AKTYWNO OSB

NIEPENOSPRAWNYCH
Gdaski Uniwersytet Medyczny

2015

| made by azar

AKTYWNOSC OSOB NIEPELNOSPRAWNYCH 30.09

Zbigniew Ossowski
Aktywno fizyczna - podejmowanie w ramach wypoczynku czynnego rnego rodzaju zabaw, wicze i dyscyplin
sportu, dla przyjemnoci, rekreacji, zdrowia, poprawy zdolnoci wysikowej, zdobywanie specjalnych zdolnoci i
umiejtnoci fizycznych, zapobieganie powstawaniu chorb cywilizacyjnych (poprawa sprawnoci ukadu krenia,
ruchowego, oddechowego, przeciwdziaanie stresowi psychicznemu), zwikszeniu korzystnych wpyww na zdolno
do pracy fizycznej i umysowej. Barankiewicz.
Aktywno fizyczna i aktywno ruchowa to nie to samo. Aktywno fizyczna jest ukierunkowana na cel zwizany ze
zdrowiem i wymaga penego zaangaowania wiadomoci.
Aktywno ruchowa adaptacyjna ARA - to dziedzina, ktrej ide jest pomoc osobom niepenosprawnym w osiganiu
samodzielnoci i aktywnego uczestnictwa w yciu spoecznym przez usprawnianie ruchowe. Suchanowski, Okulczyk.
Cele ARA. Ksztatowanie pozytywnego wasnego wyobraenia np. akceptacja ogranicze, nabywanie kompetencji
spoecznych np. przyjani, wyzwalanie radoci. Poprawa sprawnoci fizycznej, ksztatowanie umiejtnoci spdzania
czasu wolnego. Poznawczy np. poprawa funkcji motorycznych oraz integracja sensoryczna i twrcza ekspresja.
Aktywno fizyczna nie jest celem samym w sobie, ale chodzi o zdobywanie jak najwikszej samodzielnoci.
ARA, jako czynnik rehabilitacji osb niepenosprawnych w rnych obszarach kultury fizycznej. Wychowanie fizyczne
specjalne. Rekreacja ruchowa i turystyka. Sport osb niepenosprawnych. Rehabilitacja ruchowa.
Wychowanie fizyczne specjalne.
Funkcje WF specjalnego:
Stymulacyjna - pobudzenie rozwoju ronymi formami aktywnoci fizycznej.
Adaptacyjna - przystosowanie do czynnikw rodowiskowych.
Kompensacyjna - wyrwnawcza.
Korektywna - korygowanie nieprawidowoci w rozwoju psychofizycznym.
Realizacja wf specjalnego:
Szkoa specjalna.
Ksztacenie integracyjne
o klasa specjalna w oglnodostpnej szkole,
o maa grupa koedukacyjna w zwyklej klasie gdzie jest opiekun i asystent,
o zwyka klasa
Specjalna indywidualna edukacja w domu lub szpitalu.
Formy wf specjalnego:
Gimnastyka
o gimnastyka korekcyjna,
o wiczenia wolne,
o z przyborami i przyrzdami,
o wiczenia ze wspwiczcym.
Gry i zabawy ruchowe
o manipulacyjne - niemowlce,
o tematyczne - naladowcze,
o konstrukcyjne np. klocki,

| made by azar

o dydaktyczne np. odwzorowanie symboli.

Formy muzyczno-taneczne:
o rytmika,
o aerobik,
o zabawy muzyczno-ruchowe,
o elementy taca towarzyskiego i nowoczesnego,
o taniec na wzkach.
Zajcia w wodzie:
o gry i zabawy w wodzie,
o pywanie,
o terapie wodne,
o sporty wodne np. kajakarstwo.
Sport np. jedziectwo, rugby na wzkach, narciarstwo.
Turystyka, obozy rekreacyjne.
Terapia np. metod integracji sensorycznej, dogoterapia, metoda Weroniki Sherborne.

Wybrane metody nauczania gier i zabaw ruchowych.

Metody nauczania czynnoci ruchowych.
Niespecyficzne:
metody sowne - oddziauj poprzez objanienie, opis, ktry musi by zrozumiale i dostosowany do poziomu
uczestnikw;
metody pogldowe - wpywaj na wiadomo uczestnikw zaj ruchowych poprzez pokaz, film, plansze,
metody oddziaywania praktycznego - oddziauj poprzez okrelone wiczenia.
Specyficzne:
metoda analityczna - suy do nauczania trudnych i zoonych koordynacyjnie czynnoci ruchowych poprzez
dzielenie ich na poszczeglne czci i nauczanie etapami,
metoda syntetyczna (caociowa) - nauczanie wiczenia od razu w caoci bez podziau na czci skadowe,
metoda kompleksowa (analityczno-syntetyczna) - stanowi poczenie wyej wymienionych metod.
Czynnoci trudne uczy si etapami, atwe w caoci.
Metody prowadzenia zaj.
Metoda zabawowa:
Naladowcza - jest to sposb prowadzenia zaj, polegajcy na naladowaniu pracy czowieka, zjawisk przyrody
itp.
Metoda opowieci ruchowej - polega na naladowaniu czynnoci ruchowych wystpujcych np. w opowiadaniu,
bajce wymylonej przez nauczyciela.
Waciwa (zabawowa) - polega na prowadzeniu zaj w formie gier i zabaw ruchowych.
Metoda cisa - polega na precyzyjnym okreleniu czynnoci ruchowych, tzn. sposobu ustawiania wiczcych, zmian
ustawie, pozycji wyjciowych, sposobu posugiwania si przyborami, podaje si w niej wszystkie elementy ruchu.
Metody treningu obwodowo-stacyjnego - wpywa na wszechstronny rozwj motorycznoci przez zastosowanie
okrelonych wicze i ustalonej liczby powtrze na poszczeglnych stacjach obwodu.
Metoda zadaniowa (twrcza) - polega na wyznaczaniu zadania ruchowego, ktre ucze wykonuje samodzielnie.

| made by azar

Czas wolny w yciu osb niepenosprawnych. Rekreacja jest wpisana w czas wolny.
Podzia rekreacji. Bierna - np. ogldanie telewizji, siedzenie na FB, opalanie si. Czynna - dzieli si na:
rekreacja czynna o przewadze wysiku intelektualnego np. gra w bryda, szachy
rekreacja o przewadze wysiku fizycznego, czyli rekreacja ruchowa.
rekreacja twrcza - ksztatuje osobowo i wpywa na stref emocjonaln czowieka np. dziaalno plastyczn.
rekreacja kulturowa - udzia w koncertach, przedstawieniach.
dziaalno spoeczna - podejmowana dobrowolnie w wolnym czasie na rzecz innych ludzi.
Rekreacja ruchowa - wszystkie zajcia o treci sportowo-ruchowej lub turystycznej, ktrym czowiek oddaje si z
wasnej chci w czasie wolnym dla odpoczynku, przyjemnoci i dla rozwoju wasnej osobowoci.
Cechy charakteryzujce aktywno rekreacyjn:
1. Indywidualny, niezaleny wybr formy aktywnoci.
2. Udzia przede wszystkim dla przyjemnoci oraz osobistej satysfakcji.
3. Aktywno podjta i realizowana w czasie wolnym.
4. Aktywno, jako akt pozytywny, spoecznie akceptowany.
Rekreacja terapeutyczna - rekreacja osb niepenosprawnych. Profesjonalna usuga przeznaczona dla zaspokajania
potrzeb osb, ktre maj jak zaawansowan chorob lub niepenosprawno ograniczajc korzystanie z zaj
wolnego czasu w sposb przyjemny i peny. Oznacza ona proces doprowadzajcy do uzdrowienia, czyli rekreacj
kuracyjn lub rewitalizujc.
Bariery ograniczajce udzia osb niepenosprawnych w rekreacji:
Architektoniczne i urbanistyczne.
Komunikacyjne.
Finansowe.
Spoeczno-kulturowe.
Psychiczne.
Wybrane formy rekreacyjno-sportowe w yciu osb niepenosprawnych.
Paragility. Paragility to widowiskowa dyscyplina sportu kynologicznego. Polega na pokonaniu toru przeszkd przez
psa, ktry prowadzony jest jedynie gosem i gestami przez swojego przewodnika.
Nurkowanie. Swobodne poruszanie si w toni wodnej daje poczucie niezalenoci, co ma szczeglne znaczenie dla
osb niepenosprawnych.
Wdkarstwo.
Wspinaczka skakowa. Fundacja DOMIN organizuje obozy rehabilitacyjno-wspinaczkowe dla dzieci i modziey we wsi
Polesie na terenie jury krakowsko-czstochowskiej.
Nordic Walking. Polska federacja Nordic Walking powstaa w 2007 roku. Nordic Walking moe by wykonywany na
trzech poziomach: zdrowotny, fitness i sportowy. Marsz z kijkami spenia dwie funkcje: wymusza zaangaowanie
grnych czci ciaa i aktywizuje do pracy minie, ktre s pasywne podczas zwykego chodu i powoduje czciowe
odcienie w pracy koczyn dolnych.
New Walking to wszystkie wiczenia ktre obciaj grne partie ciaa podczas marszu. Bungee pump, Nordic
Walking, dalsze zalety Nordic Walking: wikszy wydatek energetyczny, poprawa sprawnoci grnej i dolnej czci
ciaa, grna przez obcienie, dolne przez odcienie, poprawa oglnego samopoczucia i komfortu psychicznego

| made by azar

poprzez moliwoci uprawiania dyscypliny o wysokiej intensywnoci przy niskim subiektywnym odczuciu zmczenia,
zwikszenie bezpieczestwa chodu przy uyciu kijw, dobra zabawa.
Orientacja sportowa niepenosprawnych. Orientacja sportowa - zawody na orientacje (orientiring). Olimpijska
dyscyplina sportowa, nie wpisana do programy olimpiady, w ktrej zawodnik posuguje si map i kompasem i musi
dotrze do okrelonego celu. Map zawodnik otrzymuje tu przed startem i musi przechodzi przez punkty
kontrolne, ktre s poczone liniami, ale nie zawsze da si przej wzdu tych linii, wic zawodnik sam wybiera
najkrtszy i najlepszy wariant do biegu.
Orientacja sportowa mieci w sobie 4 dyscypliny: bieg na orientacje, rowerowa jazda na orientacje, narciarski bieg na
orientacje i orientacja sportowa niepenosprawnych (trail orientiring).
Organizacja imprez rekreacyjnych w rodowisku osb niepenosprawnych.
Imprezy rekreacyjne mona podzieli ze wzgldu na tre:
festyn (oglnodostpny i jest zrnicowany pod wzgldem wicze),
spartakiady (wie si z czynnociami wykonywanymi na co dzie),
turnieje i zawody,
ligi rekreacyjno-sportowe (kilkudniowe),
pokazy, wystpy, rekreacyjne imprezy terenowe.
Etapy organizacji imprezy rekreacyjnej.
Etap przygotowawczy - planujemy przygotowanie imprezy, okrelenie celu, jaki bdzie miaa charakter, gdzie
przeprowadzona i dla kogo, nawizanie kontaktw z wadzami lokalnymi, okrelenie skadu osobowego
organizatorw, czyli kto t imprez poprowadzi i kto za to zapaci (sponsorzy, datacje, rodki wasne).
Etap organizacyjny - powoanie komisji specjalistycznych: techniczno-sportowej, gospodarczo-finansowej,
marketingowo-informacyjnej, opracowanie szczegowego programu imprezy oraz scenariusza otwarcia, przebiegu i
zamknicia, przygotowanie preliminarza finansowego, sprawowanie nadzoru nad promocj imprezy (komunikaty,
plakaty, owiadczenia), zatwierdzenie regulaminw i zasad uczestnictwa, przygotowanie bazy sportoworekreacyjnej.
Etap realizacji - bardzo wan rol odgrywa spiker ktry konsekwentnie realizuje wczeniej okrelone cele imprezy.
Etap kocowy - uporzdkowanie miejsca imprezy, rozliczenie sprztu uytego w imprezie, zdanie sprztu,
podzikowanie sponsorom, rozliczenie finansowe, skompletowanie dokumentw kadej sekcji i ich analiza, globalna
ocena imprezy, przedstawienie wnioskw, sporzdzenie komunikatw kocowych zawierajcych wyniki rywalizacji i
informacje o nagrodach, przekazanie informacji prasie, radiu, telewizji.
Regulamin imprezy. Nazwa i cel gwny. Termin i miejsce. Nazwa organizatora i wsporganizatorw. Informacje o
sponsorach. Informacje o patronatach zarwno medialnych jak i gociach specjalnych. Program imprezy. Zasady
uczestnictwa - wszystkie niezbdne warunki, jakie powinien speni chtny, aby wzi udzia w imprezie np. koszty
uczestnictwa, ograniczenia wiekowe i stan zdrowia. Informacje dotyczce sposobu ogoszenia wynikw oraz
przyznawanie i wrczenie nagrd. Informacje dotyczce programu kulturalno-rozrywkowego. Sprawy rne sposoby skadania protestw, dotyczce odwoania i ubezpieczeniami o przeniesieniu w razie zlej pogody itd.

| made by azar

AKTYWNOSC OSOB NIEPELNOSPRAWNYCH 07.10

Turystyka osb niepenosprawnych.
Turystyka - dziaania ludzi, ktrzy podruj i przebywaj dla odpoczynku, w interesach i innych celach, przez nie
wicej ni jeden rok bez przerwy, w miejscach znajdujcych si poza ich zwykym otoczeniem.
Orzecznictwo o niepenosprawnoci w Polsce.
Zasady prowadzenia dziaalnoci turystycznej. Forma, dyscyplina turystyczna musi by waciwie dobrana do rodzaju
niepenosprawnoci, do charakteru dysfunkcji, by zgodna z wytyczonym programem rehabilitacji. Jej wybr
powinien nastpi ju w orodku rehabilitacji. Naley przy tym uwzgldni, poza moliwociami funkcjonalnymi
osoby niepenosprawnej, jej zainteresowania, osobowo, moliwoci finansowe, miejsce zamieszkania oraz
potrzeby wynikajce z celw rehabilitacji.
Uprawianie turystyki nie moe stwarza zagroenia zdrowia uprawiajcym j ludziom i otoczeniu.
Uprawianie turystyki kwalifikowanej (narciarskiej, konnej, kajakarskiej), ma pozwoli odzyska wiar w swoje
moliwoci psychofizyczne.
Dziaalno turystyczna (pokonywanie przestrzeni) powinna by poczona z krajoznawstwem, czyli poznawaniem
otoczenia, regionu, kraju.
rodowisko nie powinno stwarza barier psychicznych, utrudniajcych uprawianie turystyki przez osoby
niepenosprawne, lecz pomaga w przezwycianiu kompleksw, lkw i zahamowa ograniczajcych dostp do
turystyki.
Uprawianie turystyki zmierza powinno do uzyskania wzrostu si fizycznych i odpornoci fizycznej na trudy i
przeciwnoci oraz hartu przeciw bodcom pogodowym.
Turystyka powinna by czynnikiem psychoprofilaktyki i psychoterapii, a nie dodatkowym stresem.
Turystyka powinna wyrwa niepenosprawnych z nucego osamotnienia. Naley indywidualizowa formy
dziaalnoci turystycznej osb niepenosprawnych i dy do doskonalenia metodyki prowadzenia wycieczek i imprez
z poszczeglnymi grupami inwalidw.
Naley dy do powszechnoci uprawiania turystyki przez ludzi niepenosprawnych.
Aby osoby niepenosprawne mogy uprawia turystyk naley: przekona je do tego typu aktywnoci, zapewni
instruktora - specjalist, udostpni sprzt dostosowany do danego typu niepenosprawnoci, udostpni baz
turystyczn, w ktrej usunite zostan bariery architektoniczne, przygotowa uczestnikw kondycyjnie i psychicznie.
Turnusy rehabilitacyjne - to zorganizowana forma aktywnej rehabilitacji poczona z elementami wypoczynku. Aby
wzi udzia w turnusie naley przesa dokumenty: wniosek lekarski na turnus rehabilitacyjny (wypeniony przez
lekarza pierwszego kontaktu lub specjalist), kserokopie orzeczenia o stopniu niepenosprawnoci, udokumentowa
dochody (odcinek renty, decyzja z OPS, owiadczenie o zarobkach z zakadu pracy).
Wyjazdy sanatoryjne....
Wakacje z biurem podroy. Tui Deutchland, wydaje co roku katalog z ofertami dla osb niepenosprawnych.
Informacje zawarte dotycz gwnie: rodzajw podjazdw, szerokoci drzwi itd.

| made by azar

Brytyjska organizacja Tourist for all.

Dziaania podejmowane na rzecz rozwoju turystyki osb niepenosprawnych. Projekt Diada - celem projektu byo
szkolenie konsultantw dostarczajcych rzetelnych informacji o dostosowaniu obiektw turystycznych dla potrzeb
osb niepenosprawnych. www.apitech.com/diada
Ossate - kompleksowa obsuga dostpnej turystyki w Europie. Projekt wieloplatformowej, wielojzycznej, cyfrowej
usugi informacyjnej uatwiajcej uczestnictwo w dostpnej turystyce. www.ossate.org
Enat - www.accessibletourism.org
Eu.for.me - www.euforme.net
Turystyka dla wszystkich - www.turystykadlawszystkich.pl
Aktywno osb niepenosprawnych - przykady postepowa w wybranych dysfunkcjach.
AON w uszkodzeniach narzdu wzroku. Brak najbardziej uniwersalnego zmysu, jakim jest wzrok, w znacznym
stopniu utrudnia, ale nie uniemoliwia poznawanie otaczajcego wiata. Pozostae zmysy takie jak dotyk, such,
wch, smak oraz zmys temperatury, kinestetyczny, przeszkd jak rwnie odpowiednie dowiadczenie w
posugiwaniu si nimi, w znacznym stopniu kompensuj brak wzroku (widzenie przy pomocy rozumu).
Celem zaj ruchowych dla osb niewidomych jest: moliwie najwiksza kompensacja utraty wzroku przez inne
zmysy, nauczenie formy uytkowych ruchu: chd, bieg, skok, rzut oraz nabywanie umiejtnoci poruszania si po
rnych terenach, nabycie umiejtnoci bezpiecznego padanie, ksztatowania.....
Rozwj fizyczny i sprawno fizyczna niewidomych i niedowidzcych. I grupa - niewidomi od urodzenia. II grupa ociemniali, ktrzy stracili wzrok w wieku pniejszym. III grupa - niedowidzcy o ronym stopniu upoledzenia
ostroci wzroku.
Oglne wskazwki metodyczne do prowadzenia zaj z osobami niewidomymi i niedowidzcymi. Zorientuj si w
grupie ile jest osb (niewidomych i opiekunw) oraz kto jest w 100 procentach niewidomy. Przy okreleniu
kierunkw naley korzysta ze zwrotw: na prawo, na lewo, uywa soca grzejcego, jako odnonika pozycji.
Pamitaj, aby niewidomi stali zawsze twarz w stron objaniajcego obiektu. Nauczanie ruchu powinno przebiega
w kolejnoci: dokadny opis sowny, pokaz i umoliwienie obserwacji dotykowej, samodzielna prba wykonania
wiczenia pod okiem korygujcego/asekurujcego asystenta. Wane jest, aby niewidomy zanim przystpi do zaj,
pozna dokadnie miejsce zaj, sprzt i jego zastosowanie. Podstawow zasad nauczania jest przestrzeganie
indywidualizacji i stopniowania trudnoci wicze przy zachowaniu max bezpieczestwa. W czasie zaj dobrze jest
czy uczestnikw w pary lub grupy.
Ograniczenie w wykonywaniu wicze. Wszystkie wiczenia powodujce nage zmiany cinienia. Wszystkie wiczenia,
w ktrych gowa znajduje si nisko np. zwis w d, stanie na rkach. wiczenia siowe powodujce napicie mini
szyi. Przewroty w przd i ty. Skony w przd i ty ze stania. Podskoki jednon i obun.
Co moe robi niewidomy? Kajakarstwo w towarzystwie. Kolarstwo w tandemie. Sporty zimowe (narciarstwo,
saneczkarstwo, ywiarstwo). Zabawy ruchowe. Gry zespoowe: pika toczona - rollball, goalball, pika bramkowa torball, pika nona.

| made by azar

AKTYWNOSC OSOB NIEPELNOSPRAWNYCH 14.10

Wybrane formy rekreacji ruchowej w rewalidacji inwalidw wzroku.
Spywy kajakowe. Turystyka kolarska - tandemowa. Sporty zimowe - narciarstwo, saneczkarstwo, ywiarstwo.
Zabawy ruchowe. Gry zespoowe - pika toczona, pika bramkowa, pika nona.
Taniec. Nauka taca metod Wrblewskiego. Poznanie kroku za pomoc tablicy Braila. Utrwalenie kroku poprzez
przesuwanie stp po pododze w pozycji siedzcej. Powtarzanie kroku w kole trzymajc si za rce. Taniec w parach.
Pywanie. Jogging. Obozy wdrowne, turystyka piesza nizinna i grska.
Tor przeszkd, jako przykad wicze rozwijajcych orientacje przestrzenn niewidomego.
Szachy i warcaby dla niewidomych.
AON w profilaktyce procesw inwolucyjnych.
Gerontologia - zostaa jako sowo wprowadzona w 1903 roku przez Ilie Miecznikow.
Gwne kierunki gerontologii.
I - psychogerontologia - zajmuje si inwolucyjnymi zmianami osobowoci, zainteresowa, motywacji, zmianami
charakterologicznymi czowieka starego.
II - socjogerontologia - bada socjodemograficzne uwarunkowania procesu starzenia, miejsce czowieka starego w
rodzinie i spoeczestwie.
III - kinezyprofilaktyka gerontologiczna - promuje pro zdrowotny tryb ycia, wskazuje programy przygotowania do
staroci oraz znaczenie aktywnoci ruchowej w procesie starzenia i prewencji chorb, zapobiega patologii starzenia
si.
IV - geriogika - jest pedagogik ludzi starych, wskazuje odmiennoci potrzeb, moliwoci i techniki edukacji seniorw.
Gerontologia kliniczna stanowi ga medycyny zorientowanej na ludzi starszych. Uwzgldnia specyfik
diagnostyczn i terapeutyczn tego wieku wyodrbniajc specjalizacje - geriatrie.
Profilaktyka geriatryczna pierwotna - odsuwanie w czasie procesw inwolucyjnych. Profilaktyka geriatryczna wtrna
- zapobiega niedostwu starczemu - aktywno rehabilitacyjno-lecznicza.
Podzia wieku w okresie staroci. Starzenie si 45-59. Wiek starszy 60-74. Wiek stary 75-89. Wiek bardzo stary podokres gbokiej staroci - od 90 lat wzwy.
Wczesna staro - 60-75 lat. Pna staro - powyej 75 roku ycia.
Program rekreacji ruchowej osb starszych. PRROS. Celem programu jest promocja zdrowego stylu ycia. PRROS
trwa przez 6 miesicy i skada si z trzech etapw:
I - kwalifikujco-informacyjnego (wprowadzajcego).
II - regularnych zaj programowych (etap dziaania praktycznego trwajcy 22 tygodnie).
III szkoleniowo-turystycznego i profilaktyczno-wypoczynkowego (kocowego) w ramach ktrego przewidywany
jest dwutygodniowy wyjazd do orodka wczasowego lub sanatorium.

| made by azar

Ograniczenia w wykonywaniu wicze. W trakcie wicze naley pamita o aktywnym wypoczynku. Nie stosowa
form statycznych wymagajcych duego napicia mini. Unikaj wicze skocznociowych oraz wymagajcych zbyt
wysokiej koordynacji ruchowej. Unikaj nastpowania po sobie wicze o tym samym lub podobnym charakterze
pracy miniowej. Unikaj gbokich przysiadw oraz nie stosuj zbyt dugo pozycji w klku, leeniu przodem, leeniu
tyem z prostymi nogami. Pamitaj o indywidualizacji wicze. Podstaw powinny by wiczenia wytrzymaociowe,
aerobowe. Unikaj wspzawodnictwa i ostrej rywalizacji. Nie stosuj szybkich zmian kierunku ruchu, gwatownych
skokw i skrtw tuowia, nagych przej z pozycji statycznych do dynamicznych oraz z niskich do wysokich. Unikaj
wicze obciajcych stawu barkowego. Nie naley wicze gibkociowych wykonywa z pomoc wspwiczcego.
HRmax dla kobiet = 206 - 0,88 x wiek
HRmax dla mczyzn = 208 0,7 x wiek
HRrest podane z pomiaru cinienia.
Formua Karvonena. (HRmax - HRrest) x (50% - 80% intensywnoci) + HRrest. Stosujemy u osb dorosych.
Przykad. Kobieta lat 65, hrrest 65, hrmax 148,8. Przy intensywnoci 40% wynosi 98,5 a w intensywnoci 60% bdzie
115,3. Wiec powinna wiczy, aby mie ttno miedzy tymi wartociami.

AKTYWNOSC OSOB NIEPELNOSPRAWNYCH 21.10

Programowanie aktywnoci fizycznej.
Aktywno fizyczna a upadki u osb starszych.
Badania pokazuj, e po 65 roku ycia z grona generalnie zdrowych, samodzielnych osb ok 35-40 procent doznaje
przynajmniej 1 upadku w cigu roku. Mczyni upadaj 3-krotnie czciej od kobiet.
Upadki s jedn z gwnych przyczyn inwalidztwa i pit, co do czstoci zgonw u osb powyej 75 roku ycia.
Upadki mog prowadzi do nieodwracalnych skutkw zdrowotnych, psychicznych, ekonomicznych i spoecznych.
Ryzyko upadkw jest pochodn wielu czynnikw rodowiskowych (egzogennych) i fizjologicznych (endogennych).
Czynniki ryzyka:
Osabienie siy miniowej koczyn dolnych.
Upadki w przeszoci.
Zaburzenia chodu.
Zaburzenia rwnowagi.
Stosowanie urzdze wspomagajcych chd (balkoniki).
Zaburzenie widzenia.
Zapalenie staww.
Depresja.
Zaburzenie funkcji poznawczych.
Wiek powyej 80 r..
Rola aktywnoci w prewencji upadkw seniorw. Programy oparte o dziaania wielokierunkowe pozwalaj
zmniejszy ryzyko upadkw od 15 do 48 procent. Europejski program Unice.

| made by azar

Najlepsze efekty wykazano w programach trwajcych ponad 12 tygodni (1-3 razy w tygodni) o zmiennej
intensywnoci.
Programy usprawniajce powinny uwzgldnia wstawanie z podogi.
Uwaa si, e skuteczne programy prewencyjne powinny zawiera 4 zasadnicze obszary interwencji:
Trening siy i rwnowagi.
Eliminowanie domowych czynnikw ryzyka.
Poprawa funkcjonowanie narzdu wzroku, ukadu krenia, funkcji umysowych.
Weryfikacja stosowanych lekw, wcznie z odstawieniem niektrych rodkw.
Ponadto zaleca si: suplementacje witamin D3 dla wszystkich osb starszych zagroonych upadkiem, badania
kontrolne polegajce przede wszystkim na ocenie rwnowagi i chodu, zwrci uwag na dobr i stosowanie sprztu i
pomocy technicznych w czasie chodzenia oraz uywanie odpowiedniego obuwia, prowadzenie szeroko zakrojonych
dziaa na rzecz edukacji spoeczestwa dotyczcych czynnikw ryzyka wystpowania upadkw oraz skutecznych
sposobw ich eliminacji, zwaszcza poprzez programy promujce zdrowie.
Aktywno fizyczna a osteoporoza i upadki u kobiet w wieku pomenopauzalnym.
Przeciwskazania. Choroby ukadu krenia: zmiany pozapalne minia sercowego, nadcinienie 3 i 4 stopie, wady
serca, zakrzepowe zapalenie y, ttniaki, zwenia zastawek, zaburzenia rytmu i przewodzenia serca. Wszelkie stany
ostre i choroby gorczkowe. Niewydolno oddechowa w przebiegu chorb narzdu oddechowego, np. przewlekle
ropne stany zapalne drg oddechowych, grulica puc. Niewyrwnana cukrzyca. Choroba wrzodowa odka i
dwunastnicy w okresie powika. Ostre, kbkowe zapalenie nerek. Ostre choroby zakane.
AON dla osb z upoledzeniem umysowym.
Klasyfikacja upoledzenia umysowego wg midzynarodowej klasyfikacji chorb, urazw i przyczyn zgonw,
obowizujca od 01.01.1980 (tabelka).

| made by azar

Osoby z upoledzeniem umysowym w stopniu lekkim. Udzia w kulturze fizycznej tej grupy osb zaley w duej
mierze od stworzenia im warunkw do aktywnoci fizycznej, gdy sami nie s w stanie zorganizowa sobie czynnego
wypoczynku. Du role w tym wypadku odgrywa szkoa specjalna i rodzina. Bardzo wane s pozalekcyjne formy
aktywnoci ruchowej jak:.....
Osoby z upoledzeniem w stopniu umiarkowanym i znacznym. Zdolno uczenia si u tej grupy osb jest bardzo
ograniczona, tote wymagaj indywidualnej pracy, specjalnych metod nauczania i wielkiej cierpliwoci ze strony
nauczyciela. S jednak w stanie opanowa wiele form ruchowych, poczynajc od prostych wicze ksztatujcych,
koczc na elementach technicznych gier zespoowych jak koszykwka czy hokej halowy. Na zajciach powinny
dominowa: zabawy (biene, rzutne, kopne), wiczenia korekcyjne, wiczenia relaksacyjne nauczajce prawidowego
oddychania, napinania i rozluniania mini. W klasach modszych w wielu szkoach ycia, a zwaszcza w
przedszkolach specjalnych organizowane s popoudniowe zajcia dla dzieci.
W metodzie Sherborne wyrniamy pi grup wicze:
1. wiczenia wiadomoci wasnego ciaa, zmierzajce do jego poznania oraz umiejtnoci kontroli i panowania nad
nim. Toczenie, pezanie, lizganie.
2. wiczenia zdobywania przestrzeni, dajce poczucie bezpieczestwa w otoczeniu, ksztatujce orientacje
przestrzenn, pozwalajce na opanowanie lku przed nieznanym rodowiskiem np. poruszanie si na duej
przestrzeni w rnorodny sposb.
3. wiczenia dzielenia przestrzeni z innymi ucz nawizywania pozytywnych kontaktw z innymi. Oparte s na
wzajemnym poznaniu, zaufaniu i zrozumienia potrzeb partnera.
4. wiczenia w duej grupie wdraaj do wsppracy w zespole, daj moliwo przeycia radoci i satysfakcji ze
wsplnie osignitego celu. Przykadem moe by zabawa "wze".
5. wiczenia twrcze rozwijaj inicjatyw dzieci, zachcaj do twrczego dziaania, ucz spontanicznego wyraania
siebie i rozumienia innych. Do grupy wicze naley np. "taniec wyzwolony".
Poprzez wspln zabaw z rodzicami dzieci maj moliwo zaspokajania swoich potrzeb.....
Osoby z upoledzeniem umysowym w stopniu gbokim. Moliwoci intelektualne tej grupy s niewielkie,
charakteryzuj si wyranie obnion sprawnoci fizyczn. W celu umoliwienia tej grupie udziau w zajciach
wymylono (co tam olimpiady specjalne). Motor Activity co tam Therapy. W programie tym wyklucza si
wspzawodnictwo. Maj charakter zabawowy. W ramach MAPT organizuje si specjalny festyn z 25 stacjami
zwanymi przeszkodami. Do przykadowych konkurencji nale: unoszenie gowy, przetoczenie, pokonywanie
nierwnego podoa, przejcie rwnowane po awce, przeskoki przez obrcze, zbieranie rozrzuconych przedmiotw
itd.
Olimpiady specjalne.
Zostay one zainicjowane w 1968 roku w Chicago. W 1977 roku byy pierwsze zimowe igrzyska w Kolorado w USA. W
1973 roku odbya si pierwsza spartakiada w Warszawie. Prekursorem na ziemi polskiej by Bernard Wieczorek.
Olimpiady odbywaj si na wzr zwykych olimpiad, co 4 lata, ale co dwa zimowe i letnie. 1987 rok odbya si
pierwsza olimpiada specjalna w Warszawie. W 1988 pierwsza zimowa olimpiada w Nowym Targu. W 1988 olimpiady
specjalne zostay oficjalnie uznane przez midzynarodowy komitet olimpijski.
Gwn ide olimpiad nie jest wygrana a sama organizacja i uczestnictwo osb niepenosprawnych w tych zajciach.
Olimpiady maj te charakter spoeczny, czyli maj pcha osoby niepenosprawne do dziaania spoecznego. Do
aktywizowania si, do wyjazdw, do poznawania nowych ludzi.
W olimpiadach moe bra udzia kada osoba z upoledzeniem umysowym powyej 8 roku ycia niezalenie od
stopnia niepenosprawnoci umysowej i ruchowej. Dzieci w wieku 5-7 lat mog bra udzia w treningach.

| made by azar

Kady zawodnik moe bra udzia w dwch konkurencjach plus sztafeta. Konkurencje letnie: pywanie, lekka atletyka,
badminton, bocce, koszykwka, jedziectwo, gimnastyka, trjbj siowy, bowling, eglarstwo, pika nona, softball,
tenis stoowy, tenis, jazda na wrotkach, kolarstwo, judo. Konkurencje zimowe: narciarstwo zjazdowe, hokej halowy,
narciarstwo biegowe, ywiarstwo szybkie.
Dodatkowo do programu zawodw mog by wczone dyscypliny sportowe pokazowe jak golf i pika rczna.
Przeciwskazania do organizowanych dyscyplin. Lekkoatletyka: rzut oszczepem, rzut motem, skok do wody, skoki z
wiey, skok o tyczce, trjskok. Skoki na batucie. Biathlon, skoki narciarskie. Zapasy, karate, boks, rugby, football
amerykaski. Strzelectwo, szermierka.
Mechanizm selekcji, jeeli chodzi o poziom. Proces preeliminacji to proces ktry rozrnia grupy sprawnociowe od 3
do 8 zawodnikw lub druyn jednolite pod wzgldem wieku i pci. Rnica sprawnoci pomidzy najlepsz i
najsabsz druyn lub zawodnikiem w grupie nie moe przekracza 15 procent.
Nagrody przewidziane s dla wszystkich. Pierwsze 3 miejsca otrzymuj medale. Reszta dostaje wstki. W zawodach
nie przyznaje si dodatkowych nagrd lub wyrnie. Nie prowadzi si indywidualnej lub zbiorowej klasyfikacji
medalowej.
Pragn zwyciy, lecz jeli nie bd mg zwyciy, niech bd dzielny w swym wysiku.

AKTYWNOSC OSOB NIEPELNOSPRAWNYCH 28.10

Sport osb niepenosprawnych.
Wizje ruchu paraolimpijskiego stworzy angielski neurochirurg dr Ludwik Guttman. Tu po wojnie dziaa na terenie
Szkocji organizujc rodowisko osb niewidomych i sabowidzcych oraz inwalidw wojennych z tytuu
niepenosprawnoci narzdw ruchu.
Pierwsze igrzyska paraolimpijskie zorganizowano dopiero w 1960 roku w Rzymie kilka dni po igrzyskach olimpijskich.
Wzio w nich udzia czterystu zawodnikw z 23 krajw z poraeniem koczyn dolnych. W 1964 roku powstaa
midzynarodowa organizacja sportowa niepenosprawnych. Natomiast w 1989 utworzony zosta midzynarodowy
komitet paraolimpijski.
W Polsce pionierem ruchu paraolimpijskiego by profesor Marian Waiss (kierownik katedry i kliniki rehabilitacji
akademii medycznej) ktry przyczyni si do rozbudowy infrastruktury sportowej dla niepenosprawnych w
Konstancinie.
W 2012 roku w Londynie polscy paraolimpijczycy zdobyli 36 medali, 14 zotych, 13 srebrnych i 9 brzowych. W 1980
polscy paraolimpijczycy na wyjedzie w Arheim zdobyli najwicej 179 medali, wyjechao tylko 80 zawodnikw.
W 2014 roku w Soczi Polacy nie zdobyli medali.
Sport w rehabilitacji niepenosprawnych.
Przez terapie sportow rozumie naley rodki ruchowe, ktre za pomoc adekwatnej aktywnoci fizycznej i sportu
maj na celu: kompensowanie i regenerowanie specyficznych zaburze fizycznych, psychicznych i spoecznych oraz
zapobieganie dalszym uszkodzeniom i promowanie zachowa zdrowotnych.

| made by azar

Sport osb niepenosprawnych powinien wyrnia si trzema zasadniczymi cechami: by zgodny z indywidualnym
programem rehabilitacji inwalidy, musi by bezpieczny oraz powszechny. Prof. Wiktor Dega. Ponadto powinien
spenia trzy podstawowe funkcje rehabilitacji, to jest: lecznicza, spoeczna i zawodowa.
Organizujc zajcia sportowe w rodowisku osb niepenosprawnych, naley pamita o podstawowych zasadach.
1. Dyscyplina sportowa uprawiana przez niepenosprawnego zawodnika powinna by odpowiednio dobrana do
jego moliwoci psychofizycznych i posiadanego kalectwa (aby uprawianie jej penio funkcje rehabilitacyjn).
2. Nigdy nie mona dopuszcza do tego, aby uprawianie sportu przez osoby niepenosprawne spowodoway
pogorszenie jego stanu zdrowia - niezbdna jest zawsze opieka medyczna.
3. Sport powinien by wykorzystywany nie tylko do poprawy sprawnoci fizycznej i psychicznej osb
niepenosprawnych, lecz dziaalno ta powinna mie na celu ograniczenie lub likwidowanie dysfunkcji
organizmu wynikajcych z posiadanego kalectwa.
4. Organizacja sportu powinna maksymalizowa szanse na jak najwiksz integracje ludzi niepenosprawnych z
reszt spoeczestwa.
5. Osoby niepenosprawne powinny unika wskiej specjalizacji sportowej, w miar potrzeb rehabilitacyjnych
powinny uprawia kilka dyscyplin sportu (takie podejcie zapewnia im w miar wszechstronny rozwj fizyczny i
psychiczny).
6. Ze wzgldu na zdrowotne, rehabilitacyjne i rekreacyjne walory dziaalnoci sportowej, naley dy do wczenia
w t dziaalno jak najwiksz liczb osb niepenosprawnych (masowo uprawiania sportu).
7. Naley stwarza takie warunki do rywalizacji sportowej, aby osoby niepenosprawne miay podobne szanse na
uzyskanie zwycistwa nad konkurentami (przestrzeganie podziau niepenosprawnych na odpowiednie grupy i
klasy sportowe).

Cele sportu i rekreacji:

Stworzenie inwalidzie sposobnoci do postpu w zyskaniu okrelonej sprawnoci a tym samym poprawie
czynnoci zwizanych z samoobsug oraz uatwiania opanowania czynnoci dotyczcych ycia zawodowego.
Pomoc w ksztatowaniu realnego obrazu samego siebie (poprzez dowiadczenie swoich moliwoci i ogranicze).
Stworzenie sposobnoci przeywania przez niepenosprawnego zadowolenia z wykonywania okrelonej
czynnoci i osignie. Integracja rodowiskowa.
Zawieranie nowych znajomoci, umacnianie kontaktw rodzinnych, wymiana informacji dotyczcych
niepenosprawnoci innych zawodnikw.
Ksztatowanie cech osobowoci - pewnoci siebie, konsekwencji w dziaaniu, otwartoci, samoakceptacji.
Edukacja i poradnictwo w zakresie problemw zwizanych z niepenosprawnoci.
Obiektywne przeszkody w udziale osb niepenosprawnych w yciu sportowym:
Bdne przekonanie, e osoby niepenosprawne nie musz bra udziau w sporcie, rekreacji oraz negatywne
postawy wobec inwalidw uczestniczcych w yciu sportowym.
Brak personelu znajcego problematyk rekreacji i sportu w niepenosprawnoci.
Niewielki udzia samych inwalidw w organizowaniu czasu wolnego dla niepenosprawnych.
Niewiadomo, e osoby niepenosprawne maj takie same prawa uczestnictwa w sporcie, turystyce i rekreacji
jak osoby penosprawne.
Przeszkody tkwice w barierach architektonicznych, urbanistycznych i w infrastrukturze.
Brak funduszy na cele rekreacji i sportu osb niepenosprawnych.
Organizacja sportu osb niepenosprawnych.
Uchwa sejmu Rzeczpospolitej Polskiej 1 sierpnia 1997 roku zostaa przyjta karta praw osb niepenosprawnych,
ktra zakada miedzy innymi prawo penego uczestnictwa osb niepenosprawnych w yciu spoecznym, publicznym,
kulturalnym, artystycznym, sportowym oraz rekreacji i turystyce odpowiednio do swoich zainteresowa i potrzeb.

| made by azar

Polski Komitet Paraolimpijski - powoany w 1998 roku. Logo PKP stanowi trzy ezki w kolorach zielonym, czerwonym
i niebieskim symbolizujce umys, ciao i ducha wpisane w symbol biao czerwonej flagi.
W skad czonkw PKP wchodz:
Polski Zwizek Osb Niepenosprawnych "Start".
Zwizek stowarzysze sportowych "Sprawni Razem".
Zwizek stowarzysze "Polska Federacja Bocci Niepenosprawnych".
Fundacja aktywnej rehabilitacji.
Stowarzyszenie kultury fizycznej, sportu i turystyki niewidomych i sabowidzcych "CROSS.
Zwizek kultury fizycznej "Olimp".
Wybrane organizacje sportu osb niepenosprawnych.
IBSA - midzynarodowa federacja sportu niewidomych.
ISOD - midzynarodowa organizacja sportu niepenosprawnych.
IPC - midzynarodowy komitet paraolimpijski.
EPC - europejski komitet paraolimpijski.
CP-ISRA - midzynarodowa organizacja sportu i rekreacji osb z poraeniem mzgowym.
IAAF - midzynarodowe stowarzyszenie federacji lekkoatletycznej.
Klasyfikacja w sporcie niepenosprawnych.
Problem odpowiedniego klasyfikowania zawodnikw w sporcie niepenosprawnych jest bardzo zoony i prbuje si
go rozwizywa od wielu lat. Nadal istotny jest podzia zawodnikw ze wzgldu na rodzaj schorzenia wedug oglnej
klasyfikacji medycznej. Wyodrbniono w niej 6 grup startowych, a w ramach kadej dokonano podziau na klasy.
Grupa 1. Inwalidzi narzdu wzroku. B. Blind. B1, B2 i B3. ...
Celem zaj ruchowych dla osb z uszkodzeniem wzroku jest moliwie najwiksza kompensacja utraty wzroku przez
inne zmysy, nauczanie form uytkowych ruchu jak: chd, bieg, skok, rzut oraz nabywanie umiejtnoci poruszania
si po rnych terenach, nabycie umiejtnoci bezpiecznego padania, ksztatowania orientacji przestrzennej i
rwnowagi ciaa.
Grupa 2. Inwalidzi narzdu suchu. Najbardziej sprawne osoby, jeeli chodzi o sport, natomiast wszystkie sygnay
dwikowe zostay zastpione sygnalizacj wizualn.
Celem zaj ruchowych jest wyrobienie prawidowej postawy ciaa, przywrcenie prawidowego dziaania drg
oddechowych, wyrwnanie niedorozwoju klatki piersiowej, rozwj funkcji rwnowagi, wrae dotykowych i
wibracyjnych, poprawienie koncentracji.
Grupa 3. Inwalidzi z amputacjami koczyn grnych i dolnych. Istnieje 9 klas/podgrup tych inwalidw.
Grupa 4. Inwalidzi z uszkodzeniem rdzenia krgowego. Istnieje 6 podklas tej grupy w zalenoci od wysokoci
uszkodzenia rdzenia.
Grupa 5. Inwalidzi z innymi uszkodzeniami narzdu ruchu. Istnieje 6 podklas tej grupy. Od 1 z cikim uszkodzeniem
do....
Grupa 6. Inwalidzi z poraeniem mzgowym. Istnieje 8 podklas tej grupy.
Wskazwki. Wzek powinien by dostosowany do konkretnej aktywnoci (dyscypliny) np. wzki jednostronnie
napdzane dla hemiplegikw lub wzki napdzane nonie lub rcznie. Naley dostosowa wzek do moliwoci

| made by azar

danego zawodnika (przyleganie ciaa do boczkw, waciwa wysoko oparcia, wklinowanie siedziska, ramy dla ng,
paski mocujce). Ksztatowanie siy miniowej, zakresu ruchw oraz rozwijanie umiejtnoci lokalizacji rodka masy
ciaa w trakcie ruchw dynamicznych s istotnymi wyznacznikami programu wicze.
W 1988 roku komitet paraolimpijski w Seulu zaplanowa 1255 konkurencji dla okoo 3200 sportowcw. Komitet
organizacyjny w Barcelonie w 1992 roku dokona radykalnego przegldu konkurencji i wprowadzi ....
Klasyfikacja punktowa obowizuje w igrzyskach zimowych.
Wybrane zasady nauczania ruchu w pracy z osobami niepenosprawnymi.
1. Zasada rozpoznawania kanau informacyjnego uczenia si osoby niepenosprawnej (wizualna, suchowa,
dotykowa, kinestetyczna).
2. Stosowanie prawa efektu. Dowiadczanie pozytywnych efektw w procesie uczenia si sprawia e zawodnik dy
do powtrzenia tego dowiadczenia.
3. Zasada pozytywnej zachty. Zasada ta mwi e stosunek zachty pozytywnej do negatywnej powinien wynosi
od 4:1 do okoo 7:1.
4. Zasada szybkiej informacji o efektach pracy. Natychmiastowa i waciwa informacja jest niezbdna do
doskonalenia umiejtnoci.
5. Zasada wiadomoci celw.
6. Wykorzystanie wczeniej nabytych umiejtnoci i zapamitywania nowych.
Obcienia treningowe - wielko pracy okrelonego rodzaju i intensywnoci, jak wykona zawodnik w danym
wiczeniu, jednostce treningowej, czy cyklu.
Obcienia treningowe maj dwie skadowe.
Objto treningu - ilociowa charakterystyka wysiku wyraona czasem jego trwania.
Intensywno pracy - jakociowa skadowa wysiku, wyraajca stosunek mocy aktualnej rozwijanej w danym
dziaaniu, do mocy maksymalnej moliwej do osigniecia w danym wiczeniu przez konkretnego zawodnika.

AKTYWNOSC OSOB NIEPELNOSPRAWNYCH 04.11

rodki treningowe. To przede wszystkim wiczenia fizyczne, ale take elementy rodowiska przyrodniczego i
spoecznego, to rnorodne czynniki sprzyjajce i wspomagajce procesy wypoczynku po treningu oraz przedmioty
materialne, ktre zawodnik stosuje i ktrymi posuguje si w procesie treningu.
Wykorzystujc kryterium metodyczne wiczenia mona podzieli na:
wszechstronne (oglnorozwojowe) - ksztatuj gwny potencja ruchowy,
ukierunkowany - ksztatuj funkcjonalne mechanizmy specjalistycznych wysikw, rozwijaj wiodce cechy i
waciwoci motoryczne (szybko, wytrzymao),
specjalne - ksztatuj specyficzny zesp waciwoci funkcjonalnych, sprawnociowych i techniczno-taktycznych.
Sport osb niepenosprawnych
Letnie igrzyska paraolimpijskie.
Obecnie jest 20 dyscyplin paraolimpijskich. Od Pekinu dodane zostao wiolarstwo. Cztery z dyscyplin
charakterystyczne s tylko dla paraolimpijskich: boccia, goalball, powerlifting i rugby na wzkach.
| made by azar

W ucznictwie zawodnicy wystpuj w trzech klasach - jednej stojcej i dwch siedzcych - dla osb dotknitych
tetraplegi i paraplegi. W kadej z nich odbywaj si zawody indywidualne i druynowe. Zawodnicy strzelaj do
tarczy o rednicy 122 cm z odlegoci 70 m.
Boccie - woska gra boccie zaadoptowana do sportu osb niepenosprawnych z grupy porae mzgowych (VI).
Wymiary boiska 12,5 na 6 metrw. 13 kul - jedna biaa i 2 x 6 czerwone i niebieskie.
Lekkoatletyka. Zawody odbywaj si w 31 konkurencjach, 17 dla mczyzn i 14 dla kobiet. Biegi - 100, 200, 400, 800,
1500, 10000, 4x100 metrw. Skoki wzwy. Skoki w dal. Trjskok. Rzuty kul. Rzuty oszczepem. Rzuty dyskiem. Rzuty
motem. Piciobj. Maraton.
Pywanie. Zawodnik pywa bez protezy i jest dotykany 2 metry przed cian eby w ni nie waln. S rne dystanse i
rne style w ktrych pywaj. Klasyfikacja funkcjonalna - S1 bardzo cika quadriplegia (40 pkt), S10 najmniej
poszkodowany zawodnik (266 pkt.). ??? SB - styl klasyczny (abka). Od SB 1 do SB 9. ???
Szermierka osb niepenosprawnych uprawiana jest tylko na wzkach inwalidzkich. Blokowani s oni w specjalnych
platformach eby nie mogli si porusza do przodu i tyu. S trzy kategorie - a, b i c - ale c s tak niepenosprawni, e
nie startuj w paraolimpiadzie. Walki odbywaj si we florecie, szpadzie (bro kolna), oraz szabli (bro sieczna). Pole
trafie we florecie s ograniczone do zabezpieczonego tuowia, a w szabli i szpadzie jest to pole od pasa w gr z
gow i koczynami wcznie.
Podnoszenie ciarw. Polega na wyciskaniu sztangi w pozycji lecej. Uprawianie tej dyscypliny zaleca si osobom z
dysfunkcj narzdu ruchu majcych sprawn obrcz koczyn grnych i koczyny grne. Zawodnicy startuj w
kategoriach wiekowych. Mczyni w kategorii do 48 kg () a do kategorii powyej 100 kg. Kobiety w kategorii do
40 kg () a do kategorii powyej 82 kg. Przy zawodnikach po amputacjach dolicza im si specjalny uamek wasnej
masy za brakujc koczyn. Nie ma lekko. Jeeli amputacja wystpuje w obu koczynach doliczenia si sumuje.
Ryszard Tomaszewski - zdobywa zoto 3 albo 4 razy z rzdu na paraolimpiadach. Kozak.
Taniec na wzkach - nie jest to dyscyplina paraolimpijska. Jeden z partnerw taczy na wzku, a drugi jest sprawny.
Taki ukad partnerw nazwany zosta konkurencj combi. W kategorii tej zawody odbywaj si w dwch stylach. W
stylu standardowym taczy si: walca wiedeskiego, walca angielskiego, tango, foxtrota oraz quickstep. Drugi styl
latynoamerykaski to: samba, rumba, cha-cha, i co tam jeszcze. Jak s dwie osoby na wzku to s to zawody duo.
Tenis na wzkach. Jest przewidziany przede wszystkim dla osb z paraplegi i po amputacjach lub z innymi
uszkodzeniami narzdu ruchu. Zasady gry s takie same jak przy osobach penosprawnych. Dodatkowym przepisem,
ktrym uatwia gr jest moliwo odbicia piki przez gracza po drugim kozowaniu piki od podoa. Kamber to
ustawienie k od wzka pod ktem. Kamber uatwia manewrowanie wzkiem i daje wiksze podparcie i jest stabilny
podczas jazdy na wprost.
Koszykwka na wzkach. Przemieszczajc si zawodnicy mog tylko dwukrotnie poruszy koami wzka, potem
musz odbi pik od ziemi. Dopuszczalna jest ciga jazda pod warunkiem, e druga rka zawodnika bdzie stale
kozowa pik. Wedug klasyfikacji najmniej sprawny zawodnik ma 0,5 punktu a najsprawniejszy 4,5. Suma punktw
grajcych piciu zawodnikw na boisku w jednej druynie nie moe przekroczy pewnego limitu. W zalenoci od
kraju lub rangi zawodnikw moe on wynosi 13,5-14,5.
Rugby na wzkach. W Sydney bya dyscyplin oficjalnie rozgrywana na arenach sportowych igrzysk. Jest to dyscyplina
uprawiana zazwyczaj przez osoby z tetraplegi oraz innymi schorzeniami lecz o podobnych moliwociach. Jest
klasyfikacj gdzie zawodnicy maj od jednego punktu do trzech. Cigi od wzkw s powlekane gum eby
zawodnicy bez chwytu mogli si porusza na zasadzie pchania w koa.

| made by azar

W jednej druynie na boisku gra czterech zawodnikw. Suma punktw w jednej druynie nie moe przekroczy 8 pkt.
Gra si na boisku do koszykwki, na ktrych na liniach kocowych znajduje si bramka o szerokoci 8 metrw. Przed
bramkami wyznaczone s tzw. pola kluczowe druyny - w polu moe broni tylko trzech obrocw. Zadaniem
druyny atakujcej jest zdobycie punktu przez przejechanie z opanowan pik - trzyman na kolanach lub w rkach linii kocowej pomidzy supkami dwoma dowolnymi koami. Do gry uywa si piek siatkowych oraz podobnych
specjalnie skonstruowanych na potrzeby dyscypliny. Niedozwolony jest atak brutalny. Nie wolno wjeda swoim
wzkiem w wzek stojcego zawodnika. Pik mona przetrzymywa tylko przez 10 sekund. Zamanie reguy karane
jest zejciem gracza z boiska na 1 minut. Mecz trwa 4x8 minut czystego grania.
Goalball. Pika way w granicach 1,25 kg. W goalbola gra si na boisku do piki siatkowej. Czas gry 2x10 minut.
Przerwa 2 minuty. Szeroko bramki 9 metrw. Pika dwikowa - ma dzwoneczki.
Pika siatkowa na siedzco. Boisko jest 10x6 metrw. Linia ataku oddalona na 2 metry. Wysoko siatki to ok 1 metra.
Kady mecz skada si z 5 setw. W trakcie gry zawodnikom nie wolno unosi poladkw.
Pika nona dla niewidomych. W Atenach w 2004 roku. Druyna jest picioosobowa. S dwiki, ktre wydaje pika.
Bramkarze mog by widzcy i s przewodnikami swojej druyny. Linie boczne s mikkie i pika moe si od nich
odbija - nie ma autw. Boisko jest mniejsze 38x18, branki 3 metry. Po boisku porusza si kadorazowo 5
zawodnikw, ktrzy odliczaj kolejno w celu orientacji - kady z zawodnikw wie gdzie s zawodnicy i przeciwnicy.
Mecz trwa dwa razy po 25 minut.
Pika nona dla ludzi z poraeniem mzgowym.
Kolarstwo. 4 klasyfikacje. Niewidomi. Zawodnicy z dysfunkcja narzdu ruchu. ..... Dozwolone jest, aby jedzi na
stadionie - welodromie. Tor ma 250 metrw. Zawodnicy startuj na dystansach wytrzymaociowych (30 120 km) i
sprintach (1,5 - 40 km). Handbike - rower napdzany rcznie. Kolarstwo szosowe i torowe.
Tenis stoowy. Zawodnicy sklasyfikowani w 11 grupach. 1 - 5 to wzki. Grupa 11 to z upoledzeniem umysowym, ale
nie wystpuj na olimpiadzie. Rakiet mona przywiza bandaem. Dopuszczalne serwowanie z rki lub z ust.
Jedziectwo.
eglarstwo. Dwie konkurencje. Jachty jednoosobowe i klasa asonar - jacht 3 osobowy. Suma punktw okrelajca
stopie niepenosprawnoci caej zaogi nie moe w jednym zespole przekroczy 14 pkt.
Strzelectwo sportowe. Dwa typu broni. Pistolet i karabin. Program przewiduje 12 konkurencji.
Judo. Polega na tym, aby zdoby jak najszybciej ippon - 10 pkt. Jeeli nikt nie zdobdzie ippon to wygrywa ten z
najwiksz liczb punktw.
Wiolarstwo. Po raz pierwszy w Pekinie. Konkurencja prowadzona na dwch dystansach, jednego i dwch
kilometrw.
Zimowe igrzyska olimpijskie program:
Narciarstwo alpejskie kobiet:
o slalom,
o slalom gigant,
o super gigant,
o super kombinacja,
o zjazd.
Narciarstwo alpejskie mczyzn:
o slalom,
| made by azar

o slalom gigant,
o super gigant,
o super kombinacja,
o zjazd.
Narciarstwo biegowe kobiet:
o 1 km sprint, 5 km i 15 km (10 km kategoria na siedzco),
o sztafety 3 x 2,5 km.
Narciarstwo biegowe mczyzn:
o ???
Biathlon kobiet:
o 3 km x 2 rundy - bieg na dochodzenie,
o bieg indywidualny 12,5 km,
o bieg indywidualny 10 km (kategoria na siedzco).
Biathlon mczyzn:
o ???
Hokej - w pozycji siedzcej na "sledgach".
Curling na wzkach, zespoy mieszane picioosobowe w tym min 1 kobieta.

Narciarstwo. Superkombinacja to slalom + zjazd. Sidski - pozycja niska do startu w narciarstwie, takie krzeseko na
nartach.
Biathlon. Bieg bez broni, bro na miejscu eby sobie nie zrobili krzywdy po drodze.
Narciarstwo zjazdowe. Zawodnik na monoski z kulonartkami.
Hokej. Gra w pozycji siedzcej w specjalnym sprzcie. Przepisy podobne do normalnej gry. Gra si na sledgach czyli
poczeniu yw i sanek.
Curling. Nie stosuje si charakterystycznego szczotkowania.

| made by azar