UNIWERSYTET RZESZOWSKI

Wydzia: Medyczny
Instytut: Fizjoterapii
Kierunek: Fizjoterapia

Dominika Papierz
nr albumu 71978

Rehabilitacja u pacjentki z reumatoidalnym

zapaleniem staww - opis przypadku

Praca licencjacka
pod kierunkiem
dr Sawomira Jandzisia

Akceptuj prac: ...................................

Rzeszw 2014

wiadoma odpowiedzialnoci prawnej owiadczam, e niniejsza praca

zostaa napisana przeze mnie samodzielnie i nie zawiera treci uzyskanych
w sposb niezgodny z obowizujcymi przepisami.

......................................

Spis treci
1.0 Wstp .............................................................................................................. 4
2.0 Cel pracy ........................................................................................................ 6
3.0 Podstawowe zagadnienia dotyczce reumatoidalnego zapalenia
staww .................................................................................................................... 7
3.1 Rozpoznanie, postpowanie diagnostyczne, okrelenie stopnia
zaawansowania choroby ..................................................................................... 7
3.2 Obraz kliniczny, zmiany w ukadzie ruchu ........................................... 11
3.3 Leczenie ..................................................................................................... 17
3.3.1 Kinezyterapia.................................................................................. 17
3.3.2 Fizykoterapia .................................................................................. 21
4.0 Rehabilitacja w reumatoidalnym zapaleniu staww na przykadzie
pacjentki ............................................................................................................. 22
4.1 Charakterystyka badanej pacjentki ....................................................... 22
4.2 Przebieg choroby i rehabilitacja badanej .............................................. 22
4.2.1 Leczenie kinezyterapeutyczne ....................................................... 25
4.2.2 Leczenie fizykoterapeutyczne ....................................................... 26
5.0 Obecny stan pacjentki ................................................................................. 29
5.1 Stawy koczyn grnych ........................................................................... 29
5.2 Stawy koczyn dolnych............................................................................ 31
5.3 Krgosup .................................................................................................. 33
5.4 Zmiany pozastawowe ............................................................................... 33
6.0 Wnioski ......................................................................................................... 34
7.0 Podsumowanie ............................................................................................. 35
8.0 Streszczenie .................................................................................................. 37
10.0 Bibliografia................................................................................................. 38

1.0. Wstp:
Wspczesnej medycynie znanych jest ponad trzysta chorb reumatycznych,
nazywanych te chorobami tkanki cznej. Dziaaj one destrukcyjnie na narzd
ruchu, ale take uszkadzaj inne ukady: pokarmowy, krenia, nerwowy,
dokrewny, chonny oraz narzd wzroku. Przebieg ich jest zazwyczaj ciki i trudny
do przewidzenia, czego skutkiem jest zaliczanie tych chorb do gwnych
przyczyn niepenosprawnoci [1, 2]. Pomimo tak zaawansowanej medycyny
i specjalistycznych bada, dotychczas nie udao si ustali etiologii i patogenezy
wikszoci z tych jednostek, co utrudnia wdroenie odpowiedniego postpowania,
leczenia przyczynowego [3]. Nieznajomo przyczyn powstawania chorb
reumatycznych
stosowanym

utrudnia

podziaem

te

ich

chorb

odpowiedni

reumatycznych

klasyfikacj.
jest

ten

Najczciej

zaproponowany

przez American Rheumatism Association w 1983 roku, jednak w fizjoterapii

bardziej przydatna jest

klasyfikacja wprowadzona przez

World

Health

Organization, ktra jest oparta na czstoci ich wystpowania [4].

Choroby reumatyczne plasuj na drugim miejscu pod wzgldem
wystpowania, zaraz po chorobach serca i ukadu kreniadotykaj okoo 10%
osb na wiecie. W Polsce ble reumatyczne stwierdzono u okoo 61.2%
badanych, dorosych mieszkacw. Ble te czciej wystpuj u kobiet - 66.6% ni
u mczyzn-54.8%. Wedug bada Narodowego Instytutu Zdrowia Publicznego,
rozpowszechnienie blw zwiksza si wraz z wiekiem badanych osb, przy czym
zasadniczy wzrost wystpuje w grupie wieku 45-64 lata, natomiast u osb
starszych tzn. po 65 roku ycia, nie zwiksza si [5].
Jedn z chorb reumatycznych jest reumatoidalne zapalenie staww. Jest to
choroba autoimmunologiczna, w ktrej nasz organizm zwraca si przeciwko
wasnym tkankom. Charakteryzuje si nieswoistym zapaleniem symetrycznych
staww, wystpowaniem zmian pozastawowych i powika ukadowych. Proces

ten ma charakter przewleky i postpujcy pomimo stosowanego leczenia,

w czego konsekwencji chory staje si osob niepenosprawn [6].
RZS wystpuje z czstoci 1% w oglnej populacji ( w Europie jest to
okoo 0,8% w populacji dorosych). Szacuje si, e w Polsce na reumatoidalne
zapalenie staww choruje ok. 400 000 osb, a co roku odnotowuje si od 8000 do
16 000 nowych przypadkw zachorowa [7]. Kobiety choruj 2-4 razy czciej ni
mczyni, a szczyt zachorowalnoci przypada na 4 i 5 dekad ycia [8].

2.0. Cel pracy

Celem mojej pracy jest przedstawienie przebiegu reumatoidalnego zapalenia

staww na przykadzie pacjentki oraz pokazanie dobroczynnego wpywu zabiegw
leczniczych i rehabilitacji w tej jednostce chorobowej.

3.0. Podstawowe zagadnienia dotyczce reumatoidalnego zapalenia staww

3.1.

Rozpoznanie,

postpowanie

diagnostyczne,

okrelenie

stopnia

zaawansowania choroby
Reumatoidalne zapalenie staww to przewleka, postpujca choroba tkanki
cznej o podou immunologicznym, ktra charakteryzuje si nieswoistym
zapaleniem symetrycznych staww, wystpowaniem zmian pozastawowych
i powika ukadowych, ktra prowadzi moe do niepenosprawnoci oraz
w pniejszym okresiedo inwalidztwa. Rozpoznanie reumatoidalnego zapalenia
staww ustala si przy pomocy kryteriw klasyfikacji Amerykaskiego
Towarzystwa Reumatologicznego z roku 1987. S one nastpujce:
1. Sztywno poranna staww i ich okolic trwajca przynajmniej jedn
godzin do chwili uzyskania maksymalnej poprawy.
2. Stwierdzony przez lekarza obrzk tkanek mikkich lub wysik (a nie tylko
przerost tkanki kostnej), dotyczcy jednoczenie przynajmniej trzech
staww. Zmiany mog dotyczy staww: midzypaliczkowych bliszych,
rdrcznopaliczkowych, staww nadgarstka, okci, staww kolanowych,
skokowych, rdstopnopaliczkowych.
3. Obrzk (zdefiniowany powyej) przynajmniej jednego ze staww:
nadgarstka, rdrcznopaliczkowego lub midzypaliczkowego bliszego.
4. Jednoczesne zajcie (jak zdefiniowano w punkcie 2) tych samych staww po
obu stronach ciaa (obustronne zajcie staww midzypaliczkowych
bliszych, rdrcznopaliczkowych i rdstopnopaliczkowych nie musi
by absolutnie symetryczne).
5. Guzki podskrne ponad wyniosociami kostnymi, na powierzchniach
wyprostnych lub w okolicach okoostawowych stwierdzone przez lekarza.

6. Wykazanie

nieprawidowego

miana

czynnika

reumatoidalnego

w surowicy jakkolwiek metod dajc wynik dodatni.

7. Typowe dla reumatoidalnego zapalenia staww zmiany na zdjciach
rentgenowskich rk i nadgarstkw w projekcji tylnoprzedniej . Zmiany te
musz

obejmowa

naderki

lub

jednoznaczne

odwapnienie

koci

w stawie lub jego okolicy [9].

Reumatoidalne zapalenie staww rozpoznaje si w przypadku spenienia co
najmniej czterech z siedmiu kryteriw. Objawy z kryteriw 14 musz
utrzymywa si co najmniej 6 tygodni [10, 11].

celu

potwierdzenia

rozpoznania

zalecane

jest

wykonanie

bada

labolatoryjnych. Jednym z podstawowych bada jest morfologia krwi. U 90%

chorych analizy labolatoryjne wykazuj obecno nieswoistych wykadnikw
zapalnych CRP oraz znacznie przypieszone OB. U 80% pacjentw mona
stwierdzi niedokrwisto, nadpytkowo, hipergammabulinemi i neuropeni
[12]. W 70% przypadkw w testach aglutynacyjnych wystpuj obecno czynnika
reumatoidalnego. Inne wskaniki aktywnoci procesu zapalnego, ktre wystpuj
u chorych na rzs to: zmniejszenie stenia elaza w surowicy, obecno biaka
w moczu, wykrycie czynnika reumatoidalnego klasy IgM, pyn stawowy jest
jaowy, ale ma mniejsz przejrzysto i lepko [6, 13].

Badania dodatkowe wykonywane u chorych z reumatoidalnym zapaleniem

staww to:
badanie radiologiczne (RTG) staww zajtych przez proces chorobowy,
w ktrym stwierdza si: w pierwszych tygodniach jedynie obrzk tkanek
mikkich, pniej osteoporoz okoostawow, zwenie szpar stawowych,
naderki brzene i demineralizacje [14],
rezonans magnetyczny (MRI) odcinka szyjnego,
8

 badanie pynu stawowego,

CT narzdw wewntrznych,
EKG,
konsultacje specjalistyczne [15].
Zmiany radiologiczne s podstaw do dokonania podziau przebiegu
reumatoidalnego zapalenia staww na okresy [16] ( tab.1.).

Tab. 1. Klasyfikacja wg. Steinbrockera

Okres

Zanik mini

Zmiany radiologiczne

Zmiany

Znieksztacenia

okoostawowe

staww

Osteoporoza
I

przynasadowa, nieznaczne zwenie szpar stawowych

Osteoporoza przystawowa,
pocztkowe

II

niszczenia
warstwie

cechy
koci

podchrzstnej

(geody zapalne), zwenie

Zapalenie
W ssiedztwie cigien, guzki,
zajtych

zapalenie

staww

pochewek

cignistych

szpar stawowych

Podwichnicia,
przeprosty,
deformacje
III

Osteoporoza, naderki na
powierzchniach stawowych

Uoglniony

Jw.

abdzia szyjka,
butonierka,
ulnarne
odchylenia
palcw

IV

Zrosty
wkniste

kostne

lub

Uoglniony

Jw.

typu

Jw.

W jednostce chorobowej jak jest reumatoidalne zapalenie staww

wyrniamy te stopie wydolnoci czynnociowej chorego, nie jest on jednak
jednoznaczny z okreleniem okresu choroby [17] (tab.2.).
Tab.2. Stopnie wydolnoci czynnociowej chorego
Stopie

Ocena wydolnoci czynnociowej

Pena sprawno ruchowa

II

Wydolno wystarczajca do wykonywania zwykych, codziennych

czynnoci mimo wystpujcego blu
Sprawno wystarczajca do wykonywania tylko niektrych

III

codziennych

czynnoci,

niemono

przygotowania

posiku,

samodzielnego wychodzenia z domu

IV

Unieruchomienie w ku, konieczna pomoc drugiej osoby

w podstawowej samoobsudze, poruszaniu si na wzku

10

3.2. Obraz kliniczny, zmiany w ukadzie ruchu

W

pocztkowym

okresie

procesu

mini

staww,

stany

pobolewanie

reumatoidalnego
podgorczkowe.

obserwuje
Przebieg

si

zmian

chorobowych ma charakter symetryczny, dotyczy staww nadgarstkowych,

rdrczno-paliczkowych oraz midzypaliczkowych bliszych rk, staww
skokowych czy rdstopno-palcowych, rzadziej duych staww. Zapalenie staww
przebiega bez zaczerwienienia i bez klinicznie stwierdzonego podwyszenia
temperatury okolicy staww. Coraz czciej pojawia si bl utrudniajcy ruch,
szybkie mczenie si, chudnicie oraz sztywno poranna trwajca okoo 30 minut
do 1 godziny i zmniejszajca si pod wpywem rozruszania.
W okresie penego rozwoju choroby zmianom chorobowym towarzysz
zmiany pozastawowe w tkance podskrnej, a take objawy ze strony narzdw
wewntrznych [8].
Reumatoidalne zapalenie staww jest chorob prowadzc do znacznego
ograniczenia sprawnoci, gwnie staww midzypaliczkowych bliszych,
rdrcznopaliczkowych i

rdstopnopaliczkowych, ktre s pierwszymi

zajtymi stawami. Pniej dochodzi do zajcia duych staww, w tym okciowych,

barkowych i biodrowych. W przebiegu choroby zajte mog zosta nawet
wszystkie stawy, jednak charakterystyczne jest postpujce zajmowanie staww
w kierunku od obwodu do rodka [18].
Zapaleniu towarzyszy uszkodzenie pozastawowego aparatu ruchu, w tym:
zapalenie pochewek cignistych i kaletek maziowych oraz zmiany w cignach
i wizadach [19].

11

Stawy rk
Zmiany w obrbie rk wystpuj we wczesnym okresie choroby i charakteryzuj
si blem i wrzecionowatym obrzkiem staww midzypaliczkowych bliszych
i

rdrcznopaliczkowych.

Wystpuje

rumie

doniowy,

zaniki

mini

midzykostnych i glistowatych, kbu kciuka i kbika palca maego.

Nastpstwem tego s deformacje stawowe wystpujce w pniejszym okresie.
Typowe postacie znieksztace rk to:
okciowe odchylenie palcw IIV w stawach rdrcznopaliczkowych,
zwane

te

ulnaryzacj

wizadowostawowego

rki.

Osabienie

powoduje

lub

przyczepianie

uszkodzenie
si

aparatu

prostownikw

i zginaczy palcw do bocznych powierzchni paliczkw oraz podwichnicia

grzbietowe gw koci rdrcza i podwichnicia doniowego paliczkw
bliszych,
palce w ksztacie szyjki abdziej, ktre charakteryzuj si przykurczem
zgiciowym w stawach midzypaliczkowych dalszych i przeprostem
w midzypaliczkowych bliszych. Skutkiem jest przykurcz mini
prostownikw i zginaczy oraz wewntrznych palcw. Przy tym stawy mog
by ruchome, trzaskajce lub ustalone,
tzw. palce butonierkowate spowodowane przykurczem w stawach
midzypaliczkowych bliszych

i przeprostem w midzypaliczkowych

dalszych, zmiany te powoduj znaczne ograniczenia ruchomoci,

kciuk butonierkowaty to uniemoliwienie odwiedzenia poprzez zgicie
w

stawie

rdrcznopaliczkowym

oraz

przeprostem

stawie

midzypaliczkowym,
rka lornetkowata s to niebolesne zmiany wystpujce w agresywnej
postaci reumatoidalnego zapalenia staww. Osteoliza powoduje skrcenie

12

koci paliczkowych tak, e skra staje si zbyt obszerna i pofadowana,

palce wydaj si grube i daje to ksztat lornetkowaty [8, 19].
W cignach zginaczy i prostownikw palcw moe pojawia si obrzk
i niekiedy powoduje on tworzenie si ganglionw. Nad drobnymi stawami
powstaj guzki reumatoidalne w formie twardych, niebolesnych tworw.

Stawy pronieniowonadgarstkowe
Staw promieniowonadgarstkowy jest jednym z zasadniczych elementw
odpowiadajcych za sprawno rki, gdy zmiany w aparacie wizadowym
wpywaj na zoon budow rdrcza. W jego obrbie rozwija si obrzk
oraz ograniczenie ruchomoci, zwaszcza zgicia grzbietowego. W wyniku
zapalenia maziwkowej wyciki cigna lub w wyniku tarcia cigna moe
nastpi jego pknicie, co dotyczy w wikszoci przypadkw cigien grzbietu
nadgarstka i rki. Przerost maziwki po stronie doniowej wywiera nacisk na
nerw porodkowy, co skutkuje powstaniem zespou cieni nadgarstka. We
wczesnym okresie choroby moe doj do zesztywnienia stawu [20].
Stawy okciowe
Zmiany w tych stawach wystpuj u przeszo poowy chorych. Pierwszym
objawem jest bl oraz ograniczenie ruchomoci, gwnie wyprostu, za
w pniejszym okresie moe pojawi si trway przykurcz zgiciowy. Due
zmiany wysikowe cechuj si obrzkiem luzowatym, martwic wknikowat
i naciekiem granulocytw, co skutkuje uciskiem na nerw okciowy [8, 20].

13

Stawy barkowe
W tym stawie proces zapalny ujawnia si zwykle w pniejszym okresie
choroby. Zmiany zapalne obejmuj bon maziow staww ramiennego
i barkowoobojczykowego, kaletki, wizada kruczoramiennego oraz stoka
rotatorw, co przyczynia si do uciliwego blu, obrzku oraz ograniczenia
ruchomoci (odwodzenie, zgicie, rotacja zewntrzna). Przykurcze wystpuj
w przywiedzeniu i rotacji wewntrznej [8].
Stawy stp
Bardzo czsto zajte s ju na pocztku choroby. Obecny jest bl przy
ucisku

na

stawy

rdstopnopalcowe,

powstaj

zmiany

strukturalne

i pojawiaj si deformacje.
Przykady znieksztace w obrbie stp to:

1. Stopa

koskokolawa.

Wystpuje

najczciej

przebiegu

reumatoidalnego zapalenia staww. Charakteryzuje si spaszczeniem

przedniego uku stopy poprzez osabienie minia strzakowego dugiego.
Przodostopie ustawione zostaje w supinacji, stopa ulega kolawieniu.
2. Paluch kolawyszpotawe ustawienie I koci rdstopia, paluch odchyla
si po stronie bocznej, a gowa I koci rdstopia wystawia si
przyrodkowo. Paluchowi kolawemu towarzyszy najczciej bolesna
wyrol na gowie I koci rdstopia, tzw przykostki.
3. Moteczkowate ustawienie palcwpodeszwowe podwichnicie palcw
IIV, charakteryzujce si utrwalonym grzbietowym
zgiciem paliczkw podstawnych, ktre ulegaj podwichniciom lub
zwichniciom w stawach rdstopnopaliczkowych.
14

4. Modzele na podeszwach stp, s bardzo bolesne i powstaj w miejscu,

gdzie uciskane s gowy koci rdstopia.
5. Palce

szponiastenadmierny

wyprost

stawach

rdstopno-

paliczkowych ze zgiciem w stawach midzypaliczkowych stp.

6. Ostrogi pitowe-zapalenie w miejscu, gdzie ko pity czy si
z rozcignem pitowym. Stan zapalny sprawia, e w punkcie przyczepu
odkadaj si zogi wapienne i na koci pitowej od strony podeszwy
powstaje

wyrol

zwana

ostrog.

Towarzysz

temu

ble

w okolicy wyrostka przyrodkowego guza pitowego.

Zaburzenia w stawach stp prowadzi mog do upoledzenia lokomocji
i w nastpstwie zego ustawiania koczyny do zmian w strukturze staww
kolanowych i biodrowych [20, 21].
Stawy skokowe
Zajte s w cikiej i postpujcej postaci choroby. Polega to na deformacji
i niestabilnoci stawu skokowego dolnego, jak i grnego. Stopa przyjmuje
kosk pozycj i zmusza to chorego do uywania obuwia z podwyszonym
obcasem. Moe te wystpowa obrzk. Guzki reumatoidalne w cignie
Achillesa powoduj bl i trudnoci w chodzeniu, szczeglnie po nierwnej
powierzchni, a nawet zerwanie cigna [21].

Stawy kolanowe

Poprzez zmiany w stawach stopy, w czasie chodu dochodzi do rotacji

zewntrznej podudzia w stosunku do uda oraz do kolawienia kolana. Skutkuje
to blem w okolicy wewntrznej szpary stawu kolanowego na skutek
przecienia wizada pobocznego wewntrznego.

15

Proces zapalny w tym stawie nie zaczyna si w pocztkowym okresie, ale po

pewnym czasie trwania choroby. Chrzstka i warstwa podchrzstna koci ulega
stopniowemu zniszczeniu. Pacjent ustawia staw w pozycji przeciwblowej,
jednak po pewnym czasie torebka stawowa, wizada i cigna przebiegajce
po tylnej stronie kolana ulegaj przykurczom. Taka pozycja sprzyja rwnie
zanikom gowy przyrodkowej minia czworogowego uda.
Na skutek gromadzonego wysiku w jamie stawowej mog powstawa
torbiele Bakera, zlokalizowane w okolicy podkolanowej jako charakterystyczne
uwypuklenie [6].

Stawy biodrowe
Pierwszym objawem zajcia staww biodrowych w reumatoidalnym
zapaleniu staww s ble zlokalizowane w pachwinie, nastpuje te
ograniczenie ruchw przeprostu, odwiedzenia i rotacji wewntrznej. Ruch
zginania zachowany jest najduej.
W trakcie procesu chorobowego dochodzi do zniszczenia chrzstki stawowej
i uszkodzenia powierzchni stawowych. Z biegiem czasu pojawia si przykurcz,
co powoduje skrcenie dugoci koczyny dolnej.
Ble pocztkowo wystpuj po duszym obcianiu, chodzeniu lub staniu,
wraz z rozwojem choroby pojawiaj si czciej i nie ustpuj po nocnym
wypoczynku [8].

16

3.3. Leczenie
W leczeniu chorych na reumatoidalne zapalenie staww stosuje si;
farmakoterapi,
kompleksow rehabilitacj,
leczenie chirurgiczne.
Rehabilitacja lecznicza jest wielokierunkow dziedzin, poniewa rzs zaliczane
jest do chorb o charakterze oglnoustrojowym. Proces usprawniania pacjentw
z reumatoidalnym zapaleniem staww powinien obejmowa nie tylko fizjoterapi,
ale rwnie pomoc psychologiczn, spoeczn i zawodow. Specyfika leczenia jest
zwizana z przebiegiem choroby, ktrej zaostrzenia objaww wystpuj
naprzemiennie z okresami remisji, a take z tym, e zapaleniom towarzysz
dolegliwoci blowe i zaburzenia funkcji w wielu stawach oraz zmniejszenie siy
miniowej, a nawet ich zaniki. Naley wic pamita, e oglna wydolno w tej
chorobie jest mniejsza ni w innych schorzeniach. Wybr metody usprawniania
zaleny jest od wielu czynnikw takich jak: wiek pacjenta, czas trwania choroby,
i

wydolno

sprawno

fizyczna

chorego,

jego

stan

psychiczny

i nastawienie do procesu terapeutycznego [1, 22].

3.3.1. Kinezyterapia
Leczenie ruchem odgrywa zasadnicz rol w leczeniu chorych na
reumatoidalne zapalenie staww. Potrzeba, aby pacjent mia wiadomo jak
wane jest wykonywanie wicze fizycznych, mimo nasilajcych sie blw
staww

mini.

Dlatego

terapi

naley

prowadzi

indywidualnie,

dostosowujc si do moliwoci chorego i uwzgldniajc jego samopoczucie

[23].

17

Oglne cele kinezyterapii w reumatoidalnym zapaleniu staww to:

- zmniejszenie postpujcego procesu zapalnego tkanek mikkich,
- zapobieganie deformacjom staww i przykurczom miniowym, jak rwnie
wyrobienie kompensacji w przypadkach trwaych znieksztace,
- zwikszenie siy miniowej i zakresu ruchw w zajtych chorobowo
stawach,
- zachowanie prawidowego krenia,
- ograniczenie sztywnoci porannej,
- odywienie skry i mini,
- poprawa oglnej sprawnoci chorego oraz przystosowanie go do
funkcjonowania w spoeczestwie [1, 24].

Okres ostry
Cele postpowania w tym okresie to:
eliminacja blu i obrzkw,
profilaktyka uoeniowa zapobiegajca przykurczom i odleynom,
zapobieganie zniekszaceniom staww objtych ostrym procesem
zapalnym,
utrzymanie zakresu ruchw w stawach zdrowych [25].

Stan zaostrzenia choroby stanowi wskazanie do unieruchomienia pacjenta

w ku na stosunkowo krtki okres (2-3 dni). Waciwe uoenie zabezpiecza
przed powstawaniem przykurczw zgiciowych i innych deformacji. Zalecane jest:
zastosowanie mikkiego materaca z tward desk pod nim,
leenie na wznak z ma poduszk pod gow,

18

 mae waeczki z wat pod stawy kolanowe (kt zgicia nie powinien
przekracza 10 stopni),
zabezpieczenie stp przed uciskiem kodry poprzez naoenie usek
gipsowych lub umieszczenie waka z koca, o ktry pacjent opiera stopy
ustawione w pozycji zerowej,
zaopatrzenie chorego w ko ortopedyczne, a jeli nie ma takiej
moliwoci, to do porczy zwykego ka, przy koczynach dolnych naley
przywiza

drabink

lub

sznur

wzami,

ktre

pomocne

w samodzielnych zmianach pozycji ciaa,

umieszczenie klinw po obu bocznych stronach koczyn dolnych,
zapobiegajcych rotowaniu ich na zewntrz [26].
W ostrym okresie reumatoidalnego zapalenia staww chory zmuszony jest do
przebywania w ku, ale zalecane jest jednoczesne wykonywanie lekkich
i prostych wicze leczniczych:
wiczenia bierne, majce na celu uniknicie przykurczw mini
i cigien oraz profilaktyk przeciwodleynow,
wiczenia czynne w odcieniu lub czynne waciwe,
wiczenia kontralateralne lub wiczenia czynne z oporem staww nie
zajtych chorobowo,
wiczenia izometrycznerytmiczne napinanie mini zapobiega zanikom
grup miniowych,
wiczenia oddechowe poprawiajce wentylacj puc [24].

19

Okres podostry i remisja reumatoidalnego zapalenia staww

Do tej grupy nale chorzy u ktrych doszo do utrwalenia deformacji,
a gwne cele kinezyterapii to:
wzmocnienie sabych mini,
zwalczanie istniejcych deformacji i zapobieganie ich dalszemu pogbianiu
si,
utrzymanie jak najwikszego zakresu ruchw w stawach,
przywrcenie maksymalnej sprawnoci narzdu ruchu [16].
wiczenia, jakie wykonujemy w tym okresie choroby to:
wiczenia oddechowe,
wiczenia bierne waciwe,
wiczenia rozluniajce,
wiczenia izometryczne,
wiczenia czynne w odcieniu,
redresja dla utrzymania dynamiki miniowej,
wiczenia w odcieniu z oporem,
przygotowanie do pionizacji i nauki chodu z zaopatrzeniem ortopedycznym,
prowadzenie terapii zajciowej [24].
W prowadzeniu zada ruchowych powinno si uwzgldni systematyczno
oraz

stopniowe

obcienie.

Nieodzownym

warunkiem

prawidowego

wykonywania treningu jest nauczenie pacjenta rozluniania mini. Dobr

wicze jest indywidualnynaley je prowadzi ostronie, bez nadmiernego
obciania. Leenie w ku w cigu dnia naley ograniczy do minimum [27].

20

3.3.2. Fizykoterapia

Fizykoterapia stanowi bardzo istotny element w usprawnianiu chorych na

reumatoidalne zapalenie staww. Stosujc zabiegi fizykalne mamy na celu
denie do uzyskania efektw:
przeciwblowych,
przeciwzapalnych,
zmniejszenia porannych sztywnoci staww,
poprawy krenia i odywienia tkanek,
polepszenia oglnej sprawnoci pacjenta [28, 29].
Stosowane zabiegi fizyczne poprawiajce stan zdrowia pacjenta to:
ciepolecznictwo,
krioterapia,
elektroterapia,
laseroterapia,
magnetoterapia,
balneoterapia.
Aby metody usprawniajce daway podane efekty lecznicze, naley pamita
o waciwym doborze metody leczenia oraz odpowiednim dawkowaniu
i regularnoci wykonywania zabiegw [23, 30].

21

4.0. Rehabilitacja w reumatoidalnym zapaleniu staww na przykadzie

pacjentki

4.1. Charakterystyka badanej pacjentki

Badaniami zostaa objta 42-letnia kobieta z II okresem reumatoidalnego
zapalenia staww. Wzrost pacjentki to 159 cm, a masa ciaa 64 kg. Obecnie
pacjentka leczona jest w poradni reumatologicznej w Samodzielnym Publicznym
Zespole Zakadw Opieki Zdrowotnej w Janowie Lubelskim przy ulicy
Zamoyskiego, oraz korzysta z zabiegw fizykalnych przy tej samej placwce.
Wywiad przeprowadzono w domu pacjentki dnia 18.12.2013 roku
w

Zastawiu.

Za

zgod

udostpnione

kobiety

zostay

karty

bada

i dokumenty z ostatnich pobytw szpitalnych.

Na podstawie wywiadu uzyskaam informacje dotyczce:
- wieku, wagi, wzrostu pacjentki,
- pierwszych symptomw choroby oraz wieku zachorowania,
- oglnego stanu chorej,
- przebiegu choroby, a jednoczenie stosowanego leczenia i rehabilitacji,
- pobytw szpitalnych i sanatoryjnych,
- chorb i schorze wspistniejcych,
- warunkw socjalnych pacjentki.

4.2. Przebieg choroby i rehabilitacja badanej

Pierwsze symptomy choroby pojawiy si latem, 2000 roku. Pacjentka
wybraa si do lekarza rodzinnego w w miejscowoci Kocudza, zaniepokojona
silnym blem okolicy staww rdstopno-paliczkowych obu koczyn dolnych.
W midzyczasie, okoo trzech miesicy wczeniej, oczuwana bya sztywno
poranna palcw II i III prawej rki, ustpowaa ona jednak po okoo 30 minutach
22

po przebudzeniu, co przez pacjentk zostao zignorowane. W wywiadzie

rodzinnym trudno byo stwierdzi czy jaki czonek rodziny chorowa kiedy na
reumatoidalne zapalenie staww, gdy pacjentka pochodzi z niewielkiej wioski,
gdzie w okolicy w tamtych czasach nie byo lekarza. Rzekomo babcia pacjentki
moga mie rzs, jednak choroba nie zostaa nigdy zdiagnozowana. W wywiadzie
dowiadujemy si te, e kobieta wie obecne schorzenie z przebyt
w dziecistwie bardzo ostr angin, cho i te domysy nie znajduj
jednoznacznego potwierdzenia.

Po wywiadzie i badaniu pacjentka zostaa

skierowana przez lekarza rodzinnego na szczegowe badania krwi (obecno

czynnika reumatoidalnego, OB, CRP, odczyn lateksowy). Wyniki bada okazay
si dodatnie i od 20 czerwca 2000 roku chora korzystaa z opieki specjalistycznej
Samodzielnego Publicznego Zespou Zakadw Opieki Zdrowotnej w Janowie
Lubelskim przy ulicy Zamoyskiego [31].
Po kilku tygodniach przebieg choroby znacznie si zaostrzy. Pojawiy si
gangliony w stawach rdrczno-paliczkowych. Sztywno poranna, ktra
obejmowaa wikszo staww obwodowych oraz szyjny odcinek krgosupa,
ustpowaa po okoo godzinie. W obrazie RTG stwierdzono guzki reumatoidalne
na koci okciowej prawej. Bl stp sta si znacznie bardziej dotkliwy, mona
byo

dostrzec

pocztki

deformacji.

Pacjentka

zostaa

objta

leczeniem

sulfasalazyn i lekami przeciwblowymi, jednak i to nie przynosio porzdanych

efektw.

Po

roku

choroba

obja

stawy

nadgarstkowe,

jeden

z nich (prawy) sta si prawie cakowicie sztywny. Chora udaa si z tym to

ortopedy, ktry stwierdzi nieprawidowy zrost koci ( w 1994r. kobieta na skutek
upadku zamaa praw rk w nadgarstku) i podj si ponownego ich nastawienia
[32].
W wieku 29 lat w wyniku licznych naderek i naciekw, chora miaa bardzo
zniszczony odcinek szyjny krgosupa, co uniemoliwio jej prowadzenie
normalnego trybu ycia. Jak opowiada, to by dla niej najciszy okres choroby.
Opiek nad ni sprawowa wtedy m, od ktrego bya kompletnie zalena.
23

Kobieta przykuta wtedy do ka, nie bya nawet w stanie zajmowa si 3-letnim
synkiem, co powodowao u niej znaczne pogorszenie stanu psychicznego.
Zaopatrzono j wtedy w kule ortopedyczne, jednak uywaa ich tylko po to, aby
przej

do

toalety,

gdy

nie

byo

ma

domu.

Po

okoo

2 tygodniach stan zaostrzenia choroby zacz ustpowa, pacjentka powoli

wstawaa z pozycji lecej i wykonywaa podstawowe czynnoci ycia
codziennego. Po miesicu chora bya praktycznie cakowicie sprawna i mimo
lekkiego blu, bya w stanie wykona wszystkie czynnoci ycia [31].
W wieku 31 lat kobieta zasza w ci i przez kolejne trzy lata nie
odczuwaa praktycznie adnych objaww reumatoidalnego zapalenia staww.
Utrzymywaa si jednak poranna sztywno staww, trwajca w tamtym czasie do
30 minut od momentu przebudzenia [31].
W 2007 roku znw pojawiy si ble staww obwodowych, zwaszcza
staww rk, stp, kolanowych i okciowych o zmiennym nasileniu i lokalizacji.
Dotkliwszy sta si rwnie bl odcinka szyjnego krgosupa. Pacjentka przez to
zostaa skierowana na pobyt sanatoryjny i od 20 czerwca do 10 lipca 2007 roku
przebywaa w Centrum Rehabilitacji Rolnikw w Iwoniczu Zdrj, gdzie korzystaa
z kompleksowej opieki lekarzy i fizjoterapeutw. Poddana zostaa zabiegom
usprawniajcym, midzy innymi: gimnastyce leczniczej, podwieszkom osiowym
na koczyny dolne, ciepolecznictwu, elektroterapii i magnetoterapii. Bya take
leczona farmakologicznie sulfasalazyn EN. Po powrocie z uzrdowiska jej oglny
stan poprawi si, zmniejszyy si dolegliwoci blowe, w szczeglnoci staww
kolanowych i krgosupa [33].
Po powrocie z uzdrowiska pacjentka regularnie uczszczaa na zabiegi
fizykalne i kinezyterapi. Wykonywane byy midzy innymi zabiegi lamp sollux,
jonoforeza, ultradwiki, magnetronik, prdy diadynamiczne, jednak pacjentka
najbardziej chwalia sobie fizjoterapi ruchow, gdy po niej odczuwaa
najwiksz popraw samopoczucia. Staraa si te systematycznie wiczy
w domu, jedzia na rowerze, zapisaa si nawet na basen, jednak
24

z powodu cigych blw krgosupa oraz koniecznoci dojazdw do

miejscowoci oddalonej o kilkanacie kilometrw od miejsca zamieszkania
kobiety, zrezygnowaa z tego rodzaju aktywnoci fizycznej [32].

4.2.1. Leczenie kinezyterapeutyczne

Oprcz pobytu sanatoryjnego, kobieta od 2007 roku kierowana bya przez
lekarza reumatologa na rehabilitacj, ktr rwnie odbywaa w Samodzielnym
Publicznym Zespole Zakadw Opieki Zdrowotnej w Janowie Lubelskim.
Wykonywaa tam wiczenia adekwatne do jej stanu funkcjonalnego, a byy to
midzy innymi:
wiczenia oddechowe,
wiczenia czynne w odcieniu koczyn grnych i dolnych,
wiczenia czynne wolne koczyn grnych i dolnych,
wiczenia samo wspomagane koczyn grnych,
wiczenia manipulacyjne, zapobiegajce znieksztaceniom rk,
wiczenia izometryczne,
wiczenia oglno usprawniajce,
rowerek stacjonarny,
bienia elektryczna.
Pacjentka nie zaniedbuje systematycznej terapii ruchem. Bdc w domu,
w miar moliwoci codziennie wykonuje wiczenia fizyczne dostosowane do jej
potrzeb i moliwoci, a s to midzy innymi: gimnastyka poranna, wiczenia
czynne staww mniej bolesnych, wiczenia izometryczne, jazda na rowerze.
Szczeglnie efektywne dla chorej jest wykonywanie wicze manipulacyjnych rk
w formie lekkich prac domowych, gdy maj znakomity wpyw na utrzymanie

25

sprawnoci w rkach. Kobieta stara si unika nadmiernych obcie aby nie

dopuci do zaostrzenia choroby w obrbie staww [31, 32].

4.2.2. Leczenie fizykoterapeutyczne

Pierwsze metody fizykoterapeutyczne stosowane byy podczas pobytu chorej
w Centrum Rehabilitacji Rolnikw w Iwoniczu Zdrj i byy wymiennne.
Przykadowo, po serii zabiegw z ciepolecznictwa na konkretn okolic,
wykonywana bya na ni kolejna seria z rodzaju elektroterapii lub magnetoterapii,
trudno wic oceni, ktra z metod miaa najskuteczniejsze dziaanie lecznicze.
Wedug pacjentki, z wszystkich stosowanych tam metod fizykalnych najbardziej
dobroczynny wpyw miay ciepe okady elowe na bolesne stawy. Podczas pobytu
sanatoryjnego kobieta poddana zostaa zabiegom fizykalnym:
ciepym okadom elowym na stawy barkowe,
jonoforeza salicylowa na stawy kolanowe i rce,
terapuls na krgosup [33].

W czasie rehabilitacji fizykoterapeutycznej w szpitalu w Janowie Lubelskim

pacjentka czsto poddawana bya zabiegom nawietlania lamp Sollux
z zastosowaniem filtru czerwonego na okolice:
staww barkowych w liczbie 10 zabiegw na kad stron,
odcinka szyjnego krgosupa10 zabiegw,
staww nadgarstkowych i rk, rwnie po 10 zabiegw na kady staw.
Odlego rda nawietlania ustalana bya wedle odczu kobiety, zwykle okoo
20 cm od ciaa. Czas zabiegu wynosi od 10 do 15 minut. Efekty tego dziaania
daway pozytywne odczucia, bl stawa si mniej dotkliwy, dziki czemu
pacjentka czua znaczn ulg.

26

Kolejnym z zabiegw fizykalnych stosowanych w trakcie prosesu

rehabilitacji bya laseroterapia z wykorzystaniem lasera o maej mocy. Podczas
tego dziaania, zarwno pacjentka jak i fizjoterapeuta mieli zaoone specjalne
okulary chronice oczy przed przypadkow ekspozycj na wizk promieniowania
laserowego. Zabieg wykonywano punktowo na bolesne partie ciaa, a byy to:
cae rce i nadgarstki, po 10 serii,
stawy kolanowe, po 10 powtrze na kady staw,
stawy stp, po 10 powtrze.
W karcie bada chorej nie umieszczono informacji na temat czasu trwania
zabiegw, jak rwnie dawki zastosowanej energii i czstotliwoci impulsw.
W celu zagodzenia blu wprowadzano lek metod jonoforezy. Polega ona
na tym, e lekarstwo do miejsca zajtego chorob wprowadza si dziki
przepywowi prdu o staym nateniu, a stosowane to byo na okolice:
staww kolanowych z uyciem Diclofenu, po 10 serii,
staww barkowych, rwnie z zastosowaniem Diclofenu, po 10 powtrze
na kady staw,
staww rk razem ze stawem nadgarstkowym z uyciem Fastum, po
10 powtrze.
Czas trwania zabiegu zwykle wynosi 15 minut. Natenie prdu staego
dobierane byo do subiektywnych odczu kobiety, do momentu doznania
delikatnego mrowienia. Dla uzyskania odpowiedniego efektu leczenia, do
przeniknicia jonw dodatnich lek dawano pod anod, odwrotnie za, jony
ujemne podawane do ciaa byy pod katod. Elektrod czynn przykadano
w miejsce blu, elektrod zamykajc obwd okoo 4 centymetry obok,
a mocowane byy do ciaa bandaem elastycznym.

27

Nastpnym

zabiegiem leczniczym stosowanym

trakcie

procesu

rehabilitacji chorej bya magnetoterapia, czyli metoda leczenia pulsujcym

polem magnetycznym niskiej czstotliwoci. Umoliwia ona gbokie
oddziaywanie na organizm, przez co cieszy si wysok skutecznoci
w leczeniu. Terapia polem magnetycznym obejmowaa nastpujce okolice
ciaa:
stawy barkowe, 10 serii,
stawy kolanowe, 10 serii,
stawy skokowe i stawy stp, rwnie 10 serii.
Podczas wykonywania zabiegu pacjentka przyjmowaa pozycj lec, a cz
ciaa poddawana terapii znajdowaa si wewntrz specjalnego aplikatora
w ksztacie cewki. Zabieg trwa od 10 do 20 minut, inne parametry odnonie
czstotliwoci i natenia pola magnetycznego nie zostay podane w karcie bada
chorej.
Innym, bardzo cenionym przez pacjentk rodzajem oddziaywania
leczniczego by masa wirowy czci dystalnych koczyn grnych i dolnych.
W terapii tej wykorzystuje si w celach leczniczych wpyw ciepej wody oraz jej
oddziaywanie mechaniczne w postaci ruchw wirowych. Temperatura wody
wynosia okoo 35 stopni Celsjusza, dobierana bya wedle odczu chorej. Czas
zabiegu wynosi 15 minut [32].

28

5.0. Obecny stan pacjentki

Ewolucja opisanych zmian chorobowych obejmuje lata 2000-2013. Przez

niekompletn dokumentacj medyczn niemoliwe jest sprawdzenie, jak dokadnie
przebiegay deformacje. Jednak ich charakterystyka ukazana zostaa na podstawie
wynikw bada radiologicznych, a take badania podmiotowego, przedmiotowego
ukadu ruchu, ogldania i innych bada dodatkowych. Na ich podstawie oraz
opinii specjalisty reumatologa zawartej w karcie bada udao si ustali
nastpujce rozpoznanie:
reumatoidalne zapalenie staww okres II,
zwyrodnienie odcinka szyjnego krgosupa,
osteoporoza,
choroba wrzodowa odka i dwunastnicy,
nadczynno tarczycy.
5.1. Stawy koczyn grnych

Stawy ramienne i barkowoobojczykowe

W przypadku staww ramiennego oraz barkowoobojczykowego ustalono
nastpujce zaburzenia:
niewielkie ograniczenie zakresu ruchomoci w stawach barkowych.
W paszczynie strzakowej wynosi on 20090 po stronie lewej,
30-0-90

po

stronie

przeciwnej.

Zakres

ruchw

rotacyjnych

u chorej to 65075 po obu stronach ciaa. Badana wykonuje ruchy

odwiedzenia i przywiedzenia w penym zakresie,
widoczne pocztki osteopenii - stanu, w ktrym mineralna gsto
koci jest nisza ni normalnie,

29

 pytkie geody brzene w obrbie gowy koci ramiennej lewej.

Proces zapalny w tych stawach przebiega stosunkowo agodnie. Ble
o niewielkim nasileniu pojawiaj si dosy rzadko, nie s uciliwe i nie stanowi
przeszkody w prowadzeniu normalnego trybu ycia.
Stawy okciowe
W karcie bada pacjentki istnieje wzmianka o guzkach reumatoidalnych
zlokalizowanych na przedniej powierzchni przedramienia w okolicy stawu
okciowego

prawego.

Zachowane

zostay

jednak

zakresy

ruchomoci

w paszczynie strzakowej (00130) po obu stronach ciaa, a dolegliwoci

blowe wystpuj sporadycznie.
Stay promieniowo nadgarstkowe i drobne stawy rk
W

obrbie

staww

rk

midzypaliczkowych

bliszych

obserwujemy

symetryczny, wrzecionowaty obrzk. Widzimy te pocztki procesw zanikowych

mini glistowatych oraz kbu kciuka, szczeglnie prawej rki. Stan obecny
ukazuje nastpujce znieksztacenia:
Zmiany prawej rki:
sztywno palcw II i III,
delikatne odchylenie w kierunku okciowym palcw II-V w stawach
rdrczno-paliczkowych,
pity palec zaczyna przybiera ksztat butonierki
Zmiany lewej rki:
okciowe odchylenie palcw II-V w stawach rdrcznopaliczkowych,
czyli ulnaryzacja rki,
30

 pocztki kciuka butonierkowatego,

widoczne zmiany znieksztaceniowe typu abdzia szyjka palcw
III i IV
Skra obu rk jest cieczaa i nadmiernie potliwa. Ale pomimo zmian
w stawach, kobieta jest cakowicie samodzielna, wykonuje wszystkie czynnoci
dnia codziennego, doskonale wypenia obowizki domowe zwizane ze
sprztaniem, gotowaniem i wychowywaniem dwjki dzieci.
5.2. Stawy koczyn dolnych

Stawy biodrowe
W przebiegu procesu chorobowego stawy biodrowe zostay w najmniejszym
stopniu objte procesem zapalnym.

Pojawiaj si dolegliwoci blowe

w okolicy pachwiny i grnej czci uda, zazwyczaj w godzinach wieczornych lub

po duym wysiku fizycznym, jednak nie s one tak uciliwe, jak w innych
stawach. Ograniczenia ruchw oraz bl w stawie biodrowym s przemijajce
i wystpuj tylko po duszym chodzeniu lub staniu. Dotyczy to zakresu ruchu
wyprostu (50110), jak rwnie rotacji uda do wewntrz (30020). Pacjentka
radzi sobie z blami, pamitajc o czstych odpoczynkach oraz niezbyt duym
obcianiu staww.

Stawy kolanowe
Dosy czsto u pacjentki wystpuj dolegliwoci zwizane z blem czy obrzkiem
staww kolanowych. Wysik oraz towarzyszcy mu bl ograniczy ruch,
powodujc ustawienie staww w pozycji przeciwblowejzgicie pod ktem okoo

31

30. Przykurcz ten sta si przeszkod w chodzeniu po schodach. wiadectwem

zwyrodnienia staww kolanowych pacjentki s:
geody i naderki na powierzchniach stawowych obu kolan,
zniszczone w niewielkim stopniu chrzstki stawowe, bardziej w kolanie
prawym,
w obszarze dou podkolanowego lewego umiejscowiona, zdiagnozowana
w badaniu ultrasonograficznym torbiel Bakera,
bona maziowa przeronita w obu stawach.
Obecnie, po dugotrwaej rehabilitacji kobieta odczuwa znaczn popraw, zarwno
w aspekcie blu, jak i ruchomoci w tych stawach. Mimo to, cay czas dba aby
nadmiernie nie przecia staww oraz pamita o czstych odpoczynkach podczas
aktywnoci ruchowej.
Stawy skokowe i stawy stp
Od pocztku trwania choroby kobieta odczuwa ble tych staww. Znaczne obrzki
okolic kostek uniemoliwiy pomiary zakresw ruchomoci, a zmiany strukturalne
obecne na radiogramie ukazuj:
pytkie geody i naderki w stawach rdstopnopaliczkowych po obu
stronach,
kolawe ustawienie paluchw stp prawej i lewej,
spaszczenie sklepienia poprzecznego i podunego stopy,
obkurczenie torebki stawu skokowego grnego na skutek zapalenia po obu
stronach ciaa.

32

5.3. Krgosup
Odcinek szyjny krgosupa
Reumatoidalne zapalenie staww zajo drobne stawy krgw szyjnych
krgosupa, a ziarnina reumatoidalna nacieka krki midzykrgowe i wnika do
krgw. Zmiany w odcinku szyjnym krgosupa obejmuj:
zmiany zwyrodnieniowe trzonw krgw,
zwenie obszarw midzykrgowych,
znieksztacenie obrysw staww krgosupa szyjnego.
Obecnie chora odczuwa ble w okolicy szyi i karku, minie s napite, ruchy
lekko ograniczone. Wystpuje rwnie bl u podstawy czaszki, co moe wiza
si z uciskiem na ttnice krgowe i nerwy.

5.4. Przebieg zmian pozastawowych

Obecne zmiany pozastawowe to:

obecno guzka reumatoidalnego na przedramieniu prawej rki, w okolicy
stawu okciowego,
osteoporoza,
pocztki uoglnionych zanikw miniowych,
biakomocz,
wystpienie wrzodu odka i dwunastnicy,
plamiste zaczerwienienie skry kbu i kbika rk,
obecno ganglionw nad wystajcymi punktami kostnymi, gwnie nad
stawami rdrcznopaliczkowymi,
torbiel Bakera umiejscowiona w obszarze dou podkolanowego lewego.
33

6.0. Wnioski
1. Na przykadzie pacjentki stwierdzam, e kompleksowa rehabilitacja,
a

zwaszcza

kinezyterapia,

poza

leczeniem

farmakologicznym

i chirurgicznym jest podstawow metod terapeutyczn w walce

z reumatoidalnym zapaleniu staww.
2. Systematycznie

prowadzone

wiczenia

ruchowe

oraz

kinezyterapia

zapobiegaj deformacjom, maj dziaanie przeciw obrzkowe oraz dziki

nim zostaj zachowane moliwie jak najwiksze zakresy ruchomoci
w stawach.
3. W okresie zaostrzenia choroby bardzo wane jest prawidowe uoenie
pacjenta, ktre zapobiega powstawaniu przykurczw i odleynom. Naley
pamita e pomimo unieruchomieniu w ku, zalecane jest jednoczesne
wykonywanie lekkich i prostych wicze leczniczych.
4. Istotn rol w procesie leczenia odgrywa indywidualne podejcie do
pacjenta oraz wsparcie psychologiczne ze strony rodziny, jak rwnie
zespou rehabilitacyjnego.

34

7.0. Podsumowanie
Reumatoidalne zapalenie staww jest chorob ukadow tkanki cznej,
ktra ma charakter przewlekle postpujcy pomimo stosowanego leczenia.
Gwnymi jej objawami s bl i obrzk dotykajacy praktycznie wszystkich
staww, jak rwnie deformacje dystalnych czci koczyn. To gwnie przez nie
pacjent staje si osob niepenosprawn i niezdoln do prowadzenia normalnego
trybu ycia. Etiopatogeneza tej choroby nie zostaa dotychczas dokadnie poznana,
co uniemoliwia wdroenie odpowiedniego leczenia przyczynowego, ktre
prowadzi do cofnicia si choroby i cakowitego wyleczenia. Moim zdaniem,
najlepszym, znanym i skutecznym sposobem na walk z blem i deformacjami
w reumatoidalnym zapaleniu staww jest wanie rehabilitacja.
Stosunkowo wczesne rozpoznanie choroby u pacjentki i szybkie wdroenie
rehabilitacji, ktra prowadzona jest do dnia dzisiejszego, pozwolio na uzyskanie
tak zadowalajcych efektw leczenia. Pomimo pocztkowych trudnoci, kobieta
z biegiem czasu zaakceptowaa swoj chorob i podja z ni skuteczn walk. Jak
mwi, wsparciem dla niej bya nie tylko rodzina, bo zawsze moga liczy na ich
pomoc i wyrozumiao, ale rwnie fizjoterapeuci, ktrzy dawali jej wiadomo,
e choroba nie musi by wyrokiem, a wystarczy systematyczna praca, aby mc
powrci

do

normalnego

trybu

ycia.

Dobr

metod,

zarwno

kinezyterapeutycznych, jak i fizykoterapeutycznych, okaza si trafny i skuteczny

w leczeniu. Dziki samozaparciu kobiety, niezaniedbywanie leczenia oraz
zachowanie cigoci sprawiy, e niemal kada seria zabiegw dawaa popraw
stanu zdrowia. Pacjentka jest osob ambitn, siln psychicznie, aktywn,
a zarazem majc niezwykle pozytywne podejcie do ycia i do swojego
schorzenia. Porusza si bez zaopatrzenia ortopedycznego, stara si sprosta
wszystkim obowizkom pani domu oraz by w jak najwikszym stopniu
samowystarczalna.

35

Na dzie dzisiejszy badana ocenia swj stan zdrowia jako dobry. wiczenia
fizyczne oraz zabiegi fizykoterapeutyczne pozwoliy jej powrci do normalnego
stylu ycia i przede wszystkim day jej szans speniania si w roli matki. Mimo
momentw blu i zwtpienia, optymizm yciowy i patrzenie z nadziej
w przyszo nie pozwalaj jej na poddanie si chorobie. Kiedy zapytaam, czy nie
s dla niej problemem te codzienne dojazdy, marnowanie czasu na
kilkugodzinn rehabilitacj, odpowiedziaa: Dobre lekarstwo jest gorzkie
w ustach, ale skuteczne w chorobie. Bo to od prniactwa czowiek choruje, nie od
pracy. Od niej mona tylko poczu si lepiej.

36

7.0.

Streszczenie
Reumatoidalne zapalenie staww jest chorob autoimmunologiczn,

przewlek i postpujc pomimo stosowanego leczenia. Dotyczy najczciej osb

midzy 4 a 5 dekad ycia, gwnie kobiet. W jej konsekwencji chory staje si
osob

niepenosprawn.

Najlepszym

sposobem

na

walk

blem

i powstajcymi deformacjami jest rehabilitacja, co pragn przedstawi w mojej

pracy, na przykadzie pacjentki chorej na reumatoidalne zapalenie staww.
Opisany przebieg choroby jak rwnie cay proces usprawniania dostarcza wielu
informacji na temat pomylnych skutkw stosowania kompleksowej rehabilitacji
w przedstawionej wyej jednostce chorobowej.

37

8.0.

Bibliografia

1. M. Wisowska i in. Jako ycia zalena od zdrowia u pacjentw

z reumatoidalnym zapaleniem staww. Reumatologia 2010 nr 2

s. 104-111.
2. W.P. Arend The pathophysiology of rheumatid arthritis. Arthritis Rheum.,

nr 40 s. 595597.
3. W. Brhl Zarys reumatologii; pod red. Wodzimierza Brhla - Wyd. 6

unowoczenione. Warszawa : Pastwowy Zakad Wydawnictw Lekarskich,

1987.
4. G. S. Panayi Podstawy reumatologii; Warszawa : Pastwowy Zakad

Wydawnictw Lekarskich, 1988.

5. B. Moskalewicz i in. Nasze zdrowie, nasze dolegliwoci. Raport z bada

dotyczcych

rozpowszechnienia

chorb

Warszawa: Instytut Reumatologii i

reumatycznych

Polsce.

Narodowy Instytut Zdrowia

Publicznego, 2002.
6. S. Meske, R. LamparterLang Reumatoidalne zapalenie staww (red. T.

Materkowska); Warszawa, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, 1997.

7. F. Koligat i in. Ocena jakoci ycia pacjentw z reumatoidalnym zapaleniem

staww leczonych leflunomidemprzegld literatury. Reumatologia 2012

nr 3 s. 227232.
8. J. Bolanowski, Z. Wrzosek Choroby reumatyczne : podrcznik dla

studentw fizjoterapii; Akademia Wychowania Fizycznego we Wrocawiu. Wrocaw : Wydawnictwo AWF, 2007.
9. D. Aletaha i in. 2010 Rheumatoid Arthritis Classification Criteria. Arthritis

i Rheumatism 2010 nr 9 s. 25692581.

10. A.

FilipowiczSosnowska,

M.

Przygodzka

Diagnostyka

wczesnego

reumatoidalnego zapalenia staww (rzs) w wietle wspczesnych danych.

Przewodnik Lekarza 2001 nr 4 s. 1218.
38

11. D.

Bobrowska-Snarska

Reumatologia

praktyczna

pod

red.

W. Samborskiego i Brzosko - Warszawa : Wolters Kluwer Polska, 2011.

12. G. Biakowska-Puszczewicz Reumatologia; - Warszawa : Medical Tribune

Polska, 2010.
13. John H. Klippel, P. A. Dieppe, F. Ferri Reumatologia; Lublin : "Czelej",

2000.
14. M. Wisowska, I. Kaliska, B. Olczyk Kwiecie Stare i nowe metody

oceny aktywnoi choroby, stopnia uszkodzenia tkanek i utraty funkcji

w reumatoidalnym zapaleniu staww. Problemy Lekarskie 2006 nr 2 s.
5256.
15. I. Zimmerman Grska Choroby reumatyczne. Warszawa: PZWL, 2000.
16. www.fizjospec.pl - 24.05.2014r
17. J. M. Davis III, E. L. Matteson My Treatment Approach to Rheumatoid

Arthritis. Mayo Clin Proc. 2012 nr 7 s. 659 673.

18. A. Coote, P. Haslam Ortopedia i reumatologia; red. wyd. pol. T. Gadzik;

[t. z ang. A. Barczyski i in.]. - Wrocaw : Elsevier Urban & Partner, cop.
2007.
19. J. Nowotny Zarys rehabilitacji w dysfunkcjach narzdu ruchu. Katowice:

AWF, 2000.
20. A.Szczeklik i in Choroby wewntrzne 2011. Krakw: Medycyna Praktyczna,

2011.
21. A. Seyfried, K. Dudziski Stopa reumatoidalna. Rehabilitacja Medyczna

nr 1 s. 3942.
22. K. Prajs Jako ycia chorych na reumatoidalne zapalenie staww

w odniesieniu do sprawnoci fizycznej i stanu psychicznego. Annales

Academiae Medicae Stetinensis. Roczniki Pomorskiej Akademii Medycznej
w Szczecinie 2007 nr 2 s. 7282.

39

23. J. Kdzioka, J. Grzegorczyk, A. Rawska Wpyw fizjoterapii na poziom

odczuwanego blu u chorych na reumatoidalne zapalenie staww. Przeglad

Medyczny Uniwersytetu Rzeszowskiego 2009 nr 1 s. 4654
24. A. Zembaty i in. Kinezyterapia tom I Krakw: Wydawnictwo Kasper sp.

z o.o., 2002.
25. www.am.wroc.pl. 22.05.2014r.
26. W. Dega, K. Milanowska Rehabilitacja medyczna. Warszawa: PZWL, 1999.
27. K.

Borysewicz Znaczenie wczesnej rehabilitacji w reumatoidalnym

zapaleniu staww. Balneologia Polska, 1997 T.39 zeszyt 12 s. 4652.

28. R. Rutkowski i in. Dynamika zmian temperatury rki reumatoidalnej po

wybranych zabiegach z zakresu termoterapii. Reumatologia 2011 nr 6 s.

239 243.
29. J. Istrati, P. Guszko, R. Suszko, T. Iwaniec Krioterapia ustrojowa zmniejsza

aktywno fibrynolityczn krwi u chorych na reumatiodalne zapalenie

staww i u osb z chorob zwyrodnieniow staww. Reumatologia 2010
nr 3 s. 171 176.
30. A. KrawczykWasilewska, E. Kuncewicz, M. Sobieska, W. Samborski

Ocena stanu funkcjonalnego chorych na reumatoidalne zapalenie staww

przed i po zastosowaniu fizykoterapii. Chirurgia Narzdw Ruchu
i Ortopedia Polska 2009 nr 6 s. 361 366.
31. Wywiad z pacjentk przeprowadzony dnia 18 grudnia 2013 roku w domu

chorej w Zastawiu.
32. Karta informacyjna pacjentki z Samodzielnego Publicznego Zespou

Zakadw Opieki Zdrowotnej w Janowie Lubelskim.

33. Karta

informacyjna

pacjentki

w Iwoniczu Zdrj.

40

Centrum

Rehabilitacji

Rolnikw