Wolne oprogramowanie do komponowania i notacji muzycznej

rdo: http://musescore.org, data: pn, 02/18/2013

Podrcznik
Ten podrcznik przeznaczony jest dla programu MuseScore w wersji 0.9.2 i
pniejszych. Jeli chcesz w jaki sposb poprawi go, napisz na MuseScore
documentation forum i zapisz si, aby pomaga w jego rozwoju.

Rozdzia 1

Na pocztek
Rozdzia ten pomoe Ci zainstalowa i uruchomi MuseScore po raz
pierwszy. Pokae rwnie, w jaki sposb utworzy now partytur.

Instalacja
Windows
Instalator dla Windows znajdziesz na stronie internetowej MuseScore. Kliknij
tutaj, aby rozpocz pobieranie. Twoja przegldarka internetowa zapyta o
potwierdzenie pobierania. Kliknij "Zapisz plik".
Gdy pobieranie zostanie ukoczone, kliknij dwukrotnie na plik, aby rozpocz
instalacj. Windows moe otworzy okno bezpieczestwa z prob o
potwierdzenie. Kliknij "Uruchom", aby kontynuowa.

Instalator zaproponuje najpierw zamknicie wszystkich innych programw.

Po zamkniciu innych programw, kliknij "Dalej", aby kontynuowa.
Kreator instalacji wywietla warunki licencji wolnego oprogramowania, ktre
moesz przejrze. Kliknij na "Zgadzam si", aby kontynuowa.
Nastpnie potwierd miejsce instalacji MuseScore. Jeli instalujesz nowsz
wersj MuseScore, ale nadal chcesz korzysta ze starszej, to musisz zmieni
katalog. W przeciwnym wypadku, kliknij "Dalej", aby kontynuowa.
Nastpnie instalator potwierdza nazw katalogu "MuseScore", jaka ma si
pojawi na licie programw w Menu Start w Windows. Kliknij "Zainstaluj",
aby kontynuowa.
Zostaw kreatora na kilka minut, aby zainstalowa niezbdne pliki i dokona
konfiguracji. Po skoczeniu, kliknij "Zakocz", aby wyj z instalatora. Jeli
chcesz, moesz teraz usun pobrany plik instalatora.
Uruchamianie MuseScore
Aby uruchomi MuseScore, wybierz Start Wszystkie programy MuseScore
MuseScore.
Po kilku sekundach MuseScore otworzy partytur demonstracyjn.
Swobodnie poeksperymentuj z ni i zapoznaj si z programem. Nastpnie
bdziesz pewnie chcia(a) stworzy now partytur - Tworzenie nowej
partytury.

Dla zaawansowanych uytkownikw

Moesz zainstalowa MuseScore za pomoc nastpujcego polecenia:
MuseScore-X.Y.exe /S /D=C:\Program Files\MuseScore
Moesz odinstalowa za pomoc polecenia:
cd C:\Program Files\MuseScore
Uninstall.exe /S

Mac OS X
3

Instalacja
Plik dmg dla Mac OS X znajdziesz na stronie internetowej MuseScore w
zakadce Pobierz. Kliknij na odnonik, aby rozpocz pobieranie. Po
zakoczeniu pobierania, plik dmg zostanie automatycznie podmontowany na
Twoim pulpicie jako "MuseScore-X.Y" i pojawi si instalator.

Przecignij ikon MuseScore i upu j na ikon folderu "Aplikacje". Jeli nie

jeste administratorem, Mac OS X zapyta Ci o haso.
Moesz teraz wczy MuseScore z folderu "Aplikacje" lub SpotLighta.
Odinstalowanie
Po prostu usu MuseScore z folderu "Aplikacje".

Linuks
Zobacz zakadk Pobierz. S tam pakiety dla Debiana, Ubuntu, Fedory i
PCLinuxOS. Inne dystrybucje bd wymagay zbudowania programu z kodu
rdowego. Instrukcje dla Fedory znajduj si poniej.

Fedora
Importowanie klucza GPG:

su
rpm --import http://prereleases.musescore.org/linux/Fedora/RPM-GPG-KEY-Seve
2. Id do sekcji Pobierz na stronie MuseScore lub na stron zawierajc
pakiety z programem dla rnych wersji Fedory znajdujcych si tutaj.
Kliknij na odnonik prowadzcy do stabilnej wersji dla Fedory i wybierz
odpowiedni dla swojej architektury pakiet rpm.
3. Zalenie od uywanej architektury, do zainstalowania MuseScore uyj
jednego z dwch zestaww polece:
dla architektury i386:
su
yum localinstall musescore-X.Y-1.fc10.i386.rpm
za dla architektury x86_64:
su
yum localinstall musescore-X.Y-1.fc10.x86_64.rpm

Jeli masz problemy z dwikiem, zobacz Fedora 11 i dwik.

Tworzenie nowej partytury

Z gwnego menu wybierz Plik Nowy.... Pojawi si kreator nowej partytury.

Tytu, kompozytor i inne informacje

Wprowad tytu, kompozytora i inne informacje, jak wida powyej. Zwr

uwag na dwie moliwoci na dole:
Utwrz now partytur z szablonu
Utwrz now partytur od pocztku
Opcja pierwsza oferuje list przygotowanych partytur na nastpnym ekranie.
Druga daje Ci peny wybr instrumentw na nastpnym ekranie. Szablony s
opisane szczegowo poniej, a na razie wybierz "Utwrz now partytur od
pocztku".
Kliknij "Dalej", aby kontynuowa.

Instrumenty i gosy

Okno z instrumentami jest podzielone na dwie kolumny. Pierwsza zawiera

instrumenty lub gosy do wyboru. Druga jest pocztkowo pusta, lecz wkrtce
zawiera bdzie list instrumentw Twojej nowej partytury.
Lista instrumentw w pierwszej kolumnie jest uporzdkowana wedug grup.
Aby zobaczy instrumenty danej grupy, kliknij dwukrotnie na jej nazwie.
Wybierz instrument i kliknij "Dodaj". Wybrany instrument pojawia si teraz w
drugiej kolumnie. Moesz doda wicej instrumentw lub gosw.
Kolejno instrumentw w drugiej kolumnie wyznacza kolejno ich
wystpowania w partyturze. Aby zmieni kolejno, kliknij na nazwie
instrumentu i uyj przyciskw "W gr" lub "W d". Po skoczeniu, kliknij
"Dalej".

Tonacja

Jeli uywasz najnowszej wersji MuseScore, kreator spyta Ci o tonacj.

Wybierz j i kliknij "Dalej", aby kontynuowa.
Jeli uywasz wersji 0.9.2 lub wczeniejszej, kreator nie bdzie pyta Ci o to,
jakie jest oznaczenie tonacji, wic moesz zignorowa ten krok.

Metrum, przedtakt i liczba taktw

Ustaw waciwe metrum. Jeli Twj utwr zaczyna si przedtaktem, to

zaznacz "Przedtakt" i ustal jego metrum, aby wyznaczy rzeczywist dugo
pierwszego, niepenego taktu.
Jeli wiesz ile taktw potrzebujesz, moesz ustali to tutaj. W przeciwnym
wypadku moesz doda lub usun takty pniej.
Kliknij "Zakocz", aby utworzy now partytur.

Zmiany w partyturze po utworzeniu

Moesz zmieni dowolne ustawienie nowej partytury ju po zakoczeniu
dziaania kreatora.
Aby doda lub usun takty albo utworzy przedtakt, zobacz Operacje na
taktach.
Aby zmieni jakikolwiek tekst, zobacz Edycja tekstu. Aby doda
brakujcy tytu (lub inny tekst), uyj menu Utwrz Tekst Tytu (lub
jakikolwiek inny tekst).
Aby doda, usun lub zmieni kolejno instrumentw, uyj menu
Utwrz Instrumenty....
Zobacz take: Oznaczenia tonacji, Oznaczenia metryczne, Klucze.

Szablony
Pierwszy ekran kreatora nowej partytury posiada opcj "Utwrz now
partytur z szablonu" (zobacz szczegy Tytu, kompozytor i inne informacje
powyej). Aby stworzy partytur, uywajc tej metody, wybierz opcj
9

szablonu i kliknij "Dalej", aby kontynuowa.

Nastpny ekran pokazuje list szablonw. Wybierz jeden z nich i kliknij
"Dalej". Kontynuuj i zakocz kreatora.
Pliki z szablonami s normalnymi plikami MuseScore przechowywanymi w
katalogu szablonw. Moesz stworzy wasne szablony, zapisujc plik
MuseScore do tego katalogu. W Windows jest on z reguy zlokalizowany w
C:\Program Files\MuseScore\templates. W Linuksie szukaj w
/usr/share/mscore-xxx, jeli instalowae program przy uyciu menedera
pakietw. Jeli skompilowae MuseScore w Linuksie samodzielnie, wtedy
szukaj w /usr/local/share/mscore-xxx.
Na Macu szukaj w
/Applications/MuseScore.app/Contents/Resources/templates.

10

Rozdzia 2

Podstawy
Poprzedni rozdzia "Na pocztek" przeprowadzi Ci przez proces instalacji, a
take dostarczy wskazwek, jak utworzy now partytur. Rozdzia
"Podstawy" daje przegld oglnych metod pracy z partytur.

Wpisywanie nut
Nuty wpisuje si w trybie wpisywania nut. Najpierw wybierz nut lub pauz
jako pocztkowy punkt dla wprowadzenia nut. Wpisujc nuty, zawsze
zastpujesz istniejc pauz lub nut. W ten sposb cakowita dugo taktu
nie ulega zmianie.
Wcz tryb wpisywania nut: N
Wycz tryb wpisywania nut: N lub Esc
Po wczeniu trybu wpisywania nut powiniene/a wybra dugo nuty, ktr
chcesz wpisa, zaznaczajc warto rytmiczn na palecie z nutami lub
wciskajc odpowiedni skrt klawiszowy.
W wersji 0.9.4 i pniejszych skrty klawiszowe dla poszczeglnych wartoci
rytmicznych nut s nastpujce:
Szedziesicioczwrka: 1
Trzydziestodwjka: 2
Szesnastka: 3
semka: 4
wiernuta: 5
Pnuta (minima): 6
Caa nuta (semibrevis): 7
Podwjna caa nuta (brevis): 8
11

 Longa: 9
Kropka na klawiaturze zmienia zaznaczon warto na warto
rytmiczn z kropk: .
W wersji 0.9.3 i wczeniejszych skrty klawiszowe dla wartoci rytmicznych
nut skadaj si z dwch klawiszy:
wiernuta: Alt+1
semka: Alt+2
Szesnastka: Alt+3
Trzydzestodwjka: Alt+4
Szedziesicioczwrka: Alt+5
Caa nuta (semibrevis): Alt+6
Pnuta (minima): Alt+7
Kropka na klawiaturze zmienia zaznaczon warto na warto
rytmiczn z kropk: .
Nuty wprowadza si przy pomocy klawiszy: C, D, E, F, G, A, B, C.

Uwaga! Zwr uwag, e aby uzyska nut h, naley zgodnie z angielskim

nazewnictwem wcisn klawisz B (angielskie B = polskie h, angielskie Bb =
polskie b). Moemy to zmieni w programie przez Edytuj Waciwoci...
Skrty, gdzie ustalamy odpowiedni skrt klawiszowy. W tym celu odnajdujemy
na licie "Czynno": Wpisz nut H, a w rzdzie "Skrt" zamieniamy z B na
H i gotowe!
(Zero) tworzy pauzy, np.: C, D, 0, E. Zwr uwag, e warto rytmiczna
wybrana dla wpisywanych nut (w tym przypadku wiernuta) jest take uyta
dla pauzy.
0

Uwaga! W wersji 0.9.6 i wczeniejszych pauzy wpisuje si przy uyciu Spacji.

W najnowszej wersji MuseScore Spacja uruchamia odtwarzanie zapisanej
muzyki.
Nuty dodajemy do akordu, przytrzymujc Shift i wpisujc nazw nuty: C, D,
Shift+F, Shift+A, E, F.

12

Dodawanie kropki wyduajcej warto rytmiczn nuty: 5, ., C, 4, D, E, F, G, A.

(Wersja 0.9.3 i wczeniejsze uywaj innych skrtw klawiszowych dla
zmiany wartoci nuty. Wicej informacji znajdziesz w akapicie powyej.)

Aby zmieni oktaw, uyj nastpujcej kombinacji klawiszy:

Przenie nut o oktaw w gr: Ctrl+Gra (Mac: +Gra)
Przenie nut o oktaw w d: Ctrl+D (Mac: +D)
Inne komendy zwizane z edycj:
Zmie kierunek laseczki nuty (take uki, ligatury, klamry grup
niemiarowych itp.): x
Odwr gwk nuty: Shift+x

Klawiatura MIDI
Moesz take wpisywa nuty, uywajc klawiatury MIDI w Windowsie,
Linuksie i Macu od wersji 0.9.4.
Wersja 0.9.3 i wczeniejsze umoliwiay korzystanie z klawiatury MIDI tylko
w Linuksie.
1. Podcz klawiatur MIDI do komputera i wcz j.
2. Uruchom MuseScore.
3. Utwrz now partytur.
4. Kliknij i zaznacz pauz w takcie 1, aby ustali pocztkowe miejsce dla
wpisywanych nut.
5. Wcinij N na klawiaturze komputera, aby uruchomi tryb wpisywania
nut.
6. Wybierz warto rytmiczn, wciskajc np. 5 dla wiernuty tak, jak jest
to opisane powyej.
7. Zagraj nut na klawiaturze MIDI i zostanie ona dodana do partytury.
Uwaga! Klawiatura MIDI wpisuje jedn nut lub akord naraz. Ten tryb
wpisywania nut (nazywany "krok po kroku") jest szybki i pewny. Niektre
edytory nutowe prbuj interpretowa gr w "czasie rzeczywistym". Ten
sposb nie gwarantuje poprawnego zapisu nawet, jeli posuguje si nim
sprawny muzyk przy uyciu drogiego programu.

Kopiuj i wklej

13

MuseScore moe kopiowa zarwno pojedyncze nuty, jak i due obszary

partytury. Wydanie 0.9.4 zawiera wiele usprawnie do funkcji kopiuj-wklej,
m.in. przenoszenie zaznaczonych fragmentw z wcinitym klawiszem Shift.
Kopiuj-wklej w wersji 0.9.3 i wczeniejszych jest ograniczone do caych
taktw i trudne w uyciu (zobacz poniej).

Kopiowanie
1. Kliknij pierwsz nut fragmentu przeznaczonego do zaznaczenia.
2. Shift+LPM na ostatni nut fragmentu przeznaczonego do zaznaczenia.
Wok wybranego regionu powinien pojawi si bkitny prostokt.
3. Wybierz z menu Edytuj Kopiuj.

Wklejanie
1. Kliknij na nut lub takt, gdzie ma rozpocz si wklejanie wybranego
fragmentu.
2. Z menu wybierz Edytuj Wklej.

Wskazwki dla wersji 0.9.3 i wczeniejszych

Kopiowanie
1. Kliknij na pust cz taktu, aby zaznaczy cay takt (wok zaznaczenia
pojawi si bkitny prostokt).
2. Jeli chcesz rozszerzy zaznaczenie, to Shift+LPM na pust cz innego
taktu.
3. Z menu wybierz Edytuj Kopiuj.

Wklejanie
1. Kliknij na pust cz taktu, do ktrego chcesz wklei dany fragment.
2. Z menu wybierz Edytuj Wklej.

Tryb edycji
Wiele elementw partytury moe by zmienianych w trybie edycji:
Rozpocznij tryb edycji: Podwjne kliknicie
Zakocz tryb edycji: Esc
Niektre elementy posiadaj w trybie edycji uchwyty, ktre moemy
przesuwa myszk lub przy pomocy polece klawiszowych.
uk w trybie edycji:
14

Dostpne polecenia klawiszowe:

Przesu uchwyt o jedn spacj w gr: Gra
Przesu uchwyt o jedn spacj w d: D
Przesu uchwyt o jedn spacj w lewo: Lewo
Przesu uchwyt o jedn spacj w prawo: Prawo
Przesu uchwyt o 0.1 spacji w gr: Ctrl+Gra (Mac: +Gra)
Przesu uchwyt o 0.1 spacji w d: Ctrl+D (Mac: +D)
Przesu uchwyt o 0.1 spacji w lewo: Ctrl+Lewo (Mac: +Lewo)
Przesu uchwyt o 0.1 spacji w prawo: Ctrl+Prawo (Mac: +Prawo)
Przesu znak przypisania (tzw. kotwic) w lewo: Shift+Lewo
Przesu znak przypisania (tzw. kotwic) w prawo: Shift+Prawo
Przejd do nastpnego uchwytu: Tab
Zobacz take: Edycja tekstu, uki, Klamry, Linie.

Operacje na taktach
Dodawanie
Aby doda takt na kocu utworu, wcinij Ctrl+B (Mac: +B). Aby doda kilka
taktw, uyj menu Utwrz Takty Dodaj takty....

Wstawianie
Najpierw zaznacz takt, a nastpnie wcinij Ins, aby wstawi pusty takt przed
zaznaczonym. Aby wstawi kilka taktw, uyj menu Utwrz Takty Wstaw
takty....

Usuwanie
Najpierw zaznacz takt, a nastpnie wcinij Ctrl+Del (Mac: +Fn+Backspace).
W wersji 0.9.5 jest inaczej. Aby usun takt, naley najpierw zaznaczy go w
specjalny sposb. Wcinij Ctrl (Mac: ) na klawiaturze w momencie kliknicia
myszk na pust cz taktu. Takt zostaje zaznaczony lini przerywan,
oznaczajc, e wybrae "wycinek czasowy". Wcinij Ctrl+LPM (Mac: +LPM),
aby rozszerzy zaznaczony obszar. Wcinij Del (Mac: Fn+Backspace), aby
usun zaznaczone takty.

Waciwoci

15

Aby edytowa waciwoci taktu, kliknij prawym przyciskiem myszki na pust

cz taktu i wybierz Waciwoci taktu....

Piciolinie
Waciwo Widoczne pozwala Ci pokaza lub ukry nuty i linie w obecnym
takcie. Cecha Bez laseczek pozwala pokaza lub ukry laseczki nut w danym
takcie. Nuty normalnie posiadajce laseczki, tj. pnuta czy wiernuta
widoczne s wwczas jedynie w postaci gwek, bez laseczek.

Dugo
Dugo nominalna okrelona jest przez metrum zaznaczone w partyturze.
Moesz zmieni dugo rzeczywist taktu wedug uznania, bez wzgldu na
metrum w partyturze. Zwykle te dwie wartoci s takie same, lecz np. w
przypadku przedtaktu dugo rzeczywista taktu bdzie krtsza od
nominalnej.
W przykadzie umieszczonym poniej, pierwszy takt (przedtakt) posiada
nominaln warto 4/4, lecz jego warto rzeczywista to 1/4. Podobnie jak
ostatni takt, ktry jest uzupenieniem pierwszego, ma nominaln warto 4/4,
a warto rzeczywist 3/4.

Nieregularny
Takt "nieregularny" nie jest brany pod uwag w numeracji taktw. Zwykle
przedtakt jest oznaczany jako "nieregularny". Jeli uywasz wersji 0.9.4 lub
wczeniejszej i oznaczye/a takt jako "nieregularny", to bdziesz musia(a)
zapisa i odwiey partytur, zanim poka si waciwe numery taktw.

16

Liczba powtrek
Jeli takt koczy fragment oznaczony jako repetycje, to moesz zdefiniowa
ile razy dany fragment ma zosta odtworzony.

am pauz wielotaktow
Waciwo ta rozdziela pauz wielotaktow na danym takcie. Jeli takt ten
zawiera zmian oznaczenia metrycznego, to MuseScore domylnie zaznaczy
t cech.

Numerowanie
MuseScore automatycznie wstawia numer nad pierwszym taktem kadego
systemu, ale moliwe jest take ustawienie innego zachowania. Z menu
wybierz Styl Edytuj styl.... W lewym panelu wybierz "Numery". W dolnej
czci prawego panelu znajduje si sekcja "Numery taktw".
Zaznacz opcj "Numery taktw", aby wczy automatyczne numerowanie.
Zaznacz "Poka pierwszy", jeli chcesz widzie numer pierwszego taktu.
Zaznacz "Wszystkie piciolinie", jeli chcesz numery na wszystkich
picioliniach. W przeciwnym wypadku numer taktu pojawia si tylko nad
najwyej znajdujc si piciolini kadego systemu.
Wybierz "Kady system", aby numerowa pierwszy takt kadej nowej linii lub
"Odstp", aby wskaza co ile taktw ma pojawia si kolejna liczba.
Przykadowo dla 1 kady takt bdzie numerowany, dla 5 co pity takt
zostanie oznaczony numerem.

Paleta
Palet mona wczy lub wyczy przy uyciu menu Widok Paleta.

Paleta

17

Elementy z palety mona przeciga i upuszcza do partytury.

Podwjne kliknicie na dany symbol w palecie jest rwnoznaczne z
przecigniciem i upuszczeniem tego symbolu na kady zaznaczony element
w partyturze.
Moesz np. w prosty sposb doda tenuto do kilku nut naraz:
1. Zaznacz nuty.
2. Kliknij dwukrotnie na symbol tenuto w palecie "Artykulacje i ozdobniki".

Cofnij i ponw
MuseScore posiada funkcj nieograniczonego cofania i ponawiania.
Standardowe skrty to:
Cofnij: Ctrl+Z (Mac: +Z)
Ponw: Ctrl+Shift+Z lub Ctrl+Y (Mac: +Shift+Z)
Moesz rwnie uy przyciskw znajdujcych si na pasku narzdzi:

18

Eksportowanie
Partytura moe by wyeksportowana do kilku rnych formatw poprzez Plik
Zapisz jako...:
Skompresowany format MuseScore (*.mscz)
MSCZ jest standardowym formatem pliku MuseScore, rekomendowanym
wikszoci uytkownikw. Partytura zapisana w tym formacie nie traci
adnych informacji. Format ten jest skompresowan przy uyciu ZIP-a
wersj plikw .msc.
Format MuseScore (*.mscx)
MSCX jest nieskompresowan wersj formatu pliku MuseScore, uywan
w wersji 0.9.5 i pniejszych. Partytura zapisana w tym formacie nie traci
adnej informacji i polecana jest w razie potrzeby rcznego edytowania
pliku przy uyciu edytora tekstu. Poprzednie wersje MuseScore uyway
plikw o rozszerzeniu MSC. Rozszerzenie to kolidowao jednak z
Microsoft Windows i byo blokowane przez niektrych dostawcw poczty
elektronicznej. W zwizku z tymi problemami nowe rozszerzenie MSCX
zajmuje miejsce starego rozszerzenia MSC.
MusicXML (*.xml)
MusicXML jest uniwersalnym standardem dla notacji muzycznej i moe
by uywany przez wikszo dostpnych obecnie edytorw nutowych, tj.
Sibelius, Finale i ponad 100 innych. Format ten polecany jest do
przenoszenia muzyki pomidzy rnymi edytorami nutowymi.
Skompresowany MusicXML (*.mxl)
Skompresowany MusicXML daje mniejsze pliki ni normalny MusicXML.
Jest on nowszym standardem, w zwizku z tym nie jest na razie bardzo
rozpowszechniony.
MIDI (*.mid)
Musical Instrument Digital Interface (MIDI) jest formatem szeroko
stosowanym przez programy sekwencerowe i programy do edycji nut.
Pliki MIDI s jednak zaprojektowane pod ktem odtwarzania, a nie
ukadu partytury, tak wic nie zawieraj one informacji o formatowaniu,
nazwach dwikw, prowadzeniu gosw, ozdobnikach, artykulacji,
znakach repetycji, tonacji i wielu innych. Aby przenosi pliki pomidzy
rnymi edytorami nutowymi, uywaj MusicXML. Jeli zaley Ci tylko na
odtwarzaniu, wtedy moesz uywa MIDI.
PDF (*.pdf)

19

Przenony Format Dokumentu (PDF) jest idealny do dzielenia si swoj

muzyk z innymi, ktrzy nie musz dokonywa jej edycji. Wikszo
uytkownikw komputerw posiada przegldarki plikw PDF, wic nie
bd potrzebowali instalowa adnego dodatkowego oprogramowania,
eby mc j przeglda.
PostScript (*.ps)
PostScript (PS) jest popularnym jzykiem opisu strony, uywanym przy
drukowaniu.
PNG (*.png)
Przenona Grafika Sieciowa (PNG) jest bitmapowym formatem obrazw,
wspieranym przez wikszo systemw operacyjnych i przegldarek
grafiki, bardzo popularnym w sieci. Od wersji 0.9.3 partytury
wielostronicowe s eksportowane do PNG w postaci pojedynczego pliku
dla kadej strony.
SVG (*.svg)
Skalowalna Grafika Wektorowa (SVG) moe by otwierana przez
wikszo przegldarek internetowych (z wyjtkiem Internet Explorera) i
wikszo programw dla grafiki wektorowej. Jednake wikszo
programw SVG nie obsuguje osadzonych czcionek, wic aby mc je
poprawnie wywietli, naley zainstalowa waciwe czcionki MuseScore.
LilyPond (*.ly)
Format LilyPond moe by otwierany przez edytor nutowy LilyPond.
Eksport do LilyPond jest jednak w obecnej wersji MuseScore
niekompletny i na etapie eksperymentalnym.
WAV Audio (*.wav)
WAV (Waveform Audio Format) jest nieskompresowanym formatem
dwiku stworzonym przez Microsoft i IBM, stosowanym szeroko przez
programy dla Windowsa, Maca i Linuksa. Jest to idealny format do
stworzenia pyty CD, gdy podczas zapisu danych nie traci si adnych
informacji. Pliki te s jednak do due, wic trudno je przesya
e-mailem lub publikowa w sieci. Opcja eksportu do WAV jest dostpna
od wersji 0.9.5.
FLAC Audio (*.flac)
Free Lossless Audio Codec (FLAC) jest skompresowanym formatem
audio. Pliki FLAC s mniej wicej dwa razy mniejsze od
nieskompresowanego audio, lecz takiej samej jakoci. Windows i Mac nie
posiadaj wbudowanej moliwoci odtwarzania plikw FLAC, lecz
programy takie, jak VLC media player potrafi je odtwarza niezalenie
20

od systemu operacyjnego. Opcja eksportu do FLAC jest dostpna od

wersji 0.9.5.
Ogg Vorbis (*.ogg)
Ogg Vorbis jest w zamierzeniu wolnym od patentw zamiennikiem dla
popularnego formatu MP3. Podobnie jak MP3, pliki Ogg Vorbis s
stosunkowo mae (czsto jest to 1/10 nieskompresowanego pliku), lecz
odbywa si to kosztem jakoci. Windows i Mac OS nie wspieraj Ogg
Vorbis. Programy takie, jak: VLC media player, Firefox 3.5 i pniejsze
potrafi odtwarza pliki Ogg na wszystkich systemach operacyjnych.
Opcja eksportu do Ogg Vorbis jest dostpna od wersji 0.9.5.

Udostpnianie partytur online

Id do http://musescore.com/sheetmusic, aby wywietli inne partytury z
MuseScore.
Moesz zapisa i udostpnia swoje partytury online na MuseScore.com.
Moesz take zdecydowa, czy chcesz, aby Twoja partytura bya
udostpniona publicznie dla przyjaci i czonkw zespou, aby mogli j
obejrze lub pobra. MuseScore.com umoliwia przegldanie i odtwarzanie
partytur w przegldarce internetowej, a nawet pozwala zsynchronizowa
swoj partytur z YouTube. Do stosowania na zewntrz z poziomu
przegldarki internetowej mona pobra partytur w rnych formatach (w
tym PDF, MIDI, MP3, MusicXML i oryginalny plik MuseScore).

Tworzenie konta
1. Wejd na MuseScore.com i kliknij Create Account.
2. Wybierz nazw uytkownika, wpisz poprawny adres e-mail i kliknij
"Create new account".
3. Poczekaj par minut na e-mail z MuseScore.com. Jeli nie dotar,
sprawd folder "Spam".
4. Kliknij na odnonik w e-mailu i odwied swj profil uytkownika, aby
zmieni haso.

Udostpnianie partytury bezporednio z MuseScore

Moesz zapisa partytur bezporednio z MuseScore poprzez Plik Save
Online.... Jeli pierwszy raz korzystasz z tej funkcji, musisz uwierzytelni.
Pierwsze uwierzytelnienie
1. Id do Plik Save Online....
2. MuseScore poprosi, aby klikn "OK", aby otworzy przegldark i da
uprawnienia do MuseScore na MuseScore.com.
21

3. Kliknij "OK", a Twoja przegldarka otworzy si na MuseScore.com. Jeli

nie jeste zalogowany, wpisz nazw uytkownika i haso.
4. Kliknij "Allow Access".
5. Wr do MuseScore i kliknij "OK". Jeli Twoja przegldarka nie otwiera
si, moesz skopiowa/wklei adres URL w pasku adresu przegldarki.

6. MuseScore jest teraz powizany z kontem na MuseScore.com.

Zapisywanie online
Po pierwszym uwierzytelnieniu lub gdy klikniesz Plik Save Online...,
MuseScore poprosi o informacje odnonie Twoich partytur.

1. Title to tytu partytury, ktry moesz zmieni.

2. Description to opis, ktry bdzie dodawany do Twoich partytur.
22

3. Moesz wybra, czy Twoja partytura ma by dostpna publicznie dla

wszystkich na MuseScore.com i kady bdzie mg j zobaczy, czy tylko
prywatnie.
4. Wybierz licencj. Licencja Creative Commons Attribution pozwala
innym uywa Twoich partytur z pewnymi ograniczeniami.
5. Moesz te doda tagi, aby atwiej mona byo znale Twoje partytury
na MuseScore.com. Nie zapomnij uy przecinka, aby oddzieli tagi.

Przesanie partytury na MuseScore.com

Moesz te przesa partytur bezporednio na MuseScore.com.
1. Kliknij na odnonik Upload na MuseScore.com.
2. Masz tu takie same opcje, jak w menu "Save Online".
3. Masz rwnie dostp do dodatkowych informacji takich, jak Genre
(gatunek).
Uwaga! Moesz przesa partytur bezporednio z MuseScore tylko 5 razy.
Jeli chcesz kontynuowa przesyanie za porednictwem Internetu, uaktualnij
do Konta Pro.

Edycja partytury na MuseScore.com

Jeli chcesz wprowadzi zmiany do jednej ze swoich partytur na
MuseScore.com, edytujc plik MuseScore na wasnym komputerze, postpuj
zgodnie z poniszymi instrukcjami.
1. Id do partytury na MuseScore.com.
2. Kliknij na odnonik edycji.
3. W formularzu moesz zmieni plik partytury. Moesz zmieni te
wszystkie informacje odnonie partytury takie, jak tytu, opis itd.

23

Rozdzia 3

Notacja
W poprzednim rozdziale, zatytuowanym "Podstawy" nauczye/a si, jak
wpisywa nuty i uywa palety. Rozdzia "Notacja" opisuje rne jej rodzaje,
w tym take skomplikowane zagadnienia w sposb bardziej szczegowy.

Arpeggia i glissanda
Arpeggia wpisuje si przez przecignicie symbolu z palety do nuty w
akordzie.

W wersji 0.9.5 i pniejszych moliwa jest edycja dugoci arpeggia przez

podwjne kliknicie i przecignicie uchwytu w gr lub w d.

Glissanda wpisuje si, przecigajc odpowiedni symbol z palety "Arpeggia i

glissanda" i upuszczajc go nad nut, od ktrej rozpoczyna si glissando.
Uwaga! Obydwie nuty, pomidzy ktrymi chcemy umieci symbol, musz
znajdowa si na tej samej piciolinii.

24

Belki
Belki s ustawiane automatycznie, lecz ustawienia te mog by zmienione
rcznie. Aby zmieni sposb belkowania (grupowanie), przecignij symbol
belki z palety do danej nuty.

Mona rwnie zaznaczy nut, a nastpnie klikn podwjnie na odpowiedni

symbol belki na palecie:
Pocztek belki:
rodek belki:
Brak belki:
Pocztek podbelki:
Zobacz take: Belkowanie przez piciolinie.
Zacznik
beam-palette.png

Rozmiar
2.58 KB

Dynamika
Crescendo i diminuendo s obiektami liniowymi. Aby je utworzy, zaznacz
odpowiednie nuty i wcinij:
Crescendo: H
Diminuendo (decrescendo): Shift+H
Mona rwnie uy symboli linii z palety i przycign j do gwki nuty.
H

tworzy lini crescendo:

Podwjne kliknicie

Shift+Prawo

przecza do trybu edycji:

przesuwa punkt zaczepienia (kotwic):

25

Prawo

przesuwa punkt kocowy:

Grupy nieregularne
Aby utworzy triol, najpierw stwrz nut o dugoci odpowiadajcej caej
trioli. Nastpnie zaznacz t nut i wcinij Ctrl+3, co zmieni j na triol.
Podobnie Ctrl+5 zmieni dan nut na kwintol.
Najpierw zaznacz nut:

Ctrl+3

tworzy triol:

ktra moe by nastpnie edytowana:

Tryb wpisywania nut

Wpisywanie trioli dziaa troch inaczej w trybie wpisywania nut. W wersji
0.9.5 i pniejszych musisz najpierw wybra warto rytmiczn dla nuty, a
dopiero pniej wprowadzi wysokoci. Poniej znajduje si instrukcja, jak
zapisa triol semkow krok po kroku:
1. Wcz tryb wpisywania nut (wciskajc N).
2. Upewnij si, e kursor wpisywania nut znajduj si dokadnie w tym
miejscu, w ktrym chcesz rozpocz triol (w razie potrzeby uyj lewej
lub prawej strzaki).
3. Zaznacz warto rytmiczn wiernuty na pasku narzdziowym (moesz
wcisn 5 na klawiaturze), aby ustali dugo caej grupy triolowej.
4. Nuty Grupa niemiarowa Triola, aby wskaza rodzaj grupy niemiarowej tutaj wybieramy triol.
5. Zauwa, e automatycznie zostaa wybrana warto semki. Kliknij na
piciolinii, aby wpisa wysokoci dwikw.

26

Waciwoci
Aby zmieni sposb, w jaki wywietlana jest grupa niemiarowa, kliknij
prawym przyciskiem myszki na numer w grupie niemiarowej i wybierz
Waciwoci grupy niemiarowej....

Sekcja zawierajca waciwoci liczby pozwala na zdefiniowanie: pojedynczej

liczby, proporcji dwch liczb (np. 2:3) lub cakowite ukrycie liczb.
W sekcji "Klamra" moesz wskaza, czy klamra ma by wywietlana lub nie.
Opcja "Autoklamra" domylnie ukrywa klamr dla nut poczonych belkami,
a pokazuje klamr, jeli grupa niemiarowa zawiera nuty bez belkowania (z
chorgiewkami) lub pauzy.

Gosy
Uycie gosw umoliwia zapis na jednej piciolinii nut, ktre zaczynaj si
w tym samym momencie, lecz maj rn dugo. W innych edytorach
nutowych gosy nazywane s niekiedy "warstwami" (ang. "layers").

Wpisywanie wielogosu na piciolinii

1. Rozpocznij od wpisania najwyszego gosu (wszystkie nuty z laseczkami
w gr).
2. Po zapisaniu nut, niektre z nich mog mie laseczki skierowane w d.
W wersji 0.9.4 i pniejszych nie musisz martwi si o kierunek laseczek,
gdy zostan one automatycznie ustawione po wpisaniu drugiego gosu.
27

3. Teraz zaznacz pierwsz nut, aby wrci kursorem do pocztku linii.

4. Kliknij na przycisk "Gos 2"
laseczki w d).

i zacznij wpisywa gos dolny (wszystkie

5. Rezultat powinien wyglda w nastpujcy sposb:

Kiedy uywa gosw?

Jeli potrzebujesz skierowa laseczki nut w akordzie na pojedynczej
piciolinii w przeciwnych kierunkach.
Jeli potrzebujesz nut o rnej dugoci wykonywanych jednoczenie na
pojedynczej piciolinii.

Ukryte pauzy
Aby ukry pauz, kliknij na ni prawym przyciskiem myszki i wybierz: Ukryj.
Jeli zaznaczye/a Widok Poka ukryte, to pauza na ekranie bdzie
wywietlona w kolorze szarym. Pauza ta nie bdzie jednak widoczna na
wydruku.

Klucze
Klucze s tworzone lub zmieniane przez przecignicie odpowiedniego
symbolu z palety do taktu lub innego klucza. Uyj F9, aby pokaza lub ukry
panel boczny palety.

Zmiana
Przecignij klucz z palety na inny klucz w partyturze. Moesz rwnie
przecign klucz z partytury na inny klucz, uywajc Shift+LPM+Przecignij.

Dodawanie
28

Przecignij klucz z palety na pusty obszar taktu. W ten sposb utworzysz

klucz na pocztku taktu. Aby wstawi klucz w rodku taktu, przecignij go do
konkretnej nuty. Jeli dany takt nie jest pierwszym taktem partytury, to
bdzie on pomniejszony.

Usuwanie
Zaznacz klucz i wcinij Del.
Uwaga! Zmiana klucza nie zmienia wysokoci adnej z nut. Zamiast tego
nuty s w odpowiedni sposb przesuwane na piciolinii.

Klamry
Dodawanie
Przecignij symbol klamry z palety na pusty fragment pierwszego taktu w
systemie.

Usuwanie
Zaznacz klamr i wcinij Del.

Zamiana
Przecignij symbol klamry z palety na klamr w partyturze.

Odstp poziomy
W wersji 0.9.4 i pniejszych mona regulowa poziomy odstp klamry od
piciolinii. Dwukrotnie kliknij na klamr i wcinij Shift+Lewo lub Shift+Prawo,
aby przesun j w lewo lub w prawo.

Edycja
Kliknij dwukrotnie na klamr, aby uruchomi tryb edycji. W trybie edycji
mona rozciga wysoko klamry, aby dopasowa j do poszczeglnych
piciolinii w systemie.

Kreski taktowe
Zmiana rodzaju kreski taktowej
Kreski taktowe zmienia si przez przecignicie symbolu z palety z kreskami
do danego taktu w partyturze.

29

Aby ukry cakowicie kresk taktow, kliknij prawym przyciskiem myszki na

lini i wybierz Ukryj.

Tworzenie kresek dla kilku piciolinii

Aby rozcign kresk taktow na kilka piciolinii, kliknij dwukrotnie na ni,
aby umoliwi jej edycj (zobacz Tryb edycji).

Kliknij i przecignij bkitny kwadrat do nastpnej piciolinii. Widok zostanie

uaktualniony w momencie, gdy opucisz tryb edycji.

Zobacz take: Operacje na taktach.

Ligatury
Ligatura jest zaokrglon lini czc dwie nuty o tej samej wysokoci. Jeli
potrzebujesz linii przerzuconej ponad wiksz liczb rnych nut, to zobacz
uki.

Pierwsza metoda
Zaznacz pierwsz nut:

tworzy ligatur:
(W wersji 0.9.3 i wczeniejszych uyj skrtu Shift+S.)
+

30

Druga metoda
Aby utworzy ligatur w trybie wpisywania nut, wcinij + za pierwsz nut
danego wizania. W wersji 0.9.3 i wczeniejszych musisz wcisn +, zanim
wpiszesz pierwsz nut.

Linie
Paleta linii, podobnie jak inne palety, dziaa na zasadzie "przecignij i
upu". Uyj myszki, aby przecign dany obiekt z palety i umieci go w
partyturze.

Zmiana dugoci
Jeli zmienisz dugo linii przy uyciu myszki, to jej punkt zaczepienia
(kotwica), czyli nuta lub takt, do ktrego jest doczona, nie zmieni si.
Dlatego, aby zmieni pocztkowy i kocowy punkt przypisania nuty, naley
uy nastpujcej metody:
1. Jeli jeste w trybie wpisywania nut, to wcinij N, aby go opuci.
2. Kliknij dwukrotnie lini, ktr chcesz zmieni.
3. Przesu uchwyt, uywajc nastpujcych skrtw:
Shift+Lewo, aby przesun punkt zaczepienia (kotwic) o jedn nut
(lub takt) w lewo.
Shift+Prawo, aby przesun punkt zaczepienia (kotwic) o jedn nut
(lub takt) w prawo.
4. Jeli chcesz zmieni dugo linii jedynie wizualnie, bez zmiany punktu
zaczepienia, to uyj nastpujcych skrtw:
Lewo, aby przesun uchwyt o jedn jednostk w lewo.
Prawo, aby przesun uchwyt o jedn jednostk w prawo.

Zobacz take: Dynamika, Volty (pierwsze i drugie zakoczenie).

uki
uki s zaokrglonymi liniami pomidzy dwiema lub wiksz liczb nut i
oznaczaj, e naley je wykonywa bez przerw (wic je ze sob). Jeli
31

szukasz sposobu na poczenie dwch nut o tej samej wysokoci, to zobacz

Ligatury.

Wskazwki
Opu tryb wpisywania nut, zaznacz odpowiednie nuty i wcinij S.

zmienia kierunek uku:

Esc

koczy tryb edycji uku:

Uchwyty mog by przesuwane przy uyciu myszki. Zewntrzne uchwyty

dostosowuj pocztek i koniec uku. Dwa wewntrzne uchwyty modyfikuj
kontur uku.
uk moe by przerzucony przez kilka systemw i stron. Pocztek i koniec
(kotwice) uku zaczepiane s do nuty/akordu lub pauzy. Jeli nuta zmienia
swoj pozycj ze wzgldu na zmiany w ukadzie strony, rozcignicie lub
wybrany styl, uk zostaje rwnie zmieniony i dostosowany do odpowiedniego
rozmiaru.

Uwaga! Przy uyciu myszki nie mona zmieni zakotwiczenia pocztkowej i

kocowej pozycji uku do odpowiednich nut. Uyj Shift + lewa lub prawa
strzaka, aby zmieni pozycj pocztkow i kocow uku.

Linia przerywana
Wykropkowane uki s czasem wykorzystywane w piosenkach, gdzie
obecno uku zmienia si w zalenoci od zwrotki. S rwnie uywane do
32

wskazania sugestii (w przeciwiestwie do oryginalnych kompozytorskich

oznacze). Aby zmieni istniejcy uk w przerywany, kliknij na niego prawym
przyciskiem myszki i wybierz Waciwoci uku.... W oknie dialogowym
"Waciwoci uku" moesz wybra, czy chcesz, aby uk by cigy lub
przerywany.
Zobacz take: Ligatury, Tryb edycji.

Oznaczenia metryczne
Oznaczenia metryczne dostpne s w gwnej palecie na bocznym panelu.
Moesz przecign i upuci dane oznaczenie metryczne do partytury.

Jeli potrzebujesz oznaczenia metrycznego, ktrego nie ma w palecie na

bocznym panelu, to aby je utworzy, id do Utwrz Oznaczenia metryczne....
Moesz zmienia zarwno grn, jak i doln cyfr oznaczenia metrycznego w
obszarze oznaczonym jako Utwrz oznaczenie metryczne.
W wikszoci przypadkw wystarczy zmieni pierwsz z grnych cyfr
oznaczenia metrycznego. Dodatkowe cyfry su do tworzenia metrum
zoonego, ktre zawiera kilka grnych cyfr oznaczenia rozdzielonych
symbolem plus.

Przedtakty
Zdarzaj si wypadki, kiedy rzeczywista dugo taktu jest inna od tej,
wyznaczonej przez oznaczenie metryczne. Najczstszym przykadem jest
przedtakt. Aby zmieni rzeczywist dugo taktu bez zmiany sposobu, w jaki
wywietlane jest oznaczenie metryczne, zobacz paragraf "Waciwoci" w
rozdziale Operacje na taktach.

Notacja perkusyjna

33

Przykad notacji perkusyjnej:

Nuty dla zestawu perkusyjnego czsto zawieraj dwiki z laseczkami

umieszczonymi w gr i w d. Jeli nie wiesz, jak edytowa wielogos, to
informacje znajdziesz w rozdziale Gosy. Poniej zamieszczone s informacje
dotyczce specyfiki notacji perkusyjnej.

Klawiatura MIDI
Najprostszym sposobem zapisania perkusji w partyturze, jest uycie
klawiatury MIDI. Wikszo takich klawiatur posiada odpowiednie
oznaczenia ponad klawiszami. Jeli wciniesz klawisz oznaczony jako hi-hat,
MuseScore automatycznie wpisze do partytury odpowiedni nut. Zadba
jednoczenie o to, aby prawidowo skierowa laseczk nuty w gr i uyje
waciwego symbolu gwki nuty.

Myszka
Wprowadzanie nut myszk jest moliwe od wersji 0.9.4.
1. Wybierz nut lub pauz na piciolinii perkusji. Automatycznie zostanie
zaadowana odpowiednia paleta perkusji.
2. Wcinij "N", aby rozpocz wpisywanie nut.
3. Wybierz warto rytmiczn nuty z paska narzdziowego.
4. Wybierz rodzaj nuty (np. bben lub werbel) z palety perkusji.
5. Kliknij na piciolinii, aby doda nut do partytury.

Oddechy i pauzy
Aby umieci symbol oddechu, przecignij go z palety na nut w partyturze.
Symbol ten jest umieszczany za dan nut. W wersji 0.9.5 i wczeniejszych
symbol ten by umieszczany przed nut, na ktr by upuszczony.

34

Symbol oddechu w partyturze:

Cezury dziaaj dokadnie w taki sam sposb i dostpne s od wersji 0.9.6.

Pauzy caotaktowe i wielotaktowe

Pauzy caotaktowe

Jeli w danym takcie nie ma nut, to uywana jest pauza caotaktowa

(caonutowa). Pauza caotaktowa jest zawsze wyrodkowana w takcie.
Aby utworzy pauz caotaktow, zaznacz takt i wcinij Del. Wszystkie nuty i
pauzy w tym takcie zastpione zostan przez pauz caotaktow.

Pauzy wielotaktowe

Pauzy wielotaktowe wskazuj dugie przerwy i wykorzystywane s bardzo

czsto w gosach orkiestrowych.
W wersji 0.9.5 i wczeniejszych funkcja pauz wielotaktowych bya na etapie
eksperymentalnym (o ograniczeniach czytaj niej).
Wskazwki
1. Z menu wybierz Styl Edytuj styl....
2. Kliknij zakadk "Partytura".
3. Zaznacz pole obok opcji "Utwrz pauzy wielotaktowe".

Ograniczenia
Wersja 0.9.5 i wczeniejsze nie ami automatycznie pauz wielotaktowych w
wanych momentach, tj. podwjne kreski taktowe, zmiany metrum, znaki
rewizyjne. Obejcie tego problemu we wczeniejszych wersjach opisane jest
w rozdziale Operacje na taktach.
W opcjach stylu znajduje si funkcja wczajca tworzenie pauz
wielotaktowych na przestrzeni caej partytury. Zalecane jest, aby wcza t
funkcj po uprzednim wprowadzeniu wszystkich nut.
35

Transpozycja
Transpozycja jest przenoszeniem zaznaczonych nut wyej lub niej na
piciolinii. MuseScore obsuguje dwa rodzaje transpozycji.
1. Transpozycja chromatyczna przenosi jedn lub wicej nut w gr lub
w d w odstpach ptonw.
Mona to zrobi za pomoc polecenia Nuty Transponuj... z menu
gwnego. Innym sposobem jest wybranie nut do przeniesienia i
wcinicie lub .
2. W transpozycji diatonicznej jedna lub wicej nut s przenoszone z
uwzgldnieniem tonacji. Aby przenie pojedyncz nut, po prostu
przecignij j w gr lub w d. Wyboru wicej ni jednej nuty dokonuje
si za pomoc lewego przycisku myszki lub przez wcinicie Ctrl ze
strzak na jedn z wybranych nut.

Przednutki
Przednutki krtkie (acciaccatura) s maymi nutkami z przekrelonymi
laseczkami. Przednutki dugie (appoggiatura) nie s przekrelone. Obydwie
umieszczane s przed nut o normalnych wymiarach.
Przednutki tworzy si przez przecignicie odpowiedniego symbolu z palety
"Przednutki" na zwyk nut w partyturze.

Zobacz take: Przednutka krtka oraz Przednutka duga w Wikipedii.

Repetycje
Pocztek i zakoczenie zwykej repetycji mona zdefiniowa poprzez
ustawienie odpowiedniej kreski taktowej. Aby uzyska informacje o
edytowaniu pierwszego i drugiego zakoczenia, zobacz Volty.

Odtwarzanie
Aby powtrzenia byy syszalne podczas odtwarzania, upewnij si, e przycisk
"Odtwarzaj repetycje tak/nie"
, znajdujcy si na pasku narzdziowym,
zosta wcinity. Podobnie moesz wyczy odtwarzanie repetycji,
odznaczajc wspomniany przycisk.

36

W ostatnim takcie repetycji mona ustawi waciwo "liczba powtrek",

aby zdefiniowa liczb odtwarzanych repetycji.

Tekst
Tekstowe oznaczenia repetycji takie, jak: "D.C. al Fine" lub "D.S. al Coda"
znajduj si w palecie "Powtrki".

Oznaczenia tonacji
Oznaczenia tonacji tworzone s lub modyfikowane przez przecignicie
symbolu tonacji z palety tonacji do danego taktu lub istniejcego oznaczenia
tonacji.

Przecz okno palety: F9

Zmiana
Przecignij tonacj z palety do oznaczenia w partyturze. Moesz take
przecign oznaczenie z partytury do innego miejsca, uywajc
Shift+LPM+Przecignij.

Dodawanie
Przecignij tonacj z palety do pustego miejsca w takcie. W ten sposb
utworzysz oznaczenie na pocztku taktu.

Usuwanie
Wybierz oznaczenie tonacji i wcinij Del.

37

Tremola
Tremolo jest szybkim powtarzaniem nuty lub szybkim przechodzeniem z
jednego dwiku na drugi. Oznaczane jest za pomoc przekrelenia na
laseczce nuty. Jeli tremolo dotyczy dwch rnych nut (nazywa si wwczas
tremolando), to pomidzy nimi rysuje si linie poprzeczne.
Paleta "Tremola" zawiera oddzielne symbole dla tremola (pokazane z
laseczkami) i tremolanda (pokazane bez laseczek).

W tremolandzie kada z nut ma warto poowy dugoci trwania danego

tremolanda. Aby zapisa tremolando o dugoci pnuty, naley najpierw
wpisa dwie zwyke wiernuty, a nastpnie przecign odpowiedni symbol
do pierwszej z nut. Wartoci obydwu nut zostan automatycznie podwojone
do wartoci pnuty.

Znaki chromatyczne
Znaki chromatyczne mona ustawi lub zmieni przez przecignicie
symbolu danego znaku chromatycznego z palety do nuty w partyturze.

Jeli chcesz tylko zmieni wysoko dwiku danej nuty, moesz po prostu
zaznaczy j i wcisn:
Podwysz dwik o p tonu: Gra
Obni dwik o p tonu: D
Podwysz nut o oktaw: Ctrl+Gra
Obni nut o oktaw: Ctrl+D
MuseScore prbuje automatycznie ustawi odpowiedni dla danej tonacji znak
chromatyczny. Jeli musisz rcznie poprawi znak chromatyczny lub wstawi
znak przypominajcy, to przecignij go z palety i upu przy danej nucie.
Jeli pniej zmienisz wysoko dwiku przy uyciu kursora, to ustawienia
rczne zostan usunite.

38

Volty
Volty lub inaczej mwic klamry dla pierwszego i drugiego zakoczenia,
uywane s do oznaczania rnych zakocze przy repetycji.

Aby umieci volt w partyturze, przecignij i upu odpowiedni symbol z

palety "Linie".
Klamry mog by przerzucane na wicej ni jeden takt. Kliknij dwukrotnie na
volt, aby wej w tryb edycji, a nastpnie przesu uchwyt, uywajc
skrtw:
O jeden takt w lewo: Shift+Lewo
O jeden takt w prawo: Shift+Prawo
Polecenia te przesuwaj "logiczny" pocztek lub zakoczenie volty, w ten
sposb wskazujc, ktre takty maj by oznaczone klamrami.
Inne polecenia w trybie edycji mog take przesuwa uchwyty, ale nie
zmieniaj sposobu, w jaki partytura jest odtwarzana.
Jeli przesuniesz uchwyty midzy pozycj logiczn a rzeczywist, pojawi si
linia przerywana.

Tekst
Mona zmieni tekst i wiele innych waciwoci volty, uywajc okna
dialogowego "Waciwoci linii". Kliknij prawym przyciskiem myszki na
klamr volty i wybierz Waciwoci linii.... Jeli uywasz wersji 0.9.3 lub
wczeniejszej, wybierz "Volta Properties...". Przykad poniej pokazuje tekst
volty jako "1.-5.".

39

Odtwarzanie
Czasami repetycja musi by grana wicej ni dwa razy. W powyszym
przykadzie tekst volty wskazuje na pi powtrek. Jeli chcesz zmieni liczb
odtwarzanych repetycji, to id do taktu zawierajcego kresk taktow z
repetycj i zmie we waciwociach taktu parametr "Liczba powtrek"
(zobacz Operacje na taktach, aby uzyska wicej szczegw).
W wersji 0.9.4 i wczeniejszych volt mona umieci jedynie na najwyszym
systemie partytury z wieloma systemami. W przeciwnym wypadku pojawia
si bd, ktry powoduje nage zamknicie programu, podobnie jak w
przypadku tworzenia wycigw z gosami (zobacz Bug report) lub problem z
przesuwaniem si punktu zakotwiczenia linii przy ponownym wczytaniu
partytury. Bdy te nie wystpuj ju w wersji 0.9.5.

40

Rozdzia 4

Dwik i odtwarzanie
Rozdzia "Dwik i odtwarzanie" opisuje, jak kontrolowa odtwarzanie oraz
sposoby rozszerzenia dostpnych w programie dwikw.

Tryb odtwarzania
MuseScore posiada zintegrowany sekwencer i syntezator do odtwarzania
partytur.
Wciskajc przycisk "Odtwarzaj"

, uruchamiasz tryb odtwarzania. Majc

uruchomiony tryb odtwarzania dostpne s nastpujce polecenia:

Przecz pauza/odtwarzanie: Spacja
Przejd do poprzedniej nuty (akordu): Lewo
Przejd do nastpnej nuty (akordu): Prawo
Przejd do poprzedniego taktu: Ctrl+Lewo
Przejd do nastpnego taktu: Ctrl+Prawo
Przewi do pocztku partytury: Home
Przecz poka/ukryj panel odtwarzania: F11
Wcinij przycisk odtwarzania ponownie, aby zatrzyma i opuci tryb
odtwarzania.
MuseScore rozpoczyna odtwarzanie od miejsca, w ktrym poprzednio je
zakoczy. Jeli zaznaczysz nut, to MuseScore rozpocznie ponowne
odtwarzanie od niej. Pasek narzdziowy posiada rwnie przycisk
przewijania, aby szybko powrci do pocztku partytury, w celu jej
odtworzenia.

Panel odtwarzania

41

Panel odtwarzania umoliwia wiksz kontrol, m.in. nad tempem, pozycj

startow i ogln gonoci. Z gwnego menu wybierz Widok Panel
odtwarzania.

Jeli chcesz odtwarza instrumenty inne ni fortepian, to musisz zmieni

zintegrowany SoundFont MuseScore na bardziej kompletny Edytuj
Waciwoci... zakadka Wej/Wyj. Instrukcje znajdziesz w SoundFonty.

Dwik w Ubuntu
Jeli masz problemy z dwikiem w Ubuntu, to id do sekcji "Linuks" na
stronie powiconej instalacji.
Zacznik
play-repeats.png

Rozmiar
182 bajty

SoundFonty
MuseScore posiada wbudowane brzmienie fortepianu dla odtwarzania
dwikw. Aby uywa wikszej liczby brzmie, np. skrzypiec lub perkusji,
potrzebny jest SoundFont w formacie General MIDI.

Zarys
Pliki SoundFont mog przechowywa dowoln liczb brzmie. W sieci jest
dostpnych wiele takich plikw. Poszukaj takich, ktre posiadaj 128
brzmie General MIDI (GM).
Rozmiar plikw SoundFont dostpnych w sieci i ich jako jest rna.
Wiksze SoundFonty czsto brzmi lepiej, lecz mog by take zbyt due dla
Twojego komputera. Jeli zauwaysz, e MuseScore dziaa wolniej po
zainstalowaniu duego SoundFontu lub Twj komputer nie nada za
odtwarzaczem, postaraj si poszuka mniejszego. Poniej s dwa popularne
SoundFonty GM o rnej wielkoci.
FluidR3_GM.sf2 (141 MB, nieskompresowany), pobierz
Fluid-soundfont.tar.gz (129 MB)

42

 MagicSF_ver2.sf2 (67.8 MB, nieskompresowany), zobacz Big

SoundFonts
TimGM6mb.sf2 (5.7 MB, nieskompresowany), zobacz rozdzia "Free
SoundFont" na stronie Timidity++ Tima Brechbilla

Kompresja
Poniewa pliki SoundFont s duych rozmiarw, s one czsto
kompresowane w rnych formatach, tj.: .zip, .sfArk i .tar.gz. Przed
zastosowaniem musz by najpierw rozkompresowane.
ZIP jest standardowym formatem kompresji, obsugiwanym przez
wikszo systemw operacyjnych.
sfArk jest formatem kompresji zaprojektowanym specjalnie dla plikw
SoundFont. Uyj specjalnego programu sfArk software, aby je
rozkompresowa.
.tar.gz jest popularnym formatem kompresji dla Linuksa. Uytkownicy
Windows mog uy 7-Zip, ktry obsuguje szerok gam formatw
kompresji. Pamitaj, e musisz zastosowa dekompresj dwukrotnie: raz
dla GZip, a raz dla TAR.

Rozwizywanie problemw
Jeli panel odtwarzania na pasku narzdziowym jest szary lub niewidoczny,
postpuj wedug wskazwek poniej, aby przywrci dwik:
1. Upewnij si, e zaznaczona jest pozycja w menu Widok Transport.
Odpowiedni pozycj menu moesz zaznaczy lub odznaczy, klikajc na
ni. Jeli to nie rozwizuje problemu, kontynuuj kolejny krok.
2. Jeli panel odtwarzania znika po zmianie SoundFontu, id do Edytuj
Waciwoci... zakadka Wej/Wyj i kliknij "OK" bez dokonywania
jakichkolwiek zmian. Po ponownym uruchomieniu MuseScore panel
odtwarzania powinien wrci na swoje miejsce. Jest to znany bd w
wersji 0.9.3 i wczeniejszych.
Jeli ustawiasz SoundFonty po raz pierwszy, najlepiej uyj jednego z listy
podanej powyej.

Tempo
Tempo odtwarzania mona zmieni poprzez panel odtwarzania lub uywajc
oznaczenia tempa w partyturze.

Panel odtwarzania
Wywietlanie panelu odtwarzania: Widok Panel odtwarzania lub wciskajc
F11 na klawiaturze.
43

 Zmie parametr BPM (uderzenia na minut), uywajc suwaka

oznaczonego jako Tempo (Tmp).

Oznaczenie tempa
Zaznacz nut, aby wskaza miejsce utworzenia oznaczenia tempa.
Z gwnego menu wybierz: Utwrz Tekst... Tempo....
Wcinij OK, aby zakoczy.
Uwaga! W wersji 0.9.3 i wczeniejszych nie mona zmieni oznaczenia
tempa, ani BPM z pocztkowego okna dialogowego "Tempo Text". Mona
jednak zmieni obydwa, po umieszczeniu w partyturze oznaczenia tempa.
Istniejce oznaczenie tempa mona zmieni, klikajc dwukrotnie na tekst w
celu wejcia w tryb edycji. Mona uy palety F2, aby doda wiernut lub
inn warto rytmiczn do oznaczenia metrycznego.

Uderzenia na minut (BPM) w istniejcym oznaczeniu tempa mona

dostosowa przez kliknicie prawym przyciskiem myszki na tekcie i
wybraniu Waciwoci tempa....
Uwaga! Tempo odtwarzania moe by inne od tego wskazanego przez
warto BPM, jeli ustawienie tempa w panelu odtwarzania pokazuje warto
skalowania inn ni 100%.

Zmiana i dostosowanie dwiku

Mikser
Mikser pozwala zmienia instrumenty oraz dostosowywa gono,
panoram, pogos i chorus dla kadej piciolinii. Z gwnego menu wybierz
Widok Mikser lub wcinij F10 na klawiaturze.

Wycisz i Solo
Uyj pola wyboru Wycisz, aby wyciszy dany gos. Zamiast tego, aby wyciszy
wszystkie pozostae gosy zaznacz pole wyboru Solo.
Pokrta
Aby regulowa pokrto w kierunku ruchu wskazwek zegara, kliknij i
przecignij myszk w gr. Aby przekrci pokrto w przeciwnym kierunku,
44

kliknij i przecignij myszk w d.

Brzmienie
Rozwijana lista wskazuje wszystkie instrumenty w uywanym SoundFoncie.
Lista ta bya niedostpna w wersji 0.9.4 i wczeniejszych w Windows, ale od
wersji 0.9.5 funkcja ta dziaa poprawnie.

Zmiany dwiku w czasie odtwarzania

W MuseScore niektre instrumenty zmieniaj dwik w trakcie odtwarzania
utworu. Przykadowo smyczki mog zmienia brzmienie na pizzicato lub
tremolo, a trbka na brzmienie z tumikiem. Nastpujcy przykad odnosi si
do trbki z tumikiem, ale te same zasady dotycz take pizzicato, czy
tremolo smyczkw.
1. Zaznacz pierwsz nut odcinka granego z tumikiem.
2. Z gwnego menu wybierz Utwrz Tekst Tekst piciolinii.
3. Wpisz Mute (lub podobne oznaczenie, tj. Con Sordino). Na razie tekst
piciolinii nie oddziauje jeszcze na odtwarzanie dwiku w MuseScore.
4. Kliknij prawym przyciskiem myszki na tekst piciolinii i wybierz
Waciwoci tekstu piciolinii....
5. W oknie dialogowym waciwoci tekstu piciolinii zaznacz pole wyboru
Kana.
6. W oknie dialogowym waciwoci tekstu piciolinii wybierz mute.
7. Kliknij OK, aby powrci do partytury.

Kada nuta znajdujca si za dodanym wanie tekstem bdzie grana

brzmieniem trbki z tumikiem. Aby powrci do brzmienia bez tumika,
postpuj zgodnie z powyszymi wskazwkami, z t rnic, e w punkcie 3
naley otworzy i zaznaczy normal w punkcie 6.

45

Ustawianie dynamiki
Gono odtwarzania mona zmieni dla caego utworu przez Panel
odtwarzania lub lokalnie przez teksty dynamiki w partyturze.

Panel odtwarzania
Wywietl Panel odtwarzania: Widok Panel odtwarzania.
Zmie gono za pomoc suwaka.

Teksty dynamiki
Z palety "Dynamika" kliknij i przecignij tekst dynamiki do taktu w
partyturze.
Aby stworzy crescendo lub decrescendo, zobacz Dynamika.

Regulacja gonoci odtwarzania dla tekstu dynamiki

Kliknij prawym przyciskiem myszki na tekcie dynamiki, aby otworzy
menu.
Wybierz "Waciwoci MIDI...".
Ustaw "Gono".

Odnoniki
Samouczek: Sowa, kopiowanie i dynamika

46

Rozdzia 5

Tekst
Rozdzia "Tekst" opisuje sposb tworzenia sw, nazw akordw i innych
tekstw przypisywanych do piciolinii.
W poprzednim rozdziale mwilimy o tekcie odnoszcym si do
odtwarzanego tempa. W MuseScore jest dostpnych jeszcze wiele innych
typw tekstw, tj. sowa, nazwy akordw, palcowanie, nagwki, oznaczenia
dynamiczne itd. Wszystkie one dostpne s w menu Utwrz Tekst.
Dla krtkich, oglnych napisw uywaj tekstu systemowego lub tekstu
piciolinii. Rnica midzy nimi dotyczy tego, czy maj pojawia si przy
caym systemie, czy tylko przy jednej piciolinii.

Edycja tekstu
Kliknij dwukrotnie na tekst, aby wej w tryb edycji:

W trybie edycji tekstu dostpne s nastpujce polecenia:

Przecz pogrubienie tekstu: Ctrl+B (Mac: +B)
Przecz kursyw: Ctrl+I (Mac: +I)
Przecz podkrelenie: Ctrl+U (Mac: +U)
Rozpocznij indeks grny lub zakocz indeks dolny (czyli wpisywanie
pomniejszonych symboli, uywanych np. w basie cyfrowanym): Gra
Rozpocznij indeks dolny lub zakocz indeks grny: D
Przesuwanie kursora: Home, End, Lewo, Prawo
Usu znak na lewo od kursora: Backspace
47

 Usu znak na prawo od kursora: Del

Rozpocznij now lini: Enter
Wcz widok palety tekstu (paleta tekstu moe by uywana do
wpisywania znakw specjalnych i symboli): F2
Paleta tekstu:

Zobacz take: Nazwy akordw, Sowa, Ramki, Tryb edycji.

Style tekstu
Elementy tekstowe tworzone s poprzez Style tekstu. Style te definiuj
pocztkowe waciwoci tekstu.

Waciwoci tekstu:
Rodzaj czcionki: nazwa czcionki, np. "Times New Roman" lub "Arial".
Rozmiar czcionki: rozmiar czcionki w punktach.
Kursywa, Pogrubiona, Podkrelona: waciwoci czcionki.
Punkt zaczepienia (kotwica): strona, metrum, gwka nuty, system,
piciolinia.
Wyrwnanie: poziomo: na lewo, na prawo, porodku, pionowo: gra,
d, porodku.
Odstp: odstp od normalnego punktu zaczepienia.
Rodzaj odstpu: mm, spacje lub procent rozmiaru strony.

Rodzaje tekstu:
Tytu, Podtytu, Kompozytor, Autor sw: przypisane (zakotwiczone)
do strony.
Palcowanie: opalcowanie jest zakotwiczone do gwki nuty.
Sowa: sowa s zakotwiczone do miejsca w czasie.

48

 Nazwy akordw: nazwy akordw s rwnie przypisane do miejsca w

czasie.

Nazwy akordw
Nazwy akordw mog by wprowadzane przez zaznaczenie nuty i
wcinicie Ctrl+K. W ten sposb tworzy si obiekt tekstowy nazwy akordu dla
danego akordu.
Przenosi do nastpnego akordu: Spacja
Przenosi do poprzedniego akordu: Shift+Spacja
Wstawia spacj do nazwy akordu: Ctrl+Spacja
Nazwy akordw mog by edytowane tak, jak normalny tekst. Aby doda
symbol krzyyka, wcinij #, a bemola wpisz b. Znaki te zostan
automatycznie zmienione na odpowiednie symbole, kiedy przeniesiesz si do
nastpnego akordu.

Czcionka jazzowa
Moesz wybra opcj czcionki jazzowej w programie od wersji 0.9.5 i
pniejszych, jeli wolisz wygld rcznego pisma.

1. Z gwnego menu wybierz Styl Edytuj styl....

2. W lewym panelu zaznacz Nazwy akordw.
3. W prawym panelu zastp chords.xml na jazzchords.xml.
Zacznik
cchords_muse.png
cchords_nrb.png
cchords_rb.png

Rozmiar
11.77 KB
12.55 KB
11.28 KB

cchords_sym.png

11 KB

Palcowanie
Palcowanie moe by dodane do nuty przez przecignicie odpowiedniego
znaku z palety "Palcowanie" do gwki nuty w partyturze. Palcowanie jest to
normalnym tekstem, ktry moe by edytowany, jak inne teksty.

49

Sowa
1. Najpierw wprowad nuty.
2. Zaznacz pierwsz nut.
3. Wcinij Ctrl+L i wpisz sowo dla pierwszej nuty.
4. Wcinij Spacj po wpisaniu tekstu, aby przej do nastpnej nuty.
5. Wcinij cznik - na kocu sylaby, aby przej do nastpnej nuty. Sylaby
te zostan poczone przy pomocy mylnika.
6. Shift+Spacja przenosi do poprzedniej nuty.
7. Enter (Mac: Return) przenosi kursor do nowej linii z tekstem.

Sylaby mog by rozszerzane przez podkrelenie:

Wprowadzanie: soul, _ _ _ To Esc.

Znaki specjalne
Sowa mog by edytowane, tj. normalny tekst z wyjtkiem kilku znakw.
Jeli chcesz doda spacj, cznik lub podkrelenie do pojedynczej sylaby,
uyj nastpujcych skrtw:
Wpisuje spacj do sw tekstu: Ctrl+Spacja (Mac: +Spacja)
50

 Wpisuje cznik (-) do sw tekstu: Ctrl+- (Mac: +-)

Wpisuje podkrelenie (_) do sw tekstu (tylko dla Maca): +_
Zobacz take: Edycja tekstu, Nazwy akordw.
Zacznik

Rozmiar

lyric slur.jpg

4.25 KB

Keyboardico.png

967 bajtw

51

Rozdzia 6

Formatowanie
W tym rozdziale znajdziesz informacje o tym, w jaki sposb zmieni wygld
partytury, aby dopasowa j do swoich potrzeb.

amania i odstpy
amania strony lub amania linii (amania systemu) dodawane s przez
przecignicie odpowiedniego symbolu z palety "amania i odstpy" na pusty
fragment taktu w partyturze. Przeamanie dodane zostanie po zaznaczonym
takcie. Na ekranie widoczne bd zielone symbole amania, ktre jednak nie
bd widoczne na wydruku.

Odstpy uywane s, aby zwikszy odlegoci pomidzy picioliniami.

Przecignij i upu symbol odstpu do taktu ponad obszarem wymagajcym
wicej przestrzeni. Kliknij dwukrotnie na znak odstpu i przecignij uchwyt,
uywajc myszki, aby ustali wysoko odstpu.
Jeli chcesz ustali oglny odstp pomidzy picioliniami w caej partyturze,
to uyj ustawie stylu. Odstpy, o ktrych mowa tutaj, dotycz regulacji
lokalnych.

Ramki
Ramki dodaj pust przestrze poza normalnymi taktami. Mog zawiera
tekst lub obrazy. MuseScore dysponuje dwoma rodzajami ramek:
Ramki poziome:
52

Ramki poziome ami system. Szeroko ich moe by regulowana, a ich

wysoko jest rwna wysokoci systemu. Ramki poziome mog by uyte
do wydzielenia cody.
Ramki pionowe:

Ramki pionowe dodaj pust przestrze pomidzy lub przed systemami.

Ich wysoko moe by regulowana, za ich szeroko jest zgodna z
szerokoci systemu. Ramki pionowe uywane s do wprowadzania
tytuu, podtytuu, czy nazwiska kompozytora. Jeli tworzysz tytu, ramka
pionowa umieszczana jest automatycznie przed pierwszym systemem.

Tworzenie ramki
Najpierw zaznacz takt. Polecenia do tworzenia ramek znajduj si w menu
Utwrz Takty. Ramka wstawiana jest przed zaznaczonym taktem.

Usuwanie ramek
Zaznacz ramk i wcinij Del.

Edycja ramek
Kliknij dwukrotnie na ramk, aby wej w tryb edycji. Pojawi si uchwyt,
ktry moe by przesuwany w celu dostosowania rozmiaru ramki.
Ramka z tytuem w trybie edycji:

53

Obrazy
Moesz uywa obrazw, aby zilustrowa partytur lub doda symbole,
ktrych brakuje w standardowej palecie.
Aby doda obraz, przecignij i upu go na swoj partytur. MuseScore
obsuguje pliki graficzne PNG i JPEG oraz proste pliki SVG. MuseScore nie
obsuguje efektw SVG, tj. cie, rozmazywanie, wycinki i maskowanie.

54

Rozdzia 7

Zagadnienia
zaawansowane
Tworzenie wycigw gosw
Jeli zapisae/a partytur na zesp, MuseScore moe utworzy osobne
arkusze dla kadego z poszczeglnych gosw w zespole.
W obecnej wersji MuseScore tworzenie wycigw gosw z partytury skada
si z dwch etapw:
1. Okrelenia, ktre instrumenty maj zosta doczone do kadego z
gosw ("Definiowanie wycigw gosw").
2. Tworzenia wycigw gosw.

Definiowanie wycigw gosw

Moesz zdefiniowa gosy w kadym momencie pracy nad partytur. Gosy
definiuje si tylko raz dla kadej partytury, ale oczywicie zawsze mona
wrci do tego etapu, aby wprowadzi niezbdne zmiany. Instrukcje
znajdujce si dalej oparte s na przykadzie kwartetu smyczkowego, ale te
same zasady dotycz kadego innego skadu instrumentalnego.
Z gwnego menu wybierz Plik Wycigi gosw....

55

W oknie Wycigi gosw, wybierz Nowy, aby zdefiniowa gos.

W prawym panelu wpisz "Nazw pliku" oraz "Nazw gosu".

Nazwa pliku
Nazwa pliku potrzebna do zapisania go na dysku komputera
(wymagane).
Nazwa gosu
Tekst, ktry zostanie umieszczony na pierwszej stronie gosu w
lewym, grnym rogu (opcjonalne).
4. Wybierz parti instrumentaln, z ktrej chcesz utworzy gos,
zaznaczajc odpowiednie pole w prawym panelu. Zwykle z jednego
instrumentu tworzy si jeden wycig, ale czasami tworzy si go take z
kilku instrumentw (np. gosy perkusyjne zawieraj zwykle wicej
instrumentw). MuseScore pozwala zaznaczy dowoln liczb
56

instrumentw dla jednego wycigu.

5. Powtrz kroki 2-4 dla kadej kolejnej partii.

6. Kiedy skoczysz, kliknij Zamknij w celu wyjcia z okna "Wycigi gosw".

Skoczye/a wanie definiowa wycigi. Nie ma wicej potrzeby powtarza
tych czynnoci, chyba e w celu wprowadzenia zmian lub poprawek. W
obecnej wersji MuseScore nie jest moliwe rozdzielanie pojedynczej
piciolinii zawierajcej dwa lub wicej gosw do osobnych wycigw. Kady
instrument, ktry chcesz wydrukowa na osobnym arkuszu musi zatem by
zapisany na oddzielnej piciolinii w partyturze. Naley zatem dobrze
zaplanowa ukad instrumentw.

Tworzenie wycigw gosw

Moesz utworzy wycigi gosw w dowolnym momencie pracy nad
partytur. Najlepiej jednak zrobi to tylko raz, kiedy partytura jest ju
57

gotowa lub przynajmniej, gdy zapisana jest chocia cze muzyki i chcesz
sprawdzi wygld wycigw:
1. Z gwnego menu wybierz ponownie Plik Wycigi gosw....
2. W lewym panelu zaznacz gos, ktry chcesz utworzy i obejrze.
3. Wcinij Utwrz gos i do gwnego okna MuseScore dodanie zostanie
nowa zakadka, zawierajca utworzony wanie wycig gosu.
Powtrz kroki 2-4 dla kadego z wycigw, ktre chcesz przejrze lub
wydrukowa. Jeli dokonasz jakichkolwiek zmian w partyturze, moesz je
ponownie utworzy, aby nanie w nich wprowadzone w midzyczasie
zmiany.

Zapisywanie
W obecnej wersji MuseScore zmiany w partyturze nie s automatycznie
odzwierciedlane w wycigach gosw, ktre zostay utworzone przed ich
wprowadzeniem. Zmiany te musz wic by albo wprowadzone do
poszczeglnych wycigw rcznie, albo przez ponowne ich utworzenie w
sposb opisany powyej (bez koniecznoci ponownego definiowania gosw).
Naley take pamita, e utworzone wycigi gosw nie s zapisywane na
dysku komputera automatycznie, wic kady z nich musi by zapisywany
rcznie, jako osobny plik (Plik Zapisz...), w przeciwnym razie plik ten
zostanie skasowany przy zamykaniu zakadki lub programu. Z reguy pliki te
naley przejrze pod wzgldem formatowania, zanim zostan zapisane.

Belkowanie przez piciolinie

W partyturach fortepianowych powszechnie stosuje si obydwie piciolinie
(grn i doln) do zapisywania fraz muzycznych. Mona to zrobi w
nastpujcy sposb:
Najpierw wpisz wszystkie nuty na jednej piciolinii:

Ctrl+Shift+D

przesuwa zaznaczone nuty do nastpnej piciolinii (Mac:

+Shift+D):

58

Zobacz take: Kreski taktowe - tworzenie kresek dla kilku piciolinii.

59

Rozdzia 8

Wsparcie
Rozdzia ten opisuje, w jaki sposb szuka pomocy bdc uytkownikiem
MuseScore: najlepsze miejsca, gdzie mona pomoc uzyska, najlepszy
sposb, w jaki naley zadawa pytania na forum, a take wskazwki o
raportowaniu bdw.

Jak raportowa bdy lub prosi o pomoc

Przed wysaniem listu z prob o wsparcie na forum:
Sprawd rozwizanie problemu w Podrczniku.
Uyj funkcji przeszukiwania strony internetowej, aby sprawdzi na
forum, czy kto inny nie natrafi na podobny problem.
Jeli wysyasz raport o bdzie, sprbuj najpierw powtrzy czynnoci
prowadzce do wystpienia bdu z najnowsz wersj rozwojow. Moesz
rwnie przejrze histori wersji, aby sprawdzi, czy bd ten nie zosta
ju naprawiony.
Kiedy wysyasz prob o pomoc lub raportujesz bd, postaraj si dostarczy
moliwie najwicej informacji, tj.:
Uywana przez Ciebie wersja MuseScore (np. wersja 1.2) lub numer
wydania w przypadku, gdy uywasz wersji rozwojowej (niestabilnej, np.
revision 5470).
Uywany przez Ciebie system operacyjny (np. Windows Vista, Mac OS
10.5 lub Ubuntu 9.04).
Jeli raportujesz bd, opisz dokadnie kroki, ktre prowadz do
wystpienia problemu (gdzie klikasz, jakie klawisze wciskasz, co widzisz
itd.). Jeli nie jeste w stanie powtrzy procedury koczcej si
wystpieniem bdu, to prawdopodobnie programici rozwijajcy
program take nie bd w stanie odnale go i naprawi.
60

 Wysyaj po jednym osobnym raporcie na kady bd.

Pamitaj, e celem raportowania bdw nie jest tylko wskazanie bdu,
ale taki jego opis, ktry umoliwi innym reprodukowanie go i
naprawienie.

Przywracanie ustawie domylnych

Najnowsze wersje MuseScore posiadaj moliwo przywrcenia domylnych
ustawie programu. Bywa to niekiedy potrzebne, gdy np. ustawienia
wprowadzone przez uytkownika doprowadzaj do bdw programu. Przed
przywrceniem domylnych ustawie zawsze warto jednak skonsultowa
swj problem na forum uytkownikw, aby sprawdzi, czy dany problem
mona rozwiza w inny sposb, niekoniecznie przez porzucenie wszystkich
wprowadzonych przez siebie zmian.
Uwaga! Przywracanie ustawie domylnych usuwa wszystkie zmiany
wprowadzone w ustawieniach, paletach, czy waciwociach widoku.

Wskazwki dla Windows

1. Jeli MuseScore jest otwarty, to najpierw zamknij program.
2. Wcinij Klawisz Windows+R, aby otworzy okno dialogowe Uruchamiania
programw.
3. Kliknij Przegldaj....
4. Poszukaj pliku mscore.exe ma swoim komputerze. Jego lokalizacja moe
by rna zalenie od tej, wskazanej podczas instalacji, cho zazwyczaj
znajduje si on w "Mj komputer > Dysk lokalny > Program Files >
MuseScore > bin > mscore.exe".
5. Kliknij Otwrz, aby opuci to okno dialogowe i powrci do okna
Uruchamiania programw. W oknie tym powinien pojawi si tekst
podobny do tego: "C:\Program Files\MuseScore\bin\mscore.exe".
6. Kliknij za cudzysowem, wpisujc mylnik, a nastpnie wielk liter F:
-F.
7. Wcinij OK.
Po kilku sekundach MuseScore powinien uruchomi si z ustawieniami
domylnymi.
Dla uytkownikw zaawansowanych - gwny plik z ustawieniami programu
znajduje si w:
Windows XP i wczeniejsze: C:\Documents and
Settings\USERNAME\Application Data\MusE\MuseScore.ini
Windows Vista, 7 i 8:
C:\Users\<USERNAME>\AppData\Roaming\MusE\MuseScore.ini
61

Inne ustawienia (palety, sesje...) s w:

Windows XP i wczeniejsze: C:\Documents and
Settings\USERNAME\Local Settings\Application Data\MusE\
Windows Vista, 7 i 8:
C:\Users\<USERNAME>\AppData\Local\MusE\MuseScore\

Wskazwki dla Mac OS X

1. Jeli MuseScore jest otwarty, to musisz najpierw go zamkn (+Q).
2. Otwrz Applications/Utilities/Terminal - powinno pojawi si okno z
sesj Terminala.
3. Wpisz w Terminalu (lub po prostu skopiuj i wklej) nastpujce polecenie
(cznie z pocztkowym '/'):
/Applications/MuseScore.app/Contents/MacOS/mscore -F

Polecenie to przywrci wszystkie ustawienia MuseScore do ustawie

domylnych i natychmiast po tym uruchomi program. Moesz teraz opuci
Terminal i wrci do pracy z MuseScore.
Dla uytkownikw zaawansowanych - gwny plik z ustawieniami programu
znajduje si w:
~/.config/muse.org/MuseScore.ini.
Inne ustawienia (palety, sesje...) s w: ~/Library/Application
Support/MusE/MuseScore/

Wskazwki dla Linuksa (Ubuntu lub inne oparte o Gnome)

1. Jeli MuseScore jest uruchomiony, to naley go najpierw zamkn (Plik
Zakocz).
2. Z gwnego menu w Ubuntu wybierz: Programy Akcesoria Terminal.
Otworzy si wtedy okno z uruchomion sesj Terminala.
3. Wpisz lub po prostu wklej do Terminala nastpujce polecenie:
mscore -F

Spowoduje to anulowanie wszystkich ustawie MuseScore i powrt do

ustawie domylnych, a take uruchomi program. Moesz teraz przej do
MuseScore i rozpocz prac.
Dla uytkownikw zaawansowanych - gwny plik z ustawieniami programu
znajduje si w:
~/.config/MusE/MuseScore.ini

62

Znane przypadki niekompatybilnoci

Brak kompatybilnoci ze sprztem
Nastpujce urzdzenia wywouj awari MuseScore podczas uruchamiania
si programu:
Samson USB Microphone, nazwa sterownika "Samson ASIO Driver",
samsonasiodriver.dll. Wicej informacji.
Digidesign MME Refresh Service. Wicej informacji.

Brak kompatybilnoci programowej

Maple virtual cable nie pozwala, aby MuseScore poprawnie si zamkn.
Ustawienia okien w KDE (Linuks) mog spowodowa, e podczas
przecigania nuty porusza si bdzie cae okno programu. Zmiana
ustawienia okien w systemie operacyjnym pozwala rozwiza ten
problem.

Problemy z czcionkami w Mac OS X

W przypadku uszkodzenia niektrych czcionek w Mac OS X, MuseScore
wywietla nuty w formie kwadratw.
Aby rozwiza ten problem naley:
1. W Macu przej do Finder -> Id -> Programy -> Album z czcionkami.
2. Wybra jedn z czcionek i wcisn Cmd+A w celu zaznaczenia wszystkich
czcionek.
3. Przej do Plik -> Sprawd poprawno czcionek.
4. Jeli ktra z czcionek wykazuje uszkodzenia lub jakie inne problemy,
naley j zaznaczy i usun.
5. W razie potrzeby zrestartowa MuseScore.

63

Rozdzia 9

Dodatek
Skrty klawiszowe
Skrty klawiszowe mona dostosowa do wasnych potrzeb przez Edytuj
Waciwoci... Skrty tab. Poniej znajduje si lista wstpnie ustalonych
skrtw klawiszowych.

Nawigacja
Pierwsza strona partytury: Home
Ostatnia strona partytury: End
Poprzednia strona: Pg Up
Nastpna strona: Pg Dn
Poprzedni takt: Ctrl+Lewo
Nastpny takt: Ctrl+Prawo
Poprzednia nuta: Lewo
Nastpna nuta: Prawo
Nuta powyej (w akordzie lub na wyszej piciolinii): Alt+Gra
Nuta poniej (w akordzie lub na niszej piciolinii): Alt+D
Najwysza nuta w akordzie: Ctrl+Alt+Gra (w Gnome ten skrt suy
przeczaniu obszarw roboczych)
Najnisza nuta w akordzie: Ctrl+Alt+D (w Gnome ten skrt suy przeczaniu
obszarw roboczych)

Wpisywanie nut
Wcz tryb wpisywania nut: N
Wycz tryb wpisywania nut: N lub Esc
Wartoci rytmiczne

64

List skrtw dla wszystkich wartoci rytmicznych (wiernut, semek)

mona znale tutaj.
Poowa wartoci poprzedniej nuty: Q
Podwjna warto poprzedniej nuty: W
Gosy
Gos
Gos
Gos
Gos

1:
2:
3:
4:

Ctrl+I, Ctrl+1
Ctrl+I, Ctrl+2
Ctrl+I, Ctrl+3
Ctrl+I, Ctrl+4

Wysokoci nut
Wysokoci nut wpisuje si przy pomocy liter na klawiaturze komputera lub
przy uyciu klawiatury MIDI. Szczegy znajduj si tutaj.
Powtrz poprzedni nut: R
Przenie dwik o oktaw wyej: Ctrl+Gra
Przenie dwik o oktaw niej: Ctrl+D
Podwysz dwik o pton: Gra
Obni dwik o pton: D
Dodaj krzyyk do nuty: (nie zdefiniowano z powodu konfliktu ze skrtem
powikszania)
Dodaj bemol do nuty: Interway
Dodaj interwa powyej danej nuty: Alt+[Numer]
Dodaj interwa poniej danej nuty: Shift+[Numer]

Kierunek
Zmie kierunek (laseczki, uki, ligatury, klamry grup niemiarowych itp.): X
Odwr gwk nuty: Shift+X

Artykulacje
Ligatura: +
Legato: S
Staccato: Shift+.
Crescendo: H
Diminuendo (decrescendo): Shift+H

Wpisywanie sw
W gr do poprzedniej zwrotki: Ctrl+Gra
W d do nastpnej zwrotki: Ctrl+D
Poprzednia sylaba tekstu: Ctrl+Lewo
Nastpna sylaba tekstu: Ctrl+Prawo
65

Wicej skrtw dla sw i tekstu znajdziesz tutaj.

Widok
Paleta: F9 (Mac: ++K)
Kontroler obiektw: F8
Panel odtwarzania: F11 (Mac: ++P)
Nawigator: F12 (Mac: ++N)
Mikser: F10 (Mac: ++M)
MuseScore Connect: F7

Sowniczek
Sowniczek jest to stale rozwijany projekt, ktry moesz pomc
ulepszy. Na jego temat moesz podyskutowa na stronie forum
dotyczcego dokumentacji. Ponisza lista zawiera najczciej pojawiajce
si w programie MuseScore terminy i wyjania ich znaczenie.
Acciaccatura
Zobacz Przednutki
Akord
Akord jest to w nomenklaturze MuseScore wspbrzmienie co najmniej
dwch dwikw (w teorii muzyki stosowanej w Polsce jest to
dwudwik, za akord skada si z co najmniej trzech dwikw).
Appoggiatura
Zobacz Przednutki
Belka
Nuty o wartoci semki lub mniejsze maj chorgiewki lub belki. Belki
stosuje si do grupowania nut, czyli takiego zapisania rytmu, aby by
zgodny z oznaczeniem metrycznym i wskazywa jednostki metryczne.
BPM
Zobacz Oznaczenie metronomiczne
Breve
Podwjna caa nuta lub breve jest to nuta majca warto dwch
caych nut.
Chorgiewka
Zobacz Belka
66

Crotchet
Crotchet jest to angielskie okrelenie wiernuty.
Demisemiquaver
Demisemiquaver jest to angielskie okrelenie trzydziestodwjki.
Duola
Zobacz Grupa nieregularna
Hemidemisemiquaver
Hemidemisemiquaver jest to angielskie okrelenie
szedziesicioczwrki.
Gos
Gos jest terminem wieloznacznym. W MuseScore uywany jest w dwch
znaczeniach:
1. Gos jako jedna z linii melodycznych w utworze wielogosowym. O
sposobie zapisywania muzyki polifonicznej traktuje rozdzia
Podrcznika zatytuowany Gosy.
2. Gos jako jedna z partii instrumentalnych w partyturze zespoowej
lub orkiestrowej. O sposobie sporzdzania wycigw gosw traktuje
rozdzia Podrcznika zatytuowany Tworzenie wycigw gosw.

Grupa nieregularna
Grupa nieregularna powstaje w wyniku podziau nuty na inn liczb ni
ta, ktra wynika z waciwego dla danego metrum podziau.
W metrach dwudzielnych, czyli tych, w ktrych grna liczba
oznaczenia metrycznego to: 2, 4, 8, 16, 32 itd., grupy niemiarowe
powstaj w wyniku podziau na: 3 (triola), 5 (kwintola), 6 (sekstola), 7
(septola), 9 (nowemola), 10, 11 itd.
W metrach trjdzielnych, czyli tych, w ktrych grna liczba
oznaczenia metrycznego to: 3, 6, 9, 12 itd., grupy nieregularne
powstaj w wyniku podziau na: 2 (duola), 4 (kwartola), 5 (kwintola),
7 (septola), 8 (oktola), 10, 11, 13 itd.

Klucz
Klucz jest znakiem umieszczanym na pocztku piciolinii. Wyznacza
pooenie tzw. dwiku kluczowego. Wyrniamy trzy rodziny kluczy:
Klucze G: dyszkantowy i wiolinowy. Wskazuj pooenie dwiku g1.

67

 Klucze C: sopranowy, mezzosopranowy, altowy, tenorowy. Wskazuj

pooenie dwiku c1.
Klucze F: barytonowy, basowy, kontrabasowy. Wskazuj pooenie
dwiku f.

Kwartola
Zobacz Grupa nieregularna
Ligatura
Zobacz uki
Longa
Longa jest to warto czterech caych nut.
uki
uk jest to okrelenie linii czcych dwie lub wicej nut (legato).
Ligatura jest to z kolei linia czca dwie lub wicej nut o tej samej
wysokoci, stosowana do przeduenia dugoci.
Minima
Minima jest to angielskie okrelenie pnuty.
Oznaczenie metronomiczne
Oznaczenie metronomiczne podawane s zazwyczaj wedug metronomu
Mlzla, ktry okrela liczb danych wartoci rytmicznych przypadajcych
na jedn minut (innymi sowy ilo uderze na minut, w jzyku
angielskim stosuje si skrt BPM od "beat per minute"). W MuseScore
oznaczenie tworzy si w sposb opisany w rozdziale Tempo.
Piciolinia
Piciolinia jest to system poziomych linii uywanych do notacji
muzycznej. W dawniejszej notacji uywano rnej liczby linii, np. 4 w
notacji gregoriaskiej. W zapisie partii instrumentw perkusyjnych
stosuje si dzisiaj rn liczb linii od 1 do 5. MuseScore umoliwia
uycie dowolnej liczby linii. W tym celu naley klikn prawym
przyciskiem myszki na dowolny takt danej piciolinii, nastpnie z
rozwijanego menu kontekstowego wybra Waciwoci piciolinii..., a
nastpnie w polu wyboru Waciwoci systemu poda odpowiedni
warto liczbow.
Przednutki

68

Przednutki s to mae nutki umieszczone przed nut normalnej wielkoci.

Przednutka krtka (acciaccatura) jest dodatkowo przekrelona.
Wykonuje si j do krtko, przy czym nie ma wyranie okrelonej
dugoci trwania. Przednutka duga (appoggiatura) nie jest przekrelona.
Wykonuje si j na dwa sposoby:
W podziale dwjkowym (semki, wiernuty, pnuty itp.)
przednutka duga odbiera poow dugoci nuty gwnej, przed ktr
jest umieszczona.
W podziale trjkowym, czyli wtedy, gdy stoi przed nut z kropk,
odbiera 1/3 dugoci nuty gwnej, przed ktr jest umieszczona.

Semibreve
Semibreve jest to angielskie okrelenie caej nuty.
Semiquaver
Semiquaver jest to angielskie okrelenie szesnastki.
Semihemidemisemiquaver (Quasihemidemisemiquaver)
Semihemidemisemiquaver (lub quasihemidemisemiquaver) jest to
angielskie okrelenie stodwudziestosemki.
Sekstola
Zobacz Grupa nieregularna
System
System jest to ukad piciolinii poczonych przy pomocy pionowych linii,
klamer lub akolady, ktre wykonywane s jednoczenie.
System operacyjny (OS) jest to oprogramowanie zarzdzajce sprztem
komputerowym, tworzce rodowisko do uruchamiania i kontroli zada
uytkownika (Wikipedia). Popularnymi systemami operacyjnymi s:
Microsoft Windows, Mac OS X i GNU/Linux.
Tonacja
W systemie dur-moll og bezporednich i porednich zwizkw
funkcyjnych i cie wszystkich dwikw wobec dwiku centralnego,
zwanego tonik. Tonacj wyznacza si przy pomocy znakw
chromatycznych umieszczonych na pocztku piciolinii.
Triola
Zobacz Grupa nieregularna
Quaver
69

Quaver jest to angielskie okrelenie semki.

Quintuplet
Zobacz Grupa nieregularna
Znaki chromatyczne
Znaki chromatyczne dodane do nuty zmieniaj jej wysoko.
Znaki chromatyczne dziel si na: znaki przygodne umieszczane przed
nut oraz znaki przykluczowe, okrelajce tonacj, umieszczane przy
kluczu. Znaki przygodne odnosz si tylko do nut znajdujcych si na
danej linii w ramach jednego taktu. Znaki przykluczowe zmieniaj
natomiast kad nut o okrelonej wysokoci (np. kad nut f) w caym
utworze. Do znakw chromatycznych zaliczamy: krzyyk, bemol,
kasownik, podwjny krzyyk i podwjny bemol oraz rne znaki
okrelajce odchylenia mikrotonowe.

70

Rozdzia 10

Nowe funkcje w MuseScore

2.0
Nastpne strony podrcznika dotycz funkcji przyszej wersji MuseScore.
Funkcje te s dostpne tylko do testowania. Strony te nie powinny by
jeszcze przetumaczone.
Opublikowane na licencji Creative Commons Attribution 3.0, 2002-2012
Werner Schweer i inni.

fon

71