You are on page 1of 27

OPRACOWANIE DANYCH REALIZACYJNYCH

mgr in. Pelagia Gawronek


mgr in. Maria Zygmunt

PROGRAM ZAJ Z GEODEZJI INYNIERYJNEJ

NR ZAJ

PROJEKTOWE

NR
TEMAT
TEMATU
1
Opracowanie nieregularnej osnowy realizacyjnej

24. luty

Metody Realizacji Obiektw

3. marca

Ustalenie dokadnoci realizacji obiektw

10. marca

Projekt tyczenia punktw trasy drogowej z ukiem koowym

17. marca

Projekt tyczenia punktw trasy drogowej z symetrycznymi krzywymi


przejciowymi

24. marca

Realizacja uku pionowego

31. marca

ZALICZENIE I ETAPU ZAJ

TERENOWE

DATA

Wprowadzenie do zaj praktycznych

Realizacja kta zadanego planem realizacyjnym

Wytyczenie dugiej prostej

10

Tyczenie punktw trasy drogowej z ukiem koowym

11

10

Realizacja punktu ze swobodnego stanowiska

12

11

Inwentaryzacja architektoniczna

13

12

Projekt niwelety

14

13

Pomiar odbiornikiem GPS powierzchni i obliczenie objtoci

15

14

Pomiar wychylenia obiektu


ZALICZENIE

WARUNKI ZALICZENIA I ETAPU WICZE


OBECNO NA ZAJCIACH
Dopuszczalna jest jedna nieusprawiedliwiona nieobecno na zajciach. Jednak w cigu 14
dni od daty nieobecnoci naley zgosi si na konsultacje po indywidualny zestaw danych
i samodzielnie wykona zadanie omwionego na zajciach, na ktrych student by nieobecny.
POPRAWNO WYKONANIA SPRAWOZDA
W I etapu wicze realizowanych bdzie 6 zada, za ktre mona otrzyma maksymalnie
ocen 5.0 co odpowiada 100% zrealizowaniu zadania (pod wzgldem merytorycznym
i estetycznym). Bdne lub niekompletne sprawozdania bd zawracane na konsultacjach lub
na kolejnych zajciach.
W przypadku gdy sprawozdanie zostao zwrcone dwukrotnie zaliczenie przybiera form
ustnej odpowiedzi na konsultacjach i obejmuje zakres materiau omwionego na zajciach,
z ktrych student nie zaliczy sprawozdania.
TERMINOWE ODDANIE WSZYSTKICH SPRAWOZDA
Terminem oddania sprawozdania s kolejne zajcia, kady tydzie zwoki bdzie skutkowa
obnieniem oceny o jeden stopie.
KRYTERIA OCENY
W trakcie zaj przewidziane s rne formy zaangaowania studentw, np. pytania kontrolne
podsumowujce zajcia, obliczenia, wstpne planowanie realizacji zadania. Za czynny udzia
przewidziane s tzw. plusy, ktre w efekcie kocowym mog przeoy si na podwyszenie
oceny.
Ocena podsumowujca osignicia w pierwszym etapie zaj bazuje na redniej
arytmetycznej z ocen czstkowych uzyskanych z oddanych sprawozda, ktra zostanie
podwyszana o ewentualne plusy z aktywnoci.

DEFINICJA GEODEZJI INYNIERYJNEJ


Geodezja inynieryjna jest to dzia geodezji zajmujcy si projektowaniem
i wykonywaniem pomiarw w procesie budowy i w czasie eksploatacji rnych obiektw
budowlanych i obiektw infrastruktury inynierskiej.
/Instytut Geodezji i Kartografii/
GEODEZJA INYNIERYJNA
INWESTYCJA
I ETAP PRZYGOTOWA

II ETAP REALIZACJI

III ETAP EKSPOLATACJI

MAPA DO CELW PROJEKTOWYCH

GEODEZYNE OPRACOWANIE
PROJEKTU

POMIARY PRZEMIESZCZE I
ODKSZTACE

AKTUALIZACJA
NOWY POMIAR

PROJEKT OSNOWY REALIZACYJNEJ


TYCZENIE ELEMENTW OBIEKTU
SZKIC DOKUMENTACYJNY

LITERATURA
PRZEPISY PRAWNE

Ustawa z dnia 17 maja 1989 r. Prawo geodezyjne i kartograficzne. (Dz. U. 1989 nr 30 poz.
163), (Tekst ujednolicony z dnia 01. 01. 2015 r.)
Ustawa z dnia 7 lipca 1994 r. Prawo budowlane. (Dz. U. 1994 Nr 89 poz. 414)
Rozporzdzenie Ministra Spraw Wewntrznych I Administracji z dnia 9 listopada 2011 r.
w sprawie standardw technicznych wykonywania geodezyjnych pomiarw sytuacyjnych
i wysokociowych oraz opracowywania i przekazywania wynikw tych pomiarw do
pastwowego zasobu geodezyjnego i kartograficznego. (Dz. U. 2011 nr 263, poz. 1572)
Rozporzdzenie Ministra Gospodarki Przestrzennej i Budownictwa z dnia 21 lutego 1995
r. w sprawie rodzaju i zakresu opracowa geodezyjno-kartograficznych oraz czynnoci
geodezyjnych obowizujcych w budownictwie. (Dz. U. 1995 nr 25 poz. 133)
INSTRUKCJE I WYTYCZNE TECHNICZNE GUGIK
Stanowi uzupenienie treci zawartych w Rozporzdzeniu z dnia 9 listopada 2011 r.

Instrukcja techniczna G-3 Geodezyjna obsuga inwestycji


Wytyczne techniczne G 3.1:2007 Pomiary i opracowania realizacyjne

LITERATURA
NORMY

PN-N-99310 Pomiary realizacyjne. Terminologia


PN-ISO-4463-1 Metody pomiarowe w budownictwie. Tyczenie i pomiar (Artyku
streszczajcy norm: Pawowski W., Abbas A. 2008. Pomiary geodezyjne w budownictwie
wedug standardw ISO przyjtych do stosowania jako normy krajowe. Czasopismo
techniczne, z. 2-/2008.
POZYCJE KSIKOWE

Czaja Jzef. Geodezja inynieryjno-przemysowa: zbir przykadw i zada. Cz. 2. Krakw:


Wydawnictwo Akademii Grniczo-Hutniczej im. Stanisawa Staszica, 1987.
Goca Jan. Geodezja inynieryjno-przemysowa. Skrypty Uczelniane (Akademia GrniczoHutnicza im. Stanisawa Staszica) Cz. 1. Krakw : Wydawnictwo Akademii GrniczoHutniczej im. Stanisawa Staszica, 1999.
Kopiejewski Gabriel, Gral Mirosaw. Geodezja inynieryjna : dziay wybrane. Skrypt dla
studentw Wydziau Geodezji i Gospodarki Przestrzennej, kierunku geodezja i
kartografia. Olsztyn : Wydawnictwo Uniwersytetu Warmisko-Mazurskiego, 2003.

OPRACOWANIE PROJEKTU NIEREGULARNEJ OSNOWY REALIZACYJNEJ


PODSTAWY TEORETYCZNE - DEFINICJE PODSTAWOWE

Instrukcja Geodezyjna G-3 Geodezyjna obsuga inwestycji:


Przez plan realizacyjny naley rozumie opracowanie [ktre] okrela urbanistyczne
i architektoniczne zagospodarowanie terenu inwestycji lub dziaki budowlanej. Do
opracowania planu realizacyjnego wykorzystuje si map zasadnicz.
PN-86/N-02207 Geodezja. Terminologia:
Pomiary realizacyjne - zesp czynnoci geodezyjnych majcych na celu wyznaczenie
w terenie przestrzennego pooenia obiektw [...] budowlanych [stanowicych tre]
planu realizacyjnego i projektu technicznego.
Rozporzdzenie MSWIA z dnia 9 listopada 2011 r.:
Przy wykonywaniu geodezyjnych pomiarw sytuacyjnych i wysokociowych zwizanych
z obsug inwestycji budowlanych, o ktrych mowa w moe by stosowana osnowa
realizacyjna dostosowana, pod wzgldem konstrukcji geometrycznej oraz dokadnoci
pooenia jej punktw, do charakteru inwestycji oraz wymaga okrelonych
w dokumentacji budowy.

OSNOWA REALIZACYJNA
Rozporzdzenie MSWIA z dnia 9 listopada 2011 r.:
Pomiary wykonywane w oparciu o osnow realizacyjn:
geodezyjne wyznaczenie obiektw budowlanych w terenie,
geodezyjna obsuga budowy i montau obiektw budowlanych,
pomiary przemieszcze i odksztace obiektw budowlanych
geodezyjna inwentaryzacja powykonawcza obiektw lub elementw obiektw
budowlanych

Osnow realizacyjn zakada si, gdy:


bezporednio z istniejcej poziomej osnowy geodezyjnej i osnowy pomiarowej nie
mona dokona tyczenia;
dokadno istniejcej poziomej osnowy geodezyjnej i osnowy pomiarowej jest zbyt
niska do potrzeb inwestycji;
istniejca pozioma osnowa geodezyjna i osnowa pomiarowa podczas realizacji
inwestycji moe zosta zniszczona.

Osnow realizacyjn nawizuje si do poziomej osnowy geodezyjnej oraz wysokociowej


osnowy geodezyjnej i wyrwnuje metod najmniejszych kwadratw z obliczeniem
bdw rednich pooenia punktw.

KONSTRUKCJA OSNW REALIZACYJNYCH


Wytyczne techniczne G 3.1:2007 Pomiary i opracowania realizacyjne:
Osnowa realizacyjna pod wzgldem konstrukcyjnym moe by:
sieci jednorzdow;
sieci dwurzdow zakadan dla zoonych i duych inwestycji realizowanych
etapami.

KONSTRUKCJA OSNW REALIZACYJNYCH


Wytyczne techniczne G 3.1:2007 Pomiary i opracowania realizacyjne:
Poziom osnow realizacyjn moe stanowi:
sie dowolnego ksztatu;
sie regularna; ukad baz;
sie wyduona poligonowa lub w formie acuchw figur mikrotriangulacji;
czworobok geodezyjny, ukad linii pomiarowych.

KONSTRUKCJA OSNW REALIZACYJNYCH


Wytyczne techniczne G 3.1:2007 Pomiary i opracowania realizacyjne:
Poziom osnow realizacyjn moe stanowi:
sie dowolnego ksztatu;
sie regularna; ukad baz;
sie wyduona poligonowa lub w formie acuchw figur mikrotriangulacji;
czworobok geodezyjny, ukad linii pomiarowych.

KONSTRUKCJA OSNW REALIZACYJNYCH


Wytyczne techniczne G 3.1:2007 Pomiary i opracowania realizacyjne:
Poziom osnow realizacyjn moe stanowi:
sie dowolnego ksztatu;
sie regularna; ukad baz;
sie wyduona poligonowa lub w formie acuchw figur mikrotriangulacji;
czworobok geodezyjny, ukad linii pomiarowych.

KONSTRUKCJA OSNW REALIZACYJNYCH


Wytyczne techniczne G 3.1:2007 Pomiary i opracowania realizacyjne:
Poziom osnow realizacyjn moe stanowi:
sie dowolnego ksztatu;
sie regularna; ukad baz;
sie wyduona poligonowa lub w formie acuchw figur mikrotriangulacji;
czworobok geodezyjny, ukad linii pomiarowych.

PROJEKT OSNOWY REALIZACYJNEJ


Wytyczne techniczne g 3.1:2007 Pomiary i opracowania realizacyjne:
Projekt osnowy realizacyjnej opracowuje si na podstawie istniejcych materiaw
kartograficznych uzupenionych o dane z wywiadu terenowego.
Poziom osnow realizacyjn projektuje si tak, aby byo moliwe tyczenie punktw
gwnych i osi konstrukcyjnych bezporednio z punktw lub bokw osnowy.
W konstrukcji geometrycznej okrelajcej pooenie wyznaczanego punktu osnowy
powinny wystpowa co najmniej trzy miejsca geometryczne prawdopodobnych pooe
punktu, a kt przecicia jednej dowolnie wybranej pary prostych wyznaczajcych te
miejsca geometryczne powinien zawiera si w granicach 50-150g, natomiast stosunek
dugoci odcinkw prostych wyznaczajcych nie powinien by wikszy ni 4:1.
PN-ISO 4463-1 Metody pomiarowe w budownictwie tyczenie i pomiar.
Na etapie tworzenia projektu osnowy realizacyjnej powinno si zwraca uwag m. in.
na:
informacje dotyczce wielkoci i ksztatu placu budowy;
waciwie przeprowadzenie wywiadu terenowego;
lokalizacj gwnych punktw osnowy w miejscach ograniczajcych
niebezpieczestwo ich zniszczenia;
waciwy dobr struktury geometrycznej sieci.

OPRACOWANIE DANYCH REALIZACYJNYCH


PODSTAWY TEORETYCZNE - DEFINICJE PODSTAWOWE

Wytyczne techniczne G 3.1 2007 Pomiary i opracowania realizacyjne:


Opracowanie danych realizacyjnych polega na okreleniu danych geodezyjnych,
potrzebnych do wyznaczenia [wytyczenia] w terenie pooenia projektowanych obiektw
budowlanych, w stosunku do osnowy geodezyjnej, pomiarowej lub realizacyjnej.
Rozporzdzenie MSWIA z dnia 9 listopada 2011 r.:
Tyczenie - to zesp czynnoci pomiarowych [geodezyjnych] majcych na celu wskazanie
w terenie lub na realizowanym obiekcie budowlanym punktw o zaoonym pooeniu w
przyjtym ukadzie odniesienia oraz oznaczenie tych punktw w sposb trway lub
tymczasowy.
Prawo budowlane z dnia 7 lipca 1994 r. i Rozporzdzenie MGPIB z dnia 21 lutego 1995 r.
Geodezyjne wytyczenie obiektw budowlanych w terenie suy przestrzennemu
usytuowaniu tych obiektw, przy zachowaniu przewidzianego pooenia wyznaczonych
obiektw wzgldem obiektw istniejcych i wznoszonych oraz wzgldem granic
nieruchomoci. Wytyczeniu w terenie i utrwaleniu na gruncie, podlegaj elementy
okrelajce usytuowanie w poziomie oraz posadowienie wysokociowe budowanych
obiektw, a w szczeglnoci:
gwne osie obiektw budowlanych naziemnych i podziemnych,
charakterystyczne punkty projektowanego obiektu,
stae punkty wysokociowe [repery robocze].

TYCZENIE SYTUACYJNE
Celem tyczenia sytuacyjnego jest nadanie budowli pooenia w terenie zgodnego
z pooeniem projektowanym, okrelanym za pomoc wsprzdnych X, Y
charakterystycznych punktw budowli.
Metody tyczenia sytuacyjnego wykorzystuj rnorodne konstrukcje geometryczne
wice punkt tyczony z punktami osnowy realizacyjnej i mog by dostosowane do
moliwoci technicznych zarwno tradycyjnych jak i nowoczesnych instrumentw i
przyrzdw geodezyjnych.
Wedug obowizujcych wytycznych technicznych G-3.1 Pomiary i opracowania
realizacyjne tyczenie sytuacyjne wykonuje si w oparciu o poziom osnow
realizacyjn jedn z nastpujcych metod:
biegunow,
wcicia ktowego w przd,
ortogonaln,
przeci,
trygonometryczn,
Rozporzdzenia MSWIA z dnia 9 listopada 2011 r. jako metod tyczenia
sytuacyjnego podaje rwnie metod precyzyjnego pozycjonowania przy
pomocy GNSS.

METODA BIEGUNOWA
Metoda biegunowa tyczenia punktu P, polega na odoeniu odlegoci d wzdu
kierunku wyznaczonego po odoeniu kta biegunowego od prostej odniesienia
(osi biegunowej) czcej stanowisko A z ssiednim punktem osnowy realizacyjnej B.

Stanowisko instrumentu obiera si na punkcie osnowy, na boku osnowy , na linii


prostej czcej dowolne dwa punkty osnowy lub na punkcie, ktrego pooenie
wyznaczono metod wcicia wstecz (stanowisko swobodne).

METODA WCICIA KTOWEGO W PRZD


Tyczenie punktu P metod wcicia ktowego w przd z dwch punktw osnowy
realizacyjnej A i B (o znanych wsprzdnych) polega na odoeniu z tych stanowisk
ktw wcinajcych i od bazy wcicia AB.

Ze wzgldw dokadnociowych celowe powinny si przecina pod ktem bliskim 90.

METODA ORTOGONALNA
Metoda ortogonalna tyczenia punktu P, polega na odmierzeniu wzdu linii
pomiarowej (linii czcej punkty osnowy realizacyjnej AB) odcitej a, nastpnie
wyznaczeniu w tak okrelonym punkcie kierunku prostopadego i odmierzeniu na
nim rzdnej b.

METODA PRZECI
Tyczenie punktu P metod przeci polega na wskazaniu pooenia czterech punktw
kierunkowych L1, L2, K1, K2 wyznaczajcych dwie proste przecinajce si w
tyczonym punkcie P.
Za punkty kierunkowe mona przyj punkty osnowy lub punkty wczeniej
wytyczone na bokach osnowy.

Proste wyznaczajce tyczony punkt powinny przecina si pod ktem bliskim 90.

SZKIC DOKUMENTACYJNY
Dokumentem technicznym, wedug ktrego wykonuje si tyczenie, jest szkic
dokumentacyjny. Zgodnie z wytycznymi G-3.1 oraz Rozporzdzeniem MSWIA z dnia
9 listopada 2011 r. szkic dokumentacyjny wykonuje si bez obowizku zachowania
skali i proporcji, w dwch kolorach - czarnym i czerwonym. Na szkicu wykazuje si:
dane dotyczce osnowy realizacyjnej (czarny),
rysunek istniejcych w terenie obiektw powierzchniowych majcych znaczenie w
procesie tyczenia (czarny),
rysunek istniejcych w terenie obiektw podziemnego uzbrojenia majcych
znaczenie w procesie tyczenia (czarny),
rysunek obiektw projektowanych (czerwony),
dane niezbdne do wytyczenia projektowanych obiektw, w tym dane obliczone
(czerwony),
miary kontrolne (czerwony),
wsprzdne punktw gwnych, punktw osiowych, punktw charakterystycznych
obiektw projektowanych.

Elementy tyczenia [miary] na szkicu dokumentacyjnym naley wpisywa z tak iloci


miejsc dziesitnych, aby nie miao to wpywu na obnienie dokadnoci tyczenia.
Miary te mog by wpisane na elementach geometrycznych, do ktrych si odnosz
lub w formie tabelarycznej obok rysunku tyczonego obiektu.

SZKIC TYCZENIA
Zgodnie z wytycznymi G-3.1 oraz Rozporzdzeniem MSWIA z dnia 9 listopada 2011 r.
wyniki tyczenia dokumentuje si na szkicu tyczenia sporzdzanym bez obowizku
zachowania skali i proporcji, w dwch kolorach, czarnym i czerwonym. Na szkicu
wykazuje si:
dane dotyczce osnowy realizacyjnej (czarny),
rysunek obiektw projektowanych (czerwony),
dane konieczne do wytyczenia projektowanych obiektw, w tym dane obliczone
(czerwony),
dane zrealizowane w trakcie tyczenia (czarny),
obliczone miary kontrolne (czerwony),
rezultaty pomiaru kontrolnego wytyczonych elementw obiektw (czarny w
nawiasie),
adnotacj o przyjciu przez kierownika budowy wytyczonych elementw obiektw,
z wyrnieniem utrwalonych znakw osi gwnych obiek-tw, reperw roboczych i
gwnych elementw konstrukcyjnych;
podpis osoby wykonujcej tyczenie oraz podpis kierownika budowy.

W przypadku, gdy na tym samym szkicu umieszczenie miar do tyczenia i miar


kontrolnych nie jest moliwe lub powoduje nieczytelno szkicu tyczenia, sporzdza si
odrbnie dokumentem kontrolny wykonanego tyczenia - szkic kontroli tyczenia.

POMIAR KONTROLNY
Wynik kontroli uznaje si za pozytywny, jeeli rnica pomidzy wynikiem pomiaru
kontrolnego a wartoci projektowan jest mniejsza od podwjnej wartoci bdu
redniego kontrolowanej wielkoci. W razie stwierdzenia niezgodnoci z projektem
naley ten fakt odnotowa w dzienniku budowy.
Wedug normy PN-ISO 4463-1 Metody pomiarowe w budownictwie. Tyczenie i pomiar
tyczenie powinno by wykonane w sposb umoliwiajcy niezalen kontrol, poprzez
sprawdzenie ich usytuowania wzgldem innych wytyczonych punktw lub linii.
Rnice midzy odlegoci obliczon lub wykazan na szkicu tyczenia i wynikiem
pomiaru sprawdzajcego nie powinny przekracza nastpujcych odchyle
dopuszczalnych:

w przypadku odlegoci do 4 m
w przypadku odlegoci powyej 4m

gdzie:
L - odlego w metrach,
K - wspczynnik zaleny od rodzaju pracy, przyjmujcy wartoci od 1,5
(monolityczne lub szkieletowe konstrukcje betonowe, konstrukcje stalowe) do 10
(prace ziemne bez szczeglnych wymaga dokadnociowych).

OMWIENIE TRECI ZADANIA


DANE DO WYKONANIA PROJEKTU

Otrzymane dane
Gr.

Nr
X101
St.

Y102

X103

Y103

nr
m
I

Xa

Ya

nr
m
II

Xa

Ya

nr
m
III

Xa

Ya

nr
m
IV

Xa

Ya

1 1 199.45 251.40 100.65 249.41 3 o 132.43 87.86 6 b 168.55 102.04 10 p 172.61 154.28 11 w 160.77 199.18

Pozostae wsprzdne punktw osnowy


Nr bud

Xa [m]

Ya [m]

Nr bud

dx [m]

dy[m]

115.00

60.00

15.00

15.00

Nr pkt

X [m]

Y [m]

100

98.8

49.5

145.00

62.00

25.30

10.00

101

51.02

132.00

87.00

25.30

10.10

102

201.19

126.00

120.00

15.00

15.00

103

180.00

70.00

10.30

20.00

168.00

102.00

10.00

20.00

154.00

132.00

10.00

19.80

138.00

163.00

10.00

20.00

116.00

193.00

15.20

15.00

10

172.00

154.00

10

15.00

15.30

11

160.00

199.00

11

25.00

10.00

12

137.00

226.00

12

25.10

10.00

Pozostae wsprzdne i czowki


budynkw

ETAPY WYKONANIA PROJEKTU


Na kartce A3 sporzdzi szkic budynkw (wsprzdne wedug indywidualnych
danych) w skali 1:500;
Zaznaczy na szkicu istniejc osnow (punkty 100, 101, 102, 103);

Zaznaczy na szkicu obiekty przeznaczone do realizacji wpisa liter symbolizujc


metod realizacji, pozostae obiekty w kolorze czarnym;
Na kalce A3 w skali 1:500 zaprojektowa nieregularn osnow realizacyjn (w
odniesieniu do realizowanych obiektw), projektowana osnowa w kolorze
czerwonym;
Obliczy kty, dugoci, wsprzdne punktw osnowy (zaznaczy na kalce);
Sporzdzi zestawienia tabelaryczne wynikw oblicze;
Wykona obliczenia elementw niezbdnych do tyczenia lokalizujcego dla
poszczeglnych budynkw i metod z uwzgldnieniem ogranicze:
metoda biegunowa - celowa max 50 m;
metoda wci - celowe max 30 m, kt ok. 90;
metoda ortogonalna- rzdne max 20 m;
metoda przeci - proste max 50 m, kt ok. 90.

Sporzdzi szkice dokumentacyjne i szkice tyczenia dla budynkw tyczonych kad z


metod;
Sporzdzi zestawienia tabelaryczne wynikw oblicze.

SKAD SPRAWOZDANIA
Sprawozdanie techniczne z opisem wykonanych czynnoci;
Rysunek istniejcej osnowy w skali 1:500, wraz z obiektami przeznaczonymi do
realizacji oznaczonymi literami symbolizujcymi metod realizacji (format A3);
Wykonany na kalce w skali 1:500 projekt osnowy realizacyjnej w kolorze
czerwonym z zaznaczonymi wszystkimi ktami, odlegociami i wsprzdnymi
(format A3), osnowa istniejca w kolorze czarnym;
Tabelaryczne zestawienie wszystkich ktw, dugoci i wsprzdnych
zaprojektowanej osnowy;
Obliczenia danych niezbdnych do wytyczenia lokalizujcego poszczeglnych
budynkw odpowiedni metod;
Szkice dokumentacyjne (w kolorze czarnym i czerwonym) oraz szkice tyczenia (w
kolorze czarnym i czerwonym wraz z miarami kontrolnymi podanymi w nawiasie)
dla kadego realizowanego budynku;
Pyta CD z projektem osnowy i szkicami w pliku typu CAD (np. .dgn) oraz obiekt
(np. Winkalk) lub projekt (np. C-GEO) zawierajcy wszystkie wykonane obliczenia.

You might also like