). Rozstrzygn, czy znajc punkty P , Q oraz symetralne odcinkw AB i CD mona jednoznacznie odtworzy
pooenie punktw A, B, C, D. Jeli tak, to poda konstrukcj.

<
) BP C = <
) CQA = .
Rozstrzygn, czy znajc punkty P , Q oraz symetraln odcinka AB mona odtworzy jednoznacznie
(a) miar kta ,
(b) pooenie punktw A, B, C.
Jeli tak, to poda odpowiedni konstrukcj.

B
R

Waldemar Pompe

145. Punkt K ley na boku CD kwadratu ABCD (rys. 145).

Przektna KM kwadratu KLM N jest prostopada do prostej CD oraz KM = 12 CD. Czworokty AN P Q oraz BLRS
s kwadratami, jak pokazano na rysunku 145. Wykaza, e
punkt M jest rodkiem odcinka P R.

wiczenia z Geometrii I, czerwiec 2006 r.

30

wiczenia z Geometrii I, czerwiec 2006 r.

Waldemar Pompe

Jednokadno

rys. 146
D

rys. 147

C
D

148. Skonstruowa trjkt znajc dugoci dwch jego bokw

oraz wiedzc, e dugo rodkowej poprowadzonej do boku
trzeciego jest rwna dugoci tego boku (rys. 148).
149. Dany jest okrg o oraz punkty A i B lece na nim.
Punkt X ley na okrgu o (rys. 149). Wyznaczy zbir rodkw cikoci trjktw ABX, odpowiadajcym rnym pooeniom punktu X na okrgu o.

rys. 148

B
C
Q

rys. 154
P
Q

156. Okrg o1 jest styczny wewntrznie do okrgu o w punkcie P , a okrg o2 jest styczny zewntrznie do okrgu o w punkcie Q (rys. 156). Wsplna styczna wewntrzna okrgw o1 i
o2 jest styczna do tych okrgw odpowiednio w punktach A
i B. Dowie, e proste P A i QB przecinaj si w punkcie
lecym na okrgu o.

K
L

rys. 150

I
A

rys. 155
B
Q

157. Dany jest trjkt ABC. Trzy okrgi o jednakowym promieniu p maj punkt wplny P oraz kady z nich jest styczny
do dwch bokw trjkta ABC (rys. 157). Udowodni, e rodek I okrgu wpisanego w trjkt ABC, punkt P oraz rodek
O okrgu opisanego na trjkcie ABC le na jednej prostej.
Wyrazi promie p w zalenoci od promieni r i R okrgw
wpisanego i opisanego na trjkcie ABC.

rys. 156
C

D M

rys. 151

158. Okrg o ley wewntrz trjkta ABC i jest styczny do

bokw AC i BC tego trjkta odpowiednio w punktach K
i L (rys. 158). Punkt P ley na okrgu o, przy czym
AK
AP
=
.
BP
BL
Wykaza, e okrg opisany na trjkcie ABP jest styczny do
okrgu o.
159. Trjkt rwnoboczny ABC jest wpisany w okrg o. Okrg jest styczny zewntrznie do okrgu o w punkcie lecym
na uku BC okrgu o (rys. 159). Z punktw A, B, C poprowadzono styczne do okrgu odpowiednio w punktach K,
L, M . Dowie, e

31

I S
A

N
B

rys. 157

C
L
K
P
A

B
C

rys. 158

M
L
K

rys. 152

BL + CM = AK .
153. W szeciokcie wypukym kada z gwnych przektnych
dzieli ten szeciokt na dwa czworokty o rwnych polach.
Dowie, e przektne te przecinaj si w jednym punkcie.

P
N

151. Okrg o rodku I wpisany w trjkt ABC jest styczny

do boku AB w punkcie D (rys. 151). Punkt E ley na boku
AB, przy czym AD = BE. Punkt M jest rodkiem odcinka
AB. Dowie, e proste IM i CE s rwnolege.

152. Wykaza, e w dowolnym trjkcie ABC, rodek okrgu

wpisanego I, rodek cikoci S oraz punkt Nagela N le na
jednej prostej oraz SN = 2IS (rys. 152).

155. Okrgi o1 i o2 s styczne wewntrznie do okrgu o odpowiednio w punktach P i Q (rys. 155). Wsplna styczna
zewntrzna okrgw o1 i o2 jest styczna do tych okrgw odpowiednio w punktach A i B. Dowie, e proste P A i QB
przecinaj si w punkcie lecym na okrgu o.

rys. 149
150. Okrg o jest wpisany w trjkt ABC. Styczne do okrgu o,
rwnolege do prostych BC, CA, AB odcinaj od trjkta
ABC trzy trjkty: AKL, BM N i CP Q (rys. 150). Wykaza, e suma promieni okrgw wpisanych w trjkty AKL,
BM N i CP Q jest rwna promieniowi okrgu wpisanego w
trjkt ABC.

147. Dany jest kwadrat ABCD oraz punkty E i F lece

na prostej AB (rys. 147). Niech EF GH bdzie kwadratem
lecym po tej samej stronie prostej AB, co punkty C i D.
Wykaza, e proste AG, BH i DF przecinaj si w jednym
punkcie.

Waldemar Pompe

154. Okrgi o1 i o2 s styczne wewntrznie w punkcie P .

Prosta k przecina okrg o1 w punktach A i B, a okrg o2 w
) AP C = <
) BP D.
punktach C i D (rys. 154). Udowodni, e <

146. Okrgi o1 i o2 s styczne zewntrznie w punkcie A.

Wsplna styczna zewntrzna okrgw o1 i o2 przecina prost
czc ich rodki w punkcie B. Prosta przechodzca przez
punkt B przecina okrgi o1 i o2 odpowiednio w punktach D i
) DAE = 90 .
E, jak pokazano na rysunku 146. Dowie, e <

wiczenia z Geometrii I, czerwiec 2006 r.

rys. 159

32

wiczenia z Geometrii I, czerwiec 2006 r.

Waldemar Pompe

wiczenia z Geometrii I, czerwiec 2006 r.

Waldemar Pompe
C

Twierdzenie Pascala

160. Trzy okrgi le wewntrz trjkta ABC i kady z nich

jest styczny do dwch bokw tego trjkta, jak na rys. 160.
Do kadej pary z tych okrgw poprowadzono styczn zewntrzn, rn od prostych AB, BC i CA. Punkty przecicia tych stycznych oznaczono odpowiednio przez D, E i F .
Udowodni, e proste AD, BE i CF przecinaj si w jednym
punkcie.

D
E
A

rys. 162

161. Czworokt wypuky ABCD podzielono na dziewi czworoktw wypukych, jak pokazano na rysunku 161. Wykaza,
e jeli w zacieniowane czworokty mona wpisa okrgi, to
proste AX, BY , CZ, DT przecinaj si w jednym punkcie.

162. Okrg o jest styczny wewntrznie do okrgu opisanego

na trjkcie ABC oraz do odcinkw BC i CA odpowiednio w
punktach D i E (rys. 162). Wykaza, e rodek odcinka DE
pokrywa si ze rodkiem okrgu wpisanego w trjkt ABC.

rys. 160

D
C

Wykaza, e wszystkie proste XY , odpowiadajce rnym pooeniom punktw X i Y (przy ustalonych punktach A, B, C,
P , Q) maj punkt wsplny.

Y
X

C
P
Y

<
) XP C + <
) Y QC = 180 .

Z
T

163. Okrg o jest opisany na trjkcie ABC (rys. 163). Punkty

P i Q le odpowiednio na tych ukach CA i BC okrgu o,
ktre nie zawieraj punktw B i A. Punkty X i Y le odpowiednio na odcinkach AC i BC, przy czym

rys. 163
A

rys. 161

164. Dany jest trjkt ABC (rys. 164). Niech AXC i BY C

bd takimi trjktami zbudowanymi na zewntrz trjkta
ABC, e
<
) CAX + <
) CBY = 180

) ACX = <
) BCY = 15 .
oraz <

Y
X
B

Udowodni, e wszystkie proste XY , odpowiadajce rnym

pooeniom punktw X i Y , maj punkt wsplny.

rys. 164

F D

165. Punkt F ley na boku DE piciokta wypukego ABCDE

(rys. 165), przy czym
<
) F AC = <
) DBC

) F CA = <
) EBA .
oraz <

) BAE + <
) BCD = 180 .
Wykaza, e <

33

34

A
B

rys. 165

wiczenia z Geometrii I, czerwiec 2006 r.

Waldemar Pompe

Skadanie podobiestw
166. Punkty K, L, M , N le odpowiednio na bokach AB,
BC, CD, DA czworokta wypukego ABCD (rys. 166), przy
czym
AK BL CM DN 1
=
=
=
= .
KB LC M D N A 2
Rozstrzygn, czy znajc punkty K, L, M , N mona jednoznacznie odtworzy pooenie punktw A, B, C, D. Jeli tak,
to poda konstrukcj.

Waldemar Pompe
D

170. Czworokt wypuky ABCD podzielono na dziewi czworoktw wypukych, dzielc kady bok czworokta na trzy
rwne czci, jak pokazano na rysunku 170. Dowie, e pole
zacieniowanego czworokta jest rwne 1/9 pola czworokta
ABCD.

L
A

167. Na bokach BC, CA, AB trjkta ABC zbudowano, po

L
jego zewntrznej stronie trjkty BCK, CAL, ABM (rys. 167),

) BKC = <
) CLA = <
) AM B = 90 oraz
przy czym <
BK 3
CL
AM 4
= ,
= 2,
= .
KC 2
LA
MB 3
Rozstrzygn, czy znajc punkty K, L, M mona jednoznacznie odtworzy pooenie punktw A, B, C. Jeli tak, to poda
L
konstrukcj.
168. Na bokach BC, CA, AB trjkta ABC zbudowano, po
jego zewntrznej stronie trjkty BCK, CAL (rys. 168), przy
) BKC = 90 , <
) CLA = 60 oraz
czym <
BK 3
CL 1
= ,
= .
KC 2
LA 2
Rozstrzygn, czy znajc punkty K, L oraz symetraln odcinka AB mona jednoznacznie odtworzy pooenie punktw
A, B, C. Jeli tak, to poda konstrukcj.

169. Na paszczynie dane s kwadraty ABCD oraz A B C D ,

przeciwnie zorientowane o bokach odpowiednio dugoci a i b C
(rys. 169). Punkty K, L, M , N le odpowiednio na odcinkach AA , BB , CC , DD , przy czym
BL
CM
DN
a
AK
D
=
=
=
= .
KA LB M C N D b
Dowie, e punkty K, L, M , N le na jednej prostej.

rys. 166

171. Punkt K ley wewntrz czworokta wypukego ABCD

(rys. 171), przy czym
<
) KAD = <
) KCB =

) KBC = <
) KDA = .
oraz <

<
) P AB = <
) QCD =

D
K

) P BA = <
) QDC = .
oraz <

Wykaza, e punkt K jest rodkiem odcinka P Q.

A

60

rys. 168
C
D

B
L

N
K
A

B
A

rys. 167

rys. 170

Na bokach AB i CD zbudowowano, po zewntrznej stronie

czworokta ABCD, trjkty ABP i CDQ, przy czym

35

wiczenia z Geometrii I, czerwiec 2006 r.

172. Dany jest szeciokt wypuky ABCDEF (rys. 172),

w ktrym
AB CD EF
<
)B +<
)D+<
) F = 360 oraz

= 1.
BC DE F A
) EAF + <
) ECD = <
) F BD.
Wykaza, e <
173. Na bokach AC i BC trjkta ABC, w ktrym AC 6=
BC zbudowano, po jego zewntrznej stronie (rys. 173), takie
) ADC = <
) BEC = 90 oraz
trjkty ACD i EBC, e <
AD BE
=
.
DC EC
Rozstrzygn, czy znajc symetraln k odcinka AB oraz pooenie punktw D i E mona jednoznacznie odtworzy:
(a) rodek odcinka AB;
(b) odlego punktu C od prostej k.
Jeli tak, to poda odpowiedni kostrukcj.

rys. 171

P
F
E
D

A
C

rys. 172

B
E
D

rys. 173
rys. 169

36