Laboratorium

Pomiary Wielkoci Nieelektrycznych

Sensory i przetworniki pomiarowe

wiczenie nr 2
Sensory indukcyjne

1. Wykaz aparatury
1. Oscyloskop cyfrowy
2. Generator sygnaowy
3. Multimetr cyfrowy
4. Zasilacz stabilizowany napicia staego
7. Miernik RLC
8. Przetwornik MDKa C 3
9. Przetwornik PSz 10
10. Przetwornik transformatorowy OT 05 ,
11.Silnik elektryczny z przetwornikami indukcyjnymi dawikowymi
12.Zegarowy czujnik przemieszcze
13. Ukady laboratoryjne
2. Podstawy teoretyczne
Wrd przetwornikw indukcyjnych wyrniamy dwie zasadnicze odmiany :
indukcyjnociowe, w ktrych mierzona wielko wpywa na indukcyjno wasn L
cewki lub ukadu cewek, oraz transformatorowe, pracujce na zasadzie zmiany
indukcyjnoci wzajemnej M . Obecnie przetworniki te wykonuje si najczciej w
wersji rnicowej, co pozwala na uzyskanie lepszych parametrw metrologicznych.
Do rejestracji zmian indukcyjnoci stosuje si zwykle ukady mostkowe.
Produkowane s te przetworniki z wbudowanymi ukadami generatora i
demodulatora, zasilane napiciem staym i ktrych sygnaem wyjciowym jest take
napicie stae, ktrego warto jest proporcjonalna do przemieszczenia trzpienia i
napicia zasilajcego. Przetworniki o takiej konstrukcji nie wymagaj dodatkowej
aparatury przetwarzajcej ich sygna wyjciowy.
W wiczeniu badane s waciwoci przetwornikw indukcyjnych sucych do
pomiaru przemieszcze (pooenia, wymiaru lub tolerancji wykonania) oraz typowe
ukady pomiarowe, w ktrych si je stosuje.

2.1. Przetwornik indukcyjny dawikowy

Konstrukcja prostego, najczciej stosowanego przetwornika indukcyjnego,
dawikowego pokazana jest na rysunku 1. Indukcyjno wasn tego przetwornika
opisuje zaleno
(1)
z
L
,
I
gdzie : z - liczba zwojw cewki nawinitej na rdzeniu dawika,
- strumie magnetyczny w rdzeniu dawika,
I - prd pyncy przez uzwojenia cewki dawika.
Strumie magnetyczny w rdzeniu moe by za wyznaczony z zalenoci
(2)

Strona 2


gdzie :

F
R

I z
,
R

F - sia magnetomotoryczna,
R - reluktancja obwodu magnetycznego.

Rysunek 1. Przetwornik dawikowy ze zmienn szczelin powietrzn

Cakowita reluktancja (opr) obwodu magnetycznego jak spotyka na swojej drodze

strumie magnetyczny okrelona jest formu
(3)
R R Fe R p ,
gdzie : R Fe - reluktancja (opr) rdzenia cewki indukcyjnej,

R p - reluktancja (opr) szczeliny powietrznej.

Zaleno powysz mona take zapisa jako
(4)

gdzie :

2l p
lFe

,
Fe S Fe p S p

l Fe - dugo redniej drogi magnetycznej w rdzeniu cewki,

lP - dugo szczeliny powietrznej,
Fe - przenikalno magnetyczna materiau rdzenia cewki stali,
S Fe - pole przekroju poprzecznego rdzenia,
S p - pole przekroju poprzecznego szczeliny powietrznej.

Podstawiajc zaleno (4) do (2) otrzymamy

(5)

F
R

Iz
2l p
lFe

Fe S Fe p S p

a std na podstawie znajomoci wartoci strumienia magnetycznego mona wyznaczy

warto indukcyjnoci wasnej cewki

Strona 3

(6)
2

z
z

I
R Fe R P

2l p
lFe

Fe S Fe p S p

Przyjmujc zaoenie, e speniony jest warunek

(7)
2l p
l Fe

,
Fe S Fe
pS p

zaleno (6) upraszcza si do postaci

(8)
2

z pSp
z
z
.

2l p
R P
2l p
pS p

Przykadowy przebieg moduu impedancji takiego przetwornika pokazano na

rysunku 2. Z rysunku tego wida, e przebiegi z1 , z 2 jest nieliniowy.

2.1.1 Model elektryczny dawikowego czujnika indukcyjnego

Przetwornik dawikowy mona przedstawi przy pomocy elektrycznego modelu

zastpczego pokazanego na rysunku 2.

rCu

Rz

Rysunek 2. Elektryczny model zastpczy dawikowego przetwornika indukcyjnego

Jak wida cz rzeczywista impedancji Z j czujnika skada si z rezystancji

rCu oraz rezystancji RZ . Rezystancja rCu okrelana jest przez parametry drutu
miedzianego z jakiego zostaa nawinita cewka indukcyjna, za rezystancja RZ mwi
o stratach energii w rdzeniu cewki zwizanych z jego przemagnesowaniem, a take
wytworzeniem w nim prdw wirowych.
Wartoci tych strat s cile zwizane ze strumieniem magnetycznym ,
wartoci prdu pyncego w uzwojeniach cewki I oraz z szerokoci szczeliny
powietrznej l P .

Strona 4

2.2 Przetwornik indukcyjny dawikowy, rnicowy

Wad pojedynczego przetwornika dawikowego pozbawiony jest przetwornik
dawikowy, rnicowy, ktrego konstrukcja pokazana jest na rysunku 3. Jak wida
jego dwie cewki indukcyjne wczone s do gazi mostka.

Rysunek 3. Konstrukcja przetwornika dawikowego rnicowego

Jeeli jarzmo przetwornika znajduje si w pooeniu rodkowym, symetrycznie

wzgldem czci nieruchomych obwodu magnetycznego, wwczas impedancje
Z1 j i Z 2 j obu cewek s jednakowe. Wskutek zmiany wielkoci mierzonej (sia,
przesunicie) indukcyjnoci obu cewek zmieniaj si prawie jednakowo, lecz w
przeciwnych kierunkach. Przyjmujc, e rezystancja cewek jest maa w porwnaniu z
ich reaktancj, mona przyj, e wpyw zmian szerokoci szczeliny powietrznej na
warto prdw pyncych przez cewki zaley wycznie od zmiany ich
indukcyjnoci. Warto napicia wyjciowego mostka pomiarowego pokazanego na
rysunku 3 opisuje zaleno
(9)

U wy c R U z ( Z 1 Z 2 ) c R U z L1 L2
gdzie :

c - wspczynnik proporcjonalnoci,
- pulsacja napiecia zasilajcego mostek pomiarowy.

Zaleno zmian moduw impedancji Z1 i Z 2 oraz ich rnicy przedstawia

rysunek 4. Na odcinku okoo 0,4 d zaleno Z j f x jest prawie liniowa.

Strona 5

Rysunek 4. Charakterystyka przetwornika dawikowego rnicowego

W tym wiczeniu laboratoryjnym przetworniki dawikowe o zmiennej szczelinie

powietrznej znalazy zastosowanie w pomiarze przemieszczenia obracajcego si
wau silnika. Schemat ukadu pomiarowego zastosowanego w wiczeniu
przedstawiony jest na rysunku 5.

Rysunek 5. Ukad do pomiaru przemieszcze wau silnika

Pomiar przemieszczenia wau wywoanego niecentrycznym oyskowaniem

dokonywany jest metod bezkontaktow, dziki czemu ukad pomiarowy w
minimalnym stopniu wpywa na badane zjawisko. W wiczeniu - modelem badanego
wau jest wycita z materiau ferromagnetycznego tarcza obracana silnikiem. Obok
powierzchni walcowej tarczy umieszczone s przetworniki, ktrych rdzenie tworz z
tarcz szczelin powietrzn. Zmiany szczeliny spowodowane nieidealnym
oyskowaniem wau wywouj zmiany impedancji przetwornikw.
Przetworniki zasilane s napiciem zmiennym o czstotliwoci. Na wyjciu mostka
pojawia si napicie zmienne o wartoci liniowo zalenej od przesunicia osi wau w
oysku. Zmiany tego napicia obserwuje si na oscyloskopie jako odchylenie linii

Strona 6

poziomej od pooenia zerowego w gr i w d. Jednoczenie mona mierzy

przesunicie osi wau czujnikiem wzorcowym (np. zegarowym) i w ten sposb
wyskalowa ukad pomiarowy. Po wprowadzeniu wau w ruch obrotowy mona
zaobserwowa cigy przebieg odpowiadajcy okresowym przemieszczeniom wau.
W ten sposb mona zmierzy amplitud i czstotliwo przebiegu.

2.3 Przetwornik indukcyjny solenoidalny

Dziaanie przetwornika solenoidalnego o zmiennym pooeniu rdzenia
magnetycznego ilustruje rysunek 6. Do tej grupy naley przetworniki
MDKa C 3 badany w trakcie wiczenia.
W cewce czujnika znajduje si ruchomy rdze wykonany z mikkiego ferromagnetyka.
Linie pola magnetycznego przebiegaj przez trzy odcinki : rdze ( l Fe , AFe ), powietrze
wewntrz cewki ( l , A ), na zewntrz cewki ( lz , Az ).
Reluktancja magnetyczna tak zbudowanego obwodu wynosi
(10)

l Fe
l

0 r AFe 0 r A

r 1

lz
0 r Az

.
r 1

Pierwszy skadnik tej zalenoci, opr magnetyczny rdzenia czujnika, moe by

pominity, gdy wystpujca w nim przenikalno wzgldna jego materiau r ma wartoci
rzdu 10 3 10 5 co powoduje, e opr magnetyczny jest pomijalnie may w porwnaniu z
drugim skadnikiem.

Rysunek 6. Czujnik selenoidalny : a. zasada pracy, 1 cewka, 2 rdze; b. charakterystyka

H f (x )

Strona 7

Skadnik trzeci take mona pomin, gdy czujnik jest zazwyczaj ekranowany, a jeli
nawet nie, to mona zaoy, e
(11)
Az A .
Wida wic, e decydujc rol w tym przetworniku odgrywa reluktancja wewntrz cewki,
w czci wolnej od rdzenia. Reluktancja tego obwodu jest wic rwna
(12)

l
0 r A

r 1

0 A

za indukcyjno wasna cewki przetwornika

(13)
2

L
gdzie :

z 0 r S k
,
l
l

k z 2 0 r S - staa przetwornika selenoidalnego.

Przetworniki solenoidalne znajduj zastosowanie w pomiarach wikszych

przemieszcze (od 0,1 mm do pojedynczych mm , a niekiedy nawet do kilkadziesit
cm ), przy czym przetworniki pracujce w ukadzie rnicowym charakteryzuj si
rwnie dobr liniowoci. Dziki duym zmianom indukcyjnoci wywoanym
przemieszczeniem rdzenia ferromagnetycznego wewntrz obu czci solenoidu,
moliwe jest take uzyskanie duej czuoci.

2.4 Przetwornik indukcyjny transformatorowy

W
przetwornikach
transformatorowych
nastpuje
zmiana
sprzenia
magnetycznego midzy uzwojeniami. Wynika z tego moliwo oddzielenia
galwanicznego zasilania od obwodu wyjciowego. Na rysunku 7 przedstawiono
schemat budowy transformatorowego przetwornika z rdzeniem nurnikowym w wersji
rnicowej. Przykadem takiego przetwornika jest badany w wiczeniu jest
przetwornik OT 05 .

Rysunek 7. Schemat budowy przetwornika transformatorowego

Strona 8

Transformator zasilany jest z pomocniczego rda napicia przemiennego, a

przesuwajcy si rdze ferrytowy zmienia stopie sprzenia uzwojenia pierwotnego
L1 z dwoma uzwojeniami wtrnymi L2 i L3 poczonymi przeciwsobnie, co powoduje
taki rozkad strumienia magnetycznego obejmujcego uzwojenia cewek, e uzyskuje
si liniow zaleno amplitudy napicia wyjciowego z transformatora od
przesunicia rdzenia. Przejciu rdzenia przez rodek symetrii geometrycznej i
elektrycznej (punkty te w przyblieniu pokrywaj si) towarzyszy odwrcenie fazy
napicia wyjciowego o 180 o , co przedstawiono na rysunku 8.

Rysunek 8. Zaleno amplitudy oraz fazy napicia wyjciowego od przemieszczenia rdzenia x

Ukad pomiarowy jest stosunkowo prosty i moe by zestawiony w warunkach

laboratoryjnych z generatora i miliwoltomierza. Jednak w przypadku zmiany wielkoci
mierzonej wok punktu rwnowagi dla okrelenia kierunku przemieszczenia
niezbdny
jest
detektor
fazoczuy.
Zasada
dziaania
przetwornika
transformatorowego w wersji staonapiciowej standard DC / DC " jest identyczna.
Schemat blokowy przetwornikw o takiej konstrukcji pokazany zosta na rysunek 9.

Strona 9

Rysunek 9. Charakterystyka i schemat blokowy przetwornikw DC / DC

3. Ukad laboratoryjny do badania waciwoci przetwornikw indukcyjnych

Czujniki indukcyjne pracuj najczciej w ukadzie mostka, ktry pokazany jest na
rysunku 10.

X2

V2

V1

U wyj

U pol

X1

Rysunek 10. Mostek z reaktancjami X 1 , X 2 stosowany do pomiarw

w ukadach z czujnikami indukcyjnymi

Dla tak zbudowanego mostka pomiarowego warto potencjaw elektrycznych V1 i V2

opisuj zalenoci
(14)

V1 U pol

R
,
2R

za
(15)

X1
V2 U pol
,
X1 X 2
co prowadzi do nastpujcej formuy okrelajcej napicie wyjciowe mostka
(16)

R X 1 X 2 2 R X 1 U pol X 2 X 1
U wyj V1 V2 U pol
2 X X .
2 R X 1 X 2

1
2
Strona 10

Mostek jest zrwnowaony, gdy napicie wyjciowe wynosi U wyj 0 . Zgodnie z

zalenoci (16) ma to miejsce wwczas, gdy X 1 X 2 .

Przetwornik pojedynczy
W przypadku podczenia do ukadu mostka, przedstawionego na rysunku 10,
indukcyjnego przetwornika pomiarowego (bez wzgldu na to czy jest to przetwornik
dawikowy czy te solenoidalny) jako reaktancji X 1 , ktrej warto jest okrelona zalenoci
(17)

X1

k
.
l0 l

oraz cewki indukcyjnej L jako reaktancji X 2 o wartoci

(18)
2

X 2 2fL0 2f

z 0 r S k
,

l0
l0

napicia wyjciowego mostka opisane jest zalenoci

(19)

U wyj

k
k

U pol l0 l l0
U pol
U pol l
l

.
2 k k
2 2l0 l
4 l0

l 0 l l 0

W takiej sytuacji czuo ukadu mostka wynosi wic

(20)

dU wyj
l

U pol
4l0

Innym przykladem ukadu pomiarowego jest mostek z podczonym od niego

przetwornikiem rnicowym.
Przetwornik rnicowy
W przypadku, gdy do ukadu mostka wczony jest przetwornik rnicowy, ktry skada si
z dwch indukcyjnoci L1 , L2 o wartocich reaktancji opisanych odpowiednio poniszymi
zalenociami
(20)

X 1 2fL1 L1

k
,
l0 l
(21)

X 2 2fL2 L2

k
,
l0 l

napicie wyjciowe mostka pokazanego na rysunku 11 opisuje zaleno

Strona 11

(22)

U wyj

k
k

U pol l0 l l0 l
U pol l

.
2 k k
2 l0
l l l l
0
0

Dla takiego ukadu jego czuo opisana jest nastpujc zalenoci

(23)

dU wyj
l

U pol
2l0

III. Literatura uzupeniajca

1. A. Chwaleba, J. Czajewski, Przetworniki pomiarowe i defektoskopowe, Oficyna
Wydawnicza Politechniki Warszawskiej, Warszawa 1998, ISBN 83-7207-083-0,
2. J. Dusza, G. Gortat, A. Leniewski Podstawy miernictwa, Wydawnicza
Politechniki Warszawskiej, Warszawa 2002, ISBN 83-7207-344-9,
3. Praca zespoowa pod redakcj J. Piotrowskiego, Pomiary, czujniki i metody
pomiarowe wybranych wielkoci fizycznych i skadu chemicznego, WNT,
Warszawa, 2009, ISBN 978-83-204-3468-2.
IV. Zadania pomiarowe
4.1. Badanie przetwornika solenoidalnego MDKa C 3
4.1.1. Badanie parametrw przetwornika pomiarowego MDKa C 3

Obracajc rub mikrometryczn i posugujc si zaznaczon na niej podziak

okrel zakres przemieszcze czci ruchomej przetwornika xmax oraz wyznacz
pooenie rodkowe x0 .

Rysunek 11. Przetwornik indukcyjny MDKa C 3

Strona 12

Pocz przetwornik indukcyjny z miernikiem RLC zgodnie z rysunkiem 12. Zmierz

w tym ukadzie pomiarowym wartoci rezystancji R1 , R2 oraz indukcyjnoci L1 , L2
w caym zakresie przemieszcze trzpienia przetwornika. Cewka o parametrach
R1 , L1 wczona jest pomidzy zaciskami 1 5 , za cewka o parametrach R2 , L2
pomidzy 3 5 .

Pr zetwornik indukcyjny
1

L1

R1

L2

R2

Mostek

RLC

P1
3

Rysunek 12. Ukad do pomiaru parametrw elektrycznych badanego przetwornika indukcyjnego

Okrel minimaln i maksymaln warto indukcyjnoci cewek L1 , L2

przetwornika oraz pooenie ruby mikrometrycznej x L L L odpowiadajce
1

zrwnaniu tych indukcyjnoci L1 L2 (pooenie to powinno by w przyblieniu

rwne pooeniu rodkowemu x0 ruchomej czci czujnika). Wyniki wykonanych
pomiarw zanotuj w tablicy 1.
Tablica 1. Parametry elektryczne przetwornika pomiarowego MDKa C 3
Zakres
przemieszcze

xmax

[m]

x0

[m]

xL

Parametry cewki nr 1
(uzw. 1-3)

L1,min

[mH ]

L1,max

[mH ]

R1,min

[]

R1,max

[]

Parametry cewki nr 2
(uzw. 3-5)

L2,min

[mH ]

L2,max

[mH ]

R2,min

[]

R2,max

[]

Czuo przetwornika S

L1 L2
xmax

[m]

[mH / m]

Strona 13

Zarejestruj zmian wartoci indukcyjnoci L1 , L2 w zalenoci od

przemieszczenia x w symetrycznym przedziale wok pooenia rwnowagi
x L L L . Wyniki wykonanych pomiarw zanotuj w tablicy 2.
1

Tablica 2. Charakterystyka indukcyjnociowa przetwornika MDKa C 3

x x x L m
L1
L2

-1250 -1000

-750

-500

-250

250

500

750

1000

1250

mH
mH

L L2 L1 [mH ]

4.1.2. Badanie wpywu zewntrznego, zakcajcego pola magnetycznego na prac

przetwornika indukcyjnego

Podcz poszczeglne elementy ukadu pomiarowego do badania rozkadu

zewntrznego, zakcajcego pola magnetycznego zgodnie z rysunkami 13 i 14.

Podczenie czujnikw pola magnetycznego

Hallotron nr1

U wyj ,1

1
U wyj , 2

Zasilacz

DC

8V

P1

2
mV

DC
Hallotron nr 2

Rysunek 13. Schemat podczenia czujnikw hallotronowych do pomiaru natenia zewntrznego,

zakcajcego pola magnetycznego

Podczenie zasilania zewntrznej cewki indukcyjnej

Strona 14

Transformator
bezpieczestwa

230V

AC

24V

Cewka indukcyjna

AC

mV

U pol

Lzew

Autotransformator
Rysunek 13. Schemat podczenia zasilania do zewntrznej cewki indukcyjnej

Zarejestruj rozkad zewntrznego, zakcajcego pola magnetycznego poprzez

pomiar napicia na wyjciu czujnikw hallotronowych w zalenoci od napicia
U pol polaryzujcego zewntrzn cewk indukcyjn Lzew . Wyniki wykonanych
pomiarw zapisz w tablicy 3.
Tablica 3. Rozkad zewntrznego pola magnetycznego

U pol

U wyj ,1

mV

U wyj , 2

mV

10

12

14

16

18

20

22

24

Zarejestruj zmian wartoci indukcyjnoci L1 , L2 w zalenoci od

przemieszczenia x w symetrycznym przedziale wok pooenia rwnowagi
x L L L przy ustalonej wartoci napicia U pol polaryzujcego zewntrzn cewk
1

indukcyjn Lzew . Wyniki wykonanych pomiarw zanotuj w tablicy 4.

Tablica 4. Wpyw zewntrzego pola magnetycznego na charakterystyk indukcyjnociow

przetwornika MDKa

Zewntrzne pole magnetyczne

x x x L m
L1
L2

-1250 -1000

-750

-500

-250

U pol
0

250

V
500

750

1000

1250

mH
mH

L L2 L1 [mH ]

Strona 15

4.2. Badanie mostka pomiarowego Wheastonea

Pocz ukad pomiarowy w sposb w jaki pokazano na rysunku 14. Zastosuj w

ukadzie mostka wybrane przez siebie, dostpne rezystory R .

Podcz do ukadu mostka napicie z generatora o wartoci skutecznej U pol 5Vss

i czstotliwoci f 5kHz .

Zarejestruj zmian wartoci napicia wyjciowego U wyj wiermostka

pomiarowego w zalenoci od przemieszczenia x przetwornika pomiarowego
MDKa w symetrycznym przedziale wok pooenia rwnowagi x L L L przy
1

ustalonej wartoci napicia polaryzujcego U pol . Wyniki wykonanych pomiarw

zanotuj w tablicy 5.

Dekada

indukcyjna

L2

X2

U pol

mV

U wyj

R1
L1

Generator

X1

Pr zetwornik indukcyjny
Rysunek 14. Schemat podcze ukadu do badania waciwoci wiermostka Wheastonea

Tablica 5. Waciwoci wiermostka pomiarowego Wheastonea

Napicie zasilania U pol 5Vss , f pol 5kHz

x x x L m -1250 -1000
U wyj

-750

-500

-250

250

500

750

1000

1250

Czuo mostka =

[V m]

Nieliniowo charakterystyki =

[%]

Strona 16

Potwrz te pomiary dla napicia z generatora o wartoci skutecznej U pol 10Vss i

czstotliwoci f 5kHz . Wyniki pomiarw zapisz w tablicy 6.

Tablica 6. Waciwoci wiermostka pomiarowego Wheastonea

Napicie zasilania U pol 10Vss , f pol 5kHz

x x x L m -1250 -1000
U wyj

-500

-250

250

500

750

1000

1250

Czuo mostka =

[V m]

Nieliniowo charakterystyki =

-750

Pocz ukad pomiarowy w sposb w jaki pokazano na rysunku 15.

Pr zetwornik indukcyjny

R2
L2

X2
1

mV

U wyj

R1
L1

U pol

Generator

X1

5
Rysunek 15. Schemat podcze ukadu do badania waciwoci pmostka Wheastonea

Podcz do ukadu mostka napicie z generatora o wartoci skutecznej U pol 5Vss

i czstotliwoci f 5kHz .

Zarejestruj zmian wartoci napicia wyjciowego U wyj pmostka pomiarowego

w zalenoci od przemieszczenia x przetwornika pomiarowego MDKa w
symetrycznym przedziale wok pooenia rwnowagi x L L L przy ustalonej
1

Strona 17

wartoci napicia

polaryzujcego U pol . Wyniki wykonanych pomiarw zanotuj w

tablicy 7.
Tablica 7. Waciwoci pmostka pomiarowego Wheastonea

Napicie zasilania U pol 5Vss , f pol 5kHz

x x x L m -1250 -1000
U wyj

-750

-500

-250

250

500

750

1000

1250

Czuo mostka =

[V m]

Nieliniowo charakterystyki =

4.4. Badanie przetwornika transformatorowego przetwornika OT 05

Pocz ukad pomiarowy w sposb pokazany na rysunku 16.

Podcz do uzwojenia pierwotnego przetwornika napicie z generatora o wartoci

skutecznej U pol 5Vss i czstotliwoci f 5kHz . Zaciski przetwornika oznaczone
s nastpujco :
1 - wejcie (gorcy" koniec uzwojenia pierwotnego),
2 - masa (wsplna dla wejcia i wyjcia),
3 - wyjcie.

Pr zetwornik indukcyjny

1 R1

L2

3
Generator

U pol

L1

2
L3

R2

U wyj

mV

OSC

Rysunek 16. Schemat podcze ukadu do badania waciwoci transformatorowego przetwornika

indukcyjnego

Strona 18

Zmierz woltomierzem warto napicia na wyjciu badanego przetwornika oraz

zobserwuj na ekranie oscyloskopu jego ksztat.

Zmieniajc pooenie ruchomego bolca przetwornika za pomoc mikrometru

znajd pooenie, w ktrym napicie wyjciowe osiga warto najmniejsz.
Zanotuj odpowiadajce tej wartoci wskazanie mikrometru xq .

Zaobserwuj za pomoc oscyloskopu zmian ksztatu sygnau wyjciowego przy

przejciu przez minimum.
Do tej obserwacji konieczne jest przeczenie synchronizacji
oscyloskopu na tryb : synchronizacja zewntrzna i wykorzystanie
sygnau generatora jako zewntrznego sygnau synchronizujcego.

Rysunek 17. Przetwornik indukcyjny OT 05

Zdejmij charakterystyk przetwornika wok wyznaczonego minimum na dugoci

1mm . Wyniki pomiarw zanotuj w tablicy 8.
Tablica 8. Charakterystyka przetwornika transformatorowego OT 05

Napicie zasilania przetwornika U pol 5Vss , f pol 5kHz

x m

U wyj

-1000

-750

-500

-250

250

500

750

1000

mV

Odchyka maksymalna =
Czuo przetwornika =
Nieliniowo charakterystyki =

Pooenie rodkowe x0

[mV m]
%

Strona 19

4.5. Badanie przetwornika transformatorowego PSz 10

Pocz ukad pomiarowy w sposb pokazany na rysunku 18.

Pr zetwornik indukcyjny

Zasilacz DC

15VDC

U pol

U wyj

PSz 10

mV

Rysunek 18. Schemat podcze ukadu do badania waciwoci transformatorowego przetwornika

indukcyjnego PSz 10

Analogicznie do punktu wczeniejszego zbadaj zakres przemieszcze xmax

przetwornika oraz wyznacz jego pooenie rodkowe xm .

Rysunek 19. Przetwornik indukcyjny transformatorowy PSz 10

Po wykonaniu pocze jak pokazano na rysunku 18, zmieniajc za pomoc

mikrometru pooenie ruchomego trzpienia przetwornika znajd pooenie, w
ktrym napicie wyjciowe przyjmuje warto zerow. Zanotuj odpowiadajce tej
wartoci wskazania mikrometru x0 .

Zdejmij dwukrotnie charakterystyk przetwornika PSz 10 wok wyznaczonego

rodka x0 na dugoci 5mm . Za pierwszym razem zarejestruj t charakterystyk
przy zmianie przemieszczenia trzpienia w zakresie 5mm do 5mm , za drugim
razem w zakresie 5mm do 5mm . Sprawd, czy wystpuje zjawisko histerezy,
Wyniki zanotowa w tablicy 8.

Strona 20

Tablica 9. Charakterystyka przetwornika transformatorowego PSz 10

Napicie zasilania przetwornika U pol 15VDC

x mm

Kierunek

U wyj V

U wyj V

-5

-4

-3

mV

Bd histerezy =

-1

mV mm
mm

Czuo przetwornika
% Odchyka maksymalna =

Nieliniowo charakterystyki =

-2

Powtrz pomiary chrakterystyki badanego przetwornika przy obnionym napiciu

zasilania rwnym U pol 14V DC w celu okrelenia wpywu niestabilnoci zasilania
na dokadno jego przetwarzania. Wyniki zanotuj w tablicy 10.

Tablica 10. Wpyw niestabilnoci

transformatorowego PSz 10

napicia

zasilajcego

na

charakterystyk

przetwornika

Napicie zasilania przetwornika U pol 14VDC

x mm

Kierunek

U wyj V

U wyj V

Bd histerezy =

-5

-4

-3

-2

mV

Nieliniowo charakterystyki =

-1

Czuo przetwornika
% Odchyka maksymalna =

mV mm
mm

4.6. Badania przemieszcze wau silnika przetwornikami dawikowymi o zmiennej

szczelinie powietrznej
4.6.1. Pomiar statyczny bicia wau silnika

Strona 21

Rysunek 20. Silnik z zamocowan na wale niesymetryczn tarcz oraz

przetworniki dawikowe

Podcz dwa przetworniki dawikowe do ukadu pomiarowego w sposb pokazany

na rysunku 21.

Pr zetwornik indukcyjny 1

R2
L2

X2

U pol

OSC

mV

U wyj

R1
L1

Generator

X1

Pr zetwornik indukcyjny 2
Rysunek 21. Schemat podcze ukadu do badania przemieszcze wau

Ustaw tarcz umieszczon na wale silnika w taki sposb, by jej o 0 0 180 0

pokrywaa si z osi przetwornikw dawikowych. Zmierz i zapisz warto
napicia U wyj .

Obracajc tarcz co 450 zanotuj w tablicy 11 wskazania czujnika zegarowego

oraz warto napicia U wyj .

Strona 22

Tablica 11. Badanie przemieszcze wau silnika

Kt obrotu tarczy

45

90

135

180

225

270

315

360

Wskazanie czujnika
zegarowego d
m

U wyj

mV

Napicie U wyj przy pokrywaniu si osi tarczy o osi przetwornikw

U wyj

[V ]

4.6.2. Pomiar dynamiczny bicia wau silnika elektrycznego

Odchyl bolec czujnika zegarowego, tak aby nie dotyka tarczy silnika (bolec
najlepiej zamocowa w grnym pooeniu za pomoc krokodylka"),

Wczy silnik i po ustaleniu jego obrotw zaobserwuj i odrysuj na papierze

milimetrowym przebieg otrzymany na ekranie oscyloskopu, zanotuj w tablicy 12
jego okres i amplitud.
Tablica 12. Badanie dynamiczne przemieszcze wau silnika
Okres przebiegu napicia

U wyj

Amplituda napicia U wyj

T
U wyj

amp

[ms]

[V ]

f
U wyj

ss

[Hz ]

[V ]

V. Opracowanie wynikw
Zgodnie z wytycznymi zamieszczonymi w protokole wiczenia opracowa
sprawozdanie zwracajc szczegln uwag na obszerne i przemylane
skomentowanie uzyskanych wynikw pomiarw. Przy wykonywaniu oblicze mona
korzysta z dostpnego oprogramowania komputerowego uatwiajcego
wykonywanie oblicze i identyfikacj wspczynnikw rwna aproksymujcych,
naley jednak wwczas skomentowa jakie procedury obliczeniowe i
aproksymacyjne stosowane s w tych obliczeniach.

Strona 23

Laboratorium : Sensory i Przetworniki Pomiarowe, Pomiary Wielkoci Nieelektrycznych

wiczenie nr 2
Sensory indukcyjne
Grupa dziekaska

Data

Imiona

Ocena

i
nazwiska

1. Badanie przetwornika solenoidalnego MDKa C 3

Tablica 1. Parametry elektryczne przetwornika pomiarowego MDKa C 3
Zakres
przemieszcze

xmax

[m]

x0

[m]

xL

Parametry cewki nr 1
(uzw. 1-3)

L1,min

[mH ]

L1,max

[mH ]

R1,min

[]

R1,max

[]

Parametry cewki nr 2
(uzw. 3-5)

L2,min

[mH ]

L2,max

[mH ]

R2,min

[]

R2,max

[]

Czuo przetwornika S

L1 L2
xmax

[m]

[mH / m]

Tablica 2. Charakterystyka indukcyjnociowa przetwornika MDKa C 3

x x x L m
L1
L2

-1250 -1000

-750

-500

-250

250

500

750

1000

1250

mH
mH

L L2 L1 [mH ]
1.2. Badanie wpywu zewntrznego, zakcajcego pola magnetycznego na prac
przetwornika indukcyjnego
Tablica 3. Rozkad zewntrznego pola magnetycznego

U pol

U wyj ,1

mV

U wyj , 2

mV

10

12

14

16

18

20

22

24

Strona 24

Tablica 4. Wpyw zewntrzego pola magnetycznego na charakterystyk indukcyjnociow

przetwornika MDKa

Zewntrzne pole magnetyczne

x x x L m
L1
L2

-1250 -1000

-750

-500

U pol

-250

250

V
500

750

1000

1250

mH
mH

L L2 L1 [mH ]
2. Badanie mostka pomiarowego Wheastonea
Tablica 5. Waciwoci wiermostka pomiarowego Wheastonea

Napicie zasilania U pol 5Vss , f pol 5kHz

x x x L m -1250 -1000
U wyj

-750

-500

-250

250

500

750

1000

1250

Czuo mostka =

[V m]

Nieliniowo charakterystyki =

[%]

Tablica 6. Waciwoci wiermostka pomiarowego Wheastonea

Napicie zasilania U pol 10Vss , f pol 5kHz

x x x L m -1250 -1000
U wyj

-750

-500

-250

250

500

750

1000

750

1000

1250

Czuo mostka =

[V m]

Nieliniowo charakterystyki =

Tablica 7. Waciwoci pmostka pomiarowego Wheastonea

Napicie zasilania U pol 5Vss , f pol 5kHz

x x x L m -1250 -1000
U wyj

-750

-500

-250

250

500

1250

Czuo mostka =

[V m]

Nieliniowo charakterystyki =

Strona 25

Tablica 8. Charakterystyka przetwornika transformatorowego OT 05

Napicie zasilania przetwornika U pol 5Vss , f pol 5kHz

x m

-1000

-750

-500

-250

250

500

750

1000

mV

U wyj

Odchyka maksymalna =

Pooenie rodkowe x0

[mV m]

Czuo przetwornika =
Nieliniowo charakterystyki =

5. Badanie przetwornika transformatorowego PSz 10

Tablica 9. Charakterystyka przetwornika transformatorowego PSz 10

Napicie zasilania przetwornika U pol 15VDC

x mm

Kierunek

U wyj V

U wyj V

-5

-4

-3

-2

mV

Bd histerezy =

% Odchyka maksymalna =

napicia

zasilajcego

na

mV mm
mm

Czuo przetwornika

Nieliniowo charakterystyki =

Tablica 10. Wpyw niestabilnoci

transformatorowego PSz 10

-1

charakterystyk

przetwornika

Napicie zasilania przetwornika U pol 14VDC

x mm

Kierunek

U wyj V

U wyj V

Bd histerezy =

-5

-4

mV

Nieliniowo charakterystyki =

-3

-2

-1

Czuo przetwornika
% Odchyka maksymalna =

mV mm
mm

Strona 26

6. Badania przemieszcze wau silnika przetwornikami dawikowymi o zmiennej

szczelinie powietrznej
6.1. Pomiar statyczny bicia wau silnika
Tablica 11. Badanie przemieszcze wau silnika
Kt obrotu tarczy

45

90

135

180

225

270

315

360

Wskazanie czujnika
zegarowego d
m

U wyj

mV

Napicie U wyj przy pokrywaniu si osi tarczy o osi przetwornikw

U wyj

[V ]

6.2. Pomiar dynamiczny bicia wau silnika elektrycznego

Tablica 12. Badanie dynamiczne przemieszcze wau silnika
Okres przebiegu napicia

U wyj

Amplituda napicia U wyj

T
U wyj

[ms]

amp

[V ]

f
U wyj

ss

[Hz ]

[V ]

Opracowanie wynikw pomiarw

1. Uzupenij dane w tablicy 1. Wyznacz czuo S L badanego przetwornika indukcyjnego.
Wyjanij wyniki pomiarw wartoci rezystancji obu cewek przetwornika.
2. W oparciu o wyniki zapisane w tablicy 2 wyznacz i wykrel charakterystyk L L2 L1

ReZ j , cz urojon
indukcyjnoci L1 przetwornika w pooeniu

przetwornika Nastpnie wyznacz cz rzeczywist

ImZ j oraz modu impedancji Z j

rwnowagi x x L

L1 L2

3. Wykonaj wykres natenia zmierzonego, zewntrznego pola magnetycznego w

zalenoci od napicia zasilania U pol zewntrznej cewki indukcyjnej Lzew .
4. W oparciu o wyniki zapisane w tablicy 4 wyznacz i wykrel charakterystyk L L2 L1
przetwornika przy zewntrznym, zakcajcym polu magnetycznym. Nastpnie wyznacz
cz rzeczywist ReZ j , cz urojon ImZ j oraz modu impedancji

Z j

indukcyjnoci L1 przetwornika w pooeniu rwnowagi x x L

L1 L2

. Skomentuj

otrzymane wyniki.
5. Wypenij tablice 5, 6 i 7. Na ich podstawie wykrel na wsplnym wykresie charakterystk
badanych mostkw U wyj f x f x x L . Skomentuj otrzymane wyniki
6. Wyjanij wpyw parametrw napicia polaryzujcego U pol (amplitudy, czstotliwoci)
mostek pomiarowy na jego czuo S .

Strona 27

7. Uzupenij tablic 8. Wykonaj wykres skalowania badanego przetwornika. Wyjanij wpyw

szcztkowego napicia niezrwnowaenia przetwornika w pooeniu zerowym na ksztat
jego charakterystyki.
8. Na podstawie wykonanych pomiarw uzupenij tablic 9 i 10. W jakich przypadkach
wystpuje zjawisko histerezy. Skomentuj wpyw napicia zasilania U pol badanego
przetwornika na dokadno pomiarw.
9. Na podstawie wykonanych pomiarw uzupenij tablic 12. Wykonaj wykres skalowania
ukadu do badania przemieszcze wau U wyj f . Wyjanij ksztat przebiegu U wyj w
pomiarze dynamicznym. Sprawd czy amplituda tego przebiegu jest taka sama jak w
przypadku skalowania statycznego. Jaki byby ksztat przebiegu napicia U wyj w
przypadku idealnego oyskowania wau ?
10. Wyznacz warto prdkoci obrotowej badanego silnika. Jakie czynniki wpywaj na
dokadno tego pomiaru ?

Strona 28