1.

Zadaniem ratownictwa grniczego w Polsce jest niesienie pomocy w razie zagroenia ycia lub zdrowia osb
znajdujcych si w zakadzie grniczym, a take w razie zagroenia bezpieczestwa ruchu zakadu
grniczego, powstaych w szczeglnoci wskutek:
poaru, wybuchu gazw, pyu wglowego lub pyw siarkowych,
wyrzutu gazw i ska, wdarcia si wody do kopalni,
obwau, zawau lub tpnicia, erupcji otworowej lub wydzielaniem si siarkowodoru,
awarii energomechanicznej
2. Ratownictwo grnicze w zakadzie grniczym tworz:
suby ratownicze przedsibiorcy,
CSRG i inne podmioty zawodowo trudnice si ratownictwem tzw. jednostki ratownictwa
3. Celami dziaa ratownictwa grniczego s (w kolejnoci ich realizacji):
1. ratowanie ycia i zdrowia zaogi w strefie zagroonej,
2. zabezpieczanie pozostaej zaogi, ktra moe by zagroona,
3. zabezpieczanie mienia zakadu grniczego,
4. przywracanie normalnego ruchu zakadu grniczego.
Nadrzdnym celem akcji ratowniczej jest przede wszystkim ratowanie ycia ludzkiego.
4. W celu prawidowego funkcjonowania ratownictwa grniczego naley w kadym zakadzie sporzdzi plan
ratownictwa. Plan ten musi wskazywa sposb wykonywania obowizkw w zakresie ratownictwa
grniczego, a w szczeglnoci:
organizacj sub ratownictwa w zakadzie grniczym,
podmioty zobowizane do wsppracy ze wskazaniem
ustalonego zakresu wsppracy,
niezbdne wyposaenie w sprzt ratowniczy.
5. Plan ratownictwa powinien by przechowywany w zakadzie grniczym w miejscach wyznaczonych przez
kierownika ruchu zakadu grniczego, a w szczeglnoci:
u dyspozytora ruchu,
w kopalnianej (zakadowej) stacji ratownictwa grniczego
- miejsce wyznaczone przez kierownika ruchu zakadu
6. W podziemnych zakadach grniczych liczba ratownikw i wyposaenie KSRG jest zalene od liczby
pracownikw zatrudnionych w cigu doby pod ziemi. Osoby dozoru powinny stanowi nie mniej ni 20%
stanu osobowego druyny ratowniczej.
7.

Jednostki ratownictwa grniczego w Polsce

Centralna Stacja Ratownictwa Grniczego w Bytomiu (w niej 4 OSRG: Bytom, Jaworzno, Wodzisaw, Zabrze)
JRGH Jednostka Ratownictwa Grniczo-Hutniczego w Lubinie
Okrgowa Stacja Ratownictwa Grniczego w Tarnobrzegu
Ratownicza Stacja Grnictwa Otworowego w Krakowie

Jednostka ratownictwa grniczego podlega waciwemu organowi pastwowego nadzoru grniczego (OUG).
8. Druyn ratownicz stanowi: kierownik kopalnianej stacji ratownictwa, jego zastpcy, ratownicy
grniczy, mechanicy sprztu ratowniczego inne osoby posiadajce szczeglne kwalifikacje w zakresie
zwalczania zagroe grniczych i prowadzenia akcji ratowniczej.
9. Przynaleno do druyny ratowniczej jest dobrowolna, ale pod pewnymi wzgldami
10. Kierownik ruchu zakadu, spord osb kierownictwa lub wyszego dozoru kopalni, wyznacza kierownika
kopalnianej stacji ratownictwa grniczego (KSRG) oraz jego co najmniej dwch zastpcw. Co najmniej jeden
z nich musi by czynnym ratownikiem grniczym.

11. Zastpowych wyznacza kierownik ruchu zakadu na wniosek kierownika KSRG. Zastpowym moe by
ratownik grniczy majcy co najmniej 6-letni sta pracy oraz 3-letni sta w ratownictwie grniczym.
12. Ratownikiem grniczym moe by osoba:

Ma od 21 do 45 lat
przepracowaa co najmniej 12 miesicy w zakadzie grniczym w danej specjalnoci,

13. Pomieszczenia KSRG i PRG musz zapewnia odpowiednie warunki do skadowania, konserwacji i kontroli
sprztu. Wyposaenie PRG w aparaty robocze (tlenowe lub powietrzne) i ewakuacyjne, materiay i sprzt do
prowadzenia akcji, kontroli, konserwacji i napraw oraz rodzaje niezbdnych pomieszcze ustala kierownik
ruchu zakadu w uzgodnieniu z waciw jednostk ratownictwa. PRG powinien by wyposaony w co
najmniej 10 tlenowych aparatw roboczych oraz dwa pozostajce w rezerwie.
14. Sala aparatowa znajduje si w KSRG lub w JRG
15. Akcj ratownicz prowadzi kierownik ruchu zakadu grniczego. Jedynie w razie jego nieobecnoci funkcj t
peni jego zastpca lub osoba z kierownictwa przez niego wyznaczona. Do czasu jego przybycia akcj kieruje
najwysza funkcyjnie osoba kierownictwa lub dozoru ruchu obecna w zakadzie grniczym.
16. Spord dowiadczonych osb kierownictwa lub dozoru ruchu ZG, ktra odbya odpowiednie przeszkolenie,
kierownik akcji wyznacza kierownika akcji na dole.
17. W celu zgrupowania w jednym miejscu ratownikw grniczych i innych osb oraz rodkw materiaowo
technicznych niezbdnych do wykonywania prac ratowniczych, prawidowego wykorzystania tych rodkw, a
take zapewnienia cigoci kierowania pracami ratowniczymi i ich nadzorowania oraz zapewnienia moliwie
najwikszego bezpieczestwa zespoom ratowniczym wykonujcym prace ratownicze, powinna by
kadorazowo zaoona i odpowiednio wyposaona baza ratownicza. Miejsce zaoenia bazy ustala kierownik
akcji.
18. W bazie ratowniczej musi by miejsce do: pracy kierownikw, mechanika, lekarza, dla wypoczynku
ratownikw i zastpw , skadowania sprztu, urzdze i materiaw potrzebnych do akcji, zamienniki itp.
19. W bazie powinny przebywa zastpy rezerwowe i ubezpieczajce w iloci rwnej co najmniej:
podwjnej liczbie zastpw wykonujcych prace ratownicze w rejonie zagroenia w przypadku akcji w
trudnych warunkach cieplnych, 2/1
liczbie zastpw wykonujcych prace ratownicze w rejonie zagroenia w przypadku akcji wymagajcych
uycia aparatw oddechowych, 1/1
poowie liczby zastpw wykonujcych prace ratownicze w rejonie zagroenia w przypadku akcji nie
wymagajcych uycia aparatw oddechowych 1/2
20. Spord dowiadczonych osb dozoru kopalni, majcych odpowiednie przeszkolenie i praktyk
ratownicz kierownik akcji na dole wyznacza kierownika bazy. Kierownik bazy podlega pod kadym wzgldem
kierownikowi akcji na dole.
21. Wyjcie zastpu do wykonania prac odbywa si na polecenie kierownika bazy. Zastp w drodze do akcji i
podczas powrotu porusza si w nastpujcej kolejnoci: zastpca zastpowego, ratownicy i zastpowy. W
nieznanym dla zastpu terenie jako pierwszy idzie przewodnik. Podczas poruszania si w warunkach
ograniczonej widocznoci czonkowie zastpu powinni by powizani link ratownicz.
22. Musi przestrzega zasady, e kady ratownik musi posiada na bezpieczn drog powrotu zapas tlenu
(powietrza) w iloci dwukrotnie wikszej od tej, jak zuy na drog z bazy do miejsca pracy, powikszony
o 1 MPa (10 at).
23. Drogi ucieczkowe powinny by wyposaone w owietlenie stae, musz by jednoznacznie i wyranie
oznakowane. Najczciej jako oznakowania uywa si tablic z nazw wyrobiska i strzakami wskazujcymi

kierunek wyjcia. Kada droga ucieczkowa powinna by wyposaona w urzdzenia telefoniczne, pozwalajce
na utrzymywanie cznoci z powierzchni kopalni.
24. Poar gdy stenie tlenku wgla wynosi powyej 0,0026%.
25. Ganic pianowych nie wolno uywa do gaszenia urzdze elektrycznych pod napiciem, gdy strumie piany
doskonale przewodzi prd, ani cia reagujcych chemicznie z wod (np. karbid)
26. GANICA PROSZKOWA - W celu uruchomienia ganicy, z zaworem przy butli naley wyszarpn zawleczk
zabezpieczajc dwigni, a nastpnie nacisn dwigni otwierajc zawr. W urzdzeniach wikszych
uruchomienie polega na wbiciu zbijaka i otwarciu zaworu
27. Zagroenie tpaniami to moliwo gwatownego zniszczenia struktury ska wok wyrobiska grniczego z
jednoczesnym dynamicznym ich przemieszczeniem do wyrobiska. Zoem skonn do tpa jest ta cz, w
ktrej wystpuje lub moe wystpi koncentracja napre, spowodowana warunkami geologicznogrniczymi. Tpnicie jest to gwatowne wyadowanie energii sprystej, nagromadzonej w grotworze,
objawiajce si drganiami grotworu nioscymi znaczn energi, poczone ze zjawiskami akustycznymi i
fal uderzeniow.
Spord czynnikw naturalnych najwaniejsze s:
dua wytrzymao na ciskanie ska wglanowych, zdolno do akumulowania energii sprystej oraz
skonno do gwatownego jej rozadowani a take dua miszo kompleksu ska wglanowych
anhydrytowych zalegajcych w stropie zasadniczym,
miszo piaskowcw biaego spgowca o duej wytrzymaoci wystpujcego w spgu zoa,
dua gboko zalegania zoa,
tektoniczne zaangaowanie zoa.
28. GLON-GLOP, GOL, GON, OLPI, OSN-2, do poszukiwania ludzi po zawaach
29. W celu wydobycia ludzi z zawau wykonuje si wyrobiska ratunkowe wykorzystujc:
wolne przestrzenie istniejce nad lub obok gruzowiska zawau,
wyrobiska, w ktrych nastpi zawa po uprzednim ich zrekonstruowaniu (w caoci lub w czci) w czasie
trwania akcji ratowniczej,
otwory wiertnicze wykonane przed lub w trakcie akcji ratowniczej,
chodniki ratunkowe wykonane w ramach prac ratowniczych, przy czym mog one by wykonywane w
gruzowisku zawau lub z obejciem gruzowiska zawau (w podsadzce hydraulicznej, w podsadzce suchej lub
drone w calinie)
30. Metan jest gazem wybuchowym w przedziale od 5-6 do 14-16%. Powyej 16% mieszanina jest tylko palna.
31. Metanowy zakad, to taki w ktrym w cho jednym miejscu stwierdzono stenie metanu przekraczajce
0.1%.
32. L liczba uwarstwienia
L <= 2 praktycznie zanika mieszanie si metanu z powietrzem. Nie zaley to od szerokoci stropu wyrobiska. Dla
wyrobisk poziomych powinno zatem zachodzi L > 2 i wwczas szeroko stropu wpywa na szybko mieszania. Dla
wyrobisk nachylonych dopiero dla L > 5 praktycznie w wyrobisku nie spotyka si przystropowych nagromadze
metanu.
33. Minimalna zawarto tlenu w mieszaninie tzw. O2min wynosi odpowiednio:
dla CH4 12%, dla CO 5,5%, a dla H2 5,0%.
34. Dla przeciwdziaania powstawaniu kawitacji naley:
- dy do zmniejszenia strat cinienia wystpujcego w rurocigu ssawnym,
- eliminowa zbdne kolana, uki, przewenia i chropowatoci z rurocigu ssawnego,
- unika zbyt dugich rurocigw ssawnych,

- utrzymywa zawory zwrotne w koszach ssawnych i kosze w naleytej czystoci,

- utrzyma ma warto prdkoci ssania i dba o staranne oczyszczenie wlotu na opatki wirnika,
- ukada rurocig ssawny ze wzniosem w kierunku pompy.
34. Do kategorii skonnych do wystpowania wyrzutw metanu i ska zalicza si pokady wgla kamiennego lub
ich czci, w ktrych:
metanonono wynosi powyej 8 m3/Mg, w przeliczeniu na czyst substancj wglow, a zwizo wgla jest
mniejsza ni 0,3, lub
metanonono wynosi powyej 8 m3/Mg, w przeliczeniu na czyst substancj wglow, a zwizo wgla
wynosi co najmniej 0,3, ale intensywno desorpcji metanu jest wiksza ni 1,2 kPa.
35. Minimalna ilo tlenu 17%!
36. Generalnie sprzt ten dzieli si na :
sprzt filtrujcy, w ktrym oddycha si powietrzem pobieranym z otoczenia, z ktrego w aparacie usuwane s
czynniki szkodliwe (w powietrzu otaczajcym musi by wystarczajca ilo tlenu, min 17%),
sprzt izolujcy, w ktrym czowiek jest cakowicie odizolowany od otoczenia.

ZAWR UPUSTOWY
- suy do wypuszczania nadmiaru powietrza z
worka zapasowego podczas lekkiej pracy,
- spenia rol zaworu bezpieczestwa, nie
dopuszczajc do rozerwania worka zapasowego

Zawr dodawczy
- umoliwia dostarczenie do aparatu dodatkowych iloci tlenu niezalenie od
staego dawkowania z zaworu redukcyjnego,
- dziaa podobnie jak zawr redukcyjny, z tym, e nie dziaa automatycznie lecz
uruchamia si go rcznie,
- czste naciskanie zaworu powoduje szybkie zmniejszanie si zapasu tlenu,
przez co naley go uywa w sytuacjach wyjtkowych

37. Pochaniacze CO2 su do usuwania CO2 i pary wodnej z zamknitego obiegu powietrza w regeneracyjnym
aparacie oddechowym. Jako sorbent CO2 stosuje si najczciej wodorotlenki sodu NaOH, wapnia Ca(OH)2 i
litu LiOH lub ich kombinacje.
38. Aparat regeneracyjny AU-9E

39. W grnictwie stosowane s pochaniacze tlenku wgla CO. Ich dziaanie polega na katalitycznym utlenianiu
tlenku wgla do dwutlenku wgla. Katalizatorem jest HOPCALIT.

40. Aparat filtrujcy pochaniacz POG-8

41. Pyem wglowym s ziarna wgla przechodzce przez sioto o wymiarach oczka 1x1 mm. Wymieszany z
powietrzem w iloci 50-100 g/m3 stanowi mieszank wybuchow. Wybuchowym jest py, ktry posiada
powyej 10% czci lotnych.
42. Liczba uwarstwienia z trakcj elektryczn L>5
43. Tpania stropowe, w ktrych wyrniamy dodatkowo : waciwe tapniecia stropowe, spowodowane
przekroczeniem wytrzymaoci na ciskanie ska stropowych; pknicie warst stropowych spowodowane
przekroczeniem wytrzymaoci na zginanie belki stropowej; rozgniecenia filarw przez opadajcy strop,
pokadowe powodowane przekroczeniem wytrzymaoci
44. Spgowe spowodowane przekroczeniem wytrzymaoci na ciskanie ska spgowych wywoane duymi
cinieniami stropu i ociosw na spg
45. Aparaty z podcinieniem w wu nie s dopuszczone do stosowania (izolujce)
46. Kierownik akcji -> kierownik akcji na dole-> kierownik bazy
47. Organizacja ratownictwa w Polsce jest dwustopniowa i zdecentralizowana!
48. Kategorie zagr. metanowego I kat. zagr. metanowego 0,12,5 m3/Mg,
II kat. zagr. metanowego 2,54,5 m3/Mg,
III kat. zagr. metanowego 4,58,0 m3/Mg,
IV kat. zagr. metanowego > 8,0 m3/Mg.
Dla danej kategorii naley przyjmowa grn warto. Dla kategorii IV zagr. metanowego
przyjmowa w zakresie 8,115 m3/Mg.
49. Automat pucny dziaa przy cikiej pracy, zwikszajc dawkowanie tlenu:
w aparatach starego typu gdy ratownik wykonywa gboki wdech worek zapasowy kurczy si i poczona z
jego ciank dwigni automatu pucnego uruchamiaa dopyw dodatkowych iloci tlenu do aparatu,
w aparatach nowego typu automat uruchamiany jest przez podcinienie wywoywane prac puc ratownika
Zalet automatu jest skorelowanie iloci dopywajcego do aparatu tlenu z rodzajem wykonywanej pracy,
powoduje racjonalne zuycie tlenu.