Serwis

Zeszyt do samodzielnego ksztacenia nr 253

Bezporedni wtrysk benzyny i ukad

sterowania Bosch Motronic MED 7
Budowa i zasada dziaania

Gwnym zadaniem, ktre stoi przed

konstruktorami silnikw, jest zmniejszenie
zuycia paliwa i powizane z tym ograniczenie
emisji spalin.

Ukady z zewntrznym tworzeniem mieszanki

(czyli z wtryskiem paliwa do kanaw
dolotowych) osigny ju granice moliwoci
w tym wzgldzie.

Katalizator trjfunkcyjny moe obniy emisj

wglowodorw, tlenkw azotu i tlenku wgla
a o 99%.

Z tego powodu w modelach Lupo FSI i Golf

FSI zastosowano po raz pierwszy silniki z
bezporednim wtryskiem benzyny,
realizowanym przez ukad Bosch Motronic
MED 7.

Jednak podczas spalania paliwa powstaje

rwnie dwutlenek wgla (CO2), wywoujcy
efekt cieplarniany. Ograniczenie emisji tego
gazu jest moliwe tylko przez zmniejszenie
zuycia paliwa.

Silniki te mog zuywa do 15% paliwa mniej,

ni porwnywalne silniki z wtryskiem paliwa do
kanaw dolotowych.

253_135

W tym zeszycie omwiono elementy ukadu bezporedniego wtrysku paliwa Bosch Motronic
MED 7, zastosowanego w modelach Lupo FSI i Golf FSI.

NOWO

Zeszyt do samodzielnego ksztacenia przedstawia

Aktualne informacje na temat

budow i zasad dziaania nowego rozwizania

diagnozy, regulacji i naprawy prosimy zaczerpn z

technicznego!

waciwej literatury serwisowej!

2 Jego tre nie jest pniej aktualizowana.

Uwaga
Wskazwka

O czym bdzie mowa

Wprowadzenie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4
Podstawy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 8

Sterowanie silnika . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 16
Schemat ukadu sterowania . . . . . . . . . . . . . . . . 16
Sterownik silnika. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 18
Ukad dolotowy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 21
Ukad zasilania paliwem . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 31
Ukad zaponowy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 40
Ukad wylotowy. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 41
Schemat funkcjonalny . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 54
Samodiagnoza . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 56

Sprawdzamy swoj wiedz . . . . . . . . . . . . . . . . . . 58

Wprowadzenie
Dlaczego bezporedni wtrysk paliwa?
Gwnym celem, do ktrego dy rozwj konstrukcji silnikw, jest maksymalne zmniejszenie emisji
szkodliwych skadnikw spalin.
Wynika z tego wiele korzyci:
- Zmniejszaj si koszty utrzymania samochodu dziki niszym wydatkom na paliwo oraz dziki
preferencjom podatkowym dla samochodw o zmniejszonej emisji spalin.
- rodowisko naturalne jest mniej zanieczyszczane szkodliwymi substancjami.
- Zasoby energetyczne wiata s wolniej wyczerpywane.

rozrzut

bezporedni wtrysk benzyny

elektroniczne
sterowanie zaworami

zmienne sterowanie zaworami

(mechaniczne)

praca z mieszank ubog (jednorodn)

wyczanie cylindrw

zmienny stopie sprania

10

recyrkulacja spalin

15

zmienne fazy rozrzdu

20

programowe sterowanie temperatur

silnika

moliwo zaoszczdzenia paliwa

od do [%]

Poniszy wykres przedstawia sposoby, dziki ktrym mona zmniejszy zuycie paliwa.

0
253_087

- Programowe sterowanie temperatur silnika

(elektronicznie regulowany ukad
chodzenia), zmienne fazy rozrzdu i
recyrkulacj spalin spotykamy ju w silnikach
na co dzie.
- Wyczanie cylindrw ma sens tylko w
silnikach wielocylindrowych, ze wzgldu na
problemy z utrzymaniem spokojnego biegu
silnika. W silnikach czterocylindrowych
trzeba wtedy stosowa waki
wyrwnowaajce.

- Wprowadzenie zmiennego stopnia sprania

i zmiennego sterowania zaworami wymaga
wielu skomplikowanych podzespow
mechatronicznych, wydajnych elementw
wykonawczych i rozbudowanych ukadw
sterowania.
- Pomysy zasilania jednorodn mieszank
ubog zostay wprowadzone w ycie w
silnikach z bezporednim wtryskiem benzyny.
- Volkswagen preferuje bezporedni wtrysk
benzyny jako rodek, ktry sam w sobie
pozwala zaoszczdzi do 20% paliwa.

Dlaczego Volkswagen dopiero teraz wprowadza bezporedni wtrysk

benzyny?

253_083

mieszanka uwarstwiona

CO

mieszanka jednorodna
HC

uboga
1,0

1,5

2,0

2,5

3,0

wspczynnik nadmiaru
powietrza
(lambda

Zdolno gromadzenia tlenkw azotu w %

100
80
60
40

253_116

Kolejn trudnoci jest obecno siarki w

benzynie. Jej podobiestwo chemiczne do
azotu sprawia, e rwnie ona gromadzi si w
katalizatorze zasobnikowym, zajmujc miejsce
potrzebne dla tlenkw azotu. Im wicej siarki w
paliwie, tym czciej trzeba przeprowadza
procedur regeneracji katalizatora, co kosztuje
dodatkow ilo benzyny.

NOx
emisja

Jednym z gwnych problemw

bezporedniego wtrysku benzyny jest
oczyszczanie spalin. W trybach pracy z
mieszank uwarstwion i z mieszank
jednorodn ubog powstaje dua ilo tlenkw
azotu, ktrych katalizator trjfunkcyjny nie jest
w stanie przetworzy. Dopiero dziki
skonstruowaniu katalizatorw zasobnikowych
NOx silniki speniaj norm EU4 rwnie w
tych trybach pracy. Katalizator zasobnikowy
magazynuje tlenki azotu, a nastpnie w
specjalnej procedurze przetwarza je na azot.

20
0
0

2000

4000

6000

8000

10000

przebieg [km]

Wykres po prawej stronie pokazuje wpyw

zawartoci siarki w paliwie na zdolno
katalizatora zasobnikowego do gromadzenia
tlenkw azotu.

Shell Optimax benzyna bezoowiowa LO 99 (< 10 ppm siarki)

benzyna bezoowiowa super plus LO 98 (< 50 ppm siarki)
benzyna bezoowiowa super LO 95 (< 150 ppm siarki)

W jakich samochodach Volkswagen wprowadza silniki z bezporednim wtryskiem benzyny?

w roku 2000 silnik 1,4 l 77 kW FSI w Lupo FSI

w roku 2002 silnik 1,6 l 81 kW FSI w Golfie FSI
w roku 2002 silnik 1,4 l 63 kW FSI w Polo FSI
w roku 2003 silnik 2,0 l 105 kW FSI w Passacie FSI

Celem jest wprowadzenie bezporedniego wtrysku paliwa we wszystkich silnikach benzynowych do

2005 roku.
5

Wprowadzenie
Zalety bezporedniego wtrysku benzyny
Volkswagen uzyska oszczdno paliwa do 15%. Poniej omwiono poszczeglne czynniki, ktre
wpywaj na ten wynik.

Mniejsze dawienie silnika podczas

napeniania cylindrw w trybie mieszanki
uwarstwionej i mieszanki jednorodnej
ubogiej
W tych trybach silnik dostaje mieszank o
wspczynniku lambda pomidzy 1,55 a 3.
Przepustnica jest wtedy bardziej otwarta i
stawia mniejszy opr podczas napeniania
cylindrw.

przepustnica

253_037

Zasilanie mieszank ubog

W trybie mieszanki uwarstwionej silnik pracuje
ze wspczynnikiem lambda pomidzy 1,6 a 3.
W trybie mieszanki jednorodnej ubogiej
wspczynnik lambda wynosi ok. 1,55.
obszar
tworzenia
mieszanki
(tryb mieszanki
uwarstwionej)

253_040

Mniejsze straty ciepa przez ciank

cylindra
Poniewa w trybie mieszanki uwarstwionej
spalanie odbywa si tylko w pobliu wiecy
zaponowej, przez ciank cylindra jest
odprowadzana mniejsza ilo ciepa i wzrasta
sprawno termiczna silnika.

obszar
spalania
(tryb mieszanki
uwarstwionej)

253_041

Tryb mieszanki jednorodnej z duym

udziaem spalin
W trybie mieszanki jednorodnej adunek ulega
silnemu zawirowaniu, dziki czemu mona do
niego doda do 25% spalin. Zwikszenie
udziau spalin powoduje, e zassanie takiej
samej iloci wieego powietrza wymaga
wikszego otwarcia przepustnicy. Przepyw
powietrza jest sabiej dawiony, co zmniejsza
straty silnika.

zawirowanie
adunku

253_044

Stopie sprania
Bezporedni wtrysk benzyny do cylindra i jej
odparowanie powoduje obnienie temperatury
adunku. Zmniejsza to skonno paliwa do
spalania stukowego i pozwala stosowa
wyszy stopie sprania. Wyszy stopie
sprania to wiksze cinienie kocowe i
wysza sprawno termiczna.

wtryskiwacz

253_043

Wikszy zakres stosowania programu

hamowania silnikiem
Podczas ponownego wczania dawkowania
paliwa nie wystpuje zjawisko osiadania
benzyny na ciankach komory spalania.
Mona to zatem zrobi przy mniejszej
prdkoci obrotowej silnika. Wiksza cz
wtryskiwanego paliwa zostaje natychmiast
wykorzystana. Dziki temu nawet pne
ponowne wczenie dawkowania (przy
niewielkiej prdkoci obrotowej) nie powoduje
nierwnej pracy silnika.

obszar tworzenia
mieszanki

253_040

Podstawy
Tryby pracy
Do dwch podstawowych trybw pracy trybu mieszanki uwarstwionej i trybu mieszanki
jednorodnej w silniku 1,6 l 81 kW FSI doszed trzeci tryb. Jest to tryb mieszanki jednorodnej
ubogiej. Zuycie paliwa w tym trybie jest mniejsze, ni podczas pracy z mieszank
stechiometryczn (lambda = 1) i recyrkulacj spalin.
Sterownik silnika dobiera odpowiedni tryb pracy w zalenoci od potrzebnego momentu
obrotowego i mocy, kierujc si rwnie wzgldami czystoci spalin i bezpieczestwa eksploatacji.

Tryb mieszanki uwarstwionej

Tryb mieszanki jednorodnej ubogiej

A do rednich wartoci obcienia i prdkoci

obrotowej silnik pracuje w trybie mieszanki
uwarstwionej.

W zakresie przejciowym pomidzy

zasilaniem mieszank uwarstwion a
jednorodn silnik pracuje na mieszance
jednorodnej ubogiej.

W komorze spalania jest wytwarzana

niejednorodna, uwarstwiona mieszanka.
Pozwala to na prac przy rednim
wspczynniku lambda (dla caej komory
spalania) wynoszcym od 1,6 do 3.

Ta mieszanka ma rwny skad w caej komorze

spalania (jest jednorodna), a wspczynnik
nadmiaru powietrza lambda wynosi ok. 1,55.
Tryb mieszanki jednorodnej

- W centrum komory spalania, tu przy wiecy

zaponowej, znajduje si obok atwo zapalnej
mieszanki.
- Ten obok jest otoczony warstw, ktra w
idealnym przypadku skada si tylko ze
wieego powietrza i spalin z ukadu
recyrkulacji.

Silnik, pracujcy w zakresie duego

obcienia lub duej prdkoci obrotowej, jest
zasilany mieszank jednorodn.
Jest to mieszanka stechiometryczna, o
wspczynniku lambda rwnym 1.

obcienie

mieszanka jednorodna

mieszanka jednorodna uboga

mieszanka uwarstwiona

253_085

prdko obrotowa

Przebieg spalania
Przebieg spalania to sposb wytwarzania
mieszanki i przemiany energetyczne,
zachodzce w komorze spalania.

Podczas pracy z mieszank jednorodn i

jednorodn ubog
paliwo jest wtryskiwane do cylindra w czasie
suwu dolotu i rwnomiernie miesza si z
powietrzem.
W trybie mieszanki uwarstwionej
mieszanka jest prowadzona przez walcowy
strumie powietrza wzdu cianek komory
spalania i kierowana w stron wiecy
zaponowej. Okrela si to jako spalanie
prowadzone przyciennie strumieniem
powietrza. Wtryskiwacz jest umieszczony tak,
by strumie paliwa trafia we wgbienie w
toku (std pojcie prowadzenia
przyciennego), ktre zawraca go w kierunku
wiecy.

Walcowy strumie powietrza jest wytwarzany

przez zamknicie czci kanau dolotowego
klap kierujc oraz dziki ksztatowi
wgbienia w denku toka. Zadaniem
strumienia jest skierowanie wtrynitego
paliwa w poblie wiecy zaponowej (std
pojcie prowadzenia strumieniem powietrza).
W tym czasie paliwo miesza si z powietrzem,
tworzc obok palnej mieszanki.

klapa kierujca

wtryskiwacz

czerwony=kt kierunkowy strumienia 20

niebieski=kt rozwarcia strumienia 70

wgbienie dla
paliwa

wgbienie dla
powietrza

253_039

Podstawy
Tryb mieszanki uwarstwionej
Sterownik wcza tryb mieszanki uwarstwionej dopiero wtedy, gdy zostanie spenionych kilka
istotnych warunkw. S to midzy innymi:
-

odpowiedni zakres obcienia i prdkoci obrotowej silnika,

brak w pamici sterownika bdw, mogcych wpywa na skad spalin,
temperatura silnika powyej 50 C,
gotowo czujnika NOx do pracy,
temperatura katalizatora tlenkw azotu 250 C do 500 C.

Gdy te warunki s spenione, silnik moe pracowa z mieszank uwarstwion.

Napenianie
Podczas pracy z mieszank uwarstwion
przepustnica jest moliwie szeroko otwarta, by
nie stwarza niepotrzebnych oporw i
ograniczy straty dawienia.
Klapa kierujca zamyka doln cz kanau
dolotowego. Powietrze, pync przez wszy
kana, nabiera wikszej prdkoci. To
przyspieszenie oraz uksztatowanie wylotu
kanau powoduje silne zawirowanie strumienia
powietrza w komorze spalania.

przepustnica

klapa kierujca
grna cz kanau

253_037

Przepustnica nie moe by cakowicie otwarta, poniewa do prawidowego dziaania

niektrych ukadw (odprowadzenia par paliwa i recyrkulacji spalin) potrzebne jest pewne
podcinienie w kolektorze dolotowym.

Strumie powietrza
Wgbienie w denku toka nadaje ostateczny
ksztat walcowemu strumieniowi powietrza.

walcowy
strumie
powietrza

wgbienie dla
powietrza
253_038

10

Wtrysk
Wtrysk paliwa odbywa si w ostatniej tercji
suwu sprania: zaczyna si ok. 60 przed
GMP, a koczy ok. 45 przed GMP.
wtryskiwacz

Moment rozpoczcia wtrysku ma ogromny

wpyw na przemieszczenie si oboku
mieszanki w poblie wiecy zaponowej.

wgbienie dla
paliwa
wgbienie dla
powietrza

253_039

Paliwo jest wtryskiwane w stron wgbienia w

denku toka.
Ksztat wypywajcego strumienia paliwa
okrela rozmiar wytworzonego oboku
mieszanki.

253_086

Wgbienie w denku toka oraz ruch toka w

gr kieruj strumie paliwa w stron wiecy
zaponowej. Ruch paliwa jest wspomagany
przez walcowy strumie powietrza, ktry
rwnie pynie w stron wiecy. Oba
strumienie przenikaj si, tworzc obok palnej
mieszanki.

253_086

11

Podstawy
Tworzenie mieszanki
Tworzenie mieszanki uwarstwionej trwa
jedynie 40 do 50 obrotu wau korbowego.
Odpowiedni dobr czasu ma decydujce
znaczenie dla waciwoci palnych mieszanki.
Zbyt krtki odstp pomidzy wtryskiem a
zaponem sprawia, e paliwo nie jest
wystarczajco wymieszane z powietrzem i
mieszanka moe si nie zapali. Nadmierne
wyduanie odstpu (a wic wczeniejsze
wtryskiwanie paliwa) prowadzi do powstania
jednorodnej mieszanki w caej komorze
spalania.
Gdy proces przebiega prawidowo, w centrum
komory spalania (wok wiecy zaponowej)
wytwarza si obok palnej mieszanki. Jest on
otoczony warstw, ktra w idealnym
przypadku skada si tylko ze wieego
powietrza i spalin z ukadu recyrkulacji.

obszar
tworzenia
mieszanki

253_040

Wspczynnik nadmiaru powietrza ,

uredniony dla caej komory spalania, wynosi
od 1,6 do 3,

Spalanie
Gdy obok mieszanki znajdzie si wok
wiecy zaponowej, nastpuje jego zapon.
Zapala si jedynie ten obok pozostae gazy
tworz izolujcy paszcz. W ten sposb mniej
ciepa przenika przez ciank cylindra i
wzrasta sprawno termiczna silnika.
Ze wzgldu na pne zakoczenie wtrysku i
czas, potrzebny do wytworzenia mieszanki,
zapon ma miejsce pod koniec suwu
sprania, a kt wyprzedzenia zaponu
zmienia si w bardzo wskim zakresie.

obszar
spalania

253_041

Moment obrotowy, wytwarzany przez silnik, zaley w tym trybie pracy jedynie od dawki paliwa. Masa
doprowadzonego powietrza i kt wyprzedzenia zaponu odgrywaj tu niewielk rol.

12

Tryb mieszanki jednorodnej ubogiej

jest trybem przejciowym pomidzy prac z mieszank uwarstwion a prac z mieszank
jednorodn. Caa komora spalania jest wtedy wypeniona mieszank o jednorodnym skadzie. Jest
to mieszanka uboga jej wspczynnik wynosi ok. 1,55. Do pracy w tym trybie musz by
spenione te same warunki, co do pracy z mieszank uwarstwion.
Napenianie
Tak jak w przypadku mieszanki uwarstwionej, przepustnica
jest moliwie szeroko otwarta, a klapy kierujce zamknite.
Dziki temu straty dawienia s mniejsze a strumie
powietrza, wpadajcy do cylindra, ma wiksz prdko.

przepustnica
klapa kierujca

253_037

Wtrysk
Paliwo jest wtryskiwane do cylindra podczas suwu dolotu
ok. 300 przed GMP. Sterownik silnika tak dobiera dawk
paliwa, by wspczynnik wynis ok. 1,55.

strumie paliwa
strumie
powietrza

253_106

Tworzenie mieszanki
Poniewa wtrysk nastpuje wczenie, jest wicej czasu na
wymieszanie paliwa z powietrzem. Caa komora spalania jest
wypeniona jednorodn mieszank.

uboga
mieszanka

253_138

Spalanie
Kt wyprzedzenia zaponu mona zmienia w wikszym
zakresie, tak jak podczas pracy z mieszank jednorodn
stechiometryczn.
Spalanie przebiega w caej objtoci komory.

obszar
spalania

253_045

13

Podstawy
Tryb mieszanki jednorodnej
Praca silnika w tym trybie jest podobna do pracy silnika z wtryskiem do kanaw dolotowych.
Podstawowa rnica polega na tym, e tutaj paliwo jest wtryskiwane bezporednio do cylindrw.
Regulacja momentu obrotowego silnika odbywa si poprzez zmian kta wyprzedzenia zaponu
(regulacja krtka) i poprzez zmian napenienia cylindra (regulacja duga). Ilo wtryskiwanego
paliwa jest dostosowywana do masy zasysanego powietrza, tak aby utrzyma wspczynnik
lambda = 1.
Napenianie
Kt otwarcia przepustnicy jest uzaleniony od
pooenia pedau gazu.
Klapy kierujce s otwarte lub zamknite,
zalenie od warunkw pracy silnika.
- W dolnym zakresie obcienia i prdkoci
obrotowej klapy kierujce s zamknite.
Powietrze, wpywajce do cylindrw, ulega
walcowemu zawirowaniu, co wpywa
pozytywnie na jednorodno mieszanki.
- Przy zwikszeniu obcienia lub prdkoci
obrotowej przekrj grnej czci kanau staje
si zbyt may dla potrzebnej masy powietrza.
W tej sytuacji klapa kierujca odsania doln
cz kanau.

klapa kierujca

przepustnica
grna cz kanau
dolna cz kanau

253_042

Wtrysk
Paliwo jest wtryskiwane do cylindra podczas
suwu dolotu ok. 300 przed GMP.

wtryskiwacz

W komorze spalania paliwo odparowuje. Pobiera do tego ciepo z obecnego tam

powietrza, co powoduje ochodzenie adunku. Dziki temu mona stosowa
wikszy stopie sprania, ni w silnikach z wtryskiem do kanaw dolotowych.

14

253_117

Tworzenie mieszanki
Poniewa paliwo jest wtryskiwane podczas
suwu dolotu, pozostaje stosunkowo duo
czasu na wytworzenie mieszanki. Z
zassanego powietrza i wtrynitego paliwa
powstaje w cylindrze jednorodna
(homogeniczna) mieszanka.
Wspczynnik nadmiaru powietrza w komorze
spalania wynosi 1.
jednorodna
mieszanka

253_044

Spalanie
W trybie mieszanki jednorodnej kt
wyprzedzenia zaponu jest przestawiany tak,
by zapewni odpowiedni moment obrotowy
silnika oraz ograniczy zuycie paliwa i emisj
spalin.

obszar
spalania

253_126

15

Ukad sterowania silnika

Schemat ukadu sterowania
przepywomierz powietrza G70,
czujnik temperatury dolotu (zasysanego
powietrza) G42
czujnik cinienia dolotu G71
czujnik prdkoci obrotowej silnika G28

czujnik Halla G40 (ustawienia waka rozrzdu)

zesp sterujcy przepustnicy J338,
potencjometr 1 + 2 G187, G188
czujnik pooenia pedau gazu G79,
czujnik 2 pooenia pedau gazu G185
wcznik wiate hamowania F,
wcznik przy pedale hamulca F47
wcznik przy pedale sprzga F36*
czujnik cinienia paliwa G247
potencjometr klap kierujcych G336
czujnik spalania stukowego G61
czujnik temperatury silnika G62
czujnik temperatury wody na wyjciu z chodnicy
G83
potencjometr pokrta regulacji temperatury
G267*
potencjometr recyrkulacji spalin G212
sonda lambda G39
czujnik temperatury spalin G235
czujnik tlenkw azotu (NOx) G295,
sterownik czujnika tlenkw azotu (NOx) J583
czujnik cinienia w urzdzeniu wspomagajcym
hamulcw G294
dodatkowe sygnay wejciowe
253_023

16

sterownik Motronic J220

przekanik pompy paliwa J17
pompa paliwa G6
wtryskiwacze cylindrw 1 4
N30, N31, N32, N33
cewki zaponowe 1 4 N70, N127, N291,
N292
zesp sterujcy przepustnicy J338
nastawnik przepustnicy G186
przekanik zasilania sterownika Motronic
J271
zawr regulacyjny cinienia paliwa N276

sterownik zautomatyzowanej
rcznej skrzyni biegw J541*

zawr dozowania paliwa N290

zawr zbiornika
z wglem aktywnym N80
zawr ustawiania klap kierujcych N316

sterownik poduszek
bezpieczestwa J234

zawr przestawiania faz rozrzdu N205

termostat do programowego sterowania
temperatur silnika F265

sterownik zestawu

zawr recyrkulacji spalin N18

wskanikw J285

grzaka sondy lambda Z19

grzaka czujnika tlenkw azotu Z44

sterownik ABS J104
dodatkowe sygnay wyjciowe

zcze
diagnostyczne

*zalenie od wyposaenia samochodu

253_024

253_024

17

Ukad sterowania silnika

Sterownik silnika
Sterownik silnika jest zamontowany w kanale
podszybia i ma zcze o 121 stykach.
Zastosowano nastpujce wersje
sterownikw:

Motronic MED 7.5.11 jest szybszy.

Ukady te rni si od ukadw Bosch
Motronic ME 7.5.10 dodatkowymi funkcjami,
potrzebnymi do sterowania bezporednim
wtryskiem benzyny.

- w silniku 1,4 l 77 kW Bosch Motronic

MED 7.5.10

Ponadto rozszerzono w nich funkcj diagnozy

OBD o kontrol nastpujcych elementw:

- w silniku 1,6 l 81 kW Bosch Motronic

MED 7.5.11

Najwaniejsz rnic pomidzy nimi jest

mikroprocesor ten zastosowany w Bosch

czujnika tlenkw azotu (G295),

czujnika temperatury spalin (G235),
potencjometru recyrkulacji spalin (G212),
potencjometru klap kierujcych (G336),
czujnika cinienia paliwa (G247),
zaworu przestawiania faz rozrzdu (N205),
oraz o diagnoz w trybie mieszanki ubogiej.

253_067

Nazwa MED 7.5.10/11 oznacza:

M = Motronic
E = elektroniczny peda gazu
D = bezporedni wtrysk paliwa
7. = wersja
5.10/11 = odmiana
18

Sterowanie silnika oparte na wartoci momentu obrotowego

Podobnie jak w systemie Bosch Motronic ME 7.5.10, take w systemie Bosch Motronic
MED 7.5.10/11 sterowanie silnika jest oparte na wartoci momentu obrotowego. Oznacza to, e
wszystkie warunki pracy, okrelajce potrzebny moment obrotowy, s cznie rozpoznawane,
oceniane i uwzgldniane w procesie sterowania.
Warunki pracy, okrelajce potrzebny moment obrotowy, mona podzieli na:
wewntrzne:

zewntrzne:

- danie kierowcy
- praca automatycznej skrzyni biegw
(przeczanie biegu)
- praca ukadu hamulcowego
(regulacja ASR i MSR)
- praca klimatyzacji (sprarka wczona lub
wyczona)
- praca tempomatu

rozruch silnika
rozgrzewanie katalizatora
regulacja biegu jaowego
ograniczanie mocy
ograniczanie prdkoci obrotowej
regulacja lambda

Wyliczona warto zadanego momentu obrotowego silnika jest osigana dwoma sposobami:
Pierwszy sposb to sterowanie napenieniem
cylindra. Jest to tzw. regulacja duga albo
dugookresowa, przeznaczona zmiany
momentu obrotowego na duszy czas.
W trybie mieszanki uwarstwionej ten sposb
regulacji ma niewielkie znaczenie, gdy
przepustnica jest przez cay czas moliwie
szeroko otwarta, by ograniczy straty
dawienia.

Drugim sposobem jest tzw. regulacja krtka,

ktra zmienia moment obrotowy na krtki
czas, niezalenie od stopnia napenienia.
Podczas pracy z mieszank uwarstwion
moment obrotowy jest regulowany wycznie
zmian dawki paliwa, a podczas pracy z
mieszank jednorodna ubog i jednorodn
tylko zmian kta wyprzedzenia zaponu.

zadany moment obrotowy

1. sposb

2. sposb

regulacja duga

regulacja krtka

rzeczywisty moment
masa powietrza

obrotowy

dawka paliwa wyprzedzenie

zaponu
253_082

19

Ukad sterowania silnika

Sterowanie momentem obrotowym w silniku z bezporednim wtryskiem benzyny
Na podstawie zewntrznych i wewntrznych warunkw pracy sterownik wyznacza zadany moment
obrotowy i realizuje go.

Sterowanie w trybie mieszanki

uwarstwionej
W tym trybie pracy zadany moment obrotowy
jest osigany poprzez zmian dawki paliwa.
Regulacja napenienia (masy zasysanego
powietrza) ma niewielkie znaczenie, gdy
przepustnica jest moliwie szeroko otwarta, by
ograniczy straty dawienia.
Ze wzgldy na pny wtrysk paliwa podobnie
mae zastosowanie ma regulacja kta
wyprzedzenia zaponu.

253_110

Sterowanie w trybie mieszanki jednorodnej

ubogiej i jednorodnej
W obu trybach regulacja odbywa si za
pomoc zmiany kta wyprzedzenia zaponu
(regulacja krtka) i za pomoc zmiany
wspczynnika napenienia (regulacja duga).
Wspczynnik nadmiaru powietrza lambda jest
w tych trybach stay (wynosi 1,55 lub 1), a wic
dawka paliwa jest okrelana przez mas
zasysanego powietrza. Z tego powodu dawka
paliwa nie jest wykorzystywana do sterowania
momentem obrotowym.

253_109

20

Ukad dolotowy
zosta zmieniony w stosunku do Bosch Motronic ME 7.5.10, by odpowiada potrzebom
bezporedniego wytrysku benzyny. Najbardziej charakterystyczn cech jest moliwo wpywania
na zawirowanie powietrza w komorze spalania.

Gwne zmiany to:

1 masowy przepywomierz powietrza (G70) z
gorc warstw, poczony z czujnikiem
temperatury dolotu (G42), do
dokadniejszego pomiaru obcienia
2 czujnik cinienia dolotu (G71) do
regulowania recyrkulacji spalin
3 dolne czeci kanaw dolotowych
zamykane klapami kierujcymi (N316,

G336) do sterowania zawirowaniem

powietrza w cylindrze
4 elektryczny zawr recyrkulacji spalin (G212,
N18) o duym przekroju, pozwalajcy na
znaczny udzia spalin w adunku
5 czujnik cinienia w urzdzeniu
wspomagajcym hamulcw (G294) do
regulacji podcinienia, niezbdnego do
dziaania wspomagania

3
3

3
3
1

3
5
5

6 zesp sterujcy przepustnicy (J338)

7 ukad odprowadzania par paliwa (N80)
8 sterownik Motronic (J220)

253_079

21

Ukad sterowania silnika

Elektroniczny peda gazu
Bez tego rozwizania nie da si zastosowa
bezporedniego wtrysku benzyny, gdy trzeba
sterowa przepustnic niezalenie od
pooenia pedau gazu. Przez cay czas pracy
z mieszank uwarstwion i jednorodn ubog
przepustnica musi by mocno otwarta.

Zalet jest prawie cakowite zlikwidowanie

strat dawienia. Silnik zuywa wtedy mniej
energii na zasysanie powietrza, co zmniejsza
zuycie paliwa.

sterownik Motronic J220

zesp sterujcy przepustnicyJ338

czujnik pooenia pedau gazu G79

nastawnik przepustnicy G186

czujnik 2 pooenia pedau gazu G185

sterownik zestawu wskanikw J285

zesp sterujcy przepustnicy J338,

lampka kontrolna

potencjometr przepustnicy 1 i 2, G187 i G188

elektronicznego pedau gazu

(EPC) K132

dodatkowe sygnay wejciowe

253_035

22

Czujniki pooenia pedau gazu (G79 i G185)

przekazuj sterownikowi silnika informacj o
daniu kierowcy. Na podstawie tej informacji
oraz informacji dodatkowych sterownik wylicza
potrzebny moment obrotowy i wysterowuje
elementy wykonawcze.

pooenie pedau gazu

Jak to dziaa

moment obrotowy
253_034

uwarstwiona

jednorodna uboga

jednorodna

przepustnica cakowicie otwarta

przepustnica zamknita

moment obrotowy
253_034

W trybie mieszanki uwarstwionej

moment obrotowy jest regulowany przez
zmian dawki paliwa.
Przepustnica jest przy tym prawie
cakowicie otwarta. Jej niewielkie
przymknicie jest potrzebne do
prawidowego dziaania ukadw
odprowadzenia par paliwa i recyrkulacji
spalin oraz urzdzenia wspomagajcego
hamulcw.

W trybie mieszanki jednorodnej ubogiej i

jednorodnej moment obrotowy jest
zmieniany za pomoc kta wyprzedzenia
zaponu i regulacji napenienia cylindrw.
Kt otwarcia przepustnicy zaley od
danego momentu obrotowego.

23

Ukad sterowania silnika

Klapy kierujce oraz mechanizm ich przestawiania
s umieszczone w dolnej czci kolektora dolotowego. Ich zadaniem jest sterowanie zawirowaniem
powietrza w komorze spalania, zalenie od trybu pracy silnika.

potencjometr klap kierujcych G336

dolna cz kolektora
dolotowego

siownik
podcinieniowy

zawr ustawiania klap

kierujcych N316

zawr zwrotny
klapy kierujce

zasobnik podcinienia

253_124

grna cz kolektora
dolotowego

Na wykresie pokazano, w jakim zakresie pracy silnika klapy kierujce s zamknite.

klapy kierujce zamknite Golf FSI

obcienie

klapy kierujce zamknite Lupo FSI

tryb mieszanki jednorodnej

tryb mieszanki uwarstwionej

253_119

tryb mieszanki jednorodnej ubogiej

prdko obrotowa

24

Klapy kierujce zamknite

Podczas pracy z mieszank uwarstwion,
mieszank jednorodn ubog i czciowo
z mieszank jednorodn klapa kierujca
zamyka doln cz kanau dolotowego.
Powietrze pynie do cylindra tylko przez grn
cz kanau. Ta cz jest tak uksztatowana,
e powietrze w komorze spalania ulega
walcowemu zawirowaniu. Ponadto wszy
kana oznacza wiksz prdko przepywu,
co rwnie wspomaga tworzenie mieszanki
w cylindrze.

klapa
kierujca
dolna cz
kanau
grna cz
kanau
253_037

Ma to dwie zalety:
- Podczas pracy z mieszank uwarstwion
walcowe zawirowanie powietrza przenosi
paliwo w poblie wiecy zaponowej.
W tym czasie paliwo miesza si
z powietrzem, tworzc obok palnej
mieszanki.

- Podczas pracy z mieszank jednorodn i

jednorodn ubog zawirowanie powietrza
uatwia tworzenie mieszanki. Dziki temu w
ogle moliwa jest praca w trybie mieszanki
ubogiej, gdy mieszanka ta staje si palna a
jej spalanie przebiega stabilnie.

Klapy kierujce otwarte

W trybie mieszanki jednorodnej, przy duym
obcieniu i znacznej prdkoci obrotowej,
klapa kierujca otwiera doln cz kanau
dolotowego. Duy przekrj kanau pozwala
dostarczy silnikowi odpowiedni ilo
powietrza, potrzebn do osignicia duej
mocy i wysokiego momentu obrotowego.

klapa
kierujca
dolna cz
kanau
grna cz
kanau
253_127

25

Ukad sterowania silnika

Potencjometr klap kierujcych G336
potencjometr
klap kierujcych G336

Lokalizacja
Potencjometr jest osadzony na waku klap
kierujcych i zamocowany do dolnej czci
kolektora dolotowego.

Zadanie
Rozpoznaje ustawienie klap kierujcych
i przekazuje t informacj do sterownika
silnika. Ustawienie klap kierujcych wpywa na
przebieg spalania, ilo reszty spalin oraz
przebieg pulsacji powietrza w kolektorze
dolotowym. Z tego wzgldu ma ono wpyw na
czysto spalin i musi by nadzorowane
w ramach samodiagnozy silnika.

253_154

Skutki braku sygnau

Jeeli brak sygnau potencjometru, silnik
pracuje wycznie w trybie mieszanki
jednorodnej.

Zawr ustawiania klap kierujcych N316

Lokalizacja

zawr ustawiania klap

kierujcych N316

Zawr jest zamocowany do grnej czci

kolektora dolotowego.
Zadanie
Zawr jest sterowany przez sterownik silnika.
Otwiera on poczenie pomidzy zasobnikiem
podcinienia a siownikiem podcinieniowym.
Siownik zamyka wtedy klapy kierujce.

253_153

Skutki braku sygnau

Jeeli zawr jest uszkodzony, silnik pracuje
wycznie w trybie mieszanki jednorodnej.
26

Przepywomierz powietrza G70

z czujnikiem temperatury dolotu G42
Oba czujniki znajduj si we wsplnej
obudowie, umieszczonej w ukadzie
dolotowym przed zespoem przepustnicy.
Bardzo dokadny pomiar przepywu powietrza
uzyskano, stosujc masowy przepywomierz
powietrza z gorc warstw i funkcj
rozpoznawania zwrotnego strumienia
powietrza. Ta funkcja pozwala odrnia
przepyw powietrza w stron cylindra od
przepywu zwrotnego (odbicia), wywoanego
przez zamykajcy si zawr dolotowy.
Temperatura dolotu, czyli temperatura
zasysanego powietrza, suy jako warto
korekcyjna.

253_060

Zastosowanie sygnau

Skutki braku sygnau

Sygnay s wykorzystywane do sterowania

wszystkimi wielkociami i funkcjami, zalenymi
od obcienia silnika. Jest to np. dawka
paliwa, kt wyprzedzenia zaponu czy ukad
odprowadzenia par paliwa.

Gdy brak sygnau przepywomierza,

obcienie jest wyliczane z sygnau czujnika
cinienia dolotu G71.

Budowa
obudowa

Podstawowymi czciami przepywomierza

powietrza s: obudowa z kanaem
pomiarowym oraz ukad elektroniczny
z czujnikiem. Kana pomiarowy jest tak
uksztatowany, e przepywa nim zarwno
cz powietrza pyncego w stron silnika,
jak i cz strumienia zwrotnego.
Przepyw w kanale jest mierzony przez czujnik,
ktrego sygna jest nastpnie przetwarzany
przez ukad elektroniczny i przesyany do
sterownika silnika.

pokrywa

ukad elektroniczny
czciowy
kana
pomiarowy strumie
powietrza

czujnik

253_076

Dokadniejsze informacje na temat dziaania przepywomierza mona znale w zeszycie

nr 195 "Silnik 2,3 l 5V".
27

Ukad sterowania silnika

Czujnik cinienia dolotu G71
Czujnik jest umieszczony w grnej czci
kolektora dolotowego. Mierzy on cinienie w
kolektorze dolotowym (cinienie dolotu)
i przekazuje ten sygna sterownikowi silnika.

Zastosowanie sygnau
Na podstawie tego sygnau oraz sygnaw
przepywomierza i czujnika temperatury dolotu
sterownik wylicza dokadn ilo reszty spalin,
doprowadzon z ukadu recyrkulacji.
Ponadto czujnik jest wykorzystywany do
wyznaczania obcienia silnika podczas
rozruchu. Sygna przepywomierza jest wtedy
zbyt niedokadny na skutek pulsacji powietrza
w kolektorze dolotowym.

253_061

Jak to dziaa
W czujniku znajduje si krzemowa przepona,
na ktrej umieszczono dwa tensometry.
Wygicie przepony powoduje odksztacenie
tensometrw i zmian ich opornoci. Po
drugiej stronie przepony panuje prnia,
stanowica warto referencyjn.

due cinienie = wysokie napicie

Cinienie w kolektorze dolotowym powoduje

odksztacenie przepony i odpowiedni zmian
opornoci tensometrw. Wywoana tym
zmiana sygnau napiciowego suy
sterownikowi silnika jako informacja
o cinieniu w kolektorze.

mae cinienie = niskie napicie

elementy
pprzewodnikowe

253_141

28

prnia
referencyjna

przepona krzemowa

253_142

Wyznaczanie iloci reszty spalin

Za pomoc przepywomierza sterownik silnika
mierzy mas zasysanego wieego powietrza,
a nastpnie wylicza cinienie w kolektorze
dolotowym. Jeeli ukad recyrkulacji spalin
dziaa, masa zasysanego adunku wzrasta
o ilo doprowadzonych spalin; powoduje to
rwnie wzrost cinienia w kolektorze. Czujnik
cinienia dolotu mierzy t warto i przekazuje
informacj sterownikowi silnika.
Cinienie dolotu pozwala wyliczy cakowity

adunek, zasysany przez silnik (wiee

powietrze + doprowadzone spaliny).
Odjcie zmierzonej masy wieego powietrza
od wyliczonego cakowitego adunku daje
rzeczywist ilo doprowadzonych spalin.
Zalet takiego sposobu pomiaru jest jego dua
dokadno, ktra pozwala zwikszy ilo
doprowadzonych spalin a do granicy
niestabilnego spalania mieszanki.

przepywomierz powietrza G70,

czujnik temperatury dolotu G42

czujnik
cinienia dolotu G71

zawr recyrkulacji spalin N18

potencjometr recyrkulacji spalin G212
sterownik Motronic J220

253_134

Skutki braku sygnau

Gdy brak informacji o cinieniu dolotu,
rzeczywista ilo doprowadzanych spalin jest
wyliczana przez sterownik silnika. Dozowana
ilo spalin zostaje zmniejszona w stosunku
do wartoci, ktra wynika z charakterystyki
sterowania.

29

Ukad sterowania silnika

Czujnik cinienia w urzdzeniu
wspomagajcym hamulcw G294
Czujnik znajduje si na przewodzie, czcym
kolektor dolotowy z urzdzeniem
wspomagajcym.
Poniewa jest umieszczony pomidzy
zaworem zwrotnym a urzdzeniem
wspomagajcym, mierzy cinienie panujce w
tym urzdzeniu.

zcze
urzdzenia

wspomagajc

Zastosowanie sygnau
Ten sygna suy do oceny, czy podcinienie
panujce w urzdzeniu wspomagajcym
wystarcza do jego prawidowego dziaania.

urzdzenie wspomagajce

czujnik cinienia
w urzdzeniu

253_059

Jak to dziaa
Urzdzenie wspomagajce hamulcw
potrzebuje okrelonego podcinienia, by
prawidowo spenia swoj funkcj.
Gdy silnik pracuje w trybie mieszanki
uwarstwionej lub jednorodnej ubogiej,
przepustnica jest szeroko otwarta i w
kolektorze dolotowym panuje niewielkie

podcinienie. W przypadku szybkiego

kilkukrotnego uycia hamulcw podcinienie,
zgromadzone w urzdzeniu wspomagajcym,
moe si okaza niewystarczajce. By
zapobiec takiej sytuacji, sterownik silnika
przymyka nieco przepustnic, powodujc
wzrost podcinienia. Gdy podcinienie nadal
jest zbyt mae, przepustnica jest zamykana
bardziej, a w sytuacji skrajnej sterownik
przechodzi do trybu mieszanki jednorodnej.
sterownik Motronic J220

zesp sterujcy przepustnicy J338

253_081

zawr zwrotny czujnik cinienia

w urzdzeniu
wspomagajcym G294
zcze kolektora dolotowego

Skutki braku sygnau

Jeeli brak sygnau czujnika, silnik pracuje
wycznie w trybie mieszanki jednorodnej.

30

zcze
urzdzenia
wspomagajcego

Ukad zasilania paliwem

Ukad zasilania paliwem dzieli si na obwd wysokiego cinienia i obwd niskiego cinienia.
Dodatkow porcj paliwa dostarcza do cylindrw ukad odprowadzenia par paliwa.

W obwodzie niskiego cinienia

W obwodzie wysokiego cinienia

paliwo jest toczone przez elektryczn pomp

paliwa (umieszczon w zbiorniku) do pompy
wysokiego cinienia.
Cinienie paliwa w tym obwodzie podczas
pracy silnika wynosi 3 bar, a podczas rozruchu
gorcego silnika moe wzrosn maksymalnie
do 5,8 bar.

paliwo jest toczone przez mechaniczn

pomp wysokiego cinienia do zasobnika
paliwa, zwanego te kolektorem paliwa.
Cinienie w zasobniku jest mierzone przez
czujnik cinienia paliwa. Sterownik silnika
zmienia to cinienie za pomoc zaworu
regulacyjnego w zakresie 50 100 bar.
Wtryskiwacze dostarczaj paliwo
bezporednio do cylindrw.

Obwd skada si z:

Obwd skada si z:

1
2
3
4
5

6
7
8
9
10
11

zbiornika paliwa,
elektrycznej pompy paliwa (G6),
filtra paliwa,
zaworu dozowania paliwa (N290),
regulatora cinienia paliwa.

pompy wysokiego cinienia,

przewodu wysokiego cinienia,
zasobnika paliwa,
czujnika cinienia paliwa (G247),
zaworu regulacji cinienia paliwa (N276),
wtryskiwaczy (N30 N33).

10

6
8
7

11

zbiornik z
wglem

aktywnym

5
zawr zbiornika z
wglem aktywnym
(N80)

odpyw swobodny
3 5,8 bar
50 100 bar
253_092

31

Ukad sterowania silnika

Pompa wysokiego cinienia
jest przykrcona od obudowy wakw
rozrzdu.
Jest to trzytoczkowa pompa promieniowa,
napdzana przez waek zaworw dolotowych.
Zastosowanie trzech cylindrw, rozstawionych
gwiadzicie co 120, pozwolio uzyska
bardzo mae pulsacje cinienia w zasobniku
paliwa.
Zadaniem pompy jest wytworzenie
w zasobniku paliwa cinienia do 100 bar.

253_058

sekcja pompy
z toczkiem
popychacz
piercie pdny
czop mimorodowy

Napd
Waek rozrzdu zaworw dolotowych napdza
wa pompy wysokiego cinienia.
Wa ma mimorodowy czop, obracajcy si
wewntrz piercienia pdnego. Obrt wau
z mimorodem wywouje ruch piercienia
pdnego, ktry z kolei porusza toczkami
pompy.
- Podczas ruchu toczka w kierunku wau
paliwo jest zasysane z obwodu niskiego
cinienia.
- Podczas ruchu toczka w kierunku
przeciwnym paliwo jest toczone do
zasobnika paliwa.

253_030

cylinder

zawr wylotowy

zawr dolotowy
mimord z piercieniem
pdnym
waek zaworw
dolotowych

do zasobnika
paliwa
z obwodu niskiego
cinienia

wa pompy

253_128

32

Jak to dziaa
Paliwo wpywa z obwodu niskiego cinienia do pompy wysokiego cinienia.
Przepywa przez wydrony toczek i dociera do zaworu dolotowego.
Zasysanie
Gdy tok wykonuje ruch w kierunku wau, przestrze
nad nim powiksza si, a cinienie w niej spada. Jak
tylko cinienie w cylindrze stanie si nisze

paliwo pod
wysokim cinieniem

od cinienia w wydronym toczku, zawr dolotowy

otwiera si i paliwo napywa do cylindra.

zamknity zawr wylotowy

cylinder
otwarty zawr dolotowy

paliwo pod
niskim cinieniem

toczek (wydrony)
do zasobnika
z obwodu niskiego cinienia

253_096

Toczenie
Podczas ruchu toczka w kierunku przeciwnym do
wau cinienie w cylindrze wzrasta i zawr dolotowy
zamyka si. Jak tylko cinienie w cylindrze stanie

si wysze od cinienia w zasobniku paliwa, otwiera

si zawr wylotowy i paliwo przepywa do
zasobnika.

otwarty zawr wylotowy

cylinder
zamknity zawr dolotowy

do zasobnika
z obwodu niskiego cinien

253_026

33

Ukad sterowania silnika

Czujnik cinienia paliwa (G247)
znajduje si obok dolnej czci kolektora
dolotowego i jest wkrcony w zasobnik paliwa.
Jego zadaniem jest pomiar cinienia
w zasobniku.
Zastosowanie sygnau
Sterownik silnika reguluje cinienie paliwa na
podstawie charakterystyki, wykorzystujc
sygna czujnika jako informacj zwrotn.

czujnik cinienia paliwa (G247)

253_046

Jak to dziaa
cinienie paliwa

Cinienie paliwa w zasobniku dziaa na

stalow przepon czujnika.
- Gdy cinienie jest niskie, przepona ugina si
nieznacznie. Oporno tensometrw jest
wtedy dua, a wic sygna napiciowy
czujnika niski.
- Gdy cinienie jest wysokie, przepona ugina
si silniej. Oporno tensometrw jest wtedy
maa, a sygna napiciowy czujnika wysoki.
Sygna napiciowy jest wzmacniany przez
ukad elektroniczny i przesyany do sterownika
silnika. Regulacja cinienia w zasobniku
paliwa odbywa si za pomoc zaworu
regulacyjnego.

niskie

wysokie

ukad elektroniczny
stalowa przepona
z tensometrami
przycze do
zasobnika paliwa
253_091

zcze elektryczne

ukad elektroniczny

Skutki braku sygnau

stalowa przepona z
tensometrami

Gdy brak sygnau czujnika, sterownik silnika

wysterowuje zawr regulacji cinienia
napiciem o staej wartoci.

przycze do
zasobnika paliwa

253_029

34

Zawr regulacyjny cinienia paliwa (N276)

znajduje si obok dolnej czci kolektora
dolotowego i jest wczony pomidzy zasobnik
paliwa a przewd odpywowy.

Zadanie
Jego zadaniem jest utrzymywanie waciwego
cinienia paliwa, niezalenie od aktualnej
wydajnoci pompy i dawki paliwa.

zawr regulacyjny cinienia paliwa (N276)

przewd odpywowy

253_129

Jak to dziaa
Na podstawie rnicy pomidzy mierzonym
a zadanym cinieniem paliwa sterownik
wysterowuje zawr sygnaem o zmiennym
wspczynniku wypenienia. W cewka zaworu
wytwarza pole magnetyczne i kulka zaworu
odrywa si od gniazda. Warto sygnau
sterujcego okrela otwarcie zaworu, a zatem
reguluje dawienie odpywu paliwa i cinienie w
zasobniku.

spryna

zcze elektryczne

cewka

rdze

253_033

przewd
odpywowy

Skutki braku sygnau

W stanie beznapiciowym zawr regulacyjny
jest zamknity. Zapewnia to wystarczajce
cinienie paliwa w sytuacji awaryjnej.
Zawr regulacyjny peni take funkcj
mechanicznego, sprynowego zaworu
bezpieczestwa, chronicego ukad przed
nadmiernym wzrostem cinienia. Zawr
bezpieczestwa otwiera si przy cinieniu
120 bar.

wlot z zasobnika paliwa

z filtrem siatkowym

gniazdo
zaworu

otwr
odpywowy

kulka zaworu

35

Ukad sterowania silnika

Wtryskiwacze (N30 N33)
s umieszczone w gowicy silnika i wtryskuj paliwo pod wysokim cinieniem bezporednio do
cylindrw.
Zadanie
Zadaniem wtryskiwaczy jest doskonae rozpylenie paliwa i wtrynicie go w odpowiednie miejsce
komory spalania.
Zalenie od aktualnego stanu pracy silnika, paliwo gromadzi si wok elektrod wiecy zaponowej
(w trybie mieszanki uwarstwionej) lub wypenia rwnomiernie ca komor spalania (tryb mieszanki
jednorodnej ubogiej i jednorodnej).

253_149

Odpowiednio dobrane parametry strumienia

paliwa (kt rozwarcia 70 i kt kierunkowy 20)
pozwalaj umieci paliwo dokadnie
w wyznaczonym miejscu komory spalania. Ma
to szczeglnie due znaczenie podczas pracy
z mieszank uwarstwion.

kt rozwarcia

kt kierunkowy

253_056

36

Jak to dziaa
Przepyw prdu przez cewk elektromagnesu
wywouje pole magnetyczne. Wciga ono
rdze elektromagnesu z iglic, otwierajc
w ten sposb wtryskiwacz i rozpoczynajc
wtrysk paliwa.
Przerwanie zasilania cewki powoduje zanik
pola magnetycznego. Spryna dociska rdze
z iglic do gniazda i wtrysk koczy si.

wlot paliwa z filtrem siatkowym

zcze
elektryczne

cewka

teflonowy
piercie
uszczelniajcy

spryna

iglica z rdzeniem elektromagnesu

gniazdo iglicy

253_032

kanalik rozpylacza

Sterowanie wtryskiwaczy
prd wczenia

prd

prd wzbudzenia wstpnego

prd trzymania
czas trwania wtrysku

wznios iglicy

Wtryskiwacze s sterowane przez

wyspecjalizowany ukad elektroniczny
sterownika silnika.
Aby uzyska jak najszybsze otwarcie
wtryskiwacza, po krtkiej fazie
namagnesowania wstpnego cewka jest
zasilana napiciem ok. 90 V, co daje prd
o wartoci ok. 10 A. Gdy wtryskiwacz otworzy
si, wystarczy ju tylko napicie 30 V (prd 3
4 A), aby utrzyma iglic w tym pooeniu.

czas trwania wtrysku

253_028

Skutki uszkodzenia
Uszkodzony wtryskiwacz jest rozpoznawany
dziki funkcji kontroli wypadania zaponw.
Taki wtryskiwacz nie jest dalej wysterowywany.

Po wymianie wtryskiwacza trzeba

skasowa wyuczone wartoci
w sterowniku silnika. Dokadne
informacje s podane w odpowiedniej
instrukcji naprawy.

37

Ukad sterowania silnika

Zawr dozowania paliwa (N290)

zawr dozowania paliwa

253_049

znajduje si pomidzy przewodem zasilajcym

pomp wysokiego cinienia a regulatorem
cinienia. Jest on zamocowany do kopuy
amortyzatora.

Zadanie
Podczas normalnej pracy ukadu zawr jest
otwarty i pozwala na przepyw paliwa do
regulatora cinienia.
Jeeli temperatura silnika podczas rozruchu
przekracza 110 C a temperatura dolotu jest
wysza ni 50 C, sterownik realizuje program
rozruchu gorcego silnika.
Zawr dozowania paliwa jest wtedy zamykany
na ok. 50 sekund i paliwo nie moe swobodnie
pyn do regulatora cinienia.

Powoduje to wzrost cinienia w obwodzie

niskiego cinienia do maksymalnej wartoci,
jak moe wytworzy elektryczna pompa
paliwa. Jest to cinienie 5,8 bar, przy ktrym
otwiera si zawr bezpieczestwa w pompie.
Zwikszenie cinienia zapobiega tworzeniu si
korkw parowych w pompie wysokiego
cinienia i pozwala na prawidowe toczenie
paliwa do zasobnika.

czujnik temperatury dolotu (G42)

sterownik Motronic (J220)
czujnik temperatury silnika (G62)

pompa wysokiego cinienia

zawr dozowania paliwa (N290)

elektryczna
pompa paliwa (G6)
z zaworem
bezpieczestwa

regulator cinienia paliwa

(obwodu niskiego cinienia)

253_113

Skutki uszkodzenia
Gdy zawr dozowania paliwa nie jest zasilany,
wbudowana spryna zamyka go. Cinienie
w obwodzie niskiego cinienia wzrasta do 5,8

38

bar, co zapobiega ewentualnym problemom

z rozruchem gorcego silnika.

Ukad odprowadzania par paliwa

jest niezbdny, by samochd spenia normy
emisji wglowodorw (HC). Dziki niemu pary
paliwa, powstajce w zbiorniku, nie
przedostaj si do otoczenia, lecz s

gromadzone w zbiorniku z wglem aktywnym

i okresowo spalane w silniku.

Podczas pracy w trybie mieszanki jednorodnej i jednorodnej ubogiej

palna mieszanka rwnomiernie wypenia ca komor spalania. Spalanie przebiega w caej
objtoci komory, wic pary paliwa rwnie ulegaj spaleniu.
W trybie pracy z mieszank uwarstwion
plana mieszanka jest jedynie wok elektrod wiecy zaponowej. Natomiast cz par paliwa
znalazaby si w zewntrznej, niepalnej warstwie adunku. Prowadzioby to do niecakowitego
spalania i wzrostu zawartoci wglowodorw w spalinach. Z tego powodu sterownik silnika wylicza
cigle stopie zapenienia zbiornika z wglem aktywnym i wybiera tryb mieszanki uwarstwionej
dopiero wtedy, gdy zapenienie to jest niewielkie.

J220

Sterownik silnika wylicza, ile par paliwa moe

by doprowadzonych ze zbiornika z wglem
aktywnym. Na tej podstawie wysterowuje
zawr zbiornika (tzw. zawr regeneracyjny)
oraz odpowiednio zmniejsza dawk paliwa
i zmienia ustawienie przepustnicy.
Do tego potrzebuje nastpujcych informacji:

G70/G42 G28 G39

N30 -33

N80
J338

- obcienia silnika z przepywomierza

powietrza (G70),
- prdkoci obrotowej silnika z czujnika G28,
- temperatury zasysanego powietrza z
czujnika temperatury dolotu (G42),
- stopnia zapenienia zbiornika z wglem
aktywnym z sondy lambda (G39).

253_077

39

Ukad sterowania silnika

Ukad zaponowy
ma zadanie zapali mieszank we waciwym momencie. W tym celu sterownik musi wyznaczy
kt wyprzedzenia zaponu, energi iskry oraz czas trwania iskry, odpowiednie dla aktualnego stanu
pracy silnika. Kt wyprzedzenia zaponu ma wpyw na moment obrotowy silnika, skad spalin oraz
zuycie paliwa.

W trybie mieszanki uwarstwionej

W trybie mieszanki jednorodnej

i jednorodnej ubogiej

punkt zaponu moe si zmienia tylko w

bardzo ograniczonym zakresie, ze wzgldu na
specyfik tworzenia mieszanki. Tylko taki kt
wyprzedzenia zaponu zapewnia prawidowy
przebieg spalania.

sterowanie zaponem odbywa si tak, jak

w silnikach z wtryskiem do kanaw
dolotowych.
Ze wzgldu na taki sam charakter mieszanki,
w obu systemach wtrysku dobierane s
podobne wartoci kta wyprzedzenia zaponu.

Do wyliczenia kta wyprzedzenia zaponu s brane pod uwag:

Wielkoci podstawowe:

Wielkoci korekcyjne:

1 obcienie silnika z przepywomierza

powietrza (G70) i czujnika temperatury
dolotu (G42),
2 prdko obrotowa silnika z czujnika (G28).

3 temperatura silnika z czujnika (G62),

4 informacje z zespou sterujcego
przepustnicy (J338),
5 sygna czujnika spalania stukowego (G61),
6 sygna czujnikw pooenia pedau gazu
(G79, G185),
7 sygna sondy lambda (G39).

sterownik Motronic (J220)

indywidualne cewki zaponowe (N70, N127, N291, N292)

40

253_066

Ukad wylotowy
jest dostosowany do szczeglnych zada,
wynikajcych z bezporedniego wtrysku
benzyny. Jeszcze niedawno oczyszczanie
spalin w z silnikach bezporednim wtryskiem
benzyny byo duym problemem. Powodem
bya znaczna emisja tlenkw azotu podczas
pracy z mieszank uwarstwion, ktrej typowy
katalizator trjfunkcyjny nie potrafi ograniczy

do wartoci, okrelonej przepisami ochrony

rodowiska. Dlatego dzisiaj silniki wyposaa
si w katalizator zasobnikowy NOx, ktry
gromadzi tlenki azotu, powstajce w tym trybie
pracy silnika. Gdy katalizator zapeni si,
uruchamiany jest tryb regeneracji katalizatora,
podczas ktrego zgromadzone tlenki azotu s
uwalniane i redukowane do czystego azotu.

sterownik Motronic (J220)

sterownik czujnika tlenkw azotu (J583)

chodzenie kolektora wylotowego powietrzem

(tylko Lupo FSI)

czujnik tlenkw azotu (G295)

katalizator zasobnikowy NOx

kolektor wylotowy
z katalizatorem
trjfunkcyjnym

potrjna rura wylotowa

czujnik temperatury spalin (G235)

253_150

szerokopasmowa sonda lambda

(G39)

Recyrkulacja spalin i zmiana faz rozrzdu pozwalaj zmniejsza emisj tlenkw azotu ju
na etapie spalania.

41

Ukad sterowania silnika

Chodzenie spalin
Celem chodzenia spalin jest utrzymywanie temperatury katalizatora zasobnikowego NOx moliwie
czsto w zakresie 250 C do 500 C. Tylko w tej temperaturze moe on spenia swoj funkcj
i gromadzi tlenki azotu.
Poza tym katalizator trwale traci swoj pojemno, gdy jego temperatura przekracza 850 C.

Chodzenie kolektora wylotowego (tylko Lupo

FSI)

W komorze silnika jest specjalny kana, dziki

ktremu wiee powietrze omywa kolektor
wylotowy i w ten sposb chodzi spaliny.

253_131

Potrjna rura wylotowa

znajduje si przed katalizatorem tlenkw
azotu. Jest to kolejny sposb obnienia
temperatury spalin, a co za tym idzie
temperatury katalizatora NOx. Zwikszenie
powierzchni rury powoduje lepsz wymian
ciepa z otoczeniem i spadek temperatury
spalin.

253_131

Zastosowanie obu rodkw pozwala zmniejszy temperatur spalin o 30 C do 100 C, zalenie od

prdkoci jazdy.

42

Szerokopasmowa sonda lambda (G39)

Szerokopasmowa sonda lambda jest
wkrcona w kolektor wylotowy przed
katalizatorem.
Suy ona do pomiaru stenia resztek tlenu w
spalinach.

szerokopasmowa sonda
lambda (G39)

253_131

Zastosowanie sygnau
Szerokopasmowa sonda lambda pozwala
bardzo dokadnie okreli skad mieszanki
paliwowo-powietrznej, take w przypadku
wartoci odbiegajcych od lambda = 1.

mA

lambda = 1

3,0

Sygna sondy lambda informuje sterownik

o rzeczywistym skadzie mieszanki. Jeeli
skad ten odbiega od zadanego, sterownik
zmienia dawk paliwa. Jest to tzw. obwd
regulacji lambda.

prd pompy jonowej Ip

2,0

Dziki temu moliwa jest regulacja lambda

podczas pracy z mieszank jednorodn
ubog, gdy wspczynnik nadmiaru powietrza
wynosi 1,55. Podczas pracy z mieszank
uwarstwion wspczynnik lambda jest
wyliczany, gdy sygna szerokopasmowej
sondy lambda jest w tym zakresie zbyt
niedokadny.

1,0
0
-1,0
-2,0
0,7

1,0

1,3

1,6

1,9

2,2

2,5

3,0

wspczynnik nadmiaru powietrza

253_088

Skutki braku sygnau

Gdy do sterownika nie dociera sygna sondy

lambda, regulacja lambda zostaje wyczona
i dawka paliwa jest dobierana z
charakterystyki. Funkcja adaptacji lambda jest
wtedy zablokowana a ukad odprowadzania
par paliwa pracuje w trybie awaryjnym.
43

Ukad sterowania silnika

Wstpny katalizator trjfunkcyjny
znajduje si w kolektorze wylotowym.
Dziki umieszczeniu tak blisko silnika
katalizator szybko si nagrzewa i rozpoczyna
prac. Pozwala to speni ostre wymagania
norm czystoci spalin.
katalizator trjfunkcyjny

Zadanie
Katalizator przetwarza szkodliwe skadniki
spalin, powstajce podczas spalania,
w zwizki bezpieczne dla rodowiska.

253_131

Jak to dziaa
Tryb mieszanki jednorodnej
stechiometrycznej (lambda = 1)
Wglowodory (HC) i tlenek wgla (CO) s
utleniane przez tlen, pozyskany z tlenkw
azotu, w wyniku czego powstaje woda (H2O)
i dwutlenek wgla (CO2).
Jednoczenie tlenki azotu (NOx) s
redukowane do czystego azotu (N2).
253_151

Tryb mieszanki uwarstwionej i jednorodnej

ubogiej (lambda > 1)
Wglowodory i tlenek wgla s utleniane przez
tlen, obecny w duej iloci w spalinach, a nie
przez tlen pochodzcy z redukcji tlenkw
azotu. Z tego powodu, podczas pracy z ubog
mieszank, katalizator trjfunkcyjny nie
przetwarza tlenkw azotu na azot. Tlenki azotu
przepywaj przez katalizator trjfunkcyjny do
katalizatora zasobnikowego NOx.

253_152

44

Czujnik temperatury spalin (G235)

Czujnik temperatury spalin jest wkrcony
w rur wylotow za wstpnym katalizatorem
trjfunkcyjnym.
Mierzy on temperatur spalin i przekazuje t
informacj sterownikowi silnika.

czujnik temperatury spalin (G235)

253_131

Zastosowanie sygnau
Na podstawie sygnau czujnika G235
sterownik silnika wylicza m.in. temperatur
katalizatora zasobnikowego NOx.

obudowa

spaliny

- katalizator zasobnikowy NOx moe

gromadzi tlenki azotu tylko w temperaturze
pomidzy 250 C a 500 C. Z tego powodu
tylko w tym zakresie temperatury katalizatora
moliwa jest praca silnika w trybie mieszanki
uwarstwionej i jednorodnej ubogiej.
- w katalizatorze zasobnikowym NOx
gromadzi si rwnie siarka. Aby usun j
z katalizatora, trzeba nagrza go do
temperatury co najmniej 650 C.

rezystor

zcze

pomiarowy

elektryczne

253_089

Jest to potrzebne, gdy:

Skutki braku sygnau

Gdy brak sygnau czujnika, temperatura spalin
jest wyliczana przez sterownik silnika.
Poniewa te wyliczenia nie s bardzo
dokadne, sterownik wczeniej przechodzi do
trybu mieszanki jednorodnej.

Charakterystyka rezystora NTC

Jak to dziaa
R []

Elementem pomiarowym czujnika jest rezystor

o ujemnym wspczynniku temperaturowym,
tzw. rezystor NTC. Wraz ze wzrostem
temperatury oporno takiego rezystora
spada, a napicie sygnau ronie. Znajc
charakterystyk czujnika, sterownik silnika
moe przyporzdkowa temu napiciu
temperatur.
T [C]
253_114

45

Ukad sterowania silnika

Katalizator zasobnikowy NOx

253_130

jest zamontowany na miejscu

dotychczasowego gwnego katalizatora
trjfunkcyjnego.
Zachowuje on funkcj katalizatora
trjfunkcyjnego, a ponadto moe gromadzi
tlenki azotu.

katalizator zasobnikowy
NOx

Zadanie
W trybie pracy z mieszank jednorodn
(lambda = 1) katalizator pracuje jak typowy
katalizator trjfunkcyjny.

Jednak podczas pracy z mieszank

uwarstwion lub jednorodn ubog (lambda >
1) katalizator nie moe przetwarza tlenkw
azotu, wic gromadzi je. Gdy katalizator
zapeni si, uruchamiany jest tryb jego
regeneracji (str. 50, 51). W katalizatorze zbiera
si rwnie siarka, ze wzgldu na swoje
podobiestwo chemiczne do tlenkw azotu.

Jak to dziaa
Nonik katalizatora zasobnikowego NOx ma cztery powoki. Do trzech standardowych (platynowej,
rodowej i palladowej) dosza czwarta z tlenku barowego. Suy ona do magazynowania tlenkw
azotu, powstajcych podczas spalania ubogiej mieszanki.

Gromadzenie
Tlenki azotu s utleniane na powoce
platynowej do dwutlenku azotu, a ten reaguje
z tlenkiem barowym, tworzc azotan barowy.

tlenki azotu (NOx)

tlen (O2)

dwutlenek azotu
(NO2)

platyna (Pt)

tlenek barowy
(BaO)

azotan barowy
(Ba(NO3)2)

Gromadzenie przy > 1

Regeneracja (rozadowanie)
Do regeneracji katalizatora mog suy np.
czsteczki tlenku wgla, obecne w duej iloci
w spalinach podczas spalania bogatej
mieszanki.
Najpierw azotan barowy jest redukowany
przez tlenek wgla do tlenku barowego. W tej
reakcji jest uwalniany dwutlenek wgla i tlenek
azotu. Na powoce rodowej i platynowej tlenek
azotu jest redukowany do azotu, a tlenek
wgla utleniany do dwutlenku.
46

dwutlenek wgla (CO2)

tlenki azotu (NOx)
tlenek wgla (CO)

azotan barowy
(Ba(NO3)2)

dwutlenek wgla (CO2)

azot (N2)

tlenek wgla (CO)

tlenek barowy
(BaO)

platyna (Pt)
rod (Rh)

Regeneracja przy < 1

Sterownik czujnika tlenkw azotu (J583)

znajduje si pod podog, w pobliu czujnika
tlenkw azotu. Umieszczenie tych elementw
blisko siebie zapobiega zakcaniu
przekazywanego sygnau przez wpywy
zewntrzne.
Zadanie
Sterownik J583 przetwarza sygna,
otrzymywany od czujnika tlenkw azotu,
i przesya go do sterownika silnika.

zcze przewodu
od czujnika NOx
do sterownika NOx

sterownik czujnika NOx (J583)

zcze przewodu od sterownika Motronic
do sterownika NOx

253_103

Poczenia elektryczne
Od czujnika NOx do sterownika czujnika NOx:

Od sterownika czujnika NOx do sterownika

Motronic:

1-6 rezystory dopasowujce

(Rezystory te su do dopasowania sygnau
czujnika NOx i skompensowania odchyek,
powstaych podczas produkcji czujnika.)

7-8
9
10
11

wolne
masa sygnau czujnika
prd pompy jonowej NOx (A), komora 2
prd pompy jonowej lambda (mA),
komora 1
12 grzaka (minus)
13 napicie komrki odniesienia
14 grzaka (plus)

1
2
3
4
5
6
7
8
9
10

sygna NOx, komora 2

wspczynnik lambda, komora 1
temperatura czujnika NOx
napicie sondy dwustanowej
napicie komrki odniesienia
wolne
napicie zasilania
grzaka (minus)
masa
grzaka (plus)

Skutki uszkodzenia
Gdy czujnik tlenkw azotu nie dziaa, regulacja
jest zastpowana sterowaniem (bez sygnau
sprzenia zwrotnego). Silnik pracuje cay
czas z mieszank jednorodn
stechiometryczn, by nie dopuci do
nadmiernej emisji tlenkw azotu.
253_115

47

Ukad sterowania silnika

Czujnik tlenkw azotu (G295)
czujnik tlenkw azotu (G295)

Czujnik jest wkrcony w rur wylotow,

bezporednio za katalizatorem zasobnikowym
NOx. Mierzy on stenie tlenkw azotu (NOx)
oraz stenie tlenu w spalinach i przekazuje te
informacje sterownikowi czujnika tlenkw
azotu (J583).

katalizator zasobnikowy
NOx

253_130

Zastosowanie sygnau

Skutki braku sygnau

Dziki sygnaowi czujnika mona rozpozna

i sprawdzi:

Jeeli brak sygnau czujnika tlenkw azotu,

silnik pracuje wycznie z mieszank
jednorodn stechiometryczn.

- czy katalizator dziaa prawidowo.

- czy punkt regulacji lambda = 1 sondy
szerokopasmowej przed katalizatorem jest
prawidowy, czy te musi by skorygowany.
Dziki swej budowie oraz funkcjom
sterownika, czujnik moe peni rol
dwustanowej sondy lambda, dostarczajc
informacji o steniu tlenu w spalinach.
Ten sygna dostarcza bardzo dokadnej
informacji w zakresie lambda = 1.
- kiedy katalizator zasobnikowy zapeni si
i konieczna jest jego regeneracja lub
odsiarczanie.
Sygnay czujnika tlenkw azotu s odbierane
przez sterownik czujnika tlenkw azotu.

253_098
grzaka

elektrody

Budowa
Podstawowymi czciami czujnika s dwie
komory, dwie pompy jonowe, elektrody
i grzaka. Ceramiczny element pomiarowy
czujnika jest wykonany z dwutlenku cyrkonu.
Ma on t waciwo, e po przyoeniu do
niego napicia ujemne jony tlenu wdruj od
elektrody ujemnej do dodatniej.

pompa jonowa 1
komora 1

komora odniesienia

komora 2
pompa jonowa 2

elektrody

253_099

48

Sposb dziaania czujnika tlenkw azotu

Zasada dziaania czujnika opiera si na pomiarze stenia tlenu i przypomina dziaanie
szerokopasmowej sondy lambda.

Komora 1 pomiar wspczynnika lambda

Cz spalin dostaje si do komory 1.
Poniewa w spalinach jest inne stenie tlenu,
ni w komorze odniesienia, na elektrodach
pojawia si napicie. Sterownik czujnika NOx
reguluje to napicie, tak by byo stae
i wynosio 425 mV. Odpowiada to
stechiometrycznemu skadowi mieszanki
(lambda = 1).
Stae napicie na elektrodach jest osigane
przez pompowanie jonw tlenu do komory lub
z komory. Prd, ktrym trzeba w tym celu
zasili pomp jonow, jest miar
wspczynnika lambda.

elektrody

sterownik
czujnika NOx (J583)

pompa jonowa 1

spaliny
komora 1
komora odniesienia

sterownik
Motronic (J220)

253_101

Komora 2 pomiar stenia tlenkw azotu

Pozbawione tlenu spaliny przepywaj
z komory 1 do komory 2. Czsteczki NOx
w spalinach s tu rozkadane za pomoc
specjalnych elektrod na azot N2 i tlen O2.
Sterownik utrzymuje stae napicie 450 mV
pomidzy wewntrzn a zewntrzn
elektrod, czego wynikiem jest przepyw
strumienia jonw tlenu od elektrody
wewntrznej do zewntrznej.
Pyncy przy tym prd pompy jonowej jest
miar stenia tlenu w komorze 2. Poniewa
stenie to jest proporcjonalne do iloci
tlenkw azotu w spalinach, mona wyliczy
rwnie stenie NOx.

Wzrost iloci tlenkw azotu za katalizatorem

powyej ustalonej wartoci oznacza, e
katalizator zasobnikowy zapeni si i trzeba
uruchomi tryb jego regeneracji.

sterownik
czujnika NOx (J583)

spaliny bez tlenu

komora 2

pompa jonowa 2

elektrody
sterownik
Motronic (J220)

253_102

Jeli regeneracj trzeba przeprowadza zbyt

czsto, katalizator jest zasiarczony (siarka
zajmuje miejsca, przeznaczone dla NOx)
i trzeba uruchomi tryb jego odsiarczania.

49

Ukad sterowania silnika

Tryb regeneracji
Tryb regeneracji suy do usunicia (rozadowania) zgromadzonych w katalizatorze tlenkw azotu
i zamiany ich w nietoksyczny azot. Podobnie usuwana jest siarka i zamieniana w dwutlenek siarki.

Rozadowanie tlenkw azotu

odbywa si wtedy, gdy ich stenie za
katalizatorem przekroczy ustalony prg. Na tej
podstawie sterownik silnika stwierdza, e
katalizator nie moe ju gromadzi tlenkw,
gdy jego pojemno wyczerpaa si.
Uruchamiany jest tryb regeneracji.

60 90 s

Silnik pracuje wtedy z bogat mieszank

jednorodn, co powoduje wzrost stenia
wglowodorw i tlenku wgla w spalinach.
Zwizki te redukuj tlenki azotu (zgromadzone
w katalizatorze) do azotu, ktry uchodzi do
atmosfery.

tryb mieszanki uwarstwionej

2s
tryb mieszanki jednorodnej

tryb mieszanki uwarstwionej

252_054

Pojemno katalizatora zasobnikowego wystarcza do zgromadzenia takiej iloci tlenkw azotu, jaka
powstaje podczas pracy w trybie mieszanki uwarstwionej przez czas do 90 s. Potem przez ok. 2
sekundy trwa regeneracja.

50

Rozadowanie siarki (odsiarczanie)

jest trudniejsze, gdy siarka ma wiksz
stabilno termiczn i podczas
rozadowywania tlenkw azotu pozostaje
w katalizatorze.
Odsiarczanie jest potrzebne wtedy, gdy
pojemno katalizatora wyczerpuje si
w coraz krtszym czasie.
Na tej podstawie sterownik silnika stwierdza,
e cz miejsca przeznaczonego dla tlenkw
azotu jest zajta przez siark.

W takiej sytuacji, po przekroczeniu pewnej

minimalnej prdkoci jazdy (zalenej od
modelu samochodu), przez dwie minuty:
- silnik pracuje w trybie mieszanki jednorodnej,
- zapon jest opniany, co powoduje wzrost
temperatury katalizatora zasobnikowego do
ok. 650 C.
W tej temperaturze siarka utlenia si do
dwutlenku siarki (SO2).

tryb mieszanki uwarstwionej

tryb mieszanki jednorodnej

2 min
zapon opniony
tryb mieszanki uwarstwionej

252_055

Due obcienie i znaczna prdko obrotowa silnika sprzyjaj samoczynnemu odsiarczeniu

katalizatora zasobnikowego, gdy mieszanka jest wtedy jednorodna a katalizator szybko rozgrzewa
si do niezbdnej temperatury.

Aby ograniczy dodatkowe zuycie paliwa, wywoane procesem odsiarczania, naley

tankowa paliwo pozbawione siarki, np. Shell Optimax.

51

Ukad sterowania silnika

Recyrkulacja spalin
jest niezbdna, by stosowanie katalizatora
zasobnikowego NOx miao sens. Spaliny,
doprowadzone do cylindra, zmniejszaj
temperatur spalania i ograniczaj ilo
powstajcych tlenkw azotu.
Oznacza to, e katalizator moe przez duszy
czas gromadzi tlenki, a zatem silnik moe
duej pracowa z mieszank uwarstwion
pomidzy kolejnymi cyklami regeneracji.

Recyrkulacja spalin dziaa

- w trybie mieszanki uwarstwionej i mieszanki
jednorodnej ubogiej przez cay czas,
- w trybie mieszanki jednorodnej do 4000
obr/min i do redniego obcienia, jednak nie
na biegu jaowym.

Udzia spalin w zasysanym adunku wynosi

maksymalnie 35%.

Zawr recyrkulacji spalin (N18)

jest przykrcony do kolektora dolotowego.
Jego budowa zostaa zmieniona, by umoliwi
zwikszenie iloci doprowadzanych spalin.
Podstawowymi elementami zaworu s:
obudowa, klapa, silnik elektryczny
i potencjometr (G212).

Spaliny s czerpane z gowicy przy czwartym

cylindrze i pyn rur do zaworu.
Sterownik silnika, na podstawie
charakterystyki regulacji, uchyla odpowiednio
klap zaworu.
Uchylenie klapy okrela ilo spalin, ktra
wpywa do kolektora dolotowego i miesza si
ze wieym powietrzem.

253_052

potencjometr
recyrkulacji spalin (G212)

Potencjometr recyrkulacji spalin, umieszczony

w pokrywie obudowy zaworu, mierzy
rzeczywiste uchylenie klapy. Dziki temu prac
zaworu mona diagnozowa.

252_125
klapa
silnik elektryczny

52

Zmiana faz rozrzdu

Wewntrzna recyrkulacja spalin jest realizowana przez bezstopniowe przestawianie waka zaworw
dolotowych.
Zalenie od obcienia i prdkoci obrotowej silnika, waek moe by przestawiany z pooenia
podstawowego o maksymalnie 40 obrotu wau korbowego w kierunku wczeniejszego otwarcia.
Prowadzi to do:
- optymalnego wykorzystania wewntrznej recyrkulacji spalin, obnienia temperatury spalania
i zmniejszenia iloci powstajcych tlenkw azotu,
- poprawy charakterystyki momentu obrotowego silnika.
sygnay wejciowe
sterownik Motronic (J220)

do wyznaczenia kta przestawienia

waka
przepywomierz powietrza (G70)
z czujnikiem temperatury dolotu (G42)

czujnik prdkoci obrotowej

silnika (G28)

zawr przestawiania faz rozrzdu (N205),

czujnik temperatury silnika (G62)

do pomiaru rzeczywistego pooenia

waka
czujnik Halla (G40)

253_053

53

Ukad sterowania silnika

Schemat funkcjonalny

252_050

Haec disserens qua de re agatur et in q

54

wcznik wiate hamowania

G185 czujnik 2 pooenia pedau gazu

F36

wcznik przy pedale sprzga

G186 nastawnik przepustnicy

F47

wcznik przy pedale hamulca (do tempomatu)

G187 czujnik 1 pooenia przepustnicy

F265 termostat do programowego sterowania temperatur

G188 czujnik 2 pooenia przepustnicy

silnika

G212 potencjometr recyrkulacji spalin

G2

czujnik temperatury silnika

G235 czujnik 1 temperatury spalin

G6

pompa paliwa

G247 czujnik cinienia paliwa

G28

czujnik prdkoci obrotowej silnika

G267 potencjometr pokrta regulacji temperatury

G39

sonda lambda

G40

czujnik Halla

G42

czujnik temperatury dolotu

G61

czujnik spalania stukowego 1

G295 czujnik tlenkw azotu

G62

czujnik temperatury silnika

G336 potencjometr klap kierujcych

G70

przepywomierz powietrza

J17

G71

czujnik cinienia dolotu

J220 sterownik Motronic

G79

czujnik pooenia pedau gazu

J271 przekanik zasilania sterownika Motronic

G83

czujnik temperatury wody na wyjciu z chodnicy

J338 zesp sterujcy przepustnicy

(nie wystpuje w klimatyzacji Climatronic)

G294 czujnik cinienia w urzdzeniu wspomagajcym
hamulcw

przekanik pompy paliwa

quo causa consistat non videt Non enim si

plus
masa
sygna wejciowy
sygna wyjciowy
dwukierunkowe przesyanie
informacji

sygna TD

N70, N127,

przewd K/W

N291, N292 cewki zaponowe 1 4 ze stopniami mocy

sprarka klimatyzacji

N18

zawr recyrkulacji spalin

gotowo klimatyzacji

N30 - N33

wtryskiwacze 1 4

sygna impulsowy klimatyzacji

N80

zawr 1 ukadu odprowadzania par paliwa

magistrala CAN ukadu napdowego

N205

zawr 1 przestawiania waka rozrzdu

magistrala CAN ukadu napdowego

N276

zawr regulacyjny cinienia paliwa

sygna DFM alternatora

N290

zawr dozowania paliwa

sterowanie wentylatorem chodnicy 1

N316

zawr klap kierujcych

10

sterowanie wentylatorem chodnicy 2

kocwka przewodu wiecy zaponowej

11

przewd do zacisku 50

wieca zaponowa

12

przewd do wcznika drzwiowego

Z19

grzaka sondy lambda

13

przewd do sterownika poduszek

Z44

grzaka czujnika tlenkw azotu

J583

sterownik czujnika tlenkw azotu

252_051

bezpieczestwa

55

Ukad sterowania silnika

Samodiagnoza
Czujniki i elementy wykonawcze ukadu s
diagnozowane przez sterownik silnika. Do
diagnozowania ukadu w warsztacie trzeba
uy odpowiedniej literatury warsztatowej oraz
testera VAS 5051 lub VAS 5052.

253_132

253_036

Naley pamita, e informacje, dotyczce grupy naprawczej 01, s obecnie zawarte w

programie "Poszukiwanie usterek" testera.
Mona tam znale take funkcje "Odczyt blokw wartoci pomiarowych" i "Sprawdzenie
elementw wykonawczych".
Czujniki i elementy wykonawcze ukadu, oznaczone kolorami, s diagnozowane przez sterownik
silnika i przez program "Poszukiwanie usterek".

253_025

56

57
Rozwizania testu
1.) a,b,c
2.) c
3.) a,c
4.) b
5.) b,c
6.) a,b
7.) b,c
8.) c

Notatki

Sprawdzamy swoj wiedz

1.Jakie zalety ma bezporedni wtrysk benzyny?
W trybach pracy z mieszank ubog przepustnica jest bardziej otwarta i stawia mniejszy
opr podczas napeniania cylindrw.
Bezporedni wtrysk benzyny do cylindra powoduje jej odparowanie i obnienie temperatury
adunku, co powala zwikszy stopie sprania.
Dziki bezporedniemu wtryskowi benzyny silnik moe by zasilany mieszank o
wspczynniku lambda wynoszcym do 3.

2.Kiedy nastpuje wtrysk paliwa w trybie mieszanki uwarstwionej, mieszanki

jednorodnej ubogiej i mieszanki jednorodnej?
We wszystkich trzech trybach pracy podczas suwu dolotu.
W trybie mieszanki uwarstwionej podczas suwu dolotu, a w trybach mieszanki jednorodnej
ubogiej i jednorodnej podczas suwu sprania.
W trybie mieszanki uwarstwionej podczas suwu sprania, a w trybach mieszanki
jednorodnej ubogiej i jednorodnej podczas suwu dolotu.

3.Co oznaczaj pojcia mieszanka uwarstwiona, mieszanka jednorodna uboga i

mieszanka jednorodna?
Mieszanka uwarstwiona oznacza, e mieszanka znajduje si w pobliu wiecy zaponowej i
jest otoczona warstw wieego powietrza, wymieszanego ze spalinami z ukadu
recyrkulacji.
Jednorodna oznacza, e mieszanka jest tworzona dopiero na krtko przed zaponem.
Jednorodna uboga oznacza, e uboga mieszanka wypenia rwnomiernie ca komor
spalania.

4.Dlaczego przepustnica nie jest cakowicie otwarta podczas pracy w trybie mieszanki
uwarstwionej?
Poniewa powodowaoby to zbyt du emisj wglowodorw i tlenkw wgla.
Poniewa do dziaania ukadw odprowadzania par paliwa i recyrkulacji spalin konieczne
jest okrelone podcinienie.
Poniewa moment obrotowy silnika jest regulowany przez zmian napenienia, a silnik nie
potrzebuje tak duej iloci powietrza podczas pracy z maym obcieniem.
58

5.Do czego jest wykorzystywany sygna czujnika cinienia dolotu (G71)?

Jako informacja o obcieniu, do zmiany trybu pracy.
Do rozpoznania obcienia podczas rozruchu silnika.
Do dokadnego wyznaczania iloci spalin, doprowadzonych przez ukad recyrkulacji.

6. Jakie cinienia panuj w ukadzie zasilania paliwem?

W obwodzie wysokiego cinienia cinienie jest regulowane w zakresie 50 100 bar.
Podczas normalnej pracy silnika w obwodzie niskiego cinienia jest cinienie 3 bar.
Podczas normalnej pracy silnika w obwodzie niskiego cinienia panuje maksymalnie
cinienie 7,5 bar.

7. Ktre wypowiedzi na temat katalizatora zasobnikowego NOx s prawidowe?

Gromadzi on tlenki azotu przy lambda = 1, aby efektywniej przetwarza wglowodory i
tlenek wgla podczas pracy z ubog mieszank.
Gromadzi on tlenki azotu przy lambda>1, gdy podczas spalania ubogiej mieszanki
katalizator trjfunkcyjny nie moe przetwarza tlenkw azotu na azot.
Zachowuje on funkcj katalizatora trjfunkcyjnego, a ponadto moe gromadzi tlenki azotu.

8.Kiedy nastpuje regeneracja katalizatora (rozadowanie zgromadzonej siarki oraz

tlenkw azotu)?
Odbywa si to w regularnych odstpach czasu.
Specjalny proces regeneracji nie jest potrzebny, gdy rozadowanie odbywa si
samoczynnie podczas pracy silnika z duym obcieniem.
Odbywa si zawsze wtedy, gdy stenie tlenkw azotu w spalinach, mierzone przez czujnik
NOx, przekroczy okrelon warto.

59

253

Tylko do uytku wewntrznego VOLKSWAGEN AG, Wolfsburg

Wszelkie prawa zastrzeone. Zmiany zastrzeone.
140.2810.72.11 Stan techniczny 06/02

Papier wyprodukowany z celulozy

bielonej bez uycia chloru.