Mechaniczne metody wytwarzania proszkw.

Fizyko-chemiczne metody wytwarzania proszkw.

Waciwoci proszkw i metody bada ich waciwoci.
Metody formowania.
Siy wystpujce w procesie prasowania.
Rozkad gstoci w wypraskach.
Rola rodkw polizgowych w metalurgii proszkw.
Sia wypychania i zjawisko odprenia.
Mechanizmy przenoszenia masy w procesie spiekania.
Spiekanie w stanie staym w ukadach dwu- i wielofazowych.
Spiekanie z faz ciek i zanikajc faz ciek.
Pojcie wyrobw konkurencyjnych i bezkonkurencyjnych.
Krtka charakterystyka wyrobw spiekanych.

Mechaniczne metody wytwarzania proszkw.

Mechaniczne metody wytwarzania proszkw dzielimy na wytwarzane:

Z fazy ciekej- gdzie cieky metal rozpylany jest strumieniem gazu

obojtnego (Ar, He) lub wody a nastpnie studzi si opadajc na dno
komory, w ktrej zachodzi proces. Czstki rozpylane gazem
charakteryzuj si ksztatem kulistym natomiast rozpylane wod
ksztatem strzpiastym. Po zakoczeniu procesu proszek jest
przesiewany .
Z fazy staej poprzez mielenie, kruszenie, rozbijanie, cieranie.

Wg. Nowaka (w zalenoci od wielkoci proszku):

< 1m mielenie koloidalne

1-10m mielenie bardzo drobne
10-100 m mielenie drobne
100m-10 mm mielenie grube te 10mm raczej nie ma sensu ale nie
znam tej wartoci

Mechaniczne oddziaywania podczas mielenia:

ciskanie, cinanie, cieranie

Zderzanie czstki z nieruchom powierzchni myna
Zderzenia czstek

Mynki:

Bbnowy
Wibracyjny:
-mielniki mniejsze ni przy bbnowym ze wzg na
wiksze przecienia
- wiksza czstotliwo zderze
Attritor:
-mielenie w zawiesinie pozwala tworzy mat o
strukturze
nierwnowagowej
Udarowo-wirowy:
- ruch wirowy wybija ziarna, ktre uderzaj o
siebie
Strumieniowy: -proszkowi nadawana jest energia kinetyczna przy
uyciu gazu,
-gaz rwnie chodzi proszek co zwiksza jego krucho
-proszek uderza w pyt i rozbija si
- niski poziom zanieczyszcze

Fizyko-chemiczne metody wytwarzania proszkw.

Kondensacja z fazy gazowej- w specjalnym zbiorniku metale o

stosunkowo niskiej temp. wrzenia s odparowane i nastpnie
kondensowane,
Redukowanie gazem suy do otrzymywania proszkw metali
trudnotopliwych , w piecach tamowych o temp. 1070K. Gazem
redukujcym jest najczciej wodr
Elektroliza roztworw wodnych i soli polega na wydzielaniu si na
katodzie metalu o strukturze gbczastej.
Rozkad karbonylkw stosuj si do wytwarzania drobnoziarnistego
proszku o strukturze warstwowej. Proces polega na wytworzeniu
karbonylkw, ktre po podgrzaniu rozpadaj si na czysty chemicznie
metal oraz tlenek wgla. Metoda ta jest kosztowna i niebezpieczna,
poniewa zarwno karbonylki jak i tlenek wgla s silnie trujce.
Synteza z roztworu

Waciwoci proszkw i metody bada ich waciwoci.

Waciwoci proszkw:

Gsto nasypowa stosunek masy luno zasypanego proszku do objtoci

zajmowanej przez ten proszek (naczynia , w ktrym si znajduje), parametr

ten moe zmienia si w czasie w wyniku naciskw wasnego ciaru lub

naciskw zewntrznych. Zaley od wielkoci i ksztatu ziaren i mwi nam
ile proszku moemy max. wsypa do formy.

m pm g
[
]
V pl cm 3
Sypko proszku mwi nam ile czasu potrzebujemy na zasypanie matrycy
przez automatyczny dozownik proszku. Parametr ten uzaleniony jest od:
Ksztatu i wielkoci czstek proszku,
Obecnoci rodkw polizgowych w mieszance proszkw,
Stopnia utlenienia proszku
Wilgotnoci powietrza
Miar sypkoci jest czas przesypywania si 50g proszku przez
znormalizowany lejek (Halla). Przed pomiarem konieczne jest cechowanie
lejka polegajce na przelaniu przez niego 100 ml wody destylowanej o
temp. 20oC. Jeeli czas ten jest rny od 25,3 sekundy naley wprowadzi
wsp. Korygujcy f i kady z pomiarw mnoy przez ten wspczynnik.

Ksztat czstek proszku- rny w zalenoci od metody otrzymywania, ma

wpyw na gsto nasypow i formowalno. Ksztat czstek proszku
mona wyznaczy metod opisow lub matematyczn.
Metoda opisowa jest metod subiektywn a wyniki zale od obserwatora.
Wg. Polskiej normy istnieje nastpujce nazewnictwo opisujce ksztat
czstek

Dokadniejsz metod jest metoda matematyczna (Hausnera), w ktrej

analizie poddaje si kontur czstki. Opiera si ona na wyznaczeniu 3
wskanikw:

Istnieje jeszcze metoda Fouriera, w ktrej dokadno odwzorowania

ksztatu wzrasta wraz ze zwikszeniem liczby wspczynnikw Fouriera.

Wielko ziaren- wyznaczana jest na podstawie analizy sitowej, polegajcej

na przesiewaniu 100g proszku przez zestaw znormalizowanych sit. Okrela
ona masy i udzia procentowy poszczeglnych frakcji oraz pozwala
wyznaczy histogram, krzyw sumaryczn i histogram zestandaryzowany.
Wyniki mog zosta przedstawione graficznie w postaci udziau % kadej z
frakcji, krzywej skumulowanej oraz histogramu zestandaryzowanego.
Kolejn metod jest analiza sedymentacyjna, stosowana dla proszkw o
wielkoci poniej 45m. Wykorzystywane jest zjawisko opadania czstek w
cieczy (sedymentacja). W zalenoci od masy, czstki opadaj z rn
szybkoci, cisze szybciej co skutkuj rwnie wzrostem oporw orodka.
Pomiar polega na okrelaniu zmiany koncentracji zawiesiny na okrelonym
poziomie poprzez pobieranie prbek z okrelonych poziomw w ustalonych
odstpach czasu.
Formowalno proszku jest to zdolno proszku do tworzenia trwaych
wyprasek. Pomiar polega na badaniu gstoci prasowanych na sta
wysoko prbek w ksztacie klina. Po prasowaniu dokonuje si obserwacji
dolnej powierzchni prbek, w celu ustalenia miejsca obsypywania si
krawdzi/pkni. Naley zmierzy odlego do tych miejsc od ciany
czoowej prbki i na podstawie wykresu odczyta porowato. Wynikiem
pomiaru jest gsto min i max.
Zagszczalno proszkujest to podatno do zmniejszania objtoci w
wyniku prasowania w matrycy w zalenoci od cinienia. Badanie
wykonywane jest poprzez dwustronne prasowanie i wykrelenie krzywych
zagszczalnoci.

Metody formowania.
W matrycach sztywnych:

Jednostronne
Dwustronne
Sterowane poruszaj si zarwno matryca jak i stempel

Prasowanie izostatyczne w formach z gumy lub polimeru, cinienie jest takie

samo w kadym miejscu matrycy

Siy wystpujce w procesie prasowania.

Sia promieniowa i sia poprzeczna, nie wiem co jeszcze. Tarcie proszku o
matryc i o siebie?

Rozkad gstoci w wypraskach.

W procesie prasowania cinienie spada wraz ze wzrostem odlegoci od
stempla. W wyniku czego wypraski maj pewien gradient gstoci (spadek
wraz ze wzrostem odlegoci od stempla). Z tego powodu niemoliwe jest
wytwarzanie wysokich wyprasek. Prasowanie dwustronne daje korzystniejszy
rozkad gstoci.

Rola rodkw polizgowych w metalurgii proszkw.

rodki smarujce maj za zadanie zmniejszenie tarcia w matrycy, co uatwia
prasowanie a zatem wpywa pozytywnie na rozkad gstoci. Smarowanie
uatwia rwnie wypychanie wypraski dziki czemu nie dochodzi do jej
sczepienia z matryc. Smarowanie matrycy odbywa si moe poprzez
naniesienie na ni smaru lub poprzez zastosowanie domieszki do spiekanego
proszku.

Sia wypychania i zjawisko odprenia.

Aby zredukowa si osiow potrzebn do wypchnicia wypraski konieczne
jest stosowanie smarowania, ktre zapobiega rwnie sczepianiu si ziaren
wypraski z matryc. Matryca si nie odksztaca dla gdy wypraska j opuszcza
nastpuje nagy wzrost napre. Naprenia te mona zredukowa poprzez
fazowanie matrycy.

Mechanizmy przenoszenia masy w procesie spiekania.

Szczegy dotyczce transportu materii podczas spiekania nie zostay jeszcze

do koca wyjanione. Z uwagi na zoono procesu, nie mona opisa go
uwzgldniajc tylko i wycznie jeden rodzaj transportu materii. Na podstawie
bada modelowych, opracowanych zostao kilka teorii, ktrych celem jest
wyjanienie zagadnie zwizanych z powstawaniem i powikszaniem si

szyjek midzy spiekanymi czstkami oraz ze zmianami wymiarw spiekw,

ktre wiadczy mog o obnianiu porowatoci spiekanego materiau w
stosunku do porowatoci luno zasypanego proszku, bd wypraski.
W czasie spiekania materiaw wieloskadnikowych oprcz procesw
zwizanych z transportem materii do obszaru styku czstek, mechanizmw
przyczyniajcych si do zagszczania oraz rekrystalizacji, wystpuje take
zjawisko wyrwnywania skadu chemicznego. Si pdn stanowi tu gradient
koncentracji. W zasadzie siy pdne wynikajce z transportu masy s
niezalene, a zmniejszenie niejednorodnoci i gstoci moe zachodzi
rnymi drogami

1. Spiekanie w stanie staym w ukadach jednofazowych.

Spiekanie w stanie staym w ukadach dwu- i

wielofazowych.

Spiekanie z faz ciek i zanikajc faz ciek.

Spiekanie materiaw moe zachodzi rwnie w warunkach, gdy w miejscu styku
spiekanych cz- stek pojawi si faza cieka. Jeli podczas spiekania ukadw
wieloskadnikowych temperatura topnienia jednego ze skadnikw jest nisza ni
temperatura spiekania, w ukadzie tym pojawia si faza cieka, wystpujca przez
cay czas etapu wygrzewania. Natomiast przejciowo wystpujca faza cieka
tworzy si podczas dostatecznie szybkiego nagrzewania ksztatki do temperatury
spiekania. Wwczas na skutek napre Laplacea , nastpuje zmiana
temperatury topnienia skadnikw i wystpuje topienie kontaktowe. Nastpnie
faza cieka zanika w wyniku dyfuzji skadnikw cieczy do fazy staej i tworzenia
si roztworw staych. Na rysunku 23 przedstawione zostay typowe wykresy
rwnowagi fazowej ukadw, w ktrych podczas spiekania pojawia si przejciowa
faza cieka.

Faza cieka na og korzystnie wpywa na kinetyk i przebieg procesu spiekania,

umoliwiajc efektywniejsze przenoszenie masy, czego skutkiem jest wzrost
gstoci spiekw. Zmiany te wystpuj znacznie szybciej ni podczas spiekania w
staym stanie skupienia. O steniu atomw fazy staej w cieczy decyduje
promie krzywizny rozdziau faz. Wok maych czstek w warunkach rwnowagi
termodynamicznej stenie atomw pierwiastka fazy staej w cieczy jest wysze
ni wok czstek wikszych, a powstajcy gradient stenia wywouje dyfuzj w
cieczy. W wyniku wyrwnywania stenia atomw pierwiastka fazy staej w fazie
ciekej, wok czstki maej stenie jest wysze od rwnowagowego i roztwr jest
przesycony. Nastpuje wtedy rozpuszczanie, dyfuzja i osadzanie pierwiastka fazy
staej na czstce duej. Podobny mechanizm dziaa przy wygadzaniu powierzchni
czstek. W pobliu powierzchni wypukych, stenie atomw pierwiastka fazy
staej jest wysze ni w pobliu powierzchni wklsych. Gdy w ukadzie pojawia si
faza cieka, moe wystpi zwilanie fazy staej przez ciecz, rozpywanie si

cieczy po powierzchniach czstek, wnikanie cieczy w pory midzy czstkami oraz

rozpuszczanie fazy staej w cieczy i jej ponowne wydzielanie.

Pojcie wyrobw konkurencyjnych i bezkonkurencyjnych.

Wyroby konkurencyjne moliwe do uzyskania rwnie innymi metodami
Wyroby bezkonkurencyjne moliwe do uzyskania tylko metod metalurgii
proszkw, takie jak: kompozyty, mat. Trudnotopliwe, wyroby magnetyczne, spieki
o celowo zaprojektowanej porowatoci.

Krtka charakterystyka wyrobw spiekanych.

Metalurgia proszkw technologia wytwarzania wyrobw i pwyrobw ze
sproszkowanych metali, mieszanek metali z niemetalami; z czciowym
przechodzeniem przez stan cieky
Etapy metalurgii proszkw:

Wytwarzanie proszkw
Formowanie proszkw
Spiekanie
Obrbka wykaczajca

Zalety metalurgii proszkw:

Materiay o cile okrelonym skadzie chemicznym i wysokim stopniu

czystoci
Drobnoziarnista struktura materiau
Waciwoci izotropowe
Eliminacja lub minimalizacja obrbki maszynowej
Eliminacja lub minimalizacja strat materiau na wiry, nadlewy, cinki itp.
Dua dokadno wymiarowa
Moliwo stosowanie szerokiego wyboru stopw
Wysoka jako powierzchni
Materia moe podlega obrbce cieplnej
Moliwe wytworzenie produktw o skomplikowanych ksztatach.

Zastosowanie:

Materiay trudnotopliwe
Spieki metali i niemetali wykazujcych znaczne rnice temperatury
topnienia
Materiay porowate na oyska
Materiay, ktre w stanie ciekym s gstopynne i trudne do odlania