DARIUSZ RODOWSKI

urawina Nowe spojrzenie na

waciwoci lecznicze.
urawina, zastosowanie w zapaleniach drg
moczowych.
urawina
urawina jest wieloletni krzewink niskopienn
z rodziny wrzosowatych. Ronie na kwanych
glebach piaszczystych w klimacie umiarkowanym.
W Polsce dziko rosnca spotykana jest urawina
botna (vaccinium oxycoccus). Gatunkiem
uprawnym, wystpujcym rdzennie na pnocy
kontynentu amerykaskiego jest urawina
Wielkoowocowa (vaccinium macrocarpon). Oba
te
gatunki
maj
czerwone
owoce,
o
charakterystycznym kwanym smaku.
urawiny od niepamitnych czasw
uywane s w medycynie ludowej zarwno Polski
jak i kontynentu amerykaskiego. urawina
stanowia wany dodatek w codziennej diecie
mieszkacw, przyczyniajc si do poprawy ich
stanu zdrowia. Poowa dwudziestego wieku
przyniosa
zainteresowanie
rodowiska
medycznego dziaaniem urawin w zapaleniach
drg moczowych i profilaktyce chorb
wiecowych.

vaccinium macrocarpon,
Sadownistwa, Skierniewice

fot.

K.Smolarz,

Istytut

Badania statystyczne dowodz, e niemal co

trzecia kobieta zapada w swoim yciu na
zapalenie drg moczowych, a wiele z nich cierpi z
powodu tej choroby przynajmniej raz w roku. Do
zakaenia dochodzi bardzo atwo, ze wzgldu na
to, e kobiety maj krtsze przewody moczowe
ni mczyni. Uatwia to bakteriom penetracj
moczowodw i osadzanie si w pcherzu
moczowym, gdzie powoduj stany zapalne.
Mczyni, naraeni s rwnie, jednak zapadaj
na t chorob omiokrotnie rzadziej ni kobiety.
W
wielu
szpitalach
w
Stanach
Zjednoczonych i Kanadzie, sok z urawin
stosowany
jest
profilaktycznie
przeciwko
zapaleniom drg moczowych. Pozwala to
zmniejszy zuycie antybiotykw i obniy koszty
leczenia. Jest to szczeglnie wane u pacjentw
po urazach krgosupa, gdy maj oni problemy z
przetrzymywaniem moczu w pcherzu co
prowadzi do podatnoci na zapalenia drg
moczowych.(1)
Take u pacjentw cewnikowanych czsto
dochodzi do zakae drg moczowych. W takich
warunkach sok urawin jest doskonaym rodkiem
profilaktycznym, gdy jak wykazay badania
zmniejsza ona przyczepno bakterii take do
szka i tworzyw sztucznych.(2)
Najbardziej znane badania nad wpywem
regularnego spoywania soku z urawin na
czstotliwo zapadania na zapalenie drg
moczowych przeprowadzili naukowcy pod
kierownictwem J. Avorna z Harvardu.(3)
Przeprowadzili oni badania na grupie 153 kobiet.
Poowa grupy dostawaa do wypicia 300ml, czyli
du szklank soku dziennie, przez okres szeciu
miesicy. Druga poowa kobiet nie spoywaa w
tym czasie urawiny. Okazao si, e kobiety
pijce sok z urawin, miay o 58% mniejszy
poziom bakterii w moczu.
Take zuycie
antybiotykw u osb ktre ju zapady na
zapalenie drg moczowych byo o poow
mniejsze ni w grupie nie przyjmujcej soku.

Zapadalno na zapalenie drg

moczowych

10

20

30

procent
Placebo
Grupa regularnie pijca sok z uraw in

Zuycie antybiotykw w leczeniu

zakae drg moczow ych

50

procent

100

Placebo
Grupa regularnie pijca sok z uraw in

Take badania przeprowadzone przez A.E.

Sobot, wykazay e spoywanie urawiny moe
zapobiega zapaleniom drg moczowych poprzez
wypukiwanie bakterii E.Coli z drg moczowych.
(4)
Waciwoci antyoksydacyjne urawiny.
Wstpne badania potwierdziy, ze spoycie soku z
urawin daje doskonae efekty w zapobieganiu
chorobom serca. Flawonoidy wystpujce w
urawinie sw budow podobne s do tych do
tych wystpujcych w czerwonym winie.
Naukowcy uwaaj, e zwizki te s
odpowiedzialne za zmniejszenie zapadalnoci na
choroby wiecowe poprzez powstrzymywanie
tworzenia zakrzepw krwi oraz korzystny wpyw
na rozszerzanie naczy krwiononych. Zwizki te
maj wasnoci antyoksydacyjne dziki czemu
zapobiegaj utlenianiu cholesterolu, co znaczco
zmniejsza ryzyko arteriosklerozy i zapychania
naczy krwiononych. Dr. Wilson z Uniwersytetu
Wisconsin-La Crosse ustali, e urawiny
zawieraj due iloci flawonoidw.
Przeprowadzi on pierwsze badania nad wpywem

spoycia soku z urawin na choroby wiecowe. W

1997 roku Wilson w badaniach laboratoryjnych z
uyciem lipoprotein o niskiej gstoci wykaza, e
ekstrakt z surowych urawin posiada waciwoci
antyutleniajce.(5) Pniejsze badania Wilsona
dowiody e butelkowany sok z urawin rwnie
zawiera aktywne antyoksydanty. We wsppracy z
Dr. Margaret Maher odkryli w badaniach na
szczurach, e sok z urawin zwiksza objto
przetaczanej krwi u zwierzt. Wyniki te sugeruj,
e sok z urawin moe wywiera podobny efekt
na przepyw krwi u ludzi. Badania Wilsona
potwierdziy, e zawarto polifenoli o
waciwociach antyutleniajcych jest taka sama
w urawinach jak w czerwonym winie.
Badania przeprowadzone w 2000 roku na
Politechnice w Kopenhadze rwnie pokazay
antyoksydacyjne waciwoci urawiny.(6)
Wyniki obu tych prac sugeruj, e sok z
urawin powinien znale si w diecie osb
majcych problemy z prac serca i ukadu
krenia.
Zapobieganie chorobom wrzodowym.
Badania
przeprowadzone
na
Uniwersytecie w Tel Avivie ujawniy, e zwizki
chemiczne
zawarte
w
urawinie,
a
zidentyfikowane jako skondensowane taniny,
powstrzymuj niektre z wywoujcych choroby
wrzodowe bakterii przed osadzaniem si na
cianach odka.(7) Ciekawe byo wobec tego
sprawdzenie czy sok z urawin wpywa na adhezj
bakterii Helicobacter Pylori do unieruchomionego
ludzkiego
luzu
odkowego
oraz
do
erytrocytw.
Uyto
trzech
acuchw
Helicobacter Pylori i badania te potwierdziy, e
zwizki zawarte w urawinie maj waciwoci
powstrzymywania
osadzania
si
bakterii
Helicobacter Pylori na luzie odka.
Dziaanie przeciwbakteryjne.
Na Uniwersytecie Kalifornijskim przeprowadzono
badania, ktre w warunkach laboratoryjnych
udowodnio
szerokie
spektrum
dziaania
przeciwbakteryjnego soku z urawin. Wyniki tych
bada mog mie zastosowanie w wykorzystaniu
urawin w walce z bakteriami Staphylococcus
aureus, Salmonella enteritidis, oraz E. coli.
Koncentrat soku zosta rozcieczony w
stosunku 1:1 bulionem sojowym i doprowadzony
do pH 7.0 , aby wykluczy moliwo zakcenia
wyniku bada przez rodowisko kwane. Do

poywki dodano z wyhodowanych wczeniej

kolonii bakterii okoo 104 kolonii bakteryjnych na
mililitr roztworu. Uyto do tego celu kultur
kontrolnych zgodnych z American Type Culture
Collection - zarwno do czystej poywki jak i do
poywki z sokiem urawinowym. Obie grupy
posieww byy inkubowane w 35C. Po 90
minutach przeprowadzono zliczanie kolonii
bakterie

liczba zliczonych kolonii CFU/ml

po 90 minutach
poywka

E. Coli
Staphylococcuc aureus
Pseudomonus aeruginosa
Enterococcus faecalis
Klebsiella pneumoniae
Proteus mirabilis
Salmonella enteritidis

7700
5900
500
4800
700
2700
300

poywka + sok z
urawin
800
500
150
2400
0
300
300

bakterii, a nastpnie powtrzono je po 24 h.

Ponisza tabela ukazuje otrzymane rezultaty.
Ponadto uywajc kolonii Klebsiella pneumoniae
jako
wskanika,
stwierdzono
take,
e
waciwoci antybakteryjne soku urawinowego
utrzymyway si nawet przy rozcieczeniu 1:32.
(8)
liczba zliczonych kolonii CFU/ml po 24
godzinach
poywka
370 000 000
90 000 000
240 000 000
410 000 000
430 000 000
190 000 000
200 000 000

poywka + sok z
urawin
0
0
0
750
0
0
23

Waciwoci przeciwgrzybiczne.
gatunek grzyba

W 1968 roku naukowcy z Massachusetts General

Hospital badali in vitro efekt jaki wywouje sok z
urawin na dziewiciu rnych typach grzybw z
grupy dermatofitw, tj grzybw powodujcych
choroby skry. Jednym z tych grzybw by
Trichophyton rubrum. Badacze wykazali, e sok
z urawin powstrzymywa wzrost omiu z
dziewiciu badanych grzybw. Wyniki znajduj
si w poniszej tabeli.
W badaniach tych
kwasowo soku z urawin zostaa dodatkowo
zmniejszona do pH=5,6 w celu zwikszenia
wzrostu grzybw. (9)

poywka

sok z urawin,

agarowa

rozcieczenie 2:3

Candida albicans

obfity wzrost

obfity wzrost

Microsporum canis

35,5

M. audouini

21,5

M. gypseum

39

Trichophyton

schoenleinii
T. rubrum

7,3

T. tonsurans

16

wtpliwy wzrost

T. mentagrophytes

32,5

7,8

Epidermophyton

10,8

floccosum

Choroby przyzbia.
Uwaa si, e zmniejszenie iloci bakterii w jamie
ustnej oraz zmniejszenie adhezji tych bakterii do
dzise i zbw powinno zmniejszy ryzyko
zapalenia dzise i przyzbia. W 1998 naukowcy z
Uniwersytetu w Tel-Avivie, testowali koncentrat z
urawin. Ich celem byo zbadanie czy ma on
waciwoci
powstrzymujce
najczciej
spotykane w jamie ustnej bakterie, przed
osadzaniem si na dzisach i zbach. Badania
wykazay, e ekstrakt z urawin zmniejsza adhezj
do dzise i zbw a o 58 %.
Badacze ci wyraaj przekonanie, e regularne
stosowanie soku z urawin do pukania ust moe
by bardzo korzystne. Powinno to zredukowa

ilo patogennych bakterii w jamie ustnej

powodujcych choroby przyzbia i zmniejszy
zapadalno na choroby dzise.(10)
Skadniki czynne zawarte w urawinach.
Od wielu lat poszukiwano skadnika
urawin
odpowiedzialnego
za
jej
przeciwbakteryjne dziaanie. Ju w 1923 roku w
Niemczech wysunito hipotez, e mechanizm ten
jest wywoany poprzez zakwaszanie moczu po
spoyciu urawin. Efekt ten mia by
powodowany przez kwas hipurynowy. Jednak
pniejsze badania dowiody, e ilo kwasu
hipurynowego w moczu osb pijcych sok z
urawin, nie moe by jedynym powodem

dziaania bakteriobjczego. Dokadne badania

dowiody take, e zakwaszanie moczu po
spoyciu urawin jest zbyt krtkotrwae, by mogo
by odpowiedzialne za to korzystne dziaanie.
Dopiero ostatnie badania przeprowadzone przez
naukowcw z Rutgers w New Jersey rzuciy nowe
wiato na rozwizanie tej zagadki. Wyizolowali
oni z owocw urawin spolimeryzowane
proantocyjanidyny.(11)
Jak wykazay szczegowe badania to
wanie te zwizki maj waciwo zapobiegania
podczania si bakterii E.Coli do komrek
luzwki czowieka.
Dokadny skad urawiny nie zosta jak
dotd poznany. Do gwnych skadnikw nale:
kwasy: cytrynowy, chinowy, jabkowy i
benzoesowy; fruktoza, witaminy C, A, B1,B2,
flawonoidy; kwercytyna, kemferol; antocyjany;
cyjanidyna, delfinidyna, peonidyna, malwidyna;
flawonole, taniny i glikozydy flawonoidowe.
Bardzo ciekawe jest to, e urawina zawiera
bardzo szeroki wachlarz zwizkw z grup
flawonoidw i antocyjanw.
Dostpno urawin na rynku.
urawina dostpna w Polsce w postaci
owocw to urawina botna. Ma ona mniejsz ni
amerykaska zawarto substancji aktywnych,
jednak do czasu rozpoczcia uprawy urawiny
wielkoowocowej w Polsce moe by jej
wartociowym substytutem. W sezonie jesiennym
dostpna jest wiea urawina z biecych
zbiorw. Owoce urawiny, ze wzgldu na du
zawarto antocyjanw s bardzo cierpkie w
smaku, dlatego te spoywanie ich w postaci
nieprzerobionej jest utrudnione. Najlepszy ze
wzgldw terapeutycznych jest wieo wyciskany
sok z owocw. Sok najatwiej otrzyma
wyciskajc owoce, ktre ze wzgldu na
sezonowo zbiorw i due rnice w cenie
urawin wiosn i jesieni, warto jest kupi na
zapas i zamrozi. Mroenie owocw nie powoduje
utraty ich korzystnych waciwoci. Zastosowanie
urawin w formie kompotw i demw, w celach
fitoteraputycznych jest niekorzystne ze wzgldu
na to, e gotowanie urawin niszczy zwizki
chemiczne odpowiedzialne za ich antybakteryjne
dziaanie. W aptekach i sklepach zielarskich
dostpne s take liofilizowane ekstrakty z
urawin.

Pimiennictwo.
1. Reid G, Hsiehl J, Potter P; Cranberry juice
consumption may reduce biofilms on uroepithelial
cells: pilot study in spinal cord injured patients.
Spinal Cord 39:26-30, 2001. 2. Allison DG,
Cronin MA, Hawker J, et al. Influence of
cranberry juice on attachment of Escherichia Coli
to glass J. Basic Microbiol 40:3-6, 2000.
3. Avorn, J, M. Monane, J. Gurwitz, R. Glynn, I.
Choodnovskiy, Lipsitz L. Reduction of
Bacteriuria and Pyuria After Ingestion of
Cranberry Juice. Journal of the American
Medical Association, Volume 271, Number
10:751-754. 1994,4. Sobota AE. Inhibition of
bacterial adherence by cranberry juice: Potential
use for the treatment of urinary tract infections. J
Urol 131:1013-6. 1984, 5. Wilson T, Porcari JP,
Harbin D ; Cranberry extract inhibits low density
lipoprotein oxidation.Life Sciences 62(24):PL3816,1998 , 6. Pedersen CB, Kyle J, Jenkinson AM,
Gardner PT, Effect of blueberry and cranberry
juice consumption on the plasma antioxidant
capacity of healthy female volunteers, European
Journal of Clinical Nutrition 54(5):405-8, 2000. 7.
Burger O, Ofek I, Tabak M, Weiss EI, Sharon N,
Neeman I, A high molecular mass constituent of
cranberry juice inhibits helicobacter pylori
adhesion to human gastric mucus. FEMS
Immunol Med Microbiol;29(4):295-301,2000, 8.
Yee-Lean Lee, PhD.Owens J. Thrupp L, et al.
Does Cranberry Juice Have Antibacterial Activity,
JAMA, Vol. 283:1691, 2000, 9. Swartz, J. H. and
T. Medrek. 1968. Antifungal Properties of
Cranberry Juice. Applied Microbiology, October
1968, p. 1524-1527, 10. Weiss EI, Lev-Dor R,
Kashamn Y, Goldhar J, Sharon N, Ofek I,
Inhibiting interspecies coaggregation of plaque
bacteria with a cranberry juice constituent;
Journal of The American Dentall Association, vol
129:1719-1723.,11. Lai Yeap Foo, Yinrong Lu,
Howell AB, Vorsa N; The structure of cranberry
proanthocyanidins which inhibit adherence of
uropathogenic P-fimbriated Escherichia Coli in
vitro. Phytochemistry 54:173-181,2000