Biuletyn)Instytutu)Zachodniego)

)
Niemiecka)prasa)o)wyborach)w)Polsce)
Anna$Bachmann$
$
Wybory$parlamentarne$z$25$padziernika$2015$r.$spotkay$si$z$
duym$ zainteresowaniem$ niemieckich$ mediw,$ czego$ ze$
wzgldu$ na$ ssiedztwo$ i$ znaczenie$ Polski$ w$ UE$ naleao$ si$
spodziewa.$ Ju$ przed$ wyborami$ publiczna$ telewizja$ ARD$
emitowaa$ reportae$ z$ Polski,$ prognozujce$ wygran$ Prawa$ i$
Sprawiedliwoci$ i$ wskazujce$ na$ rosnce$ niezadowolenie$
Polakw$ z$ obecnych$ rzdw.$ Ewentualno$ zmiany$ partii$
rzdzcej$ w$ kryzysowym$ dla$ EU$ czasie$ wywoywaa$
zaniepokojenie$ niemieckich$ mediw.$ Stawiano$ pytanie:$
$
$

Nr)200/2015)
111115)
$
INSTYTUT)ZACHODNI)
im.'Zygmunta'
Wojciechowskiego'
Pozna$
$
$
)
$
Redakcja:'
Marta)Gtz)
Radosaw)Grodzki)
Krzysztof)Malinowski)
)
Korekta:$
Hanna)Ranek)
$

dlaczego$ w$ dobrze$ rozwijajcym$ si$ kraju$ o$ stabilnej$ sytuacji$

politycznej$ i$ ekonomicznej$ wyborcy$ d$ do$ odwoania$
politykw,$ ktrym$ powinni$ zawdzicza$ ten$ sukces?$ W$
relacjach$powyborczych$bez$wzgldu$na$zabarwienie$polityczne$
danego$ medium$ wyraano$ zgodnie$ zaniepokojenie$ skrtem$ w$
prawo$polskich$wyborcw.$Szczeglnie$podkrelano$prawicowe$
nastawienie$ modziey$ (Tageszeitung,$ Die$ Welt).$ W$ tym$
kontekcie$wymieniano$te$sukces$ruchu$Kukiz15$(okrelanego$
jako$ skrajna$ prawica).$ Zmienia$ si$ tylko$ ton$ wypowiedzi$ Y$ od$
lekko$ spanikowanego$ poprzez$ analityczny,$ do$ uspokajajcego$
zapewniania$

o$

normalnoci.$

Wikszo$

doniesie$

koncentrowaa$ si$ bardziej$ na$ zwyciskiej$ partii$ anieli$ na$

analizie$ wynikw$ wyborw.$ Wyjtkiem$ by$ Tageszeitung,$
analizujcy$ przyczyny$ poraki$ lewicy$ i$ powicajcy$ uwag$
partii$

Razem.$

Wikszo$

relacji$

i$

komentarzy$

bya$

zdecydowanie$ krytyczna$ wobec$ PiS$ i$ to$ niemal$ wobec$

wszystkich$ aspektw$ dziaania$ tej$ partii.$ Bya$ ona$ okrelana$
jako$ konserwatywna,$ nacjonalistycznoYkonserwatywna$ lub$
nawet$skrajnie$prawicowa.$

Zarzucano$jej$demagogi$i$ksenofobi.$Jej$zwycistwo$miao$by$dowodem$na$powrt$
do$ Europy$ nacjonalizmu$ i$ populizmu,$ co$ zaskakuje$ w$ kontekcie$ polskiego$ wzrostu$
gospodarczego.$ Polska$ bya$ dotd$ uwaana$ za$ przykad$ sukcesu$ w$ kwestiach$
integracji$z$Uni$Europejsk.$Sddeutsche$Zeitung$podkrelaa$fascynacj$Jarosawa$
Kaczyskiego$Viktorem$Orbnem,$przywoywaa$jego$obietnice$uczynienia$z$Warszawy$
drugiego$Budapesztu$i$powoywaa$si$przy$tym$na$autorski$projekt$zmiany$konstytucji$
$zdaniem$gazety$$zmierzajcy$w$stron$autorytaryzmu.$$
$Niemieckie$

gazety$

sporo$

miejsca$

powicay$

konsekwencjom$

tak$

zdecydowanego$ zwycistwa$ PiS.$ $ Sddeutsche$ Zeitung$ przywoywaa$ lata$ 2005Y

2007,$ czyli$ okres$ poprzednich$ rzdw$ PiS$ w$ ramach$ koalicji$ i$ przypominaa,$ e$ ich$
dziaania$ byy$ bardziej$ pragmatyczne$ ni$ mona$ byo$ si$ spodziewa.$ Jednoczenie$
zwracaa$ uwag$ na$ szereg$ rnic$ midzy$ tamt$ a$ obecn$ sytuacj$ i$ stwierdzaa,$ e$
liberalnie$nastawieni$Polacy$mog$poczu$si$nieprzyjemnie$w$kraju,$gdzie$dominowa$
bdzie$ bardzo$ konserwatywny$ Koci$ katolicki,$ bdzie$ niewiele$ poparcia$ dla$
krytycznej$ prasy,$ wymiar$ sprawiedliwoci$ zostanie$ zinstrumentalizowany,$ suby$
specjalne$ bd$ uywane$ do$ zwalczania$ przeciwnikw$ politycznych,$ a$ interpretacja$
historii$ oparta$ bdzie$ na$ silnych$ narodowych$ mitach.$ Komentarz$ ten$ spord$
zaprezentowanych$ po$ wyborach$ w$ niemieckiej$ prasie$ zawiera$ zdecydowanie$
najczarniejsz$wizj$przyszoci$Polski.$$
$Die$ Welt$ podkrela$ sab$ pozycj$ Beaty$ Szydo$ w$ partii,$ co$ nie$ ma$ jej$
uatwia$ sprawowania$ wadzy$ jako$ premierowi$ (zwaszcza$ po$ zapowiedzi$ szefa$ partii,$
e$utrzyma$stanowisko$w$zalenoci$od$tego,$czy$bdzie$dobrym$premierem).$Jarosaw$
Kaczyski$ w$ opinii$ gazety$ bdzie$ prbowa$ rzdzi$ z$ tylnego$ siedzenia$ i$ wywiera$
wpyw$ na$ decyzje.$ Die$ Welt$ oceniaa,$ e$ kampania$ wyborcza$ bya$ zdominowana$
przez$ dwa$ tematy:$ polityk$ spoeczn$ i$ obietnic$ moralnej$ odnowy$ pastwa$ i$
spoeczestwa.$ Zwracaa$ te$ uwag$ na$ przekonanie$ polskiej$ prawicy$ o$ wasnej$
moralnej$wyszoci$nad$rzdzc$Platform$Obywatelsk.$$
$Podobne$opinie$wyraaa$Frankfurter$Allgemeine$Zeitung,$piszc,$e$$prezes$
J.$Kaczyski$przybra$mask.$T$mask$byli$kandydaci$zastpczy,$czyli$Andrzej$Duda$i$
Beata$ Szydo.$ To$ oni$ mieli$ zosta$ celowo$ wystawieni$ w$ kampaniach$ wyborczych,$ a$
prezes$ Jarosaw$ Kaczyski$ unika$ wystpw$ na$ pierwszym$ planie$ i$ unika$
kontrowersyjnych$ wypowiedzi$ (poza$ pniejszymi$ uwagami$ o$ uchodcach).$ W$ chwili$
objcia$ peni$ wadzy$ przez$ PiS$ ma$ okaza$ si,$ ktre$ z$ politycznych$ wciele$ prezesa$
partii$jest$prawdziwe$(Kaczyski$dialogu$czy$Kaczyski$walczcy).$$

Biuletyn$Instytutu$Zachodniego$$www.iz.poznan.pl$2$

$Du$ cz$ relacji$ z$ powyborczej$ Polski$ zajmoway$ domniemania$ co$ do$

znaczenia$takiego$wyniku$dla$Unii$Europejskiej$i$dla$Niemiec.$Die$Welt$przypuszcza,$
e$Niemcy$pozostan$dla$Polski$strategicznym$partnerem,$a$polityka$zagraniczna$pod$
rzdami$ PiS$ bdzie$ ostroniejsza$ ni$ si$ zakada.$ Rwnie$ Frankfurter$ Allgemeine$
Zeitung$ zakadaa,$ e$ wsppraca$ na$ linii$ WarszawaYBerlinY$ Bruksela$ utrzyma$ si$ z$
wielu$ powodw.$ Jednym$ z$ nich$ jest$ wsplnota$ interesw,$ a$ take$ fakt,$ e$ Polska$ jest$
czasem$zalena$od$partnerw$i$musi$si$z$nimi$dogadywa.$Tageszeitung$pisaa,$e$
wygrana$PiS$to$za$wiadomo$dla$Unii$Europejskiej,$bo$jakoby$stanie$si$ona$jeszcze$
mniej$ stabilna$ i$ sabsza$ ni$ obecnie.$ Gazeta$ zauwaaa,$ e$ unijne$ wezwania$ do$
solidarnoci$w$kryzysie$uchodcw$byy$kontrowane$przez$PiS$woaniem$o$solidarno$
energetyczn,$ktrej$rzekomo$niechtne$s$Niemcy.$Podkrelaa$te,$e$jednoczenie$
PiS$ przemilcza$ fakt,$ i$ spora$ cz$ unijnej$ pomocy$ dla$ Polski$ pochodzi$ wanie$ z$
niemieckich$ wpat$ do$ unijnego$ budetu.$ Ponadto$ alarmowaa,$ e$ Polska$ bdzie$ teraz$
mobilizowa$ Grup$ Wyszehradzk$ do$ budowania$ jednolitego$ frontu$ przeciwko$
Brukseli,$Berlinowi$i$Paryowi.$$
Wielu$ komentatorw$ byo$ podobnego$ zdania,$ e$ Polska$ pod$ rzdami$ PiS$
bdzie$traktowa$Uni$Europejsk$jako$uyteczn$instytucj,$jeli$bdzie$si$to$wizao$
z$ dotacjami.$ Poza$ korzyciami$ finansowymi,$ PiS$ nie$ chce$ mie$ z$ UE$ nic$ wsplnego.$
Frankfurter$ Allgemeine$ Zeitung$ oceniaa,$ e$ jeli$ dla$ PO$ Unia$ Europejska$ bya$
projektem$ cywilizacyjnym,$ majcym$ uczyni$ z$ Polski$ kraj$ otwarty$ i$ przyjazny,$ to$ PiS$
zdecydowanie$ nie$ jest$ proeuropejsk$ parti.$ Tageszeitung$ przytaczajc$ sowa$
prezesa$PiS,$dla$ktrego$najpierw$liczy$si$solidarno$z$rodzin,$potem$z$narodem,$a$
na$ kocu$ z$ Europ,$ ironizowaa,$ e$ warto$ ta$ jest$ dla$ Jarosawa$ Kaczyskiego$
stopniowalna.$ Miaa$ to$ by$ za$ wiadomo$ dla$ Angeli$ Merkel,$ ktra$ znw$ bdzie$
musiaa$ wiczy$ swoje$ zdolnoci$ dyplomatyczne$ w$ kontaktach$ z$ polskim$ rzdem,$ a$
dobra$dla$Putina,$zyskujcego$na$unijnych$sporach$o$uchodcw.$
$W$ wielu$ publikacjach$ podnoszono$ spraw$ gwarancji$ bezpieczestwa$ dla$
Polski.$ Takim$ gwarantem$ ma$ by$ Unia$ Europejska$ i$ NATO.$ Frankfurter$ Allgemeine$
Zeitung$podkrelaa,$e$jednolity$front$Zachodu$wobec$Putina$jest$niezbdny$i$polscy$
konserwatyci$ s$ tego$ wiadomi.$ Wedug$ Die$ Welt,$ Polsce$ zaley$ na$ silnych$
zwizkach$ w$ obrbie$ NATO$ i$ naley$ spodziewa$ si$ kontynuacji$ w$ zakresie$ polityki$
bezpieczestwa.$ Zgaszana$ przez$ Polsk$ potrzeba$ wzmocnionej$ obecnoci$ NATO$ w$
Europie$ Wschodniej$ moe$ sta$ si$ elementem$ wpywu$ na$ dziaania$ nowego$ rzdu.$
Frankfurter$Allgemeine$Zeitung$pisze$wprost,$e$drugim$takim$elementem$mog$by$
wanie$ transfery$ finansowe$ z$ UE.$ Gazeta$ spekulowaa,$ e$ w$ razie$ ewentualnego$
niewywizywania$si$z$zobowiza$w$kwestiach$polityki$uchodczej,$przegld$obecnej$

Biuletyn$Instytutu$Zachodniego$$www.iz.poznan.pl$3$

perspektywy$ budetowej,$ obowizujcej$ do$ $ 2020$ r.,$ moe$ wypa$ niepomylnie$ dla$
Polski.$$
$Wydarzenia$w$Polsce$$wybory$prezydenckie,$kampania$parlamentarna,$same$
wybory$do$Sejmu$i$Senatu$byy$w$Niemczech$relacjonowane$do$dokadnie.$Autorzy$
stosunkowo$ dobrze$ orientowali$ si$ w$ polskich$ realiach,$ nawet$ jeli$ ich$ interpretacje$ i$
oceny$ mogy$ wydawa$ si$ polskim$ czytelnikom$ subiektywne,$ przesadzone,$ a$ nawet$
niesprawiedliwe.$ Niewtpliwie$ ton$ relacji$ z$ Polski$ w$ ostatnich$ tygodniach$ znacznie$
odbiega$ od$ tego$ znanego$ z$ ostatnich$ omiu$ lat,$ kiedy$ rzdy$ w$ Polsce$ sprawowaa$
Platforma$ Obywatelska.$ Obraz$ rysowany$ przez$ niemieckie$ media$ by$ jednak$ raczej$
ponury$i$niesprzyjajcy,$a$nawet$niechtny$dla$nowej$partii$rzdzcej$w$Polsce.$Nawet$
ci$ komentatorzy,$ ktrzy$ ostrzegali$ przed$ nadmiernym$ pesymizmem,$ prognozowali$
raczej$ trudne$ czasy$ dla$ wzajemnych$ stosunkw.$ Pojawiay$ si$ obawy,$ e$ Niemcy$
strac$ wanie$ wanego$ sojusznika$ w$ ramach$ Unii,$ e$ narastajce$ jakoby$ w$ polskiej$
polityce$ wtki$ nacjonalistyczne$ le$ bd$ wry$ przyszoci$ integracji$ europejskiej.$
Dominowa$

krytyczny$

obraz$

polskiej$

rzeczywistoci$

politycznej.$

Bardziej$

zdystansowane$opinie$i$komentarze$byy$rzadkoci.$$
$
[Wszystkie$przeanalizowane$materiay$prasowe$pochodz$z$27$padziernika$b.r.]$
$
Tezy$zawarte$w$tekcie$wyraaj$jedynie$opinie$autora.$$
$
)
)
)
)
)
)
Anna) Bachmann$ Y$ LL.M.$ Eur,$ politoloka$ i$ prawniczka,$ asystentka$ w$ Instytucie$
Zachodnim.$Przygotowuje$prac$doktorsk$o$wpywie$Schengen$na$polskie$pogranicza.$$
$
$

Biuletyn$Instytutu$Zachodniego$$www.iz.poznan.pl$4$