PODSTAWOWE KONSTRUKCJE GEOMETRYCZNE

Dane bd rysowa na czarno. Rne etapy konstrukcji kolorami: (w kolejnoci) niebieskim,

zielonym, czerwonym i ewentualnie pomaraczowym i jasnozielonym.
1. Prosta prostopada.
Konstrukcja prostej prostopadej do danej przez dany punkt.

Z danego punktu zakrelamy uk tak, by przeci dan prost w dwch punktach.

Z tych punktw rysujemy uki o jednakowych promieniach. Przecicia tych ukw wyznaczaj dwa punkty.
Te dwa punkty wyznaczaj szukan prost prostopad.

prosta
prostopada

2. Symetralna odcinka.

Z kocw danego odcinka zakrelamy dwa uki o takich samych promieniach tak, by si przeciy w dwch
punktach.
Te dwa punkty wyznaczaj symetraln odcinka.

symetralna

3. Proste rwnolege.
Konstrukcja prostej rwnolegej do danej i przechodzcej przez dany punkt.
Moliwych jest par sposobw. Na przykad:

Konstruujemy prost prostopad do danej w dowolnym miejscu tak jak opisaem to w 1.

Do niej prowadzimy prost prostopad przez dany punkt. Ostatnia prosta powinna by rwnolega do
danej.

4. Dwusieczna kta.

1. Z wierzchoka danego kta zakrelamy uk tak, by przeci ramiona kta.

2. Z punktw przecicia uku z ramionami zakrelamy dwa uki o jednakowych promieniach tak, by si
przeciy w jednym punkcie.
3. Prowadzimy prost przez uzyskany przed chwil punkt i wierzchoek kta. Ta prosta to dwusieczna.

e
usi
dw

a
czn

5. Kt przystajcy do danego kta.

Rysujemy dolne rami przyszego kta.

Z wierzchoka danego kta rysujemy uk tak, by przeci oba ramiona.
Taki sam uk rysujemy z punktu, ktry bdzie wierzchokiem przystajcego kta.
Odmierzamy cyrklem odlego midzy punktami przecicia uku z ramionami danego kta. Odlego
t przenosimy na uk poprowadzony w (przyszym) kcie przystajcym tak, by wida byo punkt
przecicia.
Przez wierzchoek i przed chwil wyznaczony punkt prowadzimy prost to drugie rami kta.

6. Wielokt przystajcy do danego wielokta.

Na pocztek zajmijmy si najprostszym wieloktem trjktem. Mamy dany trjkt. Naley
narysowa trjkt do niego przystajcy.

Rysujemy prost, ktra bdzie podstaw trjkta i odmierzamy na niej podstaw.

Z jednego koca podstawy zakrelamy uk o promieniu rwnym dugoci odpowiedniego boku trjkta.
Podobnie czynimy z drugim bokiem
uki te przecinaj si. Jest to wierzchoek trjkta. czymy koce podstawy z wierzchokiem
otrzymujemy trjkt przystajcy do danego.

Kady wielokt mona podzieli na trjkty, wic konstrukcja wielokta przystajcego do

danego sprowadza si do konstrukcji odpowiedniej iloci trjktw rysowanych stopniowo w
odpowiednich miejscach.
7. Styczna do okrgu.
Konstrukcja stycznej do okrgu w danym jego punkcie jest prosta (sprowadza si do
konstrukcji prostej prostopadej) wic j sobie darujemy. Zajmijmy si narysowaniem prostej
stycznej przechodzcej przez punkt nie nalecy do okrgu.

Odlego dany punkt rodek danego okrgu dzielimy na p (konstrukcja symetralnej 2.). Chodzi o
znalezienie rodka tego odcinka.
Rysujemy uk o tym rodku i takim promieniu, by przechodzi on przez rodek danego okrgu (i co za
tym idzie, rwnie przez dany punkt).
Punkty przecicia si tego uku z okrgiem wyznaczaj punkty stycznoci. Przez dany punkt i te punkty
prowadzimy proste styczne (s dwa rozwizania).

Zastanwcie si dlaczego tak jest dobrze.

B

P
O

8. Okrg styczny zewntrznie lub wewntrznie do danego okrgu.

Konstrukcja okrgu o danym promieniu stycznego do danego okrgu w danym punkcie.

Prowadzimy prost czc rodek danego okrgu z punktem stycznoci.

Od punktu stycznoci odkadamy (na zewntrz lub do wewntrz, zalenie czy styczno ma by
zewntrzna czy wewntrzna) odcinek o dugoci promienia szukanego okrgu.
Drugi koniec tego odcinka wyznacza rodek szukanego okrgu. Mona go ju narysowa.
R

9. Styczn do dwch okrgw.

Gdy okrgi le na zewntrz siebie, moliwe s cztery styczne.

4
2

Jeli okrgi si przecinaj mamy tylko styczne 1 i 2 .

Jeli s styczne zewntrznie, s trzy wsplne styczne.
3

Jeli okrgi s styczne wewntrznie, pozostaje tylko styczna 3 z powyszego rysunku.

Nie ma wsplnych stycznych jeli jeden okrg jest pooony wewntrz drugiego.
Zajmijmy si pierwszym przypadkiem.
Konstrukcja stycznych 1, 2.
Przypominam kolejno kolorw. Dane: czarny, kolejne etapy konstrukcji: niebieski, zielony,
czerwony, pomaraczowy, jasnozielony.

Konstruujemy odcinek o dugoci r2 r1 . r2 promie wikszego okrgu, r1 - promie mniejszego.

Wewntrz wikszego okrgu rysujemy okrg o promieniu r2 r1 tak, by byy wsprodkowe.

Rysujemy styczne do okrgu o promieniu r2 r1 ze rodka mniejszego. Konstrukcja stycznej do okrgu

8.
Rysujemy proste prostopade (1.) do tych stycznych przez rodek wikszego okrgu. Otrzymujemy
punkty przecicia tych prostych z wikszym okrgiem.
Rysujemy proste prostopade (1.) do ostatnich prostych przez ich punkty przecicia z okrgiem. To s
szukane styczne.

r2
r 1 r2 r1

Konstrukcja stycznych 3, 4.

Konstruujemy odcinek o dugoci r2 + r1 .

Rysujemy okrg o promieniu r2 + r1 tak, by by wsprodkowy z okrgiem o promieniu r2 .

Rysujemy styczne do okrgu o promieniu r2 + r1 ze rodka mniejszego. Konstrukcja stycznej do

okrgu 8.
Rysujemy proste prostopade (1.) do tych stycznych przez rodek wikszego okrgu. Otrzymujemy
punkty przecicia tych prostych z wikszym okrgiem.
Rysujemy proste prostopade (1.) do ostatnich prostych przez ich punkty przecicia z okrgiem. To s
szukane styczne.

r2 + r1
r1 r 2

10. Okrg wpisany w wielokt wypuky.

Jak wiemy, rodek okrgu wpisanego ley na przeciciu dwusiecznych, a konstrukcja
dwusiecznej 4.
11. Okrg opisany na wielokcie wypukym.
rodek okrgu opisanego ley na przeciciu symetralnych bokw. Konstrukcja symetralnej 2.