NR 11 (10) LISTOPAD 2015 ORGAN

STOWARZYSZENIA PRZYJACI SZCZEBRZESZYNA

Listopad

- Gdy w listopadzie li na szczytach drzew trzyma,

to w maju na nowe licie spadnie jeszcze zima.
Listopad jedenasty miesic w roku, wedug - Grzmot listopada duo zboa zapowiada.
uywanego w Polsce kalendarza gregoriaskiego, - Jaka pogoda listopadowa, taka i marcowa.
ma 30 dni.
Listopad jest na pkuli pnocnej miesicem
Wydarzenia historyczne w Polsce.
jesiennym, a na poudniowej wiosennym. Nazwa 8 listopada 1632 - sejm elekcyjny wybra na krla
miesica (wedug Brcknera) pochodzi od Wadysawa IV,
opadajcych jesieni lici (por. czes. listopad, 9 listopada 1989 - rozpoczo si burzenie muru
br. / listapad, ukr. / ystopad, ; berliskiego,
chorw. listopad padziernik). aciska nazwa 10 listopada 1444 - miaa miejsce bitwa pod Warn,
November (dziewity miesic; zobacz: kalendarz 11 listopada 1918 - Polska odzyskaa niepodlego,
rzymski) zostaa zapoyczona przez wikszo 12 listopada 1922 - odbyy si pierwsze w historii
jzykw europejskich.
wybory do Senatu (w wyborach do Sejmu gosowano
5 listopada),
14 listopada 1982 - Lech Wasa zosta zwolniony
Polskie przysowia ludowe
z internowania,
na listopad
20 listopada 1945 - w Norymberdze rozpoczy si
- Deszcz w pocztku listopada, mrozy w styczniu
procesy niemieckich zbrodniarzy wojennych,
zapowiada.
23 listopada 1793 - na zamku w Grodnie zakoczy
- Deszcze listopadowe budz wiatry zimowe.
obrady ostatni sejm I Rzeczypospolitej,
- Soce listopada mrozy zapowiada.
24 listopada 1859 - opublikowano O powstawaniu
- Gdy listopad z deszczem, grudzie zwykle
gatunkw... K. Darwina,
z wiatrem.
SZCZEBRZESZYN

CHRZSZCZ NR 11
3 (7)
(10)

26 listopada 1968 - na wniosek Polski, Konwencja

ONZ wykluczya przedawnienie zbrodni wojennych,
27 listopada 1895 - Alfred Nobel ustanowi Nagrod
Nobla,
28 listopada 1918 - utworzono polsk Marynark
Wojenn,
29 listopada 1830 - w nocy modzi suchacze Szkoy
Podchorych Piechoty w Warszawie pod wodz
porucznika Piotra Wysockiego wraz z cywilnymi
spiskowcami rozpoczli powstanie listopadowe.

Powstanie listopadowe 183031,

wspomnienie
Powstanie narodowe przeciw Rosji, rozpoczte 29
XI 1830 w Warszawie, zakoczone X 1831; objo
tereny zaboru rosyjskiego, uzyskao pomoc
z pozostaych zaborw. Powstanie listopadowe
wybucho
na
fali
europejskich
ruchw
rewolucyjnych, ale gwn przyczyn bya
wewntrzna sytuacja w Krlestwie Polskim (amanie
konstytucji z 1815 przez cara, wielkiego ksicia
Konstantego i rzd Krlestwa, ucisk podatkowy,
niespenienie obietnicy o poczeniu z ziemiami
zaboru rosyjskiego, represje). Wybuch akcji zbrojnej
zosta przyspieszony wskutek przygotowa cara do
uycia armii Krlestwa Polskiego przeciw
rewolucjom we Francji i w Belgii. Powstanie,
przygotowane przez spisek podchorych pod wodz
porucznika P. Wysockiego, rozpoczo si
w Warszawie atakiem na Belweder (belwederczycy);
zamach na wielkiego ksicia Konstantego nie uda
si. Generalicja polska sprzeciwia si powstaniu,
natomiast znaczna cz wojska wzia udzia
w walce; do pocztkowego zwycistwa przyczyni
si lud Warszawy, ktry zdoby Arsena.
Nastpstwem klski powstania listopadowego byo
ograniczenie autonomii Krlestwa Polskiego
i wzmoony ucisk narodu polskiego we wszystkich
zaborach. Powstanie listopadowe przekrelio
moliwo interwencji rosyjskiej w Belgii i Francji.
Liberalne i postpowe koa w Niemczech, Szwajcarii
i Francji witay wychodcw polskich jako
szermierzy wolnoci.

Narodowe wito Niepodlegoci

Polskie wito pastwowe obchodzone jest w dn.
11 listopada dla upamitnienia odzyskania przez
Polsk niepodlegoci w 1918, po 123 latach
zaborw. wito zostao ustanowione ustaw
z 23 kwietnia 1937], zniesione ustaw Krajowej
Rady Narodowej 22 lipca 1945, przywrcono je
w okresie transformacji systemowej w 1989;
jest dniem wolnym od pracy.
2

Znaczenie daty
Odzyskiwanie przez Polsk niepodlegoci byo
procesem stopniowym. Wybr dn. 11 listopada
uzasadni mona zbiegiem wydarze w Polsce z
zakoczeniem I wojny wiatowej dziki zawarciu
rozejmu w Compigne 11 listopada 1918,
piecztujcego ostateczn klsk Niemiec. Dzie
wczeniej przyby do Warszawy Jzef Pisudski.
W tych dwch dniach ,
10 i 11 listopada 1918,
nard polski uwiadomi sobie w peni odzyskanie
niepodlegoci, a nastrj gbokiego wzruszenia i
entuzjazmu ogarn kraj. Jdrzej Moraczewski opisa to
sowami:
- przekazanie przez Rad Regencyjn zwierzchniej
wadzy nad wojskiem brygadierowi Jzefowi
Pisudskiemu,
- po pertraktacjach Pisudskiego z Centraln Rad
oniersk wojska niemieckie zaczy wycofywa si
z Krlestwa Polskiego. W cigu 7 dni ewakuowano
ok. 55 tys. onierzy niemieckich,
- rozbrojenie w nocy niemieckiego garnizonu
stacjonujcego w Warszawie,
- nadburmistrzem Poznania powoany zostaje
Jarogniew Drwski (poprzednik: Ernst Wilms),
- data wybrana w II Rzeczypospolitej jako pamitka
odzyskania faktycznej niepodlegoci przez Krlestwo
Polskie (formalnie niepodlego Krlestwa zostaa
ogoszona 7 padziernika).

A w Szczebrzeszynie

CHRZSZCZ NR 11 (10)

Cerkiew w Szczebrzeszynie.
Najstarsza witynia prawosawna
w Polsce c.d.

Listopad Jan Brzechwa

Zote, te i czerwone
opadaj licie z drzew,
zwide licie w obc stron
pozanosi wiatru wiew.
Nasza chata niebogata,
wiatr przewiewa j na wskro,
i przelata i koata,
jakby do drzwi puka kto.
W mokrych cieniach listopada
moe kto zabka si?
Nie, to tylko pies ujada.
Pomyl take i o psie.
Strach na wrble wiatru sucha,
sam si boi biedny strach,
dmucha plucha-zawierucha,
cae szyby stoj w zach.
Jaki wty wz na szosie
ugrzz w bocie a po o,
skrzypi, jcz w deszczu osie,
jakby wanie paka kto.
Mgy na polach, ciemno w lesie,
drga jesieni smutny ton,
przyjdzie wieczr i przyniesie
sny i mgy, i stada wron.
Wyj si nie chce spod koucha,
blady promyk wiata zgas,
dmucha plucha-zawierucha,
zimno, ciemno, spa ju czas.

Prawosawna metropolia Rusi znajdowaa si, od czasu

przyjcia chrzecijastwa z Bizancjum w roku 988,
w Kijowie. Potem, wskutek najazdw tatarskich,
bya przenoszona coraz dalej od Kijowa, aby wreszcie
zainstalowa si na stae w Moskwie. Niezbyt chtnie
widzia to patriarchat konstantynopolski. Patriarcha
Jeremiasz II powouje biskupa poockiego Cyryla
Terleckiego
na
egzarch
(z-ca
metropolity)
w Kijowie.
W
nastpnych
latach
zachodz
istotne
i dalekosine zmiany. W roku 1569 Unia Lubelska
poczya Polsk i Wielkie Ksistwo Litewskie
w Rzeczypospolit Obojga Narodw. W 20 lat po tym,
w roku 1589, powstaje w Moskwie patriarchat,
ktry wsppracuje z caratem w zbieraniu wszystkich
ziem ruskich, jak to eufemistycznie podaje rosyjska
historiografia.
Powstaa niebezpieczna sytuacja: wadza polityczna
jest w Warszawie i Wilnie, duchowa majca wpyw
na znaczn cz spoeczestwa- w Moskwie.
Przypuszczam, e gdyby wwczas znana bya
instytucja autokefalii (autokefalia niezaleno
kocioa prawosawnego np. w Polsce od wadz
duchowych w Moskwie red.), to ju wtedy mogaby
powsta Polska Autokefaliczna Cerkiew Prawosawna,
jako jedyna moliwo oddzielenia si od jurysdykcji
Moskiewskiego Patriarchatu. Szukano innego sposobu
na rozwizanie tego problemu. W roku 1596 egzarcha,
cz biskupw i duchowiestwa prawosawnego,
przy ogromnym nacisku wadz polskich, powoali Uni
Brzesk (Unici), ktra uznaa papiea gow kocioa,
zachowujc jednak peny ryt bizantyjski- nazywano j
z tego powodu Cerkwi Greckokatolick (Bizancjum
nazywane potem Konstantynopolem byo miastem
greckim). Dzisiaj liczy okoo 4 milionw wiernych
mieszkajcych w zasadzie w zachodniej Ukrainie i
wrd Ukraicw zakarpackich.
Dopiero w roku 1924 r., Patriarcha Konstantynopola
przyzna Polskiej Cerkwi autokefali, przy braku zgody
Moskwy. Z jakim trudem autokefalia rodzia si
w Polsce wiadczy m.in. fakt zamordowania jej
gorcego zwolennika i pierwszego metropolity
w Warszawie- Jerzego (Jaroszewskiego).
Tych wszystkich ludzi walczcych o autokefali
trzeba zachowa we wdzicznej pamici. Czy mona
sobie wyobrazi, e dzisiaj Cerkiew Polska byaby
w
dalszy
cigu
podlega
Patriarchatowi
Moskiewskiemu? Grupy i partie nacjonalistw
woayby, e Cerkiew to moskiewska jaczejka,
3

CHRZSZCZ NR 11 (10)

a p miliona jej wyznawcw nie miaoby chwili

spokoju.
Nie bez znaczenia jest przypomnienie,
e Patriarchat Moskiewski przyzna autokefali
Polskiej Cerkwi dopiero w roku 1948, ale pod
warunkiem,
e
wyrzeknie
si
autokefalii
konstantynopolskiej. Dowodzi to, e animozje
pomidzy
Konstantynopolem
a
Moskw,
ktra uwaa si za trzeci Rzym- Rzym, Bizancjum,
Moskwa, trwaj ju kilka wiekw.
***
Do prawosawia cerkiew szczebrzeska powrcia
w czasie zaborw- w roku 1875 r. Zaczo si,
dobrze do dzisiaj pamitane przez mieszkacw
Szczebrzeszyna, nawracanie nie tylko unitw na
prawosawie
(przy
pomocy
andarmerii
i stacjonujcej tam sotni kozakw). Duchowny
prawosawny - Tracz zabroni katolickiemu ksidzu
udzielania sakramentw. Zabra katolikom koci i
przerobi go na cerkiew. Usiowa chrzci wszystkie
dzieci jako prawosawne. Mj ojciec wspomina, e
do umierajcego stryja przyjecha Tracz z
andarmeri i udzieli przemoc ostatniego
namaszczenia, a pogrzeb odby si w prawosawnym
ceremoniale w asycie andarmerii.
Skutek? Koci prawosawny w Szczebrzeszynie
ponis ogromne straty. Po ukazie tolerancyjnym
cara Mikoaja II w 1905 r. ludno Szczebrzeszyna,
oczywicie oprcz ydw, gremialnie przechodzia
na katolicyzm. Cerkiew zostaa pusta. W latach
trzydziestych XX wieku zostaa przeznaczona do
rozbirki.
Byskawiczne
dziaania
znanego
regionalisty dr. Zygmunta Klukowskiego u
najwyszych wadz w Warszawie zapobiegy temu
barbarzystwu.
Dzisiaj piknie odrestaurowana dziki staraniom
J.E. abp. Abla, prawosawnego ordynariusza
Diecezji Lubelsko- Chemskiej oraz wsparciu
finansowym z funduszy unijnych cieszy oczy
mieszkacw i turystw.
Romuald Koodziejczyk

50 lat
Miejskiego Domu Kultury
w Szczebrzeszynie
W dniu 27 maja 1965 r. Uchwa Nr 60 Prezydium
Powiatowej i Miejskiej Rady Narodowej w Zamociu
zosta utworzony Miejski Orodek Kulturalno Owiatowy w Szczebrzeszynie.
Jednake ju w 1952 r. ruszyy dziaania majce na
celu odbudow zabytkowej synagogi z przeznaczeniem
na siedzib Szczebrzeskiego Domu Kultury.
W odbudowanym obiekcie wraz z MOKO swoje
miejsce znalazy rwnie: Miejsko-Gminna Biblioteka
Publiczna, Ognisko Muzyczne oraz Klub Ksiki
i Prasy.
Przez 50 lat niejednokrotnie zmieniaa si nazwa
placwki, zmieniali si te jej pracownicy i dyrektorzy.
Kady z nich dooy swoj wasn cegiek,
skadajc si na histori Domu Kultury.
Nie sposb wymieni wszystkich osb zwizanych
z placwk, warto jednak przypomnie kolejno jej
dyrektorw. Byli nimi: Kazimierz Makiel, Wiesaw
Mazurek, Zofia Branecka, Wadysaw Kasiura, Ryszard
Rogala, Mieczysaw Gradziuk, Renata Walkiewicz,
Jan wiergo, Romana Paczyk, Wojciech wiergo,
a obecnie - od grudnia 2007r. - Sawomir Kalita.
W 2010 roku, staraniem Gminy Szczebrzeszyn,
w Domu Kultury zosta przeprowadzony remont,
w ramach ktrego odnowiono elewacj budynku,
wymieniono okna, drzwi i rynny, instalacje: elektryczn,
centralnego ogrzewania i wodno-kanalizacyjn.
Placwka wzbogacia si rwnie o nowe wyposaenie:
skadan scen, owietlenie sceniczne, nagonienie.
Powstaj take nowe pracownie: ceramiczna
i audiowizualna, co dodatkowo wzbogaca ofert
orodka.

CHRZSZCZ NR 11 (10)

Przez lata Dom Kultury zmienia swoj

wewntrzn struktur organizacyjn, jednak szkielet
jego dziaalnoci pozostawa ten sam: czyli
rozpoznanie, rozbudzanie i zaspokajanie potrzeb
kulturalnych
oraz
rozwijanie
zainteresowa
mieszkacw
gminy
poprzez
uczestnictwo
w amatorskich zespoach artystycznych oraz
organizacj rnych form edukacji, festiwali, wystaw,
imprez kulturalnych i artystycznych.
MDK w Szczebrzeszynie

50 lat MDK w Szczebrzeszynie rozmowa z p. Sawomirem Kalit,

dyrektorem placwki
MDK w Szczebrzeszynie obchodzi w tym roku pikn
rocznic pidziesiciolecie istnienia placwki.
Ile lat to Pan kierowa prac zespou?
Z
domem
kultury
w Szczebrzeszynie
jestem
zwizany od czerwca 1988r. to ponad poowa
okresu
dziaalnoci orodka. Przez 20
lat pracowaem jako instruktor
zespow muzycznych, a od
grudnia 2007 r. peni funkcj
dyrektora placwki.
Gratuluj od dwudziestu siedmiu lat jest Pan
zwizany z domem kultury, to kawa czasu!
Dowiadczenia zdobyte we wczeniejszym okresie na
pewno owocuj dzisiaj, podczas prowadzenia
placwki. Na czym, Pana zdaniem, polega rola domu
kultury w takim rodowisku jak nasze maego
miasteczka i przylegych wsi?
Dom kultury w niewielkim rodowisku lokalnym
peni funkcj centrum kulturowego, tzn. rozpoznaje
potrzeby kulturalne rodowiska lokalnego, zaspokaja
je i przygotowuje do uczestnictwa w kulturze.
W czasach kiedy rozpoczynaem prac, dominowa
model upowszechniania oparty na ksztatowaniu
form dziaalnoci kulturalnej zgodnie z odgrnie
otrzymywanymi dyrektywami. Dotyczyo to rwnie
ruchu amatorskiego. Przekazanie instytucji kultury
samorzdom sprowokowao orodki kultury do
poszukiwania
nowych
form
dziaalnoci.
W rodowisku lokalnym takie orodki jak nasz s
placwkami wielofunkcyjnymi. Wychodz naprzeciw
rzeczywistym
oczekiwaniom
i
potrzebom
mieszkacw w sferze obejmujcej sztuk, zarwno
profesjonaln jak i amatorsk, lecz take pobudzaj do
aktywnego, kreatywnego uczestnictwa w kulturze.

Wszystko zaley od nas, od naszej inicjatywy

i pomysowoci, siy przekonywania i jakoci
proponowanych usug kulturalnych.
W jaki sposb MDK w Szczebrzeszynie realizuje
te zadania?
MDK
prowadzi
dziaalno
kulturaln
i rekreacyjn (opiekujemy si rwnie boiskami
Orlik), kadc w swej pracy szczeglny nacisk
na amatorski ruch artystyczny w rnych grupach
wiekowych. Poza zajciami staymi prowadzonymi
w orodku, istotnym aspektem naszej dziaalnoci jest
organizowanie imprez i wydarze kulturalnych
(ze szczeglnym akcentem pooonym na zachowanie
wielokulturowego dziedzictwa i tradycji), promocja
lokalnych artystw, aktywizacja mieszkacw oraz
cisa wsppraca z podmiotami dziaajcymi
na terenie miasta. Poprzez nasz aktywno stwarzamy
moliwoci wszechstronnego rozwoju osobowoci,
wraliwoci i kreatywnoci, zainteresowa, uzdolnie
i umiejtnoci, przygotowujc w ten sposb
wiadomych odbiorcw kultury. Dymy do tego,
by nasze dziaania uczyy wraliwoci i inspiroway do
twrczego mylenia, budziy zainteresowania,
rozwijay pasje i uzdolnienia.
Do kogo skierowana jest oferta naszego (bo chyba
mog uy takiego okrelenia) domu kultury?
Miejski Dom Kultury w Szczebrzeszynie swoj
dziaalnoci stwarza szanse dla kadego, kto chce
rozwija swoje zainteresowania, talenty i pasje, kto
szuka pomysu, jak wartociowo zagospodarowa
swj czas wolny. Mieszkacy gminy s naszym
potencjaem, a ich pomysy naszym mechanizmem
napdowym.
Wyrnia nas blisko 50 lat bogatej tradycji, szeroka
oferta, przyjazne warunki pracy, niewielkie grupy
zajciowe, w ktrych pracujemy, pena zapau kadra
oraz otwarto na kadego uczestnika zaj.
Ktre dziedziny kultury i sztuki znajduj si w obrbie
Waszego zainteresowania?
Nasza oferta zaj staych uzaleniona jest od
obecnie
zatrudnionej
kadry
instruktorw.
Niezmiennie od wielu lat prowadzimy zajcia
z zakresu plastyki (w tym oprcz tradycyjnych form garncarstwo i filcowanie), taca, muzyki, teatru oraz
na bazie Orlika - zajcia rekreacyjne.
Czyli wszystkie najwaniejsze. Jakie zajcia imprezy
kierowane s do poszczeglnych grup wiekowych,
a ktre do wszystkich?
Nasze dziaania ukierunkowujemy na to, aby
placwka bya baz pomysw i warsztatem
umoliwiajcym realizacj ciekawych i cennych
inicjatyw kulturalnych wszystkim, bez wzgldu na
wiek.
5

CHRZSZCZ NR 11 (10)

W praktyce to jednak dzieci i modzie chtniej

korzystaj z naszej propozycji i do tej grupy
wiekowej
adresowane
s
liczne
imprezy
o charakterze konkursowym, jak przegldy,
konkursy i festiwale. Nie mniej jednak w ostatnim
czasie obserwujemy wiksze zainteresowanie nasz
ofert osb dorosych. Powstay dwa zespoy
muzyczne
Koromyso
folk
maszyna
ze Szczebrzeszyna oraz kapela Antki, w ktrych
osoby dorose mog realizowa swoje pasje
i zainteresowania. Prnie dziaa Klub Amatora
Plastyka, rwnie skupiajcy pasjonatw w wieku
dojrzaym. Z racji sprawowanej opieki nad boiskami
Orlik prowadzimy zajcia z szeroko pojtej
rekreacji. Duym powodzeniem (rwnie wrd
osb dorosych) ciesz si organizowane przez nas
rajdy, jak rwnie cotygodniowe wyjcia w teren
z instruktorem Nordic Walking.
Odrbn grup odbiorcw stanowi seniorzy,
dla ktrych w ramach Klubu Seniora mamy cay
wachlarz zaj edukacyjnych i kulturalnych
w zakresie: warsztatw wokalnych i tanecznych,
nauki podstaw komunikacji w jzyku angielskim,
kursu samoobrony oraz zaj z zakresu
gospodarowania budetem i puapek finansowych.
Czy moe Pan zdradzi plany na przyszo?
Czy pojawi si w waszym programie nowe
propozycje dziaa?
W ostatnim czasie dziki pozyskanej dotacji
Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego zostao
zakupione wyposaenia do multimedialnej pracowni
dwiku i obrazu cyfrowego.
Dziki temu stworzone zostanie miejsce
poznawania podstaw edycji obrazu i dwiku
cyfrowego w oparciu o nowe media, takie jak
fotografia cyfrowa, video i rejestracja dwiku.
Uczestnicy proponowanych zaj bd mogli naby
umiejtnoci rejestracji i montau cyfrowego
materiau przy pomocy najnowszych technologii
i specjalistycznego oprogramowania, realizujc
wasne projekty z dziedziny tworzenia filmu,
podcastu, dokumentu, animacji, fotografii i muzyki.
Dodatkowo z pracowni bd korzystay wszystkie
zespoy muzyczne dziaajce w naszym orodku.
Pracownia bdzie suya do nagra muzycznych
oraz umoliwi publikacj ich efektw pracy
w nowoczesnych mediach.
W tym roku mieszkacy Szczebrzeszyna i okolic
mogli wzi udzia we wspaniaej imprezie
Szczebrzeszyn stolic jzyka polskiego. Na czym
polegaa wsppraca MDK
w organizowaniu
festiwalu?
W nastpnych edycjach imprezy
wspdziaanie bdzie podobne czy szersze?
6

Ju
od
wielu
lat
wsppracowalimy
z organizatorami festiwalu przy tworzeniu programu
i pozyskiwaniu na ten cel dotacji ministra kultury
udao si to dopiero teraz dziki wsplnym wysikom
wielu podmiotw. W pierwszej edycji festiwalu jako
partner bylimy przede wszystkim organizatorem
spektakli teatralnych (dysponujc miejscem i dotacj
celow Gminy Szczebrzeszyn). Dodatkowo po naszej
stronie byo zabezpieczenie techniczne (scena
plenerowa i nagonienie), nasi pracownicy naganiali
oba cieszce si ogromnym powodzeniem koncerty:
Herbert i Atramentowa w wykonaniu Stanisawy
Celiskiej. Dodatkowo bylimy odpowiedzialni
za
zorganizowanie,
towarzyszcej
festiwalowi,
zbiorowej
wystawy
artystw
zwizanych
ze Szczebrzeszynem pn. Artyci swojemu miastu.
Po sukcesie pierwszej edycji zostalimy oficjalnie
zaproszeni przez organizatorw do Rady Programowej
Festiwalu. Szczeglnie zaley nam
na tym,
aby w ramach wydarzenia, oprcz wystawy Artyci
swojemu miastu, swoje miejsce znalaz od lat przez
nas organizowany Konkurs Wymowy Polskiej
im. J. Brzechwy. Czynimy rwnie starania o to,
by poprzez rne dziaania festiwalowe uhonorowana
zostaa posta Zygmunta Klukowskiego.
Jak Pan ocenia udzia mieszkacw Szczebrzeszyna
w oferowanych przez MDK zajciach, imprezach?
Nasza oferta ma charakter otwarty i adresowana jest
do szerokiego grona odbiorcw. Gwnym kryterium
decydujcym o ksztacie oferty programowej jest
akceptacja lokalnego rodowiska, mierzona jego
uczestnictwem w rnego rodzaju przedsiwziciach
proponowanych przez Dom Kultury. Nie pamitam,
abymy mieli kiedykolwiek problem z frekwencj na
zajcia staych grup, natomiast bardzo rnie wyglda
to podczas organizowania imprez. Ciesz nas tumy
widzw gromadzcych si podczas koncertw
w ramach Dni Chrzszczowego Grodu, natomiast,
mimo e nasz rynek nigdy nie jest pusty,
to chcielibymy, eby tak wartociowe wydarzenia jak
Eurofolk, ladami Singera czy Szczebrzeskie Dni
Tradycji cieszyy si wikszym zainteresowaniem
mieszkacw naszej gminy.
Co w dotychczasowej pracy moe Pan uzna za swj
najwikszy sukces i sukces caej placwki?
Kiedy obejmowaem funkcj dyrektora MDK
w Szczebrzeszynie stan techniczny zabytkowej
synagogi, spowodowany wieloletnimi zaniedbaniami
w zakresie utrzymania obiektu, by alarmujcy.
Dodatkowo
zbyt
maa
powierzchnia
sceny,
brak zaplecza w postaci garderb, pomieszcze
technicznych,
sanitariaty
niedostosowane
do
dzisiejszych norm, nie wspominajc o estetyce oraz brak
nowoczesnego wyposaenia - uniemoliwiay

CHRZSZCZ NR 11 (10)

przeprowadzanie wikszej iloci imprez kulturalnych.

Dziki wsplnym wysikom dzisiaj moemy si
pochwali placwk z nowoczesnymi, odpowiednio
doposaonymi pracowniami (pracownia ceramiki
artystycznej, pracownia graficzna, multimedialna
pracownia dwiku i obrazu cyfrowego), scen
teatraln z owietleniem scenicznym i garderob dla
artystw, profesjonalnymi cianami wystawienniczymi do organizowania wystaw. Dysponujemy
scen z nagonieniem plenerowym, na ktrej chtnie
wystpuj gwiazdy polskiej estrady. Dodatkowo
uytkujemy nowoczesne budynki Orlika, Stadionu
Miejskiego
i
Wiejskiego
Klubu
Kultury
w Kawczynie. Mimo wszystko najwikszym
sukcesem jest to, e wykreowalimy mark MDK
w Szczebrzeszynie jako lokalnego lidera w dziedzinie
kultury, w ktrym pracuje zgrany, aktywny
i dowiadczony zesp pasjonatw, a zakres naszego
dziaania wykracza poza mury budynku.
Czy ma Pan jakie marzenia odnonie MDK?
W dobrze rozwinitych regionach Polski od kilku
lat funkcjonuj tzw. miasta obywatelskie,
ktrych mieszkacy maj duy wpyw na niektre
sfery ycia spoecznego. W Szczebrzeszynie,
w ostatnim czasie, mona zaobserwowa znaczny
rozwj sektora pozarzdowego. Naszym marzeniem
jest to, aby, poprzez wspprac z powstaymi
fundacjami i stowarzyszeniami oraz przez wspieranie
inicjatyw oddolnych, stworzy w naszym orodku
miejsce
ksztatowania
si
spoeczestwa
obywatelskiego, co pomogoby wzmocni potencja
kulturalny i spoeczny naszego miasta.
ycz spenienia tego marzenia , rwnie marze
tutaj nie wypowiedzianych, zarwno zawodowych,
jak i osobistych . Panu i caemu Zespoowi ycz
te wielu sukcesw w realizowaniu trudnych zada,
jakie sobie wyznaczylicie. Dzikuj za rozmow.
Rozmawiaa : Joanna Dawid

Pytania i odpowiedzi

Ile ycia jest na mojej doni?

Mikroorganizmy mona znale praktycznie wszdzie
take w nas samych. Bez nich nie moglibymy
waciwie funkcjonowa. Sto bilionw mikrobw yje
na zewntrz i wewntrz ludzkiego ciaa. Ich komrek
jest wic w nas i na nas a 2,5 krotnie wicej ni
naszych wasnych! Mao tego, a jedna trzecia
produktw przemiany materii zawartych w krwi
pochodzi od bakterii. Niektrzy badacze twierdz
wrcz, e czowiek nie jest samodzielnym
stworzeniem, tylko chimer powsta z poczenia
rnych organizmw, tzw. halobiontem.
Nie jestemy niczym wicej, jak koloni bakterii na
dwch nogach mwi Jeroen Raes z Flamandzkiego
Instytutu Biotechnologicznego w Belgii. Ju w
jednym mililitrze szeciennym treci jelitowej yje
okoo miliarda bakterii, szacuje si, e rne gatunki
bakterii jelitowych speniaj okoo 15 000 funkcji,
midzy innymi zabijaj zarazki, wytwarzaj witaminy
oraz wzmacniaj ukad odpornociowy.
Jak bakterie nami manipuluj?
Niektre gatunki bakterii s w stanie nawet
wywoywa zaburzenia psychiczne takie jak
depresja czy autyzm. Produkuj one substancje
bdce neuroprzekanikami, ktre mog wpywa na
obszary mzgu odpowiedzialne za przetwarzanie
emocji.
Czy istniej zwierzta, ktre zmieniaj si
w roliny?
Costasiella kurishima - ,,licio owco slimak, nie
tylko z wygldu przypomina podwodn rolin,ale
ywi si tak jak ona. Naley do nielicznych gatunkw
zwierzt na wiecie, ktre s zdolne do
przeprowadzania fotosyntezy. Aby mc to robi,
ten morski limak zamieszkujcy wody w pobliu
Japonii, Indonezji i Filipin zjada algi. Nie trawi ich
jednak cakowicie, lecz dokonuje asymilacji
zawartych w nich chloroplastw czyli tych czci
komrek rolinnych, ktre s odpowiedzialne
Zesp redakcji ,,Chrzszcza docza si za fotosyntez. Dziki temu limak pobiera energi
do ycze Joanny Dawid i yczy nastpnych ze wiata sonecznego i przetwarza j w tlen oraz
co najmniej pidziesiciu lat dziaania na cukier. A to sprawia, e przez nastpnych kilka
miesicy obchodzi si bez zjadania alg.
rzecz kultury, wielu sukcesw i poprawy Dlaczego wraz z wiekiem czas pynie dla nas
zainteresowania dziaalnoci klubu wrd szybciej?
mieszkacw naszego miasta.
To samo lato moe trwa dla dziecka
dugo,
Za pracownikom tej zasuonej placwki za dorosemu mija o wiele za szybko. w fenomen
przynajmniej
czciowe
wytumaczenie
yczymy duo zdrowia i wielu wspaniaych ma
w zjawisku proporcjonalnoci: dla jednolatka rok jest
pomysw.
nieskoczenie dugi, poniewa to cay czas jaki zna.
Im jest si starszym, tym mniejsz cz ycia stanowi
miesic czy kwarta.
7

CHRZSZCZ NR 11 (10)

Dla 18 latka rok to a 5,6 % ycia. Ale gdy ma si

36 lat, trwa on tyle,
co letnie wakacje dla
pierwszoklasisty.
Ktre zwierzta s najgroniejsze?
Lwy? C, wejcie na ich teren jest oczywicie
niebezpieczne, ale kosztuje ycie zaledwie 100 osb
rocznie. Groniejsze s ju rolinoerne hipopotamy,
ktre w cigu roku tratuj lub miertelnie przebijaj
kami ponad 500 ludzi. Duo bardziej ,,krwioerczy
jest ,,najlepszy przyjaciel czowieka pogryzienie
przez psa koczy si mierci 25 000 rocznie; czsto
z powodu wcieklizny. Dwa razy wicej ofiar maj
na swoim koncie wz, zwaszcza indyjskie kobry.
Ale niekwestionowanym liderem tego smutnego
rankingu s komary. Przenosz one rne
chorobotwrcze organizmy, w tym te wywoujce
malari, porednio zabijajc ponad 725 000 osb
kadego roku.
Jak si dosta na 400 pitro?
Edison Tower to projektowany 400 pitrowy drapacz
chmur o wysokoci 1,3 kilometra, ktry by moe
stanie na Manhattanie w Nowym Jorku okoo 2030
roku. By wjecha na sam gr budynku lub z niego
zjecha, potrzebne s szybkie windy. Problem w tym,
e zdolne je utrzyma stalowe liny o takiej dugoci
byyby o wiele za cikie. Rozwizaniem jest system
magnetycznych dwigw, nad ktrymi pracuje firma
Thyssen Krup. Dziki lewitacji magnetycznej windy
mog dotrze na cakiem nowe wysokoci i w czasie
podry porusza si take w poziomie, a nawet
,,na skos.
Jaka ilo wody znajduje si na ziemi?
A 71 procent naszej planety pokrywaj morza
i oceany. To w nich znajduje si przewaajca
wikszo z wynoszcych okoo 1,4 miliarda
kilometrw
szeciennych
powierzchniowych
zasobw wody. Woda , jak znamy, moe przybiera
rne stany skupienia: nie tylko pynny, ale te stay
(ld) czy gazowy (para). We wntrzu globu
wystpuje ona jeszcze w innej formie.
Naukowcy przypuszczaj, e w geologicznej
strefie przejciowej pod Ameryk Pnocn znajduje
si ponad 4 miliardy kilometrw szeciennych wody
a wic trzykrotnie wicej, ni wynosz jej
cakowite zasoby na powierzchni Ziemi. Cakiem
prawdopodobne, e istniej jeszcze inne rezerwuary.
Niektrzy badacze twierdz, e we wntrzu naszej
planety jest co najmniej sze razy wicej wody ni
we wszystkich morzach i oceanach.
Dobrze wiedzie: ludzkie ciao zawiera 0,2 mg
zota, 1,75 mg platyny oraz mied. Cena za tak ilo
metali nie przyprawia jednak o zawrt gowy to
okoo trzydziestu groszy.
Zebra R.
8

Najwiksze bdy w dziejach wiata.

Bieg historii przybiera czsto zaskakujcy obrt.
Raz po raz wielcy tego wiata podejmuj ze decyzje,
ktrych skutki obserwujemy po dzi dzie. To znane
nam ze szkolnych podrcznikw lub kryjce si
jeszcze w mrokach przeszoci momenty zwrotne
naszych dziejw. Co by jednak byo, gdyby
najsynniejsze osoby w historii nie popeniy tych
bdw.

Filip II postawi na niewaciwego

dowdc.
Wiele bdw historii popeniono pod presj bd
w afekcie. Rzadko byy starannie udokumentowane
i przechowywane dla potomnych. Ale 19 czerwca
1588 roku Alonso Perez de Guzman El Bueno
trzyma w doniach taki wanie bd . Komendant
hiszpaskiej Wielkiej Armady przyglda si
zrezygnowany krlewskiej pieczci na licie.
Spodziewa si, co go czeka. Trzy tygodnie
wczeniej wypyn z flot z portu w Lizbonie. Jego
misj byo podbicie Anglii. Odkd na tronie
zasiadaa protestantka Elbieta I, katolicki krl
Hiszpanii Filip II roci sobie pretensj do angielskiej
korony.
Zaoga Guzmana nie wiedziaa jednak, e jej
dowdca nie ma nic wsplnego z morzem
i bynajmniej nie jest idealnym kandydatem do tego
zajcia. Sam wyzna krlowi Filipowi II: ,,Poniewa
nie mam pojcia ani o marynarce, ani o prowadzeniu
wojny, nie mam prawa przyj funkcji dowdcy tak
wielkiego
przedsiwzicia.
Ale
odpowied
monarchy
w
;licie
bya
jednoznaczna:
,,Powierzyem to przedsiwzicie Bogu ! Py tam
i czy swoj powinno. Filip II by pewny triumfu,
uwaa swoj flot za niezwycion. Zupenie nie
interesowa go fakt, e jej admira wykonywa do tej
pory wycznie prace kancelaryjne, nie zna si na
dowodzeniu i nawigacji oraz najprawdopodobniej
zapadnie na chorob morsk wkrtce po wejciu na
pokad flagowego okrtu. Dla krla nie byo wane,
kto poprowadzi jego flot do zwycistwa
i
to by brzemienny w skutki bd.
Dowiadczony dowdca
prawdopodobnie
zdoaby przewidzie, co grozi armadzie przy
niesprzyjajcych wiatrach w kanale La Manche.
Powolne i mao zwrotne
trjmasztowce
Hiszpanw byy przygotowane do walki z bliskiej
odlegoci w porwnaniu z nowoczesnymi,
zwinnymi galeonami Anglikw znajdoway si
w duo gorszej sytuacji. Wiele okrtw armady
powanie uszkodzono. Wkrtce skoczya si
amunicja, zamk proch, stopniay zapasy, a morale
zaogi coraz bardziej podupadao. Guzman zarzdzi
odwrt.

CHRZSZCZ NR 11 (10)

Ale w drodze do Hiszpanii byo jeszcze gorzej,

komendant poprowadzi flot w obszar wysokiego
cinienia, ktre nad Atlantykiem byskawicznie
przeradza si w orkan hiszpaskie okrty byy
wobec niego bezbronne. W efekcie ponad poowa
statkw nigdy nie wrcia do macierzystych portw.
Jak jednak wygldaby wiat, gdyby Filip II
postawi zdolniejszego dowdc i hiszpaska armia
naprawd wyldowaaby w Anglii? Wedug
brytyjskiego historyka wojskowoci Goffreya Parkera
wiele przemawia za nastpujcym scenariuszem:
,,Oddziay mogyby pomaszerowa na Londyn, gdzie
natrafiyby
na
przestraszonych
onierzy
z przymusowego poboru i kiepsko uzbrojon milicj.
Po detronizacji Elbiety I Filip II zarzdziby
rekatolizacj Anglii i wprowadzi inkwizycj.
Kontrreformacja
praktyczne wyeliminowaaby
protestantyzm z Europy twierdzi Parker.
Hiszpaskie i portugalskie kolonie rozrastayby si
nadal, a w kocu powstaoby zjednoczone imperium
iberyjskie.
W
nastpstwie
tego
kontynent
amerykaski
pozostaby
pod
panowaniem
hiszpaskim i dzisiaj nazywaby si moe Estados
Unidos de America. Tymczasem rok 1588 stanowi
bezsprzecznie
pocztek
koca
hiszpaskiego
imperium.

100 dni, ktre wstrzsny wiatem.

Zaskakujce
wynalazki,
nieprzewidziane
przypadki, fatalne pomysy historia to nie tylko
zbir nastpujcych po sobie decyzji, lecz take
suma wielu rozmaitych zdarze i ich ukrytych
nastpstw, ktre na zawsze zmieniy bieg wiata.
1350 rok p.n.e. Dzie w ktrym Echnaton zabi
bogw.
Z dnia na dzie zrzucono z piedestau bogw. Okoo
1350 roku przed narodzinami Chrystusa zasiadajcy
na egipskim tronie faraon Echnaton i jego ona
Nefertiti uczynili z Atona jedynego boga Egiptu.
witynie dawnych bstw zostay zamknite, a ich
kapanw pozbawiono wadzy i urzdw. Od tej pory
dozwolony by tylko kult Atona, za czczenie
pozostaych bogw zostao surowo zabronione.
Echnaton by pierwszym wadc, ktry prbowa
wprowadzi w ycie daleko idcy monoteizm mwi
egiptolog Erok Hornung.
Po mierci faraona przywrcono dawn wiar
i zwyczaje, ale idea jedynego i wszechmocnego boga
raz zaszczepiona w ludzkich umysach ya dalej
i zmieniaa wiat.

509 rok p.n.e. Dzie, w ktrym Rzym odkry smak

prawdziwej wadzy.
Okoo roku 1000 p.n.e. wiksz cz krainy nad
Tybrem pokryway bagna. Zakadanie miasta w takim
miejscu nie wydawaa si dobrym pomysem.
Nieliczni mieszkacy okolicznych wzgrz wiedli
proste ycie w glinianych chatach. A mimo to
w niedalekiej perspektywie czasowej stany tam
marmurowe paace, z ktrych cesarze kierowali
losami wiata. Jak to moliwe? Okazao si bowiem,
e miejsce wybrane przez przodkw Rzymian miao
strategiczne pooenie, zwaszcza jeli chodzi
o handel sol najwaniejszym wwczas
konserwantem
ywnoci.
Kontrola
nad
nadtybrzaskim szlakiem kupieckim i sonym
surowcem staa si ogromnym atutem, ale i rdem
problemw. Najpotniejszy lud w regionie, czyli
Etruskowie, zamieszkujcy tereny na pnoc od
Tybru, zdecydowali si podbi ,,bogat osad.
Uczynili to, ale przy tym wnieli do jej ycia wane
osignicia wczesnej cywilizacji, takie jak
kanalizacja, witynie oraz mury miejskie. Wpynli
take na jzyk, ktrym kilka stuleci pniej
posugiwano si ju w znacznej czci basenu Morza
rdziemnego. Zasiali w ten sposb ziarno, z ktrego
wyrs bezprecedensowy awans Rzymu na
najwiksze mocarstwo staroytnoci. To tak powsta
filar nowoczesnej kultury pastwowoci. Jedyne,
czego wwczas brakowao Rzymowi, aby sta si
rdziemnomorsk
potg,
to
niezaleno.
Rzymianie signli po ni w 509 roku p.n.e.,
wypdzajc z miasta etruskiego krla Tarkwiniusza
Pysznego i proklamujc republik. Niedugo pniej,
w 396 roku przed Chrystusem, historia zatoczya koo
Rzymianie przekroczyli brd Tybru i zdobyli
etrusk metropoli Wieje.
Epoka kamienia. Dzie, w ktrym nasi przodkowie
zetknli si z chemi.
Kiedy Mongoowie napadli na wschodni Europ,
wygrywali walki w duej mierze dziki substancji
o potnych waciwociach klejowi. Podbijali
wiat za pomoc uku refleksyjnego, nazywanego te
azjatyckim, ktrego rczysko byo wykonane
ze sklejonych ze sob kawakw drewna,
koci i cigien.
Nie byli jednak pierwsi: - historia sklejania siga
co najmniej 180 000 lat wstecz mwi profesor
Ulrich W. Suter, chemik. Ju ludzie z epoki kamienia
upanego mieli pierwszy klej uniwersalny. Jego
rdem by dziegie, lepka ciecz zawarta w biaej
korze brzozowej. Jest to jednoczenie najstarszy
produkt chemiczny, jaki zosta wytworzony przez
czowieka.
9

CHRZSZCZ NR 11 (10)

Naukowcy do dzi nie wiedz, jak do tego doszo,

poniewa ekstrakt o nazwie betulina mona
wydestylowa wycznie w temperaturze okoo 400 Relacja z wernisau wystawy poplenerowej
NIELISZ'2014
stopni Celsjusza. Z biegiem czasu eksperymentowano
z coraz to nowymi substancjami, ale do dzi nie W rod 28 padziernika 2015r. o godz.17.00 w sali
wynaleziono kleju idealnego.
widowiskowej MDK w Szczebrzeszynie odby si
wernisa wystawy poplenerowej NIELISZ'2014.
Od 2010 r. w Nieliszu organizowane s plenery,
w ktrych uczestnicz profesjonalni artyci
8000 rok. Dzie, w ktrym zoono Jerycho.
Czy Jerycho byo pierwszym miastem na wiecie? malarze m.in. z Warszawy, Krakowa, Rzeszowa,
Okoo 8 000 roku p.n.e. miao w nim mieszka blisko Poznania i odzi. Od pierwszej edycji komisarzem
3 000 osb. Archeologowie zachodz jednak pleneru jest mieszkajcy w Szczebrzeszynie artysta
w gow, dlaczego jaki lud ju 10 000 lat temu Dariusz Krl.
zbudowa zoon wsplnot. Ludzie gromadz si, Uczestnicy pleneru Nielisz'2014: Micha Kaszewski,
zakadajc osady, jeeli si specjalizuj w produkcji Zuzanna Szuliga Krl, Aleksandra Jaraszkiewicz,
rnych dbr i maj nadwyki. Na przykad rolnik Magdalena Florczyk, Adam Kunikowski, Natalia
wytwarza wicej ywnoci, ni sam zjada ale za to Batko, Agnieszka Osak Matrejek, Daria Grajek,
potrzebuje narzdzi. Tyle, e 8 000 lat przed nasz er Grayna Mucha, Maria Sadowska, Marta Zamarska,
ludzie nie umieli jeszcze wyrabia glinianych naczy Zbigniew Karaszewski,, Paulina Krawczyk, Kinga
czy obrabia metali. Jerycho pozostaje tajemnic. apa, Katarzyna Mdziak, Weronika Bartoszczyk,
Faktem jest, e w takich miastach zrodziy si Aleksandra Szymanek, Konrad Mazepa, Paulina
wsplnoty spoeczne, z ktrych potem zaczy si wistowska, Angelika Bartoszczyk, Magdalena
rozwija nowoczesne struktury. Trzy tysice lat wistowska, Katarzyna Socha.
pniej w Eridu, w dzisiejszym Iraku, powstay
pierwsze
struktury
zaopatrzenia,
kanalizacja
i administracja. To zmiana, ktra wydaje si wci
trwa ONZ prognozuje, e w 2050 roku dwie trzecie
ludnoci bdzie mieszka w miastach.

Z miasta

1700 rok .n.e. Dzie, w ktrym wyryto prawo

w kamieniu.
Oko za oko, zb za zb. Cho brzmi to jak wyrok
barbarzyskiego sdu, jest w rzeczywistoci podstaw
kadego wspistnienia. Zanim bowiem pojawiy si
te sowa, panowa samosd, zemsta i chaos.
Okoo 1700 roku p.n.e. babiloski krl Hammurabi
nakaza ustawi w caym imperium czarne stele
z zapisami prawnymi,
Kodeks Hammurabiego skada si z 282
paragrafw, ktre opisyway m.in. prywatne prawo
wasnoci. W przypadku wyrokw w sprawie
przestpstw zagroonych kar mierci musieli spotka
si powd, wiadkowie i sdzia. Jest to
urzeczywistnienie sprawiedliwoci i prawa napisa
historyk Herbert Petschow. Wykadnia kodeksu
Hammurabiego jest dzi dla nas ledwie zrozumiaa,
poniewa wymiar kary ,,oko za oko mg dosign
rwnie niewinnych; gdy w gruzach zawalonego
domu zgin czyj syn, to nie nieudolny budowniczy
mia zosta zabity lecz jego syn.
Zebra R.

10

Wernisa uwietni wystp zespou Iskierki

dziaajcego przy Gminnym Orodku Kultury
w Nieliszu.
Wystawa
bdzie
udostpniona
zwiedzajcym do 20 listopada2015r.
MDK Szczebrzeszyn

Komisarz wystawy Dariusz Krl i dyrektor Domu

Kultury w Nieliszu Agnieszka Zymon.

CHRZSZCZ NR 11 (10)

Nowoci wydawnicze
W listopadzie Miejsko-Gminna Biblioteka Publiczna
w Szczebrzeszynie proponuje pastwu kolejne nowoci
wydawnicze.
Magdalena Grzebakowska 1945: Wojna i pokj
najnowsza ksika autorki to reporterska opowie
o najbardziej dramatycznym roku XX stulecia. Autorka
wkracza na ziemie przez chwil niczyje, albo wanie
zagarnite przez now wadz, by przyjrze si z bliska
losom ostatnich yjcych wiadkw tamtego czasu.
Ludzi, ktrzy gonieni strachem prbowali si przedrze
przez skuty lodem Zalew Wilany (byo ich p
miliona), przesiedlecw, ktrzy w swoich nowych
domach zastawali jeszcze ich poprzednich wacicieli,
wychowankw otwockiego domu dziecka dla
ocalonych z Holocaustu, szabrownikw, dla ktrych
wyzwolone tereny stay si gigantycznym sklepem.

Poczta ,,Chrzszcza
Dzie dobry,
Przegldajc sieciowe zasoby przypadkowo natknem
si na Miesicznik Chrzszcz. Jaka bya pierwsza myl?
Pismo dla dzieci. Tymczasem miesicznik okaza si
wydawnictwem pasjonatw z kultowego, cho niestety,
dosy zmarginalizowanego Szczebrzeszyna. A wic s
ludzie z inicjatyw, ktrym si chce tworzy warto
dodan. Pismo to doskonaa promocja. Pierwszym by
Brzechwa, za jako jego nastpc naley uwaa
Stowarzyszenie.
Czy uda si rozpropagowa niewtpliwe walory
miasteczka dla turystw?
Zainspirowany
"Chrzszczem"
oraz
adunkiem
humorystycznie w mojej opinii pojmowanej
ojczyzny/ polszczyzny zawartej w samej nazwie
Szczebrzeszyn, pozwalam sobie zatem jako twrca
poezji uprzejmie przesa wiersz Pocztwka ze
Szczebrzeszyna jako propozycj rozwaenia do druku w
"Chrzszczu". By moe propozycja ta znajdzie uznanie,
by moe take jako skromny przyczynek do promocji.
Do pliku doczam kr. biogram
Pozdrawiam
Dariusz Bednarczyk

Pocztwka ze Szczebrzeszyna
Na granicy Roztocza
i nie ez- lecz Zamojskiego Padou
w dolinie Wieprza
dawnych traktw skrzyowaniu
Pod ochron gramatyki
oraz korpusu karnej skadni
tam gdzie zoc monastyry
i szepcz wwozy
Zrodzony z lessw saw literatury
wszak w Szczebrzeszynie chrzszcz Brzechwy
nie Lublinie
i z tego wanie synie!

Magorzata Szajnert ,,Usypa gry. Historie z Polesia

wcigajca opowie o krainie, w ktrej yli obok
siebie Polacy, Litwini, Biaorusi i ydzi. Ale te
,,tutejsi Poleszucy, dla ktrych ojczyzna to nie
historia czy polityka, ale miejsce czowieka w
kosmosie. To zatrzymany w czasie wiat krlewit,
panw i chopw, przemysowcw, kupcw i cadykw
oraz jego dramatyczny koniec.
Zapraszamy
MGBP w Szczebrzeszynie

Dariusz Jacek Bednarczyk ur. w Jeleniej Grze.

Absolwent Wydz. Prawa i Administracji Uniwersytetu
Wrocawskiego. Mgr administracji.
Parokrotnie
wyrniony w oglnopolskich konkursach literackich.
Prby publikacji zasadniczo od 2010. Dotychczasowe
publikacje zarwno w sferze poetyckiej jak
i prozatorskiej: Protok kulturalny, Fabularie,
Poezja dzisiaj, Migotania, Kultura Connect Magazine
(Australia), Inter-, Znaj, Czstochowski Magazyn
Literacki
Galeria, Jutrzenka
(Pismo
Polakw
w Modawii), Dworzec Wschodni, Menaeria- toruski
magazyn kulturalny, Kwartalnik Irkucki, Akant, Nestor,
Ex Libris 43 bis, Mole, Kozirynek, Magazyn Zapisz.
Tumaczony na angielski oraz rosyjski.

11

CHRZSZCZ NR 11 (10)

,,Baby ach te baby

Z okien pitrowego domu, przez 50 lat, ogldam
panoram mojej wsi. Przez cztery pory roku zmienia
si wszystko, jak w kalejdoskopie. Mam przed
oczami gr Walczakow, na jej szczycie z lewej i
prawej
strony
wida
wierzchoki
drzew,
porastajcego j lasu. Porodku pustej przestrzeni stoi
samotne drzewo liciaste. Stoi tak jak krzy na
Giewoncie ani dorasta ani maleje. Zasklepio si w
swojej wielkoci i cho patrz na niego 50, lat nie
widz adnych zmian. Nie wiem gdzie zatrzymaby
si mj wzrok, gdyby tego drzewa zabrako.
Uprawne pola na tym wzniesieniu pyszni si
bujn zieleni. Nie ma jeszcze ugorw, cho warunki
uprawowe s trudne. Wie ley u podna tej gry.
Wspaniae zabudowania, dostatni sprzt rolniczy,
dogodne warunki bytowe, pracowity nard, dufny
w sobie duma to jego przywara tak byo od lat.
Moe wzio si to std, e przez stulecia byli
wacicielami swoich woci. Nie byo we wsi
folwarku. Gospodarze byli wacicielami swojej
ziemi, co odrniao ich od gospodarzy wiosek
ociennych. Byli jak gdyby wyrnieni w swej
dufnoci. Kobiety urodziwe, rwnie dorodni
mczyni, zdolni do wszelkich zmian ustrojowych.
Wyrniali si pomysowoci i ciekawoci do
rnych nowinek, tak w zakresie rolnictwa,
jak i ycia.
Zazdrocili
mieszkacy
innych
wiosek,
gdy w 1927 roku powstao w Zaburzu Kko
Rolnicze, a wraz z nim Koo Gospody Wiejskich.
Bya to dua nowo i na pocztek skupiao
kilkanacie gospody. Jedna a nich Maria
Krukowska syna z urody i pomysowoci. Wanie
j wybrano na przewodniczc koa gospody.
Maria Ferenc zostaa skarbnikiem i sekretarzem.
Zagadnienia, ktrymi zajmoway si kobiety w kole
byy nowoci i ciekawoci dla wszystkich:
szkolenia, kursy, sposoby prowadzenia gospodarstwa
domowego,
prawidowe
dojenie
krw,
kursy pieczenia ciast i gotowania, szycia, robtek
rcznych, haftowania.
Mino kilka lat i koo si rozrastao
przystpoway do niego coraz modsze dziewczta.

A gdy powsta Orodek Szkolenia Dziewczt Wiejskich

w Sitnie i zorganizowano w nim kurs trwajcy
jedenacie miesicy koo wytypowao na ten kurs trzy
dziewczyny: Antonin Ferenc, Stanisaw Krukowsk,
Janin Ferenc.
Pozostae panie te nie marnoway czasu. Staraniem
przewodniczcej

M.
Krukowskiej
zostaa
sprowadzona do wsi midlarka do wkna absolutna
nowo na ca okolic. Czonkinie koa bray udzia
w kilkudniowych wyjazdach na kursy prowadzenia
gospodarstwa domowego, ktre odbyway si w Szkole
Rolniczej w Janowicach. Koo zajo si rwnie
sprowadzaniem nasion rolin pastewnych, warzyw
a nawet kwiatw. Najpikniejszy ogrdek by
u przewodniczcej koa. Dziewczyny wracay z kursw
z wieloma nowymi dowiadczeniami. Swoj wiedz
dzieliy si z innymi kobietami.
Wie zyskaa uznanie w oczach caej gminy.
Ze wzgldu na wiek Maria Krukowska zrzeka si
funkcji przewodniczcej. W tym czasie jedna
z kursantek Antonina wychodzi za m
za Podzika i ona zostaje wybrana na przewodniczc.
Kobiety dalej wiod prym we wsi, ktra si rozrasta.
Przychodz cigle nowe dowiadczenia. Koo gospody
utwierdza swoj pozycje we wsi. Na zakoczenie
kolejnego, organizowanego w 1938 roku kursu
pieczenia i gotowania czonkinie koa zaprosiy
Komisj Komasacyjn (w tym wanie czasie scalane
byy grunty we wsi Zaburze). Ach, co to by za dziw!
St nakryty biaym obrusem, pikna zastawa, ogromna
ilo przysmakw, przygotowanych przez kursantki.
Pani instruktorka nauczya kursantki pieni, ktr one
rozpoczy ca uroczysto.
Bogosawiona dobro
Bogosawiona jest dobro czowieka,
Niesie pokj ludziom w dom.
W progu chaty na sierot czeka,
Nie da pyn blowi i zom.

Wycignijmy donie ku dobroci.

Niechaj nasz dom soneczko ozoci.
Bdziem ora ojcowe ziemice,
Wydrzem z gbi ziemi tajemnic.
Ref. Bogosawiona jest dobro czowieka,
Niesie pokj ludziom w dom.
C.d.n.
Stefania Krukowska

Chrzszcz miesicznik informacyjny

Wydawca Stowarzyszenie Przyjaci Szczebrzeszyna
Redakcja Zygmunt Krasny, Joanna Dawid, Mateusz Sirko
Adres : 22-460 Szczebrzeszyn ul. Pl. T. Kociuszki 1
E-mail: sps@onet.eu
Projekt rysunku Chrzszcza Monika Niechaj
12

www.chrzaszcz.com.pl