Wytyczne Proj Wezlow CZ 1 Ak 12.2013

Wydzia Zarzdzania Systemem Ciepowniczym
Dzia Technologii
WYTYCZNE PROJEKTOWANIA WZW CIEPLNYCH

Cz 1
Zaczniki:
1 - Zasady doboru wymiennikw ciepa.
2 - Zasady doboru ciepomierzy do wzw cieplnych.
3 - Schematy wzw cieplnych zalecane w Veolia Energia Warszawa
S.A.
Opracowa:
mgr in. Andrzej Klayski
Wsppraca:
mgr in. Zbigniew Pietrzyk, dr in. Adam Smyk, mgr in. Rafa Serafin, mgr
in. Ewa Krcielewska, mgr in. Jerzy Gawda, mgr in. Marek Walczak,
mgr in. Andrzej witek
Zatwierdzi:
Z-ca Dyrektora ds. Technologii

mgr in. Pawe Szymanowski
Warszawa, stycze 2015 r.

Wytyczne projektowania wzw mog by stosowane wycznie w ramach wsppracy i na
potrzeby Veolia Energia Warszawa S.A. Stanowi one wyczn wasno Veolia Energia
Warszawa S.A. i nie mog by powielane, rozpowszechniane i udostpniane stronie trzeciej, tak w
caoci, jak w czci, bez pisemnej zgody Dyrektora Dziau Technologii.
Wytyczne projektowania wzw cieplnych cz 1
Spis treci
1. Zakres stosowania wytycznych .................................................................................... 3
2. Oglne zaoenia techniczne do projektu wza cieplnego. ....................................... 3
2.1. Dane wejciowe ....................................................................................................... 3
2.2. Parametry wody sieciowej ........................................................................................ 3
2.3. Parametry wzw centralnego ogrzewania i ciepa technologicznego ..................... 3
2.4. Parametry wzw ciepej wody ................................................................................ 4
3. Wymagania projektowe oglne..................................................................................... 5
4. Wymagania projektowe szczegowe........................................................................... 6
4.1. Wymagania dla pomieszczenia wza i rozmieszczenia urzdze ............................ 6
4.2. Armatura .................................................................................................................. 7
4.3. Wymienniki ciepa ..................................................................................................... 8
4.4. Wymienniki C.W. ...................................................................................................... 9
4.5. Wymienniki C.O...................................................................................................... 10
4.6. Wymienniki C.T. ..................................................................................................... 11
4.7. Automatyka ............................................................................................................ 11
4.8. Ciepomierze .......................................................................................................... 11
4.9. Pompy .................................................................................................................... 12
4.10. Zabezpieczenie instalacji odbiorczych przed przekroczeniem dopuszczalnego
cinienia i temperatury ......................................................................................... 13
4.11. Filtry i odmulacze ................................................................................................. 14
4.12. Rurocigi .............................................................................................................. 14
4.13. Izolacja cieplna ..................................................................................................... 14
4.14. Aparatura kontrolno-pomiarowa ........................................................................... 15
4.15. Instalacja uzupeniania wody jako wody instalacyjnej ..................................... 16
4.16. Zasobniki C.W. ..................................................................................................... 17
4.17. Zabezpieczenie antykorozyjne ............................................................................. 17
4.18. Zabezpieczenie przed Legionell ......................................................................... 17
4.19. Instalacja elektryczna ........................................................................................... 18
5. Zaoenia do oblicze .................................................................................................. 21
5.1. Zapotrzebowanie na moc ciepln dla C.W.............................................................. 21
5.2. Natenia przepywu wody sieciowej i instalacyjnej do projektowych oblicze
hydraulicznych........................................................................................................ 22
5.3. Podstawowe zaoenia do doboru elementw wza .............................................. 24
5.4. rednice rurocigw wody sieciowej i instalacyjnej ................................................ 25
6. Wykaz przywoanych norm i przepisw ..................................................................... 27
7. Wykaz przywoanych opracowa ............................................................................... 28
Zacznik 1 ...................................................................................................................... 30
Zacznik 2 ...................................................................................................................... 44
Zacznik 3 ...................................................................................................................... 46
str. 2 z 51
1. Zakres stosowania wytycznych.

Wymiennikowe wzy cieplne c.o., c.w. i c.t. zasilane z sieci ciepowniczej,
przystosowane do pracy w zakresie temperatur wody sieciowej na zasilaniu do 124 C i
cinie do 1,6 MPa.
2. Oglne zaoenia techniczne do projektu wza cieplnego.

2.1. Dane wejciowe.
Podstawowe dane wejciowe do projektu wza podane s w warunkach
przyczenia wza cieplnego do sieci ciepowniczej dla obiektw nowoprojektowanych lub
w informacji o obiekcie (obiekty istniejce) wydawanej przez Dzia Technologii. Dane te
zawieraj przydziay mocy cieplnej oraz wartoci cinienia dyspozycyjnego i cinienia
zasilania na przyczu sieci ciepowniczej. Zaoenia do projektowania zawarte s w
protokole oglnych zaoe techniczno-eksploatacyjnych do projektu wza cieplnego
wielofunkcyjnego, oraz w protokole oglnych zaoe techniczno-eksploatacyjnych dla
instalacji c.o., ciepa technologicznego i ciepej wody zasilanych z wzw indywidualnych.
Dokumenty te wydawane s cznie z przydziaami ciepa (obiekty nowe) lub na odrbny
wniosek projektanta (obiekty istniejce). Projekt wza cieplnego powinien by zgodny z
wymaganiami dotyczcymi projektw skadanych do uzgodnie w Veolia Energia
Warszawa S.A.
2.2. Parametry wody sieciowej.
2.2.1. Elementy i urzdzenia w wle cieplnym po stronie sieciowej - pod wzgldem
wytrzymaociowym - musz by przystosowane do pracy przy parametrach wody
sieciowej: temperatura 124C, cinienie 1,6 MPa.
2.2.2. Temperatur wody sieciowej zasilajcej do projektowych oblicze cieplnych i
hydraulicznych wza cieplnego naley przyjmowa zgodnie z zasadami doboru
podstawowych elementw wza cieplnego (wymiennikw, elementw automatycznej
regulacji).
2.2.3. Temperatur powrotu wody sieciowej z wymiennika c.o. naley okrela w
zalenoci od temperatur obliczeniowych instalacji c.o. z uwzgldnieniem zalece
zawartych w protokole oglnych zaoe techniczno-eksploatacyjnych do projektu wza
cieplnego wielofunkcyjnego wydawanym przez Veolia Energia Warszawa S.A. oraz z
uwzgldnieniem moliwoci techniczno-eksploatacyjnych zastosowanych wymiennikw
ciepa tj. 5 C lub 10 C powyej poziomu powrotu wody instalacyjnej (5 C dla
wymiennikw pytowych oraz wymiennikw paszczowo-rurowych czonych szeregowo,
10 C dla wymiennikw paszczowo-rurowych pojedynczych lub czonych rwnolegle).
2.3. Parametry wzw centralnego ogrzewania i ciepa technologicznego.
Veolia Energia Warszawa S.A. nie narzuca sztywnych zasad okrelania parametrw
wody instalacyjnej. Jedynym wymaganym warunkiem jest ograniczenie wartoci
temperatury wody powrotnej, ktr naley przyjmowa w wysokoci okrelonej w
protokle oglnych zaoe techniczno - eksploatacyjnych dla instalacji centralnego
str. 3 z 51
ogrzewania, ciepa technologicznego i ciepej wody zasilanych z wzw indywidualnych

wydawanym przez Veolia Energia Warszawa S.A..
Dla utrzymania kosztw eksploatacji projektowanych instalacji na rozsdnie niskim
poziomie zaleca si tak dobiera rednice rurocigw oraz elementy instalacji c.o., aby
wyznaczone cakowite opory instalacji (cznie z elementami instalacji znajdujcymi si w
wle cieplnym) nie przekroczyy wartoci 60 kPa.
2.4. Parametry wzw ciepej wody.
Wedug Rozporzdzenia Ministra Infrastruktury z 12.04.2002 temperatura ciepej
wody uytkowej w punktach czerpalnych powinna by nie nisza ni 55 C i nie wysza ni
60 C. Powoduje to konieczno projektowania wza c.w. na temperatur ciepej wody
60 C. Temperatur zimnej wody wodocigowej naley przyjmowa na poziomie 5 C.
Maksymalne zapotrzebowanie ciepej wody dla budynkw mieszkalnych naley
okrela w oparciu o ilo mieszkacw i dobowe zuycie ciepej wody na osob.
Maksymalne zapotrzebowanie ciepej wody w budynkach niemieszkalnych zaleca si
wyznacza na podstawie faktycznej liczby punktw czerpalnych c.w. i zaoonego
sposobu ich uytkowania (jednoczesnoci poboru ciepej wody) lub wg wzorw
empirycznych dostpnych w literaturze fachowej.
Maksymaln moc wza c.w. naley okrela z uwzgldnieniem godzinowego
wspczynnika nierwnomiernoci rozbioru ciepej wody i czasu uytkowania instalacji
c.w. Dla obiektw niemieszkalnych oraz dla maych budynkw mieszkalnych zaleca si
oszacowa warto normatywnego czasu uytkowania instalacji ciepej wody.
str. 4 z 51
3. Wymagania projektowe oglne.

3.1. Projekt techniczny wza cieplnego w warszawskim systemie ciepowniczym
powinien by wykonany zgodnie z aktualnymi wymaganiami Veolia Energia Warszawa
S.A. oraz zgodnie z obowizujcymi przepisami i normami.
3.2. Pomieszczenie wza powinno spenia wymagania Prawa Budowlanego oraz
by zgodne z norm PN-B-02423:1999.
3.3. Wszystkie urzdzenia, elementy i materiay wystpujce w projekcie wza
cieplnego powinny posiada wymagane certyfikaty, aprobaty techniczne lub inne
dokumenty dopuszczajce do stosowania w budownictwie zgodnie z obowizujcymi
przepisami.
3.4. Wzy c.o. i c.w. powinny by wykonane w ukadzie szeregowo-rwnolegym.
Dla wzw o mocy Ncwmax 75 kW oraz 75 kW Ncwmax 150 kW i Nco/Ncwmax 4 zaleca si
wykonanie wza c.w. w ukadzie rwnolegym. W uzgodnieniu ze Veolia Energia
Warszawa S.A. dopuszcza si inne rozwizania schematw technologicznych wza.
3.5. Haas od urzdze wystpujcych w wle cieplnym zlokalizowanym w
budynku mieszkalnym lub uytecznoci publicznej nie moe przekracza poziomu 65 dB
okrelonego w normie PN-87/B-02151/02.
3.6. Wszystkie podstawowe urzdzenia wza powinny by czone z rurocigami w
sposb rozczny umoliwiajcy atwy monta i demonta poszczeglnych elementw.
3.7. Wze powinien by wyposaony w urzdzenia pomiarowe do pomiaru
cakowitego zuycia ciepa oraz zuycia ciepa do przygotowania ciepej wody.
Standardowym rozwizaniem jest monta gwnego ciepomierza na przyczu wza oraz
dodatkowego ciepomierza w obiegu c.o. w celu dokonywania oblicze rnicowych.
3.8. W projekcie wza c.w. naley przewidzie rozwizania umoliwiajce
wykonanie okresowej dezynfekcji termicznej instalacji c.w. zgodnie z obowizujcymi
przepisami Rozporzdzenie Ministra Infrastruktury z 12.04.2002.
3.9. Urzdzenia, elementy i materiay zastosowane w instalacji c.w. musz by
odporne na temperatur min. 80 C i cinienie min. 0,6 MPa.
3.10. Urzdzenia, elementy i materiay zastosowane w instalacji c.o. i c.t. musz by
odporne na temperatur 90 C i na cinienie min. 0,6 MPa [wiksze na podstawie
wartoci cinienia statycznego i dopuszczalnego dla instalacji]
3.11. Ze wzgldu na wymagania temperaturowe, jakie nakada na instalacje ciepej
wody Rozporzdzenie Ministra Infrastruktury z dnia 12 kwietnia 2002 w
nowoprojektowanych instalacjach c.w. nie naley stosowa elementw i rur
ocynkowanych.
3.12. Odstpstwa od wymaga musz by uzgodnione w Dziale Projektowania i
Uzgadniania Dokumentacji Veolia Energia Warszawa S.A.
str. 5 z 51
4. Wymagania projektowe szczegowe.

4.1. Wymagania dla pomieszczenia wza i rozmieszczenia urzdze.
4.1.1. Zaleca si aby pomieszczenie wza byo zlokalizowane przy cianie
zewntrznej budynku, powinno by wydzielone i przeznaczone tylko na potrzeby wza
cieplnego.
4.1.2. Pomieszczenie przeznaczone na wze naley przygotowa zgodnie z
wymaganiami normy PN-B-02423, w szczeglnoci wyposay w wentylacj i kanalizacj
grawitacyjn. Odwodnienie do kanalizacji przez spusty podogowe i studzienk
schadzajc. Krotno wentylacji w pomieszczeniu wza powinna zapewnia nie
przekraczanie temperatury +25 C w okresie zimowym oraz +35 C w okresie letnim. W
uzasadnionych technicznie przypadkach moe by zastosowana wentylacja mechaniczna
i odwodnienie pompowe. Dopuszcza si lokalizacj pomieszczenia wza na poddaszu
lub na dachu.
4.1.3. Okna i drzwi w pomieszczeniu wza naley zabezpieczy przed wamaniem.
Drzwi wejciowe do wza powinny by stalowe o wymiarach nie mniejszych ni
80x200 cm, otwierane na zewntrz z moliwoci montau zamka patentowego typu
antypanik i przez ktre bdzie moliwe wniesienie do wza urzdze przewidzianych w
projekcie. Drzwi musz spenia wymagania ppo., klasa odpornoci ogniowej EI-30.
4.1.4. Zaleca si aby minimalna wysoko pomieszczenia wza wynosia: 2,0 m dla
wzw o cakowitej mocy maksymalnej 75,0 kW; 2,2 m dla mocy 75400 kW wcznie;
2,5 m dla mocy 4001500 kW wcznie oraz 2,7 m dla mocy > 1500 kW.
4.1.5. Zaleca si aby minimalna powierzchnia pomieszcze przeznaczonych na
dwufunkcyjny wze cieplny, w zalenoci od cakowitej mocy maksymalnej wza
wynosia: do 75 kW 10 m2, 75 150 kW 15 m2, 150 500 kW 20 m2, 500 1000 kW
25 m2, 1000 1500 kW 30 m2. Dla kadej dodatkowej funkcji (c.t. i inne) podane
wyej powierzchnie naley zwikszy o 5 m2 na kad funkcj.
4.1.6. Wszystkie urzdzenia i elementy wza powinny by rozmieszczone z
uwzgldnieniem wymaga Veolia Energia Warszawa S.A. i zalece producenta urzdze
zawartych w DTR. Minimalne odlegoci pomidzy urzdzeniami wza cieplnego
(wymiary podano w wietle, liczc od izolacji termicznej urzdzenia):
- odlego osi przewodu zasilajcego wza podczeniowego od ciany min. 0,5 m
(dla rednicy poniej DN50 dopuszcza si zmniejszenie wymiaru do 0,4 m);
- odlego midzy osiami przewodw
podczeniowego w poziomie min. 0,25 m;
zasilajcym
powrotnym
- minimalna odlego urzdze od wza podczeniowego 1,0 m;

- wolna przestrze pod tablic elektryczn min. 1,3 m, z bokw po 0,6 m;
- minimalna odlego od strony silnikw pomp do innych urzdze 1,0 m;
str. 6 z 51
wza
- minimalna odlego midzy zestawami pomp oraz od boku pompy do ciany

0,5 m;
- minimalna odlego od rozdzielaczy (z osprztem) 1,0 m;
- dla wymiennikw pytowych nierozbieralnych minimalna odlego midzy nimi lub
od ciany 0,5 m dla mocy do 0,6 MW i 0,7 m dla mocy powyej 0,6 MW;
- minimalna odlego wymiennikw pytowych rozbieralnych od ciany lub midzy
nimi 0,7 m;
- minimalna odlego midzy zestawami wymiennikw paszczowo-rurowych lub
midzy zestawami wymiennikw a cian 0,5 m;
- minimalna odlego pozostaych urzdze wza od cian powinna wynosi 0,2 m.
- wolna przestrze o szerokoci min. 1,0 m z jednej strony kadego wymiennika;
- minimalna wysoko pomieszczenia
wymienniki typu JAD 2,20 m;
wza,
w ktrej mona zastosowa
- minimalna odlego midzy odmulaczem a innymi urzdzeniami wza 0,7 m;

- dla wzw do 75 kW dopuszcza zmniejszenie minimalnych wymaganych
odlegoci (usytuowanie urzdze min. 0,2 m od ciany oraz jedno nad drugim) z
zachowaniem dostpu do urzdze z jednej strony min. 0,7 m; przewiduje si
odstpstwa od wymogu zapewnienia penej wentylacji, zastosowania studni
schadzajcej, oraz wydzielenia i zamknicia pomieszczenia.
4.1.7. Usytuowanie urzdze w wle nie moe utrudnia dostpu do innych
elementw wza oraz do elementw innych instalacji.
4.1.8. W pomieszczeniu wza naley przewidzie drog komunikacyjn - wolny pas
o szerokoci co najmniej 1 m.
4.1.9. W miejscach przej komunikacyjnych i obsugowych rurocigi naley
prowadzi na wysokoci zapewniajcej min. 1,9 m liczc od podogi do spodu izolacji
rurocigw.
4.1.10. Rozdzielnic elektryczn naley umieszcza blisko
pomieszczenia wza zgodnie z wymaganiami dla instalacji elektrycznych.
wejcia
do
4.1.11. W pomieszczeniu wza naley przewidzie miejsce na lokalizacj sprztu

teleinformatycznego (jeli uzgodniono umieszczenie takiego sprztu w wle) zgodnie z
wymaganiami Veolia Energia Warszawa S.A.
4.1.12. Wzy kompaktowe lub jego czci (moduy c.o., c.w. lub czci moduw)
nie mog przekracza masy 150 kg i gabarytw umoliwiajcych wprowadzenie do
pomieszczenia wza.
str. 7 z 51
4.2. Armatura.
4.2.1. Armatura wystpujca w wle cieplnym musi by zgodna z wymaganiami
technicznymi obejmujcymi:
- Wymagania techniczne dla przepustnic odcinajcych (zaporowych).
- Wymagania techniczne dla kurkw kulowych wysokoparametrowych.
- Wymagania techniczne dla kurkw kulowych niskoparametrowych.
- Wymagania techniczne dla zaworw zwrotnych sprynowych.
4.2.2. Armatur odcinajc wze (na przyczu sieci cieplnej w budynku zaleca si
stosowa w wersji spawanej (z dodatkowym poczeniem konierzowym od strony wza).
4.2.3. Armatura sieciowa odcinajca (kurki kulowe lub przepustnice)
w wersji
konierzowej lub z kocwkami do spawania. Dla rednic do Dn 32 (wcznie) dopuszcza
si poczenia gwintowane pod warunkiem zastosowania zczek fabrycznych.
4.2.4. Armatura po stronie instalacyjnej c.o., c.t. i c.w. zaleca si stosowa armatur
konierzow, midzykonierzow lub z kocwkami do spawania do rednicy DN 65
(wcznie) dopuszcza si stosowanie armatury z kocwkami gwintowanymi. Zalecana
konstrukcja kurki kulowe, dla wikszych rednic przepustnice (z uszczelnieniem
metalowym lub elastomerowym). Dla instalacji c.o., c.w. i c.t. innych ni stalowe naley
stosowa si do obowizujcej technologii. Zawory zwrotne stosowa o konstrukcji nie
powodujcej uderze hydraulicznych.
4.2.5. Wymaga si, aby armatura odcinajca wze od sieci ciepowniczej i instalacji
odbiorczych znajdowaa si w pomieszczeniu wza.
4.2.6. Armatura odpowietrzajca i odwadniajca musi by zlokalizowana
odpowiednio w najwyszych i najniszych miejscach rurocigw wza. Odprowadzenie
wody ze spustw sprowadzi rurami odpywowymi do studzienki schadzajcej. Nie naley
stosowa zalepek na spustach i odpowietrzeniach.
4.3. Wymienniki ciepa.
4.3.1. Wymienniki ciepa do wzw cieplnych musz by zgodne z Wymaganiami
technicznymi dla wymiennikw ciepa dla ciepownictwa.
4.3.2. W wzach c.o., c.w., c.t. naley stosowa wymienniki ze stali odpornej na
korozj, pytowe lub paszczowo-rurowe. Konstrukcja wymiennikw musi zapewnia ich
bezpieczn eksploatacj.
4.3.3. Wymienniki ciepa dla c.o., c.w., c.t. naley dobiera zgodnie z zasadami
doboru wymiennikw obowizujcymi w Veolia Energia Warszawa S.A. (zacznik 1).
4.3.4. Wymienniki ciepa powinny by rozmieszczone i zabudowane tak, by
zapewni atwy dostp do wszystkich urzdze wza przy: montau, demontau,
regulacji, obsudze i okresowych pracach konserwacyjnych.
str. 8 z 51
4.3.5. Wymienniki ciepa o masie wasnej powyej 20 kg powinny zosta

posadowione na konstrukcjach wsporczych zgodnie z zaleceniem producenta.
Konstrukcja ta powinna zapewnia przeniesienie ciaru wymiennika napenionego
czynnikami roboczymi oraz powinna tumi ewentualne drgania mogce przenosi si na
podoe.
4.3.6. Wymienniki ciepa musz by zaizolowane cieplnie a izolacja musi spenia
wymagania okrelone w normach oraz w wymaganiach technicznych dla wymiennikw.
4.3.7. Z jednej strony kadego wymiennika naley zarezerwowa wolny pas na
monta i demonta wymiennika.
4.4. Wymienniki c.w.
4.4.1. W wzach c.w. powinny by stosowane wymienniki ze stali odpornej na
korozj paszczowo-rurowe np. typu JAD lub wymienniki pytowe w zalenoci od wartoci
maksymalnej mocy cieplnej na c.w. oraz materiau instalacji c.w. wg poniszych zasad:
Tabela 4.4.1. Zasady stosowania wymiennikw w jednostopniowych ukadach c.w.
Instalacje c.w. stalowe
Instalacje
c.w.
z
Zakres mocy
ocynkowane
innych materiaw
Ncwmax 75 kW
75 kW < Ncwmax 150 kW i
Nco/Ncwmax 4
Wymiennik paszczowo - rurowy

(patrz za. nr 1) lub pytowy
(skrcany lub lutowany stal
kwasoodporn)
Wymiennik
paszczowo - rurowy
lub pytowy lutowany
miedzi
Tabela 4.4.2. Zasady stosowania wymiennikw w dwustopniowych ukadach c.w.

Instalacje c.w. stalowe
Instalacje
c.w.
z
Zakres mocy
ocynkowane
innych materiaw
75 kW < Ncwmax 150 kW
i Nco/Ncwmax < 4
Ncwmax > 150 kW
Wymienniki paszczowo rurowe lub wymiennik pytowy

dwustopniowy (skrcany lub
lutowany stal kwasoodporn)
Wymienniki
paszczowo - rurowe
lub wymiennik pytowy
dwustopniowy
lutowany miedzi
W przypadku stosowania wymiennikw pytowych w wzach c.w. dwustopniowych

zaleca si stosowa wymienniki pytowe w wersji dwustopniowej z szecioma krcami
(dwa stopnie w jednym wymienniku).
4.4.2. Opr wymiennika I stopnia po stronie sieciowej powinien by ograniczony do
wartoci uniemoliwiajcej przekroczenie zaoonej rnicy cinie wody sieciowej na
przyczu wza, przy czym nie naley przyjmowa wartoci wikszych od 50 kPa. W
przypadku braku moliwoci dotrzymania warunkw podanych wyej, cz wody
sieciowej powrotnej z wymiennika c.o. naley upuszcza bezporednio do sieci z
pominiciem wymiennika I stopnia. Regulacja powinna by przeprowadzona za pomoc
tzw. zaworu letniego, ktry powinien mie wbudowan opcj precyzyjnej regulacji
(nastawy rcznej).
str. 9 z 51
4.4.3. Dopuszcza si wykorzystanie wody sieciowej powrotnej z wymiennika c.t. na I

stopniu c.w. w przypadku gdy umoliwia to maa moc wza c.o.
4.4.4. Na dopywie wody wodocigowej do wymiennika c.w. powinien by
zamontowany wodomierz do pomiaru zuycia ciepej wody. Wodomierz ten naley do
instalacji c.w. i jest wasnoci odbiorcy.
4.4.5. Kolektory podczeniowe do wymiennikw c.w. po stronie wody instalacyjnej
musz by wykonane z materiaw dopuszczonych do stosowania w instalacjach c.w.
4.5. Wymienniki c.o.
4.5.1. W wzach c.o. powinny by stosowane wymienniki ze stali odpornej na
korozj paszczowo-rurowe np. typu JAD (zalecane JADX) lub wymienniki pytowe
lutowane.
4.5.2. Wymienniki typu JADX mog by stosowane w wzach c.o. o mocy
Nco 40kW i obliczeniowych rnicach temperatury w instalacji c.o. tco < 30C
(tco = 20C lub 25C). Zakresy mocy cieplnej pojedynczych wymiennikw typu JAD
zale od parametrw instalacji c.o. i dla przyjtych zaoe zostay okrelone dla
wszystkich stosowanych wielkoci wymiennikw typu JAD w tabeli zamieszczonej w
zasadach doboru wymiennikw (zacznik 1).
4.5.3. W przypadku instalacji c.o. o duych rnicach temperatury tco 30C
(tco=30C lub 35C) nie zaleca si stosowa pojedynczych wymiennikw JAD i JADX ze
wzgldu na sabe wasnoci cieplne przy tych parametrach, mona wwczas zastosowa
wymienniki JADXK lub wymienniki pytowe ewentualnie szeregowe zestawy wymiennikw
JADX.
4.5.4. Maksymalna moc wymiennika pytowego lutowanego miedzi nie powinna
przekracza 1 MW. W wzach c.o. o mocach cieplnych powyej 1 MW zaleca si
stosowa dwa lub trzy wymienniki pytowe. W wzach c.o. o mocach cieplnych powyej
3 MW dopuszcza si zastosowanie wymiennikw pytowych skrcanych.
4.5.5. Zasady doboru wymiennikw pytowych oraz wymiennikw typu JAD do
wzw c.o. i c.w. zaczone s do niniejszych wytycznych. Zasady stosowania
wymiennikw ciepa w wzach c.o. wynikajce z przedstawionych zalece zamieszczono
w poniszej tabeli:
Tabela 4.5. Zasady stosowania wymiennikw w wzach c.o.
Instalacje c.o. (tco < 30C)
Instalacje c.o. (tco 30C)
Nco < 40 kW
Wymiennik pytowy lutowany
Wymiennik pytowy lutowany
40 kW < Nco 3 MW
Wymienniki pytowe lutowane

lub wymienniki paszczowo
rurowe (zalecane JADX)
Wymienniki pytowe lutowane

lub wymienniki paszczowo
rurowe: JADXK lub
szeregowe zestawy JADX
Wymienniki pytowe
Wymienniki pytowe
Zakres mocy
Nco > 3 MW
str. 10 z 51
4.6. Wymienniki c.t.

4.6.1. Dla potrzeb c.t. naley stosowa oddzielny zestaw wymiennikw na gazi
rwnolegej do c.o. i c.w.
4.6.2. Dobr wymiennikw dla potrzeb c.t. wedug zasad obowizujcych dla
wymiennikw c.o.
4.7. Automatyka.
4.7.1. Wszystkie urzdzenia automatycznej regulacji wzw cieplnych musz
spenia wymagania techniczne zawarte w Wymaganiach technicznych dla elementw
automatyki wzw. Dla wzw o mocy do 75 kW dopuszcza si odstpstwa dla
urzdze automatycznej regulacji przedstawione w Wymaganiach technicznych dla
urzdze automatycznej regulacji wzw cieplnych o mocy do 75 kW zasilanych z sieci
ciepowniczej.
4.7.2. Dobr elementw automatyki wza cieplnego naley przeprowadzi wedug
zasad doboru urzdze automatycznej regulacji zawartych w czci 2 niniejszych
wytycznych projektowania wzw.
4.8. Ciepomierze.
4.8.1. Do rozlicze za ciepo naley stosowa ciepomierze ultradwikowe z opcj
zdalnego odczytu zgodne z Wymaganiami technicznymi dla ciepomierzy
ultradwikowych.
4.8.2. Ciepomierze powinny posiada funkcj rejestracji i odczytu stanu liczyda
energii cieplnej i objtoci wody sieciowej na koniec miesica oraz maksymalnych
wartoci natenia przepywu i mocy cieplnej z okresu ostatnich (co najmniej)
12 miesicy.
4.8.3. Za przetwornikiem przepywu ciepomierza naley stosowa filtr siatkowy
(200 oczek/cm2 montowany w przeciwnym kierunku) zabezpieczajcy przetwornik i wze
przed zanieczyszczeniami w czasie napeniania wza wod sieciow z powrotu.
4.8.4. Przetwornik przepywu ciepomierza powinien by usytuowany na rurocigu
powrotnym z wza (o ile w protokole Veolia Energia Warszawa S.A. nie okrelono
inaczej) w miejscu nie naraonym na zalanie oraz dogodnym dla odczytw i
przeprowadzania przegldw. Przetwornik przepywu powinien by zamontowany do
rurocigu o takiej samej rednicy jak przetwornik.
4.8.5. Przed i za przetwornikiem przepywu naley przewidzie zamontowanie
odcinkw prostych, jeeli s wymagane.
4.8.6. Przelicznik wskazujcy ciepomierza powinien by usytuowany w dogodnym
miejscu dla swobodnego dostpu i moliwoci odczytu.
4.8.7. Do okrelenia zuycia ciepa dla przygotowania ciepej wody w budynkach
mieszkalnych naley stosowa dodatkowe ciepomierze w obiegu c.o. / c.t. zwane
str. 11 z 51
podlicznikami. Podliczniki w budynkach niemieszkalnych mona stosowa tylko na

yczenie ich waciciela [uytkownika].
4.8.8. Typy ciepomierzy c.o. /c.t w przypadku, gdy s one przekazywane do
rozlicze przez Veolia Energia Warszawa S.A. naley wstpnie uzgadnia z Veolia
Energia Warszawa S.A. Musz one by tego samego typu co ciepomierze gwne
dostarczane przez Veolia Energia Warszawa S.A. Poza tym przypadkiem nie stawia si
specjalnych wymogw technicznych
4.8.9. Dobr ciepomierzy do wza cieplnego naley przeprowadza zgodnie z
zasadami doboru ciepomierzy obowizujcymi w Veolia Energia Warszawa S.A.
(zacznik 2).
4.9. Pompy.
4.9.1. Pompy stosowane w wzach cieplnych musz by zgodne z wymaganiami
technicznymi dla pomp wirowych stosowanych w w.s.c. W instalacjach c.o., c.w. i c.t.
naley stosowa pompy bezdawnicowe elektroniczne. Dla obiektw gdzie wymagane s
due przepywy i wysokoci podnoszenia mona stosowa pompy dawnicowe. Naley
stosowa pompy z elektronicznie regulowan iloci obrotw, energooszczdne. W
przypadku zastosowania (pozostawienia) pomp bez regulacji dla instalacji z zaworami
termostatycznymi naley zastosowa automatycznie dziaajcy zawr upustowy na
obejciu pomp.
4.9.2. W wzach c.o., c.t. naley stosowa pompy rezerwowe poza wzami o mocy
75 kW, gdzie nie s one wymagane. W wzach c.w. nie stosowa pomp rezerwowych
dla cyrkulacji c.w.. Dopuszcza si zastosowanie jednej podwjnej (z dwoma silnikami)
pompy obiegowej c.o., c.t. zamiast zestawu pomp (zasadniczej i rezerwowej).W
przypadku zastosowania zestawu z pomp rezerwow powinna by zapewniona
przemienna praca pomp (przekaniki czasowe sterujce cyklem przeczania).
Dopuszcza si zestawy z wiksz iloci pomp. Kada pompa powinna posiada wasny
wcznik wyboru pracy.
4.9.3. W przypadku gdy do wza cieplnego doprowadzone jest zasilanie trjfazowe
i gdy istnieje alternatywa wyboru pompy jedno lub trjfazowej zaleca si dobr pompy
trjfazowej.
4.9.4. Sterowanie prac pomp z zestawu powinno umoliwia:
- zaczanie wybranej pompy rczne (awaryjne),
- zaczenie kadej pompy automatyczne przez styk regulatora pogodowego,
- naprzemienn prac pomp przy sterowaniu automatycznym
zastosowano zawory zwrotne po stronie tocznej pomp),
(jeli
- krtkotrwae zaczanie pomp c.o. i c.t. w okresie przerwy grzewczej,

- trwae zaczenie pompy rezerwowej przy awarii pracujcej,
4.9.5. Przed pompami c.o. i c.t. naley stosowa filtry siatkowe (400 oczek/cm2) jako
dodatkowy element zabezpieczajcy pomp przed zanieczyszczeniami mechanicznymi.
str. 12 z 51
W przypadku, gdy pompy znajduj si na zasilaniu instalacji wystarczajcy jest filtr

siatkowy zamontowany przed wymiennikiem c.o. (c.t.).
4.9.6. Pompy c.w. powinny by wykonane z brzu lub stali nierdzewnej. Przed
pomp cyrkulacyjn c.w. naley stosowa filtr magnetyczny.
4.9.7. Pompy c.o. i c.t. mog by usytuowane na rurocigu zasilajcym lub
powrotnym instalacji pomidzy armatur odcinajc zgodnie z zaleceniami zawartymi w
DTR producenta.
4.9.8. W przypadku rwnolegego czenia pomp na rurocigach tocznych pomp
naley montowa zawory zwrotne.
4.9.9. Pompy o mocy powyej 1,5 kW przystosowane do montau na rurocigu
powinny by montowane przy uyciu elastycznych cznikw amortyzujcych. W
przypadku zestaww pompowych amortyzatory naley montowa na rurocigu przed i za
zestawem pompowym.
4.9.10. Pompy naley dobiera z rezerw 10 - 15% na podstawie kalkulacji
indywidualnych lub z wykorzystaniem programw komputerowych producentw pomp
4.10. Zabezpieczenie instalacji odbiorczych przed przekroczeniem dopuszczalnego
cinienia i temperatury.
4.10.1. Zabezpieczenie
instalacji
odbiorczych
przed
przekroczeniem
dopuszczalnego cinienia powinno by realizowane w wzach cieplnych zgodnie z
wymaganiami norm:
- w instalacjach c.o. i c.t. zawr bezpieczestwa i naczynie wzbiorcze waciwe dla
systemu zamknitego wg PN-B-02414 oraz PN-B-02416,
- w instalacjach c.w. zawr bezpieczestwa wg PN-B-02440 i ewentualnie
naczynie wzbiorcze (w przypadku duych instalacji c.w.).
4.10.2. Zabezpieczenie instalacji odbiorczych przed przekroczeniem dopuszczalnej
temperatury:
- w instalacjach c.w. bezpiecznik temperatury ciepej wody STB (z siownikiem z
funkcj awaryjnego zamykania).
- w instalacjach c.o. i c.t. termostat STW dla instalacji z materiaw o ograniczonej
odpornoci temperaturowej (z siownikiem z funkcj awaryjnego zamykania).
4.10.3. Zawory bezpieczestwa naley stosowa na rurocigach zasilajcych
instalacje odbiorcze c.o. , c.t. W instalacjach c.w. naley stosowa zawr bezpieczestwa
na rurocigu wody wodocigowej zasilajcej wymiennik c.w. Zaleca si stosowa jeden
zawr bezpieczestwa w kadej instalacji. W instalacjach (w budynkach mieszkalnych)
dopuszcza si dwa lub trzy zawory bezpieczestwa o mniejszej rednicy.
4.10.4. Zawr bezpieczestwa powinien zabezpieczy instalacj przed wzrostem
cinienia wikszym ni o 10 % powyej maksymalnego cinienia roboczego
przewidzianego dokumentacj techniczn w punkcie usytuowania.
str. 13 z 51
4.10.5. Naczynie wzbiorcze naley czy z kolektorem powrotnym lub z

rurocigiem powrotnym z instalacji c.o. i c.t. przy pomocy rury bezpieczestwa.
4.10.6. Na rurze bezpieczestwa wymagany jest zawr bezpieczestwa w
przypadku gdy maksymalne cinienie robocze dla naczynia wzbiorczego jest mniejsze
ni maksymalne cinienie wody uzupeniajcej.
4.11. Filtry i odmulacze.
4.11.1. Filtry siatkowe musz by zgodne z Wymaganiami technicznymi dla filtrw
siatkowych przeznaczonych do stosowania w rurocigach w.s.c..
4.11.2. Odmulacze musz by zgodne z Wymaganiami technicznymi dla
odmulaczy przeznaczonych do stosowania w rurocigach w.s.c..
4.11.3. Do oczyszczania wody sieciowej w wzach naley stosowa odmulacze na
zasilaniu wza oraz filtry siatkowe (400 oczek/cm2).
4.11.4. W instalacjach c.o.(c.t.) nowych lub cakowicie modernizowanych (z
wymian grzejnikw) niezalenie od mocy instalacji nie stosowa odmulacza tylko filtr
siatkowy (400 oczek/cm2) na powrocie z instalacji. W innych przypadkach na powrocie z
instalacji c.o. o mocy powyej 75 kW i c.t. o mocy powyej 150 kW zaleca si stosowa
odmulacze sedymentacyjno-magnetyczne lub z wkadk magnetyczn a midzy
odmulaczem i wymiennikiem dodatkowo filtr siatkowy (400 oczek/cm2). Dla mniejszych
mocy cieplnych instalacji mona stosowa tylko filtr siatkowy.
4.11.5. Na zasilaniu instalacji c.w. wod wodocigow oraz w instalacji cyrkulacyjnej
c.w. (na powrocie z cyrkulacji przez budynek) naley stosowa filtry magnetyczne o
rednicy zgodnej ze rednic rurocigu.
4.12. Rurocigi.
4.12.1. Rurocigi sieciowe w wle (od zaworw przycza) oraz instalacyjne c.o. i
c.t. musz by zgodne z Wymaganiami technicznymi dla rur czarnych. Naley je
wykonywa z rur stalowych czarnych ze wiadectwem odbioru 3.1. oraz powiadczeniem
badania jakociowego ZETOM Warszawa.
4.12.2. Rurocigi wykonane z rur stalowych czarnych powinny by zabezpieczone
powok farby antykorozyjnej zgodnie z wymaganiami COBRTI INSTAL.
4.12.3. Na rurocigi instalacyjne c.w. naley stosowa rury miedziane, rury z
tworzyw sztucznych (PEX) lub rury ze stali odpornej na korozj. Materiay zastosowane
po stronie instalacyjnej wza musz by dostosowane do materiaw zastosowanych w
instalacjach wewntrznych.
4.12.4. Maksymalny rozstaw podpr lizgowych rurocigw w zalenoci od
rednicy i materiau rurocigu naley okreli w projekcie wza.
str. 14 z 51
4.13. Izolacja cieplna.

4.13.1. Rodzaj, wasnoci oraz gruboci izolacji cieplnej musz by zgodne z
Wymaganiami technicznymi dla izolacji termicznych przeznaczonych do stosowania na
rurocigach w.s.c..
4.13.2. Izolacja cieplna rurocigw oraz elementw wza powinna by zgodna z
wymaganiami Veolia Energia Warszawa S.A.
4.14. Aparatura kontrolno-pomiarowa.
4.14.1. Termometry i manometry (cinieniomierze) umoliwiajce kontrol pracy
poszczeglnych ukadw oraz caego wza musz by zgodne z Wymaganiami
technicznymi dla termometrw, manometrw oraz kurkw manometrycznych
przeznaczonych do stosowania w rurocigach wodnych w.s.c. obejmujcymi:
- termometry przemysowe proste.
- termometry tarczowe bimetaliczne.
- cinieniomierze sygnalizacyjne wskazwkowe z elementami sprystymi i
urzdzeniami stykowymi dwigniowymi.
- cinieniomierze wskazwkowe zwyke z elementami sprystymi.
4.14.2. Do pomiaru cinie w wzach naley stosowa manometry
(cinieniomierze) zwyke wskazwkowe z elementami sprystymi o zakresie pomiaru o
50 100% wikszym od cinienia roboczego czynnika.
4.14.3. Do pomiaru temperatur w wzach zaleca si stosowa szklane termometry
przemysowe (cieczowe ale nie rtciowe) w oprawie metalowej wg PN-80/M-53750.
Dopuszcza si zastosowanie termometrw tarczowych bimetalicznych wg PN-EN
13190:2004.
4.14.4. Zakres i skala termometrw oraz manometrw musz by dostosowane do
parametrw roboczych mierzonych czynnikw.
4.14.5. Termometry i manometry naley lokalizowa w miejscach wskazanych na
obowizujcych schematach wzw cieplnych.
Termometry naley lokalizowa (patrz schematy wzw):
- na zasilaniu i powrocie wza podczeniowego,
- na powrocie sieciowym z wymiennikw c.o., c.t. i innych (poza c.w.),
- na zasilaniu i powrocie wymiennika c.o., c.t. po stronie instalacyjnej,
- na rozdzielaczach, kolektorach lub, w przypadku ich braku, przewodach
instalacyjnych wejciowych i wyjciowych z pomieszczenia wza cieplnego,
str. 15 z 51
- w ssiedztwie czujnikw automatycznej regulacji temperatury lub pomiaru ciepa

o ile znajduj si one w miejscach innych ni wyej wymienione,
- na powrocie cyrkulacji ciepej wody.
Manometry naley lokalizowa w miejscach wskazanych na schematach:
- na wle podczeniowym bezporednio za zaworami przycza sieci, za
odmulaczem i filtrem, za regulatorem p/V oraz w miejscu podczenia przewodu
impulsowego regulatora p/V,
- w miejscach przewidywanej zmiany (przyrostu) oporw przepywu, dla
zapewnienia moliwoci pomiaru spadkw cinie na tych odcinkach (np. na
odmulaczach),
- przed pomp obiegow c.o.,
- w punktach stabilizacji cinienia wody w instalacji.
4.14.6. Manometry powinny by wyposaone w armatur odpowietrzajco-spustow
(kurki manometryczne).
4.14.7. Przetworniki cinienia, temperatury i przepywu stosowane w wzach
cieplnych musz spenia oglne wymagania dla elementw wza zawarte w
wymaganiach technicznych. Szczegowe wymagania dla tych elementw naley
uzgadnia w Dziale Projektowania i Uzgadniania Dokumentacji Veolia Energia Warszawa
S.A.
4.15. Instalacja uzupeniania wody jako wody instalacyjnej.
4.15.1. Woda instalacyjna musi spenia wymagania normy PN-93/C-04607.
4.15.2. Do nawadniania i uzupeniania instalacji wewntrznych centralnego
ogrzewania i ciepa technologicznego naley stosowa jeden z przedstawionych
sposobw:
- Poczenie rozczne, nie wymagajce stosowania zabezpiecze wynikajcych z
normy PN-EN 1717. Instalacja uzupeniania wody w obiegu c.o. (c.t.) z instalacji
wodocigowej powinna by wyposaona w wodomierz do ciepej wody i zawr
zwrotny antyskaeniowy typu EA .
- Podczenie do m.s.c. trwaym zespoem skadajcym si z nastpujcych
elementw: zawory odcinajce, filtr, reduktor cinienia, zawr zwrotny, wodomierz
do wody ciepej, zawr bezpieczestwa. Podczenie na podstawie zawartej ze
Veolia Energia Warszawa S.A. umowy.
- W przypadku stosowania zespou automatycznego dopustu z ukadem uzdatniania
wody, trwale poczonego z instalacj wodocigow, urzdzenie winno zawiera
zabezpieczenie zgodne z norm PN-EN 1717 tj. zawr zwrotny antyskaeniowy
typu BA. Zesp jest czci skadow instalacji wewntrznej, nie wchodzcym w
obszar urzdze wza cieplnego, z lokalizacj w pomieszczeniu wza cieplnego,
str. 16 z 51
podczenie zespou automatycznego dopustu rozdzielacz powrotny instalacji

wewntrznej.
4.15.3. Dla wzw c.o. i c.t. o mocy powyej 75 kW zaleca si stosowanie
dozownika inhibitora korozji (dopust wody z instalacji c.w. lub z.w. w poczeniu
rozcznym).
4.15.4. Zaleca si napenianie i uzupenianie instalacji c.o. i c.t. wod sieciow z
w.s.c. pod warunkiem zawarcia odpowiedniej umowy z dostawc ciepa.
4.15.5. Dopuszcza si stosowanie urzdze do elektrochemicznej ochrony instalacji
przed korozj.
4.16. Zasobniki c.w.
4.16.1. Zasobniki c.w. mog by stosowane w maych wzach o mocy
Ncwmax < 50 kW, w wikszych wzach na yczenie odbiorcy. Veolia Energia Warszawa
S.A. nie zaleca stosowania wzw z zasobnikiem c.w. w budynkach wielorodzinnych o
mocy Ncwmax 50 kW.
4.16.2. Zasobniki c.w. powinny by wykonane ze stali nierdzewnej, lub posiada
atestowane zabezpieczenie przeciwkorozyjne. W przypadku stosowania wicej ni
jednego zasobnika zalecane jest poczenie szeregowe z wydzieleniem czci zimnej i
ciepej. Praca zasobnikw moe odbywa si z wykorzystaniem dwch oddzielnych
zespow pomp adujcych i pompy cyrkulacyjnej (rozwizanie zalecane) lub z
zastosowaniem pomp adujco-cyrkulacyjnych. Zasobniki powinny by wyposaone w
grzaki elektryczne umoliwiajce przeprowadzenie ich dezynfekcji w okresie niskich
temperatur zasilania sieciowego [poza sezonem grzewczym]. Zaleca si zastosowanie
odci i obejcia zasobnikw, ktre umoliwi jego wyczenie dla potrzeb odrbnej
dezynfekcji i umoliwi jej wykonanie przy pomocy grzaki o maej mocy elektrycznej. W
przypadku braku moliwoci realizacji ww. podanych zalece naley przewidzie
alternatywn metod dezynfekcji.
4.16.3. Ukad zasobnikowy z jednym zespoem pomp adujco-cyrkulacyjnych nie
jest zalecany ze wzgldu na trudnoci z wyrwnowaeniem hydraulicznym obu obiegw,
tak by zapewni warunki do waciwego adowania i rozadowania zasobnika dla
wszystkich wystpujcych rozbiorw c.w.u. Mona natomiast stosowa ukad z
rozdzielonym adowaniem i cyrkulacj. W tych ukadach wystpuj pompy sterowane
przez regulator temperatury c.w. na podstawie wskaza z czujnikw temperatury w
zasobniku. Szczegowe schematy podczenia znajduj si na kartach katalogowych
regulatorw temperatury.
W obiegu adowania zasobnika naley zainstalowa zawr regulacyjny dostosowany
do przepywu w obu kierunkach, gdy przepyw odbywa si naprzemian do zasobnika lub
z zasobnika ciepa. W przypadku zbyt szybkiego rozadowywania zasobnika ciepa naley
zwikszy spadek cinienia na zaworze regulacyjnym zainstalowanym w obwodzie
adowania (przy zasobniku), pozostawiajc przepyw w cyrkulacji gwnej na poziomie
str. 17 z 51
20 % maksymalnego przepywu w instalacji c.w. (skorygowany na uzyskanie temperatury

powrotu cyrkulacji ok. 40oC).
4.16.4. Wymagane warunki techniczno-prawne stosowania zasobnikw
aktualnych przepisw Urzdu Dozoru Technicznego oraz Prawa Budowlanego.
wg
4.17. Zabezpieczenie antykorozyjne.

4.17.1. Powierzchnie zabezpieczane naley oczyci do II stopnia czystoci wg
normy PN-EN ISO 8501-01:2008. Powierzchnie metalowe naley zabezpieczy farb
antykorozyjn odporn na temperatur 124 oC np. kreodurow tlenkow lub specjaln
akrylow i pomalowa farb nawierzchniow oglnego stosowania. Naley stosowa
farby posiadajcymi odpowiednie waciwoci i dopuszczenia do stosowania.
4.18. Zabezpieczenie przed Legionell.
4.18.1. Zgodnie z Rozporzdzeniem Ministra Infrastruktury z dnia 12.04.2002,
instalacja ciepej wody powinna umoliwia przeprowadzenie jej okresowej dezynfekcji
termicznej przy temperaturze wody nie niszej ni 70 C. Jeeli regulator realizujcy
funkcj dezynfekcji termicznej wymaga pomiaru temperatury w instalacji cyrkulacyjnej to
naley zastosowa dodatkowy zanurzeniowy czujnik temperatury na powrocie ciepej
wody z instalacji cyrkulacyjnej. Czujnik ten bdzie wykorzystany do kontroli temperatury
ciepej wody w obiegu cyrkulacyjnym podczas procesu dezynfekcji termicznej
realizowanego w sposb automatyczny. Do poboru prbek wody do analiz na obecno
bakterii naley zastosowa dodatkowe krce spustowe. Rozmieszenie krcw i
punktw pomiaru temperatury wody wskazano na schematach - zgodnie z przyjt w
Veolia Energia Warszawa S.A. Instrukcj okrelajc zasady zapobiegania skaeniu
instalacji bakteri z rodzaju Legionella
4.19. Instalacja elektryczna.
4.19.1. Wszystkie urzdzenia wza cieplnego wymagajce zasilania elektrycznego
powinny by zasilane z rozdzielnicy elektrycznej zlokalizowanej w wle. Instalacje
elektryczne musz by zaprojektowane zgodnie z wymaganiami Veolia Energia
Warszawa S.A.
4.19.2. Zasilanie rozdzielnicy wza cieplnego w ukadzie sieci TN-S. Naley
przewidzie zasilanie 3-faz. wza (w uzasadnionych przypadkach zasilanie 1-faz.).
Minimalny przekrj yy kabla zasilajcego 4mm2. Do projektu powinien by doczony
schemat trasy linii zasilajcej wze.
4.19.3. W dokumentacji powinny znajdowa si: schemat gwny zasilania odbiorw
wza, widok rozdzielnicy ze specyfikacj aparatw, schematy sterowania pomp i innych
urzdze jeli wystpuj, schemat pocze urzdze automatyki ciepowniczej, rzut
wza z instalacjami elektrycznymi (owietlenie, okablowanie urzdze, instalacja
pocze wyrwnawczych itd.). Ponadto: opis techniczny, obliczenia techniczne,
str. 18 z 51
obliczenia instalacji owietleniowej, zestawienia materiaw instalacyjnych. Projekt winien

by wykonany i sprawdzony przez osoby upowanione (zaczone uprawnienia
projektowe, przynaleno do Izby Budownictwa projektanta i sprawdzajcego).
4.19.4. Do wza cieplnego nie wprowadza innych instalacji elektrycznych
niezwizanych z prac wza.
4.19.5. Z rozdzielnicy wza cieplnego nie zasila urzdze nie zwizanych z
rozdziaem i przetwarzaniem energii cieplnej.
4.19.6. Instalacj owietleniow wykona oprawami jarzeniowymi IP65, 2x36W.
Zasilanie instalacji owietleniowej sprzed wycznika gwnego rozdzielnicy.
Zabezpieczenie obwodu owietleniowego zespolonym wycznikiem rnicowoprdowym
z czonem nadprdowym. Na planie instalacji elektrycznych wza poda wysoko
pomieszczenia wza, typ stosowanych opraw, wysoko mocowania opraw, obliczone
Er. Oprawy nie mog by mocowane na wys. > 3,0 m. W pomieszczeniach wyszych ni
3,0 m stosowa do opraw przewieszki lub zwieszaki. Wymagane natenie rednie w
wzach cieplnych > 200Lx.
4.19.7. W pomieszczeniu wza przewidzie instalacj pocze wyrwnawczych,
wykonan paskownikiem ocynkowanym.
4.19.8. Wycznik gwny rozdzielnicy umieci na drzwiczkach rozdzielnicy.
Rozdzielnic umieszcza w pobliu wejcia do pomieszczenia wza.
4.19.9. Naley zwrci uwag na selektywno stosowanych zabezpiecze w
ukadzie zasilania rozdzielnicy i odbiorw wza.
4.19.10. Jako ochron przed dotykiem porednim stosowa SAMOCZYNNE
WYCZENIE ZASILANIA, realizowane m. in. przez wyczniki rnicowoprdowe o
prdzie 30 mA i odpowiedniej charakterystyce. Ze wzgldu na warunki rodowiskowe,
pompy naley zabezpiecza wycznikami rnicowoprdowymi (jeden wycznik
zabezpieczajcy max. dwie jednoczenie pracujce pompy elektroniczne).
4.19.11. Zabezpieczenie zwarciowe i przecieniowe silnikw pomp wykona
wycznikami silnikowymi, pozostaych obwodw siowych wycznikami instalacyjnymi.
4.19.12. Ilo projektowanych aparatw i urzdze powinna by optymalna z
technicznego i ekonomicznego punktu widzenia.
4.19.13. Stosowa zabezpieczenia podnapiciowe silnikw pomp (jeli silniki pomp
tego wymagaj).
4.19.14. W rozdzielnicy wza stosowa ochron przeciwprzepiciow
stosowanych urzdze, zgodnie z obowizujcymi przepisami.
dla
4.19.15. Zasilanie i sterowanie pomp z pynn regulacj prdkoci obrotowej

(pompy elektroniczne) zgodnie z wytycznymi producentw pomp. W sterowaniu pomp
wykorzysta styki awarii pomp.
4.19.16. Pompy powinny by zabezpieczone przed suchobiegiem.
str. 19 z 51
4.19.17. Sterowanie prac dwch pomp z zestawu winno umoliwia:

a) zaczanie wybranej pompy rczne (awaryjne),
b) zaczenie kadej pompy automatyczne (przez styk regulatora pogodowego),
c) naprzemienn prac pomp przy sterowaniu automatycznym (jeli zastosowano
zawory zwrotne po stronie tocznej pomp),
d) krtkotrwae zaczanie pomp c.o. i c.t. w okresie przerwy grzewczej przez
regulator pogodowy,
e) trwae zaczenie pompy rezerwowej z zestawu dwupompowego, przy awarii
pompy pracujcej,
4.19.18. Kada pompa powinna posiada wasny cznik wyboru pracy. czniki
pomp c.o. i c.t. czteropozycyjne R-0-A-L (-L pozycja krtkotrwaego zaczenia pomp w
okresie przerwy grzewczej). czniki pomp c.w. trjpozycyjne R-0-A przy stosowaniu
dwch pomp lub dwupozycyjne 0 - 1 przy stosowaniu jednej pompy c.w.
4.19.19. W budynkach uytecznoci publicznej naley przewidzie czasowe
wyczenia pomp cyrkulacyjnych c.w. (sterowanie w poz. - A stykiem regulatora
pogodowego).
4.19.20. W ukadach sterowania pomp wykorzysta styki wycznikw termicznych
pomp, znajdujcych si w uzwojeniach stojana (jeli wystpuj).
4.19.21. Pomiar energii elektrycznej zuywanej w wle jest dokonywany licznikiem
obwodw administracyjnych w TA (budynki mieszkalne) lub licznikiem gwnym w RG
(budynki uytecznoci publicznej). Dopuszcza si stosowanie podlicznika na yczenie
Inwestora.
4.19.22. Uruchamiane urzdzenia (pompy), musz by widoczne z miejsca
zaczenia (rozdzielnica). W przeciwnym wypadku stosowa przy pompach miejscowe
rozczniki bezpieczestwa.
4.19.23. Regulatora pogodowego nie naley umieszcza w rozdzielnicy wza.
Przewidzie oddzieln szafk automatyki z regulatorem pogodowym.
4.19.24. Stosowa gniazdo serwisowo - remontowe 230 V, mocowane z boku
rozdzielnicy wza. Zabezpieczenie gniazda 16 A.
4.19.25. Stopie ochrony stosowanych urzdze min. IP-54 (rozdzielnica, szafka
regulatora).
4.19.26. Przewody do wys. 1,5 m od podogi chroni rurk RVS.
4.19.27. W projekcie instalacji elektrycznych wza poda nr uzgodnie Veolia
Energia Warszawa S.A. projektu technologii i automatyki wza.
4.19.28. Do uzgodnienia w Veolia Energia Warszawa S.A. przedoy dwa egz.
Dokumentacji.
str. 20 z 51
5. Zaoenia do oblicze
5.1. Zapotrzebowanie na moc ciepln dla c.w.
Obliczeniow moc ciepln do wymiarowania wza c.w. dla budownictwa
mieszkaniowego okrela si z zalenoci:
N cw max
cp K h n
Vcw
t cw
t zw
kW
gdzie:
Vcw dobowe zapotrzebowanie na ciep wod, dm3/osob/d,
czas uytkowania instalacji c.w., s/d,
masa waciwa wody, kg/dm3,
cp ciepo waciwe wody, kJ/kg K
Kh godzinowy wspczynnik nierwnomiernoci rozbioru c.w.,
n ilo osb korzystajcych z ciepej wody z wza cieplnego,
tcw temperatura ciepej wody,
tzw temperatura wody wodocigowej.
Tabela.5.1. Obliczeniowa moc cieplna wzw c.w. (bezzasobnikowych) oraz
urealniony czas poboru ciepej wody, (Vcw=100 dm3/osob/d, tzw/tcw=5/60C).
Godzinowy
Czas
Ilo
wspczynnik
uytkowania
osb nierwnomiernoci
instalacji c.w.
rozbioru c.w.
n
Kh
[h/d]
1
9,32
3
2
7,87
3,5
3
7,13
4
4
6,65
4,5
5
6,29
5
6
6,02
5,5
7
5,80
6
8
5,61
6,5
9
5,45
7
10
5,31
7,5
12
5,08
8
15
4,81
9
20
4,49
10
30
4,06
12
40
3,79
14
50
3,59
16
65
3,37
17
100
3,03
18
150
2,74
18
200
2,56
18
250
2,42
18
300
2,32
18
str. 21 z 51
redniodobowa
moc c.w.
Maksymalna
moc c.w.
Ncw r [kW]
2,1
3,6
4,7
5,6
6,3
6,9
7,4
7,8
8,1
8,4
9,5
10,5
12,6
15,7
18,0
19,7
24,1
35,0
52,5
70,0
87,5
105,0
Ncw max [kW]

19,6
28,3
33,7
37,2
39,6
41,4
42,6
43,5
44,1
44,6
48,0
50,5
56,5
64,0
68,2
70,6
81,0
106,0
144,0
179,0
211,9
243,2
Maksymaln moc ciepln c.w. dla budynkw mieszkalnych okrelon wg powyszej

zalenoci przy zaoeniu dobowego zapotrzebowania na ciep wod 100 dm3/osob/d
przedstawiono w tabeli 5.1. Przy maej liczbie odbiorcw ciepej wody czas uytkowania
instalacji c.w. jest znacznie krtszy ni 18 h/d. Dla takich wzw zaleca si oszacowa i
urealni warto normatywnego czasu uytkowania instalacji ciepej wody, co jest
szczeglnie istotne w przypadku przepywowych wzw c.w. (bezzasobnikowych). W
tabeli 5.1 skorygowano czasy uytkowania instalacji c.w. dla obiektw o liczbie
mieszkacw poniej 100 osb. Dla maych budynkw mieszkalnych rednie oraz
maksymalne zapotrzebowanie na moc ciepln dla ciepej wody zaleca si wyznacza na
podstawie faktycznej liczby punktw czerpalnych c.w. i zaoonego sposobu ich
uytkowania (jednoczesnoci poboru ciepej wody).
5.2. Natenia przepywu wody sieciowej i instalacyjnej do projektowych oblicze
hydraulicznych.
5.2.1. Natenie przepywu wody sieciowej dla wza cieplnego szeregoworwnolegego naley okrela zgodnie z zalenoci:
Gs
N co
c p Tco
B N cw max
c p TII
kg/s
gdzie:
Nco - zapotrzebowanie mocy cieplnej dla c.o. w warunkach obliczeniowych, kW,
Tco - projektowa rnica temperatur wody sieciowej w wymienniku c.o.:
Tco
Tz
(t po
t ) C
tpo - obliczeniowa temperatura powrotu z instalacji c.o.,

t rnica pomidzy temperatur wody sieciowej na wyjciu z wymiennika c.o. i
temperatur na powrocie z instalacji c.o., dla wymiennikw pytowych t5C, dla
wymiennikw JAD, JADX t10C,
Ncw max maksymalne, godzinowe zapotrzebowanie mocy cieplnej dla c.w., kW,
B udzia mocy II stopnia c.w. (cznie z cyrkulacj) w szczycie rozbioru ciepej
wody, (zalecana warto B = 0,45 0,55)
TII rnica temperatur wody sieciowej na II stopniu przy maksymalnym rozbiorze
c.w. w okresie przejciowym, dla wymiennikw pytowych TII = 24C, dla
wymiennikw JAD, JADX TII = 21C,
cp - ciepo waciwe wody, kJ/kg K
5.2.2. Natenie przepywu wody sieciowej przez wze c.o. naley okrela wg
zalenoci:
G sco
N co
c p Tco
str. 22 z 51
kg/s
5.2.3. Natenie przepywu wody sieciowej przez II stopie wza c.w. naley
okrela wg zalenoci:
II
Gscw
B N cw max
c p TII
kg/s
gdzie:
wody, (zalecana warto B = 0,45 0,55)
5.2.4. Natenie przepywu wody sieciowej przez I stopie wza c.w. (za wyjtkiem
przypadkw gdy zastosowano upust na I st. c.w.) naley przyj rwne:
I
G scw
G sco
II
G scw
kg/s
5.2.5. Natenie przepywu wody sieciowej przez rwnolegy jednostopniowy wze

c.w. dla okresu przejciowego oraz dla lata z uwzgldnieniem cyrkulacji c.w. naley
okrela z zalenoci:
Gscw
1,05 N cw max
c p Tcw
kg/s
gdzie:
Tcw - rnica temperatur wody sieciowej na wymienniku c.w. przy maksymalnym
rozbiorze c.w. w okresie przejciowym oraz letnim, dla wymiennikw pytowych
Tcw = 46C dla wymiennikw pytowych, 35C dla JAD K i 30C dla pozostaych
paszczowo-rurowych typu JAD
Straty ciepa w cyrkulacji c.w. przyjto na poziomie 0,05Ncw max.
5.2.6. Natenie przepywu wody sieciowej przez dwustopniowy szeregoworwnolegy wze c.w. dla okresu lata naley okrela wg zalenoci:
GSL
1,05 N cw max
c p TL
kg/s
gdzie:
TL - rnica temperatur wody sieciowej na wymiennikach c.w. przy maksymalnym
rozbiorze c.w. w okresie lata, dla wymiennikw pytowych TL = 48C, dla
wymiennikw JAD, JADX TL = 43C.
Straty w cyrkulacji c.w. przyjto na poziomie 0,05Ncw max.
5.2.7. Natenie przepywu wody instalacyjnej przez wze c.o. wg zalenoci:
Gco
N co
c p t co
kg/s
gdzie:
Nco - zapotrzebowanie mocy cieplnej dla c.o. w warunkach obliczeniowych,
tco - obliczeniowa rnica temperatur wody w instalacji c.o.:
str. 23 z 51
t co
t zo
t po
tzo - obliczeniowa temperatura zasilania instalacji c.o.,

tpo - obliczeniowa temperatura powrotu z instalacji c.o.,
5.2.8. Maksymalne natenie przepywu ciepej wody przez I stopie wza c.w. wg
zalenoci:
I
Gcw
Gcw max
N cw max
c p t cw
kg/s
gdzie:
tcw podgrzew wody wodocigowej w wle c.w. tcw= (tcw - tzw) = 55C,
tcw - temperatura ciepej wody za wymiennikiem II stopnia, tcw = 60C,
tzw - temperatura zimnej wody przed wymiennikiem I stopnia, tzw = 5C,
5.2.9. Maksymalne natenie przepywu
bezzasobnikowego wza c.w. wg zalenoci:
II
G cw
ciepej
1,4 G cw max
wody
przez
II
stopie
kg/s
Natenie przepywu w obiegu cyrkulacji c.w. w szczycie rozbiorw ciepej wody

przyjto: przez budynek 0,2Gcw max i przez spink 0,2Gcw max.
5.3. Podstawowe zaoenia do doboru elementw wza.
5.3.1. Do prawidowego doboru wielkoci zaworu regulacyjnego i okrelenia
warunkw waciwego dziaania regulatora projektant powinien otrzyma od dostawcy
ciepa nastpujce dane:
- maksymaln i minimaln dyspozycyjn rnic cinie, jaka wystpuje w danym
rejonie zasilania w sezonie grzewczym i w okresie lata,
- minimalne cinienie zasilania, jakie wystpuje w danym rejonie zasilania.
Dane te s niezbdne do okrelenia warunkw pracy regulatora bez wystpowania
haasu i zjawisk kawitacyjnych.
5.3.2. Do oblicze wielkoci zaworu regulacyjnego c.o. zaleca si przyjmowanie
obnionego natenia przepywu wody sieciowej w gazi c.o. przy maksymalnie
otwartych obu zaworach regulacyjnych w zalenoci od stosunku mocy cieplnej na c.o. i
c.w. wedug zalece w wytycznych doboru elementw automatyki.
5.3.3. W celu prowadzenia efektywnej gospodarki ciepem Veolia Energia
Warszawa S.A. zaleca stosowanie ukadw automatycznej regulacji umoliwiajcych
pokrywanie szczytowego zapotrzebowania ciepa na cele c.w. kosztem osabienia c.o.
priorytet c.w. Priorytet dla przygotowania c.w. mona realizowa nastpujco:
- stosujc regulator elektroniczny podwjny (dla c.o. i c.w.) z funkcj priorytetu dla
c.w.,
str. 24 z 51
- stosujc regulator elektroniczny c.o. z moliwoci programowego obniania

nastawy temperatury c.o. w okresach szczytowego poboru c.w.
Priorytet dla przygotowania c.w. mona rwnie w niewielkim zakresie zapewni tak
dobierajc zawory regulacyjne w gazi c.o. i w gazi c.w., aby przy maksymalnie
otwartych obu zaworach regulacyjnych natenie przepywu w gazi c.w. byo wiksze od
obliczeniowego, a natenie przepywu w gazi c.o. byo mniejsze od obliczeniowego.
Jest to tzw. priorytet hydrauliczny. Zaleca si, aby priorytet hydrauliczny w odniesieniu
do spadkw cinie w obiegach c.o. i c.w. nie by wikszy ni 25 % (opr hydrauliczny
obiegu c.o. o 25 % wikszy od oporu obiegu c.w.).
5.3.4. Natenie przepywu ciepej wody przez dodatkowy krtki obieg cyrkulacyjny
(tzw. spink) powinno wynosi ok. 0,2Gcwmax. Pompa cyrkulacyjna powinna by dobrana
na ok. 0,4Gcwmax.
5.3.5. Podstawowe dane do doboru wymiennikw ciepa do wza c.o. i c.w.
powinny obejmowa nastpujce wielkoci:
- maksymalne zapotrzebowanie ciepa dla c.o., Nco,
- maksymalne zapotrzebowanie ciepa na c.w., Ncwmax,
- dopuszczalne straty cinienia na kadym wymienniku po stronie wody sieciowej i
instalacyjnej,
- temperatura wody
przejciowym,
sieciowej
warunkach
obliczeniowych
okresie
- parametry obliczeniowe instalacji c.o.

5.3.6. W celu przeprowadzenia doboru pompy naley okreli:
- obliczeniowe natenie przepywu w instalacji, w ktrej pompa bdzie pracowa,
- opory hydrauliczne instalacji, w ktrej bdzie pracowa pompa przy obliczeniowym
nateniu przepywu.
5.3.7. Dobr elementw wza cieplnego naley dokona zgodnie z wytycznymi
doboru obowizujcymi w Veolia Energia Warszawa S.A.
5.4. Rurocigi wody sieciowej i instalacyjnej.
Po stronie sieciowej i instalacyjnej c.o. i c.t. stosowa rury stalowe ze szwem
zgodnie z Zarzdzeniem nr 1/2012 z dnia 21 lutego 2012 r. zamieszczonym na stronie
internetowej www.cieplodlawarszawy.pl w zakadce Dla projektanta
Zalecane prdkoci przepywu wody dla doboru rednic rurocigw wza cieplnego
wynosz:
- po stronie wody sieciowej:
dla rednicy rurocigu do DN40 0,5 0,8 m/s,
str. 25 z 51
dla rednicy rurocigu DN50 i DN65 0,7 1,1 m/s,

dla rednicy rurocigu powyej DN65 0,9 1,5 m/s,
wze przyczeniowy 0,8 1 m/s,
- po stronie wody instalacyjnej:
analogicznie do strony sieciowej
Dla rurocigu cyrkulacyjnego ciepej wody przyjto maksymaln prdko 0,6 m/s.
Dla wzw kompaktowych dopuszcza si zwikszenie maksymalnych prdkoci w
rurocigach wza zarwno po stronie sieciowej jak i instalacyjnej o 20% w stosunku do
ww.
Przy doborze rednic naley kierowa si warunkami hydraulicznymi w rejonie
zasilania wza.
str. 26 z 51
6. Wykaz przywoanych norm i przepisw.

6.1. PN-B-02423:1999+Ap1:2000
Wymagania i badania przy odbiorze.
Ciepownictwo
Wzy
ciepownicze
6.2. PN-EN 10220:2005 Rury stalowe bez szwu i ze szwem.

6.3. Zarzdzenie Veolia Energia Warszawa S.A. nr 1/2012 z dnia 21 lutego 2012
roku w sprawie rur przewodowych przeznaczonych do stosowania w warszawskim
systemie ciepowniczym (w.s.c.)
6.4. PN-87/B-02151/02 Akustyka budowlana Ochrona przed haasem
pomieszcze w budynkach Dopuszczalne wartoci poziomu dwiku w
pomieszczeniach.
6.5. PN-B-02414:1999 Ogrzewnictwo i ciepownictwo Zabezpieczenie ogrzewa
wodnych systemu zamknitego z naczyniami wzbiorczymi przeponowymi Wymagania.
6.6. PN-B-02416:1991 Ogrzewnictwo i ciepownictwo Zabezpieczenie instalacji
ogrzewa wodnych systemu zamknitego przyczanych do sieci cieplnych Wymagania.
6.7. PN-76/B-02440 Zabezpieczenie urzdze ciepej wody uytkowej Wymagania
6.8. PN-80/M-53750:1980 Termometry szklane Wsplne wymagania i badania.
6.9. PN-EN 13190:2004 Termometry wskazwkowe.
6.10. PN-B-02421:2000 Ogrzewnictwo i ciepownictwo
przewodw, armatury i urzdze Wymagania i badania odbiorcze.
Izolacja
cieplna
6.11. PN-EN 13480-1:2012 Rurocigi przemysowe metalowe.

6.12. PN-EN 1717:2003 Ochrona przed wtrnym zanieczyszczeniem wody w
instalacjach wodocigowych i oglne wymagania dotyczce urzdze zapobiegajcych
zanieczyszczeniu przez przepyw zwrotny.
6.13. PN-EN ISO 8501-1:2008 Przygotowanie podoy stalowych przed
nakadaniem farb i podobnych produktw. Wzrokowa ocena czystoci powierzchni. Cz
1: Stopnie skorodowania i stopnie przygotowania niepokrytych podoy stalowych oraz
podoy stalowych po cakowitym usuniciu wczeniej naoonych powok.
6.14. PN-93/C-04607 Woda w instalacjach ogrzewania. Wymagania i badania
dotyczce jakoci wody.
6.15. Obwieszczenie Marszaka Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 17 sierpnia
2006 r. w sprawie ogoszenia jednolitego tekstu ustawy - Prawo budowlane.
6.16. Rozporzdzenie Ministra Infrastruktury w sprawie warunkw technicznych
jakim powinny odpowiada budynki i ich usytuowanie z dnia 12 kwietnia 2002 r. Dz. U.
2002 nr 75 poz. 690.
6.17. PN-EN 12464-1:2004 wiato i owietlenie Owietlenie miejsc pracy Cz
1: Miejsca pracy we wntrzach.
str. 27 z 51
7. Wykaz przywoanych opracowa.

7.1. Protok oglnych zaoe techniczno-eksploatacyjnych dla instalacji c.o.,
ciepa technologicznego i ciepej wody zasilanych z wzw indywidualnych, Veolia
Energia Warszawa S.A., stycze 2015.
7.2. Protok oglnych zaoe techniczno-eksploatacyjnych do projektu wza
cieplnego wielofunkcyjnego, Veolia Energia Warszawa S.A., stycze 2015.
7.3. Wymagania techniczne dla pytowych wymiennikw ciepa dla ciepownictwa.
Oprac. S.A. OBRC, Warszawa 2011.
7.4. Wymagania techniczne dla paszczowo-rurowych wymiennikw ciepa dla
ciepownictwa. Oprac. SPEC S.A. OBRC, Warszawa 2011.
7.5. Wymagania techniczne dla elementw automatyki wzw. Oprac. SPEC S.A.
OBRC, Warszawa, 2011.
7.6. Wymagania techniczne dla ciepomierzy ultradwikowych. Oprac. SPEC S.A.
OBRC, Warszawa 2011.
7.7. Wymagania techniczne dla filtrw siatkowych przeznaczonych do stosowania w
rurocigach w.s.c. Oprac. SPEC S.A. OBRC, Warszawa 2011.
7.8. Wymagania techniczne dla odmulaczy przeznaczonych do stosowania w
rurocigach w.s.c. Oprac. SPEC S.A. OBRC, Warszawa 2011.
7.9. Wymagania techniczne dla izolacji termicznych. Oprac. SPEC S.A. OBRC,
Warszawa 2010.
7.10. Wymagania techniczne dla kurkw kulowych wysokoparametrowych. Oprac.
SPEC S.A. OBRC, Warszawa 2010.
7.11. Wymagania techniczne dla kurkw kulowych niskoparametrowych. Oprac.
7.12. Wymagania techniczne dla zaworw zwrotnych sprynowych. Oprac. SPEC
S.A. OBRC, Warszawa 2010.
7.13. Wymagania
techniczna
dla
termometrw,
manometrycznych. Oprac. SPEC S.A. OBRC, Warszawa 2010.
manometrw,
kurkw
7.14. Wymagania techniczne dla rur stalowych czarnych. Oprac. SPEC S.A. OBRC,
Warszawa 2010.
7.15. Wymagania techniczne dla przepustnic odcinajcych (zaporowych). Oprac.
7.16. Wymagania techniczne dla pomp wirowych bezdawnicowych stosowanych w
w.s.c. Opracowanie SPEC S.A. OBRC, Warszawa 2008.
7.17. Wymagania techniczne dla pomp wirowych dawnicowych stosowanych w
w.s.c. Opracowanie SPEC S.A. OBRC, Warszawa 2008.
str. 28 z 51
7.18. Wymagania techniczne dla zaworw zwrotnych antyskaeniowych

przeznaczonych do stosowania w wzach cieplnych w.s.c. do zasilania instalacji
odbiorczych c.w. i w.b. wod wodocigow. Oprac. SPEC S.A. OBRC, Warszawa 2009.
7.19. Wymagania techniczne dla zaworw zwrotnych antyskaeniowych
przeznaczonych do stosowania w wzach cieplnych w.s.c. do zasilania instalacji
odbiorczych c.o. i c.t. wod wodocigow. Oprac. SPEC S.A. OBRC, Warszawa 2009.
7.20. Wytyczne wykonania, montau i odbioru wzw cieplnych. Opracowanie
7.21. Wymagania Techniczne COBRTI INSTAL Warunki techniczne wykonania i
odbioru wzw ciepowniczych Warszawa 2003 r.
7.22. Opracowanie wymaga technicznych dla urzdze automatycznej regulacji
wzw ciepowniczych o mocy do 75 KW, zasilanych z sieci ciepowniczej. Opracowanie
OBRC, nr arch. 2256/2000, listopad 2000r.
7.23. Wymogi dla projektw skadanych do uzgodnienia w SPEC S.A. Opracowanie
SPEC S.A., marzec 2007.
str. 29 z 51
Zacznik 1
Zasady doboru wymiennikw ciepa do wzw cieplnych
1. Wstp
Wytyczne dotycz zastosowania i doboru wymiennikw do wzw cieplnych
warszawskiego systemu ciepowniczego. Obejmuj aktualne zasady stosowania
wymiennikw w w.s.c. oraz zasady doboru wymiennikw do wzw cieplnych.
W warszawskim systemie ciepowniczym najczciej wystpujcym wzem
cieplnym jest wze wymiennikowy szeregowo-rwnolegy dostarczajcy ciepo na
potrzeby centralnego ogrzewania i ciepej wody uytkowej w budownictwie
mieszkaniowym wielorodzinnym.
W obiektach przemysowych oraz uytecznoci publicznej wystpuj wzy
wymiennikowe trzyfunkcyjne dostarczajce dodatkowo ciepo na potrzeby wentylacji (c.t.).
W niektrych obiektach mona spotka wzy jednofunkcyjne dostarczajce ciepo tylko
na potrzeby centralnego ogrzewania, tylko na potrzeby wentylacji (c.t.) lub tylko na
potrzeby ciepej wody.
Ciepo na potrzeby ciepej wody uytkowej dostarczane jest na og w
dwustopniowych
ukadach
szeregowo-rwnolegych.
W
wzach
o
maym
zapotrzebowaniu ciepa dla c.w. (poniej 75 kW) lub maym udziale mocy cieplnej na c.w.
(poniej 150 kW i stosunku mocy Ncomax/Ncwmax > 4) dopuszcza si przygotowanie c.w.u w
sposb rwnolegy.
Wystpuje rwnie zrnicowanie wzw cieplnych od strony przygotowania ciepej
wody uytkowej. SPEC zaleca stosowanie ukadu bezzasobnikowego z pomp
cyrkulacyjn i dodatkowym, krtkim obiegiem cyrkulacyjnym (tzw. spink). Na yczenie
uytkownika dopuszcza si stosowanie ukadu przygotowania ciepej wody uytkowej z
zasobnikiem ciepa i z zespoem pomp adujco-cyrkulacyjnych. Ukad ten ma jednak
powan wad. Bardzo trudno jest zrwnoway hydraulicznie oba obiegi, tak by
zapewni warunki do waciwego adowania i rozadowania zasobnika. Dlatego te, w
przypadku zastosowania zasobnika zalecane jest stosowanie ukadw z rozdzielonym
adowaniem i cyrkulacj (dwa zespoy pompowe). Ukady z zasobnikiem ciepa mog by
stosowane w wzach warszawskiego systemu ciepowniczego jako rozwizania
indywidualnie uzgadniane z dostawc ciepa. Wymagane jest przy tym okrelenie
sposobu przewidywanej dezynfekcji zasobnika poza sezonem grzewczym tj w okresie,
gdy temperatura wody sieciowej nie pozwala na jej wykonanie przy wykorzystaniu m.s.c.
2. Zasady stosowania wymiennikw ciepa w w.s.c.

Efektywna praca wymiennikw ciepa w wzach cieplnych uzaleniona jest od wielu
czynnikw takich jak:
str. 30 z 51
- wasnoci cieplne i hydrauliczne wymiennikw

- konstrukcja i zastosowane materiay,
- dopuszczalne parametry robocze,
- wasnoci eksploatacyjne oraz ywotno wymiennika,
- ograniczenia wynikajce ze wsppracy wymiennika z instalacj.
Analiza tych czynnikw oraz kosztw zakupu i kosztw eksploatacji wymiennikw
ksztatuje zasady stosowania wymiennikw w wzach cieplnych. Wymagania jakie musz
spenia wymienniki aby mogy by zastosowane w wzach cieplnych w.s.c. okrelone s
w Wymaganiach technicznych dla pytowych wymiennikw ciepa dla ciepownictwa oraz
w Wymaganiach technicznych dla paszczowo-rurowych wymiennikw ciepa dla
ciepownictwa. Spord dostpnych wymiennikw ciepa wymagania te speniaj
wymienniki typu JAD oraz wikszo wymiennikw pytowych.
Obecnie produkowane s cztery typoszeregi paszczowo-rurowych, spiralnych
wymiennikw typu JAD (JAD, JAD X, JAD XK i JAD K). Kady typoszereg zawiera kilka
wielkoci wymiennikw o rnych gabarytach i rnych powierzchniach wymiany ciepa.
Symbol X w nazwie wymiennika oznacza inne usytuowanie krcw przyczeniowych
wymiennika, natomiast symbol K oznacza, e wownica grzejna wymiennika wykonana
jest z tzw. rurek karbowanych (lepsze wasnoci cieplne). W wzach w.s.c. stosowane s
gwnie dwa typoszeregi JAD i JAD X o nastpujcych wielkociach: JAD 3.18, JAD 5.36,
JAD 6.50, oraz JAD X 2.11, JAD X 3.18, JAD X 5.38, JAD X 6.50, JAD X 9.88. Jeli
warunki pozwalaj mona rwnie stosowa wymienniki JAD X 12.114 o wikszej
wysokoci od pozostaych.
Wymienniki pytowe produkowane s w dwch wersjach: jako skrcane
(uszczelkowe) lub jako lutowane. Obie wersje wymiennikw pytowych stosowane s w
ciepownictwie. Spord wymiennikw pytowych lutowanych w ciepownictwie stosuje si
gwnie wymienniki lutowane miedzi. Wymienniki pytowe lutowane niklem nie nadaj si
do zastosowania w ciepownictwie ze wzgldu na ma wytrzymao na cinienie a
szczeglnie na wahania cinie. Natomiast wymienniki pytowe lutowane stal
kwasoodporn s odpowiednie lecz s znacznie drosze.
Lepsze wasnoci cieplne wymiennikw pytowych oraz konkurencyjna cena
wymiennikw pytowych lutowanych miedzi w stosunku do wymiennikw JAD sprawia,
e te wymienniki pytowe s coraz czciej wybierane do wzw cieplnych. Jednak nadal
dominujcym typem wymiennikw w wzach warszawskiego systemu ciepowniczego s
wymienniki typu JAD. Analizy techniczno - ekonomiczne wskazuj, e:
W obecnych warunkach ekonomicznych nieopacalne jest stosowanie wymiennikw
pytowych skrcanych w wzach c.o. i c.w. ze wzgldu na wysz cen oraz wysze
koszty eksploatacyjne w porwnaniu do wymiennikw pytowych lutowanych i
wymiennikw typu JAD. Ewentualne zastosowanie wymiennikw pytowych skrcanych
powinno by poprzedzone analiz ekonomiczn.
Rne warunki pracy wzw c.o. c.t. i c.w. powoduj, e nie wszystkie wymienniki
mog pracowa w tych wzach. Ograniczenia te wynikaj z zakresw mocy
str. 31 z 51
wymiennikw, parametrw pracy wzw i instalacji, gabarytw i masy wymiennikw oraz

materiaw uytych w wymiennikach i w instalacjach. To ostatnie ograniczenie dotyczy
wymiennikw pytowych lutowanych miedzi oraz instalacji ciepej wody ocynkowanych.
Dane literaturowe, wyniki bada oraz dowiadczenia eksploatacyjne wskazuj, e:
Zastosowanie wymiennikw pytowych lutowanych miedzi w instalacjach
wykonanych z rur stalowych ocynkowanych, szczeglnie w kontakcie z wod agresywn
korozyjnie, powoduje zagroenie powstania korozji elektrochemicznej oraz uszkodzenia
instalacji c.w. i wymiennika ciepa.
W pewnych warunkach mona zmniejszy to zagroenie stosujc ochron
elektrochemiczn, jednak generalnie zaleca si nie stosowa tych wymiennikw w
instalacjach wykonanych z rur ocynkowanych. Natomiast wymienniki pytowe lutowane
stal kwasoodporn, czyli tym samym materiaem, z ktrego wykonane s pyty mog by
stosowane we wszystkich instalacjach. Wymienniki takie nie powinny mie adnych
przeciwwskaza zastosowania w ciepownictwie, jednak typoszereg ich jest na razie
niewielki a cena znacznie wysza od ceny wymiennikw lutowanych miedzi.
2.1 Wymienniki c.w.

2.1.1. W przypadku instalacji c.w. wykonanej z rur innych ni stalowe ocynkowane mog
by stosowane wymienniki typu JAD (zalecane JAD lub JADX) oraz wymienniki pytowe
(zalecane lutowane miedzi). W zalenoci od wartoci maksymalnej mocy cieplnej na
c.w. mog to by rwnolegle wczone do w.s.c. wymienniki jednostopniowe gdy Ncwmax
75 kW lub 75 kW < Ncwmax 150 kW i Nco/Ncwmax 4 oraz szeregowo-rwnolege
ukady dwustopniowe, gdy 75 kW < Ncwmax 150 kW i Nco/Ncwmax < 4 lub Ncwmax >
150 kW.
W wzach c.w. dwustopniowych zaleca si stosowa wymienniki pytowe lutowane
w wersji z szecioma krcami (dwa stopnie w jednym wymienniku). W wzach
rwnolegych jednostopniowych o mocy Ncwmax > 50 kW nie powinny by stosowane
wymienniki typu JAD
2.1.2. W przypadku instalacji c.w. wykonanej z rur stalowych ocynkowanych nie
naley stosowa wymiennikw pytowych lutowanych miedzi, mog by stosowane
wymienniki typu JAD wg takich samych zasad jak dla innych materiaw instalacji,
wymienniki pytowe lutowane stal kwasoodporn lub wymienniki pytowe skrcane.
Wybr typu wymiennikw c.w. w takich instalacjach (JAD, pytowy skrcany lub
pytowy lutowany stal kwasoodporn) powinien by uzasadniony analiz ekonomiczn.
W przypadku, gdy zastosowanie wymiennikw pytowych skrcanych lub wymiennikw
pytowych lutowanych stal kwasoodporn jest uzasadnione ekonomicznie mona
zastosowa w wle c.w. ten typ wymiennikw niezalenie od mocy wza. Naley dy
do najbardziej ekonomicznych rozwiza odnonie typu i iloci wymiennikw
zastosowanych w wle.
str. 32 z 51
2.2. Wymienniki c.o.

2.2.1. W wzach c.o. mog by stosowane wymienniki typu JAD (zalecane JAD X)
lub wymienniki pytowe (zalecane lutowane miedzi).
2.2.2. Wymienniki typu JAD X mona stosowa w wzach c.o. o obliczeniowych
mocach cieplnych Ncomax 40 kW i obliczeniowych rnicach temperatury w instalacji c.o.
t<30C (t=15C, 20C lub 25C). W przypadku instalacji c.o. o duych rnicach
temperatury t 30C (t=30C lub 35C) naley stosowa wymienniki JAD XK lub
szeregowe zestawy wymiennikw JAD X poniewa przy takich parametrach instalacji
pojedyncze wymienniki JAD oraz JAD X uzyskuj zbyt mae moce cieplne. Zakres mocy
cieplnej wymiennikw zaley od parametrw instalacji c.o. i zosta okrelony w
wytycznych doboru dla pojedynczych wymiennikw JAD, JAD X, JAD XK i stosowanych
parametrw instalacji. W wzach c.o. mog by stosowane wymienniki JAD X oraz
JAD XK o wielkociach od 2.11 do 9.88. oraz warunkowo 12.114 ( tylko w
pomieszczeniach wza o wikszej wysokoci min. 2,5 m).
Ze wzgldu na koszty wykonania i eksploatacji wzw cieplnych, naley dy do
zastosowania jak najmniejszej iloci wymiennikw w wle. Zastosowanie rwnolegej
baterii wymiennikw typu JAD moe by uzasadnione ze wzgldu na warunki
hydrauliczne (dopuszczalne spadki cinienia 30 kPa po stronie instalacyjnej c.o., 50 kPa
po stronie sieciowej) lub konieczno uzyskania wikszej mocy cieplnej.
2.2.3. Szeregowe zestawy wymiennikw typu JAD mog by stosowane w celu
uzyskania wikszego podgrzewu wody instalacyjnej, lub wikszego schodzenia wody
sieciowej (stare instalacje o wysokich temperaturach zasilania). Wwczas dopuszczalny
spadek cinienia po stronie instalacyjnej dla dwch wymiennikw poczonych szeregowo
moe by zwikszony do 40 kPa. W takich przypadkach alternatywnym rozwizaniem
moe by zastosowanie wymiennika pytowego lub wymiennika JAD XK.
2.2.4. Wymienniki pytowe mona stosowa w wzach c.o. o dowolnych mocach i
dowolnych parametrach instalacji. Maksymalna moc wymiennika pytowego lutowanego
nie powinna przekracza 1 MW. W wzach c.o. o mocach cieplnych powyej 1 MW nie
zaleca si stosowa wicej ni trzy wymienniki pytowe w jednym wle c.o. W wzach
c.o. o mocach cieplnych powyej 3 MW dopuszcza si zastosowanie wymiennikw
pytowych skrcanych. Wielko wymiennika zaley od mocy cieplnej oraz parametrw
instalacji c.o. i jest ustalana w procesie doboru. Naley dy do najbardziej
ekonomicznych rozwiza odnonie typu i iloci wymiennikw zastosowanych w wle.
3. Zasady doboru wymiennikw ciepa typu JAD i pytowych.

Wymienniki ciepa dobiera si do wzw cieplnych dla najbardziej niekorzystnych
warunkw pracy. Dla wzw c.o. i c.t. s to tzw. warunki obliczeniowe czyli wystpujce
przy obliczeniowej temperaturze zewntrznej (dla Warszawy -20C). W tych warunkach
okrela si te obliczeniowe zapotrzebowanie ciepa na c.o. Nco tzn. maksymaln moc
ciepln niezbdn na pokrycie strat przenikania ciepa oraz strat wentylacyjnych i
utrzymanie normatywnej temperatury wewntrznej w ogrzewanych pomieszczeniach. Z
str. 33 z 51
kolei najbardziej niekorzystne warunki pracy dla wzw c.w. wystpuj w szczycie
rozbiorw ciepej wody w okresie przejciowym gdy funkcjonuje jeszcze ogrzewanie a
temperatura wody sieciowej osiga minimalne wartoci. Jako szczytowe zapotrzebowanie
ciepa na c.w. przyjmuje si maksymaln godzinow moc ciepln niezbdn do
podgrzania ciepej wody do normatywnej temperatury w okresie godziny najwikszego jej
poboru. Maksymalna godzinowa moc na c.w. Ncw max jest na og wiksza 23 razy od
mocy redniodobowej na c.w. Ncw sr. Okrela to tzw. wspczynnik nierwnomiernoci
rozbioru ciepej wody zaleny od liczby mieszkacw zaopatrywanych w c.w. z jednego
wza.
Dobr wymiennika do wza polega na okreleniu odpowiedniej wielkoci
wymiennika zapewniajcego przekazanie wymaganej mocy cieplnej do instalacji c.o., c.t.
lub c.w. w zdefiniowanych powyej warunkach obliczeniowych. Aby przystpi do doboru
wymiennikw naley okreli nastpujce parametry dla warunkw obliczeniowych:
- wymagan maksymaln moc ciepln,
- natenie przepywu czynnika grzejnego,
- natenie przepywu czynnika ogrzewanego,
- temperatur czynnika grzejnego na zasilaniu i powrocie z wymiennika,
- temperatur czynnika ogrzewanego na zasilaniu i powrocie z wymiennika,
- dopuszczalny spadek cinienia po stronie grzejnej wymiennika,
- dopuszczalny spadek cinienia po stronie ogrzewanej wymiennika,
- przewymiarowanie wymiennika ciepa lub dopuszczalny opr cieplny osadw.
Doboru dokonujemy z typoszeregw wymiennikw dopuszczonych do stosowania w
ciepownictwie.
3.1. Zasady doboru wymiennikw typu JAD.

Wymienniki typu JAD (JAD, JAD X, JAD XK) mog by stosowane w wzach c.o.,
c.t. i c.w. Charakterystyki cieplne i hydrauliczne wymiennikw typu JAD na og nie s
podawane przez producentw wymiennikw. W zwizku z tym nie przeprowadza si
obecnie klasycznych oblicze cieplnych i hydraulicznych w celu doboru tych wymiennikw
do wza.
Dobr wymiennikw typu JAD przeprowadzany jest na og przy pomocy firmowych
programw doboru oferowanych przez producentw tych wymiennikw (np. program
CAIRO). Przy doborze wymiennikw typu JAD naley wykorzysta zalenoci zawarte w
niniejszych wytycznych projektowania wzw, cz 1 rozdzia 5.2. Dobr wymiennikw
typu JAD do wzw c.o. i c.w. naley przeprowadza z uwzgldnieniem nastpujcych
zaoe:
- dobr wymiennika c.o. naley przeprowadzi dla warunkw obliczeniowych z
uwzgldnieniem 10 % przewymiarowania wymiennika nie stosujc innych
wspczynnikw majcych wpyw na zwikszenie wymiennika,
str. 34 z 51
- temperatura wody sieciowej na wejciu do wymiennika c.o. w warunkach

obliczeniowych, Tz = 119C,
- temperatura wody sieciowej na wyjciu do wymiennika c.o. w warunkach
obliczeniowych wysza nie wicej ni o 10C od projektowej temperatury powrotu
z instalacji c.o.
- temperatury wody instalacyjnej zgodne z projektowymi parametrami instalacji c.o.,
- maksymalne spadek cinienia na wymienniku c.o. po uwzgldnieniu 10 %
przewymiarowania nie powinien przekroczy: po stronie wody instalacyjnej 30 kPa,
po stronie wody sieciowej 50 kPa,
- dobr wymiennika c.w. naley przeprowadzi dla warunkw maksymalnego
godzinowego rozbioru ciepej wody bez uwzgldnienia przewymiarowania
wymiennika,
- temperatura wody sieciowej na wejciu do wymiennika c.w. w warunkach doboru,
Tz = 73C,
- temperatura wody sieciowej na wyjciu z jednostopniowego ukadu c.w. w
warunkach doboru Tp 43C,
- temperatura wody sieciowej na wyjciu z dwustopniowego ukadu c.w. w
warunkach doboru Tp 27C,
- temperatura wody wodocigowej 5C, temperatura ciepej wody 60C,
- maksymalny spadek cinienia na wymiennikach c.w. w ukadzie jednostopniowym
oraz dwustopniowym naley przyjmowa: po stronie wody instalacyjnej 50 kPa, po
stronie wody sieciowej 50 kPa.
Dla celw dokonania wstpnego doboru wymiennikw typu JAD do c.o. i c.w.
opracowano pomocnicze tabele wydajnoci tych wymiennikw dla rnych parametrw
instalacji. Poniej zamieszczono tabele przedstawiajce zakresy mocy cieplnych
wymiennikw typu JAD dla rnych parametrw instalacji c.o. (tabela 2) oraz dla
dwustopniowych szeregowo-rwnolegych i jednostopniowych rwnolegych ukadw c.w.
(tabela 1). Moce cieplne podane w tabeli 1 okrelono przy zaoeniu, e w
dwustopniowym szeregowo-rwnolegym wle c.w. na obu stopniach podgrzewu ciepej
wody znajduje si po jednym wymienniku JAD lub JAD X tej samej wielkoci, natomiast
ukad rwnolegy jednostopniowy wyposaony jest w pojedynczy wymiennik. W tabeli 2
przedstawiono zakresy mocy cieplnej wymiennikw JAD, JAD X, JAD XK dla rnych
parametrw instalacji c.o. Puste pola w tabeli 2 oznaczaj nieefektywn prac
wymiennikw przy danych parametrach instalacji.
Ze wzgldu na koszty wykonania i eksploatacji wzw cieplnych, przy doborze
wymiennikw naley kierowa si zasad uycia jak najmniejszej iloci wymiennikw w
wle.
str. 35 z 51
Tabela 1. Zakresy mocy wymiennikw typu JAD dla c.w., Tz=73C, (dla ukadw 2stopniowych Nco/Ncwmax 2).
Wielko
wymiennika
JAD lub JAD X
2.11
3.18
5.38
6.50
9.88
Zakres mocy Ncwmax

wymiennika w ukadzie
jednostopniowym
[kW]
20
2050 [typ K]
nie zaleca si
jw.
jw.
str. 36 z 51
Zakres mocy Ncwmax w ukadzie

dwustopniowym (po jednym
wymienniku na stopniu)
[kW]
2040
40110
110160
160280
280440
Tabela 2. Zakresy mocy cieplnej wymiennikw paszczowo-rurowych typu JAD, JAD X, JAD XK w kW przy Tz=119C dla rnych
parametrw instalacji c.o. przy zaoeniu 10 % przewymiarowania. Przyjte ograniczenia: dopuszczalne opory hydrauliczne wymiennika
pi 30 kPa i ps 50 kPa, rnica temperatur wody sieciowej i instalacyjnej na zimnym kocu wymiennika 10C.
Parametry
instalacji
c.o
JAD
JAD
X
JAD
XK
3/18
5/36
6/50
2/11
3/18
5/38
6/50
9/88
12/114
2/11
3/18
5/38
6/50
9/88
12/114
95/65
4060
90/65
85/65
95/60
90/60
85/60
80/60
75/60
85/55
80/55
75/55
70/55
80/50
75/50
70/50
50100
50150
50110
50130
50130
50120
50130
50130
50120
50140
100140
150240
110160
130240
130250
120170
130260
130250
120180
140270
140200
240360
160220
240360
250310
170240
260370
250310
180250
270380
4050
4090
4050
4080
4060
4050
4080
4060
4050
4080
50100
90170
50110
80180
60130
60120
80180
60130
50120
80180
100170
170270
110180
180300
130250
120180
180310
130250
120200
180320
170220
270380
180230
300400
250310
180250
310410
250310
200250
320420
220400
380620
230460
400620
310630
250500
410680
310630
250520
420710
400900
620780
460980
620790
630750
500980
680790
630750
520990
710790
4070
4070
4080
4070
4080
4070
4080
4070
4050
4060
4060
4070
6090
70110
70110
5080
60120
80120
70120
60110
80130
70130
70130
80150
70150
90180
110290
110260
80150
120260
120310
120260
110290
130300
130250
130340
150300
150260
180240
290340
260300
150200 260300
310380
260310
290350
300380
250310
340390
300390
260310
240400
340500
300550
200280 300480
380580
310600
350550
380600
310640
390600
390680
310710
400480
500600
550600
280650 480550
580660
600680
550600
600730
660750
600670
680800
710790
W tabeli 2 nie podano zakresw mocy cieplnej wymiennikw JAD i JAD X dla instalacji o t=30C i t=35C oraz wymiennikw JAD XK
dla instalacji o t=15C ze wzgldu na mae moce cieplne lub trudnoci z uzyskaniem wymaganych parametrw.
Zakresy mocy cieplnej zale od charakterystyk cieplnych i hydraulicznych wymiennikw oraz od tego, ktre z przyjtych ogranicze
limituje maksymaln moc ciepln przy danych parametrach instalacji.
W przypadku instalacji o parametrach 95/70C i 90/70C do doboru wymiennikw mona stosowa wartoci mocy okrelone w tabeli
odpowiednio dla parametrw 90/65C i 85/65C.
str. 37 z 51
3.2. Zasady doboru wymiennikw pytowych.

Konstrukcja pytowych wymiennikw ciepa pozwala na znacznie dokadniejszy ich
dobr ni wymiennikw typu JAD. Wymienniki pytowe skrcane (uszczelkowe) s
dobierane z dokadnoci do jednej pyty. W przypadku wymiennikw pytowych
lutowanych producenci stosuj na og typoszeregi stopniowane co dziesi pyt. Obnia
to dokadno doboru lecz pozwala na unifikacj procesu produkcji, uatwia
magazynowanie oraz skraca terminy dostaw. Istnieje oczywicie moliwo doboru i
zamwienia wymiennika lutowanego z dowoln iloci pyt ale wie si to z wysz cen
i duszym terminem dostawy.
Do wzw c.o. dobiera si na og jeden wymiennik pytowy. W przypadku duych
wzw mog by zastosowane dwie lub trzy jednostki w zestawie rwnolegym w celu
rezerwowania mocy na wypadek awarii wymiennika (moc wza rozdzielona na dwa lub
trzy wymienniki).
Wymienniki pytowe s dobierane rwnie do wzw c.w. zarwno
jednostopniowych jak i dwustopniowych. W wzach jednostopniowych z powodzeniem
realizuj duy podgrzew wody wodocigowej oraz gbokie schodzenie wody sieciowej.
Natomiast w przypadku wzw c.w. dwustopniowych konstrukcja wymiennikw pytowych
pozwala na zastosowanie jednego wymiennika zawierajcego dwa stopnie podgrzewu.
Dotyczy to zarwno wymiennikw pytowych skrcanych jak i lutowanych. Rozwizanie
takie pozwala obniy cen zestawu wymiennikw c.w. a take zmniejsza koszty
eksploatacyjne.
Niektrzy producenci wymiennikw pytowych dysponuj szerokim typoszeregiem
pyt o rnej geometrii i rnych charakterystykach. Pozwala to na zmontowanie bardzo
duej iloci wymiennikw o rnych charakterystykach. Firmowe programy doboru
pozwalaj dobiera wymienniki pytowe w duym zakresie parametrw i o rnej
konfiguracji pyt.
Poniewa charakterystyki cieplne i hydrauliczne wymiennikw pytowych nie s
publikowane przez producentw (by moe ze wzgldu na du ich rnorodno)
pozostaje jedynie moliwo korzystania z firmowych programw doboru. Programy
doboru podaj na og kilka wariantw wymiennikw speniajcych dane parametry.
Rni si one wielkoci i iloci pyt, konfiguracj ich ustawienia, przewymiarowaniem,
wspczynnikami przenikania ciepa, stopniem wykorzystania dopuszczalnych oporw
przepywu oraz cen (tego parametru programy doboru na og nie podaj). Spord
wymiennikw speniajcych warunki doboru naley dokona wyboru kierujc si np.
wielkoci pyt lub przewymiarowaniem, ewentualnie cen uzyskan od producenta lub
dystrybutora wymiennikw. Warunki dla doboru wymiennikw pytowych naley okrela
wg zasad przedstawionych poniej w pkt. 3.3. 3.6. niniejszych wytycznych.
str. 38 z 51
3.3. Warunki dla doboru wymiennikw pytowych do wzw c.o. i c.t.:

Wymiennik c.o. naley dobiera na warunki obliczeniowe. Podstawow dan do
doboru wymiennika c.o. (c.t.) jest maksymalne zapotrzebowanie ciepa na ogrzewanie
Nco. Poniej przedstawiono warunki, jakie naley przyj do doboru wymiennikw c.o. i
c.t.:
- temperatura wody sieciowej na wejciu do wymiennika Tz=119C,
- rnica temperatur czynnikw na zimniejszym kocu wymiennika nie wiksza ni
5C
- temperatury wody instalacyjnej zgodne z danymi projektowymi,
- dobr
wymiennika
naley
przeprowadzi
z
uwzgldnieniem
10 %
przewymiarowania wymiennika nie stosujc innych wspczynnikw majcych
wpyw na zwikszenie wymiennika,
- maksymalna prdko wody w krcach wymiennika po stronie wody instalacyjnej
nie moe przekroczy wartoci 3,5 m/s.
- maksymalne opory hydrauliczne wymiennika
przewymiarowania nie mog przekroczy wartoci:
po stronie wody instalacyjnej
30 kPa
po stronie wody sieciowej
50 kPa
po
uwzgldnieniu
10 %
- natenie przepywu wody sieciowej wg zalenoci:
Gs
N co
c p Tco
kg/s
- natenie przepywu wody instalacyjnej wg zalenoci:
Gi
N co
c p t co
kg/s
gdzie:
Nco - zapotrzebowanie mocy cieplnej dla c.o. (c.t.) w warunkach obliczeniowych, kW,
Tco - obliczeniowa rnica temperatur wody sieciowej w wymienniku c.o. (c.t.):
Tco
Tz
(t po
t ) C
Tz - temperatura wody sieciowej na wejciu do wymiennika c.o. (c.t.) w warunkach

obliczeniowych, Tz=119C,
t rnica pomidzy temperatur wody sieciowej na wyjciu z wymiennika c.o. i
temperatur na powrocie z instalacji c.o., dla wymiennikw pytowych t5C,
tco - obliczeniowa rnica temperatur wody instalacyjnej w wymienniku c.o. (c.t.):
t co
t zo
t po
tzo - obliczeniowa temperatura zasilania instalacji c.o.(c.t.),
str. 39 z 51
tpo - obliczeniowa temperatura powrotu z instalacji c.o.(c.t.)

cp - ciepo waciwe wody, kJ/kg K
3.4. Warunki dla doboru wymiennikw pytowych do dwustopniowych wzw

ciepej wody.
Wymienniki c.w. naley dobiera na warunki okresu przejciowego i maksymalny
godzinowy rozbir ciepej wody. Podstawow dan do doboru wymiennikw c.w. jest
maksymalne zapotrzebowanie ciepa na ciep wod Ncwmax. Dobr wymiennikw do
dwustopniowych wzw ciepej wody naley rozpocz od doboru wymiennika I stopnia
c.w. Poniej przedstawiono warunki, jakie naley przyj do doboru wymiennikw c.w.:
Parametry do doboru wymiennika I stopnia podgrzewu c.w.:
- temperatura wody sieciowej przed I stopniem
46C
- temperatura wody instalacyjnej przed I stopniem
5C
- przewymiarowanie wymiennika
0%
- moc cieplna I stopnia podgrzewu:

I
Ncw
1,05 B Ncw max
kW
- natenie przepywu wody sieciowej przez wymiennik I stopnia wg zalenoci:
G sI
I
N cw
c p TI
kg/s

I
G cw
N cw max
c p t cw
kg/s
- maksymalny spadek cinienia na I stopniu:

woda sieciowa
35 kPa
woda instalacyjna
20 kPa
Dobr wymiennika naley przeprowadzi z jak najmniejszym przewymiarowaniem

wymiennika nie stosujc innych wspczynnikw majcych wpyw na zwikszenie
wymiennika.
Parametry do doboru wymiennika II stopnia podgrzewu c.w.:
- temperatura wody sieciowej przed II stopniem
73C
- temperatura wody sieciowej za II stopniem
49C
- temperatura ciepej wody za II stopniem
60C
0%
- moc cieplna II stopnia podgrzewu:

II
Ncw
B Ncw max
kW
str. 40 z 51
Naley przyj warto wspczynnika B ustalon przy obliczaniu I stopnia c.w.

- natenie przepywu wody sieciowej wg zalenoci:
B N cw max
c p TII
GsII
kg/s
- natenie przepywu w cyrkulacji ciepej wody (cznie ze spink cyrkulacyjn w

wle) powinno wynosi 0,4GIcw,
II
Gcw
I
1,4 Gcw
kg/s
- temperatur wody instalacyjnej przed II stopniem naley okreli z zalenoci:
t II
t cw
II
N cw
C
II
c p G cw
- maksymalny spadek cinienia na II stopniu:

woda sieciowa
25 kPa
woda instalacyjna
40 kPa
Dobr wymiennika naley przeprowadzi z jak najmniejszym przewymiarowaniem

wymiennika nie stosujc innych wspczynnikw majcych wpyw na zwikszenie
wymiennika.
Wykaz oznacze:
Nco maksymalne, obliczeniowe zapotrzebowanie mocy cieplnej dla c.o, kW,
Ncw max maksymalne, godzinowe zapotrzebowanie mocy cieplnej dla c.w., kW,
wody, okrelony przy doborze wymiennika I stopnia, naley przyj B=0,45 0,55
TI rnica temperatur wody sieciowej na I stopniu przy maksymalnym rozbiorze
c.w. w okresie przejciowym TI 21C,
TII rnica temperatur wody sieciowej na II stopniu przy maksymalnym rozbiorze
c.w. w okresie przejciowym TII = 24C,
tcw - temperatura ciepej wody za wymiennikiem II stopnia, tcw = 60C,
tzw - temperatura zimnej wody przed wymiennikiem I stopnia, tzw = 5C,
tcw rnica temperatur ciepej i zimnej wody, naley przyj tcw = tcw tzw = 55C,
cp ciepo waciwe wody, kJ/kg K
Wymienniki ciepa dla c.w. powinny zapewnia uzyskanie temperatury ciepej wody
60 C w warunkach ich doboru.
o
str. 41 z 51
3.5. Warunki doboru wymiennikw pytowych do jednostopniowych rwnolegych

wzw c.w.
W wle cieplnym z jednostopniowym podgrzewem ciepej wody wymiennik c.w.
wczony jest rwnolegle w stosunku do wymiennika c.o. Cyrkulacja ciepej wody musi
by wwczas wczona do zasilania wymiennika wod wodocigow i podwysza
temperatur wody instalacyjnej zasilajcej wymiennik c.w. do ok. 19 C. Wymiennik c.w.
naley dobiera na warunki okresu przejciowego i maksymalny godzinowy rozbir ciepej
wody. Podstawow dan do doboru wymiennika c.w. jest maksymalne zapotrzebowanie
ciepa na ciep wod Ncwmax.
Parametry do doboru jednostopniowego wymiennika c.w.:
- temperatura wody sieciowej przed wymiennikiem
73 C
- temperatura wody instalacyjnej przed wymiennikiem
19 C
- temperatura ciepej wody
60C
0%
- moc cieplna wymiennika ciepej wody (z uwzgldnieniem strat ciepa w cyrkulacji):
Ncw 1,05 Ncw max

- maksymalne natenie przepywu
jednostopniowy c.w. wg zalenoci:
Gs
wody
1,05 N cw max
c p Tcw
kW
sieciowej
przez
wymiennik
kg/s
- natenie przepywu w cyrkulacji ciepej wody (cznie ze spink cyrkulacyjn) w

wle jednostopniowym c.w. powinno wynosi 0,4Gcwmax,
- natenie przepywu wody instalacyjnej przez wymiennik jednostopniowy c.w. (z
uwzgldnieniem cyrkulacji c.w.):
Gcw
1,4 Gcw max
kg/s
gdzie:
Gcw max - natenie przepywu ciepej wody w szczycie rozbioru wg zalenoci:
N cw max
c p t cw
G cw max
kg/s
tcw - rnica temperatur ciepej i zimnej wody, naley przyjmowa tcw = 55C,
Tcw - rnica temperatur wody sieciowej na wymienniku c.w. przy
maksymalnym rozbiorze c.w. w okresie lata, dla wymiennikw c.w.
pytowych jednostopniowych Tcw = 46C,
cp - ciepo waciwe wody, kJ/kg K,
- maksymalny spadek cinienia na jednostopniowym wymienniku c.w.:
woda sieciowa
40 kPa
str. 42 z 51
woda instalacyjna
40 kPa
Wymiennik ciepa dla c.w. powinien zapewnia uzyskanie temperatury ciepej wody
60C w warunkach doboru. Dobr wymiennika c.w. do wza rwnolegego nie wymaga
sprawdzenia w warunkach letnich.
str. 43 z 51
Zacznik 2
Zasady doboru ciepomierzy do wzw cieplnych
1. W wzach cieplnych zaleca si stosowanie ciepomierzy z ultradwikowym
przetwornikiem przepywu z opcj zdalnego odczytu.
2. W celu doboru ciepomierza naley okreli:
-obliczeniowe natenie przepywu
ogrzewczym GSZ,
wody sieciowej
dla
wza
w sezonie
- obliczeniowe natenie przepywu wody sieciowej dla wza w okresie letnim GSL,
3. Dopuszczalne cinienie robocze przetwornika przepywu 1,6 MPa.
4. Dopuszczalna temperatura robocza Tr przetwornika przepywu musi spenia
warunek:
Tr
110 C gdy pomiar przepywu odbywa si na powrocie z wza,
Tr
124 C gdy pomiar przepywu odbywa si na zasilaniu wza.
5. Dobr ciepomierza naley przeprowadzi posugujc si najwikszym

obliczeniowym nateniem przepywu wody sieciowej dla wza w cigu roku GS (wiksza
z wartoci GSZ, GSL).
6. Zakres pomiarowy przetwornika przepywu naley dobra do wartoci natenia
przepywu wody sieciowej przyjtej do doboru ciepomierza GS posugujc si
zalenoci:
0,5qp < Gs < 0,9qp
gdzie: qp grna granica zakresu pomiarowego przetwornika przepywu (przepyw
nominalny).
7. W przypadku duej rnicy pomidzy obliczeniowym nateniem przepywu wody
sieciowej dla wza w sezonie ogrzewczym GSZ i w okresie letnim GSL tj. gdy:
GSL < 0,12GSZ
naley dobra do wza dwa ciepomierze: jeden na warunki obliczeniowe sezonu
ogrzewczego, drugi na warunki obliczeniowe dla lata. Wze cieplny o takim stosunku
obliczeniowych nate przepyww (GSL/GSZ < 0,12) powinien by typu rwnolegego.
Jeeli wze jest typu rwnolegego przetwornik przepywu dla okresu letniego
powinien by zamontowany w gazi c.w. a przetwornik dla przepywu zimowego w gazi
c.o. Pomiar ciepa na c.o. i c.w. bdzie wwczas sum wskaza obu ciepomierzy.
W przypadku gdy wze jest typu szeregowo-rwnolegego przetwornik przepywu
dla okresu letniego powinien by zamontowany na obejciu przetwornika przepywu
zimowego. Odcinanie i zaczanie odpowiedniego przetwornika powinno odbywa si
wwczas rwnoczenie z przeczaniem wza na prac letni i zimow. Pomiar ciepa na
str. 44 z 51
c.o. i c.w. w sezonie ogrzewczym realizowany bdzie wedug wskaza ciepomierza

dobranego na warunki obliczeniowe sezonu ogrzewczego a w okresie letnim wedug
wskaza ciepomierza dobranego na warunki obliczeniowe dla lata.
str. 45 z 51
Zacznik 3
Schematy wzw cieplnych zalecane w Veolia Energia Warszawa S.A.
1. Schemat wza cieplnego c.o. dla budynkw mieszkalnych (wersja z pen
automatyk).
2. Schemat wza cieplnego dwufunkcyjnego c.o. i c.w. dla budynkw mieszkalnych
(wersja z regulatorem temperatury c.w. bezporedniego dziaania).
3. Schemat wza cieplnego dwufunkcyjnego c.o. i c.w. dla budynkw mieszkalnych
(wersja z pen automatyk).
4. Schemat wza trzyfunkcyjnego c.o., c.w. i c.t. dla budynkw mieszkalnych
(wersja z pen automatyk).
Uwaga : schematy wzw dla budynkw niemieszkalnych analogiczne, ale bez
podlicznikw ciepa
str. 46 z 51
str. 47 z 51
str. 48 z 51
str. 49 z 51
str. 50 z 51
str. 51 z 51

Wytyczne Proj Wezlow CZ 1 Ak 12.2013

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Wytyczne Proj Wezlow CZ 1 Ak 12.2013

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

Wydzia Zarzdzania Systemem Ciepowniczym

WYTYCZNE PROJEKTOWANIA WZW CIEPLNYCH

mgr in. Andrzej Klayski

Z-ca Dyrektora ds. Technologii

Warszawa, stycze 2015 r.

Wytyczne projektowania wzw cieplnych cz 1

Wytyczne projektowania wzw cieplnych cz 1

1. Zakres stosowania wytycznych.

2. Oglne zaoenia techniczne do projektu wza cieplnego.

Wytyczne projektowania wzw cieplnych cz 1

ogrzewania, ciepa technologicznego i ciepej wody zasilanych z wzw indywidualnych

Wytyczne projektowania wzw cieplnych cz 1

3. Wymagania projektowe oglne.

Wytyczne projektowania wzw cieplnych cz 1

4. Wymagania projektowe szczegowe.

- minimalna odlego urzdze od wza podczeniowego 1,0 m;

Wytyczne projektowania wzw cieplnych cz 1

- minimalna odlego midzy zestawami pomp oraz od boku pompy do ciany

w ktrej mona zastosowa

- minimalna odlego midzy odmulaczem a innymi urzdzeniami wza 0,7 m;

4.1.11. W pomieszczeniu wza naley przewidzie miejsce na lokalizacj sprztu

Wytyczne projektowania wzw cieplnych cz 1

Wytyczne projektowania wzw cieplnych cz 1

4.3.5. Wymienniki ciepa o masie wasnej powyej 20 kg powinny zosta

Wymiennik paszczowo - rurowy

Tabela 4.4.2. Zasady stosowania wymiennikw w dwustopniowych ukadach c.w.

Wymienniki paszczowo rurowe lub wymiennik pytowy

W przypadku stosowania wymiennikw pytowych w wzach c.w. dwustopniowych

Wytyczne projektowania wzw cieplnych cz 1

4.4.3. Dopuszcza si wykorzystanie wody sieciowej powrotnej z wymiennika c.t. na I

Instalacje c.o. (tco 30C)

Wymiennik pytowy lutowany

Wymiennik pytowy lutowany

Wymienniki pytowe lutowane

Wymienniki pytowe lutowane

Wytyczne projektowania wzw cieplnych cz 1

4.6. Wymienniki c.t.

Wytyczne projektowania wzw cieplnych cz 1

podlicznikami. Podliczniki w budynkach niemieszkalnych mona stosowa tylko na

- krtkotrwae zaczanie pomp c.o. i c.t. w okresie przerwy grzewczej,

Wytyczne projektowania wzw cieplnych cz 1

W przypadku, gdy pompy znajduj si na zasilaniu instalacji wystarczajcy jest filtr

Wytyczne projektowania wzw cieplnych cz 1

4.10.5. Naczynie wzbiorcze naley czy z kolektorem powrotnym lub z

Wytyczne projektowania wzw cieplnych cz 1

4.13. Izolacja cieplna.

Wytyczne projektowania wzw cieplnych cz 1

- w ssiedztwie czujnikw automatycznej regulacji temperatury lub pomiaru ciepa

Wytyczne projektowania wzw cieplnych cz 1

podczenie zespou automatycznego dopustu rozdzielacz powrotny instalacji

Wytyczne projektowania wzw cieplnych cz 1

20 % maksymalnego przepywu w instalacji c.w. (skorygowany na uzyskanie temperatury

4.17. Zabezpieczenie antykorozyjne.

Wytyczne projektowania wzw cieplnych cz 1

obliczenia instalacji owietleniowej, zestawienia materiaw instalacyjnych. Projekt winien

4.19.15. Zasilanie i sterowanie pomp z pynn regulacj prdkoci obrotowej

Wytyczne projektowania wzw cieplnych cz 1

4.19.17. Sterowanie prac dwch pomp z zestawu winno umoliwia:

Wytyczne projektowania wzw cieplnych cz 1

Ncw max [kW]

Wytyczne projektowania wzw cieplnych cz 1

Maksymaln moc ciepln c.w. dla budynkw mieszkalnych okrelon wg powyszej

tpo - obliczeniowa temperatura powrotu z instalacji c.o.,