Wielki Tydzie i Kwietniowa Fiesta w Sewilli 2015 11

Wielki Tydzie w kocioach chrzecijaskich to najwaniejszy

czas w roku kocielnym, a szczeglnie tak zwana Pasja, czyli doba od
wieczora w Wielki Czwartek do wieczora w Wielki Pitek, czyli od
krwawego potu Chrystusa w Ogrodzie Oliwnym do mierci, pochwku,
opiecztowaniu grobu i postawienia stray przed nim. O tej dobie
ewangelie podaj wiele szczegw ktre, jak w mocno przypieszonym
filmie nastpuj szybko jedne po drugich. Naliczyem ich okoo
pidziesiciu. Pisz o tym, bo w obchodzie Wielkiego Tygodnia we
wszystkich krajach hiszpaskojzycznych, (jest ich ponad dwadziecia),
a szczeglnie w hiszpaskiej Sewilli, wiele tych tragicznych wydarze
jest przypominanych i wizualnie przedstawianych w tym tygodniu.
Semana Sancta

Tumy w Wielki Pitek w Sewilli na placu katedralnym

W czasie moich studiw jzykowych nie widziaem tych

uroczystoci, bo zjawiem si w Sewilli po tym tygodniu, w czasie
przygotowania, a pniej obchodw ju czysto wieckiego szalestwa
zwanego tradycyjnie Fiesta de Avril (kwietniowa fiesta), cho do
czsto, jak choby w roku 2019, bdzie obchodzona w maju, bo

zawsze zaczyna si w dwa tygodnie po Wielkiejnocy, a Wielki Tydzie w

tym roku przypada od 14 do 21 kwietnia. Z upywem czasu obchody
Wielkiego Tygodnia staj si coraz bardziej wieckie, mimo e cigle
przeadowane s akcentami religijnymi. Dlaczego wybraem Sewill?
Przede wszystkim dlatego, e wypoczywajc w pobliskim portugalskim
Algarve byem w Sewilli obserwujc te uroczystoci, a poza tym z tego
co syszaem i wyczytaem, adne z tysicy miast i miasteczek na
wiecie nie dorwnuje temu miastu w rozmachu i ceremoniale tych
obchodw.
Procesje

Procesja Wielkiego Tygodnia w Sewilli

Najwaniejszymi wydarzeniami tych dni od Niedzieli Palmowej do

wielkanocnego poranka s procesje z kociow tego miasta do katedry
i z powrotem do swoich kociow. Z najdalszych przedmie ta
uroczysta pielgrzymka moe trwa nawet 14 godzin, o ile nie ma
deszczu i nie trzeba si chroni przed nim po innych kocioach, lub
zabytkach w ktrych mog pomieci si tumy - wtedy to przejcie
trwa jeszcze duej. Zdarza si to niezbyt czsto, bo w Sewilii deszcz
w tej porze roku jest rzadkoci, ale niekiedy zdarza si, wtedy
ceremonialny szef procesji (Hermano Mayor) moe j odwoa, jeli

jeszcze nie wyruszya z kocioa, by chroni figury, obrazy, czy

reprezentacje mki paskiej od zniszczenia, bo wiele z nich jest
zrobionych z drzewa, niektre s bardzo stare, nawet z XVI wieku,
rzebione czy malowane przez znanych artystw, obecnie uznane za
dziea sztuki. Procesje odbywaj si w cigu caego tygodnia, po
kilkanacie dziennie, po najbardziej znanych i szerokich ulicach miasta.
S organizowane przez bractwa parafialne, niekiedy inne organizacje
religijne.

Jedna z reprezentacji mki Chrystusa w czasie procesji

Obecnie w Sewilii jest ponad siedemdziesit bractw, procesji

jeszcze wicej, bo coraz bardziej staj si popularne procesje dzieci,
kopiujce to co robi doroli - to niekiedy kilkuletnie malestwa, w
tradycyjnych usztywnionych kapturach ktre podwajaj ich wysoko
dla nich to prawdziwa frajda, a rodzice pkaj z dumy. Gdy staje si
rzecz niemoliw przepuszczenie tylu procesji ulicami miasta,
nowsze konfraternie religijne i bractwa parafialne nie s wpuszczane
do katedry, bo nie ma ju w niej miejsca, (cho to najwikszy
pojemnociowo koci gotycki na wiecie), zatrzymuj si na
obszernym placu przykatedralnym i niekiedy musz organizowa
swoje procesje przed Niedziel Palmow. Kada procesja jest bardzo

liczna, od kilkuset do kilkutysicy ich bezporednich uczestnikw.

Zwyczajni parafianie i turyci nie uczestnicz w niej, obserwuj j z
trotuarw czy z balkonw. Na wanych skrzyowaniach ustawiane s
wiklinowe krzesa dla osb zasuonych dla miasta, lub tych majcych
chody tam gdzie trzeba. Niektre balkony s podnajmowane
turystom za odpowiedni odpat. Przypomina mi si historia ojca
naszego krla Jana Sobieskiego, Jakuba, ktry z dwoma Radziwiami w
Paryu z balkonu domu wynajtego za grube pienidze, sycili oczy
okrutn mczarni i mierci przez rozerwanie przez konie zabjcy
krla Henryka IV. Ten bilet wstpu na balkon musia kosztowa krocie,
bo Jakub skary si w licie do rodziny, e pozby si fortuny, ale
twierdzi e byo warto, bo widowsko byo niesamowite; opisuje
szczegowo i z entuzjazmem jakim katorgom poddawany by ten
czowiek, oraz jego spektakularn mier. Myl e i w Sewilli trzeba
te wyoy fortun za takie locum. Balkony te zdobi bogate kilimy
najczciej koloru bordowego ze zotym paseczkiem. S one niekiedy
miejscem niezaplanowego wystpu przygodnego piewaka
emfatycznie piewajcego seat, tradycyjn, wywodzcego si z
sevilliany pie bardzo skomplikowan rytmicznie, smutn, wprost
rozpaczliw w treci, przypomiinajc portugalskie fado. W czasie
takiego balkonowego wystpu procesja zatrzymuje si, nastpuje
cisza: werble, trbki czy nawet caa orkierstra milkn. Przy okazji
dorzuc tu, e procesjom towarzyszy muzyka, tym najbiedniejszym to
tylko werbel, nieco bogatszym werbel i trbka, najbogatsze mog si
pochwali pen orkiestr dt. Najstarsz konfraterni parafialn w
Sewilli, bo znan od roku 1340, jest grupa zwana El Silencio (cisza). To
chyba jedyna grupa ktra obecnie przechodzi ulice miasta tak jak to
robia prawie siedemset lat temu, w absolutnej ciszy, a poniewa jest
jedyn bez werblw czy muzyki w odrnieniu od wszystkich innych,
prawem kontrastu staje si coraz bardziej popularn.
Czowiek moe uzaleni si od wielu rzeczy. Jest dua grupa
ludzi, nie tylko w Sewilli, ktrzy uzalenili si od tych procesji i innych
uroczystoci Wielkiego Tygodnia. Wertuj grub kieszonkow
ksieczk wydawan co roku zwan Programa, i na ostatnich pustych
stronach zatytuowanych Mi plan para hoy (dzisiejszy plan dnia)
wypisuj ktre procesje zobacz w danym dniu. A poniewa niektre
procesje dochod do katedry o drugiej w nocy, a wracaj do swego
parafialnego kocioa nad ranem, nic dziwnego e w cigu tygodnia
taki entuzjasta moe usn przy stoliku w kawiarni, lub pa na
trotuarze, by tu si nieco przespa.

Wrmy do procesji. Wikszo z nich nawizuje do mki i

mierci Chrystusa, wtedy prawie wszystkie elementy procesji s w
zotym kolorze. Niektre procesje s maryjne - wtedy kolor srebrny.
Takimi maryjnymi procesjami jest procesja Dziewicy Macareny,
wielokrotnej miss piknoci wrd wszystkich obrazw maryjnych
miasta, i Dziewicy Tirany, dzielnicy w ktrej mieszkaem podczas
mojej nauki jzyka hiszpaskiego.
Szpiczaste kaptury, paso i organizacja procesji
Istniej podstawowe zasady organizacji i pochodu procesji
Wielkiego Tygodnia w tym miecie, ale do nich mona dodawa rne
inne elementy. Pamitajmy e Hiszpanie, a szczeglnie Andaluzyjczycy,
to lud nastawiony na rywalizacje, wic nie tylko wspomniany proceder
wyboru miss piknoci spord obrazw madonn miejskich, ale nawet i
procesje to rodzaj kompetycji. Procesj prowadzi czowiek nioscy duy
krzy. Za nim poda swita honorowa Chrystusa czy madonny
prezentowanych przez statu czy obraz, ktre s punktem centralnym
procesji.

To tak zwani nazarenos - wikszo czonkw bractwa

przykocielnego. Kady ze wiec w rku. W zalenoci od odlegoci
ich kocioa od katedry wiece s rnej wielkoci. Ci co podruj w
obie strony przez kilkanacie godzin, maj ogromne, dugie i grube

wiece, bo procesje wyruszaj czsto wieczorem, a ulice, ktrymi

przemierzaj maj wyczone owietlenie w czasie ich przejcia po
nich, by wiato wiec mogo wprowadzi odpowiedni nastrj. Niekiedy
take jest jeszcze setki wiec na noszonych platformach. Wspomnianej
Macarenie towarzyszy ponad dwa tysic czonkw takiej stray
przybocznej. Nawet majcy problemy ze wzrokiem dojrzy ich i
rozpozna nie tylko po wiecach, ale i po charakterystycznym
rzucajcym si w oczy stroju. Ubrani s prawie zawsze w biae tuniki
zakrywajce cae ciao, nawet nie wida bosych stp, jeli jakie
bractwo tak woli maszerowa w procesji. Tuniki maj tylko dwa mae
otwory na oczy. Najbardziej charakterystycznym znakiem
rozpoznawczym s wielkie spiczaste kaptury na specjalnych stelarzach
umoliwiajcych utrzymanie ich w pionie. Kaptury rni si kolorami,
co pozwala na zidentykowanie bractwa. Pozycja nazareczyka w
procesji jest najbardziej prestiow pozycj, dlatego jest ich coraz
wicej z kadym rokiem, a domowa produkcja kapturw i stelarzy
niekiedy nie nada za popytem.
Po nazarenos krocz ministranci bogato przybrani nie tylko w
kome, przewanie z kadzielnicami w rkach, a take obsuga
techniczna procesji. Bez wtpienia najwaniejsz tu osob jest
capatez, czyli osoba odpowiadajca za platformy zwanymi pasos
reprezentujcymi przewanie sceny z ostatniego dnia ycia Chrystusa.
Takie platformy wace niekiedy dwie tony s noszone przez
atletycznych mczyzn o zblionym wzrocie w liczbie 40 do 50 osb.
By si przypodoba widowni stwarza si iluzj, e platformy same
niejako pyn, zatrzymuj si, czy zmieniaj kierunek na skrzyowaniu
ulic. Mczyni s kompletnie niewidoczni dla osb przygldajcych si
procesji, sami nie widz nic co si koo nich dzieje, a wic i drogi
pochodu, bo platformy maj w peni zakryte boki. Oczywicie ci ludzie
daleko nie doszliby bez pomocy z zewntrz. Przewodnik wykrzykuje
rozkazy: zwolni, przypieszy, trzy kroki w lewo, ostry zakrt w prawo
na drug ulic, itp. By si jeszcze bardziej odda iluzji
samoposuwajcej si platformy uywa si niekiedy zamiast gosu
specjalnego motka: liczba stukni, stukanie wolniej czy szybciej,
przerwy rnej dugoci w trakcie stukania, to do czytelne i
szczegowe informacje dla nioscych paso. Kada z konfraterni moe
mie do trzech platform, a w takiej sytuacji pierwsza platforma to
figura Chystusa, czsto wysza od przecitnego wzrostu czowiekas,
niekiedy otoczona rzebami innych postaci biblijnych; drugie paso to

inscenzacja fragmentu Mki Paskiej, na przykad przybicie Chrystusa

do krzya, zakadanie korony cierniowej; niekiedy take figuruje tam
Maryja stojca pod krzyem, czy trzymajca Syna w ramionach po
zdjciu go z krzya. Trzecie paso powicone jest wycznie Matce
Boskiej. Za platform podaj capirotes pokutnicy. S ubrani tak
samo jak nazarenos, jedynie ich kaptury nie s szpiczaste, opadaj na
plecy, bo s nieusztywnione. Zamiast wiec nos krzye pokutne.
Oczywicie nie s to prawdziwi pokutnicy, to take czonkowie bractwa.
By ich nie mona byo rozpozna i by unikn plotek o ich
ewentualnych grzeszkach, wszyscy: i ci z przodu, czyli gwardia
przyboczna, i oni s szczelnie zakryci tunikami. Nie wiem czy
czonkowie bractwa zgaszaj si na ochotnika by prezentowa
pokutnikw, czy to pozycje wylosowane, a moe nawet s podzieleni
na grupy i w rnych latach inna grupa udaje tych nieszcznikw
dwigajcych krzye. Procesj zamyka kapelan procesji w szatach
liturgicznych zwany el preste. Czonkowie Ku Klux Klanu, organizacji
tolerowanej przez biaych w USA do roku 1944, nie musieli si gowi
jak ukry sw tosamo i jak najbardziej straszy murzynw.
Wdziewali stroje identyczne do strojw nazarenos, ale zamiast wiec
brali do rk krzye jak pokutnicy, ktre w czasie akcji podpalali, by w
ten sposb jeszcze bardziej steroryzowa ofiary. W tej czci pochodu
mona spotka innych ludzi wspomnianych przez ewangelie, jak
przebieracw za odakw rzymskich, za osoby yczliwe Chrystusowi
towarzyszce mu na Golgot, na przykad Magda Magdalena, czy
nawrcony Nikodem, ale take osoby nikogo nie prezentujce, jak
choby biczownicy. Rozmawiaem z jednym z nich, zdj koszul, by
pokaza mi z dum gbokie blizny po ranach jakie sam sobie zada
bijc si po plecach w czasie procesji biczem zoonym z kilku
skrzanych zwinitych paskw zakoczonych gakami z oowiu.
Pytaem czy to bya pokuta za aktualne czy przesze grzechy,
powiedzia e w adne grzechy, nawet w Boga, nie wierzy, ale szanuje
wielowiekow tradycj, dlatego to robi chyba czek ten nie potrafi
czymkolwiek innym zaimponowa, wic chwali si swoim poranionym
ciaem. Dziwni to ludzie, ci Hiszpanie, nieprawda?
Zote runo wacicieli kawiarni, knajp i sklepw z damsk
odzie
Wielki Tydzie przynosi ogromne zyski wacicielom knajp i
kawiar. Przybytki te otwarte s do rana, a kto czeka na procesj
wracajc z katedry nad ranem musi ratowa si przed zaniciem

czarn jak smoa mocn kaw, czy czym mocniejszym. Kilka tygodni
przed tym tygodniem sklepy z odzie, szczeglnie damsk, to
kopalnia zota dla ich wacicieli. W Niedziej Palmow panie paraduj
zawsze w nowych, bardzo elemenckich drogich szatach i botkach. Na
czuwanie nocne z Wielkiego Czwartku na Wielki Pitek trzeba
koniecznie ubra si inaczej, zbyt dugo trzeba by opisywa kady
szczeg garderoby, obuwia, nakrycia gowy - daruj to sobie. Mode
piknisie nie poka si na ulicy dwa razy w tym samym stroju, wic
kupuj a siedem nowych kreacji. Mczyznom wystarcza jeden ubir:
to elegancki garnitur ciemniejszego koloru, starannie zawizany drogi
krawat i eleganckie obuwie. Nie musz zmienia tego w cigu
tygodnia. Elegancj w strojach kobiet, mczyzn i dzieci, nawet w
dzie powszedni, wida na ulicach; nie dziwi si, e z pogard
spogldaj na turyst paradujcego w spranym podkoszulku,
sfatygowanych spodenkach i w rozdeptanych sandaach, szczeglnie
w tak uroczystym czasie jakim jest Semana Sacta.
Inny, bardziej szalony tydzie w okresie wielkanocnym

Wewnztrz placu Fiesty

W poniedziaek po witach zaczyna si gruntowne czyszczenie

ulic miasta oraz budowa miasteczka fiesty (originalna nazwa Feria de

Abril) na wielkim placu na obrzeach starej Sewilli. Kadego roku

buduje si eleganck oryginaln bram wjazdowa nie przypominajc
bram z lat poprzednich, a inne budowle fiesty skadane najczciej z
materiaw czy z elementw z poprzednich uroczystoci - wygldaj
jak prawdzwe domy. Trzeba si bardzo pieszy z tymi budowlami, bo
fiesta jest otwierana punktualnie co do minuty o pnocy z niedzieli na
poniedziaek w dwa tygodnie po zakoczeniu uroczystoci Wielkiego
Tygodnia. W tym tymczasowym miasteczku, poza pomieszczeniami
bogatszych rodzin miasta, mona znale wszystko, co rozbawiona
dusza zapragnie: s kawiarnie, jadodajnie, sklepiki, miejsca rozrywki,
mona sucha piewu i oglda tace, mona samemu taczy; to
take czas, kiedy mieszkacy miasta zawieraj nowe znajomoci. Jest
to miejsce w ktrym mona kompletnie zapomnie o wiecie nas
otaczajcym i poszale. Osoba, z ktra mieszkaem w duym domu,
wspomniany syn jego wacicieli Carlos, tumaczy mi, e po dziewiciu
miesicach nastpuj prawdziwe niwa na oddziaach pooniczych
szpitali.
Wszyscy si bawi, wszyscy szalej przez cay tydzie. Kady dla
kadego jest siostr czy bratem. Te zblienia trzeba opi, najczciej
andaluzyjsk sherry czy brandy, to dziesitki tysicy oprnionych
butelek kadej nocy - gdyby to wszystko wyla za jednym zamachem
na ulic powstaby niemay strumyk pyncy w stron rzeki Guadalquivir.
Szalestwo to trwa od godziny dziewitej do rana kadej nocy w
tygodniu. Do miasta zjeda setki kieszonkowcw z caej Hiszpanii, bo
up atwy i obfity. Inni powaniejsi fachowcy rabuj domy.
Kierowniczka szkoy jzykowej opowiadaa, e rok wczeniej wracajc
nad ranem z fiesty do domu zobaczya takiego typa przy robocie:
wykuwa dziur w cianie w pobliu jej drzwi wejciowych, bo nie udao
mu si ich otworzy. Narobia krzyku, a poniewa byo to w duym
domu apartamentowym, a zodziej chyba nie lubi krzyku czy
zbiegowiska, musia zaniecha dokoczenia roboty.
Jak pobony muzumanin czuje potrzeb i ma obowizek
odwiedzenia przynajmniej razy yciu Mekki, tak i kady, kto lubi by
zaskakiwany czym piknym, szalonym, niespodziewanym, powinien ju bez adnego przymusu moralnego - zjawi si w Sewilli,
przynajmniej na uroczystoci Wielkiego Tygodnia, bo takich
niesamowitych, prawie szalonych przey, dla jednych religijnych, dla
innych folklorystycznych, adne inne miasto nie jest w stanie
zaoferowa.