WALTER ELAZNY Etniczno.

ad-Konflikt- Sprawiedliwo
UWAGA! Notatki maj charakter czsto hasowy, skrtowy. Za niezrozumienie, ewentualne braki nie odpowiadam. Miej lektury ;)
I. Midzy nowoczesnoci ponowoczesnoci:
Etnos pastwo w dziejach
niemono uzgodnienia granic politycznych z granicami etnicznymi powoduje powstanie zjawiska mniejszoci.
wspczesne dzieje kreuj dwie przeciwstawne siy: ETNOS dy do zbudowania pastwa i istniejce PASTWO, ktre reaguje na te
procesy.
czonkowie rnych mniejszoci w pastwie yj w swojej kulturze i jzyku, w pewnym sensie s skazani na mier etniczn- yj w
swoim rodowisku etnicznym, uznawani czsto przez wikszo za dewiantw- bo maja osobiste lub spoeczne cechy natury kulturowej,
jzyka religii, co prowadzi do wykluczenia; zarazem cechy te s tolerowane, jako nalece do prywatnoci obywatelskiej.
Niesprawiedliwo jaka wystpuje w przypadku jaki dyskryminacji np. mniejszoci maj ograniczone prawa do protestu, mniejszo
korzysta moe tylko i wycznie z praw obywatelskich ( ktrym odmwiono praw zbiorowych), a wikszo obywateli korzysta z praw
zbiorowych , w majestacie prawa konstytucyjnego, a wiec oglnonarodowego.
wielu naukowcw obecnie uznaje, ze konflikt etniczny ma w pierwszej kolejnoci charakter polityczny. Konflikty etniczne maj czsto
charakter ponadpastwowy, coraz czciej nazywa si je konfliktem etnopolitycznym.
W etnicznoci konflikt jest uznawany za stay element rzeczywistoci spoecznej
( moe mie mniejsze bd wiksze
nasilenie, lecz nie da si go zlikwidowa, bo jest wpisany w funkcjonowanie i stosunki spoeczne!
Nastpia ponowoczesno, wraz z ni nasiliy si zjawiska takie jak globalizacja, zwizane z ni zjawiska etniczne, wielokulturowo
itd. Nastpio wiele zmian, ktre postawiy cenzur pomidzy nowoczesnoci a ponowoczesnoci-> (1) nastpuje powolna erozja i
zmierzch pastwa narodowego, z jednej strony coraz mniej wana jest tosamo narodowa w pastwie ( w ogle pojcie tosamoci
bardzo si "rozmyo"), pastwo staje si obce dla obywateli, utosamiane jest z biurokratyczn machin. Coraz waniejszy staje si
region, najblisza okolica zamieszkania, tosamo odnajdujemy w to. swojego regionu- region wydobywa swoja warto, historie,
wasna kultur, a nawet jzyk. (2) pastwo powoli traci suwerenno na rzecz organizacji ponadnarodowych, charakteryzuje si powolnym
zanikiem granic, coraz bardziej otwartym przepywem kapitaw, towarw, ludzi. Dochodzi do niemonoci uporzdkowania na
wasnych terytorium, potrzeba wsplnego dziaania np. sojusznikw w walce z midzynarodowym terroryzmem, wsplne dziaania w
zwizku z ochron rodowiska itd, niemoliwo odgrodzenia si od jaki epidemii wirusw. (3) coraz mniejsze znaczenie ma wadza
centralna np. udzia w yciu gosporadczym maja obce kapitay, zanika rwnie rola pastwa we wspomaganiu kapitau narodowego,
istot staje si kapita midzynarodowy. (4) zmiany na rynku pracy: praca ma charakter zleceniowo- usugowy, obserwujemy wzrost
bezrobocia, korporacje i przedsibiorstwa poszukuj wydajnych pracownikw (pracoholikw, zdaniem elaznego:))

(5) pastwa ( szczeglnie europejskie) rezygnuje z budowy potnych symboli narodowo-pastwowych (wanych w wieku 19 i 20),
maleje rola stolicy, na rzecz duych, dobrze zarzdzanych miast ( posiadajcych zaplecze kulturowe, komunikacyjne itd) (6) szkolnictwo
ulego przemianom, nie wzmacnia, jak kiedy ywiou narodowego. (7) pastwo stracio monopol na informacje ( wiat wirtualny
wiedzie prym, zalew informacji nastpuje, prym wiedze kultura masowa itd) (8) zachwiana zostaa piramida wiekowa, pastwa si
starzej, pastwo otwiera granice dla obcokrajowcw, aby uzupeni starty dem., emigracja i imigracja staja si powszechnym
zjawiskiem (9) nastpuje wzrost ruchw separatystycznych- docelowo chodzi o polityczne zdominowanie danego terytorium przez
"separatystw etnicznych". (10) pastwo, ktre stao ponad obywatelem w zalenociach werdyklanych, traci swj charakter na rzecz
rwnoci pastwa i obywatela we wzajemnych zalenociach. ( nie za bardzo wiem o co elaznemu w tym punkcie)
Kwestie metodologiczne
etniczno dosy nowy przedmiot bada, teorie etnicznoci (jest ich wiele, wiele koncepcji) jest propozycj niedawno powsta w tym
sensie, e sama etniczno pojawia si jako nowa orientacja.
Nowe spojrzenie nauk spoecznych na etniczno- nie charakteryzuje si jednym kierunkiem bada i metod.
etniczno jest zdominowana przez refleksje teoretyczn, musi pokonywa dotychczasowe stereotypy ( np. Ze pastwo jest org. legalnego
przymusu, e spoeczestwo jest klasowe), etniczno musi podwaa wiele mitw, ktre tkwi w nauce.
W perspektywie bada etnicznych pojawiaj si zjawiska, ktre dotychczas stanowiy oddzielny przedmiotem oddzielnych: jzyk, rasa,
religia, kultura, nacjonalizm, regionalizm,. Wszystkie te elementy musza by sprowadzone do wsplnego mianownika, wic teori
etnicznym nie da si przypisach jednej dyscypliny wiedzy (czymy tu np.: antropologi, socjologi, histori, jzykoznawstwo,
politologi, geografi)
kluczowymi problemami: konflikt, ad, tosamo,
zjawiska etniczne naley bada w kontekcie historycznym, maj stanowi holistyczn (pen, caociow) syntez wspomnianych
dyscyplin, i co wane musz uwzgldnia wszystkich aktorw dziejw- kolonizowanych i kolonizatorw, imperia ale i pierwotne ludy.
Geneza pojcia ENTICZNOCI :

grecy dokonali podziau na spoecznoci zorganizowane w polis, czyli miasta pastwa, i takie ktre byy zorganizowane politycznie, czyli
ethne ( w liczbie mnogiej, za ethnos w liczbie pojedynczej); ethne ( co pomidzy Grekami a Barbarzycami)
Aleksandryjscy ydzi w tumaczeniu na greke Septuaginty uywali pojcia ethnos do okrelenia innych ludw nieli Izraelici .
Pnoaciskie ethnicus znane z Wulgaty oznaczao po prostu pogan. Przez kilka epok ethnos uleg zapomnienia i dopiero w 19 wieku
pojawia si w estetyce francuskiej wraz z problematyk rasow.
Pojcie ethnie z zapoyczy z greki Francuz George Vacher de Lapouge

Przedmiot bada etnicznoci:

etniczno w Ameryce to gwnie problem nie terytorialnych grup etnicznych, powstaych na skutek imigracji
etniczno w Europie w pierwszej kolejnoci to postrzeganie autochtonicznoci terytorialnych grup etnicznych ( wiec tych, ktre
posiadaj wasn ojczyzn)
wspczenie pod pojciem etnicznoci kryje si kilka kwestii; mona wyrni etniczno autochtoniczn, emigracyjn, a wic
terytorialn i nie terytorialn. Mamy rwnie etniczno jako stan trwania "niezmiennych elementw etnicznych" oraz nieco
enigmatyczn, kategorie systematyczn etnos.

Szkoa chicagowska:
w kontekcie etnicznoci nie sposb nie wspomnie o szkole chicagowskiej, w ktrej dorobku znajduje si wiele prac zwizanych z
relacjami etnicznymi, kulturowymi, rasowymi.
elazny skupi si na kwestii zagadnienia imigracji oraz asymilacji w ujciu szkoy chicagowskiej.
Cykle relacji etnicznych: Robert Ezra Park uwaa, ze istniej pewne cykle zmian, rzeczywisto spoeczna to pole, na ktrym toczy si
walka. Park interesowa si relacjami etnicznymi (rasowymi), interesowa si problematyk miejsk, twrca socjologii miasta, mwi o cyklu
relacji etnicznych, uwaa, e istniej 4 fazy tego typu relacji:
o Wspzawodnictwo faza konfliktu ukrytego (pomidzy zatrudniajcymi, a zatrudnionymi).
o Konflikt forma ujawnienia sprzecznoci wyksztaconych w pierwszej fazie, np. strajk, zamieszki na tle rasowym.
o Akomodacja dopasowywanie punktw widzenia, aby przezwyciy narastajcy konflikt, np. negocjacje.
o Asymilacja powstanie nowego ukadu relacji midzy stronami.
Akulturacja i asymilacja: szkoa chicagowska wypowiadaa si w kwestii asymilacji i akulturacji czarnoskrych. Brown i Frazier
uznaj, e nie jest moliwa asymilacja ludnoci czarnej (ewentualnie czciowa), naley tu pamita o tym, e pogldy te byy goszone w czasie
kiedy w Ameryce uznawano polityk apartheidu (dopiero w latach 60-tych uznaje si, ze pol. apartheidu jest niezgodna z konstytucj USA).
Fraizer uznaje, e asymilacja jest niemoliwa, akulturacja w przypadku niektrych czarnych- tak. Akulturacja nastpuje wtedy gdy jednostka
przyjmuje kultur danej gr. ale musi si z ni w peni identyfikowa. Asymilacja jest procesem, ktry nastpuje wwczas gdy dojdzie do penej
identyfikacji jednostki z grup, ostatnim etapem jest amalgamat- najwyszy stan integracji, gdy caa grupa spo. ulegnie asymilacji.
Emigranci atwej przystosowuj si do zmian, nowych warunkw technologicznych ni instytucjonalnych. Kiedy przystosuj si do
zmian kultury materialnej, nadal tkwi w starych nawykach kulturowych, schematach, ktre owa kultura wytworzya. Zsynchronizowane
przystopowanie technologiczne i kulturowe pozwala wkroczy na drog asymilacji.

 Asymilacja i integracja s pojciami uywanymi przez nauki spoeczne oraz przez administracje pastw, aby okreli wtapianie si
mniejszoci , punktu widzenia mniejszoci waciwszym okreleniem na ten proces jest KONWERSJA- zjawisko, ktrym dochodzi do mniej
lub bardziej wiadomej zmiany dotychczasowej identyfikacji.
Z socj. punktu widzenia konwersja manifestuje si wwczas, gdy mamy do czynienia z wykorzenieniem jednostki, jednostek z jednego
rodowiska spoecznego i przeniesieniem do innego. Konwersja negatywna kiedy jest bolesnym i niechcianym dowiadcz., towarzysza mu
skrupuy moralne, al w zwizku z odejciem, zerwana tradycja, odejciem od rodziny, zerwaniem wasnym narodem, jzykiem itd. ( zachodzi
zazwyczaj zwizku z niemonoci zniesienia wasnego statusu spo. naznaczonego negaty. Stygmatem, pojawia si w przypadku polityki
asymilacyjnej przy wynaradawianiu, wskutek zmian granic, przy deportacjach, wysiedleniach. Konwersja pozytywna- odwrotnie- jednostka
dy do wczenia w nowe, atrakcyjniejsze rodowisko, temu procesowi towarzyszy radoc. To zjawisko zazwyczaj czymy np. z emigracja
zarobkow.
Ciekaw teori konwersji na gruncie polskim stworzya Antonina Koskowska. Badaa ona przenikania si kultur narodowych na
pograniczach. w trakcie bada napotkaa przypadki nie tylko swobodnego przyswajania przez jednostki lub grupy elementw innej kultury, lecz
take cakowit wymian wartoci kulturowych. Koskowska wyrnia 4 typy identyfikacji narodowej i konwersji: jednolit (integraln),
podwjn, niepewn, kosmopolityczn .

II. Tosamo jako wybr i fatalizm

Tosamo etniczna jest czci oglnej tosamoci, ktra jest najbardziej zdeterminowana ras, wychowaniem w danym jzyku i
kulturze. Tosamo jest dynamiczna, samomodelujca; wybr tos. etnicznej jest mao elastyczny w stosunku do wyboru tos. typu
ideologicznego, politycznego. Jednostka spotyka si z rnymi poziomami etnicznoci i w zalenoci od sytuacji czuje si bardziej zwizana z
tak czy inna etnicznoci, moe posiada kilka stopni etniczno- tosamociowych.
Przynaleno terytorialna- jednostka przynaley do kilku segmentw terytorialnych jednoczenie i sama okrela stopie identyfikacji z
nimi: 1. kontynent (np. Europa)-> 2. cao subkontynentana (np. Europa rodkowo- Wschodnia)-> 3. pastwo-> 4. region-> 5. podstawowa
jednostka administracyjna ( np. hrabstwo, merostwo, powiat, gmina)
Przynaleno cywilizacyjno-kulturowa: przynaleno do wsplnot cywilizacyjnych (np. islam, chrzecijastwo , cyw. rzymska),
przynal. do wspl. jzykowej. Uzyskanie statusu obywatelskiego z tytuu urodzenia w jakim pastwie ( to status obowizkowy,
nieunikniony, nieodwracalny, naoony na kadego w sposb systemowy).
Mona wyrni take tosamo indywidualn i mikrospoeczn, grupow, poredni.
III. Pastwo a mniejszoci

 Pastwo a nard :
Nard to trwaa wsplnota ludzi utworzona historycznie, powstaa na gruncie wsplnoty losw historycznych, kultury, jzyka, terytorium i ycia
ekonomicznego, przejawiajca si w wiadomoci narodowej jej czonkw. Nard jest zatem znacznej wielkoci spoecznoci, ktr tworz
ludzie powizani ze sob historycznie, dziejowo. Pochodz oni z tego samego obszaru kulturalnego, czy ich wsplna tradycja. Patriotyzm jest
postaw, ktr charakteryzuje przywizanie do ojczyzny, czsto nawet mio. Patriota gotowy jest do powice i ofiar na rzecz ojczyzny, czy
wasnego narodu. A przy tym szanuje inne narody, nie odmawia im prawa do istnienia. Skrajnym przejawem patriotyzmu jest szowinizm. Z tym
zjawiskiem zwizane jest lepe wywyszanie wasnego narodu i, co za tym idzie, goszenie nienawici i pogardy dla innych narodw.
Pastwo- polityczne zorganizowanie spoeczestwa, wyposaone w suwerenn wadz oraz zajmujce okrelone terytorium. Przynaleno do
pastwa ma charakter sformalizowany (obywatelstwo). W obrbie pastwa wystpuje stosunek: wadza - podporzdkowane jej osoby i grupy.
Atrybutem pastwa jest suwerenno rozumiana jako cakowita niezaleno od jakiejkolwiek siy zewntrznej i wewntrznej.
Mniejscosci: to grupa ludnoci danego pastwa rnica si od wikszoci jego obywateli przynalenoci narodow, rasow,
wyznaniow, mwica innym jzykiem, rnica si tradycj, obyczajem lub pogldami na pewne sprawy itp. Mamy rone podziay
mniejszoci, przede wszystkim: m. terytorialne ( narodowe, etniczne, ludno pogranicza,) i nieterytorialne ( nomadzi, diaspory)
Mniejszoci terytorialne dzielimy na te ktre: 1. s czci narodu, oderwan od narodu rdzennego granic polityczn, yjca poza narodem
rdzennym (klasyczny przykad: lzacy czy Alzatczycy ). 2. s samodzieln grup narodow- mn. etniczne ( inaczej narody zalene, negowane,
zabronione) - gupa ludzi, zamieszkujca obszar danego pastwa, odrniajca si od wikszoci spoeczestwa jzykiem, kultur, pochodzeniem
etnicznym bd religi. (np. Baskowie)
Mniejszo narodowa w odrnieniu od mniejszoci etnicznej posiada lub posiadaa wasne pastwo, ktre zgodnie z funkcjonaln teori
powstania pastwa jest najwysz form rozwoju grupy spoecznej.
Mniejszoci nieterytorialne ich rewindykacja nie dotyczy terytorium, staj si problemem integracyjnym dla narodu dominujcego w
pastwie. Nomadzi- ludy wdrowne yjce na obszarach pustynnych, stepach, cigle si przemieszczaj, ignorujc gr. narodowe . Przykad
Europejskich nomadw- Cyganie, ktrzy jednoczenie s ludem wdrownym i diaspor. spczesnymi przykadami nomadw s: Beduini z
Arabii - Arabowie z jednego z plemion koczowniczych Arabii, Syrii, Nubii, lub pusty Sahary, Romowie, Pigmeje, Lapoczycy, Aborygeni
australijscy. Diaspory to rozproszenie czonkw danego narodu wrd innych narodw lub te wyznawcw danej religii wrd wyznawcw
innej (diaspory to narody ale i grupy religijne i etniczne). W szczeglnoci tak okrelani s ydzi mieszkajcy poza Izraelem, Ormianie
mieszkajcy poza Armeni, Grecy mieszkajcy poza Grecj i Ukraicy mieszkajcy poza Ukrain. Polska diaspora nosi nazw Polonii.
Grupa etniczna (inaczej: etnos), w znaczeniach antropologicznym i spoecznym zbiorowo, ktra postrzega siebie sam lub
postrzegana jest przez otaczajce j zbiorowoci jako odrbn i specyficzn ze wzgldu na jedn lub wicej cech takich jak:
o kultur (jzyk, gwar, religi, obyczajowo itp.)
o genealogi (wsplne losy/wsplna historia, wsplni przodkowie itp.)
o poczucie posiadania wasnego terytorium i praw do niego
o odrbno osobowociow (stereotypy czyli jak inni ich postrzegaj, autostereotypy czyli wyobraenia o samych sobie)

Pojcia grupa etniczna nie naley myli z grup etnograficzn; grupa etniczna wyania si wycznie w opozycji do innych grup etnicznych.
IV. SOCJOLOGICZNE teorie etniczne / etnicznoci:
Teorie naturalistyczne: 1. Etniczno w socjobiologii: 2. Etniczno jako dana primordialna. Wi primordialna
Teorie spoeczne: 1. Teorie konfliktowe (a wrd nich: teorie mobilizacyjne: grupy interesu, teoria antagonizmw ekonomicznych,
teorie wewntrznego kolonializmu), 2. Teorie niekonfliktowe ( a w nich: instrumentalne, interakcyjne, system kultury causa su)
KULTURALISTYCZNE teorie etnicznoci:
Etnicznoci symboliczna ( tu: poetniczno)
Teorie etniczne DOTYCZCE HISTORII DZIEJW
Strukturalistyczne
Historiozoficzne
1. Socjologiczne i politologiczne

2.
3. Dotyczce historii dziejw
Kulturalistyczne
2.1 Etniczno
3.1
3.2
symboliczna
Strukturalistyczne Historiozoficzne

1.1. Naturalistyczne przyrodzone

Spoeczne instrumentalistyczne
aprioryczne (etniczno jawi si tu jako
aposterioryczne (etniczno jako
dana z gry, w ktra wyposaa nas natura.
produkt spoeczestwa)
1.1.1.Socjobiologiczne 1.1.2Primordialne
1.2.1
1.2.2
Primordializm to
Konfliktowe
Niekonfliktowe
okrelenie
1.2.1. 1
1.2.2.1
wynikajce z
Mobilizacyjne Instrumentalne
zaoenia e
1.2.1. 2
1.2.2.2
2.2 Poetniczno
egzystencja
Ekonomiczne
Interakcyjne
grupowa jest jako
1.2.1.3
1.2.2.3
dana, wynika z
Wewntrznego System kultury
natury wsplnego
kolonializmu
causa sui
ycia w obrbie
trwajcych dugo
wizi.
wytworzonych w

sposb naturalny.

SOCJOLOGICZNE teorie etniczne / etnicznoci:

Etniczno jako stanowisko socjobiologiczne:
1975 r E. Wilson publikuje prac, ktrej tytu sugeruje syntez biologii i socj.- The New Synthetis. 1981 roku Pierre L. Van den Berghe
podejmuje wtki tej pracy w ksice The Ethnic Phenomenon, ktr do dzi uwaa si za czoow w podejciu socjobiol. w etnicznoci.
jednostki wchodz w ukady spo, aby zwikszy swoje szanse reprodukcyjne; robi to przez nepotyzm, wzajemno i przymus.
ludzie s genetycznie zaprogramowani, by zwiksza swoje szanse reprod.
czowiek zapewnia sobie cigo pokoleniow, wzmacnia si praktyki nepotyzmu (rozumiane tu jako wie pokrewiestwa, troska o
swoich i najbliszych w celu zapewnienia cigoci pokoleniowej swoim genom) . Tak samo dziaa to w skali makro, przenosi si to na
spoeczestwo - grup etniczn. Sia nepotyczna prowadzi do zachowa egocentrycznych, szerzej w zapleczu spoecznym- etnocentrycznych.
Etniczno w ujciu socjobiol. to system spoeczny zhierarchizowany, hierarchia wymusza zachowania- w tym przymus faworyzowania
osb najbliszych kosztem obcych, w konsekwencji prowadzi to do solidarnoci etnicznej.
Konieczne jest rozrnianie swoich od obcych , aby lepiej zorganizowa si wrd pokrewiestwa we wasnej gr. etnicznej, by dokona
lepszej prokreacji wasnych genw.
Thomson z kolei uznaje "socjobiologie nie tylko za za socjologi, ale i za biologi", ktra sprowadza stosunki etniczne do problemw
maksymalizacji genetycznej i nepotyzmu, by postrzega spoeczestwo jako wizy krwi, jako rasy, zaprzecza klasowoci i nie przestrzega
spoeczestwa jako producenta dbr.
Etniczno jako dana primordalna. Wi primorialna.

Primorialny znaczy pierwotny, wrodzony. To pojcia zawiera w sobie 3 elementy , ktre okrelaj charakter tego typu wizi: aprioryzm,
niewysawialno , uczuciowo, ( pojawiaj si tu takie uczucia jak: wznioso, powizanie z kultur duchow, charakter
sentymentalny i emocjonalny etnicznoci).
w Ameryce primordialno to odszukiwanie siebie w ronych rdach etnicznych, ktre reprodukuje si wraz z sytuacja spoeczn w
amerykaskim tyglu kultury. Primorialno trwa i reprodukuje si z pokolenia na pokolenie wrd rnych grup zamieszkujcych
Ameryk

w Europie primorialnosc to rda etniczne istniejce wbrew pastwu, reprodukujce si wraz syt. polityczn. Kady europejski nard
stara si prawem historycznego zasiedlenia i podboju tworzy w danym historycznie terytorium swoje pastwo. A E GRANICE
TENICZNE RZNIA SIE OD POLITYCZNYCH "SZEOKOCIA", NIE JEST MOZLIWE USTALENIE GR. POLITYCZNYCh, jak
tylko droga kompromisw lun roztrzygnieciciami siowymi.
Odchodzi sie od teorii primorialnych, jednake bez tych koncepcji nie da sie zrozumiec caosci zhawisk etniczych

Primorializm- postawa mwiaca o tym, ze narody sa..., naturalnymi zjawiskmai

teorie spoeczne
Teorie konfliktowe:
teorie konfliktowe w europie opieraj si na emancypacji narodowej grup etnicznych (czyli mniejsosci narodowych i etnicznych), a w
Ameryce opieraj si na emancypacji klasowej grup migracyjnych.
w 1 kolejnsoci teorie konfliktowe kad nacisk na umiejscowienie swojej grupy etnicznej na wyszej pozycji hierarchicznej wrd innych
grup et., bez wzgldu na stosowane rodki.
W 2 kolejnoci bazuj te teorie na obserwacjach etnicznych podziaw pracy i antagonizmw klasowych rozwinitych w
wieloetnicznych spoeczestwach wolnorynkowych.
Teorie mobilizacyjne grupy interesu
etniczno jako rdo mobilizujce do zdobycia wadzy politycznej (lobby etniczne) oraz dbr ekonomicznych czy kapitaowych .
Wedug tej teorii, tosamo, ideologia etniczna wykorzystywane s do zdobycia wpyww politycznych i ekonomicznych; wsplne dobro grupy
etnicznej jest juz z def. wpisane w wie etniczn
Kada grupa etn. dy do zdobycia wadzy politycznej i ekonomicznej nad innymi.
Jako grupy wsplnego interesu wchodz w racjonalne konflikty, lecz mobilizacja do tej walki dowouje si czsto do irracjonalnych
emocji.
Teoria antagonizmw ekon.
Odwoanie si do teorii marksistowskich, neomarksistowskich.
Marksizm klasyczny definiuje grup spo. w kat. interesw ekonomicznych i z tej perspektywy wyjania wszystkie zjawiska spo. ,
neomarksisci zwracaj szczeglna uwag na klasowo w kontekcie etnicznoci.
Teoria wewntrznego kolonializmu

 te teorie istniej w 2 wariantach: spoecznym i terytorialnym.

Spoeczny to dyskryminacja potomkw byych niewolnikw oraz emigrantw w zamonych pastwach, terytorialny- traktowanie
terytoriw obcych etnicznie jako przynalenych do danego pastwa.
Teorie niekonfliktowe
Teorie instrumentalne:
etniczno jako instrument interpretacji sytuacji celem osignicia maksymalnych korzyci.
M. Baton Racial and Ethnic Competition - jednostki dla maksymalizacji korzyci s wstanie sytuowa siebie w wybranej gr. etnicznej ( i
tu si kania pozytywna dyskryminacja), narodowej, w wybranej klasie spo., a nawet seksualnej. Istot teorii grup interesu Bantona na polu
stosunkw etnicznych jest to, e jednostki mog "przyjmowa" i "wyklucza" inne jednostki (kat. rasowe bd asymilacyjne si tu waczaj)

Teorie interakcji kulturowej i spo. :

Stanowisko Fererica Bartha (norweski antropolog), ktry postrzega etniczno jako zjawisko dynamiczne i pynne.
Barth "przerzuca" etniczno na pole zrnicowa kulturowo- ekonomicznych spoeczestwa. Jego zdaniem jednostki ktre przynale do danej
gr nie s do niej przypasane na stae, tylko wchodz w relacje z innymi, nie majc czsto wiadomoci przekraczania granic etnicznych .
Grupy etniczne wiec podlegaj cigym zmianom , jeszcze wikszym ulegaj jednostki w codziennym egzystowaniu.
Mimo, ze gr. etn. jest pojciem wyjtkowo pynnym, zachowania jednostki w grupie i poza ni mog by trudne do zidentyfikowania,
jednak jest pewne, ze midzy gr. etn istniej granice, ktre cigle ulgaj zmianom.
Teoria kultury causa sui:
rnice kulturalistyczne istniej i s koniecznoci dziejow , powstaj, paradoksalnie, po to aby atwej byoby si komunikowa ( nie
moe zaistnie wymiana kulturowa, nie moe nas wzbogaca, jeli nie zaistniej rnice same w sobie).
L. Drummond: etniczno jako "intersystem", komunikacja midzy rnymi grupami etnicznymi jest w istocie wymian elementw,
wasnych zasobw znacze
nie istniej grupy et. jako takie, ale istnieje zesp znacze zmiennych kategorii etnicznych, definiujcych i uywanych przez ludzi, aby
zrozumie si tam, gdzie pojawiaj si rnice kulturowe, ktre sprawiaj ze ludzie nie rozumiej, ale jednoczenie generuje to ch
zrozumienia.

Teorie Kulturalistyczne:
etniczno symboliczna, nowa etniczno
obserwacja dzieci z amerykaskich rodzin mieszanych. Dzieci te yj we wspczesnym wiecie jak w supermarkecie (dime store
ethnicity) - mog wybiera w "towarze" - w etnicznoci matki, ojca, babci, zmieniajc etniczno, wrcz bawic si ni. Pojawiaj si tu
odwoania do ludycznoci symbolicznego charakteru tej etnicznoci, uznawana jest za arealn, iluzoryczn.
Poetniczno
jako ostateczno dziejw antagonizmw etnicznych, w nowym, wielorasowym i wielokulturowym czowieku.
indywidualna subiektywna identyfikacja jednostek
H. Gans gwny teoretyk symbolicznej poetnicznoci
e. symboliczna nie ma charakteru instutucjaonalnego
nie ma tu identyfikacji z grupa etn., z jej czonkami, pojawia si identyfikacja symboliczna manifestacja swojej etnicznoci
okazjonalnie w sposb ludyczny (np. Polacy mieszkajcy od lat w USA, na codzien jako szczeglnie nie utosamiaj, identyfikuj si z
Polakami, lecz "okazjonalnie" wezm udzia w paradzie Puaskiego w Chicago, bd odwiedz "narodow" restauracj)
Teorie etniczne dotyczce dziejw
T. historiozoficzne:
przedmiotem bada jest postrzeganie procesu dziejowego przez ludzi, rne sposoby jego przedstawiania i rozumienia.
Krytyka pracy Lwa Gumilowa (histortyk, etnograf, geograf) o tytule "Idea Eurazji w rosyjskiej myli politycznej (ciekawostka- elazny
przytacza krytyczne sowa Izydora Sobczaka na temat tej pracy)
T. strukturalistyczne:
tradycje strukt. francuskiego
Roland Brenton stara si uj etniczno interdyscyplinarnie, tworzy strukturalny opis etosu oraz wasna teorie o yciu i ganiciu
etosw.
Ludzko jako zbir etnosw, a etosy jako takie charakteryzuj si nieskoczon liczb cech i komponentw (jzyk dobrym kryterium,
wyrniajcym, lecz nie do koca)