Szczecin, 1 grudnia 2015 r.

Wnioskodawcy:
Bartosz Wilk
()
Szymon Osowski
()
Adres do korespondencji:
()
Wojewoda Zachodniopomorski
Way Chrobrego 4
70-502 Szczecin

WNIOSEK O SKORZYSTANIE PRZEZ WOJEWOD ZACHODNIOPOMORSKIEGO

Z UPRAWNIENIA NADZORCZEGO NA PODSTAWIE ART. 93 UST. 1 USTAWY Z DNIA
8 MARCA 1990 R. O SAMORZDZIE GMINNYM (DZ.U. Z 2013 R., POZ. 594 ZE ZM.)
Niniejszym zwracamy si, na podstawie art. 241 ustawy z dnia 14 czerwca 1960 r. Kodeks
postpowania administracyjnego (Dz.U. z 2013 r., poz. 267 ze zm.) z wnioskiem o skorzystanie przez
Wojewod Zachodniopomorskiego z uprawnie nadzorczych w postaci uchylenia w caoci
wskazanych aktw prawnych:
zarzdzenia nr 193/15 Prezydenta Miasta Szczecina z dnia 15 maja 2015 r. w sprawie
przeprowadzenia na terenie miasta Szczecin konsultacji spoecznych dotyczcych
Szczeciskiego Budetu Obywatelskiego na rok 20161 [stanowice zacznik nr 1 do
niniejszego wniosku];
zarzdzenia nr 366/15 Prezydenta Miasta Szczecin z dnia 30 wrzenia 2015 r. zmieniajcego
zarzdzenie w sprawie przeprowadzenia na terenie miasta Szczecin konsultacji spoecznych
dotyczcych Szczeciskiego Budetu Obywatelskiego na rok 2016 2 [stanowice zacznik
nr 2 do niniejszego wniosku].
Wskazanym aktom prawnym zarzucamy race naruszenie art. 51 ust. 1 i 2 Konstytucji RP oraz
art. 5a ust. 1 i 2 ustawy o samorzdzie gminnym poprzez ograniczenie krgu mieszkacw
uprawnionych do wzicia udziau w konsultacjach spoecznych dotyczcych Szczeciskiego Budetu
Obywatelskiego oraz poprzez niedopuszczaln form konsultacji spoecznych, prowadzca do
gromadzenia przez wadze publiczne takich informacji o obywatelach, ktre nie s niezbdne
w demokratycznym pastwie prawnym i ktre nie s niezbdne do przeprowadzenia konsultacji.

UZASADNIENIE
Wskazane w petitum niniejszego wniosku akty prawne naruszaj powszechnie obowizujce
prawo z dwch powodw, ktre przedstawimy w kolejnych punktach uzasadnienia.
1
2

http://bip.um.szczecin.pl/UMSzczecinBIP/chapter_50922.asp?soid=CB9D223EECE849ACAE9669318CF48EAE
http://bip.um.szczecin.pl/UMSzczecinBIP/chapter_50922.asp?soid=9FE6CDD409E34316970027A562864EAB

1/6

I.
Ograniczenie krgu mieszkacw uprawnionych do wzicia udziau w konsultacjach
spoecznych dotyczcych Szczeciskiego Budetu Obywatelskiego
Stan faktyczny i prawny
Zgodnie z 2 zarzdzenia nr 193/15 Prezydenta Miasta Szczecina z dnia 15 maja 2015 r.
w sprawie przeprowadzenia na terenie miasta Szczecin konsultacji spoecznych dotyczcych
Szczeciskiego Budetu Obywatelskiego na rok 2016 r. przyjto Zasady prowadzenia konsultacji
spoecznych dotyczcych Szczeciskiego Budetu Obywatelskiego na rok 2016, stanowice zacznik
do zarzdzenia nr 193/15 (dalej jako: Zasady SBO). Zarzdzenie to zostao nastpnie zmienione
zarzdzeniem nr 366/15 Prezydenta Miasta Szczecin z dnia 30 wrzenia 2015 r. zmieniajcym
zarzdzenie w sprawie przeprowadzenia na terenie miasta Szczecin konsultacji spoecznych
dotyczcych Szczeciskiego Budetu Obywatelskiego na rok 2016
Jako ustawow podstaw prawn wydania tyche zarzdze wskazano art. 5a ust. 1 i art. 30 ust. 1
ustawy z dnia 8 marca 1990 r. o samorzdzie gminnym (Dz.U. z 2013 r., poz. 594 ze zm.). Przepis art.
5a ust. 1stanowi o tym, e w wypadkach przewidzianych ustaw oraz w innych sprawach wanych dla
gminy mog by przeprowadzane na jej terytorium konsultacje z mieszkacami gminy.
7 ust. 1 Zasad prowadzenia konsultacji spoecznych dotyczcych Szczeciskiego Budetu
Obywatelskiego na rok 2016 stanowi o tym, e prawo udziau w gosowaniu maj mieszkacy Gminy
Miasto Szczecin, ktrzy w dniu gosowania maj ukoczone 16 lat i ktrzy speniaj jedno
ze wskazanych kryteriw: 1) s zameldowani w Szczecinie, 2) nie posiadaj zameldowania,
ale zamieszkuj i studiuj w Szczecinie, 3) nie posiadaj zameldowania, ale zamieszkuj i uczszczaj
do szk na terenie Szczecina.
Przepis ten zatem wprowadza ograniczenie co do krgw mieszkacw uprawnionych do wzicia
udziau w konsultacjach spoecznych. Po pierwsze, wprowadza cenzus wieku granic 16 lat.
Po drugie wprowadza wymg posiadania zameldowania, tudzie w sytuacji braku zameldowania,
studiowania w Szczecinie lub uczszczania do szczeciskiej szkoy. Wobec tego w konsultacjach
spoecznych dotyczcych Budetu Obywatelskiego nie mog wzi udziau np. osoby, ktre cho s
mieszkacami Szczecina, to nie s tutaj zameldowani i nie s studentami lub uczniami (np. pracuj na
obszarze Szczecina).
Uzasadnienie naruszenia prawa
Norma wyraona w art. 5a ust. 1 ustawy odnosi si nie tylko do tych mieszkacw, ktrzy s
penoletni tudzie ktrzy posiadaj czynne prawo wyborcze, ale take do innych mieszkacw. Z tego
powodu niedopuszczalne jest stwarzanie przez lokalne wadze ogranicze co do krgu mieszkacw,
ktrzy mog wzi udzia w konsultacjach spoecznych. Takie ograniczenie wprowadzono w 7 ust. 1
Zasad SBO, a tym samym naruszono przepis prawa powszechnie obowizujcego.
Naley w tym wzgldzie przywoa tre uzasadnienia prawomocnego wyroku Wojewdzkiego
Sdu Administracyjnego we Wrocawiu z dnia 16 wrzenia 2015 r. (III SA/Wr 474/153):
w granicach delegacji ustawowej wynikajcej z art. 5a ust. 2 ustawy o samorzdzie gminnym nie
mieci si ustalanie krgw podmiotw uprawnionych do udziau w konsultacjach. Kompetencja
3

Wyrok
dostpny
w
Centralnej
http://orzeczenia.nsa.gov.pl/doc/64F6F97D8A.

Bazie

Orzecze

2/6

Sdw

Administracyjnych

pod

adresem:

zawarta w tym przepisie upowania bowiem Rad jedynie do okrelenia zasad i trybu
przeprowadzania konsultacji. Odnosi si to wycznie do okrelenia procedury konsultacyjnej, a wic
opisu sposobu przeprowadzenia tych konsultacji, z uwzgldnieniem obowizujcych uregulowa
aktw wyszego rzdu. Wrd zasad i trybu przeprowadzania konsultacji nie mieci si okrelenie
praw podmiotowych decydujcych o prawie jednostki do udziau w konsultacjach. Prezentujc ten
pogld organ nadzoru trafnie powoa si na wyrok Naczelnego Sdu Administracyjnego z dnia 26
lipca 2002 r. sygn. akt II SA/Wr 1116/02 oraz na wyrok Wojewdzkiego Sdu Administracyjnego we
Wrocawiu z dnia 29 kwietnia 2011 r. sygn. akt III SA/Wr 20/11, w ktrych przedstawiono takie samo
stanowisko. Nadmieni przy tym wypada, e skarga kasacyjna od wyroku z dnia 29 kwietnia 2011 r.
sygn. akt III SA/Wr 20/11 zostaa oddalona wyrokiem Naczelnego Sdu Administracyjnego z dnia 8
grudnia 2011 r. sygn. akt II OSK 1562/11.

II.
Niedopuszczalna forma konsultacji spoecznych, prowadzca do gromadzenia przez
wadze publiczne takich informacji o obywatelach, ktre nie s niezbdne
w demokratycznym pastwie prawnym i ktre nie s niezbdne do przeprowadzenia
konsultacji.
Stan faktyczny i prawny
W wietle 7 ust. 2-4 mieszkacy mog wzi udzia w konsultacjach poprzez oddanie gosu,
ktre moe nastpi w formie elektronicznej tudzie w formie papierowej. Przy czym, w formie
elektronicznej mog zagosowa wycznie ci mieszkacy, ktrzy s zameldowani w Szczecinie,
natomiast pozostali mog zagosowa wycznie w formie papierowej.
Zgodnie z 7 ust. 5 Zasad SBO gosowanie w formie elektronicznej przeprowadza si za
porednictwem elektronicznej karty do gosowania, ktrej wzr stanowi zacznik nr 2 do Zasad
prowadzenia konsultacji spoecznych dotyczcych Szczeciskiego Budetu Obywatelskiego na rok
2016, natomiast, zgodnie z 7 ust. 5 Zasad SBO gosowanie w formie papierowej przeprowadza si
za porednictwem papierowej karty do gosowania, ktrej wzr stanowi zacznik nr 3 do Zasad SBO,
wrzuconej osobicie do urny w punkcie do gosowania, po weryfikacji uprawnienia do udziau
w gosowaniu przeprowadzonej przez pracownika Urzdu Miasta Szczecina na podstawie dokumentu
tosamoci, legitymacji studenckiej, bd legitymacji uczniowskiej.
Co istotne, formularze elektroniczny i papierowy, stanowice odpowiednio zaczniki nr 2 i 3 do
Zasad SBO, wymagaj od mieszkaca chccego wzi udzia w konsultacjach spoecznych podanie
okrelonych informacji (pola obowizkowe). W przypadku formularza elektronicznego, zgodnie
z zacznikiem nr 2, s to: imienia, nazwiska, adresu zameldowania w Szczecinie, numeru PESEL,
numeru telefonu komrkowego. Na mocy zarzdzenia nr 366/15 Prezydenta Miasta Szczecina z dnia
30 wrzenia 2015 r. zmieniajcego zarzdzenie w sprawie przeprowadzenia na terenie miasta Szczecin
konsultacji spoecznych dotyczcych Szczeciskiego Budetu Obywatelskiego na rok 2016,
zmieniono wzr formularza elektronicznego. Zmiana ta polegaa na dodaniu kolejnego,
obligatoryjnego pola, ktre mieszkaniec chccy wzi udzia w konsultacjach musia wypeni,
a mianowicie: nazwisko panieskie matki.
W przypadku formularza pisemnego wymaga si podania: imienia, nazwiska, adresu
zamieszkania w Szczecinie, numeru PESEL, numeru legitymacji studenckiej/uczniowskiej
3/6

(pole obowizkowe wycznie dla studentw/uczniw studiujcych/uczszczajcych do szk na

terenie Szczecina) oraz numeru telefonu (pole zdaje si by fakultatywne).
Nastpnie, kolejna strona tych formularzy, wymaga zoenia wasnorcznego podpisu pod
owiadczeniem, obostrzonym rygorem odpowiedzialnoci karnej.
Uzasadnienie naruszenia prawa
Na wstpie naley zaznaczy, e konsultacje spoeczne nie s wicym i decydujcym sposobem
podejmowania rozstrzygni w sprawach lokalnych. Maj one na celu zebranie opinii mieszkacw
w danej sprawie, ale nie prowadzi do ostatecznego rozstrzygnicia. Oczywicie wadze gminy mog
zadeklarowa, e postpi zgodnie z wynikiem konsultacji, niemniej jednak jeeli postpiyby inaczej,
ich dziaanie byoby legalne. Przenoszc to na kanw szczeciskiego Budetu Obywatelskiego
wynik konsultacji spoecznych w tej sprawie nie rozstrzyga o przeznaczeniu rodkw z budetu
miasta. Przeznaczenie na wskazane cele tych rodkw przez organ wykonawczy gminy wynika
z deklaracji i woli podporzdkowania si opinii mieszkacw. Na marginesie to za pozwala
podwaa racjonalno i prawidowo przeprowadzania tzw. budetw obywatelskich w formie
konsultacji spoecznych na podstawie art. 5a ust. 1 ustawy o samorzdzie gminnym.
W zwizku z tym, i konsultacje nie s sposobem ostatecznego rozstrzygania spraw lokalnej
spoecznoci ustawodawca nie sformalizowa ich trybu (np. na wzr trybu gosowania w wyborach,
uregulowanego w Kodeksie wyborczym) oraz nie ograniczy moliwoci brania udziau
w konsultacjach spoecznych tylko przez np. osoby penoletnie, tudzie posiadajce czynne prawo
wyborcze.
Naley z naciskiem podkreli, e formularze stanowice zaczniki 2 i 3 do Zasad SBO
ktrych wypenienie jest konieczne do skutecznego wzicia udziau w konsultacjach spoecznych
przez mieszkacw, naruszenia szeregu zasad konstytucyjnych. Powodem tego naruszenia jest
gromadzenie przez wadze nazbyt wielu informacji o mieszkacach, co stanowczo wykracza poza
konieczno.
Z art. 2 Konstytucji RP, ktry stanowi o tym, e Rzeczpospolita Polska jest demokratycznym
pastwem prawa urzeczywistniajcym zasady sprawiedliwoci spoeczne wynika zasad zaufania
obywateli do pastwa. Wadza publiczna nie moe dziaa w ten sposb, e naduywa swojej pozycji
wobec obywatela. Naszym zdaniem gromadzenie przez wadze publicznej wskazanych powyej
informacji takich jak: imi, nazwisko, numer PESEL, adres zamieszkania/zameldowania, numer
legitymacji szkolnej/studenckiej, tudzie nazwisko rodowe matki stanowi przejaw naduycia pozycji
dominujcej przez wadze samorzdowe, a skutkujce gromadzeniem nadmiernych informacji
o mieszkacach i ich pogldach.
Przede wszystkim jednak obowizujca forma konsultacji w sprawie Budetu Obywatelskiego
narusza art. 51 ust. 1 Konstytucji RP. Zgodnie z tym przepisem konstytucyjnym nikt nie moe by
obowizany do inaczej ni na podstawie ustawy do ujawniania informacji dotyczcej jego osoby. Poza
tym, zgodnie z art. 51 ust. 2 Konstytucji RP wadze publiczne nie mog pozyskiwa, gromadzi
i udostpnia innych informacji o obywatelach ni niezbdne w demokratycznym pastwie prawnym.
Z naciskiem pragniemy podkreli, e aden przepis ustawowy nie upowania wadz Szczecina
do gromadzenia informacji o preferencjach obywateli, tj. o zajtym stanowisku w ramach
przeprowadzanych konsultacji spoecznych oraz danych sensytywnych (imi, nazwisko, adres
zamieszkania/zameldowania, imi rodowe matki, numer legitymacji studenckiej/uczniowskiej,
4/6

czy numeru telefonu). Poza tym naley zaznaczy, e podawanie tych informacji przez osoby biorce
udzia w konsultacjach spoecznych nie jest niezbdne w demokratycznym pastwie prawnym,
bowiem nie byo konieczne do ustalenia opinii mieszkacw w drodze przeprowadzanych konsultacji.
Waciwie przeprowadzone konsultacje mog bez wtpienia by reprezentatywne przy wykorzystaniu
innych instrumentw zapobiegajcych ich prawidowo, ni stosowanie imiennych formularzy
konsultacyjnych. S one rodkiem znacznie wykraczajcy poza konieczno i z tego powodu jawicy
si jako zbyt ekstensywny, co uzasadnia zarzut naruszenia art. 51 ust. 1 i 2 Konstytucji RP.
Naley w kocu zauway, e konsekwencj przeprowadzenia konsultacji wedug tych zasad
prowadzi do wytworzenia dokumentacji, choby w wersji elektronicznej, ktra zawiera informacje
o pogldu mieszacw biorcych udzia w konsultacjach spoecznych. Stworzenie takiej bazy danych
nie jest w aden sposb uzasadnione i znacznie wykracza poza konieczno.
Pragniemy w tym wzgldzie przywoa fragment uzasadnienia wczeniej ju przytoczonego
prawomocnego wyroku Wojewdzkiego Sdu Administracyjnego we Wrocawiu z dnia 16 wrzenia
2015 r. (III SA/Wr 474/15):
obowizek wskazywania numeru PESEL rwnie nie znajduje uzasadnienia prawnego. Dodanie
do wymogw wniosku o przeprowadzenie konsultacji warunku podania numeru ewidencyjnego PESEL
wykracza poza granice przyznanych Radzie przez ustawodawc kompetencji. Na poparcie swojego
stanowiska Wojewoda powoa si na wyrok Wojewdzkiego Sdu Administracyjnego we Wrocawiu
z dnia 10 maja 2013 r. sygn. akt III SA/Wr 140/13, w ktrym trafnie wywodzono, e Rada Miejska
wymagajc, by wniosek mieszkacw zawiera numer PESEL oraz zgod na przetwarzanie danych
osobowych, przekroczya zakres upowanienia przyznanego temu organowi przepisem art. 5a ust. 2
ustawy o samorzdzie gminnym. Wprowadzenie takiego unormowania jest nie tylko nieuprawnionym
tworzeniem przez organ stanowicy dodatkowych, nieprzewidzianych ustawowo kryteriw
niesucych przecie (jak wykazano wczeniej) okreleniu "mieszkaca gminy", ale stanowi take
ograniczenie krgu "mieszkacw gminy" do osb legitymujcych si numerem PESEL, a wic pomija
przypadki, w ktrych mieszkaniec gminy nie dysponuje takim kodem. Tymczasem z ustawowego
upowanienia do uchwalenia zasad i trybu przeprowadzania konsultacji z mieszkacami gminy
(art. 5a ust. 2 ustawy o samorzdzie gminnym) nie mona wyprowadzi kompetencji rady gminy do
ograniczenia krgu osb uprawnionych do udziau w konsultacjach spoecznych. W omawianym
wyroku na poparcie powyszego stanowiska trafnie powoano si na wyrok Naczelnego Sdu
Administracyjnego z dnia 8 grudnia 2011 r. sygn. akt II OSK 1562/11.

Uchylenie tej uchway, pomimo zakoczenia konsultacji w sprawie Budetu Obywatelskiego

2016 r., ma istotne znaczenie pro futuro, bowiem pozwoli wyeliminowa w przyszoci przyjmowania
takich zasad konsultacji spoecznych, ktre naruszaj wskazane przepisy prawa powszechnie
obowizujcego.
Wobec powyej przedstawionych argumentw wnosimy jak w petitum o podjcie dziaa
nadzorczych w stosunku do wskazanych zarzdze. Wnosimy take o poinformowaniu nas o sposobie
zaatwienia niniejszego wniosku.

Szymon Osowski

Bartosz Wilk

5/6

Zaczniki:
1) zarzdzenie nr 193/15 Prezydenta Miasta Szczecina z dnia 15 maja 2015 r. w sprawie
przeprowadzenia na terenie miasta Szczecin konsultacji spoecznych dotyczcych
Szczeciskiego Budetu Obywatelskiego na rok 2016,
2) zarzdzenie nr 366/15 Prezydenta Miasta Szczecin z dnia 30 wrzenia 2015 r. zmieniajcego
zarzdzenie w sprawie przeprowadzenia na terenie miasta Szczecin konsultacji spoecznych
dotyczcych Szczeciskiego Budetu Obywatelskiego na rok 2016

6/6