Professional Documents
Culture Documents
RENATA NESTEROWICZ
Nierwnoci Spoeczne a Wzrost Gospodarczy, nr 39 (3/2014)
ISSN 1898-5084
dr Renata Nesterowicz1
Katedra Finansw
Uniwersytet Rzeszowski
WPROWADZENIE
Podejmowanie trafnych i szybkich decyzji gospodarczych wymaga staego
dopywu kompleksowych i rzetelnych informacji gospodarczych. Na ich podstawie podejmuje si zarwno decyzje strategiczne, a wic te, ktre okrelaj
podstawowe parametry ukadu gospodarczego, jak i decyzje taktyczne oraz operacyjne, dotyczce biecej dziaalnoci przedsibiorstwa, oraz likwidacji niepodanych odchyle od zaoonych wzorcw.
Informacje wykorzystywane w procesach decyzyjnych mog mie charakter
syntetyczny i analityczny. Informacje syntetyczne s przetwarzane w oparciu o dostpne narzdzia rachunkowe i analityczne. Informacje analityczne su wyjanianiu przyczyn zmian oraz skutkw i czynnikw ksztatujcych wyniki ekonomiczne przedsibiorstwa.
W warunkach konkurencji zapotrzebowanie na informacje zwiksza si.
Powoduje to rwnoczenie wzrost zapotrzebowania na analiz, gdy dopiero
informacje przetworzone i zinterpretowane mog suy podejmowaniu decyzji.
Sprawozdania finansowe peni wic istotn rol w ocenie wynikw dziaalnoci przedsibiorstwa z wykorzystaniem analizy finansowej.
Uzyskane dziki niej informacje o prawidowociach rozwoju i wzajemnych
powizaniach przyczynowo-skutkowych midzy zjawiskami ekonomicznymi s
wykorzystywane do podejmowania decyzji majcych usprawni funkcjonowanie
przedsibiorstw. Menederowie musz analizowa trendy z przeszoci, aby na
ich podstawie przewidywa przysze wyniki i warunki funkcjonowania firmy
oraz podejmowa decyzje okrelajce kierunki jej rozwoju.
1
321
Typowym ewidencyjnym materiaem rdowym wykorzystywanym w analizie ekonomicznej jest sprawozdawczo przedsibiorstwa. Najwiksze znaczenie ma podzia sprawozdawczoci na: sprawozdawczo rzeczow i sprawozdawczo finansow. Sprawozdawczo finansowa suy przede wszystkim
potrzebom analizy finansowej, sprawozdawczo rzeczowa natomiast stanowi
materiay rdowe do analizy techniczno-ekonomicznej. Do czsto przy
kompleksowej ocenie wybranego zagadnienia konieczne jest posugiwanie si
zarwno jednym, jak i drugim rodzajem sprawozdawczoci. Sprawozdania finansowe, bdce podstaw rdow analizy finansowej przedsibiorstwa, mog
by sporzdzane z rn czstotliwoci oraz obejmowa zrnicowany charakter danych. Podkreli naley, e jedynie staranny dobr i weryfikacja materiaw rdowych przyczyni si mog do przeprowadzenia penowartociowej
analizy finansowej przedsibiorstwa [Bednarski, 2004, s. 32].
Przeprowadzona przy zastosowaniu odpowiednich metod analiza ekonomiczna wymaga w kocowym etapie prac dokonania syntezy caoksztatu ustale i prezentacji wynikw. Moe ona te sugerowa w szerszym ujciu
wykorzystanie jej wynikw do dalszej dziaalnoci przedsibiorstwa oraz
przewidzie kontrol realizacji wnioskw z niej wynikajcych. Wyniki analizy
322
RENATA NESTEROWICZ
ekonomicznej mog by przedstawione w formie: liczbowej, graficznej i opisowej [Bednarski, 2004, s. 42].
Podstawowym rdem informacji ekonomicznych dotyczcych dziaalnoci
firmy s obowizkowo sporzdzane sprawozdania finansowe. Analiza danych
znajdujcych si w sprawozdaniach finansowych jest najwaniejszym podejciem badawczym stosowanym w analizie finansowej i nosi nazw analizy
sprawozda finansowych. Analiza danych zawartych w sprawozdaniach finansowych nie moe by utosamiana z analiz finansow. Sprawozdania finansowe s wykorzystywane jako gwne, lecz nie jedyne rda danych niezbdnych
do analizy finansowej. Dlatego analiza sprawozda finansowych ma wszy
zakres ni analiza finansowa [Nowak, 2008, s. 35].
Analiza sprawozda finansowych jest badaniem analitycznym, polegajcym
na przeprowadzeniu i interpretacji danych zawartych w sprawozdaniu finansowym.
Analiza nie ogranicza si wycznie do odczytania informacji ujtych w sprawozdaniach. Obejmuje take ocen ksztatowania si rnych zjawisk i procesw ekonomicznych, ktrych liczbowym odzwierciedleniem s dane zawarte w sprawozdaniu finansowym [Nowak, 2008, s. 35].
Badania analityczne sprawozda finansowych powinny by dostosowane do
potrzeb uytkownikw i celu analizy.
W przygotowaniu badania sprawozda finansowych naley wzi pod uwag cechy szczeglne firmy.
Podstawowym rdem informacji stanowicych podstaw podejmowania
decyzji s sprawozdania finansowe. S one sporzdzane w ukadzie miesicznym oraz rocznym. Dla okresu rocznego przedsibiorstwa sporzdzaj bilans,
rachunek zyskw i strat oraz rachunek przepyww pieninych. Forma tych
sprawozda jest uregulowana prawnie. Bilans i rachunek zyskw i strat stanowi
podstaw do statystycznej i dynamicznej oceny stanu i wynikw finansowych
przedsibiorstwa [Sierpiska, Wdzki, 2002, s. 11].
Artyku 45 ust. 2 ustawy o rachunkowoci mwi, e sprawozdanie finansowe skada si z: 1) bilansu, 2) rachunku zyskw i strat, 3) informacji dodatkowej, obejmujcej wprowadzenie do sprawozdania finansowego oraz dodatkowe
informacje i objanienia [Ustawa o rachunkowoci, 1994, art. 45, ust. 2].
Niektre podmioty zostan zobligowane do sporzdzenia trzech dodatkowych elementw [Rybicki, 2003, s. 9]:
1) rachunku przepyww pieninych,
2) zestawienia zmian w kapitale wasnym,
3) sprawozdania z dziaalnoci jednostki.
Pozostaymi sprawozdaniami finansowymi, ktre uatwiaj ocen sytuacji
finansowej firmy s midzy innymi:
ksigi rachunkowe przedsibiorstwa (np. zestawienia obrotw i sald na kontach
syntetycznych);
sprawozdawczo sporzdzana na potrzeby GUS;
323
324
RENATA NESTEROWICZ
325
W przepisach ustawy o rachunkowoci wprowadzony zosta obowizek sporzdzania sprawozdania z przepyww rodkw pieninych, zestawienia niezbdnego
dla ustalenia zdolnoci patniczej przedsibiorstwa. W sprawozdaniu tym przedstawione s zmiany w sytuacji finansowej podmiotu gospodarczego spowodowane
przez przypywajce i wypywajce strumienie rodkw pieninych (a nie przez
przepisy memoriaowe) z podziaem na wywoane dziaalnoci operacyjn, inwestycyjn i finansow. Jest to wic zestawienie ujmujce rda dopywu rodkw
pieninych i sposoby ich wykorzystania, informuje ono kierownictwo danego
podmiotu gospodarczego i zainteresowane podmioty zewntrzne, w jakich obszarach dziaalnoci przedsibiorstwo uzyskuje najwicej rodkw pieninych i jakie
obszary najbardziej rodki angauj [Gorczyska, Znaniecka, 2008, s. 215].
Rachunek przepyww pieninych moe by sporzdzony w dwojakim
ujciu bezporednim lub porednim.
326
RENATA NESTEROWICZ
ziomie nie ulegajc przy tym wikszym wahaniom. Tak niskie wskaniki mog
by spowodowane zamraaniem rodkw finansowych w dostawy z fabryk w Chinach, ktre s realizowane w dosy duych odstpach czasu.
Tabela 1. Wybrane wskaniki dla spki Zelmer S.A. i Amica S.A. za lata 20072011
Wskanik
Wskanik pynnoci
biecej
Wskanik pynnoci
wysokiej
Wskanik pynnoci
gotwkowej
Wskanik rentownoci
sprzeday brutto
Stopa zwrotu sprzeday
Mare zysku operacyjnego
Spka
2007
2008
Pynno
Z*
2,41
1,69
A**
0,99
1,04
Z
1,72
1,12
A
0,71
0,72
Z
0,35
0,01
A
0,06
0,13
Rentowno sprzeday
Z
11,49
7,48
A
1,06
1,08
Z
8,62
5,97
A
0,66
0,68
Z
11,52
7,75
A
2,26
3,14
Rentowno majtku
Z
9,70
6,25
A
0,90
0,85
Z
12,96
8,12
A
3,08
3,89
Rentowno kapitau
Z
13,25
10,33
A
2,45
2,96
Z
12,96
10,01
A
1,75
1,65
Poziom zaduenia
Z
26,79
39,50
A
63,20
71,32
Z
1,68
1,93
A
14,79
22,68
2009
2010
2011
1,76
1,16
1,22
0,91
0,00
0,42
0,87
1,08
0,84
0,75
0,21
0,04
0,41
0,81
0,41
0,62
0,01
0,02
4,04
1,09
3,19
0,80
4,34
3,75
4,03
2,00
3,24
1,45
4,10
3,33
-7,19
3,91
-10,83
3,48
-7,05
4,46
3,39
0,98
4,62
4,61
5,49
2,15
6,94
4,94
-1,39
4,82
-0,91
6,76
5,51
2,99
5,47
2,50
6,30
5,18
6,07
4,53
-1,71
10,72
-1,66
9,41
38,47
67,07
0,44
6,44
12,89
58,42
3,23
5,98
18,67
55,04
2,63
6,27
Jak wynika z przedstawionych danych, w znacznie gorszej sytuacji finansowej zwizanej z wypacalnoci znajduje si spka Amica.
Analizujc rentowno w trzech aspektach: sprzeday, majtku i kapitau
pomidzy badanymi spkami widoczne s bardzo due rnice.
W przypadku spki Zelmer kolejne lata poddane analizie wykazyway tendencj spadkow. W ostatnim badanym roku w kadym z wymienionych aspek-
327
PODSUMOWANIE
Funkcjonowanie przedsibiorstwa na rynku w warunkach duej zmiennoci
otoczenia narzuca konieczno stosowania nowoczesnych metod i instrumentw
zarzdzania finansami. Ich wykorzystanie powinno prowadzi do pomnaania
kapitaw wacicieli. Cel ten mona osign w krtkim okresie przez utrzymanie pynnoci finansowej, w dugim za przez waciwy dobr rde finansowania dziaalnoci przedsibiorstwa oraz optymaln alokacj kapitaw. Wszelkie
decyzje zarzdu i sub finansowych musz si wic koncentrowa wok przetrwania przedsibiorstwa w trudnej sytuacji rynkowej i zapewnienia mu rozwoju
w sprzyjajcych warunkach gospodarczych [Sierpiska, Jachna, 2007, s. 9].
Gwnym zadaniem dokonujcego si obecnie procesu transformacji gospodarki polskiej jest zwikszenie jej efektywnoci i konkurencyjnoci w skali krajowej i midzynarodowej. O tym, na ile prowadzona dziaalno jest efektywna,
niezalenie czy jest ona prowadzona tylko na rynku krajowym czy na eksport,
wiadcz efekty, jakie dane przedsibiorstwo uzyskuje. Denie do optymalizacji zysku wynika z panujcych w gospodarce zasad i regu. Przedsibiorstwa,
328
RENATA NESTEROWICZ
ktre nie wypracowuj nadwyki ekonomicznej, ponosz straty. Jeeli dodatkowo nie ma moliwoci wykorzystania zewntrznych rde finansowania, mog
nawet stan przed grob bankructwa.
Wykrycie zagroenia kontynuowania dziaalnoci przez jednostk gospodarcz na podstawie informacji zawartych w rocznym sprawozdaniu finansowym jest bardzo trudne. Symptomy zej sytuacji finansowej mog by mniej lub
bardziej widoczne w poszczeglnych elementach sprawozdania finansowego,
ktre naley analizowa bardzo wnikliwie.
Kierownictwo jednostki korzysta z rnorodnych informacji decyzyjnych,
pochodzcych zarwno z otoczenia, jak i z wewntrz przedsibiorstwa w postaci
rnorodnych wskanikw ustalanych dziki informacjom zawartym w sprawozdaniach finansowych, stanowicych podstawowe rdo informacji. Przyjcie za cel wzrostu racjonalnoci gospodarowania wymaga midzy innymi przeniesienia punktu cikoci z informacji rozliczeniowej na informacj zadaniow
i analityczn. Zysk i rentowno zajmuj gwne miejsce wrd celw przedsibiorstw dziaajcych w gospodarce rynkowej. Najwaniejsz miar oceny dziaalnoci kierownictwa i efektywnoci danej dziaalnoci gospodarczej s wskaniki rentownoci. Jednak same wskaniki to za mao, aby mc oceni kondycj
finansow jednostki gospodarczej [Nesterowicz, 2006, s. 381382].
Naley otrzymane wyniki porwna z wynikami innych przedsibiorstw z tej
samej brany, w niniejszym opracowaniu spka Zelmer S.A. majca swoj siedzib w regionie zostaa porwnana ze spk Amica S.A. W prawidowej ocenie wynikw naley take dokona pomiarw pozostaych sfer funkcjonowania
jednostki gospodarczej, tj. pynnoci, zaduenia, sprawnoci gospodarowania.
Dopiero po przeprowadzeniu wnikliwej analizy wskanikowej, w oparciu o stosowane narzdzia do ich pomiaru, tj. mierniki finansowe oraz na podstawie uzyskanych informacji ze sprawozda finansowych przedsibiorstwa mona dokona prby oceny jego sytuacji finansowej.
LITERATURA
Bednarski L., 2004, Analiza finansowa w przedsibiorstwie (wydanie IV zmienione),
Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne, Warszawa.
Gobiowski G., Taczaa A., 2005, Analiza ekonomiczno-finansowa w ujciu praktycznym, Centrum Doradztwa i Informacji Difin sp. z o.o., Warszawa.
Gorczyska M., Znaniecka K., 2008, Zarzdzanie finansami przedsibiorstw, Stowarzyszenie Ksigowych w Polsce, Warszawa.
Micherda B., 2005, Podstawy rachunkowoci. Aspekty teoretyczne i praktyczne, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
Nesterowicz R., 2006, Znaczenie analizy ekonomiczno-finansowej w zarzdzaniu przedsibiorstwem w warunkach gospodarki rynkowej [w:] Uwarunkowania przedsi-
329
Streszczenie
Skutki wszystkich decyzji podejmowanych w przedsibiorstwie, bez wzgldu na obszar jakiego dotycz, koncentruj si na paszczynie finansowej. Dlatego musz one, oprcz aspektw
prawnych, personalnych czy organizacyjnych, uwzgldnia kryterium finansowe. Umiejtno
przeprowadzenia waciwej merytorycznie i metodycznie oceny kondycji finansowej firmy jest
jedn z najistotniejszych przesanek zarzdzania. Wykrycie zagroenia kontynuowania dziaalnoci przez jednostk gospodarcz na podstawie informacji zawartych w rocznym sprawozdaniu
finansowym jest bardzo trudne. Symptomy zej sytuacji finansowej mog by mniej lub bardziej
widoczne w poszczeglnych elementach sprawozdania finansowego, ktre naley analizowa
bardzo wnikliwie. Otrzymane wyniki naley porwna z wynikami innych przedsibiorstw z tej
samej brany, w niniejszym opracowaniu spka Zelmer S.A. majca swoj siedzib w regionie
zostaa porwnana ze spk Amica S.A.
Sowa kluczowe: finanse, sprawozdawczo, analiza, wskaniki, przedsibiorstwo