1.

Deprywacja, pozbawienie moliwoci jakiegokolwiek dziaania (bezsilno) w kierunku

zaspokojenia silnie odczuwanej potrzeby. Deprywacja moe dotyczy potrzeb fizjologicznych
(np. pokarmu, pragnienia, snu), spoecznych (np. sytuacja izolacji, osamotnienia),
emocjonalnych (np. braku kontaktu z kolegami, rodzicami), psychicznych (np. sytuacja
niepowodzenia, rozczarowania). Niezaspokojenie ktrej z nich moe spowodowa stres, a w
sytuacjach skrajnych nawet mier.
Deprywacja sensoryczna: postpowanie eksperymentalne polegajce na radykalnym
ograniczeniu dopywu bodcw przez duszy czas (nawet do kilkunastu dni).
Eksperymenty te przeprowadzane s w pomieszczeniach zaciemnionych i
dwikoszczelnych, a osoby badane maj take zmniejszone moliwoci odbierania wrae
czuciowych. U badanych stwierdzono wiele zmian i zaburze psychicznych.
W naukach spoecznych de[prywacja polityczna to sytuacja, w ktrej jednostka ma poczucie
niesprawiedliwoci w dostpie do dbr materialnych i niematerialnych, a take niemonoci
zdobycia okrelonej pozycji w elicie wadzy.

2. Psychologia, nauka zajmujca si powstawaniem i przebiegiem procesw psychicznych

czowieka, jego wiadomoci, stanami emocjonalnymi, procesami zwizanymi z poznaniem,
rol zmysw, dowiadczeniem wewntrznym, wyobraeniami oraz regulatorami stosunkw
czowieka z otoczeniem i zasadami ich funkcjonowania.
Do poowy XIX w. psychologia rozwijaa si w ramach filozofii, nastpnie wyodrbniaa si
jako jedna z dyscyplin nauki. Nastpio zrnicowanie kierunkw jej bada oraz podzia na:
1) psychologi ogln, zajmujc si analiz zjawisk psychicznych: a) ich rodzajami i
klasyfikacj, b) struktur, c) wzajemnymi relacjami aktw psychicznych w granicach stanw,
od ktrych zaley tzw. normalny przebieg czynnoci ludzkich, d) odchyleniami od normy, e)
moliwociami zapobiegania owym odchyleniom i ich przezwyciania.
2) psychologi rozwojow, zajmujc si oglnymi prawami rozwoju psychicznego oraz
czynnikami, ktre daj si wyrni i od ktrych rozwj ten jest zaleny. W ramach tej
dyscypliny szczeglne miejsce zajmuje psychologia rozwojowa dziecka.
3) psychologi spoeczn, zajmujc si wpywem zjawisk psychicznych na zachowania
midzyludzkie w grupach spoecznych oraz oddziaywaniem na te zachowania warunkw
ekonomicznych, kulturowych, politycznych itp.
4) psychologi fizjologiczn, obejmujc takie zagadnienia, jak: rozwj filogenetyczny i
ontogenetyczny psychiki zwizany ze stanem ukadu nerwowego, fizjologicznym podoem
procesw postrzegania (percepcji),pamici, uwagi, uczenia si, uczu, zmczenia, snu itp.
Dla tej gazi psychologii wielkie znaczenie maj neurofizjologia i endokrynologia, ona za
sama odgrywa wan rol w gaziach psychologii stosowanej, takich jak: psychologia pracy,
psychologia wychowania, psychologia kliniczna.
5) psychologi defektologiczn (defektologia), zajmujc si rozwojem, yciem psychicznym i
problemami ludzi niepenosprawnych, guchoniemych, niewidomych, dzieci
z poraeniem mzgowym, itp.
6) inne, np. psychologia prawa, psychologia reklamy, psychologia eksperymentalna,

psychologia postaci, psychologia dynamiczna, psychologia gbi, psychologia rnic

indywidualnych, psychologia twrczoci, i in.
3. Wpyw poziomu motywacji na sprawno dziaania opisuj prawo . Zalenoci te zostay
ujte w dwch prawach Yerkesa-Dodsona
4. Psychologia poznawcza, znana rwnie jako psychologia kognitywna (z ang. Cognition
poznanie), to dzia psychologii, ktrego przedmiotem zainteresowania s procesy poznawcze
czowieka. Kluczowym terminem w psychologii poznawczej jest pojecie percepcji, ktra jest
podstawowym mechanizmem tworzenia dowiadczenia. rde psychologii poznawczej
dopatrywa si naley przede wszystkim w psychologii oglnej oraz takich dziedzinach
wiedzy jak biologia, cybernetyka oraz lingwistyka. W psychologii poznawczej gwny nacisk
kadziony jest na informacyjne i semantyczne funkcjonowanie czowieka w jego rodowisku.
Wedug tej szkoy psychologicznej, to wanie przetwarzanie i interpretacja informacji z
otoczenia stanowi podstawow si motywacyjn ludzkiej dziaalnoci.
Gwatowny rozwj psychologii poznawczej w drugiej poowie XX wieku zawdzicza naley
przede wszystkim postpowi technologicznemu i powstawaniu coraz to nowoczeniejszych
maszyn cyfrowych, ktrych zasada dziaania opiera si na przesyle i odbiorze informacji.
Nauk interdyscyplinarn bardzo silnie powizan z psychologi poznawcz, a ktrej
zadaniem jest wytumaczenie procesw poznawczych zachodzcych niezalenie od podmiotu
(czowiek-komputer) oraz rodowiska, jest kognitywistyka.
5, Emocje, silne wzruszenie, podniecenie, przeycie - zwizane z tym, e czowiek jest
systemem reagujcym na siebie i na swoje stosunki z otoczeniem. Maj swj znak (+) rozkosz, przyjemno, zadowolenie lub (-) - cierpienie, przykro, niezadowolenie.
Wywoywane s przez rne czynniki, a reakcje emocjonalne s rnorodne: jedne wywouj
tendencje do reagowania w okrelonym kierunku (np. ciekawo podejmowanie czynnoci
badawczych; strach -ucieczka lub znieruchomienie; gniew - atak), inne emocje wyraaj si
reakcjami ekspresyjnymi, takimi jak rado, al, przykro.
Emocje s wywoywane przez:
1) bodce pierwotne tj. te, ktre pochodz od narzdw zmysowych lub wewntrznych i
zwizane s z zaspokajaniem potrzeb i z procesami patologicznymi - mog one wywoywa
niespecyficzny stan oglny przyjemny lub przykry (np. samopoczucie).
2) bodce wtrne tj. te, ktre nabywane s przez dowiadczenie, a zwizane s z bodcami
pierwotnymi (bezwarunkowymi).
3) bodce kinestatyczne tj. te, ktre zwizane s z wasnymi czynnociami (np. nadmierna
aktywno, dugotrwaa bezczynno). Przebiegaj w formie bardzo zrnicowanego procesu,
z czym wi si rne reakcje emocjonalne.
W procesie emocjonalnym wyrnia si nastpujce komponenty:

1) wzrost napicia miniowego,

2) intensyfikacj procesw umysowych,
3) pobudzenie ukadu autonomicznego, a z kolei parasympatycznego - co prowadzi do
zmiany czynnoci narzdw wewntrznych.
Zachowanie zgodnie z rozwijajc si emocj (zblienie, oddalenie) mog nie dochodzi do
skutku, jeli powstay jakie procesy hamujce. Emocje trwaj duej - take po przerwaniu
kontaktu.
Sia emocji jest tym wiksza, im wiksze przeszkody wewntrzne musz by pokonane (np.
zasady, normy, kary) aby powstrzyma od wystpienia reakcji emocjonalnych. W procesie
leczenia zarwno dostrzeganie, jak i rozpoznawanie i waciwe reagowanie na przejawy
emocji przeywanych przez pacjenta odgrywaj bardzo du rol.
6.Osobowo
W wieku XIX , gwnie za spraw Zygmunta Freuda udao si wyodrbni i zdefiniowa
Osobowo - jako jedno z podstawowych poj psychologicznych i socjologicznych. Uywane
jest ono dla oznaczenia caoksztatu dyspozycji i funkcji psychicznych czowieka, wyznaczajc
jego zachowanie i stanowicy swoist struktur, np.: " Zesp warunkw wewntrznych
determinujcych sposb w jaki czowiek reaguje swoje stosunki z dziaajcym na niego
wiatem."
Etymologia osobowoci wywodzi si od sowa osoba. Oznacza ono byt o rozumnej naturze,
cechujcy si odrbnoci od innych bytw, posiadajcy wiadomo wasnego istnienia,
wol, wasny charakter i system wartoci
Definicja osobowoci dzieli si na trzy obszary wzajemnie powizane, wedug ktrych
osobowo to:
1) zbir wzgldnie staych, charakterystycznych dla danej jednostki cech i waciwoci, ktre
wyznaczaj jej zachowania i pozwalaj odrni j od innych;
2) zesp warunkw wewntrznych wpywajcych na sposb, w jaki czowiek przystosowuje
si do otoczenia;
3) zesp psychologicznych mechanizmw: np. tosamo, mentalno, potrzeby, postawy,
inteligencja, uznawane wartoci, ktre powoduj, e czowiek jest zdolny do kierowania
wasnym yciem, a jego zachowania s zorganizowane i wzgldnie stae.
Najnowsze ujcia dotyczce osobowoci apokazuj, e wprawdzie cechy biofizyczne
czowieka i zewntrzne oddziaywanie s podstaw osobowoci, ale jej nie determinuj.
Natomiast decydujcy wpyw na ksztatowanie si osobowoci ma aktywno samej

jednostki.
Zdefiniowanie osobowoci umoliwio badanie, przewidywanie i ksztatowanie zachowa
ludzi.
7. Autorytet w psycholgi Jakkolwiek pojcie autorytetu kojarzymy z osob szanowan i
powaan, to do oszacowania tego, czy kto jest godny zaufania i powaania wystarcz
pewne insygnia, ktre przynale autorytetom. Ludzi, ktrzy zachowuj si i wygldaj w
okrelony sposb, jestemy skonni spostrzega jako autorytety, innych nie.
Symbole kojarzone z autorytetem[edytuj | edytuj kod]
Symbole kojarzone z autorytetem wywouj ulego nawet wobec osoby, ktra nie jest
rzeczywistym autorytetem. Nale do nich:
1. Ubir. Autorytety w odpowiedni sposb wygldaj. Sdziowie sdowi maj swoje togi,
podobnie jak rektorzy uniwersytetu. Papie posiada swj odpowiedni strj, podobnie
policjanci, urzdnicy, dyrektorzy itp. Skonno do spostrzegania danej osoby jako autorytetu
podnosi ubranie danej osoby w:

mundur

Eksperyment: Badacz podchodzi od przypadkowych osb na ulicy i kaza im

wykonywa rne czynnoci (np. "prosz podej do tej pani przy aucie i rozmieni jej
pienidze, poniewa nie ma na parkomat"). Gdy by ubrany w mundur, ulegao mu
znacznie wicej osb, ni gdy by ubrany jak zwyczajny przechodzie.

kitel laboratoryjny lub kitel szpitalny

sutann

trzyczciowy garnitur

Eksperyment: Badacz stawa w tumie przechodniw na skrzyowaniu,

czekajcych na zielone wiato. W pewnym momencie wchodzi na jezdni, mimo e
wiecio si wiato czerwone. Gdy by ubrany elegancko (trzyczciowy garnitur,
teczka, krawat) wicej osb szo w jego lady ni gdy by ubrany "zwyczajnie".

2. Wielko ciaa
3. Tytuy
8, Asertywno w psychologii termin oznaczajcy posiadanie i wyraanie wasnego zdania
oraz bezporednie wyraanie emocji i postaw w granicach nienaruszajcych praw i
psychicznego terytorium innych osb oraz wasnych, bez zachowa agresywnych, a take
obrona wasnych praw w sytuacjach spoecznych[1]. Jest to umiejtno nabyta[2].
Asertywno to:

umiejtno wyraania opinii, krytyki, potrzeb, ycze, poczucia winy,

umiejtno odmawiania w sposb nieulegy i nieranicy innych,

umiejtno przyjmowania krytyki, ocen i pochwa,

autentyczno,

elastyczno zachowania,

wiadomo siebie (wad, zalet, opinii),

wraliwo na innych ludzi,

stanowczo,

samoocena[3].

Osoba asertywna ma jasno okrelony cel i potrafi kontrolowa wasne emocje, nie poddaje
si atwo manipulacjom i naciskom emocjonalnym innych osb[4].
Osoba asertywna posiada umiejtno okrelania wasnych oczekiwa i uczenia innych jak
chce by traktowana. [5]
Asertywno nie oznacza ignorowania emocji i de innych ludzi, lecz raczej zdolno do
realizacji zaoonych celw mimo negatywnych naciskw otoczenia, racjonaln dbao o
wasne interesy z uwzgldnieniem interesw innych. Asertywno to
obok empatii podstawowa umiejtno wchodzca w skad inteligencji
emocjonalnej. Diagnozy zachowa nieasertywnych dokonuje si na podstawie
zablokowanych w autoprezentacji sfer komunikacji blokady mwienia nie, wyraania i
przyjmowania opinii i krytyki, kontaktu z autorytetem i tumem (trema), radzenia sobie z
poczuciem winy[6].
Zachowanie asertywne[edytuj | edytuj kod]
Zachowanie asertywne polega na uznawaniu, e jest si tak samo wanym, jak inni, na
reprezentowaniu wasnych interesw z uwzgldnieniem interesw drugiej osoby. Zachowanie
asertywne oznacza korzystanie z osobistych praw bez naruszania praw innych. [7]
Charakteryzuje postaw akceptacji siebie, szacunku do siebie i innych.
Postawa asertywna towarzyszy ludziom, ktrzy maj adekwatny do rzeczywistoci obraz
wasnej osoby. Stawiaj sobie realistyczne cele, dziki czemu w peni wykorzystuj swoje
moliwoci, a jednoczenie nie podejmuj zbyt trudnych zada, co ich chroni przed
rozczarowaniem i krytyk otoczenia.
Czowiek asertywny swobodnie ujawnia innym siebie, wyraa otwarcie swoje myli, uczucia,
pragnienia. Czyni to w sposb uczciwy, bezporedni, miao, bez paraliujcego lku,
akceptuje swoje ograniczenia, niezalenie od tego, czy w danej sytuacji udao mu si odnie
sukces, czy te nie. Potrafi odpowiedzie nie, zada czego, co mu si naley, nie lka si
nadmiernie oceny, krytyki, odrzucenia. Pozwala sobie na bdy i potknicia, dostrzegajc
swoje sukcesy i mocne strony. Gdy jest w centrum zainteresowania uwagi, potrafi dziaa bez

niszczcego lku. Akceptuje zmiany w sobie i innych. Potrafi si porozumie z innymi, potrafi
te dochodzi swych praw i egzekwowa je.

9, Mylenie jest czynnoci celow. W zalenoci od osignitego wyniku rozrniamy dwa

typy mylenia:
1.
Mylenie produktywne polega na tworzeniu informacji zupenie nowych dla
czowieka, wzbogacajc go o zupenie nowe treci (np. wynalazek). Takie mylenie moe
by twrcze i nietwrcze. Twrcze oznacza nowo obiektywn.
2.
Mylenie reproduktywne polega na zastosowaniu wczeniej zdobytej wiedzy w
nowych zadaniach, na wykorzystaniu poznanych metod rozwizywania problemw w
nowych warunkach. Nie jest to wic zwyka reprodukcja informacji
Mylenie najbardziej zoona czynno poznawcza, na ktr skada si wiele procesw:

planowanie,

przewidywanie,

ocenianie,

Rozumienie,

wnioskowanie.
Informacje zawarte w wyobraeniach, spostrzeeniach i pojciach s przez czowieka
przetwarzane za pomoc tzw. Operacji umysowych. S nimi:

Analiza oznacza mylowe rozdzielenie elementw caoci;

Synteza polega na mylowym scaleniu poszczeglnych czci skadowych caoci;

Porwnywanie jest operacj zestawienia ze sob rnych elementw z punktu

widzenia ich podobiestw i rnic;

Abstrahowanie polega na wyrnieniu jakiej jednej waciwoci i jednoczenie

pominiciu innych cech;

Uoglnienie charakteryzuje si ujawnieniem waciwoci, cech wsplnych dla

jakiej klasy rzeczy i zjawisk z pominiciem cech jednostkowych.
Czynno mylenia jest acuchem operacji umysowych, za pomoc ktrych czowiek
przetwarza informacje, czyli treci zakodowane w spostrzeeniach, wyobraeniach i
pojciach. Dziki myleniu czowiek posiada zdolno przystosowania si do zmiennych
warunkw rzeczywistoci, co w psychologii okrela si mianem inteligencji. Konieczno
przetwarzania cigle napywajcych informacji zwraca uwag na zdolno jego
magazynowania, ktr okrela si pamici.
10. Psychologia humanistyczna, wspczesny kierunek w psychologii, bdcy w opozycji
zarwno do psychoanalizy jak i behawioryzmu, w ramach ktrego poszukuje si nowych
rozwiza metodologicznych i przedmiotowych.
Psychologia humanistyczna wychodzi z zaoenia, e zachowanie czowieka zaley od bardzo
wielu czynnikw zewntrznych i wewntrznych i konieczne jest caociowe podejcie do
problemw czowieka. Przedstawiciele psychologii humanistycznej stosuj nowe metody przy
badaniu problematyki ycia ludzkiego: wczuwania si, wgldu, rozumienia, analizy
rnorodnej twrczoci i aktywnoci.

1. Badania Yerkesa i Dodsona pozostaway dugo niezauwaone. Ich znaczenie doceniono

znacznie pniej. Dopiero w latach 50. XX wieku psycholodzy wyszli poza terminologi
zwizan wycznie z metodologi tych bada (procedury warunkowania zwierzt z udziaem
szoku elektrycznego) i generalizowali uzyskiwane wyniki w szerszym kontekcie, w ktrym

akcentowano wpyw pobudzenia fizjologicznego - a nie okrelon procedur dowiadczaln na zachowanie si w ogle. Jednak wczeni autorzy raczej nie odwoywali si ju do
pierwotnych bada Yerkesa i Dodsona a jedynie do uoglnie wyniesionych ze
wspczesnych im dowiadcze, proponujc koncepcj o krzywoliniowej, "u-ksztatnej"
zalenoci zarwno w zadaniach atwych, jak i trudnych. [4] Popularyzacja prawa Yerkesa i
Dodsona w takiej postaci szczeglnie bya udziaem Donalda Hebba [5], ktry opisa j w taki
sposb w swojej niezwykle popularnej ksice, wydanej rwnie w jzyku polskim w 1969
roku i w drugim wydaniu - na pocztku lat 70.[6] Do niej te odwouj si najczciej polscy
psycholodzy w omawianiu tej koncepcji.[7]
Teoria ta sprowadza si do dwch stwierdze:[8]

w miar jak ronie pobudzenie fizjologiczne (regulowane przez twr siatkowaty), to

coraz atwiej jest wykonywa dan czynno, ale tylko do pewnego poziomu. Pniej
nastpuje ju tylko spadek efektywnoci, prowadzcy w skrajnej sytuacji do cakowitej
dezintegracji zachowania.
Dla zada trudnych optymalny poziom pobudzenia jest niszy, ni dla zada atwych.

2. REAKTYWNO
Jej przeciwiestwem jest aktywno
Wynika ze wiadomego wyboru i celu, ozn. wiadome dziaanie zgodne z wol jednostki
Reaktywno to dziaanie jednostki w odpowiedzi na dziaanie czynnikw zewntrznych

AKTYWNO zaczyna si wewntrz czowieka,

REAKTYWNO jest zawsze tylko odpowiedzi.

OSOBY WYSOKOREAKTYWNE

Maj wmontowany w ukadzie nerwowym mechanizm nasilajcy si dziaajcych bodcw,

std wszystko co do nich dociera odczuwaj silniej.
Dlatego lubi cisz, spokj, nawet okresowe odosobnienie.
Mcz si w gwarze, haasie.
Potrzebuj mniejszej stymulacji kory mzgowej tzn. mniejszego pobudzenia.
OSOBY NISKOREAKTYWNE
Maj wmontowany mechanizm osabiajcy si dochodzcych bodcw.
Std lubi rozgardiasz, haas, ludzi, duo bodcw.
Potrzebuj silnej stymulacji kory mzgowej tzn. pobudzenia.
( takie dziecko potrzebuje specjalnych warunkw )

CO WPYWA NA POZIOM REATYWNOCI?

Zaley to od 2 czynnikw:
GENETYKA ( w duym stopnie, lecz nie ona jedyna)
RODOWISKO WYCHOWAWCZE
O ile dziecko ( od urodzenia) wychowuje si w rodowisku, w ktrym dziaa bardzo dua ilo
bodcw ( przemysowe), a ponad to w jego rodzinie s gone ktnie, krzyki.

Duo silnych bodcw to takie warunki sprzyjaj ksztatowaniu si niskiej reaktywnoci.

Warunki odwrotne do w/w ( spokojna cicha wioska i spokojna rodzina) to takie dziecko bdzie
wysokoreaktywne.
3. Komunikacja niewerbalna, nonverbal communiation, sposb komunikowania si bez
uywania sw. Komunikacja niewerbalna moe by dziaaniem zamierzonym lub
niezamierzonym. Do wskanikw niewerbalnych zaliczamy: mimik twarzy, gesty, pozycj i
ruchy ciaa, dotyk oraz sposb patrzenia. Komunikaty niewerbalne mog by zgodne
znaczeniowo z werbalnymi komunikaty powtarzane, zastpowa je, akcentowa lub
maskowa - zachowania niejzykowe maj na celu ukrycie prawdziwych uczu, przekona
czy myli.
Kody niewerbalne su odzwierciedlaniu stosunku czowieka do jego otoczenia spoecznego,
samoreprezentacji (wysyanie komunikatw o swoim statusie spoecznym, ekonomicznym,
osobowoci, sympatiach politycznych oraz innych aspektach ja), odgrywaj wan rol w
rytuaach (powitanie, poegnanie, immatrykulacje, honorowe wrczanie nagrd) oraz
podtrzymuj komunikacj werbaln, czyni j bardziej kompletn.
Komunikacja werbalna komunikacja z uyciem jzyka naturalnego, czyli mowy jako
rodka komunikacji. Jest to podstawowy sposb komunikacji midzyludzkiej. W szcztkowej
postaci komunikacja werbalna wystpuje take u zwierzt, np. u szympansw, ktre

rozwiny w niektrych przypadkach take zdolno posugiwania si metafor[potrzebne rdo].

Aby komunikacja werbalna moga mie miejsce, musz istnie osoby: mwica i suchajca.
Posuguj si one kodem (jzykiem), ktry musi by znany obu osobom.
W komunikacji werbalnej du rol odgrywaj takie czynniki, jak:

akcent i modulowanie wypowiadanych kwestii, co czsto ma wikszy wpyw na

partnera interakcji ni tre wypowiedzi;
stopie pynnoci mowy;
zawarto (tre) wypowiedzi w tym przypadku zasb leksykalny ma zwizek
z kompetencjami kulturowymi jednostki np. osoby o mniejszych kompetencjach
kulturowych rzadziej posuguj si jzykiem literackim, a czciej gwar rodowiskow
lub regionaln;
iloczas (zmniejszanie lub wyduanie czasu wypowiadanego sowa).

Komunikacji werbalnej najczciej towarzyszy komunikacja niewerbalna. W trakcie rozmowy

przekazywanym treciom towarzysz gesty oraz mimika, ktre w
przyjtym kodzie jzykowym w danej kulturze potwierdzaj komunikaty zwerbalizowane[1].

4. Motywacja[edytuj]
Motywacja stan gotowoci istoty rozumnej do podjcia okrelonego dziaania, to
wzbudzony potrzeb zesp procesw psychicznych i fizjologicznych okrelajcy podoe
zachowa i ich zmian. To wewntrzny stan czowieka majcy wymiar atrybutowy.
Procesy motywacyjne ukierunkowuj zachowanie jednostki na osignicie okrelonych,
istotnych dla niej stanw rzeczy, kieruj wykonywaniem pewnych czynnoci tak, aby
prowadziy do zamierzonych wynikw (zmiana warunkw zewntrznych, zmiana we wasnej
osobie, zmiana wasnego pooenia). Jeli czowiek jest wiadomy wyniku wykonywanych
czynnoci, wwczas ten wynik nazywa si celem. Proces motywacyjny skada si z zespou
pojedynczych motyww. Motywem nazwa za mona przeycie pobudzajce czowieka do
dziaania lub powstrzymujce go, lub przeszkadzajce jego wykonaniu.
Proces motywacyjny[edytuj | edytuj kod]

wzbudzanie energii;

ukierunkowywanie wysiku na cel;

selektywno uwagi w stosunku do bodcw zwikszenie wraliwoci na bodce

istotne;
zorganizowanie reakcji w zintegrowany wzorzec;

kontynuowanie czynnoci, dopki warunki, ktre j zapocztkoway nie ulegn

zmianie

pobudzenie emocjonalne uczucia dodatnie (w przypadku realizacji zamierze) lub

ujemne (w przypadku niespenienia)

Wedug psychologa Janusza Reykowskiego napicie motywacyjne pojawia si, gdy podmiot
dostrzee stan rzeczy, ktry mgby zredukowa napicie, a take gdy wytwarza si u niego
przewiadczenie, e warto gratyfikacji da si osign.
Wzrost motywacji moe wynika ze wzrostu, do pewnego poziomu, prawdopodobiestwa
sukcesu lub poraki w dziaaniu majcym na celu osignicie wyniku. Motywacja bdzie
miaa maksymalne natenie, gdy prawdopodobiestwo sukcesu i poraki bdzie
rwne. Poziom motywacji zaley te od wysiku i ryzyka zwizanego z dan czynnoci.
Pocztkowy wzrost wysiku i ryzyka zwiksza motywacj jednostki, przy ich dalszym wzrocie
proces ten osiga optymalny poziom, nastpnie malejc a do wartoci ujemnych.
Rodzaje motywacji[edytuj | edytuj kod]

wewntrzna aktywizacja nastpuje, gdy czowiek dy do zaspokojenia swoich

potrzeb

Motywacja wewntrzna "tendencja do podejmowania i kontynuowania dziaania ze wzgldu

na jego tre. Cech okrelajc motywacj wewntrzn jest ciekawo, czynnikami
motywujcymi s waciwoci bdce wynikiem wzajemnego porwnywania bodcw
docierajcych do jednostki aktualnie bd zakodowanych w strukturach pamiciowych:
wieloznaczno, niewyrano, nowo, zoono, dziwno, niezgodno [1].

zewntrzna polega na wzbudzeniu potrzeb przez stosowanie kar i nagrd,

informowaniu o moliwociach zawartych w rnego rodzaju sytuacjach i manipulowaniu
tymi moliwociami

Motywacja zewntrzna "tendencja do podejmowania i kontynuowania dziaa ze wzgldu

na pewne konsekwencje, do ktrych one prowadz (uzyskanie nagrody lub innej uchwytnej
korzyci), zwizana z poczuciem, e przyczyna i kontrola dziaania ma charakter zewntrzny i
nie jest zalena od jednostki"[2]
Motywacja negatywna, zwana ujemn, to mechanizm oparty na rnego rodzaju karach,
zwizany z zachowaniem typu denie od, ktry opiera si na unikaniu. Im blisza jest
kara, tym bardziej widoczny jest unik. Powoduje ona u pracownika lk przed utrat m.in.
stanowiska, wysokoci dotychczasowej pensji bd nawet pracy, a tym samym mobilizuje do
efektywniejszych dziaa, gwnie w celu uniknicia kary.
Motywacja pozytywna, zwana dodatni, oparta jest na dodatnich wzmocnieniach. Zwizana z
zachowaniem denia do, ktre jest tym silniejsze im blisza jest droga do zapowiedzianej
nagrody. Motywacja pozytywna ma umoliwi czowiekowi osignicie lepszego ni
dotychczas poziomu zaspokojenia potrzeb.

5. wpyw spoeczny - zmiana zachowania spowodowana prawdziwym lub wyobraonym

naciskiem ze strony innych osb (konformizm, ulego, posuszestwo).
Zagadnienia wpywu spoecznego:
1. Regua wzajemnoci kiedy pomg nam kto, ofiarowa czujemy si zobowizani do
rewanu.
2. Regua zaangaowania i konsekwencji duo lepiej jest powiedzie NIE na pocztku, bo im
gbiej jestemy zaangaowani tym trudniej nam odmwi.
3. Regua spoecznego dowodu susznoci (konformizm)- atwo ulegamy opinii, sugestiom
innych, gdy zauwaamy, e wikszo ludzi tak postpuje.
4. Regua sympatii w celach manipulacyjnych osoba obdarzana przez nas sympati
ch6niej nam pomaga i ulega naszemu wpywowi.
5. Regua autorytetu bardzo wane, kto mwi, ni co mwi.
6. Regua niedostpnoci niedostpno wzmaga atrakcyjno.
6.
7. Inteligencja emocjonalna - zdolno rozpoznawania uczu wasnych i uczu innych osb,
zdolnoci motywowania si i kierowania emocjami, zarwno wasnymi, jak i osb znaczcych.
S to zdolnoci odmienne do inteligencji poznawczej, czyli umiejtnoci czysto
intelektualnych, mierzonych ilorazem inteligencji, ale je uzupeniajce.
Na inteligencj emocjonaln skadaj si podstawowe kompetencje emocjonalne i spoeczne.
S to:
? samowiadomo: wiedza o swoich stanach wewntrznych, moliwociach i ocenach
intuicyjnych, czyli wiadomo emocjonalna, poprawna samoocena, wiara w siebie;
? samoregulacja: panowanie nad swoimi stanami wewntrznymi, impulsami i moliwociami;
? samokontrola: utrzymywanie norm uczciwoci i prawoci, sumienno, elastyczno w
dostosowywaniu si do zmian;
? motywacja: skonnoci emocjonalne, ktre prowadz do nowych celw lub uatwiaj ich
osignicie, czyli denie do osigni, zaangaowanie, inicjatywa, optymizm;
? asertywno: posiadanie i wyraanie wasnego zdania oraz bezporednie wyraanie emocji i
postaw w granicach nie naruszajcych praw i psychicznego terytorium innych osb oraz
wasnych, bez zachowa agresywnych, a take obrona wasnych praw w sytuacjach
spoecznych;
? empatia: uwiadamianie sobie uczu, potrzeb i niepokojw innych osb, czyli rozumienie
innych, doskonalenie innych, nastawienie usugowe, wiadomo polityczna, rozpoznawanie
emocjonalnych prdw grupy i stosunkw wrd przedstawicieli wadzy.
Inteligencja emocjonalna to pojcie, ktre do psychologi wprowadzi Daniel Goleman.
Badajc losy absolwentw Harvardu zauwazy on, ze nie zawsze wybitne wyniki w szkole i
skrajnie wysoki poziom inteligencji racjonalnej przekadaja sie na sukcesy w pracy i yciu. Ten
czynnik, ktory decyduje o umiejtnoci radzenia sobie w zyciu praktycznym, Goleman nazwal
"inteligencj emocjonaln". Jest to zatem zdolno do radzenia sobie ze stresem, zdolnoc do
motywowania siebie w zmieniajcym sie srodowisku emocjonalnym, jak i zdolno do
motywowania innych. O sukcesie yciowym i yciowej satysfakcji, zdaniem Glemana, w
wikszym stopniu decyduje inteligencja emocjonalna, ni iloraz inteligencji.
Osoby o rozwinitej inteligencji emocjonalnej, mog odnosi znaczne sukcesu yciowe,
nawet jeli nie posiadaj tak wysokiego ilorazu. Ci za, ktrzy posiadaj wyoki stopie
powinni rwnoczesnie rozwija si emocjonalnie, poniewa wanie to umoliwi im
konstruktywne wykorzystywanie swoich zdolnoci. Niekiedy posiadanie wysokiego
przyczyniania si do lekcewaenia sfery emocji i nie rozwijania inteligencji emocjonalnej, co
jest bdem.
Inteligencja emocjonalna ma ogromy wpyw na nasze ycie, poniewa motywacja, sia woli i
dojrzao emocjonalna mog w jeszcze wikszym stopniu ksztatowa nasze codzienne

funkcjonowanie, ni poziom ilorazu inteligencji. W praktyce, oprcz innych narzdzi takich jak
rne formy psychoterapii i treningw interpersonalnych, swoj inteligencj emocjonaln
moemy rozwija take poprzez praktykowanie medytacji i technik relaksacyjnych. Kwestia
inteligencji emocjonalnej stawia medytacj w nowym wietle - moe bowiem ona by bardzo
wartociowym narzdziem rozwijania inteligencji emocjonalnej.
Daniel Goleman, autor ksiek o inteligencji emocjonalnej, pracownik naukowy Harvardu,
prowadzi przez wiele lat badania, ktre zakwestionoway po raz pierwszy zasadno
otaczanego wielkim kultem ilorazu inteligencji - szeroko rozpowszechnion opini, e do
osignicia sukcesu jest potrzebny sam intelekt. Testy na iloraz inteligencji nie byy
niezawodne, poniewa osoby z wysokim ilorazem czsto kiepsko daway sobie rad w pracy,
a te z miernym - pracoway bardzo dobrze. Czsto ludzie o wybitnej inteligencji postpuj
irracjonalnie, wrcz beznadziejnie gupio. Inteligencja, ktr wykazujemy si w nauce, ma
niewiele wsplnego z yciem emocjonalnym. Nawet osoby o wysokim ilorazie inteligencji
mog nieudolnie kierowa swym yciem prywatnym, dawa si ponosi nieokieznanym
emocjom i dziaa pod wpywem niekontrolowanych impulsw. Wnikliwa analiza
rzeczywistych umiejtnoci, dziki ktrym odnosimy sukcesy we wszystkich rodzajach
zawodw i organizacji, wykazaa, e w decydowaniu o wybitnych osigniciach zawodowych
iloraz inteligencji zajmuje drugie miejsce po inteligencji emocjonalnej. Ma ona undamentalne
znaczenie dla wybitnych osigni w pracy niemal we wszystkich zawodach i na wszystkich
stanowiskach.
Idee te nie s niczym nowym dla osb zajmujcych si prac - to, jak panujemy nad sob i w
jakich pozostajemy stosunkach z ludmi z naszego otoczenia, jest orodkiem zainteresowania
wielu teorii zarzdzania. Ju Arystoteles w swojej Etyce nikomachejskiej nawouje do
inteligentnego kierowania naszym yciem emocjonalnym. Dobrze wykorzystane, wasne
namitnoci s rdem mdroci; kieruj naszym myleniem, wyznaczaj podane
wartoci, zapewniaj nam przetrwanie. W ujciu Arystotelesa problem polega nie na naszym
emocjonalnym reagowaniu, ale na odpowiednioci emocji i jej wyrazu.
8. Ingracjacja ("wkradanie si w cudze aski") technika manipulacji, dziaanie majce na
celu zdobycie sympatii (wytworzenie pozytywnej postawy).
Istota tego zachowania sprowadza si do stworzenia pozytywnego obrazu wasnej osoby u
drugiego czowieka oraz zastosowania rnego typu technik majcych na celu uzyskanie
sympatii do siebie oraz prby wymuszenia uznania wszystkich walorw. Zaprzyjanienie si
ma charakter czysto instrumentalny, i jednoczenie jest narzdziem uzyskania wpywu.
Do najbardziej popularnych technik wkradania si w ludzkie aski nale:

Podwyszanie samooceny partnera relacji - podkrelanie zalet osoby manipulowanej,

podnoszenie wartoci, schlebianie (pot. lizusostwo).

Zwikszanie wasnej atrakcyjnoci, pozytywna autoprezentacja w oczach partnera

relacji.[potrzebne rdo]

Konformizm opinii, postaw i zachowa. Zgodno dotyczy opinii ktre s istotne dla
osoby manipulowanej, ale w ich zakresie potrzebuje ona wsparcia (pot. lizusostwo).

9. Stres jest definiowany w psychologii jako dynamiczna relacja adaptacyjna pomidzy

moliwociami jednostki, a wymogami sytuacji (stresorem; bodcem awersyjnym[potrzebne rdo]),
charakteryzujca si brakiem rwnowagi. Podejmowanie zachowa zaradczych jest prb
przywrcenia rwnowagi.

W terminologii medycznej, stres jest zaburzeniem homeostazy spowodowanym czynnikiem

fizycznym lub psychologicznym. Czynnikami powodujcymi stres mog by czynniki
umysowe, fizjologiczne, anatomiczne lub fizyczne.
Pochodzenie pojcia stres[edytuj | edytuj kod]
Pojcie stresu wprowadzone zostao do uycia przez Hansa Hugona Selye'a, ktry badaniu
tego zjawiska powici 50 lat pracy naukowej. Z tego te powodu nosi przydomek dr Stress.
Selye opublikowa ponad 1400 artykuw i 30 ksiek na temat stresu.
Selye jako pierwszy postawi hipotez, e szereg chorb somatycznych jest skutkiem
niezdolnoci czowieka do radzenia sobie ze stresem. Zjawisko to nazwa
mianem niewydolnoci tzw. syndromu oglnej adaptacji i opisa je w pierwszej swojej ksice
na temat stresu w roku 1956 pt. The Stress of Life.
Definicje stresu[edytuj | edytuj kod]
Istniej 3 typy definicji stresu[1]:

1. Stres jako bodziec sytuacje wystpujce w naszym otoczeniu majce naturaln

zdolno do wywoywania napicia i silnych emocji. Do teorii zwizanych z tym
rodzajem definicji nale: teoria Elliotta i Eisdorfera, koncepcja Janisa oraz koncepcja
zmian yciowych Thomasa Holmesa i Richarda Rahea.

2. Stres jako reakcja zarwno fizjologiczna jak i psychologiczna bdca odpowiedzi

na dziaanie stresorw (sytuacji wywoujcych stres). Do teorii zwizanych z tym
rodzajem definicji nale: homeostatyczna teoria Waltera Cannona czy koncepcja
Selyego (GAS, LAS).

3. Stres jako proces lub transakcja relacja midzy jednostk a otoczeniem:

transakcyjny model Lazarusa, koncepcja Antonovsky'ego, koncepcja
Hobfolla, koncepcja sytuacji trudnych Tomaszewskiego, regulacyjno-informacyjna
teoria stresu Reykowskiego.
Trzy typy reakcji na stres:

Dystres jest reakcj organizmu na zagroenie, utrudnienie lub niemono realizacji

wanych celw i zada czowieka, pojawia si w momencie zadziaania bodca,
czyli stresora.
Eustres to stres pozytywnie mobilizujcy do dziaania.
Neustres to bodziec dla danej osoby neutralny w dziaaniu, chocia dla innych bywa
on eustresowy lub dystresowy

Radzenie sobie ze stresem (coping) to poznawcze i behawioralne wysiki skierowane na

opanowanie, zredukowanie lub tolerowanie zewntrznych lub wewntrznych da.

Psychologia stresu[edytuj | edytuj kod]

Stres w powszechnym odbiorze jest uwaany za zjawisko szkodliwe. W rzeczywistoci
dziaanie niepodane przynosi jedynie stres zbyt silny (przekraczajcy indywidualne
moliwoci adaptacyjne jednostki) lub zbyt dugotrway. Stres umiarkowany zwiksza
moliwoci radzenia sobie z wymaganiami adaptacyjnymi otoczenia, dziki czemu umoliwia
rozwj psychiczny. Wielu badaczy zjawiska okrela go jako podstawowy czynnik rozwoju.
Stres zbyt dugotrway przyczynia si do rozwoju zaburze psychicznych, przede wszystkim
takich jak: zaburzenia lkowe (nerwicowe) i depresyjne, stres zbyt silny, traumatyczny
stwarza ryzyko PTSD (zespou stresu pourazowego) oraz w szczeglnych
przypadkach zaburze osobowoci.
Fazy stresu[edytuj | edytuj kod]
Wedug Selyego stres przebiega w nastpujcych fazach:

Faza alarmowa. Pocztkowa, alarmowa reakcja zaskoczenia i niepokoju z powodu

niedowiadczenia i konfrontacji z now sytuacja. Wyrniamy w niej dwie subfazy:

Stadium szoku.

Stadium przeciwdziaania szokowi. Jednostka podejmuje wysiki obronne.

Faza przystosowania (odpornoci). Organizm uczy si skutecznie i bez nadmiernych

zaburze radzi sobie ze stresorem. Jeli organizm poradzi sobie z trudn sytuacj
wszystko wraca do normy. W innym wypadku nastpuje trzecia faza.

Faza wyczerpania. Stae pobudzenie caego organizmu (przewleky stres) prowadzi

do wyczerpania zasobw odpornociowych, co moe prowadzi do chorb
psychosomatycznych. W szczeglnych wypadkach prowadzi nawet do mierci.