Ci niesamowici Hiszpanie!

Pikno wiata to nie tylko cuda natury i twory ludzi genialnych,

ale po prostu ludzie, ich wygld, zwyczaje, styl ycia, religijno,
pogldy, rozrywki, radoci ale i tragedie yciowe. Gdy to obserwujemy
z yczliwoci, z otwart gow i bez przesdw, wtedy uczymy si
czego nowego, pomaga nam sta si bardziej tolerancyjnymi,
wyrozumiaymi, wtedy odkrywamy jakie wartoci, ktre mog nas
wzbogaci. Odkryte negatywy w zachowaniu ludzkim, jak na przykad
status kobiet w krajach muzumaskich, maestwa crek wbrew ich
woli, jak to dzieje si do nagminnie w Indiach, zakadanie obrczy na
szyje dziewczynek, by byy bardziej pontnymi kandydatkami na ony,
itp., wszystko to te nas czego uczy, a wszelka wiedza jest czym
wartociowym, poszerza horyzonty.

Nieplanowany wyjazd do Hiszpanii

Mj pierwszy pobyt w Hiszpanii by miym szokiem. Znalazem si
wrd ludzi jakich nie spotkaem w adnym kraju w ktrym wczeniej
byem. Mieszanina kultur i sztuki muzumaskiej, ydowskiej i
chrzecijaskiej oraz bardzo dramatyczna historia tego kraju stworzyy
nowy typ czowieka, niespotykany gdzie indziej w Europie. Najbardziej
zaskoczya mnie mentalno i sposb bycia Hiszpanw. W Hiszpanii
znalazem si po raz pierwszy w roku 1980 jako czowiek w rednim
wieku w poowie mojej kariery zawodowej. To nie by zaplanowany
wyjazd. Powodem i okazj tego wyjazdu z Kanady bya konieczno
poznania jzyka hiszpaskiego w trybie ekspresowym. Dobry kolega
pracujcy na rwnolegym do mego stanowisku w bibliotece
uniwersyteckiej jako specjalista od nowoczesnych jzykw i literatury,
dosta ofert na pozycj szefa biblioteki Kings College zwizanego z
Uniwesytetem Western Ontario. Waha si czy przyj t pozycj, bo
uniwersytet nie planowa zatrudni kogo innego po ewentualnym jego
odejciu: jego obowizki miay by rozdzielone midzy innych
bibliotekarzy zajmujcych si sprowadzaniem do biblioteki ksiek i
innych materiaw informatycznych. Problem by taki, e w bibliotece
tylko on i ja znalimy po kilka jzykw poza angielskim i tylko my

mielimy wiedz o literaturze w jzykach ktre nabywalimy do

bibilioteki. Powiedziaem mu, e mog przej obowizki w dziedznie
literatur i jzykw francuskiego i woskiego (znam je w mowie i pimie
i do duo wiem o produkcji literackiej tych krajw). Nie byo na kogo
zepchn zamawiania ksiek w jzyku hiszpaskim. Kolega, dr. John
Clouston, zdecydowa si nie skorzysta z oferty na szefa biblioteki
Kings College. Nie dopuciem do tego: intensywny siedmiotygodniowy
kurs jzyka hiszpaskiego w Sewilli wystarczy, by pniej przej ten
obowizek. W tym miecie nasz uniwersytet co roku organizowa
wyjazdowe kursy. Dobrze si zoyo, bo w tym wanie roku
wykadowc by mj przyjaciel profesor Florian mieja, nie tylko poeta,
tumacz i esseista, ale take hiszpanista. Nie byem zdany na
towarzystwo dwudziestolatek kursantek przejtych bardzej podbojami
miosnymi wrd miejscowych chopcw ni nauk, bo poza mn tylko
one znalazy si w Sewilli - razem z przyjacielem zdeptalimy cay
historyczn Sewill, poznalimy j lepiej ni niektrzy tam urodzeni, bo
kilka razy bylimy proszeni przez kilkoro z nich o informacje jak doj,
czy dojecha do jakiego miejsca. Napracowaem si, bo po
miesicznym prywatnym studiowaniu podstaw jzyka przed wyjadem
do Sewilli, znalazem si raptem na kursie dla zawaasowanych. Daem
sobie jako z tym rad: znajomo jzykw woskiego i fracuskiego bya
mi pomocna. Uniwersytet wynaj sal w prywatnej szkole jzykw,
szkoa ta dodatkowo przygotowaa dla nas pobyt i wyywienie w
domach prywatnych, nawet organizowaa spotkania z rodowitymi
mieszkacami Sewilli oraz wycieczki po ciekawszych czciach miasta.

Triana dzielnica Sewilli gdzie mieszkaem

Once
Pierwsze sowo hiszpaskie ktre poznaem na ziemi Cervantesa
byo once jedenacie. Trbiono o tym w telewizji, wielkie reklamy na
bilbordach w caym miecie; zajo mi kilka dni zanim odszyfrowaem,
e chodzi o loteri pienin, taki hiszpaski toto lotek w ktrym trzeba
chyba byo odgadn a jedenacie cyfr. Zauwayem te, e
mczyni w kolejkach do kioskw nie szukaj prasy czy ksiek, lecz
kuponw, lub wynikw teje loterii. Zamieszkaem w domu, pocztkowo
mylaem e u wdowy z 18-letnim synem. Kobieta przychodzia tylko
gotowa, serwowa posiki, no i sprzta mj pokj, pniej gdzie
znikaa. Po jej odejciu znika Carlos jej syn, zjawia si rano, tu przed
pojawieniem si matki; prosi mnie bym nie mwi jej o jego
eskapadach. Cay wic dom by tylko mj w godzinach nocnych. Na
dzie lub dwa przed kocem kursu jzykowego zjawi si pan domu,
wtedy gospodyni przeniosa si na stae do swego mieszkania. Jej m
w Maladze, miecie portowym, plaowym i midzynarodowego
lotniska, rozprowadza kupony once. I cho to miasto jest nieco
mniejsze od Sewilli, ruch na jego ulicach, no i na pobliskiej
najpikniejszej play Hiszpanii Costa del Sol by na pocztku sezonu
letniego o wiele wikszy ni tu w stolicy Andaluzji. Takiej pogoni za
atwym pienidzem, takiego nachalnego hazadu nie widzaem nigdzie
na wiecie, nawet w Las Vegas - Hiszpan jak co robi, to robi to z pasj i
rozmachem.

Macho
Sowo macho zrodzio si w Hiszpanii i tu, szczeglnie na
poudniowych jej kracach, chyba najatwiej zrozumie jego znaczenie.
Na og rozumie si je jako twardziela, uparciucha, czowieka
dominujcego w spoeczestwie, silnego i wysportowanego. I
faktycznie takie typy spotykaem. W przybytkach bdcych
poczeniem kawiarni i knajpki prawie nie widzi si kobiet. Od
wczesnego rana do trzeciej po pnocy okupowane s przez mczyzn
oddajcych si dyskusjom na dwa odwieczne tematy mskie,
szczeglnie ywe wrd poudniowcw: polityk i sport, a sport to
przede wszystkim walka bykw i futbol. Do woskich kawiarenek
zaspani faceci jak po ogie wpadali po gste jak smoa expresso, by si
przebudzi, bo i tu i tam chodzi si do ka grubo po pnocy, ale

Andaluzyjczycy wcale si nigdzie nie piesz. Kawiarnie w obu krajach

s bardzo popularne, bo nikt nie spoywa niadania w domu. W
Hiszpanii jest tych kawiarni takie zatrzsienie, e chyba w tym jednym
miecie jest ich wicej ni w caej Kanadzie. Ten duch macho wida na
kadym kroku. Wszystkie waniejsze pozycje w firmach i we wadzach
miejscowych okupowane byy przez mczyzn, duo wicej mczyzn
ni kobiet byo w tym czasie w serwisie telewizyjnym i innych rodkach
masowego przekazu.
Najbardziej utkwio mi w pamici jedno zachowanie ilustrujcy t
postaw. Lekcje jzyka mielimy w dni powszednie od godziny 9-tej do
1-szej. Bya jedna pgodzinna przerwa w nauce ktr z profesorem
spdzalimy w kawiarence, zawsze tej samej, bo serwowano tak
cudown kaw, e nigdy w yciu ju takiej nie piem. Profesor zamawia
kaw z mlekiem ja przewanie cappuccino. Kaw z mlekiem utaro si,
przynajmniej w Andaluzji, nazywa pogardliwie leche manchata
mleko poplamione. Kelner, a rwnoczenie waciciel przybytku, z racji
tego mleka splamionego, ostentacyjnie okazywa pogard dla jego
konsumenta. Rzuca szklank z daleka na st, sowem si nie odzywa,
adnego umiechu, a jeli na si zdobywa, by to umiech pogardy i
ironii. Mnie obsugiwa w miar grzecznie, bom zamawia cappuccino;
gdy dla eksperymentu raz czy drugi zamwiem expresso, wtedy
stawa si wylewnie grzeczny. Ceny tych trzech napojw byy
identyczne, chodzio oczywicie o ocen czowieka, w tym wypadku
tylko na bazie zamawianej kawy. Dla mnie i wielu innych ludzi
fenomen macho wydaje si rzecz raczej negatywn, niekoniecznie
dla Hiszpanek. Przypominam sobie rozmow na ten ten z jedn z nich,
ktr spotkaem na kursach jzyka francuskiego w Paryu. Bya osob
w rednim wieku, matk z kilkorgiem dzieci. Jej firma wysaa j do
Parya, bo potrzebna bya osoba znajca ten jzyk. Powiedziaa mi e
m jej jest typowym macho, twardziel, nieustpliwy, ale tylko poza
domem. Domem, dziemi, a nawet finansami rodzinnymi rzdzi ona. Tu
jest kochajcym czowiekiem, kim kto daje jej poczucie
bezpieczestwa.

Virgen

Mwi si e Polska jest

krajem maryjnym. Nawet w
czasach bardzo maryjnego
kardynaa Stefana Wyszyskiego,
kiedy kopia obrazu Matki Boskiej
Czstochowskiej odbywaa po
Polsce wdrwk w czasie tak
zwanej dziewicioletniej nowenny,
a jeden z biskupw zagrozi swoim
ksiom suspens, jeli w kadym
ich kazaniu nie bdzie
przynajmniej raz sowa Maryja, to
cigle daleko nam jest pod tym
wzgldem do Hiszpanii. Na mapie
Sewilli znalazem 57 ulic
zaczynajcych si od sowa Virgen
Dziewica (oficjalna nazwa Matki
Boskiej w tym kraju), jest tych
nazw maryjnych w nazwach ulic
wicej, darowaem sobie szukanie tych zaczynajcych si od innego
sowa. Wikszo kociow jest pod jej wezwaniem. By odrni jedn
Virgen od drugiej maj dodane przymiotniki: Bolesna, Miosierna,
Radosna, Niepokalana, Uzdrowicielka, Cudowna; gdy tego typu
przydomkw ju zabrako,wymylano inne jak nas przykad
Afrykaska, lub doczepiano do gwnego sowa nazw dzielnicy miasta.
Raz lub dwa razy w tygodniu gdzie w starej Sewilli - tu mieszkaem odbyway si procesje z werblami, czy nawet z orkiestr, odwitnie
ubranymi parafianami, dziemi w bieli, no i oczywicie obrazem Virgen,
patronki kocioa czy dzielnicy. Krok wolny, ceremonialny, uroczysty.

Miss piknoci Vigen Macarena

Opowiadano mi - tego nie widziaem - e raz do roku odbywaj

si konkursy piknoci madonn. Dekorowano wtedy wizerunki jak
najpikniej, przyodziewano przewanie w szaty koloru zota, lub srebra,
byy przemwienia, przekonywania, ktra madonna pikniejsza,
bardziej cudowna, itd. Najczciej wygrywaa Virgen de la Macarena,
opiekunka dzielnicy o tej nazwie. Nie mogem odmwi sobie
przyjemnoci, wybraem si do jej sanktuarium. To twarz piknej,
modej, zdrowej, lekko pucuowatej wieniaczki andaluzyjskiej. Nie
dostrzegem plastykowych ez na obrazie, ktre miaa w czasie
konkursu piknoci; w konkursie chodzio chyba o zmikczenie serc, by
moga dosta wicej gosw. Pewnej nocy gdzie o godzinie drugiej
obudzi mnie zgiek, dwiki orkiestry, parskanie koni. Wyszedem na
gwn ulic dzielnicy miasta, w ktrej mieszkaem powodowany
ciekawoci. Sza ju od kilku dni z pnocy pielgrzymka do Matki
Boskiej w El Rocio, wioseczki na skraju rozlewiska rzeki Guadalquivir:
panowie szarmantcy, panie w eleganckich strojach. Co jaki czas
wyskakiway z wygodnych bud cygaskich, by zakrci si w
szaleczym tacu, ktry wieki wczeniej powsta w Sewilli, tu jest
nazywany sevillanas, ewoluujcy w kierunku wspczesnego flamenco.
I cho ju nieco rni si midzy sob, w Sewilli cigle taczy si

sevillan. To nie bya procesja pokutna, nawet nie w peni religijna; to

bya prawdziwa fiesta, manifestacja radoci ycia, a odwiedziny Matki
Boskiej w ppustynnej miejscowoci to tylko pretekst. Najsynniejsze
procesje religijne nie tylko w Sewilli, ale i w wielu miejscowociach
Hiszpanii i w krajach posugujcyxch si jzykiem hiszpaskim, to
procesje Wielkiego Tygodnia (Semana Sancta) przed Wielkanoc, ale o
tym napisz pniej.
Wczgi nocne po miecie

Sewilijczycy w odwitnych strojach

Jak wikszo ludzi znad basenu Morza Srdziemnego Hiszpanie

id spa pno, bardzo pno. Prawdziwy ruch na trotuarach, w
restauracjach i barach zaczyna si po godzinie 10-tej wieczorem. To
take okazja pochwalenia si swymi pociechami. Niestety bardziej s
uzalenione od zegara biologicznego ni doroli, wic popice s
wleczone po ulicach, przy pierwszej okazji zatrzymania si na skwerku,
sklepie ze sodyczami, czy w kawiarni zasypiaj. Tak jak we Woszech
tak i tu tata jest gwnym opiekunem dziecka na ulicy, czy w parku.

Ogolony w garniturze na zamwienie, choby temperatura powietrza

bya wysoka, bobas zawsze liczny, piknie ubrany w drogie eleganckie
ubranka - przypuszczam e w tej sytuacji nie tylko przywizanie i
mio do dziecka jest powodem tych spacerw, ale pochwalenie si
przed innymi ojcami sw latorol.
Tak niedospanym czowiekiem, jakim byem w Sewilli, nie czuem
si ani przedtem ani potem. Koo pierwszej po pnocy koczyo si
wasanie tumw po ulicach i o tej godzinie jedna z dwu stacji
telewizyjnych koczya program. W domach poowy miasta z hukiem
otwierano okienne metalowe aluzje w celu przewietrzenia
pomieszcze przed odpoczynkiem, by w kilkanacie lub kikadziesit
minut pniej zamkn je z hukiem. O godzinie drugiej w nocy ten sam
proceder, bo drugi kana telewizyjny koczy program. O godzinie
trzeciej zamykano knajpki - podchmieleni mczyni wracali ze
piewem do domw. Dziwne, e byy to piosneczki z gatunku country
music piewane w jzyku oryginalnym. O godzinie czwartej co noc
zabierano mieci. Due blaszane kontenery podnoszone byy
widekami nad mieciark, kilka razy obstukiwane, by dokadnie usun
ich zawarto huk taki jak prawie atak bombowy. Gdy raz czy drugi
ju spaem o tej porze, wyskakiwaem z ka przeraony, wiadomo
wracaa za minut lub dwie, e to nic nadzwyczajnego, to tylko
mieciarka.
Emocje i mowa
Hiszpanie, podobnie jak Wosi, s czsto niesowni i emocjonalni.
U nich nawet sowo maana nie jest jednoznaczne, bo znaczy i jutro i
rano. Najatwiej zaatwia u nich wane sprawy nie rano, bo s
niedospani i wciekli, raczej po poudniu, szczeglnie po udanej
corridzie, czy wygranym przez miejscow czy narodowa druyn meczu
piki nonej.
Mwi bardzo szybko. W Andaluzji chyba szybciej ni gdzie
indziej w Hiszpanii, a moe i na caym wiecie. To brzmi jak seria z
karabinu maszynowego. Na naszych stancjach mielimy zapewnione
nie tylko dach nad gow, wyywienie i opierunek, ale przy dwch
posikach musia kto by przy stole i prowadzi z nami konwersacje.
W moim przypadku by to faktycznie monolog. Wydelegowany od tej
funkcji starszy syn gospodyni, majcy wasn rodzin i mieszkajcy w
swoim domu, przychodzi dwa razy dziennie, by prowadzi te

konwersacje ze mn. Jak wspomniaem, by to raczej monolog,

przerywa mi po pierwszym sowie, by puci nastpn seri.
Poskaryem si profesorowi, e adnych korzyci nie odnosz z tej niby
rozmowy; znalazem pretekst, by zaprosi go na wsplny lunch do
domu w ktrym mieszkaem. Profesor poprosi go by wyhamowywa,
by kade sowo wypowiada do koca, nie poyka rodkowej sylaby i
litery s na kocu wielu sw, a przede wszystkim by zwolni, zwolni.
Nie potrafi nauczy si mwi wolniej, cho tego chcia, jedynie dugie
serie wystrzaw sownych podzielone zostay na kilka krtszych serii intensywno ta sama.

Tak zwana walka bykw

W Andaluzji najwiksz pasj mczyzn i niektrych kobiet jest

ceremonia walki bykw, pasja wiksza ni futbol, mimo e druyna
Sewilli mieci si w pierwszej pitce najlepszych druyn w kraju i
naley do czowki wiatowej. Przeminienionego z bibliotekarza w
studenta samolot zawiz mnie do Malagi. Tu po raz pierwszy z ruin
zamczyska na wzgrzu zobaczyem aren walki bykw. To dla wielu

rodzaj wityni waniejszej niekiedy od prawdziwej wityni. Wszystkie

areny zbudowane s podobnie, tak jak cyrki staroytnych Rzymian:
okrga budowla z siedzeniami na obrzeach koa, na dole duo piasku
(arena po hiszpasku znaczy piasek). Na tym piasku rozrywa si
misterium rzezi, czy jak kto woli, walki bykw. To dwusowne wyraenie
nie ma odpowiednika w jzyku hiszpaskim, dla nich to po prostu
corrida czyli bieganie, faktycznie biega byk, matador nie rusza si z
miejsca, najwyej przechyla na boki, by unikn rogw i czerwon
pacht rozjusza zwierz.
Areny znajduj si prawie w kadym miecie Hiszpanii i ofiary
aren pasce si w stadach na jej terenach nieurodzajnych i grzystych
s wszechobecne, szczeglnie w poudniowej Hiszpanii. Uczynienie z
byka normalnego, rozjuszonego dzikiego zwierzaka, to do trudna
sztuka, to jeden z szanowanych zawodw w Hiszpanii. Nazwijmy rzeczy
po imieniu: byk cho silny i dziki na arenie nie ma szans podjcia
rwnej walki, byk jest powoli, systematycznie, zgodnie z bardzo
szczegowym rytuaem, umiercany. Wszyscy, nawet ci, ktrych nie
sta na bilet wstpu na aren, oglda te wtpliwej wartoci widowiska,
bo transmitowane s w telewizji przez wiele godzin w cigu dnia.
Zwykle w sezonie pi czy siedem bykw traci ycie na kadej arenie
kadego wieczora. Nic dziwnego, e woowina jest najtaszym misem
w Hiszpanii. Zamawiajc steka radz poprosi o n ostry jak yletka,
bo byk nawet po mierci, nawet upieczony, broni si dzielnie przed
ostatecznym unicestwieniem. Zanim byk stanie oko w oko z krlem
areny, z matadorem, czyli zabjc, (takie jest dosowne tumaczenie
tego sowa, a sowa torreador nie ma w sowniku hiszpaskim, to twr
francuskiego kompozytora Bizeta), to ju nie walka, to tylko widowisko
i zabawa pod gust widowni, wiadomo z gry kto tu zwyciy. Pomocnicy
matadora zdyli byka odpowiednio spreparowa - cae ciao pokute,
ogromny upyw krwi, przy szyi kilka dyndajcych si dzid niszczcych
minie podnoszenia gowy. S jednak wyjtki, s byki ktre nie daj za
wygrane do ostatniego tchu. Ryjc pyskiem po skrwawionym piasku,
ju na kolanach przednich ng, szukaj tormentatora, by go
przynajmniej zahaczy rogiem. Gdy taki dzielny byk ma w dodatku
zeza, wtedy jego szansa rewanu, wydaje si by wiksz - tak
przynajmniej sdzi wielu mionikw corridy. Gdy na cmentarzu w
Sewilii ogldaem kaplice pogrzebowe notabli, moj uwag zwrcia
jedna: wielka, bogato przyozdobiona, taki may koci. Odczytaem
nazwisko rezydenta, nic mi nie mwio, zapytaem przewodniczki

grupy turystw kt to zacz? Bya zdegustowana moim pytaniem: jak

mona tego nie wiedzie, przecie to najsynniejszy matador wszech
czasw, ktry mczesk mierci zgin od rogw zezowatego byka.
Zezowaty byk to oczywista bajeczka; byk by normalny, troch tylko
sprytniejszy od bohatera narodowego. Bohaterowi trzeba byo dorobi
cz biografii, by mg spoczywa w pokoju i z honorem.

Walka bykw, ale ju nie na arenie

W sobot i w niedziel nie byo szkoy, kto chcia mg jecha z
profesorem na wycieczk krajoznawcz. Wracalimy wanie pocigiem
z Kordoby wagonem otwartym bez przedziaw, nasz uwag zwrciy
podniesione gosy dwojga modych ludzi. Dowiedzielimy si pniej,
e s narzeczestwem i wracaj do domw po skoczonym semestrze
na uniwersytecie. O czym przystojny chopiec i przepikna dziewczyna
mogli rozmawia? Oczywicie, o walce bykw! On by bardzo za, ona
bardzo przeciw, tumaczc chopcu, e najwyszy czas by Hiszpanie
stali si normalniejsi i nowoczeniejsi i zrezygnowali z krwawej
redniowiecznej rozrywki. Gdy dyskusja mocno si oywia, o czym
wiadczyy coraz bardziej podniesione gosy, wszyscy pasaerowie
wagonu przesiedli si w poblie pary, by sucha, a potem bra czynny
udzia w dyskusji. Ja siedziaem cicho, bo kiepsko jeszcze mogem si
posugiwa jzykiem tego kraju, ale rozumiaem kade sowo:
zaczem powoli pojmowa mentalno Hiszpanw rodzaju mskiego.
Profesor, natura z zawodu dociekliwa, pierwszy z tumu zabra gos.
Faktycznie nieco przewrotnie zacz judzi i podgrzewa dyskusj. Raz
udawa naiwniaka, raz przejmujc rol adwokata diaba wazi w skr
byka i stara si przedstawa jego racje. Suchajc tego wszystkiego
nachodziy mnie cikie myli. Zaczem troch rozumie dlaczego
wanie Hiszpanie wprowadzili do kultury i historii chrzecijaskiej
Europy niektre kontrowersyjne (mwic najdelikatniej) elementy, jak
inkwizycj na wielk skal, przymusowy celibat, morderstwo wikszoci
Indian Ameryki aciskiej, zabijanie w niezbyt odlegej przeszoci
zgwaconej crki czy siostry dla ratowania jakiego bliej
nieokrelonego honoru rodziny; dlaczego w tym wypadku mier
gwaciciela im nie wystarczaa?

Filozofia walki bykw

Racje za, przedstawiane przez studenta, nie byy zbyt oryginalne.
Wychodzi z zaoenia, e kiedy pierwotny czowiek zapa za ko
zwierzc , czy za maczug i zacz zabija, nie mia wyjcia, od tej
pory musi zabija. By nie zabija ludzi, musi mordowa byki
elementary Mr. Watson! Narzekanie niektrych Hiszpanek i wikszoci
turystw, e ostatecznie mona si z bykiem pobawi, nawet lekko go
pokaleczy i darowa mu ycie, moe po kuracji przyda si do tego
samego celu raz jeszcze jest, wedug studenta, pogldem
nienaukowym, eby nie powiedzie naiwnym. Byk upokorzony nigdy ju
nie bdzie byczy. Bdzie do mierci mia urazy psychiczne, kto wie,
moe nawet zapa na chorob umysow. Owszem, cigna dalej
mwca, u ssiadw w Portugalii, wanie to robi, darujc bykowi ycie
na arenie - wiadomo, nard mikki, niemski - ale i tam, po po
opuszczeniu miejsca widowiska przez widzw, poturbowanego byka
prywatnie si dobija. Tu wczyli si prawie wszyscy pasaerowie
wagonu w dyskusj. Nastpio spontaniczne gosowanie, podliczono
gosy za i przeciw i byk portugalski wyszed cao z yciem, a student
widocznie mia ze informacje w tej kwestii. Profesor podgrzewa cigle
atmosfer. Wystpi z propozycj, by na uniwersytetach hiszpaskich
wprowadzi kursy psychologii i psychiatrii byczej. Byki z poranionym
ego mogyby powoli wraca do normalnoci, Hiszpania i dzi mogaby
wnie co oryginalnego do nauki wiatowej, zmniejszyoby si
bezrobocie. Hiszpan nie dostrzeg ironii w gosie rozmwcy, uzna e to
propozycja na serio. Spojrza ze le ukrywan pogard na wikinga z
pnocy i jak dziecku zacz wyjania, e trzeba widzie rnic
midzy chcie, a mc: Hiszpania jest krajem jeszcze biednym,
wprowadzenie nowych katedr na uniwersytety hiszpaskie to przecie
bajoski wydatek. Trzeba by te powikszy wydziay psychiatrii
ludzkiej - odcicie od wiekowego rytuau spowodowaoby u wielu
powane problemy psychiczne.

Corrida w Sewilli

Sewilijska arena

Nastpnego dnia bya w Sewilii corrida. Podniecony dyskusj

poszedem by zobaczy to misterium. By doda sobie animuszu
kupiem bilet w zacienionej czci areny - cena podwjna w stosunku
do miejsca nasonecznionego. Powtarzaem sobie w kko, e
wszystkiego raz w yciu trzeba dowiadczy, wszystko jest dla ludzi, a
wic i ja to musz dowiadczy. Nogi, a faktycznie mzg, odmwi
posuszestwa, nie pozwoli mi przej przez bram. Kryem wkoo
areny. Fanfary zabrzmiay punktualnie o godzinie siedemnastej, (do
dzi Hiszpanie w tym momencie ustawiaj prawidowy czas na swych
zegarkach), szum tumw, krzyki aprobaty i dezaprobaty. Stchrzyem,
nie wszedem. Mczyo mnie, e nie zdoaem odkry bliej rda owej
magii, e zlekcewayem okazj. Powiedziaem sobie, e nastpnym
razem jadc do Hiszpanii, zahacz o Portugali. Tam pjd na corrid.
Bdzie mniej krwi, moe uda mi si utrzyma odek pod kontrol, bo
trzeba mie to wreszcie za sob, trzeba zamkn t kart mego ycia,
trzeba wrci do normy - nie chc przecie zawraca gowy ktremu z
przepracowanych psychologw kanadyjskich. W Portugalii byem po
tym wydarzeniu dwa razy, jako przesza mnie chtka uczestniczenia
w tej bardziej cywilizownej corridzie, zainteresowao mnie pikno tego
kraju. By z fasonem zakoczy t opowiastk, przytaczam
starorzymskie powiedzonko: tempora mutantur et nos mutamos in illis,
czyli: czasy si zmieniaj i my razem z nimi. Nie miaem wyboru, trzeba
si byo zmieni.