PRAWIDŁOWY SYSTEM DOJU

I POSTĘPOWANIA Z MLEKIEM
STRATEGIE WALKI
Z MASTITIS

1
 Prawidłowy dój - dlaczego ma tak
duże znaczenie?

wpływa na zdrowotność wymion
(ograniczenie zapaleń wymion)

ogranicza brakowanie krów ze względu na
choroby wymienia

poprawia jakość i zwiększa ilość mleka

ogranicza koszty weterynaryjne

2
Najważniejsze zasady właściwego doju

doić krowy zawsze o tej samej porze

spokojnie obchodzić się ze zwierzętami i
zapewnić im nie stresujące warunki doju

dobrze pobudzić wymię

przestrzegać zasad higieny

nie zajmować się innymi pracami podczas
doju
3
Stwórz krowom środowisko wolne od stresu

suche, czyste i wygodne legowiska

odpowiednia ściółka,

wentylacja, oświetlenie

unikaj hałasu i czynności,

które mogą rozdrażnić krowy przed dojem

4
 Zadbaj aby dój był dla krowy
przyjemnym doświadczeniem

odpowiednie, antypoślizgowe podłoże w
dojarni

łagodne traktowanie

regularnie powtarzające się
czynności przy doju

sprawna dojarka, która nie zadaje bólu
5
 Przeddajanie i kontrola stanu
wymienia i mleka

zdajanie na przedzdajacz nie na podłoże
(lepsza ocena stanu mleka,
ograniczenie infekcji racic i wymion)

usuwa bakterie obecne
w większej ilości w
pierwszych strugach mleka

pozwala wykryć zmiany
w mleku

6
 Czyszczenie strzyków i wymienia
(dopiero po przeddojeniu)

czyść jedynie strzyki nie całe
wymię (osobny ręcznik dla każdej
krowy)

wymiona bardzo brudne umyj
wodą, dokładnie osusz i dopiero
zdezynfekuj

używaj środka dezynfekującego
(nasączone ręczniki, kubek
dezynfekcyjny lub spryskiwacz)

7
 Pobudzenie wymienia do oddawania mleka

przeddajanie i czyszczenie
- jednocześnie masażem
pobudzającym

zakładanie kubków na nieprzygotowane
wymię powoduje głębsze zasysanie
strzyków, co prowadzi do przedwczesnego
zamknięcia ujścia zatoki strzykowej i
pozostawienia większej ilości mleka w
wymieniu
8
 Zakładanie aparatów udojowych

wyłącznie na suche wymię
(kubki lepiej się trzymają, nie występuje
tzw. wspinanie się kubków, do mleka nie
przedostaje się brud i pozostałości
środków myjąco-dezynfekujących)

w ciągu 1-2 minut od początku kontaktu z wymieniem

nie wpuszczaj powietrza do kubków udojowych

sprawdzić czy żaden ze strzyków nie został podwinięty

9
 Przebieg i kontrola doju

właściwa pozycja
aparatu udojowego

natychmiastowe
poprawienie tzw.
mlaskającego
kubka udojowego

aparat udojowy, który spadnie podczas doju
powinien być umyty przed ponownym założeniem

nie doić na pusto
10
 Zdejmowanie aparatu udojowego

odciągnąć zawór kolektora lub zagiąć przewody
powietrzne w celu zamknięcia podciśnienia

odczekać chwilę aż spadnie podciśnienie w komorze
podstrzykowej

wszystkie kubki zdjąć równocześnie

nigdy nie zdejmuj aparatu udojowego przez
gwałtowne pociągnięcie bez odcięcia podciśnienia
lub przez włożenie palca między jeden ze strzyków
a gumę strzykową
11
Dezynfekcja strzyków

najlepiej przez zanurzenie w
kubku dezynfekcyjnym

dobór właściwego, skutecznego
środka dezynfekcyjnego

krowy po doju powinny stać przez 1 godz.
(aby doszło do zamknięcia kanału strzykowego i utworzenia
skutecznej bariery przed wnikaniem drobnoustrojów)

zadanie paszy po doju prowokuje

krowy do stania przy stole
paszowym
12
 Najczęściej popełniane błędy w
czasie doju

brak przeddajania

zbyt długi czas oczekiwania na dój od
momentu pierwszego kontaktu dojarza z
wymieniem

zakładanie kubków na mokre strzyki

jedna ścierka do czyszczenia kilku krów

brak dezynfekcji strzyków

przyzwyczajenie krów do dodajania w
aparatach zdejmowanych automatycznie
13
 Skład chemiczny mleka wykładnikiem
jego wartości dietetycznej,
pro-zdrowotnej i higienicznej
Skład mleka: Mleko powinno być wolne od:
• woda 87-89 % • obcych smaków
• sucha masa 11-13 % • nieprzyjemnych zapachów
• białko 2,6-3,8 % • pozostałości antybiotyków i
• tłuszcz 3-6 % innych substancji hamujących
• laktoza 4,4-5,3 % • wody
• popiół 0,7 % oraz charakteryzować się
• niską zawartością bakterii i
komórek somatycznych 14
 Zasady higieny podczas doju

zachować czystość
czyste ręce i odzież

legowisk ochronna dojarza

usunąć obornik

pościelić świeżą
ściółką

15
 Zasady higieny podczas doju
prawidłowo wykonane czyszczenie strzyków
użycie środka dezynfekującego przed i po doju
oddzielne ręczniki do mycia każdej krowy

mleko wysokiej jakości

ograniczenie przenoszenia zapaleń wymienia

16
 Niechlujstwo i błędy podczas doju
skutkują mechanicznym i chemicznym
zanieczyszczeniem mleka surowego
Mechaniczne Chemiczne
• środki ochrony roślin
• ściółka
• azotyny
• sierść • aflatoksyny
• ochratoksyny
• pasze
• metale ciężkie
• antybiotyki

17
 Regularna ocena systemu mycia –
nieprawidłowe mycie może doprowadzić
do wzrostu liczby bakterii w mleku

Czy stosowane środki myjące i

dezynfekujące są skuteczne?

Czy ich ilość jest odpowiednia do twardości
wody w gospodarstwie?

Czy jakość wody była badana?

Czy ilość gorącej wody jest wystarczająca?

Czy urządzenia do doju i mycia są sprawne,
konserwowane i okresowo przeglądane?
18
 Mycie ręczne

płukanie ciepłą wodą (około 40oC) – usunięcie głównych
zanieczyszczeń, nie używać wody z tego mycia ponownie

główne mycie gorąca wodą (60-70oC) – przy użyciu zasadowego
środka myjąco-dezynfekującego

mycie kwaśnym środkiem czyszczącym w celu usunięcia kamienia
wapniowego i mlecznego (w zależności od twardości wody raz na
tydzień lub częściej)

płukanie ciepłą wodą (około 40oC)

pozostawić do wyschnięcia

dezynfekcja przed następnym dojem wodą z preparatem chlorowym
(opcja) 19
 Mycie automatyczne

umycie szczotką aparatów udojowych z zewnątrz

jednokrotne płukanie ciepłą wodą (około 40oC) zaraz po doju

zasadnicze mycie urządzeń gorąca wodą z użyciem detergentu
zasadowego – temperatura wody 70-80oC na wejściu i minimum
50oC na wyjściu

mycie kwaśnym środkiem czyszczącym w celu usunięcia kamienia
wapniowego i mlecznego (w zależności od twardości wody raz na
tydzień lub częściej)

w oborach wielkostadnych najczęściej zalecane jest naprzemienne
mycie środkiem zasadowym i kwaśnym

płukanie ciepłą wodą (około 40oC) przez około 10 minut

wyjęcie kubków udojowych z aparatów myjących
(jeżeli nie stosuje się dezynfekcji przed kolejnym dojem)

dezynfekcja przed następnym dojem wodą z preparatem chlorowym
20
Kontrola sprawności urządzeń do doju
Częstotliwość Zakres czynności
wykonywania
Codziennie Sprawdzić poziom oleju i działanie smarownicy
Sprawdzić poziom podciśnienia roboczego
Myć i dezynfekować aparaturę udojową
Co tydzień Przejrzeć i wyczyścić wszystkie zakamarki aparatu udojowego
Sprawdzić, czy nie są przekręcone gumy strzykowe w kubkach udojowych
Co miesiąc Rozebrać i wyczyścić regulator podciśnienia
Oczyścić na sucho wnętrze pulsatora, nasmarować (2 krople), sprawdzić
częstotliwość pulsacji
Rozebrać kubki udojowe, dokładnie je umyć, sprawdzić gumy strzykowe
Co kwartał Przepłukać rurociąg powietrzny
Dokładnie umyć i wyczyścić pulsator, po złożeniu nasmarować.
(nie dotyczy pulsatorów elektronicznych)
Co pół roku Wymienić gumy strzykowe
Sprawdzić połączenia elementów dojarki
Corocznie Wymienić wszystkie elementy gumowe
Wykonać badania diagnostyczne przez serwis.

21
 Konsumenci domagają się aby
mleko miało:

przyjemny, lekko słodkawy smak

było wolne od obcych posmaków i zapachów

22
 Bez sprawnie działającego systemu schładzania
i przetrzymywania mleka niemożliwe jest
sprzedanie do mleczarni wysokiej jakości
mleka!
Obce smaki powstają w mleku wskutek:

niedostatecznego schłodzenia (rozwój drobnoustrojów i
akumulacja enzymów i innych produktów przemiany materii
mikroorganizmów)

zamrożenia mleka w schładzalniku

nadmiernego mieszania

obecności siary w mleku

skażenia środkami myjącymi

niewłaściwego żywienia zwierząt 23
 Schłodzić mleko jak najszybciej
po doju do temperatury 2-4o C.

zapewnić łagodny dopływ mleka do

zbiornika

nie dopuścić do zamrożenia

łagodnie mieszać

24
 Co to jest mastitis?

Można powiedzieć, że to choroba
zawodowa wysokowydajnych krów

Zapalenie tkanki gruczołowej i

przewodów mlekonośnych wymienia

25
 Postaci mastitis

Kliniczna - z wyraźnymi
objawami

stwardnienie chorych • Podkliniczna - bez
ćwiartek widocznych objawów

obrzęk wymienia choroby

zmiany w mleku
widoczne gołym okiem

26
Jak dochodzi do zapalenia wymienia ?

27
 Podkliniczne zapalenie wymion jest
bardzo poważnym problemem.

występuje ono od 15 do 40 razy częściej niż kliniczne

zazwyczaj poprzedza stan kliniczny

na ogół trwa bardzo długo

powoduje spadek produkcji mleka

obniża jakość mleka

krowy ze stanami podklinicznymi są nosicielami
drobnoustrojów chorobotwórczych, które przenoszą
się na zdrowe zwierzęta

28
 Wszechstronny plan walki z
zapaleniami wymion
• doskonała higiena doju, w tym przedudojowy dypping
i dojenie czystych, suchych strzyków
• korzystanie ze sprawnie działającej aparatury udojowej
• poudojowy dypping wszystkich strzyków
• zasuszanie krów pod osłoną antybiotyków
• szybkie i prawidłowe leczenie wszystkich przypadków
klinicznych
• brakowanie krów z chronicznymi zapaleniami wymion

29
Inne czynniki zapobiegające mastitis

zachowanie odpowiednich warunków

bytowania krów w oborze

zapobieganie i unikanie stresu

właściwe zasuszanie krów

stosowanie dodatków mineralno-
witaminowych
30
Zasuszanie krów wysokowydajnych

krowy do końca laktacji utrzymywane są

bez zmian w sposobie żywienia i doju

przeprowadza się ostatni dój

podaje się antybiotyk przeznaczony na okres
zasuszenia do każdej ćwiartki

zmienia się żywienie na niskoenergetyczne

31
Zasuszanie krów wysokowydajnych

zaprzestanie doju

zmiana żywienia na niskoenergetyczne

wydojenie po kilku dniach

podaniu antybiotyku do każdej ćwiartki

32
Trzeba pamiętać, że wymię musi nabrać mleka
po podaniu antybiotyku, gdyż to właśnie
mleko rozprowadza lekarstwo po całym
wymieniu i dociera do wszystkich
zmienionych chorobowo miejsc.

Krowy, które nie dają już mleka w momencie

podania im antybiotyku nie mogą w pełni
skorzystać z terapii antybiotykowej.

33