EGZAMIN MATURALNY

W ROKU SZKOLNYM 2014/2015

FORMUA OD 2015
(NOWA MATURA)

CHEMIA
POZIOM ROZSZERZONY

ZASADY OCENIANIA ROZWIZA ZADA

ARKUSZ MCH-R1

MAJ 2015

Oglne zasady oceniania

Schemat punktowania zawiera przykady poprawnych rozwiza zada otwartych.
Rozwizania te okrelaj wycznie zakres merytoryczny odpowiedzi i nie s cisym
wzorcem oczekiwanych sformuowa. Wszystkie merytorycznie poprawne odpowiedzi,
speniajce warunki zadania ocenione s pozytywnie rwnie te nieprzewidziane jako
przykadowe odpowiedzi w schematach punktowania. Odpowiedzi nieprecyzyjne,
dwuznacznie, niejasno sformuowane uznaje si za bdne.
Zdajcy otrzymuje punkty za odpowiedzi, w ktrych zostaa pokonana zasadnicza trudno
rozwizania zadania, np. w zadaniach, w ktrych zdajcy samodzielnie formuuje odpowiedzi
uoglnianie, wnioskowanie, uzasadnianie, w zadaniach dowiadczalnych zaprojektowanie
eksperymentu, rachunkowych zastosowanie poprawnej metody czcej dane z szukan.

Zdajcy otrzymuje punkty tylko za poprawne rozwizania, precyzyjnie odpowiadajce

poleceniom zawartym w zadaniach.
Gdy do jednego polecenia zdajcy podaje kilka odpowiedzi, z ktrych jedna jest
poprawna, a inne bdne, nie otrzymuje punktw za adn z nich. Jeeli zamieszczone
w
odpowiedzi
informacje
(rwnie
dodatkowe,
ktre
nie
wynikaj
z treci polecenia) wiadcz o zasadniczych brakach w rozumieniu omawianego
zagadnienia i zaprzeczaj udzielonej poprawnej odpowiedzi, to za odpowied tak zdajcy
otrzymuje 0 punktw.
Rozwizanie zadania na podstawie bdnego merytorycznie zaoenia uznaje si w caoci
za niepoprawne.
Rozwizania zada dowiadczalnych (spostrzeenia i wnioski) oceniane s wycznie
wtedy, gdy projekt dowiadczenia jest poprawny, czyli np. prawidowo zostay dobrane
odczynniki. Jeeli polecenie brzmi: Zaprojektuj dowiadczenie ., to w odpowiedzi
zdajcy powinien wybra waciwy odczynnik z zaproponowanej listy i wykona kolejne
polecenia. Za spostrzeenia i wnioski bdce konsekwencj niewaciwie
zaprojektowanego dowiadczenia (np. bdnego wyboru odczynnika) zdajcy nie
otrzymuje punktw.
W zadaniach, w ktrych naley dokona wyboru kad form jednoznacznego
wskazania (numer dowiadczenia, wzory lub nazwy reagentw) naley uzna za
pokonanie zasadniczej trudnoci tego zadania.
W rozwizaniach zada rachunkowych oceniane s: metoda (przedstawiony tok
rozumowania), wykonanie oblicze i podanie wyniku z jednostk i odpowiedni
dokadnoci.
Wynik liczbowy wielkoci mianowanej podany bez jednostek lub z niepoprawnym
ich zapisem jest bdny.
Jeeli polecenie brzmi: Napisz rwnanie reakcji w formie ., to w odpowiedzi zdajcy
powinien napisa rwnanie reakcji w podanej formie z uwzgldnieniem bilansu masy
i adunku.
Notacja:
Za napisanie wzorw strukturalnych zamiast wzorw pstrukturalnych (grupowych) lub
sumarycznych oraz wzorw pstrukturalnych (grupowych) zamiast sumarycznych nie
odejmuje si punktw.
Zapis , w rwnaniach reakcji nie jest wymagany.

W rwnaniach reakcji, w ktrych ustala si stan rwnowagi, brak nie powoduje

utraty punktw.

Strona 2 z 26

Zadanie 1. (01)
Wymagania oglne

Wymagania szczegowe

II. Rozumowanie
i zastosowanie nabytej
wiedzy do
rozwizywania
problemw.

IV etap edukacyjny poziom rozszerzony

2. Struktura atomu jdro i elektrony. Zdajcy:
2.3) zapisuje konfiguracje elektronowe atomw pierwiastkw do
Z=36 [], uwzgldniajc rozmieszczenie elektronw na
podpowokach [].
2.4) okrela przynaleno pierwiastkw do blokw
konfiguracyjnych: s, p i d ukadu okresowego.
6. Reakcje utleniania i redukcji. Zdajcy:
6.4) przewiduje typowe stopnie utlenienia pierwiastkw [].

Poprawna odpowied
1. Atom
bromu
w
stanie
podstawowym
ma
konfiguracj
elektronow
2 2
6 2
6 2
10
5
1s 2s 2p 3s 3p 4s 3d 4p , a w powoce walencyjnej tego atomu znajduje si
7 elektronw. Brom naley do bloku konfiguracyjnego p ukadu okresowego.
2. Minimalny stopie utlenienia, jaki przyjmuje brom w zwizkach chemicznych wynosi I,
a maksymalny VII.
Naley uzna nastpujce zapisy konfiguracji elektronowej:
1s22s2p63s2p64s23d104p5
1s22s22p63s23p63d104s24p5
1s22s2p63s2p6d104s2p5
[Ar] 4s23d104p5
[Ar] 3d104s24p5
[Ar] 3d104s2p5
lub zapis graficzny.
Zapis K2L8M18N7 ilustrujcy rozmieszczenie elektronw na powokach jest niewystarczajcy.
Schemat punktowania
1 p. za poprawne uzupenienie wszystkich luk w dwch akapitach.
0 p. za odpowied niepen lub bdn albo brak odpowiedzi.
Zadanie 2. (01)
II. Rozumowanie
i zastosowanie nabytej
wiedzy do
rozwizywania
problemw.

IV etap edukacyjny poziom rozszerzony

1. Atomy, czsteczki i stechiometria chemiczna. Zdajcy:
1.1) stosuje pojcie mola (w oparciu o liczb Avogadra).

Przykadowe rozwizania
Rozwizanie I
78,92 u + 80,92 u = 159,84 u
6,02 1023 cz. 159,84 g
=
x
1 cz.

x = m Br2 = 2,66 10 22 g lub 26,55 10 23 g

Strona 3 z 26

Rozwizanie II
78,92 u + 80,92 u = 159,84 u
1 u = 1,66 10 24 g

1u
1, 66 1024 g
=
x
159,84 u
x = m Br2 = 2,65 10 22 g lub 26,5 10 23 g
Schemat punktowania
1 p. za poprawne obliczenie masy czsteczki bromu o okrelonym skadzie izotopowym.
0 p. za bdne obliczenie lub podanie wyniku w jednostkach innych ni jednostka masy albo
brak rozwizania.
Zadanie 3. (01)
II. Rozumowanie
i zastosowanie nabytej
wiedzy do
rozwizywania
problemw.

IV etap edukacyjny poziom rozszerzony

1. Atomy, czsteczki i stechiometria chemiczna. Zdajcy:
1.3) ustala skad izotopowy pierwiastka [] na podstawie jego
masy atomowej.

Przykadowe rozwizanie
x1 zawarto procentowa izotopu o masie atomowej
M = 78,92 u
x2 zawarto procentowa izotopu o masie atomowej
M = 80,92 u
x2 = 100% x1
78,92 u x1 + 80,92 u (100% x1 )
79,90 u =
100%
x1 = 51% zawarto procentowa izotopu o M = 78,92 u
x2 = 49% zawarto procentowa izotopu o M = 80,92 u
Schemat punktowania
1 p. za poprawne wykonanie oblicze oraz podanie wyniku w procentach.
0 p. za bdne obliczenie lub niepodanie wyniku w procentach albo brak rozwizania.
Zadanie 4. (01)

I. Wykorzystanie
i tworzenie informacji.

IV etap edukacyjny poziom rozszerzony

3. Wizania chemiczne. Zdajcy:
3.2) stosuje pojcie elektroujemnoci do okrelania (na
podstawie rnicy elektroujemnoci i liczby elektronw
walencyjnych atomw czcych si pierwiastkw) rodzaju
wizania: jonowe, kowalencyjne (atomowe), kowalencyjne
spolaryzowane (atomowe spolaryzowane) [].

Strona 4 z 26

Poprawna odpowied

Rodzaj wizania

CBr4
kowalencyjne
(niespolaryzowane)
lub
kowalencyjne
spolaryzowane

CaBr2

HBr

jonowe

kowalencyjne
spolaryzowane

Schemat punktowania
1 p. za poprawne uzupenienie caej tabeli.
0 p. za odpowied niepen lub bdn albo brak odpowiedzi.
Zadanie 5. (02)
Zadanie 5.1. (01)

I. Wykorzystanie
i tworzenie informacji.

IV etap edukacyjny poziom rozszerzony

3. Wizania chemiczne. Zdajcy:
3.5) rozpoznaje typ hybrydyzacji (sp, sp2, sp3) w prostych
czsteczkach zwizkw nieorganicznych [].

Poprawna odpowied
Typ hybrydyzacji: sp2
Geometria: paska
Schemat punktowania
1 p. za poprawne okrelenie hybrydyzacji i geometrii czsteczki.
0 p. za odpowied niepen lub bdn albo brak odpowiedzi.
Zadanie 5.2. (01)

I. Wykorzystanie
i tworzenie informacji.

IV etap edukacyjny poziom rozszerzony

3. Wizania chemiczne. Zdajcy:
3.6) okrela typ wizania (, ) w prostych czsteczkach.

Poprawna odpowied
Liczba wiza : 3
Liczba wiza : 1
Schemat punktowania
1 p. za poprawne okrelenie liczby wiza i .
0 p. za odpowied niepen lub bdn albo brak odpowiedzi.
Zadanie 6. (01)

I. Wykorzystanie
i tworzenie informacji.

III etap edukacyjny

2. Wewntrzna budowa materii. Zdajcy:
2.4) wyjania zwizek pomidzy podobiestwem waciwoci
pierwiastkw zapisanych w tej samej grupie ukadu okresowego
a budow atomw i liczb elektronw walencyjnych.
IV etap edukacyjny poziom rozszerzony
3. Wizania chemiczne. Zdajcy:
3.7) opisuje i przewiduje wpyw rodzaju wizania [] na
waciwoci [] substancji nieorganicznych [].
Strona 5 z 26

Przykadowe odpowiedzi
KCl i NaCl nie mog tworzy krysztaw mieszanych, bo chocia tworz ten sam typ
sieci przestrzennej, s zwizkami o tym samym typie wzoru chemicznego i ich jony
wykazuj taki sam adunek, kationy potasu i kationy sodu znacznie rni si rozmiarami,
wic nie mog si zastpowa w sieci przestrzennej.
KCl i NaCl tworz krysztay, ktre rni si rozmiarem komrki elementarnej.
Schemat punktowania
1 p. za poprawne wyjanienie uwzgldniajce rnic rozmiarw kationw sodu i potasu.
0 p. za bdn odpowied albo brak odpowiedzi.
Zadanie 7. (01)

I. Wykorzystanie
i tworzenie informacji.

III etap edukacyjny

1. Substancje i ich waciwoci. Zdajcy:
1.1) opisuje waciwoci substancji bdcych gwnymi
skadnikami stosowanych na co dzie produktw, np. wody
[].
IV etap edukacyjny poziom rozszerzony
3. Wizania chemiczne. Zdajcy:
3.7) opisuje i przewiduje wpyw rodzaju wizania [] na
waciwoci [] substancji nieorganicznych [].

Poprawna odpowied
W wodzie w stanie staym, czyli w lodzie, kada czsteczka wody zwizana jest wizaniami
(kowalencyjnymi / kowalencyjnymi spolaryzowanymi / wodorowymi / jonowymi)
z czterema innymi czsteczkami wody lecymi w naroach czworocianu foremnego.
Tworzy
si
w
ten
sposb
luna
sie
czsteczkowa
o
strukturze
(diagonalnej / trygonalnej / tetraedrycznej), ktra pka, gdy ld si topi, cho pozostaj
po niej skupiska zawierajce 30 i wicej czsteczek. W ciekej wodzie czsteczki zajmuj
przestrze mniejsz ni w sieci krystalicznej, a zatem woda o temperaturze zamarzania ma
gsto (wiksz / mniejsz) ni ld. Dlatego ld (tonie w / pywa po) wodzie.
Schemat punktowania
1 p. za poprawne wskazanie okrele w kadym nawiasie.
0 p. za odpowied niepen lub bdn albo brak odpowiedzi.
Zadanie 8. (02)

II. Rozumowanie
i zastosowanie nabytej
wiedzy do
rozwizywania
problemw.

IV etap edukacyjny poziom rozszerzony

1. Atomy, czsteczki i stechiometria chemiczna. Zdajcy:
1.5) dokonuje interpretacji jakociowej i ilociowej rwnania
reakcji w ujciu molowym, masowym i objtociowym (dla
gazw).
1.6) wykonuje obliczenia z uwzgldnieniem [] mola
dotyczce: mas substratw i produktw (stechiometria wzorw
i rwna chemicznych) [].

Poprawna odpowied
Stosunek objtociowy Vwodoru : Vtlenu = 2:1
Stosunek masowy mwodoru : mtlenu = 1:8
Masa wodoru przed zainicjowaniem reakcji m wodoru = 0,1 g
Masa tlenu przed zainicjowaniem reakcji m tlenu = 0,8 g

Strona 6 z 26

Schemat punktowania
2 p. za poprawne okrelenie stosunku objtociowego i masowego wodoru i tlenu oraz
pocztkowej masy wodoru i tlenu.
1 p. za poprawne okrelenie trzech spord czterech wielkoci (stosunku objtociowego
i masowego wodoru i tlenu oraz pocztkowej masy wodoru i tlenu) i bdne okrelenie
lub brak odpowiedzi dla jednej wielkoci.
0 p. za poprawne okrelenie dwch lub jednej wielkoci, lub bdne okrelenie wszystkich
wielkoci albo brak odpowiedzi.
Zadanie 9. (02)

II. Rozumowanie
i zastosowanie nabytej
wiedzy do
rozwizywania
problemw.

IV etap edukacyjny poziom rozszerzony

1. Atomy, czsteczki i stechiometria chemiczna. Zdajcy:
1.6) wykonuje obliczenia z uwzgldnieniem wydajnoci reakcji
i mola dotyczce: mas substratw i produktw (stechiometria
[] rwna chemicznych), objtoci gazw w warunkach
normalnych.

Przykadowe rozwizania
Rozwizanie I
Z 1 mola CaSO4 powstaje 1 mol SO2 (przy 100% wydajnoci).
Objto otrzymanego SO2 przy 100% wydajnoci procesu:
136 g
22, 4 dm3
=
x
1000 g

x = V SO 2 = 165 dm 3
Wydajno procesu:
150 dm 3
y
=
3
100%
165 dm

y = wydajno procesu = 91%

Rozwizanie II
Z 1 mola CaSO4 powstaje 1 mol SO2 (przy 100% wydajnoci).
Liczba moli CaSO4:
1000 g
n CaSO 4 =
= 7,35 mola
136 g mol1
Liczba moli SO2 (przy 100% wydajnoci):
n SO 2 = n CaSO 4 = 7,35 mola
Objto otrzymanego SO2 przy 100% wydajnoci procesu:
V SO 2 = 7,35 mol 22,4 dm 3 mol 1 = 165 dm 3
Wydajno procesu:
150 dm 3
y
=
3
100%
165 dm

y = wydajno procesu = 91%

Strona 7 z 26

Schemat punktowania
2 p. za zastosowanie poprawnej metody, poprawne wykonanie oblicze oraz podanie
wyniku.
1 p. za zastosowanie poprawnej metody i:
popenienie bdw rachunkowych prowadzcych do bdnego wyniku liczbowego.
podanie wyniku z bdn jednostk.
0 p. za zastosowanie bdnej metody obliczenia albo brak rozwizania.
Zadanie 10. (01)

II. Rozumowanie
i zastosowanie nabytej
wiedzy do
rozwizywania
problemw.

IV etap edukacyjny poziom rozszerzony

4. Kinetyka i statyka chemiczna. Zdajcy:
4.3) stosuje pojcia: egzoenergetyczny, endoenergetyczny []
do opisu efektw energetycznych przemian.
4.5) przewiduje wpyw: [] stopnia rozdrobnienia [] na
szybko reakcji [].
4.7) stosuje regu przekory do jakociowego okrelania wpywu
zmian temperatury [] na ukad pozostajcy w stanie
rwnowagi dynamicznej.

Poprawna odpowied
Podniesienie temperatury, w ktrej prowadzony jest proces otrzymywania tlenku siarki(IV),
bdzie przyczyn (zmniejszenia / zwikszenia) wydajnoci reakcji, gdy jest to proces
(egzoenergetyczny / endoenergetyczny). Stopie rozdrobnienia anhydrytu i wgla
(ma wpyw / nie ma wpywu) na szybko tej reakcji.
Schemat punktowania
1 p. za poprawne wskazanie okrele w kadym nawiasie.
0 p. za odpowied niepen lub bdn albo brak odpowiedzi.
Zadanie 11. (01)

III. Opanowanie
czynnoci
praktycznych.

IV etap edukacyjny poziom rozszerzony

5. Roztwory i reakcje zachodzce w roztworach wodnych.
Zdajcy:
5.5) planuje dowiadczenie pozwalajce rozdzieli mieszanin
niejednorodn (cia staych w cieczach) na skadniki.
5.11) projektuje [] dowiadczenia pozwalajce otrzyma []
wodorotlenki i sole.

Przykadowa odpowied
Prbk mieszaniny chlorku magnezu i chlorku sodu rozpuci w wodzie destylowanej.
Do otrzymanego roztworu doda (nadmiar) roztworu wodorotlenku sodu.
Odsczy wytrcony osad wodorotlenku magnezu i przemy go wod.
Do osadu wodorotlenku magnezu doda kwas solny, a osad cakowicie si roztworzy.
Odparowa wod z uzyskanego roztworu.

Projekt dowiadczenia musi zawiera co najmniej cztery etapy: wytrcenie osadu Mg(OH)2;
oddzielenie osadu Mg(OH)2 od mieszaniny; roztworzenie osadu Mg(OH)2 w kwasie oraz
odparowanie wody.
Projekt dowiadczenia, w ktrym zaplanowano wytrcenie osadu Mg(OH)2 w wyniku
hydrolizy MgCl2 (a nie reakcji MgCl2 z NaOH) naley uzna za bdny.
Strona 8 z 26

Schemat punktowania
1 p. za poprawne opisanie czterech niezbdnych etapw dowiadczenia.
0 p. za opis nieuwzgldniajcy czterech niezbdnych etapw lub bdny opis albo brak
odpowiedzi.
Zadanie 12. (01)
II. Rozumowanie
i zastosowanie nabytej
wiedzy do
rozwizywania
problemw.

IV etap edukacyjny poziom rozszerzony

4. Kinetyka i statyka chemiczna. Zdajcy:
4.9) interpretuje wartoci staej dysocjacji, pH [].

Poprawna odpowied
pH roztworu 1. jest rwne pH roztworu 2.
pH roztworu 2. jest wysze ni pH roztworu 3.
pH roztworu 3. jest wysze ni pH roztworu 4.
Schemat punktowania
1 p. za poprawne uzupenienie trzech zda.
0 p. za odpowied niepen lub bdn albo brak odpowiedzi.
Zadanie 13. (01)

I. Wykorzystanie
i tworzenie informacji.

IV etap edukacyjny poziom rozszerzony

3. Wizania chemiczne. Zdajcy:
3.7) [] przewiduje wpyw rodzaju wizania [] na
waciwoci [] substancji nieorganicznych [].
4. Kinetyka i statyka chemiczna. Zdajcy:
4.10) porwnuje moc elektrolitw na podstawie wartoci ich
staych dysocjacji.
8. Niemetale. Zdajcy:
8.11) klasyfikuje [] kwasy ze wzgldu na ich [] moc [].

Poprawna odpowied
Po porwnaniu staych dysocjacji kwasu chlorowego(I) i kwasu chlorowego(III) mona
stwierdzi, e w czsteczce kwasu chlorowego(I) wizanie OH jest (bardziej / mniej)
spolaryzowane ni w czsteczce kwasu chlorowego(III). Wodny roztwr kwasu
chlorowego(I) ma wic (nisze / wysze) pH od roztworu kwasu chlorowego(III) o tym
samym steniu molowym. W wodnych roztworach soli sodowych tych kwasw uniwersalny
papierek wskanikowy (pozostaje ty / przyjmuje czerwone zabarwienie / przyjmuje
niebieskie zabarwienie).
Schemat punktowania
1 p. za poprawne wskazanie okrele w kadym nawiasie.
0 p. za odpowied niepen lub bdn albo brak odpowiedzi.
Zadanie 14. (02)

III. Opanowanie
czynnoci
praktycznych.

IV etap edukacyjny poziom rozszerzony

5. Roztwory i reakcje zachodzce w roztworach wodnych.
Zdajcy:
5.11) projektuje [] dowiadczenia pozwalajce otrzyma
rnymi metodami [] sole.
Strona 9 z 26

Zadanie 14.1. (01)

Poprawna odpowied

Etap I

NaCl (aq) lub NaCl

Etap II

Na2CrO4 (aq) lub Na2CrO4

Etap III

K2SiO3 (aq) lub K2SiO3

Schemat punktowania
1 p. za poprawne uzupenienie caej tabeli.
0 p. za odpowied niepen lub bdn albo brak odpowiedzi.
Zadanie 14.2. (01)
Poprawna odpowied

Etap I

AgCl

Etap II

BaCrO4

Etap III

MgSiO3

Schemat punktowania
1 p. za poprawne uzupenienie caej tabeli.
0 p. za odpowied niepen lub bdn albo brak odpowiedzi.
Zadanie 15. (02)

II. Rozumowanie
i zastosowanie nabytej
wiedzy do
rozwizywania
problemw.

IV etap edukacyjny poziom rozszerzony

5. Roztwory i reakcje zachodzce w roztworach wodnych.
Zdajcy:
5.9) [] bada odczyn roztworw.
5.8) uzasadnia (ilustrujc rwnaniami reakcji) przyczyn []
odczynu niektrych roztworw soli (hydroliza).
5.10) pisze rwnania reakcji: [] hydrolizy soli w formie []
jonowej ([] skrconej).

Poprawna odpowied
Nr
Odczyn roztworu
probwki

zasadowy

II

kwasowy

Rwnanie reakcji
C17H35COO + H2O C17H35COOH + OH
NH 4+ + H2O NH3 + H3O +

lub NH 4+ + H2O NH3H2O + H +

Schemat punktowania
2 p. za poprawne uzupenienie dwch wierszy tabeli (poprawne okrelenie odczynu
i poprawne napisanie we waciwej formie rwnania reakcji).
1 p. za poprawne uzupenienie jednego wiersza tabeli.
0 p. za odpowied niepen lub bdn albo brak odpowiedzi.

Strona 10 z 26

Zadanie 16. (01)

II. Rozumowanie
i zastosowanie nabytej
wiedzy do
rozwizywania
problemw.

IV etap edukacyjny poziom rozszerzony

4. Kinetyka i statyka chemiczna. Zdajcy:
4.8) klasyfikuje substancje do kwasw lub zasad zgodnie
z teori BrnstedaLowryego.

Poprawna odpowied
Jony NH +4 peni funkcj kwasu.
Jony C17H35COO peni funkcj zasady.
Schemat punktowania
1 p. za poprawne okrelenie funkcji obu jonw.
0 p. za odpowied niepen lub bdn albo brak odpowiedzi.
Zadanie 17. (01)

I. Wykorzystanie
i tworzenie informacji.

IV etap edukacyjny poziom rozszerzony

4. Kinetyka i statyka chemiczna. Zdajcy:
4.3) stosuje pojcia: egzoenergetyczny, endoenergetyczny,
energia aktywacji do opisu efektw energetycznych przemian.
4.4) interpretuje zapis H < 0 i H > 0 do okrelenia efektu
energetycznego reakcji.

Poprawna odpowied
Opisan przemian poprawnie zilustrowano na wykresie II.
Schemat punktowania
1 p. za wskazanie waciwego wykresu.
0 p. za bdn odpowied albo brak odpowiedzi.
Zadanie 18. (02)
II. Rozumowanie
i zastosowanie nabytej
wiedzy do
rozwizywania
problemw.

IV etap edukacyjny poziom rozszerzony

5. Roztwory i reakcje zachodzce w roztworach wodnych.
Zdajcy:
5.2) wykonuje obliczenia zwizane z [] zastosowaniem
pojcia stenie [] molowe.

Przykadowe rozwizania
Rozwizanie I
m = 31,9 g
m r = 100 + 31,9 g = 131,9 g
n
m
md
=
=
Cm =
Vr
M Vr
M mr

Cm =

31,9 g 1160 g dm 3
= 2,78 mol dm3
101 g mol 1 131,9 g

Strona 11 z 26

Rozwizanie II
m = 31,9 g
m r = 100 + 31,9 g = 131,9 g
31,9 g
m
n=
=
= 0,316 mola
M
101 g mol 1
m
131,9 g
Vr = r =
= 0,114 dm 3
3
d
1160 g dm
n
Cm =
= 2,77 mol dm3
Vr
Schemat punktowania
2 p. za zastosowanie poprawnej metody, poprawne wykonanie oblicze oraz podanie
wyniku z jednostk.
1 p. za zastosowanie poprawnej metody, ale:
popenienie bdw rachunkowych prowadzcych do bdnego wyniku liczbowego.
lub
podanie wyniku z bdn jednostk lub bez jednostki.
0 p. za zastosowanie bdnej metody obliczenia albo brak rozwizania.
Zadanie 19. (02)

III. Opanowanie
czynnoci
praktycznych.

IV etap edukacyjny poziom rozszerzony

5. Roztwory i reakcje zachodzce w roztworach wodnych.
Zdajcy:
5.11) projektuje [] dowiadczenia pozwalajce otrzyma
rnymi metodami [] sole.
8. Niemetale. Zdajcy:
8.12) opisuje typowe waciwoci kwasw, w tym zachowanie
wobec metali, tlenkw metali, wodorotlenkw []; planuje
odpowiednie dowiadczenia []; ilustruje je rwnaniami
reakcji.

Zadanie 19.1. (01)

Poprawna odpowied

Cu(OH)2 (s)

Al

CaO

HCl (aq)

III

II

I
H2SO4 (rozc.)
lub HCl (aq)

H2SO4 (rozc.)
lub HCl (aq)

Kolejno dodawania odczynnikw moe by odwrotna.

Strona 12 z 26

Schemat punktowania
1 p. za poprawne uzupenienie caego schematu dowiadczenia.
0 p. za odpowied niepen lub bdn albo brak odpowiedzi.
Zadanie 19.2. (01)
Poprawna odpowied

Cu(OH)2 + 2H + Cu 2+ + 2H2O
lub
Cu(OH)2 + 2H3O + Cu 2+ + 4H2O
Schemat punktowania
1 p. za poprawne napisanie rwnania reakcji.
0 p. za bdne napisanie rwnania reakcji (bdne wzory reagentw, bdne wspczynniki
stechiometryczne, niewaciwa forma zapisu) albo brak odpowiedzi.
Zadanie 20. (03)

II. Rozumowanie
i zastosowanie nabytej
wiedzy do
rozwizywania
problemw.

IV etap edukacyjny poziom rozszerzony

1. Atomy, czsteczki i stechiometria chemiczna. Zdajcy:
1.6) wykonuje obliczenia z uwzgldnieniem [] mola
dotyczce: mas substratw i produktw (stechiometria wzorw
i rwna chemicznych) [].
5. Roztwory i reakcje zachodzce w roztworach wodnych.
Zdajcy:
5.2) wykonuje obliczenia zwizane z [] zastosowaniem
pojcia stenie procentowe [].
5.11) projektuje [] dowiadczenia pozwalajce otrzyma
rnymi metodami [] wodorotlenki [].
7. Metale. Zdajcy:
7.4) [] planuje [] dowiadczenie, ktrego przebieg pozwoli
wykaza, e [] wodorotlenek glinu wykazuje charakter
amfoteryczny.

Przykadowe rozwizania
Rozwizanie I
M AlCl3 = 133,5 g mol 1

M NaOH = 40 g mol 1
Obliczenie masy AlCl3 w roztworze:
m
cp = s 100%
mr
15% 200 g
m AlCl3 =
= 30 g
100%

Obliczenie masy NaOH, ktry przereagowa z 30 g AlCl3:

1 mol AlCl3 reaguje z 3 molami NaOH
133,5 g 120 g
=
x
30 g
x = m NaOH = 26,97 g 27 g
Strona 13 z 26

Rozwizanie II
M AlCl3 = 133,5 g mol 1
M NaOH = 40 g mol 1
Obliczenie masy i liczby moli AlCl3:
m
cp = s 100%
mr
15% 200 g
m AlCl3 =
= 30 g
100%
30 g
n AlCl3 =
= 0,225 mola
133,5g mol1
Obliczenie liczby moli NaOH:
32 g
n NaOH =
= 0,8 mola
40 g mol1
Liczba moli NaOH, ktry przereagowa z AlCl3:
1 mol AlCl3 3 mole NaOH
0,225 mola AlCl3 x
x = 0,675 mola NaOH
Schemat punktowania
2 p. za zastosowanie poprawnej metody, poprawne wykonanie oblicze prowadzcych do
wyniku wskazujcego, e wodorotlenek sodu zosta uyty w nadmiarze w stosunku do
chlorku glinu w reakcji wytrcania Al(OH)3.
1 p. za zastosowanie poprawnej metody, ale:
popenienie bdw rachunkowych prowadzcych do bdnego wyniku liczbowego.
lub
podanie wyniku z niewaciw jednostk.
0 p. za zastosowanie bdnej metody obliczenia albo brak rozwizania.
Przykadowa odpowied
Obserwacje: Najpierw wytrci si biay osad, ktry w miar dodawania zasady bdzie si
roztwarza. Na dnie zlewki pozostanie jednak cz osadu.
Schemat punktowania
1 p. za poprawne opisanie obserwacji adekwatnych do wykonanych oblicze.
0 p. za podanie obserwacji nieadekwatnych do otrzymanego wyniku lub podanie obserwacji
bez wykonania oblicze albo brak odpowiedzi.
Zadanie 21. (02)

II. Rozumowanie
i zastosowanie nabytej
wiedzy do
rozwizywania
problemw.

IV etap edukacyjny poziom rozszerzony

7. Metale. Zdajcy:
7.4) [] planuje [] dowiadczenie, ktrego przebieg pozwoli
wykaza, e [] wodorotlenek glinu wykazuje charakter
amfoteryczny.
5. Roztwory i reakcje zachodzce w roztworach wodnych.
Zdajcy:
5.10) Zdajcy pisze rwnania reakcji: [] wytrcania osadw
[] w formie [] jonowej ([] skrconej).

Strona 14 z 26

Poprawna odpowied
Al 3+ + 3OH Al(OH)3 ()

Al(OH)3 + OH [Al(OH)4] lub Al(OH)3 + OH Al(OH)4

Schemat punktowania
2 p. za poprawne napisanie dwch rwna reakcji we waciwej kolejnoci
1 p. za poprawne napisanie jednego rwnania reakcji
0 p. za bdne napisanie rwna reakcji (bdne wzory reagentw, bdne wspczynniki
stechiometryczne, niewaciwa forma zapisu) lub napisanie rwna w niewaciwej
kolejnoci albo brak odpowiedzi.
Zadanie 22. (02)

II. Rozumowanie
i zastosowanie nabytej
wiedzy do
rozwizywania
problemw.

IV etap edukacyjny poziom rozszerzony

1. Atomy, czsteczki i stechiometria chemiczna. Zdajcy:
1.6) wykonuje obliczenia z uwzgldnieniem [] mola
dotyczce: mas substratw i produktw (stechiometria wzorw
i rwna chemicznych) [].
5. Roztwory i reakcje zachodzce w roztworach wodnych.
Zdajcy:
5.2) wykonuje obliczenia zwizane z [] zastosowaniem
pojcia stenie procentowe [].

Przykadowe rozwizania
Rozwizanie I
M AlCl3 = 133,5 g mol 1
M NaOH = 40 g mol 1

M Al( OH )3 = 78 g mol 1

Obliczenie masy AlCl3:

m
cp = s 100%
mr
15% 200 g
m AlCl3 =
= 30 g
100%
Obliczenie masy NaOH, ktry przereagowa z 30 g AlCl3:
1 mol AlCl3 reaguje z 3 molami NaOH
133,5 g 120 g
=
x = m NaOH = 26,97 g 27 g
30 g
x
Obliczenie masy powstaego Al(OH)3:
133,5 g 78 g
=
y = m Al( OH )3 = 17,53 g
y
30 g
Obliczenie masy NaOH, ktry wzi udzia w reakcji z Al(OH)3:
32 g 27 g = 5 g
Obliczenie masy Al(OH)3, ktry wzi udzia w reakcji z NaOH (roztworzy si):
1 mol Al(OH)3 reaguje z 1 molem NaOH
78 g 40 g
=
z = m Al( OH )3 = 9,75 g
z
5g
Obliczenie masy Al(OH)3, ktry pozosta w zawiesinie:
17,53 g 9,75 g = 7,78 g 7,8 g

Strona 15 z 26

Rozwizanie II
M AlCl3 = 133,5 g mol1

M NaOH = 40 g mol1

M Al( OH )3 = 78 g mol1

Obliczenie masy AlCl3 i liczby moli AlCl3 i Al(OH)3:

m
cp = s 100%
mr
15% 200 g
m AlCl3 =
= 30 g
100%
30 g
n AlCl3 = n Al(OH)3 =
= 0,225 mola
133,5g mol1
Obliczenie liczby moli NaOH:
32 g
n NaOH =
= 0,8 mola
40 g mol1
Obliczenie liczby moli NaOH, ktry wzi udzia w reakcji z AlCl3:
1 mol AlCl3 3 mole NaOH
0,225 mola AlCl3 x
x = 0,675 mola NaOH
Obliczenie liczby moli NaOH, ktry wzi udzia w reakcji z Al(OH)3:
nNaOH = 0,8 mola 0, 675 mola = 0,125 mola
Obliczenie masy Al(OH)3, ktry pozosta w zawiesinie:
1 mol NaOH 1 mol Al(OH)3
0,125 mola NaOH x
x = 0,125 mola Al(OH)3
W mieszaninie pozostanie 0,225 mola 0,125 mola = 0,1 mola Al(OH)3.
m Al( OH )3 = 0,1 mol 78 g mol 1 = 7,8 g
Za poprawny naley uzna kady inny wynik bdcy konsekwencj zastosowanej poprawnej
metody i poprawnych oblicze, o ile zdajcy zaoy, e NaOH zosta uyty
w nadmiarze w stosunku do AlCl3.
Zdajcy moe skorzysta z wartoci masy lub liczby moli NaOH (ktry przereagowa z 30 g
AlCl3) obliczonej w zadaniu 20. Jeli zdajcy popeni bd rachunkowy
w zadaniu 20. i wykorzysta bdne wartoci liczbowe w zadaniu 22., to rozwizanie tego
zadania oceniamy tak, jakby bd nie wystpi, o ile zdajcy zaoy, e NaOH zosta uyty
w nadmiarze w stosunku do AlCl3.
Schemat punktowania
2 p. za zastosowanie poprawnej metody, poprawne wykonanie oblicze i podanie wyniku.
1 p. za zastosowanie poprawnej metody, ale:
popenienie bdw rachunkowych prowadzcych do bdnego wyniku liczbowego.
lub
podanie wyniku z bdn jednostk.
0 p. za zastosowanie bdnej metody obliczenia lub przyjcie zaoenia, e NaOH zosta
uyty w niedomiarze w stosunku do AlCl3 albo brak rozwizania.

Strona 16 z 26

Zadanie 23. (04)

II. Rozumowanie
i zastosowanie nabytej
wiedzy do
rozwizywania
problemw.

IV etap edukacyjny poziom rozszerzony

6. Reakcje utleniania i redukcji. Zdajcy:
6.1) wykazuje si znajomoci i rozumieniem poj: stopie
utlenienia, utleniacz, reduktor, utlenianie, redukcja.
6.3) wskazuje utleniacz, reduktor, proces utleniania
i redukcji w podanej reakcji redoks.
6.5) stosuje zasady bilansu elektronowego dobiera
wspczynniki stechiometryczne w rwnaniach reakcji
utlenianiaredukcji (w formie [] i jonowej).

Zadanie 23.1. (02)

Poprawna odpowied
Rwnanie procesu redukcji:
MnO 4 + 8H+ + 5e Mn2+ + 4H2O
Rwnanie procesu utleniania:
(COOH)2 2CO2 + 2H+ + 2e

( x 2)
( x 5)

Schemat punktowania
2 p. za poprawne napisanie dwch rwna reakcji w formie jonowo-elektronowej.
1 p. za poprawne napisanie jednego rwnania reakcji.
0 p. za bdne napisanie obu rwna reakcji lub bdne przyporzdkowanie rwna albo
brak odpowiedzi.
Zadanie 23.2. (01)
Poprawna odpowied
2MnO 4 + 5(COOH)2 + 6H+ 2Mn2+ + 10CO2 + 8H2O
Schemat punktowania
1 p. za poprawny dobr wspczynnikw w schemacie reakcji.
0 p. za bdne wspczynniki stechiometryczne albo brak odpowiedzi.
Zadanie 23.3. (01)
Poprawna odpowied
Utleniacz: MnO 4

Reduktor: (COOH)2

Schemat punktowania
1 p. za poprawne napisanie wzorw utleniacza i reduktora.
0 p. za odpowied niepen lub bdn albo brak odpowiedzi.

Strona 17 z 26

Zadanie 24. (01)

II. Rozumowanie
i zastosowanie nabytej
wiedzy do
rozwizywania
problemw.

III etap edukacyjny

8. Wgiel i jego zwizki z wodorem. Zdajcy:
8.1) wymienia naturalne rda wglowodorw.
IV etap edukacyjny poziom podstawowy
5. Paliwa obecnie i w przyszoci. Zdajcy:
5.2) opisuje przebieg destylacji ropy naftowej i wgla
kamiennego; wymienia nazwy produktw tych procesw [].

Poprawna odpowied
1. Destylacja frakcjonowana ropy naftowej polega na rozdzieleniu tego
surowca na grupy skadnikw rnice si temperatur wrzenia.

2. Produktami przerobu ropy naftowej s smoa wglowa, woda pogazowa,

gaz koksowniczy i koks.
3. Gaz ziemny jest mieszanin wglowodorw w stanie gazowym, a jego
gwnym skadnikiem jest metan.

F
P

Schemat punktowania
1 p. za poprawne wskazanie trzech odpowiedzi.
0 p. za odpowied niepen lub bdn albo brak odpowiedzi.
Zadanie 25. (02)

II. Rozumowanie
i zastosowanie nabytej
wiedzy do
rozwizywania
problemw.

IV etap edukacyjny poziom rozszerzony

9. Wglowodory. Zdajcy:
9.7) opisuje waciwoci chemiczne alkanw, na przykadzie
nastpujcych reakcji: [] podstawianie (substytucja) atomu
[] wodoru przez atom [] bromu przy udziale wiata (pisze
odpowiednie rwnania reakcji).
9.8) opisuje waciwoci chemiczne alkenw, na przykadzie
nastpujcych reakcji: przyczanie (addycja): [] HBr [];
przewiduje produkty przyczenia czsteczek niesymetrycznych
do niesymetrycznych alkenw na podstawie reguy
Markownikowa []; pisze odpowiednie rwnania reakcji.

Poprawna odpowied
Rwnanie reakcji addycji:

Br
H2C

CH2 CH3 + HBr

H3C

CH3

CH2 CH3

CH3

lub

Br
H3C

C
CH3

CH

CH3 + HBr

H3C

CH2 CH3

CH3

Strona 18 z 26

Rwnanie reakcji substytucji:

Br
H3C CH CH2 CH3 + Br2
CH3

H3C

CH2 CH3 + HBr

CH3

Schemat punktowania
2 p. za poprawne napisanie dwch rwna reakcji.
1 p. za poprawne napisanie jednego rwnania reakcji.
0 p. za bdne napisanie rwna reakcji (bdne wzory reagentw, bdne wspczynniki
stechiometryczne, niewaciwa forma zapisu) lub bdne przyporzdkowanie rwna
albo brak odpowiedzi.
Zadanie 26. (01)
II. Rozumowanie
i zastosowanie nabytej
wiedzy do
rozwizywania
problemw.

IV etap edukacyjny poziom rozszerzony

9. Wglowodory. Zdajcy:
9.11) wyjania na prostych przykadach mechanizmy reakcji
substytucji, addycji [].

Poprawna odpowied
Reakcja addycji przebiega wedug mechanizmu elektrofilowego.
Reakcja substytucji przebiega wedug mechanizmu rodnikowego.
Schemat punktowania
1 p. za poprawne okrelenie mechanizmw obu opisanych reakcji.
0 p. za odpowied niepen lub bdn albo brak odpowiedzi.
Zadanie 27. (01)

II. Rozumowanie
i zastosowanie nabytej
wiedzy do
rozwizywania
problemw.

IV etap edukacyjny poziom rozszerzony

9. Wglowodory. Zdajcy:
9.7) opisuje waciwoci chemiczne alkanw, na przykadzie
nastpujcych reakcji: [] podstawianie (substytucja) atomu
[] wodoru przez atom [] bromu przy udziale wiata.
9.8) opisuje waciwoci chemiczne alkenw, na przykadzie
nastpujcych reakcji: przyczanie (addycja): [] HBr [].
9.11) wyjania na prostych przykadach mechanizmy reakcji
substytucji, addycji [].

Poprawna odpowied
W reakcji addycji (zgodnie z regu Markownikowa) brom ulega addycji do atomu wgla,
ktry poczony jest z mniejsz liczb atomw wodoru lub ktry ma wicej podstawnikw
alkilowych. W reakcji substytucji brom podstawia atwiej atom wodoru poczony z atomem
wgla o wyszej rzdowoci.
Schemat punktowania
1 p. za poprawne wyjanienie.
0 p. za odpowied niepen lub bdn, np. Obie reakcje przebiegaj zgodnie z regu
Markownikowa, albo brak odpowiedzi.

Strona 19 z 26

Zadanie 28. (02)

II. Rozumowanie
i zastosowanie nabytej
wiedzy do
rozwizywania
problemw.

IV etap edukacyjny poziom rozszerzony

9. Wglowodory. Zdajcy:
9.3) ustala rzdowo [].
9.5) rysuje wzory [] pstrukturalne [] izomerw
optycznych [].
10. Hydroksylowe pochodne wglowodorw alkohole i fenole.
Zdajcy:
10.2) rysuje wzory [] pstrukturalne izomerw alkoholi
monohydroksylowych []; podaje ich nazwy systematyczne.

Poprawna odpowied
Wzr: CH3 CH(OH) CH2 CH2 CH3
Nazwa: pentan-2-ol
Rzdowo: II-rzdowy
Schemat punktowania
2 p. za poprawne napisanie wzoru i nazwy alkoholu oraz poprawne okrelenie jego
rzdowoci.
1 p. za poprawne napisanie wzoru alkoholu i podanie bdnej nazwy lub bdne okrelenie
jego rzdowoci.
0 p. za odpowied niepen lub bdn albo brak odpowiedzi.
Zadanie 29. (01)

I. Wykorzystanie
i tworzenie informacji.

III etap edukacyjny

9. Pochodne wglowodorw. Substancje o znaczeniu
biologicznym. Zdajcy:
9.4) [] podaje nazwy [] systematyczne kwasw
karboksylowych.
IV etap edukacyjny poziom rozszerzony
11. Zwizki karbonylowe aldehydy i ketony. Zdajcy:
11.2) []; tworzy nazwy systematyczne prostych [] ketonw.

Poprawna odpowied
B
Schemat punktowania
1 p. za poprawne wskazanie nazw zwizkw.
0 p. za bdn odpowied albo brak odpowiedzi.

Strona 20 z 26

Zadanie 30. (01)

II. Rozumowanie
i zastosowanie nabytej
wiedzy do
rozwizywania
problemw.

IV etap edukacyjny poziom rozszerzony

11. Zwizki karbonylowe aldehydy i ketony. Zdajcy:
11.6) porwnuje metody otrzymywania, waciwoci []
aldehydw i ketonw.

Poprawna odpowied
1., 3.
Schemat punktowania
1 p. za poprawne wskazanie dwch informacji.
0 p. za odpowied niepen lub bdn albo brak odpowiedzi.
Zadanie 31. (02)

II. Rozumowanie
i zastosowanie nabytej
wiedzy do
rozwizywania
problemw.

IV etap edukacyjny poziom rozszerzony

4. Kinetyka i statyka chemiczna. Zdajcy:
4.6) [] zapisuje wyraenie na sta rwnowagi [].
4.9) interpretuje wartoci staej dysocjacji, pH [].
5. Roztwory i reakcje zachodzce w roztworach wodnych.
Zdajcy:
5.2) wykonuje obliczenia zwizane z [] zastosowaniem
pojcia stenie [] procentowe i molowe.

Przykadowe rozwizanie
Przyjmujemy zaoenie, e m r = 100 g.
Obliczenie masy CH3COOH:
m
6% 100 g
cp = s 100%
m CH 3COOH =
=6g
mr
100%
Obliczenie liczby moli CH3COOH:
6g
m
n=
=
= 0,1 mola
M
60 g
Obliczenie stenia molowego roztworu:
nd
0,1 mol 1000 g dm 3
n
Cm =
=
=
= 1 mol dm 3
Vr
mr
100 g

Obliczenie stenia jonw H + :

[CH 3 COO ] [H + ]
K=
[CH 3 COOH]
W stanie rwnowagi [CH3COO ] = [H + ] = X
X2
wic K =
i [CH3COOH] = C m = C
CX
Poniewa X<<C to (C X) C, czyli K =

X2
C

X = K C = 1,8 10 5 1 = 4,24 10 3 = 4,2 10 3

pH = log (0,42 10 2 ) = 2 (0,377) = 2,377 2,4

Strona 21 z 26

Schemat punktowania
2 p. za zastosowanie poprawnej metody, poprawne wykonanie oblicze oraz podanie
wyniku jako wielkoci niemianowanej z waciw dokadnoci.
1 p. za zastosowanie poprawnej metody, ale:
popenienie bdw rachunkowych prowadzcych do bdnego wyniku liczbowego.
lub
podanie wyniku z niewaciw dokadnoci lub z bdnym zaokrgleniem.
lub
podanie wyniku z jednostk.
0 p. za zastosowanie bdnej metody obliczenia albo brak rozwizania.
Zadanie 32. (02)
Zadanie 32.1. (01)

I. Wykorzystanie
i tworzenie informacji.

IV etap edukacyjny poziom rozszerzony

10. Hydroksylowe pochodne wglowodorw alkohole i fenole.
Zdajcy:
10.2) rysuje wzory [] pstrukturalne izomerw alkoholi
monohydroksylowych [].

Poprawna odpowied

Schemat punktowania
1 p. za poprawne narysowanie wzoru alkoholu.
0 p. za bdn odpowied albo brak odpowiedzi.
Zadanie 32.2. (01)
II. Rozumowanie
i zastosowanie nabytej
wiedzy do
rozwizywania
problemw.

IV etap edukacyjny poziom rozszerzony

12. Kwasy karboksylowe. Zdajcy:
12.3) zapisuje rwnania reakcji otrzymywania kwasw
karboksylowych z [] aldehydw.

Poprawna odpowied

Schemat punktowania
1 p. za poprawne uzupenienie schematu reakcji.
0 p. za odpowied niepen lub bdn albo brak odpowiedzi.

Strona 22 z 26

Zadanie 33. (02)

III. Opanowanie
czynnoci
praktycznych.

IV etap edukacyjny poziom rozszerzony

4. Kinetyka i statyka chemiczna. Zdajcy:
4.9) interpretuje wartoci staej dysocjacji [].
12. Kwasy karboksylowe. Zdajcy:
12.5) [] projektuje [] dowiadczenia pozwalajce
otrzymywa sole kwasw karboksylowych (w reakcjach
kwasw z [] solami sabych kwasw).

Zadanie 33.1. (01)

Poprawna odpowied

CH3COCOOH (aq)

CH3COONa (aq)
Schemat punktowania
1 p. za poprawny wybr odczynnikw i uzupenienie schematu.
0 p. za odpowied niepen lub bdn albo brak odpowiedzi.
Zadanie 33.2. (01)
Poprawna odpowied
Wyczuwalny jest charakterystyczny zapach octu.
Schemat punktowania
1 p. za poprawny opis zmian przy poprawnym wyborze odczynnikw w zadaniu 33.1.
0 p. za bdny wybr odczynnikw w zadaniu 33.1. lub bdny opis zmian albo brak
odpowiedzi.
Zadanie 34. (01)

III. Opanowanie
czynnoci
praktycznych.

IV etap edukacyjny poziom rozszerzony

9. Wglowodory. Zdajcy:
9.7) opisuje waciwoci [] alkanw.
12. Kwasy karboksylowe. Zdajcy:
12.5) [] projektuje [] dowiadczenia pozwalajce
otrzymywa sole kwasw karboksylowych (w reakcjach
kwasw z [] wodorotlenkami metali []).

Poprawna odpowied
C
Schemat punktowania
1 p. za poprawne wskazanie metody identyfikacji.
0 p. za bdn odpowied albo brak odpowiedzi.

Strona 23 z 26

Zadanie 35. (01)

I. Wykorzystanie
i tworzenie informacji.

IV etap edukacyjny poziom rozszerzony

16. Cukry. Zdajcy:
16.3) rysuje wzory taflowe (Hawortha) [].

Poprawna odpowied
CH2OH
O

H
OH

OH
OH

OH
H

Schemat punktowania
1 p. za poprawne uzupenienie wszystkich pl schematu.
0 p. za odpowied niepen lub bdn albo brak odpowiedzi.
Zadanie 36. (01)

I. Wykorzystanie
i tworzenie informacji.

IV etap edukacyjny poziom rozszerzony

13. Estry i tuszcze. Zdajcy:
13.6) opisuje budow tuszczw staych i ciekych []; ich
waciwoci [].

Poprawna odpowied
III, II, I
Schemat punktowania
1 p. za poprawne uszeregowanie wzorw trzech tuszczw.
0 p. za bdn odpowied albo brak odpowiedzi.
Zadanie 37. (01)

III. Opanowanie
czynnoci
praktycznych.

IV etap edukacyjny poziom rozszerzony

10. Hydroksylowe pochodne wglowodorw alkohole i fenole.
Zdajcy:
10.4) porwnuje waciwoci [] chemiczne: [] glicerolu
[]; na podstawie obserwacji wynikw dowiadczenia
klasyfikuje alkohol do [] polihydroksylowych.
10.8) na podstawie obserwacji wynikw dowiadczenia []
formuuje wniosek o sposobie odrniania fenolu [].
14. Zwizki organiczne zawierajce azot. Zdajcy:
14.15) planuje [] dowiadczenie, ktrego wynik dowiedzie
obecnoci wizania peptydowego w analizowanym zwizku
(reakcja biuretowa).
16. Cukry. Zdajcy:
16.4) projektuje [] dowiadczenie, ktrego wynik potwierdzi
obecno grupy aldehydowej w czsteczce glukozy.
Strona 24 z 26

Poprawna odpowied
Seria I (naczynie I):
Seria II (naczynie II):
Seria III (naczynie III):
(naczynie IV):

roztwr fenolu lub benzenolu

roztwr glicyloalanyloglicyny
roztwr glukozy
roztwr glicerolu lub propano-1,2,3-triolu

Schemat punktowania
1 p. za poprawn identyfikacj substancji we wszystkich naczyniach.
0 p. za odpowied niepen lub bdn albo brak odpowiedzi.
Zadanie 38. (01)
II. Rozumowanie
i zastosowanie nabytej
wiedzy do
rozwizywania
problemw.

IV etap edukacyjny poziom rozszerzony

14. Zwizki organiczne zawierajce azot. Zdajcy:
14.15) planuje [] dowiadczenie, ktrego wynik dowiedzie
obecnoci wizania peptydowego w analizowanym zwizku
(reakcja biuretowa).

Poprawna odpowied
reakcja biuretowa lub reakcja Piotrowskiego

Okrelenie kompleksowanie naley uzna za niewystarczajce, poniewa nie jest to nazwa

reakcji ale typu reakcji prowadzcych do powstania zwizkw kompleksowych. Reakcje
tworzenia kompleksw zachodz rwnie w naczyniach I, III i IV.
Schemat punktowania
1 p. za poprawn nazw reakcji, ktrej ulega tripeptyd.
0 p. za bdn odpowied albo brak odpowiedzi.
Zadanie 39. (01)

II. Rozumowanie
i zastosowanie nabytej
wiedzy do
rozwizywania
problemw.

IV etap edukacyjny poziom rozszerzony

10. Hydroksylowe pochodne wglowodorw alkohole i fenole.
Zdajcy:
10.4) porwnuje waciwoci [] chemiczne: [] glicerolu
[]; na podstawie obserwacji wynikw dowiadczenia
klasyfikuje alkohol do [] polihydroksylowych.
16. Cukry. Zdajcy:
16.3) [] wykazuje, e cukry proste nale do
polihydroksyaldehydw [].

Poprawna odpowied
Obecno grup hydroksylowych wicynalnych lub pooonych przy ssiednich atomach
wgla w czsteczkach glicerolu i glukozy.
Schemat punktowania
1 p. za poprawne wskazanie elementu budowy glicerolu i glukozy.
0 p. za bdn odpowied albo brak odpowiedzi.

Strona 25 z 26

Zadanie 40. (01)

II. Rozumowanie
i zastosowanie nabytej
wiedzy do
rozwizywania
problemw.

IV etap edukacyjny poziom rozszerzony

16. Cukry. Zdajcy:
16.4) projektuje [] dowiadczenie, ktrego wynik potwierdzi
obecno grupy aldehydowej w czsteczce glukozy.

Przykadowe odpowiedzi
Glukoza ma waciwoci redukujce, a glicerol nie ma waciwoci redukujcych.
W czsteczce glukozy znajduje si grupa aldehydowa, a w czsteczce glicerolu nie ma
grupy aldehydowej.
Schemat punktowania
1 p. za poprawne wyjanienie uwzgldniajce waciwoci glukozy i glicerolu.
0 p. za odpowied niepen, np. dotyczc tylko jednego zwizku, lub bdn albo brak
odpowiedzi.
Zadanie 41. (01)

I. Wykorzystanie
i tworzenie informacji.

IV etap edukacyjny poziom rozszerzony

14. Zwizki organiczne zawierajce azot. Zdajcy:
14.14) tworzy wzory [] tripeptydw, powstajcych
z podanych aminokwasw, oraz rozpoznaje reszty
podstawowych aminokwasw [] w czsteczkach []
tripeptydw.

Poprawna odpowied
Ala-Ala-Gly
Schemat punktowania
1 p. za poprawne napisanie wzoru tripeptydu.
0 p. za bdn odpowied albo brak odpowiedzi.

Strona 26 z 26