TOMASZ CZELEKO2, ANDRZEJ LIWCZYSKI1,2, WALDEMAR KARNAFEL3

PORWNANIE UMIERALNOCI ZPOWODU

NIEKTRYCH NOWOTWORW ZOLIWYCH
WPOPULACJI OSB ZCUKRZYC ORAZ
WPOPULACJI OSB BEZ CUKRZYCY: ANALIZA
DANYCH NARODOWEGO FUNDUSZU ZDROWIA
(POLSKA) OBEJMUJCYCH ROK 2010
COMPARISON OF MORTALITY DUE TO SELECTED MALIGNANT NEOPLASMS IN POPULATION WITH DIABETES
MELLITUS AND IN POPULATION WITHOUT DIABETES MELLITUS: ANALYSIS OF THE NATIONAL HEALTH FUND
(POLAND) DATA FOR 1 YEAR 2010
1. Oddzia Zdrowia Publicznego, Wydzia Nauki o Zdrowiu Uniwersytetu Medycznego w odzi,
2. Narodowy Fundusz Zdrowia,
3. Katedra i Klinika Gastroenterologii i Chorb Przemiany Materii Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego.

STRESZCZENIE. Wiele klinicznych bada iepidemiologicznych obserwacji wskazuje, ecukrzyca zmienia umieralno zpowodu rnych
nowotworw zoliwych. Autorzy napodstawie danych pochodzcych zcaej Polski zawartych wrejestrach Narodowego Funduszu Zdrowia
przeprowadzili retrospektywn analiz umieralnoci poczwszy od01.01.2010 do31.12.2010 roku wrd 1 740 967 chorych nacukrzyc.
Wyniki tej analizy porwnano zewskanikami umieralnoci wpopulacji osb bez cukrzycy.
Uchorych nacukrzyc zaobserwowano zwikszon wporwnaniu doumieralnoci wpopulacji bez cukrzycy umieralno zpowodu
nowotworw zoliwych wtroby, pcherzyka ciowego, trzustki, odka, trzonu macicy imzgu.
Sowa kluczowe Cukrzyca, nowotwory zoliwe, wskaniki umieralnoci.
SUMMARY. Several clinical studies and epidemiological observations suggest that diabetes mellitus may alter the mortality due tothe various types of cancer. The corresponding electronic search and analyses were performed using Polish National Health Fund data base from
01.01.2010 until 31.12.2010. Authors analysed the relation between diabetes mellitus and general mortality due toselected cancers in alarge
retrospective cohort of 1 740 967 patients. The significant increase of the mortality due toliver, pancreas, gallbladder, stomach, endometrial
and brain cancer was found in the population with diabetes mellitus in comparison with the general population without diabetes mellitus.
Key words Diabetes mellitus, cancer, mortality.

22

Medycyna Metaboliczna, 2015, tom XIX, nr 4

www.medycyna-metaboliczna.pl

WPROWADZENIE
Obserwuje si, eniektre choroby metaboliczne powoduj zmiany wwielkociach wskanikw zapadalnoci
iumieralnoci zpowodu nowotworw zoliwych.
Tego rodzaju zmiany stwierdzono wanalizach dotyczcych osb znadwag iotyoci. Nadwaga iotyo
sodpowiedzialne zazwikszenie ryzyka choroby nowotworowej ook.20% (1). Calle iwsp. przedstawili wyniki
dugoletnich bada prospektywnych, wktrych wykazali,
eotyo przyczynia si nie tylko dofaktu wystpienia
raka, ale take zwiksza ryzyko zgonu zpowodu raka (2).
Szczeglny wpyw naepidemiologiczne wskaniki wystpowania nowotworw zoliwych wykazuje rwnie
cukrzyca typu 2. Tego rodzaju obserwacje epidemiologiczne musz powodowa wiele wanych zmian wklinicznym
postpowaniu.
Obserwacje natemat umieralnoci chorych nacukrzyc
zrozpoznanym nowotworem zoliwym sjednak cigle
rozbiene. Ztego powodu podjto prb analizy umieralnoci oglnej uchorych nacukrzyc zchorob nowotworow, odnoszc si do1 roku 2010, wliczcej 1740961
osb zcukrzyc duej populacji rejestrowanej wbazie
danych Narodowego Funduszu Zdrowia, zobszaru caej
Polski oraz odpowiednio wpopulacji osb bez cukrzycy.

MATERIA IMETODY
wiadczenia zdrowotne wPolsce finansuje Narodowy
Fundusz Zdrowia (NFZ) napodstawie ustawy (6) oraz rozporzdze Ministra Zdrowia (7, 8).
Wykonywanie wiadcze wobec osb zrozpoznaniem
nowotworw zoliwych grupy C albo nowotworw niezoliwych odD00 doD50 oraz Z51.1 iZ51.2 odbywa si
wramach lecznictwa zamknitego czyli umowy szpitalnej.
Organizacje, finansowanie, rozliczenie takich wiadcze
szczegowo okrelaj zarzdzenia prezesa NFZ (9,10).
Wraz zwprowadzeniem wroku 2008 systemu rozlicze
wramach jednorodnych grup pacjentw (JGP) finansowanie terapii zpowodu nowotworw zoliwych jest realizowane wsystemie tego rodzaju grup.
Wcelu przeprowadzenia epidemiologicznej analizy
tego rodzaju danych sprawozdawczych bdcych wbazie NFZ wykonano nawstpie metodologicznie zapytanie
doSQL (Structured Query Language strukturalny jzyk
zapytania) odnoszce si dobaz danych.
Zaniepowtarzalny identyfikator pacjenta zosta uznany
numer PESEL (11). Ustalanie numeru PESEL pacjentw
zcukrzyc zewiadczeniem rozpoznania ileczenia nowotworu nastpio wkilku etapach.
Narodowy Fundusz Zdrowia (NFZ) rozlicza i paci
zawiadczenia medyczne realizowane narzecz pacjenta
przez wiadczeniodawcw. Napodstawie Rozporzdzenia
Ministra Zdrowia zdnia 20 czerwca 2008r. wsprawie

zakresu niezbdnych informacji gromadzonych przez

wiadczeniodawcw, szczegowego sposobu rejestrowania tych informacji oraz ich przekazywania podmiotom
zobowizanym dofinansowania wiadcze zerodkw
publicznych (Dz.U.2013.1447 j.t.) zpn. zmian. szczegowo okrelono zakres informacji, ktry musi by przedkadany doNFZ.
Wbazie danych NFZ gromadzone swszystkie sprawozdania zwykonania wiadcze narzecz pacjenta. Dodatkowo napodstawie identyfikatora pacjenta (numeru
PESEL) mona poczy baz wiadcze zbaz odanych
osobowych prowadzon przez Ministerstwo Spraw Wewntrznych. Wtej bazie okrelone suprawnienia pacjenta
dowiadcze oraz data zgonu pacjentw (baza tanazwana
jest Centralnym Wykazem Ubezpieczonych).
Napodstawie analiz tych baz mona okreli wiele parametrw epidemiologicznych, wtym take odnoszcych
si doosb zcukrzyc.

TWORZENIE KOHORTY CHORYCH

NACUKRZYC INOWOTWR ZOLIWY
ETAPY ORGANIZACYJNE
1. Tworzone wczeniej kohorty chorych na cukrzyc
napodstawie danych NFZ wykorzystane wrnych
analizach.
Wokresie od1 maja 2008 roku do30 kwietnia 2009 roku
znaleziono wzasobach NFZ sprawozdania zewiadcze
zwizanych zcukrzyc czyli zrozpoznaniem gwnym
cukrzyca zrozszerzeniem: E10.X cukrzyca insulinozalena, E11.X cukrzyca insulinoniezalena, E12.X
cukrzyca zwizana zniedoywieniem, E13.X inne
nieokrelone postacie cukrzycy, E14.X cukrzyca nieokrelona. Wtym samym czasie zarejestrowano, epacjent zrealizowa recept najakikolwiek lek zgrupy:
A10A.X (insuliny), A10B.X (leki przeciwcukrzycowe
doustne) itesty diagnostyczne. cznie stanowio to(nr
PESEL) 2146728 przypadkw.
Wokresie od1 stycznia 2004 do30 kwietnia 2008 roku
wzasobach NFZ znaleziono sprawozdania wykonanych
wiadcze, wktrych rozpoznano nowotwory zoliwe
grupy C inowotwory niezoliwe grupy D00 doD50,
Z51.1 lub Z51.2 wsumie 305411 wg numeru
PESEL. Osoby zrozpoznaniami nowotworowymi przed
30 kwietnia 2008 roku nie byy analizowane wdalszej
czci pracy.
Od01 maja 2008 roku do30 kwietnia 2014 roku
przeprowadzono analiz klinicznego wystpowania
i umieralnoci oglnej z powodu nowotworw zoliwych wtym okresie taanaliza bya przedmiotem
pracy wstpnej opublikowanej wnr 1/2015 Medycyny
Metabolicznej.
W analizowanej subpopulacji, chorych na cukrzyc
bez nowotworw obserwowano przez 60 miesicy.

Medycyna Metaboliczna, 2015, tom XIX, nr 4

www.medycyna-metaboliczna.pl

23

Wokresie od01 maja 2008 roku do30 kwietnia 2009

roku weszo dokohorty 1840973 osb.
Spord 1840973 chorych, ktrzy tworzyli badan
kohort do30 kwietnia 2014 roku przeyo 1487944
osb.
2. Aktualnie analizowana kohorta rok 2010.
Wrd chorych wbadanej obecnie kohorcie, wokresie od1 stycznia 2010 do31 grudnia 2010 roku, znalazo si 1 740 967 osb w tym 754 552 mczyzn
i986415 kobiet.
Dat pierwszego sprawozdania wiadcze z rozpoznaniem nowotworu uznawano arbitralnie zarok wystpienia nowotworu zoliwego u osoby okrelonej
wgPESEL.
Daty zgonw analizowanych chorych pozyskiwano
zCentralnego Wykazu Ubezpieczonych.

TWORZENIE KOHORTY OSB

ZROZPOZNANIEM NOWOTWORU
ZOLIWEGO BEZ CUKRZYCY
KOHORTAPORWNAWCZA
W roku 2010 populacja oglna Polski wg Gwnego Urzdu Statystycznego wynosia 38186860 osb
wtym 18438852 mczyzn oraz 19748008 kobiet.
W2010 roku wbazie danych znaleziono 2368798
osb, u ktrych sprawozdano wiadczenia w zakresie cukrzycy oraz leki ipaski diagnostyczne, wtym
1009389 mczyzn i1359409 kobiet
Populacja oglna osb bez cukrzycy, poodjciu odliczby osb oglnokrajowej populacji wg GUS liczby chorych u ktrych zidentyfikowano cukrzyc, wynosia
35818062, wtym mczyzn 17429463 ikobiet
18388599
Analogicznie daty pierwszego sprawozdania wiadczenia zrozpoznaniem nowotworu zoliwego uznawano
arbitralnie zarok wystpienia nowotworu zoliwego
uosb okrelonych wg PESEL
Daty zgonw analizowanych chorych pozyskiwano
zCentralnego Wykazu Ubezpieczonych wokresie
od1stycznia 2010 do31 grudnia 2010
Dane dotyczce kohort opracowano przy wykorzystaniu
narzdzi SAS, Statistica oraz zapyta SQL.
Woparciu ote metody wniniejszym opracowaniu przeprowadzono porwnanie odsetka zgonw, czyli umieralno, wpopulacji osb zcukrzyc zodsetkiem zgonw
wpopulacji osb bez cukrzycy znanej wg bazy danych
NFZ. W celu pogbienia znaczenia danych dotyczcych umieralnoci wyliczono wspczynnik umieralnoci
tj.liczb zgonw wprzeliczeniu na100000 osb odpowiedniej kohorty.

24

WYNIKI
Charakterystyk wynikw porwnawczej, epidemiologicznej analizy umieralnoci z powodu nowotworw
zoliwych odnoszcych si dobadanych kohort przedstawiono wkolejnych tabelach ikomentarzach.
I. Charakterystyka oglna analizowanych populacji.
Wokresie od1 stycznia do31 grudnia 2010 roku spord 1740967 osb chorych nacukrzyc zmaro zrozpoznaniem nowotworu zoliwego 8242 osb, wtym
4178 mczyzn oraz 4064 kobiet. Utych osb nowotwory zoliwe rozpoznane byy powejciu doutworzonej kohorty chorych nacukrzyc wokresie od1 maja
2008 roku do30 kwietnia 2009 roku.
Wokresie od1 stycznia do31 grudnia 2010 roku wrd
populacji oglnej bez znanej cukrzycy tzn. wrd
35818062 osb, stwierdzono 70407 zgonw osb
zrozpoznaniem nowotworu zoliwego wtym 39807,
mczyzn oraz 30600 kobiet. Numery PESEL osb
znowotworem zoliwym pochodziy zbazy danych
Narodowego Funduszu Zdrowia.
II. Charakterystyka szczegowa wynikw.
Wyniki szczegowe przedstawiono wtabelach 1-8.
1. Wtabeli 1 podano wodsetkach ilo zgonw narne
nowotwory zoliwe osb zcukrzyc wramach wszystkich zgonw zpowodu nowotworw zoliwych wg
bazy danych NFZ, wPolsce, wroku 2010 cznie
populacja osb zcukrzyc ibez cukrzycy.
Komentarz dotab. 1.
W 2010 roku wrd chorych na cukrzyc pci mskiej odsetek zgonw przekraczajcy 10% stwierdzono
w nastpujcych nowotworach zoliwych: pcherzyk
ciowy (37,4%), rak wtroby (26,50%), rak trzustki
(20,48%), przeyku (11,18%), odka (11,75%), skra
(11,37%), mzg (10,52%), szpiczak (10,25%), biaaczka
szpikowa (10,78). Natomiast wrd kobiet chorych nacukrzyc odsetek zgonw przekraczajcy 10% stwierdzono
w nastpujcych nowotworach zoliwych: rak wtroby (28,57%), rak pcherzyka ciowego (23,12%), rak
trzustki (21,72%), rak odka (15,39%), rak jelita grubego
iodbytu (11,01%), przeyku (10,36%), skry (16,53%),
trzonu macicy (13,49%), nerka (12,79%), mzg (14,73%),
biaaczka limfatyczna (10,49%), biaaczka szpikowa
(11,33%).
Przedstawione wyniki wskazuj na skal problemu,
zjakim musz zderzy si zarwno pacjenci jak ipracownicy suby zdrowia wPolsce.
Wtabeli 2 przedstawiono wodsetkach ilociowe, zalene odwieku chorych, proporcje zgonw zpowodu rnych
nowotworw zoliwych wpopulacji osb zcukrzyc wg
bazy danych NFZ, Polska, rok 2010.

Medycyna Metaboliczna, 2015, tom XIX, nr 4

www.medycyna-metaboliczna.pl

Tab 1. Odsetki zgonw zpowodu rnych nowotworw zoliwych wpopulacji osb zcukrzyc wrd wszystkich zgonw chorych
znowotworami zoliwymi w2010 roku wPolsce wg bazy NFZ
Nowotwr zoliwy
Przeyk

ICD 10

Mczyni

Kobiety

C15

11,18

10,36

C16

11,75

15,39

C18-C21

8,22

11,01

Wtroba

C22

26,50

28,57

Pcherzyk ciowy

C23

37,40

23,12

Trzustka

C25

20,48

21,72

Krta

C32

2,81

4,97

odek
Jelito grube
Odbyt

Puca

C34

6,97

7,96

Czerniak skry

C43

3,44

3,56

Skra

C44

11,37

16,53

Piersi ukobiet

C50

5,26

Szyjka macicy

C53

7,57

Trzon macicy

C54

13,49

Jajnik

C56

6,96

Gruczo krokowy

C61

8,86

Jdro

C62

6,92

Nerka

C64

8,89

12,79

Pcherz moczowy

C67

8,51

9,96

Mzg

C71

10,52

14,73

Tarczyca

C73

6,98

9,91

Szpiczak

C90

10,25

9,62

Biaaczka limfatyczna

C91

8,36

10,49

Biaaczka szpikowa

C92

10,78

11,33

Komentarz dotab. 2.
Umczyzn zcukrzyc 4/5 zgonw zpowodu nowotworw zoliwych wystpuje zwykle wwieku 60 lat.
Ukobiet zcukrzyc inowotworem zoliwym okoo 90%
zgonw wystpuje take wwieku 60 lat.
Wtabeli 3 zobrazowano wpyw wieku nawyraon
wodsetkach czsto zgonw zpowodu rnych kategorii nowotworw zoliwych wpopulacji oglnej osb bez
cukrzycy wg bazy danych NFZ, Polska, rok 2010.
Komentarz dotab. 3.
U mczyzn w populacji oglnej 37,78% zgonw
zpowodu wszystkich nowotworw wystpio wprzedziale wiekowym od0 do59 roku ycia. Znacznie wysza
umieralno dotyczya osb zrakiem jdra 90,70%, znowotworem zoliwym mzgu 55,51%, zrakiem krtani
41,75%, zczerniakiem skry 40,64%, zrakiem przeyku 41,55% iosb zrakiem trzustki 38,82%.

Ukobiet wpopulacji oglnej wprzedziale wiekowym

od0 do59 roku ycia wystpio 33,96% zgonw zpowodu
wszystkich nowotworw. Wtej grupie wiekowej wikszy
odsetek zgonw stwierdzono ukobiet: zrakiem szyjki macicy 57,85%, zrakiem krtani 45,93%, zrakiem jajnika
45,51%, zrakiem zoliwym mzgu 44,40%, zrakiem
trzustki 43,16% izrakiem piersi 43,15%.
Wrd osb dorosych wwieku rednim istarszych obserwuje si wicej nowotworw zoliwych wporwnaniu
doosb modych idzieci. Ztego powodu czsto zapadalno nanowotwr zoliwy czona jest zwiekiem, jako
czynnikiem przyczynowym. Jest todue uproszczenie.
WPolsce obserwuje si wyduenie ycia zarwno ukobiet jak iumczyzn. Moe toby powodem, espotyka
si wicej nowotworw zoliwych izgonw wgrupie
osb starszych.
Przedstawione analizy wykazuj, ezgony wkohorcie
chorych nacukrzyc wystpuj rzadziej uobu pci przed

Medycyna Metaboliczna, 2015, tom XIX, nr 4

www.medycyna-metaboliczna.pl

25

Tab. 2. Ocena czstoci wodsetkach zgonw, zalenie odwieku chorych, zpowodu rnych kategorii nowotworw zoliwych
wpopulacji osb zcukrzyc wg bazy danych NFZ, Polska, rok 2010.
Pe mska

Nowotwr zoliwy

Pe eska

do59r..

od60r..

do59r..

od60r..

Przeyk

C15

33,91

66,09

4,35

95,65

odek

C16

8,55

91,45

3,83

96,17

C18-C21

11,83

88,17

3,19

96,81

Wtroba

C22

19,22

80,28

5,92

94,08

Pcherzyk ciowy

C23

9,52

90,48

6,09

93,91

Trzustka

C25

19,72

86,28

5,48

94,52

Krta

C32

20,45

79,55

11,11

88,89

Puca

C34

10,96

89,04

7,45

92,55

Czerniak skry

C43

15,79

84,21

5,88

94,12

Skra

C44

3,37

96,93

0,00

100,00

Piersi ukobiet

C50

7,31

92,69

Jelito grube
Odbyt

Szyjka macicy

C53

17,16

82,84

Trzon macicy

C54

4,04

95,96

Jajnik

C56

7,89

92,11

Gruczo krokowy

C61

16,34

83,66

Jdro

C62

0,00

100,0

Nerka

C64

12,26

87,74

5,77

94,23

Pcherz moczowy

C67

25,07

74,93

2,63

97,37

Mzg

C71

38,95

61,05

10,67

89,33

Tarczyca

C73

16,66

83,34

0,00

100,00

Szpiczak

C90

9,76

90,24

0,00

94,00

Biaaczka limfatyczna

C91

9,09

90,91

4,88

95,12

Biaaczka szpikowa

C92

9,09

90,91

2,63

97,37

60 rokiem ycia wporwnaniu dopopulacji oglnej bez

cukrzycy. Natomiast wpopulacji wwieku 60 lat wystpuj czciej uchorych nacukrzyc iwynosz umczyzn 85,07%, awgrupie kobiet 94,18%. Wgrupie osb
bez cukrzycy odpowiednio wskaniki te wynosz 62,22%
i66,04%.
W tabeli 4 podano wyniki obrazujce wpyw pci
naumieralno zpowodu rnych kategorii nowotworw
zoliwych wpopulacji osb zcukrzyc wedug bazy danych NFZ, Polska, rok 2010.
Komentarz dotab. 4.
Okrelenie umieralnoci jest kluczem dla zrozumienia
rnic wzagroeniach nowotworami zoliwymi zarwno
wpopulacji mczyzn jak ikobiet. Wskaniki umieralnoci zpowodu nowotworw zoliwych uobu pci rni
si wpopulacji oglnej. Itak wPolsce ukobiet najwysze

26

wskaniki umieralnoci obserwuje si uchorych zrakiem

piersi, puc ijelita grubego, aupci mskiej uchorych
zrakiem puc, jelita grubego igruczou krokowego.
U mczyzn z cukrzyc 58,19% zgonw wystpio
wrd chorych znastpujcymi nowotworami zoliwymi: puca, jelita grubego iodbytu, gruczou krokowego,
odka, trzustki, pcherza moczowego iwtroby.
Ukobiet zcukrzyc 50,53% zgonw wystpio wrd
nastpujcych nowotworw zoliwych: jelita grubego
iodbytu, puca, piersi, trzustki, odka, trzonu macicy
ipcherzyka ciowego.
Zgony uosb pci mskiej zcukrzyc inowotworami
zoliwymi wporwnaniu dozgonw ukobiet wystpoway: 5-krotnie czciej uosb znowotworami krtani, 4-kronie czciej uosb znowotworami przeyku, 3,5-krotnie
czciej u osb z nowotworami pcherza moczowego
i2-krotnie czciej uosb znowotworami puca.

Medycyna Metaboliczna, 2015, tom XIX, nr 4

www.medycyna-metaboliczna.pl

Tab. 3. Zestawienie czstoci (wodsetkach) zgonw osb zpopulacji oglnej bez cukrzycy zpowodu rnych kategorii
nowotworw zoliwych wzalenoci odwieku wg bazy danych NFZ, Polska, rok 2010.
Pe mska

Nowotwr zoliwy

Pe eska

do59r..

od60r..

do59r..

od60r..

Przeyk

C15

41,55

58,45

29,65

70,35

odek

C16

30,53

69,47

29,50

70,50

C18-C21

21,86

78,14

23,98

76,02

Wtroba

C22

35,33

64,67

27,60

72,40

Pcherzyk ciowy

C23

35,45

74,55

24,34

75,66

Jelito grube
Odbyt

Trzustka

C25

38,82

61,18

43,16

56,84

Krta

C32

41,75

58,25

45,93

54,07

Puca

C34

30,16

69,84

36,46

63,54

Czerniak skry

C43

40,64

59,36

35,22

64,78

Skra

C44

12,08

87,92

5,44

94,56

Piersi ukobiet

C50

43,15

56,85

Szyjka macicy

C53

57,85

42,15

Trzon macicy

C54

24,25

75,75

Jajnik

C56

45,51

54,49

Gruczo krokowy

C61

10,05

89,95

Jdro

C62

90,70

9,30

Nerka

C64

37,74

62,26

22,43

77,57

Pcherz moczowy

C67

16,28

83,72

15,43

84,57

Mzg

C71

55,51

44,49

44,40

55,60

Tarczyca

C73

37,50

62,50

28,80

71,20

Szpiczak

C90

29,53

70,47

20,47

79,53

Biaaczka limfatyczna

C91

38,92

61,08

29,43

70,57

Biaaczka szpikowa

C92

6,93

93,07

37,58

62,42

Natomiast uosb pci eskiej zcukrzyc wporwnaniu domczyzn zcukrzyc obserwowano 3-krotnie
czciej zgony zpowodu nowotworu pcherzyka ciowego, 3,5-krotnie zpowodu nowotworu zoliwego tarczycy.
Wtabeli 5 podano wyliczenia okrelajce wielkoci
umieralnoci oglnej zpowodu rnych kategorii nowotworw zoliwych wodsetkach wpopulacji osb bez
cukrzycy wedug bazy danych NFZ, Polska, rok 2010.
Komentarz dotab. 5.
Umczyzn bez cukrzycy 71,82% zgonw wystpowao wrd 7 nastpujcych nowotworw zoliwych: puca,
jelita grubego iodbytu, gruczou krokowego, pcherza moczowego, odka, krtani inerki.
Ukobiet bez cukrzycy 65,68% zgonw wystpowao
wgrupie 7 nastpujcych nowotworw zoliwych: piersi,

puca, jelita grubego i odbytu, jajnika, szyjki macicy,

trzustki, macicy iodka.
Umczyzn bez cukrzycy wporwnaniu doosb pci
eskiej zgony wystpoway: 6-krotnie czciej uosb
zrakiem krtani, 3-krotnie czciej zrakiem pcherza moczowego iprzeyku, 2-krotnie czciej uosb zrakiem
odka.
Natomiast ukobiet bez cukrzycy wporwnaniu doosb
pci mskiej zgony wystpoway: 8-krotnie czciej
uosb zrakiem pcherzyka ciowego, 3-krotnie czciej uosb zrakiem tarczycy i1,7 krotnie czciej uosb
zeszpiczakiem.
***
Porwnanie wskanikw umieralnoci zpowodu nowotworw zoliwych wkohorcie osb zcukrzyc oraz

Medycyna Metaboliczna, 2015, tom XIX, nr 4

www.medycyna-metaboliczna.pl

27

Tab. 4. Zestawienie umieralnoci oglnej (wodsetkach) wpopulacji osb zcukrzyc zpowodu rnych kategorii nowotworw,
wzalenoci odpci wedug bazy danych NFZ, Polska, rok 2010.
Nowotwr zoliwy ICD 10
Przeyk

Pe mska

Pe eska

2,11

0,57

C15
C16

7,28

5,14

C18-C21

11,13

11,56

Wtroba

C22

3,59

3,44

Pcherzyk ciowy

C23

1,17

3,94

Trzustka

C25

6,42

7,63

Krta

C32

1,01

0,22

Puca

C34

20,97

9,57

Czerniak skry

C43

0,45

0,42

Skra

C44

2,13

2,88

Piersi ukobiet

C50

7,80

Szyjka macicy

C53

3,30

Trzon macicy

C54

4,87

Jajnik

C56

3,74

Gruczo krokowy

C61

8,30

Jdro

C62

0,22

Nerka

C64

3,09

2,56

Pcherz moczowy

C67

6,61

1,87

Mzg

C71

2,99

3,70

Tarczyca

C73

0,14

0,50

odek
Jelito grube
Odbyt

Szpiczak

C90

0,98

1,23

Biaaczka limfatyczna

C91

1,32

1,00

Biaaczka szpikowa

C92

1,05

0,93

wkohorcie osb bez cukrzycy dostarcza interesujcych

wnioskw. Przedstawiaj totabele 4 i5.
Wikszy odsetek umieralnoci oglnej chorych nacukrzyc wporwnaniu zodsetkiem umieralnoci wpopulacji
bez cukrzycy zaobserwowano umczyzn wnastpujcych nowotworach zoliwych: wtroby, pcherzyka ciowego, trzustki, odka imzgu.
Natomiast wikszy odsetek umieralnoci oglnej osb
zpopulacji bez cukrzycy wporwnaniu zodsetkiem umieralnoci osb zcukrzyc umczyzn stwierdzono wnastpujcych nowotworach zoliwych: krtani, puca, czerniaka
skry, jelita grubego iodbytu itarczycy.
Wyszy odsetek umieralnoci oglnej ukobiet wpopulacji chorych nacukrzyc wporwnaniu zodsetkiem
umieralnoci wpopulacji oglnej bez cukrzycy stwierdzono wnastpujcych nowotworach zoliwych: wtroby,
pcherzyka ciowego, odka, trzustki, mzgu itrzonu
macicy.

28

Odsetek umieralnoci oglnej ukobiet bez cukrzycy

wporwnaniu zodsetkiem umieralnoci oglnej wpopulacji osb chorych nacukrzyc by wyszy wnastpujcych nowotworach zoliwych: krtani, puc, czerniaka
skry, piersi, szyjki macicy, jajnika, tarczycy iszpiczaka.
Wtabeli 6 zebrano wyniki analizy statystycznej porwnujcej wielkoci wskanikw umieralnoci oglnej
zpowodu wybranych nowotworw zoliwych wpopulacji
osb zcukrzyc oraz populacji osb bez cukrzycy wprzeliczeniu na100000 osb odpowiedniej populacji wedug
danych NFZ, Polska, rok 2010.
Komentarz dotab. 6.
Wrd chorych pci mskiej bez cukrzycy liczba zgonw przekraczaa 10/100 000 osb badanej subpopulacji
wgrupie nastpujcych nowotworw zoliwych: puca,
jelita grubego iodbytu, gruczou krokowego, pcherza
moczowego iodka.

Medycyna Metaboliczna, 2015, tom XIX, nr 4

www.medycyna-metaboliczna.pl

Tab. 5. Zestawienie umieralnoci oglnej wodsetkach, wpopulacji osb bez cukrzycy, zpowodu wybranych nowotworw
zoliwych wzalenoci odpci wg bazy danych NFZ, Polska, rok 2010.
Nowotwr zoliwy ICD 10
Przeyk

Pe mska

Pe eska

1,98

0,65

C15
C16

5,74

3,75

C18-C21

13,04

12,42

Wtroba

C22

1,04

1,14

Pcherzyk ciowy

C23

0,21

1,74

Trzustka

C25

2,91

3,65

Krta

C32

3,65

0,56

Puca

C34

29,35

14,70

Czerniak skry

C43

1,34

1,50

Skra

C44

1,74

1,93

Piersi ukobiet

C50

18,67

Szyjka macicy

C53

5,35

Trzon macicy

C54

4,15

Jajnik

C56

6,64

Gruczo krokowy

C61

8,97

Jdro

C62

0,32

Nerka

C64

3,32

2,32

Pcherz moczowy

C67

7,45

2,24

Mzg

C71

2,67

2,84

Tarczyca

C73

0,20

0,62

odek
Jelito grube
Odbyt

Szpiczak

C90

0,90

1,54

Biaaczka limfatyczna

C91

1,51

1,14

Biaaczka szpikowa

C92

0,94

1,08

Wrd chorych pci eskiej bez cukrzycy liczba zgonw przekraczaa 10/100 000 osb badanej subpopulacji
wgrupie nastpujcych nowotworw zoliwych: piersi,
puca, jelita grubego iodbytu, jajnika.
Wrd chorych pci mskiej zcukrzyc liczba zgonw
przekraczaa 10/100 000 osb badanej subpopulacji wgrupie nastpujcych nowotworw zoliwych: puca, jelita
grubego iodbytu, gruczou krokowego, odka, trzustki,
pcherza moczowego, wtroby, nerki, mzgu iprzeyku.
Wrd chorych pci eskiej zcukrzyc liczba zgonw
przekraczaa 10/100 000 osb badanej subpopulacji wgrupie nastpujcych nowotworw zoliwych: jelita grubego
iodbytu, puca, piersi, trzustki, odka, trzonu macicy,
pcherzyka ciowego, jajnika, mzgu iwtroby.
W tabeli 7 zestawiono wspczynniki umieralnoci
oglnej mczyzn chorych na cukrzyc i bez cukrzycy z wybranymi najczciej nowotworami zoliwymi

wprzeliczeniu na100000 osb wg bazy danych Narodowego Funduszu Zdrowia, w2010 roku, wPolsce.
Komentarz dotab. 7.
Umczyzn chorych nacukrzyc, wspczynniki umieralnoci oglnej zpowodu nowotworw zoliwych wporwnaniu dowskanikw wpopulacji osb bez cukrzycy
byy wysze wnastpujcych nowotworach zoliwych:
8-krotnie wnowotworach wtroby, 6-krotnie wnowotworach trzustki, 3-krotnie wnowotworach odka, 2,5-krotnie wnowotworach mzgu iprzeyku, 2-krotnie wnowotworach puc, jelita grubego iodbytu, gruczou krokowego,
pcherza moczowego, nerek. Natomiast wspczynnik ten
by niszy wnowotworach krtani.
Wtabeli 8 zestawiono wskaniki umieralnoci oglnej
osb pci eskiej wprzeliczeniu na100000 osb populacji chorych nacukrzyc ibez cukrzycy zwybranymi

Medycyna Metaboliczna, 2015, tom XIX, nr 4

www.medycyna-metaboliczna.pl

29

Tab. 6. Porwnanie wielkoci umieralnoci oglnej zpowodu rnych kategorii nowotworw zoliwych wpopulacji osb zcukrzyc
ipopulacjach osb bez cukrzycy wprzeliczeniu na100000 osb odpowiedniej populacji wg bazy danych NFZ, Polska, rok 2010.
Pe mska

Nowotwr zoliwy

Pe eska

bez cukrzycy

z cukrzyc

bez cukrzycy

z cukrzyc

Przeyk

C15

4,52

11,67

1,08

2,33

odek

C16

13,10

40,32

6,25

21,20

C18-C21

29,77

61,89

20,66

47,67

Wtroba

C22

2,39

19,89

1,90

14,20

Pcherzyk ciowy

C23

0,47

6,50

2,90

16,23

Trzustka

C25

6,67

38,33

6,07

31,44

Krta

C32

8,39

5,57

0,93

0,91

Puca

C34

67,03

116,15

24,46

39,45

Czerniak skry

C43

3,06

2,52

2,50

1,72

Skra

C44

3,98

11,80

3,21

11,87

Piersi ukobiet

C50

31,03

32,15

Szyjka macicy

C53

8,90

13,59

Trzon macicy

C54

6,91

20,08

Jajnik

C56

11,06

15,42

Gruczo krokowy

C61

20,48

46,02

Jdro

C62

0,74

1,19

Nerka

C64

7,58

17,11

3,86

10,54

Jelito grube
Odbyt

Pcherz moczowy

C67

17,02

36,60

3,74

7,71

Mzg

C71

6,19

16,58

4,72

15,21

Tarczyca

C73

0,46

0,79

1,04

2,13

Szpiczak

C90

2,06

5,44

2,56

5,07

Biaaczka limfatyczna

C91

3,46

7,29

1,90

4,16

Biaaczka szpikowa

C92

2,16

5,84

1,79

3,84

najczciej nowotworami zoliwymi wg bezy danych

Narodowego Funduszu Zdrowia w2010 roku, wPolsce.
Komentarz dotab. 8.
Ukobiet chorych nacukrzyc wspczynnik umieralnoci oglnej wporwnaniu dowspczynnika umieralnoci
chorych bez cukrzycy by wyszy wnastpujcych nowotworach zoliwych: 7,5-krotnie wnowotworach wtroby,
5-krotnie wnowotworach trzustki, 4-krotnie wnowotworach mzgu, 3-krotnie wnowotworach trzonu macicy
oraz odka, a2-krotnie wnowotworach jelita grubego
iodbytu, nerki.
Analiza wspczynnika zachorowalnoci lub umieralnoci nanowotwory zoliwe zpowodu wszystkich
nowotworw zoliwych moe prowadzi dobdnych
wnioskw. Wspczynnik zachorowalnoci lub umieralnoci zpowodu poszczeglnych nowotworw zoliwych

30

moe tylko wskazywa nazwikszenie ryzyka zachorowania nanowotwr zoliwy ubadanej populacji. Aby
oceni zagroenie poszczeglnymi nowotworami zoliwymi konieczna jest analiza tendencji obserwowanych
wduszych okresach czasu. Wszystkie wspczynniki
umieralnoci wysze od10 zgonw na100000 populacji przy obecnoci odpowiedniego nowotworu zoliwego wskazuj nadue zagroenie zgonem. Porwnanie
w/wwspczynnikw kohorty chorych zcukrzyc ikohorty chorych bez cukrzycy pozwala nazrnicowanie
rokowania wposzczeglnych grupach nowotworw zoliwych. Niektre nowotwory zoliwe uchorych nacukrzyc powoduj wielokrotnie wicej zgonw na100000
osb zcukrzyc wporwnaniu zliczb zgonw wpopulacji bez cukrzycy.
Wspczynniki te wskazuj, w ktrych chorobach
naley zintensyfikowa postpowanie terapeutyczne.

Medycyna Metaboliczna, 2015, tom XIX, nr 4

www.medycyna-metaboliczna.pl

Tab. 7. Porwnanie wspczynnikw umieralnoci oglnej mczyzn zpowodu wybranych najczstszych nowotworw zoliwych
wprzeliczeniu na100000 osb odpowiedniej populacji bez cukrzycy izcukrzyc wg bazy danych NFZ, Polska, rok 2010.
Nowotwr zoliwy ICD 10

Populacja bez cukrzycy

Populacja zcukrzyc

C34

67,02

116,15

C18-C21

29,77

61,67

Gruczo krokowy

C61

20,48

46,2

Pcherz moczowy

C67

17,02

36,60

odek

C16

13,10

40,32

Krta

C32

8,33

5,57

Nerka

C64

7,58

17,11

Trzustka

C25

6,67

38,33

Mzg

C71

6,10

16,58

Przeyk

C15

4,51

11,67

Wtroba

C22

2,39

19,89

Puca
Jelito grube
Odbyt

Tab. 8. Porwnanie wspczynnikw umieralnoci oglnej kobiet zpowodu wybranych najczstszych nowotworw zoliwych
wprzeliczeniu na100000 osb odpowiedniej populacji bez cukrzycy izcukrzyc wPolsce w2010 roku wg bazy danych NFZ
Nowotwr zoliwy ICD 10

Populacja bez cukrzycy

Populacja zcukrzyc

Piersi

C50

31,03

32,15

Puca

C34

24,46

39,45

C18-C21

20,66

47,67

Jajnik

C56

11,06

15,42

Szyjka macicy

C53

8,90

13,59

Trzon macicy

C54

6,91

20,08

odek

C16

6,25

21,20

Trzustka

C25

6,07

31,44

Mzg

C71

4,22

15,21

Nerka

C64

3,86

10,54

Wtroba

C22

1,90

14,20

Jelito grube
Odbyt

Jest to pierwsze badanie w Polsce tego typu mona

je powtrzy po kilku latach by okreli zachodzce
zmiany. I tak u mczyzn wspczynniki umieralnoci
wkohorcie osb bez cukrzycy przekraczay rocznie 10
zgonw/100000 osb w5 grupach nowotworw zoliwych, natomiast wkohorcie chorych zcukrzyc wskanik
powyej 10 zgonw/100000 chorych nacukrzyc znan
dotyczy 11 grup nowotworw zoliwych.
U kobiet bez cukrzycy wspczynniki umieralnoci
przekraczay 10 zgonw/100000 rocznie w4 grupach nowotworw zoliwych, natomiast wkohorcie kobiet zcukrzyc w13 grupach nowotworw zoliwych.
Wyniki te maj due znaczenie zarwno dla praktyki
klinicznej jak idla decydentw opieki medycznej wPolsce.

DYSKUSJA
Umieralno chorych zcukrzyc zpowodu rnych
rodzajw nowotworw zoliwych jest zewzgldw klinicznych przedmiotem wielu kontrowersji. Niektre doniesienia podaj, eumieralno chorych nacukrzyc ibez
cukrzycy zpowodu nowotworw zoliwych jest nawet
podobna. (12)
Naprzykad Barone iwsp. napodstawie metaanalizy
23 obserwacji dokonanych wokresie 1996-2006 wykazali, euchorych nacukrzyc wporwnaniu dopopulacji
chorych bez cukrzycy wzrasta ryzyko zgonu zpowodu nastpujcych nowotworw zoliwych: trzon macicy o76%,
piersi ukobiet o61%, gruczou krokowego o51%, odka

Medycyna Metaboliczna, 2015, tom XIX, nr 4

www.medycyna-metaboliczna.pl

31

o36%, jelita grubego o32%, wtroby o15%, puca o15%

itrzustki o9% (5). Lipscombe iwsp. (13) podali, eukobiet zrakiem piersi izcukrzyc ryzyko zgonu jest o39%
wysze wporwnaniu doryzyka zgonu kobiet bez cukrzycy. Gorsze rokowanie, codoprzeywalnoci chorych
nacukrzyc, znowotworami zoliwymi gruczou krokowego przedstawili Maiwsp. (14) oraz znowotworami
jelita grubego Wolpin iwsp (15..
Inni autorzy donosz, ewysza umieralno chorych
nacukrzyc moe by zwizana zwiksz liczb odlegych przerzutw nowotworw zoliwych: piersi (16),
puca (17) ijelita grubego (18) wporwnaniu doosb bez
cukrzycy.
Nawiecie nowotwory zoliwe maj drugie miejsce
jako przyczyna zgonu, natomiast cukrzyca jest na12 miejscu (19).
WStanach Zjednoczonych Ameryki Pnocnej nowotwr zoliwy jest nadrugim miejscu jeli chodzi oprzyczyn zgonu acukrzyca nasidmym miejscu (20).
Przeywalno chorych nacukrzyc wPolsce wporwnaniu doprzeywalnoci chorych bez cukrzycy jest
skrcona ponad dwukrotnie (21). Wrd niewyjanionych
dokoca przyczyn nadmiaru zgonw chorych nacukrzyc,
nowotwory zoliwe maj swj udzia (4,22).
Wbadaniach naszych wykazano, eumieralno oglna
(czyli procent) wrd chorych nacukrzyc w2010 roku
napodstawie bazy danych NFZ bya wysza wporwnaniu dopopulacji oglnej bez cukrzycy. Wrd mczyzn
wgrupie nastpujcych nowotworw zoliwych: wtroby,
pcherzyka ciowego, trzustki, odka imzgu. Awrd
kobiet wgrupie nastpujcych nowotworw zoliwych:
wtroby, pcherzyka ciowego, odka, trzustki, trzonu
macicy imzgu.
Badania wspczynnika umieralnoci tzn. liczby zgonw/100 000 populacji zcukrzyc ibez cukrzycy wykazay, ewspczynnik ten by wyszy wgrupie chorych
nacukrzyc mczyzn idotyczy nastpujcych nowotworw zoliwych: wtroby, trzustki, odka, mzgu, przeyku, puc, jelita grubego iodbytu, gruczou krokowego
inerki. Odpowiednio wspczynnik ten ukobiet chorych
nacukrzyc by wyszy wporwnaniu dokobiet bez cukrzycy idotyczy nastpujcych nowotworw zoliwych:
wtroby, trzustki, mzgu, trzonu macicy, odka, jelita
grubego iodbytu oraz nerki.
Wiele bada epidemiologicznych wskazuje, ecukrzyca
typu 2 powoduje wzrost ryzyka wystpowania iumieralnoci zpowodu niektrych nowotworw zoliwych. Wwielu
badaniach podobnie jak wnaszym nie udao si oddzieli
wpywu takich czynnikw jak otyo, palenie papierosw,
stosowanie lekw przeciwcukrzycowych iinnych lekw,
stopnia wyrwnania metabolicznego cukrzycy. Napodstawie bazy danych nie byo mona jednoznacznie ustali
typu cukrzycy. Praca bya retrospektywna.

32

Wyniki rnych bada wrnych krajach sniejednokrotnie sprzeczne. Wpyw natomaj liczne zafaszowania ale itechniki badawcze. Cukrzyca identyfikowana
bya wnaszym badaniu napodstawie sprawozdawczego
wiadczenia doNarodowego Funduszu Zdrowia i/lub zrealizowanej recepty naleki przeciwcukrzycowe lub paski
doglukometrw.
Rozpoznanie nowotworu zoliwego ustalano napodstawie sprawozdawczego wiadczenia do Narodowego
Funduszu Zdrowia. Nie wczono do analizy chorych
nacukrzyc inanowotwory zoliwe, ktrzy byli poza
systemem NFZ.
Praca niniejsza mimo wymienionych trudnoci jest
pierwsz w Polsce prac oceniajc wpyw cukrzycy
naumieralno ogln osb znowotworami zoliwymi
i porwnanie tej umieralnoci z populacj ogln bez
cukrzycy.

WNIOSKI
Wrd chorych nacukrzyc wporwnaniu doosb bez
cukrzycy stwierdzono wysz umieralno ogln uobu
pci wrd osb znastpujcymi nowotworami zoliwymi: wtroby, pcherzyka ciowego, trzustki, odka
awrd kobiet odpowiednio, znowotworami zoliwymi
trzonu macicy imzgu.
Wspczynnik umieralnoci chorych nacukrzyc zrakiem wporwnaniu dowspczynnika umieralnoci chorych zrakiem bez cukrzycy by wyszy wrd osb obu
pci w nastpujcych nowotworach: wtroby, trzustki,
mzgu, odka, jelita grubego iodbytu oraz nerki. Ponadto wrd osb pci mskiej dodatkowo raka puca, przeyku, gruczou krokowego ipcherza moczowego, awrd
kobiet dodatkowo raka trzonu macicy.

PIMIENNICTWO
1. Wolin KY, Carson K, Colditz GA. Obesity and cancer.
Oncologist. 2010;15 (6): 556-65.
2. Calle EE, Rodriguez C, Walker-Thurmond K iwsp.
Overweight, obesity, and mortality from cancer in
aprospectively studied cohort of U.S. adults. N Engl J
Med. 2003 Apr 24;348 (17): 1625-38.
3. Coughlin SS, Calle EE, Teras LR iwsp. Diabetes mellitus as apredictor of cancer mortality in alarge cohort
of US adults. Am J Epidemiol. 2004 Jun 15;159 (12):
1160-7.
4. Campbell PT, Newton CC, Patel AV iwsp. Diabetes
and cause-specific mortality in aprospective cohort of
one million U.S. adults. Diabetes Care. 2012 Sep; 35
(9): 1835-44.
5. Barone BB, Yeh HC, Snyder CF iwsp. Long-term
all-cause mortality in cancer patients with preexisting

Medycyna Metaboliczna, 2015, tom XIX, nr 4

www.medycyna-metaboliczna.pl

diabetes mellitus: asystematic review and meta-analysis. JAMA. 2008 Dec 17;300 (23): 2754-64.
6. Ustawa zdnia 27.08.2004 roku owiadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze rodkw publicznych. (Dz.U. 2008 nr 164 poz. 1027. zpn. zm.)
7. Rozporzdzenie Ministra Zdrowia zdnia 11 stycznia
2010r. zmieniajce rozporzdzenie wsprawie wiadcze gwarantowanych zzakresu programw zdrowotnych (Dz.U. 2010 nr 05 poz. 29. zpn. zm.)
8. Rozporzdzenie Ministra Zdrowia z dnia 02 marca
2010r. zmieniajce rozporzdzenie wsprawie wiadcze gwarantowanych zzakresu leczenia szpitalnego
(Dz.U. 2010 nr 30 poz. 157. zpn. zm.)
9. Zarzdzenie Nr 101/2007/DGL Prezesa Narodowego
Funduszu Zdrowia zdnia 5 listopada 2007r. zmieniajce zarzdzenie wsprawie przyjcia Szczegowych
materiaw informacyjnych o przedmiocie postpowania wsprawie zawarcia umw oudzielanie wiadcze opieki zdrowotnej oraz orealizacji ifinansowaniu umw oudzielanie wiadcze opieki zdrowotnej
wrodzaju: leczenie szpitalne
10. Zarzdzenie Nr 36/2008/DGL Prezesa Narodowego
Funduszu Zdrowia zdnia 19 czerwca 2008r. wsprawie okrelenia warunkw zawierania irealizacji umw
wrodzaju leczenie szpitalne wzakresie terapeutyczne
programy zdrowotne
11. http://www.msw.gov.pl/portal/pl/381/32/PESEL.html
12. Adlerberth AM1, Rosengren A, Wilhelmsen
L.Diabetes and long-term risk of mortality from coronary and other causes in middle-aged Swedish men.
Ageneral population study. Diabetes Care. 1998 Apr;
21 (4): 539-45.
13. Lipscombe LL, Goodwin PJ, Zinman B iwsp. The impact of diabetes on survival following breast cancer.
Breast Cancer Res Treat. 2008 May; 109 (2): 389-95.
14. MaJ, LiH, Giovannucci E iwsp. Prediagnostic bodymass index, plasma C-peptide concentration, and
prostate cancer-specific mortality in men with prostate
cancer: along-term survival analysis. Lancet Oncol.
2008 Nov; 9 (11): 1039-47.

15. Wolpin BM, Meyerhardt JA, Chan AT iwsp. Insulin,

the insulin-like growth factor axis, and mortality in
patients with nonmetastatic colorectal cancer. J Clin
Oncol. 2009 Jan 10;27 (2): 176-85.
16. Schrauder MG1, Fasching PA, Hberle L iwsp. Diabetes and prognosis in abreast cancer cohort. J Cancer
Res Clin Oncol. 2011 Jun; 137 (6): 975-83.
17. Varlotto J, Medford-Davis LN, Recht Aiwsp. Confirmation of the role of diabetes in the local recurrence of
surgically resected non-small cell lung cancer. Lung
Cancer. 2012 Mar; 75 (3): 381-90.
18. Stein KB, Snyder CF, Barone BB iwsp. Colorectal
cancer outcomes, recurrence, and complications in
persons with and without diabetes mellitus: asystematic review and meta-analysis. Dig Dis Sci. 2010 Jul;
55 (7): 1839-51.
19. Lopez AD, Mathers CD, Ezzati M iwsp. Global and
regional burden of disease and risk factors, 2001: systematic analysis of population health data. Lancet.
2006 May 27;367 (9524): 1747-57.
20. National Diabetes Fact Sheet: General Information
and National Estimates on Diabetes in the United
States 2007 (article online). http://www.cdc.gov/diabetes/pubs/pdf/ndfs-2007.pdf
21. Czeleko T, liwczyski A, Krasnodbski P, Karnafel
W. Przeywalno chorych na cukrzyc w Polsce
wlatach 2008-2013 napodstawie bazy danych Narodowego Funduszu Zdrowia. Medycyna Metaboliczna
2014,18 (3), 33-39.
22. Giovannucci E, Harlan DM, Archer MC, iwsp. Diabetes and cancer: aconsensus report. Diabetes Care.
2010 Jul; 33 (7): 1674-85.
Adres dokorespondencji:
Prof.drhab. n. med. Waldemar Karnafel
Katedra iKlinika Chorb Wewntrznych iDiabetologii WUM
02-097 Warszawa, ul. Banacha 1A
e-mail: klingast@amwaw.edu.pl
tel. (22) 599 28 38

Medycyna Metaboliczna, 2015, tom XIX, nr 4

www.medycyna-metaboliczna.pl

33