Stolarz - Suszenie Drewna

w
MINISTERSTWO EDUKACJI
NARODOWEJ
Bogusaw Szumilas
Suszenie drewna
742[01].Z4.01
Poradnik dla ucznia
Wydawca
Instytut Technologii Eksploatacji Pastwowy Instytut Badawczy
Radom 2007
Projekt wspfinansowany ze rodkw Europejskiego Funduszu Spoecznego
Recenzenci:
mgr in. Lidia Staniszewska
mgr in. ukasz Styczyski
Opracowanie redakcyjne:
mgr in. Bogusaw Szumilas
Konsultacja:
mgr Magorzata Sotysiak
Poradnik stanowi obudow dydaktyczn programu jednostki moduowej 742[01].Z4.01

Suszenie drewna, zawartego w moduowym programie nauczania dla zawodu stolarz.
Wydawca
Instytut Technologii EksploatacjiPastwowy Instytut Badawczy, Radom 2007
SPIS TRECI
1.
2.
3.
4.
5.
6.
Wprowadzenie
Wymagania wstpne
Cele ksztacenia
Materia nauczania
4.1. Proces oraz sposoby suszenia drewna
4.1.1. Materia nauczania
4.1.2. Pytania sprawdzajce
4.1.3. wiczenia
4.1.4. Sprawdzian postpw
4.2. Proces naturalnego suszenia drewna
4.2.3. wiczenia
4.3. Typy suszar, przyrzdy pomiarowe i kontrolne oraz obsuga suszarni
komorowej
4.3.3. wiczenia
4.4. Gospodarka materiaami, narzdziami i energi. Bezpieczestwo i higiena
pracy, ochrona przeciwpoarowa oraz ochrona rodowiska
4.4.3. wiczenia
Sprawdzian osigni
Literatura
3
5
6
7
7
7
17
17
18
19
19
31
31
32
33
33
50
50
52
53
53
54
54
56
57
62
1. WPROWADZENIE
Poradnik ten bdzie Ci pomocny w nabywaniu umiejtnoci z zakresu suszenia drewna.
Pozwoli Ci zapozna si z podstawami suszenia drewna na wolnym powietrzu oraz
w suszarniach komorowych. Znajdziesz te informacje dotyczce obsugi suszarni
komorowej, kontroli przebiegu suszenia drewna oraz przepisw bezpieczestwa i higieny
pracy podczas prac zwizanych z suszeniem drewna.
W rozdziale 4.1. Proces i sposoby suszenia drewna zostay omwione czynniki fizyczne
majce wpyw na proces suszenia. Poruszone zostay zasady i sposoby suszenia drewna
W rozdziale 4.2. Proces naturalnego suszenia drewna omwiono zagadnienia zwizane
z zasadami suszenia drewna na wolnym powietrzu tj. sztaplowaniem, przygotowaniem skadu
tarcicy, kontroli procesu suszenia.
W rozdziale 4.3.Typy suszar, przyrzdy pomiarowe i kontrolne oraz obsuga suszarni
komorowej omwiono charakterystyk suszar do drewna, zasady uoenia drewna
w suszarkach, zasady obsugi suszarki komorowej.
W rozdziale 4.4. Gospodarka materiaami, narzdziami i energi. Bezpieczestwo
i higiena pracy, ochrona przeciwpoarowa oraz ochrona rodowiska poruszone zostay
zagadnienia zwizane racjonalnym wykorzystaniem materiaw, narzdzi i energii.
Omwiono zasady ochrony przeciwpoarowej oraz ochrony rodowiska.
Kolejno rozdziaw w poradniku zostaa tak uoona, aby zachowana bya kolejno
umiejtnoci, ktre ucze musi posi, aby dobrze opanowa biecy materia i mie
podstawy do przyswajania kolejnych partii materiau.
Poradnik ten zawiera:
1. Wymagania wstpne, czyli wykaz niezbdnych umiejtnoci, ktre powiniene posiada,
aby przystpi do realizacji tej jednostki moduowej.
2. Cele ksztacenia tej jednostki moduowej, ktre okrelaj umiejtnoci, jakie opanujesz
w wyniku procesu ksztacenia.
3. Materia nauczania, ktry zawiera informacje niezbdne do realizacji zaplanowanych
szczegowych celw ksztacenia, umoliwia samodzielne przygotowanie si do
wykonania wicze i zaliczenia sprawdzianw. Wykorzystaj do poszerzenia wiedzy
wskazan literatur oraz inne rda informacji. Poradnik obejmuje rwnie:
pytania sprawdzajce wiedz niezbdn do wykonania wicze,
wiczenia z opisem sposobu ich wykonania oraz wyposaenia stanowiska pracy,
sprawdzian postpw, ktry umoliwi sprawdzenie poziomu Twojej wiedzy po

wykonaniu wicze.
4. Sprawdzian osigni w postaci zestawu pyta sprawdzajcych opanowanie umiejtnoci
z zakresu caej jednostki. Zaliczenie tego jest dowodem umiejtnoci okrelonych w tej
jednostce moduowej.
5. Wykaz literatury dotyczcej programu jednostki moduowej.
Jeeli masz trudnoci ze zrozumieniem tematu lub wiczenia, to popro nauczyciela lub
instruktora o wyjanienie i ewentualne sprawdzenie, czy dobrze wykonujesz dan
czynno. Po przerobieniu materiau sprbuj zaliczy sprawdzian z zakresu jednostki
moduowej. Wykonujc sprawdzian postpw powiniene odpowiada na pytania tak lub
nie, co oznacza, e opanowae materia lub nie.
742[01].Z4
Proces suszenia oraz
hydrotermicznej i plastycznej
obrbki drewna
742[01].Z4.02
Prowadzenie hydrotermicznej
obrbki drewna
742[01].Z4.01
Suszenie drewna
742[01].Z4.03
Wykonywanie plastycznej
obrbki drewna
Schemat ukadu jednostek moduowych
2. WYMAGANIA WSTPNE
Przystpujc do realizacji programu jednostki moduowej powiniene umie:

rozrnia podstawowe gatunki drewna,
posugiwa si wykresami i tabelami liczbowymi,
rozrnia poszczeglne elementy budowy anatomicznej drewna,
omwi podstawowe zagroenia poarowe wystpujce w stolarstwie,
odczyta schematy podstawowych urzdze stosowanych w stolarstwie.
3. CELE KSZTACENIA
W wyniku realizacji programu jednostki moduowej powiniene umie:

okreli czynniki fizyczne wpywajce na proces suszenia drewna,
okreli zasady i sposoby suszenia drewna,
przeprowadzi proces naturalnego suszenia,
scharakteryzowa typy suszar do drewna,
posuy si przyrzdami pomiarowymi i kontrolnymi stosowanymi w suszarniach do
drewna,
uoy tarcic do suszenia,
sporzdzi prosty program suszenia drewna liciastego i iglastego w suszarni komorowej
z wymuszonym obiegiem powietrza,
obsuy suszarni komorow z wymuszonym obiegiem powietrza,
skontrolowa przebieg suszenia drewna w suszarni komorowej z wymuszonym obiegiem
powietrza,
zastosowa racjonaln gospodark materiaami, narzdziami i energi,
zastosowa przepisy bezpieczestwa i higieny pracy, ochrony przeciwpoarowej oraz
ochrony rodowiska.
4. MATERIA NAUCZANIA
4.1. Proces oraz sposoby suszenia drewna
Budowa drewna
Na poprzecznym przekroju pnia drzewa wida piercieniowy ukad warstw. W centrum
znajduje si rdze, nastpnie warstwa drewna, dalej cienka warstwa miazgi i warstwa kory.
Znaczenie przemysowe ma drewno. Drewno jest zbudowane z komrek speniajce rne
funkcje fizjologiczne (rys.1). Komrki maj budow wyduon i s zorientowane wzdu osi
pnia. ywe komrki przyobwodowej czci bielastej przewodz wod ze skadnikami
mineralnymi wzdu pnia ku grze. Martwe komrki przyrodkowej, twardzielowej czci
pnia speniaj funkcje mechaniczne. Przepyw pynw w kierunku promieniowym i stycznym
umoliwiaj otworki w bocznych ciankach ywych komrek, zwanych jamkami,
przesonite cienkimi przepuszczalnymi bonkami. Intensywniejszy przepyw pynw
w kierunku promieniowym umoliwiaj pczki komrek zorientowanych promieniowo,
noszce nazw promienia rdzeniowych. Ukad komrek, bdcych swojego rodzaju
kanalikami, zwanymi kapilarami, powoduje, e najatwiej wilgo przepywa wzdu sojw,
a najtrudniej, w kierunku stycznym.
W martwych komrkach drzew liciastych (z pewnymi wyjtkami np. brzoza, klon)
jamki s zablokowane wcistkami. W martwych komrkach drzew iglastych jamki s
zamknite mniej skutecznie zgrubieniami bonek, zwanymi zatyczkami.
W drewnie bukowym nie wystpuje zwyka twardziel. Jamki s tu zamykane w wyniku
uszkodzenia bielu lub w czasie dugotrwaego skadowania drewna. ywe drewno broni si
w ten sposb przed utrat wilgoci, ktrej obecno konieczna jest do zachowania procesw
yciowych. Takie drewno, podobnie jak drewno twardzielowe, jest trudno schnce. Dla
uatwienia schnicia drewna bukowego naley je suszy tu po ciciu i przetarciu lub
skadowa tarcic po uprzednim parowaniu.
cianki komrek s zbudowane z szeregu koncentrycznych warstw skadajcych si
w tzw. micele. Micele, zbudowane z celulozy, tworz porowat struktur. Tak wic drewno
jest materiaem o budowie kapilarnoporowatej. Kapilarami s wiata komrek,
a przestrzenie midzy micelami stanowi pory.
Woda znajdujca si w kapilarach nosi nazw wody wolnej. Na jej odparowanie
zuywane jest ciepo parowania. Woda znajdujca si w porach midzy micelami jest z nimi
poczona sabymi wizaniami wodorowymi; nosi ona nazw wody zwizanej. Na
odparowanie tej wody trzeba zuy ciepo parowania i ciepo potrzebne na zerwanie wiza.
W drewnie znajduje si rwnie woda, ktra wchodzi w skad jego budowy tzw. woda
konstytucyjna. Wchodzi ona w skad zwizkw chemicznych stanowicych budow drewna.
W zwizku z tym, e nie ma ona wpywu na proces suszenia drewna, moemy j pomin.
Rys. 1. Mikroskopowa budowa drewna sosny: 1 roczny przyrost, 2 promienie rdzeniowe, 3 przewd
ywiczny, 4 komrki wczesnych przyrostw, 5 komrki pnych przyrostw, 6jamki [4, s. 20]
Pojcie wilgotnoci drewna

Drewno wieo citych drzew zawiera wod. Pewna ilo wody zostaje nawet po
sezonowaniu i suszeniu drewna. Od iloci wody zawartej w drewnie zale jego waciwoci
fizyczne, mechaniczne i technologiczne, np. wymiary, gadko powierzchni uzyskiwana
w obrbce skrawaniem, opr skrawania, podatno na sklejanie, dlatego wanym pomiarem
jest okrelenie iloci wody zawartej w drewnie.
Do liczbowego okrelania zawartoci wody w drewnie stosuje si wilgotno drewna,
oznaczon liter W.
Wilgotno drewna (W) jest to, wyraony w procentach, stosunek masy wody zawartej
w drewnie mw do masy tego drewna w stanie absolutnie suchym mds, czyli:
W= mw/ mds x 100%
std
W = mdw mds / mds x 100%
gdzie:
Wwilgotno drewna w%,
mwmasa wody zawartej w drewnie, stanowica rnic midzy mas drewna wilgotnego
mdw i mas drewna suchego mds (mw= mdw mds),
mdwmasa drewna wilgotnego,
mdsmasa drewna po wysuszeniu.
Uwaga: naley pamita, e wszystkie wartoci masy wstawiane do wzoru musz by
wyraone w jednakowych jednostkach (np. w gramach g).
Przykad:
Masa elementu wykonanego z drewna przed suszeniem (wilgotnego) wynosi mdw = 180 g,
A masa tego elementu po wysuszeniu mds = 150 g. Jaka bya wilgotno tego elementu?
Rozwizanie:
W = mdw mds / mds x 100% = 180 150/150 x 100% = 20%
Wilgotno tego elementu wynosia 20%.
Wilgotno drewna nie zawsze jest okrelana liczb, czasem uywa si okrele
opisowych. Drewnu o ustalonej wilgotnoci, rwnej pewnym okrelonym liczbom lub
przedziaom liczbowym, przypisano specjalne nazwy.
W praktyce przemysowej i w handlu rozrnia si :
drewno mokreo wilgotnoci przekraczajcej 30%,

drewno wieo citeo redniej wilgotnoci w granicach od 50 do 150%,
drewno zaadowczosucheo wilgotnoci nie wikszej ni 25% (zachowanie takiej
granicy oznacza, e drewno jest zabezpieczone przed zakaeniem grzybami lub ich
rozwojem).
drewno powietrznosucheo wilgotnoci zalenej od pory roku i wilgotnoci otaczjcego
powietrza, zawartej w granicach od 13 do 22%; w Polsce przyjto umownie, e najnisza
warto wilgotnoci, jak moe mie drewno suszone na powietrzu, wynosi15%.
W nauce o drewnie wystpuj nastpujce pojcia (ich znaczenie zostanie wyjanione
pniej):
wilgotno nasycenia wkien28 lub 30% (ta warto dotyczy gatunkw drewna
europejskiego i jest rna dla rnych gatunkw),
wilgotno higroskopijnaod 0 do 28% (lub do 30%),
wilgotno rwnowanawilgotno drewna znajdujcego si duszy czas w klimacie

o staej wilgotnoci wzgldnej i staej temperaturze powietrza,
drewno absolutnie suchedrewno cakowicie pozbawione wilgoci (np. podczas suszenia

w suszarkach laboratoryjnych, w temperaturze 103 2 C, mona uzyska drewno
o wilgotnoci 0%).
Pomiar wilgotnoci drewna

Wilgotno najdokadniej okrela si metod suszarkowowagow. Metoda ta jest
pracochonna i dugotrwaa, lecz zapewnia uzyskanie wynikw bada z dokadnoci do 1,0%
(tzw. metoda techniczna) lub z dokadnoci do 0,1% (tzw. metoda laboratoryjna).
Postpowanie przy okrelaniu wilgotnoci drewna metod suszarkowo wagow jest
znormalizowane (PN77/D-04100. Drewno. Oznaczanie wilgotnoci). Zgodnie z t norm ze

rodkowej czci materiau naley pobra odpowiedni liczb prbek o ksztacie
prostopadocianu, ktrych wymiary przekroju poprzecznego (w kierunku stycznym
i promieniowym) wynosz 20 x 20 mm, a dugoci (wzdu wkien) jest zawarta w granicach
od 20 do 30 mm. Nastpnie prbki naley zway z dokadnoci 0,01g
(w metodzie technicznej) lub 0,001 g (w metodzie laboratoryjnej). Zwaone i ponumerowane
prbki naley umieci w suszarce laboratoryjnej w temperaturze 103 2 C i suszy do stanu
cakowicie suchego. Przebieg suszenia musi by sprawdzany poprzez waenia kontrolne,
z ktrych pierwsze mona wykona po 6 godzinach w przypadku drewna mikkiego lub po
10 godzinach w przypadku drewna twardego. Nastpne waenia naley wykonywa co 2
godziny, a do ustalenia si staej masy prbki. Otrzymane z pierwszego i ostatniego waenia
wartoci mona wstawi do wzoru:
W = mdw mds / mds x 100%
Metoda suszarkowowagowa nadaje si do oznaczania wilgotnoci wszystkich gatunkw
drewna, ale nie naley jej stosowa do drewna ywicznego i nasyconego impregnatami.
W tych przypadkach w warunkach laboratoryjnych stosuje si metod destylacyjn
oznaczania wilgotnoci drewna.
Najszybciej mona uzyska pomiar wilgotnoci uywajc elektronicznego miernika
wilgotnociwilgotnociomierza.
Dziaanie elektronicznych miernikw polega na pomiarze pojemnoci elektrycznej lub
oporu elektrycznego, jaki stawia drewno przepywajcemu przeze prdowi elektrycznemu.
Wielkoci te zmieniaj si znacznie, gdy wilgotno drewna jest mniejsza od 30%, zale te
od gatunku i jego temperatury oraz kierunku przepywu prdu wzgldem ukadu wkien.
Nowoczesne wilgotnociomierze, np. krajowej produkcji miernik WRD100 (rys.2) s
przystosowane do pomiaru wilgotnoci jedenastu gatunkw drewna o wilgotnoci od 6 do
100%. Wpyw temperatury na drewna na wynik pomiaru jest uwzgldniany za pomoc
11-pozycyjnego ukadu kompensacyjnego. Do wyposaenia przyrzdu nale dwie elektrody
dobierane w zalenoci od gruboci materiau: rczna i motkowa. Badanie jest nieniszczce,
a wynik otrzymuje si natychmiast. Kady miernik powinien by sprawdzony przez
Okrgowy Urzd Miar, ktry wydaje wiadectwo legalizacji.
10
Rys. 2. Wilgotnociomierz WRD100 produkcji Zakadw Elektronicznych TANEL [6, s. 54]
Wilgotnociomierze elektroniczne firmy Wagner (rys.3) su min. do szybkiego

sprawdzania wilgotnoci deski na caej jej dugoci. Dziaaj na zasadzie pomiaru pola
elektromagnetycznego. Mierniki wytwarzaj trjwymiarowe pole elektromagnetyczne, ktre
przenika drewno w gb do 63 mm, a czujnika fal elektromagnetycznych umoliwia
dokonanie pomiaru wilgotnoci bez potrzeby wbijania elektrod w drewno. Wynik pomiaru
jest niezaleny od temperatury drewna, stanu jego powierzchni oraz wilgotnoci otoczenia.
Do pamici miernika mog by wpisane charakterystyki 50 gatunkw drewna, a sam miernik
w celu uatwienia zapisywania wynikw mona poczy z komputerem [6,s.5155].
Rys. 3. Wilgotnociomierz firmy Wagner do okrelania wilgotnoci desek:

a) miernik, b) pomiar wilgotnoci desek wewntrz sztapla [6, s. 55]
Zmiany ksztatu drewna pod wpywem zmian jego wilgotnoci

Zmianom wilgotnoci drewna towarzyszy zmiana jego wymiarw. Kurczenie lub
pcznienie drewna towarzyszce zmianom wilgotnoci drewna powyej punktu nasycenia
wkien jest nieznaczne, wynosi 1,52% w kierunku stycznym i w praktyce jest pomijane.
Wiksze zmiany wymiarw drewna nastpuj przy zmianie jego wilgotnoci w zakresie
11
wilgotnoci higroskopijnej. Czsteczki wody wnikajce w przestrzenie midzymicelarne

ciany komrkowej powoduj rozsunicie micel, pcznienie komrek i pcznienie caego
elementu, a wic wzrostu jego wymiarw. Najwiksze zmiany wymiarw nastpuj
w drewnie w kierunku stycznym (do 13% wartoci pocztkowej), o poow mniejsze s
zmiany w kierunku promieniowym, najmniejsze (mniej ni 1%) w kierunku wzdunym.
Po osigniciu wilgotnoci punktu nasycenia wkien dalszy wzrost wilgotnoci drewna
(np. podczas deszczu, skadowania w wodzie i zraszania) nie powoduje istotnych zmian
wymiarw drewna (rys.4).
Rys. 4. Wpyw wilgotnoci drewna na zmian jego ksztatu [6, s. 65]
Rys. 5. Zmiany ksztatu drewna w zalenoci od umiejscowienia tarcicy w kodzie [6, s. 69}
Zmiany wymiarw drewna podczas obrbki w wyrobach gotowych s niepodane.

Drewno o zbyt duej wilgotnoci jest podczas schnicia naraone na powstawanie
wewntrznych napre, ktre powoduj zmian ksztatu elementu lub pknicia.
12
W wyrobach gotowych wykonanych z drewna o zbyt duej wilgotnoci moe nastpi

rozlunienie pocze, paczenie i odksztacanie si elementw tych wyrobw. Tak powstaj
nieszczelnoci w stolarce budowlanej i meblach, zsychanie i rozlunianie si podg itp.
Wykonywanie wyrobw z drewna nadmiernie wysuszonego rwnie jest bdem, gdy
drewno, dc do rwnowagi higroskopijnej, pcznieje i ulega spaczeniu. W praktyce
konsekwencj uoenia posadzki z nadmiernie wysuszonych deszczuek jest jej fadowanie
si.
Zmiany ksztatu wysuszonych elementw zale od sposobu uoenia sojw na ich
powierzchniach, czyli od miejsca w kodzie, z ktrego pozyskano te elementy (rys.5).
Aby si ustrzec przed powyej opisanymi niekorzystnymi zjawiskami, naley drewno
suszy do wilgotnoci rwnowanej, dostosowanej do warunkw, w ktrych bdzie ono
uytkowane to znaczy do wilgotnoci uytkowej wyrobu z drewna.
Normy przedmiotowe okrelaj dopuszczalne wartoci wilgotnoci uytkowej wyrobw
z drewna. Wymagana wilgotno uytkowa w poszczeglnych grupach wyrobw z drewna
wynosi na przykad:
a) meble, posadzki (deski, parkiety, mozaika itp.), elementy wewntrznej stolarki
budowlanej (boazerie, drzwi, schody, porcze):
w pomieszczeniach ogrzewanych centralnym ogrzewaniem: 710%,
w pomieszczeniach ogrzewanych piecami :1012%,
b) budownictwo wodne: 2230%
c) drewno przeznaczone do transportu bez opakowania w foli: 18%,
d) opakowania i palety: 1820%,
e) okleiny: 1815%,
f) drewniane wyroby sportowe: 1317%,
g) drewniane instrumenty muzyczne: 511%,
h) galanteria drzewna: 1012%.
Wedug PN81/ B-03150/01 wilgotno drewna iglastego przeznaczonego na elementy
konstrukcji drewnianych jest zalena od warunkw eksploatacji i od przyjtej technologii
wytwarzania i nie powinna przekracza:
a) w konstrukcjach chronionych przed zawilgoceniem 20%,)
b) w konstrukcjach znajdujcych si na otwartym powietrzu 23%,
c) w konstrukcjach klejonych zgodnie z wymaganiami technologii klejenia15%,
d) sklejka stosowana w konstrukcjach drewnianych15%,
e) pyty pilniowe stosowane w konstrukcjach drewnianych8%,
Wilgotno elementw, z ktrych jest wykonany produkt finalny, moe si rwna
wilgotnoci uytkowej lub by od niej nieco nisza np. o 2% od wilgotnoci uytkowej.
Uycie do obrbki drewna bardziej wysuszonego zapobiega ewentualnemu rozlunianiu
pocze w wyrobie gotowym. T wilgotno elementw nazywamy wilgotnoci techniczn
drewna.
Czynniki fizyczne wpywajce na proces suszenia drewna
Waciwoci higroskopijne drewna
Woda w postaci ciekej, wypeniajca naczynia i cewki nosi nazw wody kapilarnej lub
wolnej. rednica tych komrek jest mniejsza od 1 mm, dlatego zjawiska w nich zachodzce
mona porwna do zachowania si cieczy w kapilarach (rys.6).
13
Rys. 6. Ruch wody w kapilarze [6, s. 60]
W kapilarach midzy czsteczkami wody a czsteczkami celulozy z ktrych s

zbudowane cianki cewek i naczy, pod wpywem si przycigania czsteczkowego (adhezji)
powstaj dwa meniski wklse.
Ich promienie s rne: mniejszy ze strony 1, gdzie woda odparowuje, wikszy ze strony 2
cieczy, gdzie zachodzi kondensacja pary wodnej. Cinienie pary wodnej nad powierzchni
cieczy od strony 1 jest mniejsze od cinienia pary nad powierzchni menisku od strony 2, nad
ktr zachodzi kondensacja pary. W wyniku rnicy cinie woda przemieszcza si
w kierunku menisku o mniejszym promieniu jak na powyszym rysunku. Warunkiem
przemieszczania si wody w naczyniach kapilarnych jest wypenienie wod caego przekroju
poprzecznego naczy kapilarnych.
Na przebieg zjawiska wpywa lepko wody. Im jest ona mniejsza, tym wiksze jest
zwilanie cianek cewek i naczy, tym atwiej woda w kapilarze paruje. Lepko wody
maleje wraz ze wzrostem jej temperatury.
Dyfuzja wody w drewnie. W przestrzeniach midzymicelarnych, wypenionych
powietrzem i par wodn, w wyniku dyfuzji dochodzi do rwnomiernego rozmieszczenia
czsteczek wody w caej objtoci drewna, czyli do wyrwnania jego wilgotnoci. Szybko
przemieszczania si czsteczek jest tym wiksza, im wiksza jest ich koncentracja oraz
wiksza jest temperatura drewna. Czsteczki wdruj ku powierzchni drewna, gdy tam ich
koncentracja jest najmniejsza, a nastpnie odparowuj, w wyniku czego nastpuje obnienie
wilgotnoci drewna.
Waciwoci higroskopijne drewna
Wilgotno drewna ulega zmianom wraz ze zmianami wilgotnoci wzgldnej powietrza
otaczajcego to drewno. Im wysza jest temperatura otoczenia, tym szybciej nastpuj zmiany
wilgotnoci drewna, czyli wymiana pary wodnej midzy drewnem a otaczajcym je
powietrzem. Zdolno drewna do zmiany wilgotnoci pod wpywem zmiany wilgotnoci
i temperatury otaczajcego powietrza nazywamy higroskopijnoci drewna.
Absolutnie suche drewno pobiera wod z otaczajcego je powietrza. Zachodzi tu
zjawisko adsorpcji (adsorpcja to zjawisko gromadzenia si substancji ciekej lub gazowej na
powierzchni ciaa staego: zjawisko odwrotne do adsorpcji nazywamy desorpcj). W drewnie,
14
ktre ciaem pochaniajcym, czyli adsorbentem, wod chon mog tylko ciany
komrkowe. Gromadzi si ona na powierzchni micel oraz wie si z acuchami celulozy
w obszarach nieuporzdkowanych. Ilo pobranej wody jest ograniczona objtoci micel.
Wilgotno drewna (gatunkw naszej sfery klimatycznej) moe wzrosn od 0% co najwyej
do 2830% ( wilgotno innych gatunkw drewna moe wzrosn do 2235%).
Wilgotno drewna w wyej podanych granicach nazywamy wilgotnoci higroskopijn
drewna. Drewno o wilgotnoci z tego przedziau liczbowego ma zdolno pobierania
wilgotnoci z otoczenia. Maksymalna wilgotno higroskopijna jest wtedy, gdy przestrzenie
midzy micelarne s cakowicie wypenione wod. Drewno ma wwczas wilgotno
okrelon jako wilgotno punktu nasycenia wkien. Osignicie przez drewno takiej
wilgotnoci jest moliwe w warunkach, gdy wilgotno wzgldna powietrza wynosi 100%,
a temperatura powietrza zawiera si w przedziale od 0 do 45. W powietrzu o wilgotnoci
wzgldnej mniejszej od 100% drewno moe uzyska dowoln warto wilgotnoci mieszczc
si midzy wilgotnoci nasycenia wkien (2830%) a stanem absolutnie suchym. Tak
wilgotno nazywamy wilgotnoci rwnowan. Przy ustalonej wartoci wilgotnoci
wzgldnej powietrza, wilgotno rwnowana drewna zaley od temperatury otaczajcego je
drewna od wysokoci cinienia atmosferycznego i od gatunku drewna. W miar wzrostu
temperatury powietrza warto wilgotnoci rwnowanej maleje. Zaleno wilgotnoci
rwnowanej drewna od wilgotnoci wzgldnej powietrza przy ustalonej temperaturze (20C)
przedstawiono na (rys.7),[6,s.5970]
Ruch wody w drewnie podczas suszenia
Suszenie drewna jest to dziaanie, ktrego celem jest osignicie cile okrelonej
zawartoci wody w drewnie, zalenej od przeznaczenia. Wane jest, aby przy zabiegach nie
powstaway odksztacenia i uszkodzenia drewna. Obnienie wilgotnoci drewna nastpuje na
skutek parowania wody z powierzchni drewna.
Warunkiem schnicia drewna jest przemieszczanie wody od wntrza ku powierzchni
suszonego elementu. Przemieszczanie si czsteczek wody zawartych w drewnie nastpuje na
skutek zjawisk kondensacji kapilarnej (jeli wilgotno drewna jest powyej punktu nasycenia
wkien) i dyfuzji czsteczkowej (jeli wilgotno drewna jest nisza od 28%).
Woda w drewnie przemieszcza si w postaci cieczy i w postaci pary. Wraz ze spadkiem
wilgotnoci drewna ilo wody przemieszanej w nim w postaci cieczy maleje. Na prdko
przemieszczania si wilgoci w drewnie ma wpyw rnica wilgotnoci midzy warstwami
zewntrznymi elementu, ktre s bardziej wysuszone, a warstwami o wikszej wilgotnoci.
Im ta rnica jest wiksza, tym szybciej przemieszcza si woda w suszonym elemencie.
Proces schnicia przebiega prawidowo wwczas, gdy masa wody ulegajca
przemieszczaniu od rodka drewna ku jego powierzchni jest wiksza od masy wody
odparowanej z powierzchni tych elementw. Im gsto drewna jest wiksza, a suszone
elementy s grubsze, tym wolniej nastpuje przemieszczanie wody. Parowanie wody
z powierzchni drewna moe odbywa si szybciej ni jej przemieszczanie wewntrz
elementu. W skrajnych przypadkach moe nastpi przerwa strumienia wody w kapilarach.
Wwczas proces suszenia jest utrudniony. W wyniku rnic wilgotnoci warstw drewna,
powodujcych rnice wymiarw mog wystpi naprenia powodujce pkanie suszonego
materiau [6,s.7072].
Wpyw waciwoci powietrza na parowanie wody z drewna
Parowaniu wody z powierzchni drewna sprzyja przepyw suchego i ciepego powietrza
ponad powierzchni drewna. Zalecana minimalna prdko przepywu powinna wynosi ok.
0.5 m/s.
15
Parowanie wody z powierzchni drewna jest moliwe wtedy, gdy wilgotno powietrza
w otoczeniu suszonych elementw jest mniejsza od wilgotnoci warstw powietrza tu ponad
powierzchni suszonych elementw. Im wiksza jest rnica wilgotnoci, tym parowanie jest
intensywniejsze. Jeeli nie ma tej rnicy wilgotnoci, woda z drewna nie paruje, proces
suszenia nie zachodzi, a drewno znajduje si w stanie rwnowagi higroskopijnej. Natomiast
w sytuacji odwrotnej, gdy wilgotno mas powietrza otaczajcych suszony materia jest
wiksza od wilgotnoci warstw powietrza bezporednio przylegajcej do powierzchni
elementudrewno nawila si.
W powietrzu zawsze wystpuje para wodna. Maksymalna zawarto pary wodnej
w powietrzu zaley od cinienia i temperatury powietrza. Dla ustalonych wartoci cinienia
i temperatury mona okreli maksymaln ilo pary wodnej, jak moe wchon powietrze,
podajc j np. w gramach dla powietrza (suchego) o objtoci 1 m3. Ta maksymalna ilo
pary nasyca powietrze, co oznacza, e zwikszenie (w danej objtoci powietrza) zawartoci
pary spowodowao by jej skroplenie. Najczciej przy danym cinieniu i w okrelonej
temperaturze zawarto pary wodnej w powietrzu jest mniejsza od maksymalnej. Jeeli mas
pary znajdujcej si w jednostce objtoci powietrza odniesiemy do masy pary, ktra by t
objto powietrza nasycia wynik podamy w procentach, to okrelimy wilgotno wzgldn
powietrza. Oznacza si j liter greck (fi). W suszarnictwie czsto uywa si terminu
wilgotnoci wzgldnej powietrza.
Rys. 7. Higroskopijna rwnowaga drewna w temperaturze 20C [6, s. 63]
Przykadowe dane dotyczce tych zalenoci s nastpujce drewno skadowane

w pomieszczeniu, w ktrym temperatura powietrza wynosi 20C, a wilgotno wzgldna
powietrza 25C (takie s warunki w pomieszczeniu ogrzewanym centralnym ogrzewaniem
w miesicach zimowych podczas duych mrozw), po pewnym czasie osignie wilgotno
rwnowan rwn ok. 5%. Latem, gdy wilgotno wzgldna powietrza o temperaturze 20C
wzronie do 70%, wilgotno rwnowana drewna wzronie do 13%. Przy tej samej
wilgotnoci powietrza spadek temperatury do 10C sprawi, e wilgotno drewna wzronie do
13,2%.
16

1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
Odpowiadajc na pytania sprawdzisz, czy jeste przygotowany do wykonania wicze.

Czy znasz elementy budowy anatomicznej drewna majce wpyw na przemieszczanie si
wody w drewnie?
Jakie znasz rodzaje wd w drewnie?
Czy wiesz jak obliczy wilgotno drewna?
W jakim przedziale wilgotnoci mieci si punkt nasycenia wkien?
Jakie znasz metody pomiaru wilgotnoci drewna?
Czy znasz wilgotnoci podstawowych grup wyrobw z drewna?
Czy znasz czynniki fizyczne wpywajce na proces suszenia drewna?.
4.1.3. wiczenia
wiczenie 1
Ze sztapla, w ktrym jest suszona tarcica (iglasta lub liciasta), naley pobra wczeniej
przygotowan desk kontroln, z ktrej bd wykonane prbki do przeprowadzenia pomiaru
wilgotnoci drewna metod suszarkowo-wagow.
wiczenie powinno by realizowane w zespole 45 osobowych.
Sposb wykonania wiczenia
Aby wykona wiczenie, powiniene:
zapozna si z literatur dotyczc pomiaru wilgotnoci drewna rnymi metodami,
zapozna si z obsug suszarki laboratoryjnej,
zapozna si z obsug wagi laboratoryjnej,
przekaza materia do przygotowania prbek z suszonego drewna osobie
wykwalifikowanej,
5) ustali kolejno wykonania wiczenia i omwi go z nauczycielem,
6) przystpi do wykonana wiczenia,
7) ustali wilgotno suszonego drewna.
1)
2)
3)
4)
Wyposaenie stanowiska pracy:

literatura dotyczca pomiaru wilgotnoci drewna rnymi metodami,
literatura dotyczca obsugi suszarki,
literatura dotyczca obsugi wagi laboratoryjnej,
suszarka laboratoryjna,
waga laboratoryjna,
wyrzynek kontrolny oraz prbki wycite z wyrzynka,
notatnik,
owek/dugopis
literatura z rozdziau 6.
wiczenie 2
Ze sztapla, w ktrym jest suszona tarcica (iglasta lub liciasta), naley pobra wczeniej
przygotowan desk kontroln i dokona pomiaru wilgotnoci drewna dostpnym
wilgotnociomierzem.
17
Sposb wykonania wiczenia.

1)
2)
3)
4)
5)
6)

zapozna si z literatur dotyczc pomiaru wilgotnoci drewna rnymi metodami,
zapozna si z obsug wilgotnociomierza elektronicznego ,
pobra wyrzynek kontrolny do wykonaniu pomiaru wilgotnoci,
ustali kolejno wykonania wiczenia i omwi go z nauczycielem,
przystpi do wykonana wiczenia,
ustali wilgotno suszonego drewna.
literatura dotyczca pomiaru wilgotnoci drewna rnymi metodami,
literatura dotyczca obsugi wilgotnociomierza elektronicznego,
wilgotnociomierz oraz wyrzynek kontrolny,
notatnik,
owek/dugopis

Czy potrafisz:
1) wymieni elementy budowy anatomicznej drewna majce wpyw na
przemieszczanie si wody w drewnie?
2) scharakteryzowa rodzaje wd w drewnie?
3) obliczy wilgotno drewna?
4) okreli przedzia wilgotnoci punktu nasycenia wkien?
5) dokona pomiaru wilgotnoci drewna?
6) okreli wilgotnoci podstawowych grup wyrobw z drewna?
7) omwi czynniki fizyczne majce wpyw na proces suszenia?
18
Tak
Nie
4.2. Proces naturalnego suszenia drewna

Zasady i sposoby suszenia drewna
Suszenie na wolnym powietrzu
Suszenie drewna na wolnym powietrzu nazywamy suszeniem naturalnym. Wilgotno
drewna skadowanego na odkrytej przestrzeni obnia si pod wpywem ruchu powietrza
atmosferycznego. Suszeniu sprzyjaj odpowiednie warunki atmosferyczneciepe dni, suche
powietrze i wiatr. Minimalna wilgotno drewna moliwa do osignicia w wyniku suszenia
naturalnego oznacza tzw. stan powietrzno-suchy. W Polsce wynosi ok. 15%. Suszenie
naturalne trwa dugo. Czas schnicia mierzony jest w miesicach. Na przykad tarcica
sosnowa o gruboci 25 mm moe schn nawet 11 miesicy, o gruboci 38 mm17 miesicy,
tarcica dbowa o gruboci 25 mm 14 miesicy, o gruboci38 mm22 miesice. Suszenie na
wolnym powietrzu jest suszeniem powolnym i powoduje znaczny stopie degradacji drewna.
Ze wzgldw ekonomicznych (zamroenie kapitau na dugi okres, potrzeba duych terenw
do skadowania drewna) i technologicznych (za dua wilgotno kocowa, straty surowca
spowodowane obnieniem jego jakoci) zaniechano suszenia naturalnego tarcicy. Tarcica na
przyzakadowych placach surowca jest skadowana tylko w celu zapewnienia rezerwy
materiaowej. [6, s. 73]
Suszenie naturalne, okrelane take jako sezonowanie, jest to suszenie drewna pod
wpywem otaczajcego powietrza, bez sztucznego regulowania warunkw klimatycznych.
Najczciej stosowanym sposobem suszenia naturalnego jest suszenie na otwartych skadach,
czyli suszenie na wolnym powietrzu. Czynniki suszenia, tzn. wilgotno, temperatura i ruch
powietrza, s w tych warunkach bardzo zmienne i zale od miejscowego klimatu, pogody,
pory roku i dnia. Duy wpyw na przebieg suszenia naturalnego ma ruch powietrza; jego
intensywny przepyw przypiesza zacznie wysychanie drewna. Na przebieg suszenia mona
oddziaywa tylko w sposb poredni, stwarzajc sprzyjajce temu procesowi warunki.
Szczeglnie istotne jest zapewnienie przepywu powietrza, poprzez odpowiedni sposb
ukadania (sztaplowania) tarcicy oraz ksztatowania caego skadu.
Przy naturalnym suszeniu drewna naley przestrzega niej omwionych zasad.
1. Tarcicy nie wolno ka bezporednio na ziemi, lecz naley j izolowa od podoa przez
podoenie odpowiednich podpr, zwanych legarami.
2. Sposb uoenia materiau powinien zapewni naleyty dopyw powietrza do
poszczeglnych sztuk tarcicy oraz zapobiega ich zdeformowaniu.
3. Uoon tarcic przykrywa si szczelnym dachem, chronicym j przed szkodliwymi
wpywami czynnikw atmosferycznych.
4. Sposb skadowania tarcicy powinien uatwia suszce dziaanie wiatru oraz chroni
przed nadmiernym nasonecznieniem.
5. Naley zapewni swobodny dostp do stanowisk ukadania tarcicy w celu umoliwienia
jej atwego dowozu i wywozu.
6. W skadzie tarcicy naley utrzyma czysto i porzdek oraz na bieco usuwa wszelkie
odpady drzewne.
7. Tarcic poraon nawet czciowo przez grzyby lub owady ukada si w oddzielnej
kwaterze po stronie zawietrznej skadu i w pierwszej kolejnoci przerabia lub wysya ze
skadu.
19
Zagospodarowanie otwartego skadu tarcicy

Teren, na ktrym suszy si i magazynuje tarcic, uoon w odpowiednio
uporzdkowane, lune stosy, zwane sztaplami, nazywa si skadem tarcicy. Skad tarcicy jest
podzielony drogami transportu wewntrzzakadowego oraz pasami przeciwpoarowymi na
poszczeglne kwatery, w ktrych umieszcza si sztaple. Skad tarcicy lokalizuje si w
miejscach otwartych, moliwie rwnych, suchych i przewiewnych. Wpywa to korzystnie na
przebieg suszenia naturalnego. Szczeglne znaczenie ma przepuszczalne, najlepiej
piaszczyste podoe. W przypadku gruntw podmokych konieczne jest odwodnienie terenu.
W celu uniknicia lokalnego zwikszenia wilgotnoci powietrza usuwa si z powierzchni
skadu wszelk rolinno. Najkorzystniejsze warunki prawidowego zorganizowania ma
skad tarcicy w ksztacie prostokta; sztaple naley ustawia rwnolegle do jego duszego
boku.
Wielko powierzchni skadu zaley od rocznej przepustowoci materiaw tartych.
Wymiary kwater oraz rozplanowanie drg dojazdowych oraz sztapli zale od stopnia
mechanizacji prac wykonywanych na skadzie. Na skadach mao zmechanizowanych
transport odbywa si przy uyciu wzkw szynowych i platformowych, a na skadach
rednio i wysoko zmechanizowanych przy uyciu podnonikowych wzkw widowych lub
suwnic.
Na (rys.8) przedstawiono schemat rozplanowania skadu tarcicy, wyposaonego w tory
manipulacyjne i wzki szynowe.
Rys. 8. Schemat rozplanowania mao zmechanizowanego skadu tarcicy [7, s. 200]

20
Przy rozmieszczeniu sztapli na skadzie tarcicy naley pamita, e w czci skadu

wystawionej na dziaanie wiatru, czyli od strony nawietrznej, wystpuj najostrzejsze warunki
wysychania, po stronie przeciwnej, czyli odwietrznejagodniejsze, a w czci rodkowej
skadunajagodniejsze. W kraju wystpuj najczciej wiatry z kierunku zachodniego. Do
warunkw tych naley wic dostosowa rozmieszczenie sztapli poszczeglnych rodzajw
drewna oraz rnych wymiarw i klas jakoci tarcicy.
W zakresie rodzaju drewna: iglaste, szczeglnie sosnowe, materiay tarte s mniej
podatne na pkanie i znosz ostrzejsze warunki suszenia, a tarcica liciasta jest bardziej
wraliwa i wymaga agodniejszych warunkw suszenia. Najbardziej wraliwa jest tarcica
bukowa, jesionowa i wizowa. Dlatego tarcic sosnow sztapluje si po stronie nawietrznej
skadu, a najbardziej wraliw tarcic liciast w jego czci rodkowej.
W zakresie wymiarw tarcicy: od strony nawietrznej ukada si sortymenty najciesze,
grubsze od strony zawietrznej, a najgrubszeczci rodkowej skadu. Rwnie materiay
tarte wyszych klas jakoci skaduje si w kwaterach pooonych wewntrz skadu,
a gorszych klas jakoci (III i IV) na jego skraju.
Sztaplowanie materiaw tartych
Sztaple tarcicy ukada si na skadzie oddzielnie wedug:
rodzaju lub grup rodzajowych drewna; niektre rodzaje drewna sztapluje si razem,
tworzc grupy rodzajowe, np. wierk z jod lub osik z topol,
stopnia obrbki (tarcica nieobrzynana, elementy przeznaczeniowe),
gruboci,
klas jakoci,
przeznaczenia (np. tarcica podogowa, wagonowa),
grup dugoci (tarcica duga, rednia, krtka).
Sztaple tworzy si z wielu, oddzielonych przekadkami, warstw tarcicy. Spoczywaj one
na konstrukcji wsporczej, a z gry przykrywa si je szczelnym dachem.
Gwne elementy sztapla przedstawia poniszy rysunek (rys. 9).
21
Rys. 9. Elementy sztapla [7, s. 202]
Czoo i bok sztapla stanowi paszczyzny utworzone przez wyrwnane czoa i boki
tarcicy sztaplowanej. Wysoko sztapla jest to odlego midzy grn powierzchni
legarowania a grn paszczyzn ostatniej warstwy uoonej tarcicy.
Poszczeglne sztuki tarcicy ukada si w kadej warstwie obok siebie z zachowaniem
okrelonych odstpw, dokadnie nad sztukami znajdujcymi si w pozostaych warstwach
sztapla, tworzc ukad zwany stopkami. Midzy stopkami znajduj si wolne przestrzenie,
ktre tworz kanay pionowe, a midzy przekadkamikanay poziome sztapla. Konstrukcj
wsporcz sztapla tworz ustawione na powierzchni gruntu supki oraz lece na nich podpory
zwane legarami. Supki wykonuje si z betonu, a ich ksztat i wymiary powinny by zgodne
z wymiarami przedstawionymi na (rys.9 a)). Supek z wyciciem jest przeznaczony do
legarw z wasnego materiau, a bez wcicia, z rowkami odprowadzajcymi wod deszczow,
do innych legarw.
22
Rys. 9 a). Supki konstrukcji wsporczej [7, s. 203]
Najbardziej celowe jest stosowanie legarw betonowych, wykonanych ze zbrojonych

belek lub podkadw strunobetonowych; s to legary trwae. Uywa si rwnie legarw
z szyn metalowych lub sporadycznie drewnianych (wgbnie impregnowanych).
S dwa sposoby ustawiania supkw i legarw; legarowanie pojedyncze (rys.10 a) oraz
podwjne, czyli krzyowe rys. 10 b). Powszechnie stosuje si legarowanie pojedyncze,
A legaroawnie podwjne tylko w razie sztaplowania na gruntach sabo spoistych
i rozluniajcych si np. pod wpywem opadw. Przy sztaplowaniu rcznym szeroko
legarowania (sztapla) wynosi na og 2,53,0 m, a dugo legarowania (sztapla) 7,09,0 m.
Odstpy midzy legarami poprzecznymi rnicuj si zalenie od rodzaju sortymentw:
11,2 m przy sztaplowaniu desek oraz 1,52 m przy sztaplowaniu krawdziakw i belek.
Rys. 10. Legarowanie: a) pojedyncze, b) podwjne (krzyowe) [7, s. 203]
Konstrukcja wsporcza sztapla powinna by przed jej uytkowaniem dokadnie

wypoziomowana , aby zapobiec jej przesuniciu pod ciarem sztapla. Przekadki sztaplowe,
umieszczone midzy poszczeglnymi warstwami tarcicy, wykonuje si ze zdrowego drewna
iglastego. Naley je ka dokadnie w pionie nad przekadkami uoonymi bezporednio na
legarach. Ukada si je prostopadle do dugoci tarcicy. Wymiary przekadek przedstawiono
w (tab.1).
23
Tabela 1. Zalecane wymiary przekadek sztaplowych [7, s. 204]
Rozrnia si kilka podstawowych rodzajw sztapli, ktrych budow przedstawiono na

kolejnych rysunkach:
Rys. 11. Sztapel dwuczoowy niepeny: a) widok z boku, b) widok sztapla z gry [7, s. 205]
24
Rys. 12. Sztapel dwuczoowy peny [7, s. 205]
Rys. 13. Sztapel dwuczoowy pojedynczy [7, s. 206]
25
Rys. 14. Sztapel jednoczoowy pojedynczy [7, s. 206]
Rys. 15. Sztaple bliniacze [7, s. 207]
26
Rys. 16a. Ukadanie grubej tarcicy nie obrzynanej [7, s. 207]
Rys. 16b. Sztaplowanie tarcicy na wasnym materiale [7, s. 207]
Zabezpieczanie sztapli tarcicy. Zabezpieczanie tarcicy na skadzie przed szkodliwymi

wpywami czynnikw atmosferycznych obejmuje: przykrywanie sztapli dachami
(dachowanie), zabezpieczanie cz tarcicy przed pkaniem oraz osanianie sztapli.
27
Dachowanie sztapli odgrywa nie tylko rol zabiegu konserwacyjnego, ale wpywa take
na przypieszenie ruchu powietrza w sztaplu, stwarzajc lepsze warunki wysychania tarcicy.
Dachy powinny by szczelne i trwae oraz mie odpowiednie nachylenie i okap. Konstrukcj
dachu tworz podpory i poszycie dachowe. Podpory formuje si ze sztaplowanej tarcicy, czyli
z wasnego materiau (rys. 17), lub wykonuje si elementw wizania dachowego i ustawia na
grnej warstwie sztaplowanej (rys.9).
Rys. 17. Podpory dachowe sztapli z ukadanego materiau [7, s. 208]
Poszycie dachu wykonuje si z pyt dachowych zbitych z tarcicy, z pojedynczych desek

lub z blachy falistej.
Rozrnia si dachy jednopoaciowe oraz dwupoaciowe, w kierunku bokw lub cz
sztapla. Dachy jednopoaciowe sytuuje si poaci od strony wiejcych wiatrw.
Zabezpieczanie cz suszonego materiau
Zabezpieczanie cz materiaw tartych zapobiega przed ich zbyt szybkiemu wysychaniu
i powstawaniu nadmiernych pkni czoowych. Zabiegowi temu poddaje si szczeglnie
podatna na pkanie tarcic liciast.
Stosuje si nastpujce sposoby zabezpiecze cz:
listewkowanie,
wysuwanie przekadek sztaplowych przed lico cz,
powlekanie pastami ochronnymi.
Listewkowanie polega na przybijaniu listewek z drewna drzew iglastego do cz desek
i bali lepszych klas jakoci.
W celu ochrony przed nadmiernym nasonecznieniem elementw przeznaczeniowych,
np., pfabrykatw meblarskich, wysuwa si przekadki sztaplowe o ok. 23 cm przed lico
cz, przez co uzyskuje si ich ocienienie.
Trzeci sposb zabezpieczenia cz tarcicy liciastej, polegajcy na ich powlekaniu
pastami ochronnymi, przeprowadza si przy uyciu pdzla lub, w odniesieniu do drobnych
elementw o maych przekrojach, przez zanurzanie na gboko 2 cm. Zaleca si stosowa
do tego celu takie produkty jak; farba olejna, parafina oraz niektre kleje.
28
Osanianie sztapli ma rwnie na celu zabezpieczanie ich przed nadmiernym

nasonecznieniem lub intensywnym dziaaniem wiatru. Osony wykonane z pyt zbijanych
z desek przystawia si do bokw lub cz sztapli tarcicy lepszych klas jakoci, aby nie
dopuci do wystpienia nawet niewielkich pkni.
Mechanizacja skadw tarcicy
Ukadanie rczne sztapli mona czciowo zmechanizowa przez zastosowanie
specjalnych urzdze przewonych, zwanych sztaplarkami. Ogranicza si w ten sposb
wysiek fizyczny przy podnoszeniu ukadanego materiau na odpowiedni wysoko, lecz
sposb formowania sztapla pozostaje nie zmieniony. W nowoczesnych skadach tarcicy
wysoki stopie mechanizacji osiga si nie w wyniku bezporedniego zastpienia czynnoci
wykonywanych rcznie, przez prac zmechanizowan, lecz przez wprowadzenie nowej
technologii i organizacji skadowania. Wie si to cile z zastosowaniem bezszynowych
rodkw transportu, takich jak wzki podnoniki]owe boczne i czoowe.
Rys. 19. przedstawia zasad skadowania tarcicy przy uyciu wzkw podnonikowych
bocznych i czoowych. Na rysunku pokazano w jaki sposb za pomoc wzkw ukada si
wczeniej przygotowane rcznie lub w sposb zmechanizowany unosy (rys. 18) w sztaple
o znacznej wysokoci.
Rys. 18. Unos [7, s. 210]
29
Rys. 19. Zasada skadowania tarcicy przy uyciu podnonikowych wzkw widowych:
a) bocznego, b) czoowego [7, s. 210]
Czas i kontrola przebiegu suszenia naturalnego

Z podanych wiadomoci o suszeniu naturalnym wynika, e jego intensywno zaley od
konstrukcji sztapla, usytuowania sztapla na skadzie oraz od atmosferycznych czynnikw
suszenia, to znaczy temperatury, wilgotnoci i przepywu powietrza. Na czas suszenia
wywieraj rwnie wpyw rnice w budowie anatomicznej poszczeglnych gatunkw
drewna oraz grubo materiaw tartych.
W cigu roku rozrnia si dwa podstawowe okresy, w czasie ktrych wystpuj
cakowicie odmienne warunki atmosferyczne: wiosennoletni (od kwietnia do wrzenia)
i jesiennozimowy (od padziernika do marca). W pierwszym okresie tarcica wysycha do
szybko, a w drugimbardzo wolno i praktycznie tylko do punktu nasycenia wkien.
Orientacyjny czas suszenia naturalnego na wolnym powietrzu tarcicy iglastej w przecitnych
krajowych warunkach klimatycznych podano w tabeli 2.
Tabela 2. Orientacyjny czas suszenia naturalnego tarcicy iglastej na wolnym powietrzu do wilgotnoci 1518%
w (dniach).
Czasy suszenia naturalnego tarcicy liciastej s dwu a w przypadku niektrych gatunkw

nawet parokrotnie dusze od czasw suszenia tarcicy iglastej.
Do kontroli przebiegu naturalnego suszenia tarcicy stosuje si metod sztuk kontrolnych.
Przygotowane wyrzynki z suszonego drewna (min. 3 szt.), umieszcza si w rnych
miejscach sztapla tak, aby atwo je wyj, dokona pomiaru wilgotnoci i woy ponownie.
Sposb umieszczania wyrzynka kontrolnego pokazuje rys. 20.
30
Rys. 20. Sposb umieszczania wyrzynka kontrolnego w sztaplu:

1 wyrzynek kontrolny, 2 nacita przekadka, 3 klocki zabezpieczajce [7, s. 221]
W celu uatwienia kontroli przebiegu suszenia sztaple oznacza si umieszczajc na nich

tabliczki z nastpujcymi danymi: numer sztapla, data ukadania, data oraz wynik ostatniego
pomiaru wilgotnoci.[7,s.211213].

1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.

Czy wiesz jak wilgotno drewna oznacza stan powietrzno-suchy?
Czy znasz zasady, ktre naley przestrzega podczas suszenia naturalnego?
Jak powinien by zorganizowany skad tarcicy?
Jakie znasz zasady organizacji skady tarcicy?
Czy znasz elementy budowy sztapla?
Jakie s wymiary przekadek sztaplowych?
Czy znasz zasady ukadania tarcicy w sztaple?
Jakie znasz sposoby zabezpieczania cz tarcicy przed pkaniem?
4.2.3. wiczenia
wiczenie 1
Z przygotowanych podczas wczeniejszych zaj (np. obrbki maszynowej) elementw
sztapla np. w podziace 1:10, wykonaj pomoc dydaktyczn w postaci sztapla dowolnej
konstrukcji z zadaszeniem.
wiczenie naley wykona w grupach 23 osobowych. Kada grupa moe wykonywa inny
rodzaj sztapla.
zapozna si z zasadami ukadania tarcicy w sztapel,
zapozna si literatur lub zmierzy w naturze wymiary sztapla,
zapozna si wymiarami tarcicy iglastej oglnego przeznaczenia,
dokona wymiarowania poszczeglnych elementw skadowych sztapla,
przekaza narysowane elementy sztapla do wykonania lub wykona we wasnym
zakresie ,
6) zmontowa sztapel,
7) zaprezentowa swoj prac nauczycielowi,
8) dokona oceny poprawnoci wykonanego wiczenia.
1)
2)
3)
4)
5)
31

dokumentacja dotyczca ukadania tarcicy w sztapel,
normy dotyczce wymiarw tarcicy iglastej oglnego przeznaczenia,
elementy budowy sztapla,
narzdzia i przybory umoliwiajce zmontowanie sztapla,
notatnik,
dugopis/ owek,
wiczenie 2
Na warsztatowym skadzie wykonaj sztaplowanie tarcicy w sztapel dwuczoowy
z zadaszeniem wedug zasad okrelonych w materiale nauczania w rozdziale 4.2.
wiczenie naley wykona w grupach 34 osobowych,
1)
2)
3)
4)
5)
6)
7)

zapozna si z zasadami ukadania tarcicy w sztaple,
zapozna si normami dwigania,
zaopatrzy si w rkawice ochronne i ubranie robocze,
sporzdzi spis wykonywanych kolejno czynnoci i przedstawi nauczycielowi,
przystpi do ukadania sztapla wedug opisanych kolejno czynnoci,
zaprezentowa swoj prac nauczycielowi,
dokona oceny poprawnoci wykonanego wiczenia.

dokumentacja dotyczca sztaplowania tarcicy,
dokumentacja dotyczca norm dwigania,
rkawice ochronne i ubranie robocze,
przymiar kreskowy (metrwka stolarska oraz poziomica),
notatnik,
dugopis/ owek,
narzdzia umoliwiajce wykonanie zadaszenia,

Czy potrafisz:
1) omwi stan wilgotnoci drewna powietrzno suchego?
2) omwi zasady, ktre naley przestrzega podczas suszenia
naturalnego?
3) omwi organizacj skadu tarcicy?
4) omwi elementy budowy sztapla?
5) okreli wymiary przekadek?
6) omwi zasady ukadania tarcicy w sztaple?
7) omwi sposoby zabezpieczania cz tarcicy przed pkaniem?
32
Tak

Nie

4.3. Typy suszar, przyrzdy pomiarowe i kontrolne oraz obsuga

suszarni komorowej
4.3.1 Materia nauczania
Typy suszar do drewna [6,s.7387]
W wikszoci tartakw i prawie wszystkich zakadach produkcyjnych wyroby finalne
drewna jest suszone w suszarkach.
Zesp suszarek wraz z obiektami towarzyszcymi, jak sterowanie, laboratoria,
magazyny, nazywa si suszarni.
Sposoby suszenia drewna w suszarniach zale przede wszystkim od rodzaju materiau
przeznaczonego do suszenia.
Wrd suszarni wyrniamy:
suszarki do tarcicy,
suszarki do oklein i uszczki,
suszarki do wirw,
suszarki do pyt pilniowych porowatych.
Warunkiem suszenia drewna jest spowodowanie takiego ruchu czsteczek wody zawartej
w drewnie, aby nastpio jej parowanie z powierzchni elementu oraz zapewnienie warunkw
technicznych do odprowadzenia wyparowanej z drewna wody poza suszark. Aby zapewni
parowanie wody, naley dostarczy ciepo do odparowania wody. Stosuje si kilka sposobw
dostarczania energii cieplnej mokremu drewnu. Najdawniej i najczciej stosowanym obecnie
sposobem jest konwekcjaprzenoszenie ciepa od rda, np. od nagrzanych grzejnikw
(konwektorw), do drewna za pomoc powietrza w wyniku jego ruchu. Ruch powietrza
spowodowany jest rnicami temperatury i wilgotnoci wzgldnej powietrza, przypieszony
ruch powietrza jest wymuszony za pomoc wentylatorw. Innym sposobem jest
promieniowanie cieplne (albo temperaturowe). Jest to ogrzewanie polegajce na dostarczaniu
energii czsteczkom drewna w wyniku promieniowania podczerwonego. Mona te ogrza
drewno kontaktowo, wykorzystujc zjawisko przewodnictwa cieplnego midzy drewnem
i rdem ciepa, ktrym moe by ogrzewana pyta. Korzystnie jest ogrzewa drewno od
wewntrz, aby zjawisko termodyfuzji sprzyjao przemieszczaniu si czsteczek pary wodnej.
Aby to uzyska, umieszcza si drewno midzy elektrodami rnoimiennymi. Drewno nie
przewodzi prdu (jest dielektrykiem), ale pod wpywem ruchu jego czsteczek w zmiennym
polu elektrycznym wywizuje si tarcie, ktre powoduje, e wewntrz objtoci pakietu
drewna jest wydzielane ciepo.
Czsteczki wyparowanej z drewna wody musz by usunite poza suszark. Odbywa si
za pomoc tzw. czynnika suszcego. Czynnikiem suszcym moe by gorce powietrze,
przegrzana para wodna lub spaliny. S to gazy, ktre maj zdolno mieszania si z par
wodn.
Podzia suszarek ze wzgldu na sposb ogrzewania drewna oraz ze wzgldu na zasad
dziaania przedstawia tab.3.
33
Tabela 3. Podzia suszarek do drewna
Suszenie jest najbardziej energo- i czasochonnym etapem obrbki drewna. Obecnie

najwiksza cz produkowanego drewna jest suszona w suszarkach konwekcyjnych.
Utrzymanie wysokiej temperatury suszenia wymaga wytworzenia duej iloci ciepa.
Jednoczenie konieczno zapewnienia odpowiedniej wilgotnoci powietrza w komorze
powoduje uwalnianie gorcego i wilgotnego powietrza do atmosfery. W ten sposb spora
ilo energii jest tracona.
Denie do poprawienia jakoci suszonego drewna, zmniejszenia zuycia energii,
skrcenia czasu suszenia i wyeliminowania uciliwych dla rodowiska emisji gazw
z kotowni, stanowi impuls do udoskonalania rozwiza konstrukcyjnych suszarek do drewna
oraz poszukiwania nowszych metod suszenia. Obecniepoza zwykym konwekcyjnyms
stosowane inne metody suszenia: suszenie konwekcyjne przy obnionym cinieniu,
nagrzewanie dielektryczne, a w krajach poudniowychnagrzewanie soneczne.
Suszarki do tarcicy
Najlepsza byaby taka suszarka do tarcicy, ktra suszy szybko, w suszonym drewnie nie
powstaj adne zmiany (nie ma pkni, nie ma adnych zmian ksztatu), wilgotno w caej
objtoci elementu jest jednakowa i ma odpowiedni warto, obsuga suszarki jest w peni
zautomatyzowana. Takie idealne suszarki istniej (np. podcinieniowodielektryczne), ale
ich produkcja i eksploatacja s kosztowne. Najbardziej popularne s suszarki, w ktrych
drewno jest suszone w atmosferze cyrkulujcego powietrza. Wyrniamy wrd nich:
suszarki konwekcyjne cyklicznego dziaania komorowe,
suszarki konwekcyjne cyklicznego dziaania kondensacyjne,
suszarki cigego dziaania, dawniej zwane tunelowymi.
34
Suszarki konwekcyjne powietrzne cyklicznego dziaania.

Obecnie drewno jest najczciej suszone w atmosferze powietrza, w suszarkach
konwekcyjnych cyklicznego dziaania, zwanych komorowymi.
Drewno do suszenia jest ukadane w specjalny sposb na palecie lub bezporednio na
wzku szynowym i zaadowywane do wntrza suszarki.. Drzwi komory zostaj szczelnie
zamknite. Nad procesem suszenia czuwa suszarnik albo odpowiednio zaprogramowany
komputer. Do wntrza komory jest dostarczane powietrze o regulowanej w trakcie cyklu
suszenia temperaturze i wilgotnoci. Powietrze spenia dwa zadania: unosi energi ciepln od
grzejnika do drewna (zjawisko konwekcji) oraz jest czynnikiem suszcym, tzn. suche
powietrze przejmuje par wodn z powierzchni drewna. Im cieplejsze jest powietrze i im
szybciej kry, tym wicej ciepa odbiera drewno. Ruch powietrza wewntrz komory suszarki
wymuszaj wentylatory. Powietrze z atmosfery, toczone do wntrza suszarki, ogrzewa si od
grzejnikw (tzw. radiatorw, nagrzewanych gorc wod lub par wodn) i przepywa
prostopadle do wzdunej osi sztapla. Nadmiar wilgotnego powietrza jest usuwany do
atmosfery przez kominki wentylacyjne. Po zakoczeniu procesu wysuszone drewno zostaje
wyprowadzone z suszarki.
Suszarki komorowe rni si cechami uytkowymi. Najwaniejsz z nich jest
pojemno, tzn. objto czci komory przeznaczonej do zaadunku drewna. Inne cechy
uytkowe to: koszt eksploatacji oraz atwo obsugi i cena suszarki przypadajca na 1 m3
pojemnoci suszarki.
Suszarki komorowe rni si te rozwizaniami technicznymi, np.: sposobem obiegu
powietrza midzy suszonymi elementami, konstrukcj komory, materiaami uytymi do jej
wykonania, sposobem nagrzewania powietrza, stopniem automatyzacji sterowania
parametrami powietrza. Na rysunku 21 przedstawiono jedno z moliwych rozwiza
konstrukcyjnych suszarek komorowych.
Rys. 21. Schemat dziaania suszarki komorowej:

1 komora robocza, 2 zesp wentylacyjny, 3 ukad grzewczy, 4 ukad zraszania, 5 sterownia, 6 drzwi
do zaadunku i wyadunku wsadu, 7 kominki do ssania i wytaczania powietrza, 8 wsad (drewno) [6, s. 78]
W suszarkach powietrznych konwekcyjnych cyklicznego dziaania cykl suszenia

obejmuje pi faz.
Faza pierwsza to powolne nagrzewanie drewna w suszarce do temperatury 35C. Zakada
si na og, e czas nagrzewania powinien wynosi 1 godzin na 1 cm gruboci suszonego
drewna. Cakowity czas nagrzewania nie powinien przekracza 24 godzin i zaley od
gruboci drewna, np. drewno gruboci od 16 do 29 mm moe by w cigu godziny ogrzane
35
o 8C, drewno gruboci od 32 do 50 mm o 6C, drewno gruboci od 63 do 100 mm 4C.

Zbyt szybkie nagrzewanie powoduje intensywne wysychanie przypowierzchniowych warstw
drewna, a w konsekwencji jego powierzchniowe pkanie i utrudnianie dopywu wody do
powierzchni. Aby zabezpieczy drewno przed powierzchniowym wysychaniem, w czasie
nagrzewania, wilgotno wzgldn powietrza w suszarce utrzymuje si powyej 98%.
Faza druga jest niezbdna przy suszeniu drewna wstpnie podsuszonego na wolnym
powietrzu, a moe by pominita przy suszeniu drewna wieo citego. Polega ona na
wstpnym nawilaniu ogrzanego drewna. Ten zabieg powoduje uatwienie przepywu wilgoci
przez warstw przypowierzchniow drewna i zmniejszenie napre. Nawilanie rozpylon
wod lub nasycon par wodn wykonuje si w temperaturze 35C i przy wilgotnoci
powietrza 9899%. Zalecany czas trwania nawilania zaley od gruboci suszonych
elementw. Dla drewna iglastego przewiduje si 1 godzin nawilania na 1 cm gruboci
tarcicy, dla drewna liciastego1,5 godziny na 1 cm gruboci tarcicy.
Faza trzecia to suszenie waciwe. Wysoko temperatury i warto wzgldnej
wilgotnoci powietrza suszcego podczas suszenia waciwego przyjmuje si w zalenoci od
gatunku drewna, jego gruboci, wilgotnoci stopnia obrbki i wymaganej wilgotnoci
kocowej. Wartoci parametrw powietrza s zmienne w zalenoci od biecej wilgotnoci
suszonego drewna.
W pierwszym etapie suszonego drewna, od wilgotnoci pocztkowej do wilgotnoci
wynoszcej okoo 28%, temperatura powietrza suszcego powinna by nisza, a wzgldna
wilgotno powietrza wysza ni w drugim etapie suszenia, ktry rozpoczyna si po
osigniciu przez drewno wilgotnoci nasycenia wkien. Podczas suszenia grubego drewna
iglastego i trudno schncych gatunkw liciastych (db, buk) stosuje si nawilanie
zapobiegajce pkaniu suszonego drewna (grube drewno dbowe nawila si kilkakrotnie).
Przykadowe parametry powietrza suszcego w suszarkach konwekcyjnych powietrznych,
stosowane podczas tzw. suszenia normalnego, wybrane dla niektrych gatunkw drewna
i tarcicy gruboci 3250 mm przedstawiono (wg Glijera) w tab.4.
Tabela 4. Parametry powietrza suszcego w suszarkach powietrznych cyklicznego dziaania
Faza czwarta to sezonowanie suszonych elementw. W fazie tej nastpuje czciowe

wyrwnanie wilgotnoci w caej objtoci suszonych elementw i zmniejszenie
wewntrznych napre, ktre mogyby spowodowa pkanie drewna. Suszone drewno
poddawane kocowemu nawilaniu wyrwnawczemu w temperaturze i wilgotnoci powietrza
odpowiadajcej wilgotnoci rwnowanej drewna o 2% wikszej od kocowej wilgotnoci
drewna. Czas trwania tej fazy wynosi 2 godziny na 1 cm gruboci suszonej tarcicy iglastej
36
i 2,5 godziny na 1 cm gruboci suszonej tarcicy liciastej.

Faz pita polega na studzeniu wysuszonego drewna. Szybko obniania temperatury
w suszarce nie powinien by wikszy ni 6C na 1 godzin. Powolne studzenie zapobiega
powierzchniowym pkniciom i powoduje dalsze wyrwnywanie wilgotnoci w caej
objtoci wysuszonego drewna. Temperatura kocowa drewna wystudzonego moe by
wysza od temperatury powietrza w miejscu jego skadowania ok. 25C.
Suszarki kondensacyjne [6, s. 81]
Suszarki kondensacyjne nale do grupy suszarek powietrznych konwekcyjnych
cyklicznego dziaania (rys.22). Drewno w tego typu suszarkach jest ogrzewane za pomoc
krcego powietrza na zasadzie konwekcji. Powietrze, ktre jest czynnikiem suszcym, nie
jest wymieniane z otoczeniemsuszarki nie maj kominkw wentylacyjnych. Najwaniejszym
elementem tych suszarek jest agregat chodniczy, w ktrym nastpuje ochadzanie wilgotnego
powietrza i skraplanie zawartej w nim pary. Osuszone powietrze jest podgrzewane
grzejnikami elektrycznymi do temperatury nie niszej ni 45C i kierowane ponownie przez
sztapel do obiegu suszenia. Powietrze przepywajce przez sztapel wchania par wodn
i nastpnie jest kierowane do chodnicy. Suszarki kondensacyjne s energooszczdne, gdy
energia cieplna zawarta w wilgotnym powietrzu nie jest usuwana z powietrzem, jak
w suszarkach komorowych, do atmosfery, lecz w wyniku skraplania pary zostaje odzyskana
i wykorzystana do nagrzewania osuszonego powietrza. Sprawno cieplna tych suszarek
moe wynosi nawet 80%.
Rys. 22. Schemat suszarki kondensacyjnej [6, s. 81]
Suszarki kondensacyjne stosuje si do wstpnego suszenia drewna gatunkw trudno

schncychdrewna dbowego i bukowego lub do suszenia grubych asortymentw drewna
iglastego. Suszenie kondensacyjne trwa duej ni w suszarkach komorowych tradycyjnych,
co moe by czasem przyczyn zainfekowania drewna grzybami.
Suszarki aerodynamiczne
S to suszarki powietrzne konwekcyjne cyklicznego dziaania. Powietrze bdce
czynnikiem suszcym ogrzewane w nietypowy sposb na skutek tarcia mas powietrza
o specjalnie skonstruowany wirnik wentylatora. Proces suszenia przebiega podobnie jak
w suszarkach komorowych. Tego typu suszarki mogyby znale zastosowanie w zakadach
zlokalizowanych tam, gdzie istnieje zakaz budowania kotowni oraz tam, gdzie wysokie
koszty suszenia nie maj istotnego znaczenia. W Europie nie ma suszarek tego typu.
37
Suszarki podcinieniowe
Suszarki podcinieniowe (zwane rwnie prniowymi) su do szybkiego suszenia
twardych gatunkw drewna. Istnieje kilka sposobw przekazywania ciepa drewnu
w suszarkach podcinieniowych. Skonstruowano suszarki podcinieniowe konwekcyjne,
w ktrych czynnikiem grzewczym jest para przegrzana, suszarki podcinieniowe
z ogrzewaniem kontaktowym i suszarki podcinieniowe z ogrzewaniem dielektrycznym.
W suszarkach podcinieniowych z ogrzewaniem konwekcyjnym drewno schnie
w atmosferze pary przegrzanej o cinieniu obnionym w stosunku do cinienia
atmosferycznego. Przy tak obnionym cinieniu temperatura wrzenia wody jest nisza od
100C. Woda zawarta w drewnie zamienia si w suszarce w par wodn i w tej postaci
przemieszcza si od wntrza ku powierzchni suszonych elementw. W grupie suszarek
konwekcyjnych suszarki podcinieniowe charakteryzuj si najkrtszym czasem suszenia, np.
drewno twardych gatunkw jest suszone w czasie dwa, a nawet trzy razy krtszym, ni
w pozostaych suszarkach konwekcyjnych. Wynika to std, e przewodzenie przez drewno
wilgoci w postaci pary jest kilkakrotnie szybsze od przewodzenia wody ciekej. Poniewa
drewno schnie na niskiej temperaturze, to jego jako, przy prawidowo prowadzonym
procesie, nie ulega zmianie. Wad suszenia w tych suszarkach jest nierwnomierny rozkad
wilgotnoci w suszonych elementach.
Na rysunku 23 przedstawiono schematycznie suszark podcinieniow z ogrzewaniem
kontaktowym. Drewno spoczywa na wzku wewntrz izolowanego termicznie autoklawu,
kada warstwa drewna jest przeoona metalow pyt, ktrej konstrukcja jest podobna do
pki w prasie hydraulicznej. Drewno i zawarta w nim woda s ogrzewane kontaktowo
w wyniku przepywu ciepa od metalowych pyt. Para wodna odprowadzana z suszonego
drewna kondensuje na usytuowanych po bokach autoklawu chodnicach studzonych zimn
wod. Powstay kondensat jest wypompowywany na zewntrz. Podcinienie w suszarce
wytwarza pompa prniowa.
Rys. 23. Schemat suszarki prniowej z ogrzewaniem kontaktowym [6, s. 83]

38
Drewno w suszarce jest ogrzewane do temperatury 70C, przy cinieniu atmosferycznym.

Nastpnie cinienie wewntrz walczaka obnia si tak, e woda wrze w temperaturze
4050 C i zamienia si w par. Kiedy temperatura drewna stanie si nisza od temperatury
wrzenia, cykl grzania drewna i suszenia przy obnionym cinieniu powtarza si. Czas
suszenia twardych gatunkw drewna w suszarkach podcinieniowych kontaktowych moe
nawet by szeciokrotnie krtszy od czasu suszenia w suszarkach komorowych.
Suszarka podcinieniowa z ogrzewaniem dielektrycznym
Budow suszarki podcinieniowej z ogrzewaniem dielektrycznym przedstawiono na
(rys.24). Ciasno uoone drewno jest umieszczone wewntrz autoklawu na specjalnym wzku
izolowanym elektrycznie. Po obu stronach znajduj si elektrody zasilane prdem wielkiej
czstotliwoci (np. 13,56 MHz). Do autoklawu jest podczona pompa prniowa, a cinienie
we wntrzu autoklawu wynosi 5 do 10 kPa. Przy tym cinieniu temperatura wrzenia wody
wynosi 4550C. Para wodna odprowadzana z drewna kondensuje si na chodnicy zasilanej
zimn wod, a kondensat jest odprowadzany za pomoc pompy na zewntrz.
Rys. 24. Schemat suszarki podcinieniowej z ogrzewaniem dielektrycznym [6, s. 85]
Drewno jest dielektrykiem, tzn. nie przewodzi prdu elektrycznego, ale umieszczenie
drewna w polu o wielkiej czstotliwoci powoduje nieznaczne przemieszczanie si czsteczek
elementarnych jego budowy. Towarzyszce temu zjawisku tarcie jest rdem ciepa. Drewno
nagrzewa si rwnomiernie wewntrz swojej objtoci. Ogrzewanie jest ograniczone
wycznie do suszonego materiau, nie ma tu nonika ciepa. Poniewa na powierzchni
drewna, na skutek parowania wody, temperatura jest nisza ni w jego wntrzu, to zachodzi tu
zjawisko termodyfuzji, czyli strumie wilgoci przemieszcza si z wewntrznych warstw
drewna zgodnie z kierunkiem spadku temperatury.
Suszenie przebiega szybko i bez pkni, ale metoda jest wskazana dla drewna o dobrej
przepuszczalnoci pary wodnejbrzozy, grabu wizu. Trudno susz si gatunki uznawane za
trudno schnce: db i buk.
Czas suszenia w suszarkach podcinieniowych dielektrycznych mniej zaley od
wilgotnoci pocztkowej drewna, a bardziej od jego waciwoci. Drewna drzew iglastych
i liciastych o gstoci do 500 kg/m3 suszy si ok. dwu godzin, rozpierzchonaczyniowe
drewno liciaste o gstoci ponad 500 kg/m3 cztery godziny, a trudno suszce si drewno
piercieniowonaczynioweosiem godzin. Zuycie energii w tych typach suszarek jest due
i wynosi ok. 250 kWh na m3 drewna.
39
Suszarki do tarcicy konwekcyjne cigego dziaania

W suszarkach cigego dziaania suszone drewno w czasie trwania procesu jest co pewien
czas przemieszczane wzdu tunelu suszarki. Materia wysuszony jest wprowadzany z jednej
strony suszarki, a jednoczenie drewno mokre jest wprowadzane do suszarki od strony
przeciwnej (rys.25). Tego typu suszarki s przeznaczone do masowego suszenia gwnie
drewna iglastego do wilgotnoci nie mniejszej ni 12%. Sprawno cieplna suszarek cigego
dziaania jest znacznie wysza ni suszarek cyklicznego dziaania. Nagrzane powietrze pynie
w kierunku przeciwnym do kierunku przesuwania drewna. Temperatura powietrza na drodze
przepywu obnia si, a jego wilgotno ronie. Pojemno tego rodzaju suszarek moe
dochodzi do 600 m3, prdko przepywu powietrza wynosi 1-1,5 m/s, temperatura w tunelu
nie przekracza 65C.
Rys. 25. Suszarka cigego dziaania z wzdunym w stosunku do sztapli przepywem powietrza [6, s. 85]
Suszarki do uszczki i okleiny

uszczk i oklein suszy si w suszarkach tamowych cigego dziaania. Drewno moe
by ogrzewane strumieniem gorcego powietrza, tj. konwekcyjnie.
Innym sposobem suszenia uszczki i okleiny jest nagrzewanie w wyniku bezporedniego
kontaktu pyt grzewczych z suszonym drewnem. Ten rodzaje suszenia stosowany do cienkich
fornirw uniemoliwia bowiem ich paczenie. Naley doda, e sposb ten jest rzadko
stosowany.
Do suszenia fornirw stosuje si przekazywanie ciepa za pomoc promiennikw
podczerwienilamp emitujcych promienie podczerwone (cieplne). Promienie podczerwone
wnikaj w drewno na gboko zalen od gatunku drewna , np.w drewno orzecha i gruszy
mniej ni 0,5 mm, w drewno dbu 12 mm, w drewno sosny 24 mm, w drewno lipy 4mm.
Ten sposb przekazywania energii cieplnej jest wykorzystywany tylko do suszenia fornirw.
Suszarki do wirw
Do wytwarzania pyt wirowych stosuje si specjalnie pozyskiwane o okrelonych
ksztatach i wymiarach, wiry drzewne. Jednym z ogniw procesu technologicznego produkcji
pyt wirowych jest suszenie wirw. Mokre wiry umieszcza si w bbnie, do ktrego s
dostarczane spaliny uzyskane ze spalania gazu lub paliwa pynnego. Spaliny przejmuj par
powsta z wody zawartej w wirach i s czciowo usuwane do atmosfery, a czciowo
40
kierowane powtrnie do bbna. Wiry wysychaj do wilgotnoci 2%, po czym s studzone

i przekazywane do dalszego etapu produkcji pyt wirowych.
Suszarki do pyt pilniowych porowatych
W procesie technologicznym pyt pilniowych porowatych uformowany kobierzec jest
poddawany suszeniu w suszarkach rolkowych o dziaaniu cigym. W kanale suszcym
znajduj si rolki napdzane acuchami tworzce 14 poziomw, na ktrych s umieszczane
pyty. Energia cieplna do pyt jest doprowadzana w wyniku promieniowania podczerwonego
grzejnikw usytuowanych pod pytami. Czynnikiem suszcym jest para przegrzana o temp.
okoo 170C, uzyskiwana z wody odprowadzanej z suszonego materiau. Nadmiar pary
przegrzanej, po odzyskaniu z niej ciepa w wymienniku ciepa, jest odprowadzany do
atmosfery.
Przygotowanie suszarki do pracy [4,s.77]
Cykl suszenia obejmuje przygotowanie suszarki, ustawienie \drewna w suszarce,
prowadzanie procesu w poszczeglnych fazach i rozadunek suszarki. Za sposb
przygotowania drewna do suszenia i przeprowadzenie cyklu suszenia odpowiedzialni s
odpowiednio przygotowani zawodowo suszarnicy.
Przed wprowadzeniem drewna do suszarki wykonywane s nastpujce czynnoci:
sprztanie suszarki (t czynno lepiej jest wykona po kadym zakoczonym cyklu),
sprawdzenie dronoci studzienki i kanaw ciekowych,
sprawdzenie stanu wentylatorw, a zwaszcza stanu oysk,
dokrcenie smarowniczek oysk w ukadzie napdu wentylatorw,
po wykonaniu prac zwizanych z zasilaniem silnikw, sprawdzenie kierunkw obrotw
wentylatorw (wszystkie musz mie ten sam kierunek obrotw),
sprawdzenie stanu ukadu grzejnego (przecieki, dziaanie odwadniaczy, zamknicie
obej odwadniaczy),
odpowietrzenie grzejnikw wodnych, jeeli nie ma w nich automatycznych zaworw
odpowietrzajcych,
sprawdzenie dziaania przepustnic w kominkach wentylacyjnych,
sprawdzenie dziaania ukadu nawilania powietrza, oczyszczenie lub wymiana dysz,
wypukanie lub wymiana gazy na czujniku termometru mokrego,
uzupenienie wody w naczyniu nawilajcym,
wymiana wkadki celulozowej w ukadzie pomiaru wilgotnoci rwnowanej,
sprawdzenie stanu przewodw sond ukadu pomiaru wilgotnoci drewna,
sprawdzenie dziaania ukadu sygnalizacyjnego czowiek w komorze,
sprawdzenie stanu uszczelek drzwi,
sprawdzenie oglnego stanu wntrza suszarki.
Z wymienionych czynnoci wykonywane s tylko te, ktre dotycz wystpujcych
w suszarce elementw.
Przygotowanie drewna do suszenia [6,s.8790]
Planujc proces suszenia dla kadej partii materiau, ktra ma by wysuszona w suszarce,
trzeba okreli, jaka jest jej wilgotno pocztkowa. W tym celu naley wybra trzy sztuki
drewna o spodziewanej najwikszej wilgotnoci. Jeli suszone s gatunki iglaste, to jedna
sztuka powinna mie jak najwikszy udzia bielu, druga jak najwikszy udzia twardzieli,
a trzecia powinna si charakteryzowa rwnym udziaem bielu i twardzieli. Do pomiaru
wilgotnoci mona uy wilgotnociomierzy elektronicznych lub okreli wilgotno metod
41
suszarkowowagow. Do kontrolowania zmian wilgotnoci drewna, jeli suszarka nie jest

wyposaona w automatyczne sterowanie, su tzw. deski kontrolne. Wycina si je
z wybranych trzech sztuk drewna. Ich dugo powinna wynosi ok. 600 mm. Deski way si
z dokadnoci do 1 g. Nastpnie oblicza si ich mas przy wilgotnoci docelowej suszenia.
Deski umieszcza si w rodku sztapla (rys. 26). Podczas suszenia deski s kilkakrotnie
wyjmowane i waone, a wyniki waenia porwnywane z obliczon mas desek po
wysuszeniu.
Rys. 26. Sposb umieszczania deski kontrolnej w sztaplu [6, s. 88]
Formowanie sztapli (stosw) i pakietw

Sposb zaadunku suszarki jest zagadnieniem bardzo wanym. Prawidowy dobr
materiau i odpowiednie uformowanie sztapli jest podstaw uzyskania wysokiej jakoci
suszonej tarcicy i ma wpyw na sprawno eksploatacyjn suszarek.
Sztaple ukada si na paletach o wymiarach odpowiednich do wymiarw komory suszarni
lub na wzkach szynowych (rys.27).
Rys. 27. Formowanie sztapli przeznaczonych do suszarek:

a) sztapel dwuczoowy, b) jednoczoowy, c) sztapel do suszarki cigego dziaania [6, s. 88]
Rys. 28. Ksztat sztapli w suszarce jednotorowej [4, s. 79]

42
Rys. 29. Dugo sztapla w suszarce jednotorowej [4, s. 79]
Rys. 30. Ustawienie pakietw na gbokoci suszarki bez transportu szynowego [4, s. 81]
43
Rys. 31.Ustawienie sztapli na szerokoci suszarek [4, s. 81]
44
Rys. 32. Przestrzenie midzy sztaplami [4, s. 82]
Komora suszarki powinna by zaadowana drewnem jednego gatunku (lub gatunkw

podobnych, jak np. wierk i joda), tej samej gruboci, podobnej szerokoci, o tym samym
stopniu obrbki (tarcica obrzynana lub nieobrzynana) i o zblionej wilgotnoci pocztkowej.
Najwysz jako suszonej tarcicy mona uzyska suszc tylko tarcic obrzynan. Ktra
atwiej ukada si w sztaplach.
Drewno powinno by poukadane w pakiety i sztaple dwuczoowe (rys. 27a). Tarcica
w jednej warstwie sztapla powinna by uoona bez szczelin. Inaczej ukada si tylko drewno
przeznaczone do suszarki cigego dziaania ze wzdunym ukadem sztapli (rys. 27c).
Tarcice nieobrzynan naley ukada na przemian raz szerszym, a raz wszym kocem do
czoa sztapla. Dugo sztapli dwuczoowych powinna by rwna dugoci najduszych
sztuk. Szeroko i wysoko sztapli jest zalena od wymiarw przestrzeni zaadowczej
suszarki.
Jeeli nie wystarcza drewna na uformowanie sztapla normalnej szerokoci i wysokoci,
to naley uoy sztapel wszy, ale o normalnej wysokoci. Ustawienie w suszarce sztapli
mniejszej wysokoci powoduje przepyw powietrza nad nim, a wic przesuszenie drewna
w grnych warstwach sztapla i wyduony czas wysychania desek we wntrzu sztapla.
Najdusze i najszersze sztuki tarcicy ukada si z brzegu, pozostae w rodku. Jeeli czna
szeroko sztuk w jednej warstwie jest mniejsza od szerokoci sztapla, to szczelin naley
pozostawi w rodku sztapla. Boczne powierzchnie skrajnych sztuk tarcicy musz tworzy
jedn pionow paszczyzn. W przypadku suszenia elementw o dugociach mniejszych od
szerokoci komory naley uoy sztapel dwuczoowy tak, aby wypenia komor na caej
szerokoci. Rwne sztaple, bez szczelin w warstwach poziomych, daj moliwo
wyeliminowania zawirowa przepywajcego powietrza.
Sztaple jednoczoowe (rys. 27b) nie powinny by stosowane, bo wystajce czci tarcicy
45
w tych sztaplach ulegaj spkaniu i paczeniu, a ponadto utrudniaj prawidowy przepyw

powietrza w komorze.
Duy wpyw na prawidow cyrkulacj powietrza suszcego ma waciwy dobr oraz
waciwe uoenie przekadek. Wykonuje si je ze zdrowego drewna iglastego, okresowo
zabezpieczanego przed grzybami odpowiednimi preparatami. Stosowanie przekadek
o przekroju kwadratowym, a nie prostoktnym, zapewnia uniknicie bdu, jakim jest
uoenie krzywego stosu. Do tarcicy gruboci do 50 mm stosuje si przekadki o przekroju
25x25 mm, a do tarcicy grubszejprzekadki o przekroju 30x30 mm. Dugo przekadek
powinna by rwna szerokoci sztapla. Przekadki musz by kadzione na pask, jedna nad
drug w paszczynie pionowej. Skrajne przekadki naley umieszcza rwno z czoami
tarcicy. Pozostae zaleca si ukada w odstpach zalenych od rodzaju i gruboci drewna
i wynoszcych:
dla tarcicy iglastej gruboci do 50 mm
0,8 m,
dla tarcicy iglastej gruboci powyej 50 mm
1,2 m,
dla tarcicy liciastej gruboci do 50 mm
0,6 m,
dla tarcicy liciastej gruboci powyej 50 mm
1,0m.
W dostpnych miejscach sztapli naley pozostawi miejsca dla umieszczenia desek
kontrolnych. Mog one by umieszczone w czoowej czci sztapla, midzy przekadkami
z podciciami (rys. 26).lub z boku sztaplauoone na dwch pocienionych przekadkach.
Producenci suszarek tarcicy zaczaj w dokumentacji techniczonoruchowej suszarki
informacje dotyczce poprawnego sztaplowania. Podaj w nich wymagane odlegoci bokw
i wierzchu sztapla od cian stropu i drzwi suszarki.
Sposb ustawienia drewna w suszarce ma istotny wpyw na rwnomierno schnicia, na
rozkad kocowej wilgotnoci w caym sztaplu i w kadej sztuce tarcicy oraz na odksztacenie
si drewna i na czas suszenia. Sztaple powinny by tak formowane i ustawiane w suszarce,
aby przepywajce powietrze przepywao tylko przez szczeliny midzy suszonymi
elementami. Strumie powietrza powinien by przegrodzony sztaplami. Pozostawianie
wolnych przestrzeni wywouje zwikszony przepyw przez nie powietrza, a tym samym
zmniejsza ilo powietrza przepywajcego przez sztaple, co wpywa na wyduenie czasu
suszenia i nierwnomierny rozkad kocowej wilgotnoci. Jeeli sztaple lub pakiety nie
wypeniaj komory suszarki na caej dugoci, to woln przestrze trzeba zasoni ekranami
kierujcymi powietrze na tarcic.
Do zaadunku drewna do suszarni stosuje si najczciej wzki widowe. Wzki szynowe
s przydatne do zaadunku drewna o dugoci powyej 6 m. Ze wzgldu na podwozie
zmniejszaj one przestrze zaadowcz komory o 1015% i ograniczaj, ze wzgldu na
znaczny ciar, wysoko sztapla.
Przebieg suszenia [6, s. 91]
Obecnie produkowane suszarki s oferowane razem z oprogramowaniem do
komputerowego sterowania procesem suszenia oraz z odpowiednimi urzdzeniami do
automatycznego pomiaru wilgotnoci i temperatury powietrza we wntrzu komory,
z urzdzeniami do kontroli wilgotnoci drewna, a take urzdzeniami do automatycznego
sterowania zaworami dopywu i odpywu powietrza, dopywu pary do komory itd. Po
wprowadzeniu danych dotyczcych gatunku, gruboci i wilgotnoci pocztkowej i kocowej
drewna komputer sam dobiera program suszenia. W kadej chwili trwania suszenia mona
ingerowa w ten program, zmieniajc np. szybko nagrzewania tarcicy, warto temperatury
suszenia itp. Suszarki sterowane komputerem s zabezpieczone przed ryzykiem pomyki ze
strony osoby obsugujcej suszark, a proces suszenia jest prowadzony w sposb cigy i bez
przerw.
46
Kierowanie procesem suszenia w suszarkach bez urzdze dziaajcych automatycznie

polega na regulacji dopywu pary lub gorcej wody do grzejnikw, regulacji dopywu pary
nawilajcej, zamykaniu i otwieraniu kominkw dopywu i odpywu powietrza. Wytwarzanie
w komorze odpowiednich warunkw klimatycznych suszenia odbywa si na podstawie
programu suszenia oraz wynikw kontroli jego przebiegu. Kontrola przebiegu suszenia
polega na okrelaniu wilgotnoci wzgldnej i temperatury powietrza we wntrzu komory oraz
pomiarach wilgotnoci tarcicy i ocenie rwnomiernoci schnicia drewna. Mona te
sprawdzi prawidowo obiegu powietrza. W celu ustalenia wilgotnoci wzgldnej powietrza
odczytuje si temperatur na dwch termometrachsuchym i mokrym, umieszczonych we
wntrzu suszarki.
Jednym ze sposobw kontroli suszenia jest tzw. prba widekowa. Przed suszeniem
wykonuje si prbki widekowe z tych samych sztuk tarcicy, z ktrych wycito deski
kontrolne (rys.33). Prbki z czterema ramionami wykonuje si z tarcicy gruboci powyej
70 mm, z cieszej tarcicy wykonuje si prbki z dwoma ramionami. Odchylanie si ramion
wideek do wewntrz wiadczy o zaschniciu zewntrznych warstw przy duej wilgotnoci
wewntrznych warstw drewna. Naley wwczas przerwa suszenie i zastosowa nawilanie.
Do obowizkw osoby obsugujcej suszark naley zapisywanie informacji o suszonej
tarcicy, ustalanie programu oraz zapisywanie przebiegu suszenia i wynikw pomiarw
kontrolnych. Programy suszenia dla suszarek przeznaczonych do suszenia jednego rodzaju
materiaw (np.wiry, okleina, pyty pilniowe porowate) s ustalone przez wytwrc
urzdze. Programy suszenia dla suszarek do tarcicy s dobierane w zalenoci od gatunku
drewna, jego wymiarw, wilgotnoci pocztkowej i docelowej. Ze wzgldu na du
rnorodno materiaw i rne ich przeznaczenie programy s opracowywane przez
dowiadczonych suszarnikw.
Rys. 33. Prbka widekowa: a) drewno wiee, b) drewno po rozpoczciu suszenia, c) stan zeschnicia,
d) drewno po nawileniu, e) wysuszone drewno bez napre [7, s. 229]
47
Pomiar wilgotnoci wzgldnej i temperatury powietrza.

Najczciej stosuje si psychrometr rnicowy (rys.34), dziaajcy na zasadzie rnicy
temperatur,
odczytywanych
na dwch
termometrach:
suchym
i
mokrym.
Rys. 34. Psychrometr rnicowy:

1 obudowa metalowa z wykresem psychrometrycznymi wskazwk przesuwn, 2 termometr suchy,
3 termometr mokry, zbiornik na wod [7, s. 228]
Gaka termometru mokrego owinita jest gaz nawilan ze zbiorniczka wodnego. Parowanie
wody ze zwilonej gazy pochania ciepo z gaki termometru mokrego, przez co wskazuje on
nisza temperatur. Parowanie jest tym intensywniejsze, a rnica temperatur tym wiksza,
im bardziej suche jest powietrze w komorze suszarni. Na podstawie tej rnicy temperatur
okrela si wilgotno wzgldn powietrza za pomoc wykresu )nomogramu) lub specjalnych
tabel (tab.5).
Tabela 5. Psychrometryczna tabela do okrelania wzgldnej wilgotnoci powietrza
48
Na rysunku psychrometru jest widoczny tego rodzaju wykres oraz wskazwka

przestawna, umoliwiajca odczytywanie wilgotnoci wzgldnej powietrza. Temperatur
powietrza okrela si zwykle na podstawie wskaza suchego termometru psychrometru.
Wysoko temperatury kontroluje si co dwie godziny.
Pomiar wilgotnoci biecej i kocowej drewna
Spadek wilgotnoci tarcicy okrela si na podstawie ubytku masy wyrzynkw
kontrolnych. Zastosowanie wyrzynkw kontrolnych umoliwia badanie przebiegu suszenia
bez kadorazowego okrelania wilgotnoci metod suszarkowo-wagow. Waenie
wyrzynkw kontrolnych powinno nastpowa co 8 godzin. Biec wilgotno wyrzynka
kontrolnego oblicza si wg. wzoru:
Wb = m4 - m2 / m2 100%
w ktrym:
Wb wilgotno bieca wyrzynka kontrolnego w%,

m2 masa wyrzynka kontrolnego w stanie absolutnie suchym w bramach,
m4 masa bieca wyrzynka kontrolnego w gramach.
Kontrola rwnomiernoci schnicia drewna
Podczas suszenia atwo ulegajcej zaschniciu i spkaniu tarcicy liciastej due znaczenie
ma okrelenie wystpujcych w niej napre. wiadcz one o stopniu rwnomiernoci
wysychania jej warstw zewntrznych i wewntrznych. Prbki te pobiera si w sposb
przedstawiony na (rys.33) i postpuje si jak opisano podczas wykonania prby widekowej.
Kontrola obiegu powietrza
Sprawdzanie obiegu powietrza nie naley do staych czynnoci kontrolnych, takich jak
pomiar temperatury i wilgotnoci wzgldnej powietrza. Obieg powietrza kontroluje si przy
uyciu aparatu dymowego, a prdko powietrza za pomoc anemometru.
Magazynowanie wysuszonego drewna [6,s.94]
Drewno o wilgotnoci wikszej ni 15% moe by skadowane pod wiat
w przewiewnym miejscu. Wysuszone drewno przeznaczone do wysyki lub skadowane w
magazynach midzyoperacyjnych moe by uoone ciasno, sposobem na gucho, w sztaple
czoowe, dwuczoowe. Ukadajc sztapel w gr, co 0,5 m naley przekada tarcic
przekadkami
w celu usztywnienia sztapla. W magazynach midzy operacyjnych tarcic ukada si do
wysokoci 2,02,5 m. Na widocznej stronie sztapla powinna by wywieszka, na ktrej naley
wpisa rodzaj drewna, grubo i klas oraz miszo.
Drewno o wilgotnoci mniejszej ni 15% naley skadowa w magazynach zamknitych.
Jest bardzo wane, aby parametry powietrza w magazynie byy w stanie rwnowagi
higroskopijnej z drewnem w celu utrzymania staej wilgotnoci drewna. Dlatego
pomieszczenia magazynowe powinny by wyposaone w grzejniki, urzdzenia do wentylacji
i przyrzdy do odczytu temperatury i wilgotnoci wzgldnej powietrza.
49

1. Czy znasz podzia suszarek?
2. Czy znasz budow suszarki komorowej?
3. Jakie wyrniamy fazy podczas suszenia drewna?
4. Czym si charakteryzuj suszarki kondensacyjne?
5. Na czym polega suszenie w suszarkach podcinieniowych?
6. Na czym polega przygotowanie drewna do suszenia w suszarni?
7. Jakie znacz rodzaje sztapli stosowanych w suszarniach komorowych?
8. Na czym polega prba widekowa podczas suszenia drewna w suszarniach?
9. Jakie urzdzenie suy do pomiaru wilgotnoci wzgldnej powietrza w suszarni
komorowej?
10. Czy wiesz na czym polega magazynowanie wysuszonego drewna?
4.3.3. wiczenia
wiczenie 1
Majc do dyspozycji Internet, odnale 34 producentw suszar komorowych.
Nastpnie dokonaj przegldu ofert suszar zapoznajc si z informacjami dotyczcymi
budowy, wyposaenia, aparatury oraz danymi technicznymi. Po zapoznaniu si z ofertami
sporzd zestawienie (np. w formie tabelarycznej), ktry producent Twoim zdaniem oferuje
najlepsze suszarki.
Po wykonaniu zadania mona nawiza kontakt z przedstawicielem handlowym tej firmy
i poprosi o przesanie bezpatnych materiaw, katalogw lub umwi si na spotkanie
w szkole. Kontakt z przedstawicielem powinien nawiza nauczyciel.
2)
3)
4)
5)
6)
7)

zapozna si z materiaem nauczania dotyczcym rodzajw i budowy suszar zawartym
w Poradniku,
odszuka potrzebnych informacji w sieci Internet,
dokona zestawienia danych uzyskanych informacji,
przedstawi opracowanie nauczycielowi,
zaprezentowa swoj prac pozostaym grupom i uzasadni swj wybr,
nawiza kontakt z przedstawicielem handlowym (nauczyciel),

dokumentacja zawierajca materia dotyczcy rodzajw i budowy suszar,
komputer z dostpem do Internetu,
notatnik,
dugopis/owek,
1)
50
wiczenie 2
Przeprowad rozpoznanie lokalnych zakadw drzewnych gdzie znajduj si suszarnie
komorowe do drewna. Korzystajc z materiau nauczania zawartego w Poradniku oraz
w oparciu o Internet opracuj pytania dotyczce suszarni komorowej. Nastpnie popro
nauczyciela o zorganizowanie spotkania w szkole z dowiadczonym suszarnikiem
obsugujcym suszarni pobliskiego zakadu. Podczas spotkania naley zadawa opracowane
wczeniej pytania.
Po spotkaniu naley sporzdzi sprawozdanie na ocen.
1) zapozna si z materiaem nauczania dotyczcym rodzajw i budowy suszar zawartym
w Poradniku,
2) odszuka potrzebnych informacji w sieci Internet,
3) opracowa zestaw pyta na spotkanie z suszarnikiem,
5) zadawa pytania uzyskujc maksymaln ilo informacji

komputer z dostpem do sieci Internet,
notatnik,
dugopis/owek,
wiczenie 3
Podczas spotkania z suszarnikiem (patrz wicz. 2), naley poprosi o umoliwienie
zorganizowania wycieczki do zakadu w czasie, gdy bd wykonywane prace zwizane z
zaadunkiem komory suszarni. Jeli jest to moliwe to naley poprosi o informacje dotyczce
rozadunku komory oraz skadowanie wysuszonego materiau.
1)
2)
3)
4)
5)
6)
7)
8)
9)

zapozna si z materiaem nauczania dotyczcym rodzajw i budowy suszar zawartym
w Poradniku,
odszuka potrzebnych informacji w sieci Internet,
opracowa zestaw pyta na spotkanie z suszarnikiem w zakadzie,
zaprezentowa swoj prac nauczycielowi,
przygotowa si do wycieczki wg. zalece nauczyciela,
dokona obserwacji zaadunku komory i w odpowiednim czasie zadawa pytania
dotyczce zaadunku, rozadunku oraz skadowania wysuszonego materiau,
sporzdzi notatki z obserwacji,
51

notatnik,
dugopis/owek,
wiczenie 4
Na takiej zasadzie jak w (wicz. 3), naley zorganizowa wycieczk do zakadu gdzie
eksploatuje si suszarni komorow i poprosi suszarnika o omwienie procesu suszenia
drewna, charakterystyki, przeznaczenia oraz zasady obsugi przyrzdw stosowanych
w suszarni.
1) zapozna si z materiaem nauczania dotyczcym rodzajw i budowy suszar zawartym
w Poradniku,
2) odszuka potrzebnych informacji w sieci Internet,
3) opracowa zestaw pyta na spotkanie z suszarnikiem w zakadzie,
5) przygotowa si do wycieczki wg zalece nauczyciela,
6) czynnie uczestniczy w zajciach zadajc pytania,
7) sporzdzi notatki z uzyskanych informacji,

notatnik,
dugopis/owek,

Czy potrafisz:
1)
2)
3)
4)
5)
6)
7)
8)
wymieni podzia suszarek?

omwi budow suszarki komorowej?
okreli fazy suszenia w suszarkach komorowych?
omwi charakterystyk suszarek kondensacyjnych?
omwi proces suszenia w suszarkach podcinieniowych?
omwi zasady przygotowania drewna do suszenia?
okreli jakie rodzaje sztapli stosujemy w suszarniach komorowych?
wyjani na czym polega prba widekowa podczas suszenia
drewna?
9) omwi zasad dziaania psychrometru rnicowego i pomiaru
wilgotnoci wzgldnej powietrza?
10) omwi na czym polega magazynowanie wysuszonego drewna?
52
Tak

Nie

4.4. Gospodarka materiaami, narzdziami i energi. Bezpieczestwo

i higiena pracy, ochrona przeciwpoarowa oraz ochrona
rodowiska
Racjonalna gospodarka materiaami, narzdziami i energi
Jak w kadej dziedzinie dziaalnoci gospodarczej rwnie w suszarnictwie naley tak
zorganizowa proces technologiczny, aby osign zamierzone cele w sposb bezpieczny,
zgodnie z zaoeniami technologicznymi, a jednoczenie najtaniej. Suszenie drewna jest
skomplikowanym procesem i co si z tym wie czasochonnym, energochonnym
a jednoczenie niezbdnym w produkcji stolarskiej. Dlatego na kadym etapie naley
optymalizowa koszty zwizane z materiaami energi i narzdziami. Szczegln uwag
naley zwraca na prawidowy dobr parametrw suszenia aby nie zniszczy wsadu drewna,
wanym jest rwnie prawidowe zaadowanie komory pod wzgldem gatunkowym,
jakociowym, wymiarowym suszonego drewna. Nie bez znaczenia jest rwnie dobr
wykwalifikowanej obsugi, ktra cho kosztowna to gwarantuje prawidowo suszenia,
bezpieczestwo poarowe i higien pracy. Do istotnych czynnikw racjonalnej gospodarki
zaliczy naley optymalny dobr narzdzi i urzdze stosowanych podczas prac w suszarni.
Naley stosowa narzdzia i urzdzenia przede wszystkim bezpieczne, speniajce wymogi
technologiczne ale nie przesadnie drogie. Niepotrzebne przeinwestowanie w suszarnictwie
powoduje zwikszenie kosztw i zmniejszenie konkurencyjnoci w sprzeday produktw.
Wanym zagadnienie jest rwnie przestrzeganie zasad ochrony rodowiska. Suszenie
drewna pochania duo energii cieplnej do ogrzania drewna i w zwizku z tym istnieje
konieczno wytwarzania tego ciepa w rny sposb. W rozdziale dotyczcym
charakterystyki poszczeglnych suszar, zostay opisane sposoby dostarczania ciepa do
suszarki. Naley wiec przestrzega zasad zwizanych z odpowiednim doborem kotowni do
danej suszarki. Naley uwzgldnia rwnie lokalizacje suszarni w otoczeniu, ktrej praca nie
powinna by uciliwa dla otoczenia.
Zagadnienia bhp i ochrony przeciwpoarowej podczas suszenia drewna
Warunki bhp. Niektre zasady bezpieczestwa i higieny pracy odnosz si zarwno do
naturalnego, jak i sztucznego suszenia drewna. Dotycz one prac, zwizanych z manipulacj
materiaami tartymi oraz obsug wzkw transportowych.
W czasie wykonywania tych prac konieczne jest przestrzeganie nastpujcych zasad:
wzek podstawiony do ukadania tarcicy powinien by unieruchomiony,
naley prawidowo ukada tarcic na wzkach oraz sztaplach,
naley zwrci uwag na stan techniczny wzkw oraz zabezpieczenia przeciw
dziaajce zsuwaniu si tarcicy,
wzki zaadowane naley przepycha idc tylko z tyu wzka,
naley zachowa uwag przy ukadaniu i rozbieraniu sztapli oraz zaadunku i rozadunku
wzkw,
W czasie wykonywania prac pracownicy maj obowizek uywania odziey ochronnej
oraz sprztu ochrony osobistej.
Zalecenia dotyczce bezpieczestwa i higieny pracy przy obsudze suszar komorowych
wynikaj gwnie ze szkodliwych dla zdrowia warunkw, spowodowanych wysok
temperatur i wilgotnoci powietrza.
53
Podczas komorowego suszenia drewna naley:

ograniczy do minimum wchodzenie do wntrza komory w czasie pracy suszarni,
a w razie takiej koniecznoci woy odzie ochronn,
w razie awarii urzdze suszarnianych natychmiast wyczy dopyw prdu i pary do
komory suszarniczej,
przy wyjmowaniu i zakadaniu wyrzynkw kontrolnych uywa rkawic skrzanych
z ochraniaczami,
przed zamkniciem drzwi komory sprawdzi, czy nikt w niej nie pozosta,
po wyjciu z komory zwaszcza zim pozosta w pomieszczeniu ogrzanym 2030 minut.
Ochrona przeciw poarowa

Zarwno naturalne suszenie tarcicy na skadach, jak sztuczne suszenie w suszarniach jest
zwizane z koniecznoci przestrzegania obowizujcych instrukcji o ochronie
przeciwpoarowej. Szczeglne zagroenie poarowe stwarzaj skady materiaw tartych.
Dlatego konieczne jest rozmieszczenie sztapli zgodnie z przepisami, a w wikszych skadach
tworzenie specjalnych pasw przeciwpoarowych. W skadach powinny si znajdowa
punkty ochrony przeciwpoarowej wyposaone w hydranty z wami poarowymi
w szafkach oraz beczki z wod, wiadra, skrzynia z piaskiem i inny sprzt p.po. Palenie
tytoniu jest dozwolone wycznie w wyznaczonych miejscach.
Na terenie skadu powinny znajdowa si urzdzania alarmowe oraz sygnalizacyjne
w kadej chwili gotowe do uycia

1.
2.
3.

Czy wiesz na czym polega racjonalna gospodarka materiaami, narzdziami i energi?
Czy znasz zagadnienia bhp, ktre naley stosowa podczas prac w suszarniach?
Jakie przepisy przeciwpoarowe obowizuj na skadzie tarcicy oraz podczas naturalnego
i sztucznego suszenia drewna?
4.4.3. wiczenia
wiczenie 1
Na podstawie materiau nauczania zawartego w Poradniku oraz obserwacji dokonanych
podczas wycieczki programowej do zakadu (suszarni), opracuj propozycje zmian
w organizacji prac podczas procesu suszenia drewna i oszczdnoci w materiaach
i narzdziach stosowanych w suszarni, ktre Twoim zdaniem mona wprowadzi, aby
obniy koszty.
Po opracowaniu takich propozycji naley przedstawi je nauczycielowi przedmiotu
Przedsibiorczo z Waszej szkoy, ktry wytumaczy, czy przedstawione propozycje maj
podstaw do zastosowania czy nie oraz uzasadni dlaczego.
wiczenie powinno by realizowane w pierwszej czci w zespoach 23 osobowych oraz
z udziaem nauczyciela Przedsibiorczoci w caej grupie 12 osobowej.
1) zapozna si z literatur dotyczc prac zwizanych z suszarnictwem,
2) zapozna si z wyposaeniem suszarni,
54
3) przypomnie tre sprawozda opracowanych po wycieczkach programowych do

suszarni,
4) opracowa propozycje zmian w organizacji pracy oraz oszczdnoci w caym procesie
suszenia drewna,
5) uzgodni propozycje z nauczycielem technologii,
6) przedstawi propozycje nauczycielowi Przedsibiorczoci,
7) sporzdzi notatki ze spotkania,
8) dokona oceny poprawnoci wykonanego wiczenia

literatura dotyczca prac zwizanych z procesem suszenia drewna w sposb naturalny
i sztuczny,
literatura dotyczca wyposaenia suszarni,
dugopis/owek,
wiczenie 2
Na podstawie materiau nauczania zawartych w Poradniku oraz informacji w sieci
Internet opracuj wykaz zagroe poarowych wystpujcych podczas prac zwizanych
z suszarnictwem. Tak opracowany wykaz przedstaw do konsultacji nauczycielowi oraz
zaproszonemu na zajcia przedstawicielowi Pastwowej Stray Poarnej.
wiczenie powinno by wykonane w pierwszej czci w zespoach 23 osobowych
a w drugiej z udziaem caej 12 osobowej grupy.
1) zapozna si z literatur dotyczc zagroe poarowych wystpujcych podczas prac
w suszarnictwie,
2) opracowa wykaz zagroe poarowych wystpujcych podczas zwizanych
z suszarnictwem,
3) opracowany wykaz zagroe skonsultowa z nauczycielem,
4) zaprezentowa wykaz zagroe przedstawicielowi PSP, uzyskujc informacje dotyczce
postpowania na wypadek prezentowanych zagroe,

literatura dotyczca zagroe wystpujcych podczas prac zwizanych z suszarnictwem,
dugopis/owek,
wiczenie 3
Na podstawie materiau nauczania zawartych w Poradniku oraz informacji w sieci
Internet opracuj wykaz zagroe z zakresu bhp. jakie mog wystpi podczas prac
zwizanych z suszarnictwem. Tak opracowany wykaz przedstaw do konsultacji
nauczycielowi oraz zaproszonemu na zajcia pracownikowi specjalicie z zakresu bhp.
wiczenie powinno by wykonane w pierwszej czci w grupach 23 osobowych oraz
z udziaem caej grupy 12 osobowej w czci 2.
55

1) zapozna si z literatur dotyczc zagroe z zakresu bhp wystpujcych podczas prac
wystpujcych w suszarnictwie,
2) opracowa wykaz zagroe z zakresu bhp wystpujcych podczas prac zwizanych
z suszarnictwem,
3) opracowany wykaz zagroe skonsultowa z nauczycielem,
4) zaprezentowa wykaz zagroe pracownikowi suby bhp, uzyskujc informacje
dotyczce zapobiegania powstawaniu omawianych zagroe,

literatura dotyczca zagroe wystpujcych podczas prac zwizanych z suszarnictwem,
dugopis/owek,

Czy potrafisz:
1) omwi zasady racjonalnej gospodarki materiaami, narzdziami
i energi?
2) omwi zagadnienia bhp stosowane podczas prac w suszarni?
3) omwi przepisy przeciwpoarowe obowizujce na skadzie tarcicy
oraz naturalnego i sztucznego suszenia drewna?
56
Tak
Nie
5. SPRAWDZIAN OSIGNI
INSTRUKCJA DLA UCZNIA
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
Przeczytaj uwanie instrukcj.

Podpisz imieniem i nazwiskiem kart odpowiedzi.
Zapoznaj si z zestawem zada testowych.
Test zawiera 20 zada o rnym stopniu trudnoci. S to zadania wielokrotnego wyboru.
Do kadego zadania doczone s cztery moliwoci odpowiedzi, tylko jedna jest
prawidowa.
Udzielaj odpowiedzi tylko na zaczonej karcie odpowiedzi, stawiajc w odpowiedniej
rubryce znak X. W przypadku pomyki naley bdn odpowied zaznaczy kkiem,
a nastpnie ponownie zakreli odpowied prawidow.
Test skada si z dwch czci, a zadania s o rnym stopniu trudnoci: I cz 10 zada
poziom podstawowy, II cz 10 zada poziom ponadpodstawowy.
Pracuj samodzielnie, bo tylko wtedy bdziesz mia satysfakcj z wykonanego zadania.
Kiedy udzielenie odpowiedzi bdzie sprawiao trudno, wtedy od jego rozwizanie na
pniej i wr do niego, gdy zostanie czas wolny.
Na rozwizanie testu masz 45 minut.
Powodzenia!
57
ZESTAWY ZADA TESTOWYCH

1.
Woda zwizana
a) wypenia w drewnie wolne przestrzenie (kapilary).
b) wypenia bon komrkowa.
c) jest skadnikiem zwizkw chemicznych stanowicych budow drewna.
d) wypenia tkank twrcz.
2.
Punkt nasycenia wkien mieci si w przedziale

a) 2830%.
b) 1525%.
c) 3540%.
d) 1014%.
3.
Wilgotno powietrzno-sucha mieci si w przedziale

a) 812%.
b) 1214%.
c) 1416%.
d) 2025%.
4.
Do sztaplowania tarcicy o gruboci 25 mm stosuje si przekadki o gruboci

a) 1925 mm.
b) 2530 mm.
c) 3035 mm.
d) 1015 mm.
5.
Zabezpieczanie cz suszonego materiau stosujemy w celu

a) okrelenia klasy jakoci suszonego drewna.
b) okrelenia gatunkw suszonego drewna.
c) okrelenia gruboci suszonego drewna.
d) zapobieganie zbyt szybkiemu wysychaniu i powstawaniu pkni.
6.
Najczstszym sposobem dostarczania ciepa do ogrzania drewna w suszarkach jest

a) za porednictwem promieni podczerwonych.
b) za porednictwem pyt grzewczych (metoda stykowa).
c) unoszenie ciepa na zasadzie konwekcji.
d) na zasadzie dielektrycznej.
7.
Podczas suszenia w suszarkach cyklicznego dziaania, faza pierwsza obejmuje

a) nagrzewanie suszonego materiau.
b) tylko nawilanie bez nagrzewania.
c) wycznie suszenie waciwe.
d) klimatyzacj suszonego materiau.
8.
Zasada dziaania suszarek kondensacyjnych polega na

a) suszeniu za pomoc prdu wysokiej czstotliwoci.
b) suszeniu w atmosferze spalin.
c) suszeniu na zasadzie stykowej.
d) ogrzaniu elementu ciepym powietrzem i przepuszczeniu go przez agregat
chodniczy w celu skroplenia si pary wodnej i osuszeniu powietrza.
58
9.
Komora suszarni powinna by zaadowana

a) tylko rnymi gatunkami o tej samej szerokoci.
b) tarcic tego samego lub zblionego gatunku, tej samej gruboci i szerokoci.
c) rnymi gatunkami o tej samej wilgotnoci pocztkowej.
d) komora musi by tylko pena.
10. Psychrometr rnicowy suy do:

a) pomiaru prdkoci przepywu powietrza.
b) bezporedniego pomiaru wilgotnoci drewna.
c) pomiaru wilgotnoci wzgldnej i temperatury powietrza.
d) temperatury suszonego drewna.
11. Dziaanie miernikw elektronicznych podczas pomiaru wilgotnoci drewna polega na
a) pomiarze rnicy temperatur 2 przeciwlegych paszczyzn badanego materiau.
b) pomiarze pojemnoci elektrycznej lub oporu elektrycznego drewna.
c) pomiarze masy prbki na wadze elektronicznej.
d) pomiarze wilgotnoci wzgldnej powietrza i odczytanie z tablic wilgotnoci drewna.
12. Drewno o zbyt duej wilgotnoci podczas schnicia naraone jest na
a) powstawanie wewntrznych napre powodujcych zmian ksztatu.
b) zbyt szybkiej utraty wody i pcznienie w kierunku stycznym.
c) powierzchniowe przebarwienia drewna.
d) utrat waciwoci mechanicznych drewna.
13. Wilgotno techniczna drewna to wilgotno
b) w przedziale punktu nasycenia wkien.
c) o 5% wiksze od wilgotnoci uytkowej.
d) o 2% mniejsza od wilgotnoci uytkowej.
e) o 5% mniejsza od wilgotnoci uytkowej.
14. Najbardziej wraliwa podczas suszenia jest tarcica
a) dbowa, olchowa, brzoza.
b) topolowa lipowa.
c) sosnowa, wierkowa.
d) bukowa, jesionowa i wizowa.
15. Do ustawienia sztapla na podou wilgotnym najlepiej jest stosowa legarowanie
a) pojedyncze.
b) podwjne (krzyowe).
c) podwjne wzdune.
d) pojedyncze wzmocnione.
16. Osanianie sztapla stosuje si w celu
b) ochrony przed owadami.
c) ochrony przed zarodnikami grzybw.
d) zabezpieczanie przed nasonecznieniem i dziaaniem wiatru.
e) ochrony tarcicy przed uszkodzeniami mechanicznymi.
59
17. Na czas suszenia drewna ma przede wszystkim wpyw

a) rodzaj sztapla.
b) budowa anatomiczna drewna, gatunek i jego grubo.
c) grubo przekadek.
d) usytuowanie sztapla wzgldem kierunkw wiejcych wiatrw.
18. Zjawisko termodyfuzji polega na
a) przemieszczaniu si wilgoci w drewnie ze rodka ku powierzchni na skutek rnicy
temperatur i wilgotnoci.
b) bezadnym i chaotycznym przemieszczaniu si czsteczek wody na skutek
dostarczanego ciepa.
c) przemieszczaniu si wilgotnoci wzdu wkien na skutek dostarczonego ciepa.
d) przepywu powietrza przez sztapel.
19. Sezonowanie elementw po suszeniu waciwym trwa
a) 10 godzin bez wzgldu na grubo tarcicy.
b) 6 godzin bez wzgldu na gatunek drewna.
c) 4 godziny od momentu zakoczenia fazy suszenia waciwego.
d) ok. 2 godz. na 1 cm. gruboci suszonej tarcicy iglastej i 2,5 godz. na 1 cm. przy
tarcicy liciastej.
20. Do istotnych czynnikw racjonalnej gospodarki materiaami, narzdziami i energi
zaliczamy
a) dobr najlepszych na rynku materiaw.
b) zastosowanie najlepszych narzdzi i urzdze.
c) optymalnym doborze materiaw i narzdzi, ktry zapewni bezpieczn prac,
oczekiwan jako i nie podniesie kosztw produkcji.
d) zastosowanie energooszczdnych urzdze nie zwaajc na ich cen, wydajno
i bezpieczestwo.
60
KARTA ODPOWIEDZI
Imi i nazwisko ...........................................................................................................................
Suszenie drewna
Zakrel poprawn odpowied.
Nr
zadania
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20
Odpowied
a
a
a
a
a
a
a
a
a
a
a
a
a
a
a
a
a
a
a
a
b
b
b
b
b
b
b
b
b
b
b
b
b
b
b
b
b
b
b
b
Punkty
c
c
c
c
c
c
c
c
c
c
c
c
c
c
c
c
c
c
c
c
d
d
d
d
d
d
d
d
d
d
d
d
d
d
d
d
d
d
d
d
Razem:
61
6. LITERATURA
1.
2.
3.
Bajkowski J.: Maszyny i urzdzenia do obrbki drewna, cz. 12 WSiP, Warszawa 1990
Bieniek S., Duchnowski K.: Obrabiarki i urzdzenia w stolarstwie. WSiP, Warszawa 1995
Deyda B., Beilschmidt L., Blotz G.: Technologia drewna. cz.12. Wydawnictwo REA,
Warszawa 1999
4. Glijer L.: Suszenie drewna w suszarkach. Poradnik, Fundacja Rozwj SGGW, Warszawa 1995
5. awniczak M.: Zarys hydrotermicznej i plastycznej obrbki drewna, cz. 1. Warzenie
i parzenie drewna. Wyd. AR w Poznaniu, Pozna 1995
6. Nowak H.: Stolarstwotechnologia i materiaoznawstwo, cz.2. WSiP Warszawa 2000
7. Pramo J.: Stolarstwotechnologia i materiaoznawstwo, cz.1. WSiP Warszawa 1999
8. Przdka W., Szczuka J.: Stolarstwo, cz.2 WSiP, Warszawa 1995
9. Przdka W., Szczuka J.: Technologia meblarstwa, cz. 2. WSiP, Warszawa 1995
10. PN77/D04100. Drewno. Oznaczanie wilgotnoci
11. PN81/B03150/01. Wilgotno drewna przeznaczonego na elementy konstrukcyjne
62

Stolarz - Suszenie Drewna

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Stolarz - Suszenie Drewna

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

w

Poradnik dla ucznia

Poradnik stanowi obudow dydaktyczn programu jednostki moduowej 742[01].Z4.01

Projekt wspfinansowany ze rodkw Europejskiego Funduszu Spoecznego

pytania sprawdzajce wiedz niezbdn do wykonania wicze,

wiczenia z opisem sposobu ich wykonania oraz wyposaenia stanowiska pracy,

sprawdzian postpw, ktry umoliwi sprawdzenie poziomu Twojej wiedzy po

Projekt wspfinansowany ze rodkw Europejskiego Funduszu Spoecznego

Schemat ukadu jednostek moduowych

Projekt wspfinansowany ze rodkw Europejskiego Funduszu Spoecznego

Przystpujc do realizacji programu jednostki moduowej powiniene umie:

Projekt wspfinansowany ze rodkw Europejskiego Funduszu Spoecznego

W wyniku realizacji programu jednostki moduowej powiniene umie:

Projekt wspfinansowany ze rodkw Europejskiego Funduszu Spoecznego

Projekt wspfinansowany ze rodkw Europejskiego Funduszu Spoecznego

Pojcie wilgotnoci drewna

W = mdw mds / mds x 100%

Projekt wspfinansowany ze rodkw Europejskiego Funduszu Spoecznego

drewno mokreo wilgotnoci przekraczajcej 30%,

wilgotno higroskopijnaod 0 do 28% (lub do 30%),

wilgotno rwnowanawilgotno drewna znajdujcego si duszy czas w klimacie

drewno absolutnie suchedrewno cakowicie pozbawione wilgoci (np. podczas suszenia

Pomiar wilgotnoci drewna

znormalizowane (PN77/D-04100. Drewno. Oznaczanie wilgotnoci). Zgodnie z t norm ze

Projekt wspfinansowany ze rodkw Europejskiego Funduszu Spoecznego

Rys. 2. Wilgotnociomierz WRD100 produkcji Zakadw Elektronicznych TANEL [6, s. 54]

Wilgotnociomierze elektroniczne firmy Wagner (rys.3) su min. do szybkiego

Rys. 3. Wilgotnociomierz firmy Wagner do okrelania wilgotnoci desek:

Zmiany ksztatu drewna pod wpywem zmian jego wilgotnoci

wilgotnoci higroskopijnej. Czsteczki wody wnikajce w przestrzenie midzymicelarne

Rys. 4. Wpyw wilgotnoci drewna na zmian jego ksztatu [6, s. 65]

Zmiany wymiarw drewna podczas obrbki w wyrobach gotowych s niepodane.

Projekt wspfinansowany ze rodkw Europejskiego Funduszu Spoecznego

W wyrobach gotowych wykonanych z drewna o zbyt duej wilgotnoci moe nastpi

Projekt wspfinansowany ze rodkw Europejskiego Funduszu Spoecznego

Rys. 6. Ruch wody w kapilarze [6, s. 60]

W kapilarach midzy czsteczkami wody a czsteczkami celulozy z ktrych s

Projekt wspfinansowany ze rodkw Europejskiego Funduszu Spoecznego

Rys. 7. Higroskopijna rwnowaga drewna w temperaturze 20C [6, s. 63]

Przykadowe dane dotyczce tych zalenoci s nastpujce drewno skadowane

Projekt wspfinansowany ze rodkw Europejskiego Funduszu Spoecznego

4.1.2. Pytania sprawdzajce

Odpowiadajc na pytania sprawdzisz, czy jeste przygotowany do wykonania wicze.

Wyposaenie stanowiska pracy:

Projekt wspfinansowany ze rodkw Europejskiego Funduszu Spoecznego

Sposb wykonania wiczenia.

Aby wykona wiczenie, powiniene:

4.1.4. Sprawdzian postpw

Projekt wspfinansowany ze rodkw Europejskiego Funduszu Spoecznego

4.2. Proces naturalnego suszenia drewna

Projekt wspfinansowany ze rodkw Europejskiego Funduszu Spoecznego

Zagospodarowanie otwartego skadu tarcicy

Rys. 8. Schemat rozplanowania mao zmechanizowanego skadu tarcicy [7, s. 200]

Przy rozmieszczeniu sztapli na skadzie tarcicy naley pamita, e w czci skadu

Projekt wspfinansowany ze rodkw Europejskiego Funduszu Spoecznego

Rys. 9. Elementy sztapla [7, s. 202]

Projekt wspfinansowany ze rodkw Europejskiego Funduszu Spoecznego

Rys. 9 a). Supki konstrukcji wsporczej [7, s. 203]

Najbardziej celowe jest stosowanie legarw betonowych, wykonanych ze zbrojonych

Rys. 10. Legarowanie: a) pojedyncze, b) podwjne (krzyowe) [7, s. 203]

Konstrukcja wsporcza sztapla powinna by przed jej uytkowaniem dokadnie

Projekt wspfinansowany ze rodkw Europejskiego Funduszu Spoecznego

Tabela 1. Zalecane wymiary przekadek sztaplowych [7, s. 204]