You are on page 1of 17

06.10.

09
TEMAT: WPROWADZENIE.
PRAWO jest pojciem wieloznacznym, w ujciu potocznym bywa uywane w
rnych znaczeniach np. prawo pracownika do urlopu.

Rozrniamy prawo:
- w ujciu podmiotowym - uprawnienia danej jednostki, podmiotu, osoby fizycznej - jakie
przysuguj prawa na dany dzie.
- w ujciu przedmiotowym - zesp norm wydanych bd usankcjonowanych przez
pastwo, zagwarantowanych przymusem pastwowym.
Nie wszystkie normy prawne s stanowione przez nasze pastwo, np. traktaty
2.
midzynarodowe, przepisy unijne wydawane przez UE.
Normy prawne a normy moralne:
3.
PRAWO
MORALNO
Na stray norm prawnych stoi aparat
Do przestrzegania norm moralnych skania
pastwowy ze rodkami przymusu.
ludzi presja wywierana przez opini
publiczn, wpojone nawyki, sumienie.
Normy prawne odnosz si jedynie do
Moralno zajmuje si rwnie podejciem
czynw i sw takich dziaa, ktre s
od strony psychiki, np. myli, uczucia
dostrzegalne zmysami przez innych ludzi.
zazdroci, zawici.
Normy prawne maj charakter dwustronny
Normy moralne maj charakter
(dla jednej osoby wynika obowizek a
jednostronny - wynikaj z nich tylko
dla drugiej prawo, ktre jest korelatem
obowizki nie ma adnego roszczenia,
obowizku,
prawa z tytuu wartoci moralnych.
relacja wierzyciel dunik,
prawo obowizek.
Normy prawne bardzo dokadnie reguluj
Moralno jest bardzo nieprecyzyjna,
postpowanie czowieka.
wskazuje oglny kierunek postpowania,
nie jest konkretna.
PRAWORZDNO podstawowe dziedziny stosunkw spoecznych s uregulowane
4.
przepisami prawa, a organy przestrzegaj tego prawa.
Trybuna Konstytucyjny stoi na stray zgodnoci norm prawnych z konstytucj.
5.
NORMA PRAWNA elementarna czstka prawa w znaczeniu przedmiotowym.
6.
Zakodowana w przepisie prawa regua postpowania. Moe by zakodowana w wielu
przepisach prawa.
PRZEPIS PRAWNY Nazywamy nim elementarn cz ustawy lub innego aktu
7.
normatywnego, np. artyku, kodeks, ustp.
ELEMENTY SKADOWE NORMY PRAWNEJ:
8.

Hipoteza stan faktyczny opisany w przepisie prawa, ktry w razie jego zaistnienia
znajduje zastosowanie.

Dyspozycja regua postpowania, ktrej wymaga pewna norma prawna.


Dyspozycja w prawie cywilnym okrela skutki istnienia hipotezy, w prawie karnym
natomiast jest to okrelenie czynu.

Sankcja kara.
Przykad:
Przepis o jedzie z wczonymi wiatami od 1 padziernika 1 marca.
* hipoteza okres czasowy 1.10 1.03,
* dyspozycja nakazany sposb postpowania,
* sankcja ujemne nastpstwa.
Hipoteza i dyspozycja charakterystyczna jest dla prawa cywilnego, natomiast dyspozycja i
sankcja dla prawa karnego.
Ius dispositivum ( NORMA DYSPOZYTYWNA) norma prawna wzgldnie obowizujca
9.
(wzgldnie wica).
1.

23

Normy dyspozytywne maj odmienny charakter od norm imperatywnych.


Strony umowy zobowizane s w trakcie jej trwania postpowa zgodnie z normami
dyspozytywnymi tylko wtedy, gdy spraw ktrych norma dotyczy nie ureguloway inaczej w
umowie (prawo cywilne, gospodarcze).

Normy dyspozytywne s charakterystyczne dla prawa gospodarczego.

W normie dyspozytywnej, a przede wszystkim w prawie cywilnym, handlowym jest


napisane ... o ile strony nie umwiy si inaczej, poniewa jeeli strony nie umwiy si
inaczej, to wtedy bierze si pod uwag norm dyspozytywn.

Przykad: zobowizanie umowa o dzieo:


... Jeeli strony nie umwiy si inaczej, to zapata nastpi po wykonaniu pracy, usugi,
dziea.... Norma dyspozytywna wchodzi w ycie, gdy strony nie umwiy si inaczej.
NORMA IMPERATYWNA bezwzgldnie obowizujca.
10.

Normy imperatywne zawieraj niepodwaalny nakaz Pastwa, od wypenienia


ktrego nie mona si w aden sposb uchyli. Osoba, do ktrej ta norma jest skierowana
zobowizana jest tak si zachowa, jak wskazuje norma. Kade odstpstwo od nakazanego
sposobu postpowania jest naruszeniem prawa.

Normy imperatywne obowizuj bez wzgldu na wol zainteresowanej strony


(prawo karne, administracyjne, konstytucyjne).

S gazie, w ktrych przewaaj normy imperatywne jak: prawo karne, prawo


administracyjne, konstytucyjne. Norma imperatywna nie znosi sprzeciwu.
STOSUNEK PRAWNY jest to stosunek spoeczny uregulowany przez prawo (normy
11.
prawne).

Wszystkie stosunki spoeczne mona podzieli na :

stanowione (tetyczne) dotyczy ich jaka norma postpowania (moralna, prawna,


towarzyska);

faktyczne nie odnosi si do nich adna regua postpowania.


Osoby ktre uczestnicz w stosunku prawnym nazywaj si PODMIOTAMI PRAWA
12.
albo STRONAMI STOSUNKU PRAWNEGO.

W kadym stosunku prawa wystpuje 5 elementw:

prawo podmiotowe,

obowizek odpowiadajcy prawu podmiotowemu,

podmiot prawa,

podmiot obowizku,

przedmiot stosunku prawnego.


13.10.09

13. STOSUNEK PRAWNY jest to stosunek spoeczny uregulowany przez prawo (normy prawne).

Wyrniamy stosunki:
stosunek cywilnoprawny np. prawo cywilne, prawo pracy;

stosunek administracyjnoprawny (np. organ administracyjny wydajcy decyzj


administracyjn);

stosunek karnoprawny (sd wydajcy wyrok wizienia za morderstwo).

Uwaga! Sd i organ administracyjny moe by rwnie podmiotem stosunku


cywilnoprawnego (np. kupujc materiay biurowe).
CZYN NIEDOZWOLONY wystpuje wtedy, kiedy jedna osoba wyrzdzi szkod
drugiej.
UMOWA wiadome, celowe dziaaniem zmierzajce do wywoania okrelonego
15.
skutku prawnego.Umowa jest instrumentem prawnym, ktry pozwala podmiotom na
wiadome i celowe ksztatowanie ich sytuacji prawnej poprzez doprowadzenie do
powstania, zmiany lub ustania stosunkw cywilnoprawnych.

Przykadowe umowy:
14.

23

UMOWA UYCZENIA na podstawie tej umowy, uyczajcy zobowizuje si zezwoli


biorcemu, przez czas oznaczony lub nie oznaczony, na bezpatne uywanie oddanej mu w
tym celu rzeczy.

UMOWA PRZEWOZU Na podstawie umowy przewozu przewonik zobowizuje


si do przewiezienia osb lub rzeczy, a jego kontrahent zobowizuje si do uiszczenia
wynagrodzenia za przewz. Zobowizanie przewonika ograniczone jest ramami
dziaalnoci jego przedsibiorstwa.

STOSOWANIE PRAWA przestrzeganie prawa; stosowanie polega na tym, e dany


organ wykonuje normy prawne. Stosowanie prawa polega na podcigniciu ocenianego
stanu faktycznego pod odpowiedni norm prawn (tzw. subsumpcja) i na ustaleniu
skutkw prawnych, wynikajcych z normy dla tego przypadku.
ETAPY STOSOWANIA PRAWA:

USTALENIE STANU FAKTYCZNEGO, czyli zebranie materiau dowodowego o


faktach, z ktrymi maj by wizane skutki prawne;
POSTPOWANIE DOWODOWE gromadzony jest materia dowodowy, na podstawie
ktrego dochodzi do rozstrzygnicia sporu.
DOWODY zeznania wiadkw, dokumenty prywatne/urzdowe, opinie biegych,
ogldziny, dowody z przesuchania stron, inne rodki dowodowe (grupowe badanie krwi,
pyty CD).
POJCIE FAKTU (okolicznoci stanu faktycznego) zjawiska, bd sytuacja, bd
miejsce, bd pewne cechy zjawisk, bd fakty psychologiczne (np. wina, dobra i
za wiara, zaniedbania). Podzia faktw:
- FAKTY ISTOTNE to fakty majce zwizek z przedmiotem procesu i majce znaczenie
prawne (np. gdy jest sprawa o zwrot poyczonej rzeczy, jej kolor jest nieistotny), tzn.
majce wpyw na powstanie, zmian, bd ustanie stosunku prawnego.
- FAKTY SPORNE to fakty, co do ktrych strony si nie zgadzaj, np. jedna ze stron
twierdzi, e co miao miejsce, druga, e nie i jest spr co do tego faktu.

KWALIFIKACJA PRAWNA odpowied na pytanie, CZY i JAKIE PRZEPISY,


i ewentualnie zawarte w nich NORMY odnosz si do ustalonego stanu
faktycznego.

INTERPRETACJA obowizujcych przepisw prawnych w celu ustalenia


znaczenia normy prawnej (WYKADNIA PRAWA).

SUBSUMPCJA, czyli podcignicie ocenianego stanu faktycznego pod


sformuowan w wyniku wykadni norm prawn.
- POSTPOWANIE NIESPORNE (NIEPROCESOWE) w tym postpowaniu rozpatrywana jest
cz spraw cywilnych, tych gdzie nie ma sporu wynikajcego ze sprzecznoci interesw i
nie nadaj si one do rozpoznania w trybie procesowym. (sprawy o ubezwasnowolnienie,
sprawy z zakresu opieki i kurateli, postpowanie w sprawie odtworzenia akt itp.)

Podjcie decyzji lub - w sdowym stosowaniu prawa WYDANIE ORZECZENIA.


- Ustalenia; dlaczego takie ustalenia,
- Wymienienie przepisw prawa.
WYKADANIA PRAWA (interpretacja/egzegeza) za pomoc rnych zabiegw
16.
intelektualnych trzeba ustali rzeczywisty stan znaczenia normy prawnej.

PODZIA WYKADNI:

Ze wzgldu na podmiot:
AUTENTYCZNA dokonywana przez organ, ktry dany przepis sformuowa;
LEGALNA w danym pastwie jest jeden organ dokonujcy wykadni
powszechnie obowizujcej;
DOKTRYNALNA dokonuj jej przedstawiciele nauki prawa (osoby piszce na
temat prawa artykuy, itp.);
PRAKTYCZNA dokonywana przez organy stosujce prawo; wymieniana jest
przede wszystkim ze wzgldu na rol sdu (Sd Najwyszy odpowiada na
pytania prawne).

Ze wzgldu na stosowanie:
23

STATYCZNA interpretacja zawsze jest taka sama;


DYNAMICZNA interpretacja w zalenoci od okolicznoci.

Ze wzgldu na metody:
SOWNA literalna/leksykalna/gramatyczna; znaczenie poszczeglnych sw
i wyrae ustalenia rzeczywistego stanu normy prawnej w oparciu o reguy
jzykowe;
REGUY INTERPRETACYJNE:
DYREKTYWA DOMNIEMANIA JZYKA POTOCZNEGO;
DYREKTYWA DOMNIEMANIA JZYKA PRAWNEGO (Jzyk prawny ustawa; jzyk
prawniczy jzyk prawnikw);
DYREKTYWA DOMNIEMANIA JZYKA SPECJALISTYCZNEGO.

POZASOWNA.
SYSTEMOWA opiera si na zaoeniu spjnoci systemu prawa niedopuszczalna
jest wykadnia prowadzca do jego wewntrznej sprzecznoci;
FUNKCJONALNA opiera si na funkcji i celu przepisu normy prawa maj by
dostosowane do istniejcych stosunkw spoeczno - gospodarczych, a nie odwrotnie.

20.10.09
Wykadnia CONTRA LEGEM (przeciwko prawu) za tak wykadni uwaa si
wykadni prawotwrcz czyli tak, ktra zmienia zakres czynw zakazanych, nakazanych i
dozwolonych w stosunku do istniejcych norm prawnych.
LUKA PRAWNA z luk prawn mamy do czynienia w razie braku regulacji
17.
okrelonego zagadnienia mimo woli prawodawcy.

RODZAJE LUK:
rzeczywiste - polegaj na proceduralnej niekompletno regulacji, ktra utrudnia
podjcie decyzji w zakresie zastosowania przepisu; po prostu brak przepisu.

pozorne polegaj na ujemnej ocenie faktu, e pewne sprawy nie s uregulowane


lub sformuowanie danego przepisu jest za mao precyzyjne.
Wyrniamy nastpujce REGUY WNIOSKOWANIA PRAWNICZEGO:
19.

Per analogiam wnioskowanie przez analogi:

analogia legis (analogia z ustawy) - gdy do jakiego stanu faktycznego


nieuregulowanego norm bezporedni stosuje si normy prawne odnoszce si
bezporednio do innego stanu; Wystpuje tu podobiestwo stanw faktycznych, z ktrego
wnioskuje si o podobiestwie skutkw prawnych. Analogi legis stosuje si na gruncie
danego aktu prawnego.

analogia iuris (analogia z prawa) kiedy istniej luki w uregulowaniach prawnych


dotyczcych specyficznych spraw, ale sprawy te nie s podobne do adnych innych
unormowanych w danym akcie prawnym, wtedy rozstrzyga si w oparciu o norm poredni
dedukowan z rozumowania analogicznego na gruncie systemu prawa.

A fortiori wnioskowanie z podobiestwa:

wnioskowanie a maiori ad minus z uzasadnienia silniejszego na sabsze. Jego


podstaw jest przepis prawa o charakterze uprawniajcym lub nakazujcym. Jeli
kto jest uprawniony lub zobowizany do czynienia wicej wtedy jest uprawniony
do czynienia mniej w tej kwestii, w ktrej posiada wikszy zakres uprawnie lub
zobowiza.

wnioskowanie a minori ad maius z uzasadnienia sabszego na silniejsze. Podstaw


jest przepis zakazujcy. Jeeli nie wolno czyni mniej to tym bardziej nie wolno czyni
wicej.
RODO PRAWA rdem jest tekst danego aktu/normy prawnej, ktry zawiera
20.
przepisy prawa. S to: konstytucja, ustawa, rozporzdzenie i inne akty normatywne.
KONSTYTUCJA termin konstytucja pochodzi od aciskiego sowa constituere co
21.
oznacza : ustanawia, urzdza. Konstytucja to akt normatywny, ktry zajmuje najwysze
miejsce w hierarchii rde prawa. Jest podstaw prawn innych normatywnych aktw
18.

23

prawnych. Konstytucja, cho take jest ustaw, jest ustaw zasadnicz, dlatego e
wykazuje pewne cech odrniajce ja od innych ustaw. Nale do nich:
* szczeglny tryb zmiany konstytucji,
* posiada najwysz moc prawn,
* jest podstaw kompetencyjn do stanowienia ustaw zwykych,
* ustawy musz by zgodne z konstytucj,
* poprzedzona jest preambu,
* reguluje kwestie ustroju politycznego i spoeczno-ekonomicznego.

Szczeglny tryb ZMIANY KONSTYTUCJI reguluje rozdzia XII Konstytucji:

Inicjatywa ustawodawcza:

Projekt ustawy o zmianie Konstytucji moe przedoy, co najmniej 1/5 ustawowej


liczby posw, Senat lub Prezydent Rzeczypospolitej.

Termin zmiany konstytucji:

Zmiana Konstytucji nastpuje w drodze ustawy uchwalonej w jednakowym


brzmieniu przez Sejm i nastpnie w terminie nie duszym ni 60 dni przez Senat.
Pierwsze czytanie projektu ustawy o zmianie Konstytucji moe odby si nie wczeniej ni
trzydziestego dnia od dnia przedoenia Sejmowi projektu ustawy.

Wikszo wymagana do zmiany konstytucji:

Ustaw o zmianie Konstytucji uchwala Sejm wikszoci, co najmniej 2/3 gosw


w obecnoci co najmniej poowy ustawowej liczby posw oraz Senat bezwzgldn
wikszoci gosw w obecnoci co najmniej poowy ustawowej liczby senatorw.

Uchwalenie przez Sejm ustawy zmieniajcej przepisy rozdziaw I, II lub XII


Konstytucji moe odby si nie wczeniej ni szedziesitego dnia po pierwszym czytaniu
projektu tej ustawy.

Referendum zatwierdzajce:

Jeeli ustawa o zmianie Konstytucji dotyczy przepisw rozdziau I, II lub XII co


najmniej 1/5 ustawowej liczby posw, Senat lub Prezydent Rzeczypospolitej mog
zada w terminie 45 dni od dnia uchwalenia ustawy przez Senat przeprowadzenia
referendum zatwierdzajcego. Z wnioskiem w tej sprawie podmioty te zwracaj si do
Marszaka Sejmu, ktry zarzdza niezwocznie przeprowadzenie referendum w cigu 60
dni od dnia zoenia wniosku. Zmiana Konstytucji zostaje przyjta, jeeli za t zmian
opowiedziaa si wikszo gosujcych.

Podpis Prezydenta:

Po zakoczeniu powyszego postpowania Marszaek Sejmu przedstawia


Prezydentowi Rzeczypospolitej uchwalon ustaw do podpisu. Prezydent Rzeczypospolitej
podpisuje ustaw w cigu 21 dni od dnia przedstawienia i zarzdza jej ogoszenie w
Dzienniku Ustaw Rzeczypospolitej Polskiej.
USTAWA normatywny akt prawny, wydawany przez Sejm. W hierarchii aktw
22.
prawnych zajmuje ona miejsce o jeden stopie nisze ni konstytucja.

W nauce prawa istnieje ROZRNIENIE USTAWY:

w rozumieniu formalnym nazywany jest kady akt, nawet nie ustanawiajcy


przepisw o cechach oglnoci i abstrakcyjnoci, powstay w drodze ustawodawczej" i
noszcy nazw ustawa";

w rozumieniu materialnym nazywany jest kady przepis (norma) prawa


rozgraniczajcy sfery wolnej dziaalnoci podmiotw, ingerujcy w sfer praw i wolnoci
jednostki, a take ograniczajcy korzystanie z wasnoci, niezalenie od jego rangi.

PROCES STANOWIENIA PRAWA z procedur ustawodawcz wi si nastpujce


pojcia:

inicjatywa ustawodawcza (prawo wniesienia do parlamentu przez okrelone


podmioty projektu ustawy; prawo inicjatywy ustawodawczej moe zosta ograniczone ze
wzgldu na liczb wnioskodawcw), zgodnie z art. 118 Konstytucji

Inicjatywa ustawodawcza przysuguje posom, Senatowi, Prezydentowi


Rzeczypospolitej i Radzie Ministrw.

Inicjatywa ustawodawcza przysuguje rwnie grupie co najmniej 100 000 obywateli


23

majcych prawo wybierania do Sejmu. Tryb postpowania w tej sprawie okrela ustawa.

Wnioskodawcy, przedkadajc Sejmowi projekt ustawy, przedstawiaj skutki


finansowe jej wykonania.
UWAGA!!! Inicjatywa ustawodawcza w zakresie ustawy budetowej przysuguje WYCZNIE
Radzie Ministrw.

CZYTANIE USTAWY:
Sejm rozpatruje projekt ustawy w trzech czytaniach.
Prawo wnoszenia poprawek do projektu ustawy w czasie rozpatrywania go przez
Sejm przysuguje wnioskodawcy projektu, posom i Radzie Ministrw.

Marszaek Sejmu moe odmwi poddania pod gosowanie poprawki, ktra


uprzednio nie bya przedoona komisji.

Wnioskodawca moe wycofa projekt ustawy w toku postpowania ustawodawczego


w Sejmie do czasu zakoczenia drugiego czytania projektu.

GOSOWANIE NAD USTAW (QUORUM najmniejsza liczba czonkw parlamentu,


niezbdna do tego, by podejmowane decyzje byy wane; Mona wyrni nastpujce
rodzaje wikszoci:

wikszo zwyka (wzgldna) jeli za" oddano wicej gosw ni przeciw",


wstrzymujcych" nie bierze si pod uwag;

wikszo bezwzgldna gdy na tak" oddano wicej ni poow oddanych gosw,

wikszo kwalifikowana wiksza od bezwzgldnej, moe wynie 2/3


wymaganego quorum lub 3/5).

UCHWALENIE USTAWY:

Sejm uchwala ustawy zwyk wikszoci gosw w obecnoci co najmniej poowy


ustawowej liczby posw, chyba e Konstytucja przewiduje inn wikszo. W tym samym
trybie Sejm podejmuje uchway, jeeli ustawa lub uchwaa Sejmu nie stanowi inaczej.

Ustaw uchwalon przez Sejm Marszaek Sejmu przekazuje Senatowi.

Senat w cigu 30 dni od dnia przekazania ustawy moe j przyj bez zmian,
uchwali poprawki albo uchwali odrzucenie jej w caoci. Jeeli Senat w cigu 30 dni od
dnia przekazania ustawy nie podejmie stosownej uchway, ustaw uznaje si za uchwalon
w brzmieniu przyjtym przez Sejm.

Uchwa Senatu odrzucajc ustaw albo poprawk zaproponowan w uchwale


Senatu uwaa si za przyjt, jeeli Sejm nie odrzuci jej bezwzgldn wikszoci gosw
w obecnoci, co najmniej poowy ustawowej liczby posw.

PODPISANIE USTAWY:

Po zakoczeniu postpowania okrelonego w art. 121 Marszaek Sejmu przedstawia


uchwalon ustaw do podpisu Prezydentowi Rzeczypospolitej.

Prezydent Rzeczypospolitej podpisuje ustaw w cigu 21 dni od dnia przedstawienia


i zarzdza jej ogoszenie w Dzienniku Ustaw Rzeczypospolitej Polskiej.

Przed podpisaniem ustawy Prezydent Rzeczypospolitej moe wystpi do Trybunau


Konstytucyjnego z wnioskiem w sprawie zgodnoci ustawy z Konstytucj. Prezydent
Rzeczypospolitej nie moe odmwi podpisania ustawy, ktr Trybuna Konstytucyjny uzna
za zgodn z Konstytucj.

Jeeli Prezydent Rzeczypospolitej nie wystpi z wnioskiem do Trybunau


Konstytucyjnego w trybie ust. 3, moe z umotywowanym wnioskiem przekaza ustaw
Sejmowi do ponownego rozpatrzenia ( jest to tzw. veto Prezydenta). Po ponownym
uchwaleniu ustawy przez Sejm wikszoci 3/5 gosw w obecnoci co najmniej poowy
ustawowej liczby posw Prezydent Rzeczypospolitej w cigu 7 dni podpisuje ustaw i
zarzdza jej ogoszenie w Dzienniku Ustaw Rzeczypospolitej Polskiej. W razie ponownego
uchwalenia ustawy przez Sejm Prezydentowi Rzeczypospolitej nie przysuguje prawo
wystpienia do Trybunau Konstytucyjnego.

23

RATYFIKOWANE UMOWY MIDZYNARODOWE.


Zgodnie z systematyk Konstytucji mona wymieni trzy rodzaje umw
midzynarodowych:
ratyfikowane na podstawie zgody Sejmu wyraonej w ustawie;
a.
ratyfikowane, ale bez zgody wyraonej w ustawie;
b.
nieratyfikowane w ogle ( s to wewntrzne rda prawa, czsto porozumienia").
c.

Hierarchia umw midzynarodowych:

Umowa midzynarodowa ratyfikowana za uprzedni zgod wyraon w ustawie ma


pierwszestwo przed ustaw, jeeli ustawy tej nie da si pogodzi z umow. Zatem umowy
nie ratyfikowane za zgod wyraon w ustawie w hierarchii rde prawa stoj niej od
ratyfikowanych za zgod w formie ustawy ponadto s niej od ustawy.

Umowy midzynarodowe wymagajce dla ratyfikacji zgody wyraonej w ustawie:


Konstytucja do ratyfikacji przez Rzeczpospolit Polsk umowy midzynarodowej i jej
wypowiedzenie wymaga uprzedniej zgody wyraonej w ustawie, jeeli umowa dotyczy:

pokoju, sojuszy, ukadw politycznych lub ukadw wojskowych,

wolnoci, praw lub obowizkw obywatelskich okrelonych w Konstytucji,

czonkostwa Rzeczypospolitej Polskiej w organizacji midzynarodowej,

znacznego obcienia pastwa pod wzgldem finansowym,

spraw uregulowanych w ustawie lub w ktrych Konstytucja wymaga ustawy.

Rzeczpospolita Polska moe na podstawie umowy midzynarodowej przekaza


organizacji midzynarodowej lub organowi midzynarodowemu kompetencje organw
wadzy pastwowej w niektrych sprawach.

Ustawa wyraajca zgod na ratyfikacj umowy midzynarodowej jest uchwalana


przez Sejm wikszoci 2/3 gosw w obecnoci co najmniej poowy ustawowej liczby
posw oraz przez Senat wikszoci 2/3 gosw w obecnoci co najmniej poowy
ustawowej liczby senatorw.

Uchwa w sprawie wyboru trybu wyraenia zgody na ratyfikacj podejmuje Sejm


bezwzgldn wikszoci gosw w obecnoci co najmniej poowy ustawowej liczby posw.

Ratyfikowana umowa midzynarodowa, po jej ogoszeniu w Dzienniku Ustaw


Rzeczypospolitej Polskiej, stanowi cz krajowego porzdku prawnego i jest bezporednio
stosowana, chyba e jej stosowanie jest uzalenione od wydania ustawy.

Jeeli wynika to z ratyfikowanej przez Rzeczpospolit Polsk umowy konstytuujcej


organizacj midzynarodow, prawo przez ni stanowione jest stosowane bezporednio,
majc pierwszestwo w przypadku kolizji z ustawami.
ROZPORZDZENIA akty wydawane przez kompetentne organy na podstawie ustaw i
24.
dla ich wykonania. Warunkiem wejcia w ycie jest publikacja w Dzienniku Ustaw.

Rnic midzy rozporzdzeniem, a ustaw dopatruje si na dwch paszczyznach:

formalnej (chodzi o rnic pod wzgldem mocy prawnej, ustawie przypisuj si


wysz moc prawn),

przedmiotowej (przyjmuje si, e zadaniem ustaw jest regulacja stosunkw


majcych charakter zasadniczy i trway, natomiast rozporzdzenie odnosi si do tego, co
z istoty swej jest zmieniane, majc na celu wykonanie przepisw ustawy). Dlatego te
rozporzdzenia nazywane s aktami wykonawczymi.

Organami kompetentnymi do wydawania rozporzdze wedle Konstytucji s:


* Prezydent RP,
* Rada Ministrw,
* Prezes Rady Ministrw,
* Ministrowie kierujcy dziaem administracji rzdowej,
* Krajowa Rada Radiofonii I telewizji,
* Przewodniczcy Komitetu Bada Naukowych,
* Przewodniczcy Komitetu Integracji Europejskiej.

SZCZEGLNY TYP ROZPORZDZENIA Z MOC USTAWY.


Zgodnie, z art. 234 ust., 1. Jeeli w czasie stanu wojennego Sejm nie moe zebra
si na posiedzenie, Prezydent Rzeczypospolitej na wniosek Rady Ministrw wydaje
23
23.

rozporzdzenia z moc ustawy w zakresie i w granicach okrelonych w art. 228 ust. 3 5. Rozporzdzenia te podlegaj zatwierdzeniu przez Sejm na najbliszym posiedzeniu.
Rozporzdzenia, o ktrych mowa w ust. 1, maj charakter rde powszechnie
obowizujcego prawa. Zatem powysza kategoria aktw prawnych rwnie zalicza si do
powszechnie obowizujcych rde prawa aczkolwiek ma znikome znaczenie.
AKTY PRAWA MIEJSCOWEGO.
25.

Organy samorzdu terytorialnego oraz terenowe organy administracji rzdowej,


na podstawie i w granicach upowanie zawartych w ustawie, ustanawiaj akty prawa
miejscowego obowizujce na obszarze dziaania tych organw. Zasady i tryb wydawania
aktw prawa miejscowego okrela ustawa.

Organy uprawnione do wydawania aktw prawa miejscowego to: sejmik

wojewdztwa, wojewoda, organy administracji niezespolonej, rada gminy.


Prawo miejscowe, jest zatem przejawem przyznania kompetencji prawotwrczych
organom lokalnym celem lepszego uwzgldnienia specyfiki lokalnej w aktach prawa
powszechnie obowizujcego.

Na podstawie powyszej regulacji mona wskaza nastpujce podstawowe cechy


prawa miejscowego:

prawo miejscowe jest rdem prawa powszechnie obowizujcego, ktry w


hierarchii rde prawa zlokalizowany jest pod ustaw.

obowizywanie prawa miejscowego mona opisa dwoma zakresami: podmiotowym


i terytorialnym. Podmiotowo akty prawa miejscowego obowizuj wszystkie kategorie
podmiotw (powszechne obowizywanie). Natomiast przestrzennie (terenowo), prawo
miejscowe obowizuje na obszarze dziaania organw, ktre go ustanowiy.

prawo miejscowe usytuowane jest w hierarchii rde prawa pod ustaw i z tego
wynika, i akt prawa miejscowego musi by stanowiony na podstawie i w granicach
upowanienia ustawowego okrelonego w normie ustawowej.

prawo miejscowe moe pochodzi zarwno od organw samorzdu terytorialnego,


jak rwnie od terenowych organw administracji rzdowej.

warunkiem niezbdnym obowizywania aktu prawa miejscowego jest jego


ogoszenie, na warunkach wskazanych na pocztku opracowania
PRAWO UNII EUROPEJSKIEJ:
26.

Prawo pierwotne s to traktaty (np. Traktat Lizboski, Traktat o ustanowieniu


Wsplnoty Europejskiej, Traktat o utworzeniu EURATOMu, Traktat z Maastricht);

Prawo wtrne rozporzdzenia, dyrektywy, decyzje, opinie, zalecenia.

03.11.09
PODZIA PRAWA:
Publiczne interes pastwa na uwadze; operuje przepisami imperatywnymi; jest to
dziaanie z urzdu.

Prywatne interes jednostki na uwadze; stosunki midzy rwnorzdnymi


podmiotami; dziaanie na wniosek; prawo cywilne, prawo pracy, prawo rodzinne i
opiekucze; operuje przepisami dyspozytywnymi.

Prawo materialne pierwotne; prawa i obowizki podmiotw; prawo zawarte w


kodeksie cywilnym.

Prawo formalne procedury i przepisy, ktre dotycz organw; suy tylko


do urzeczywistnienia prawa materialnego; prawo usugowe w stosunku do prawa
materialnego; kodeks postpowania.

Prawo midzynarodowe publiczne regulacja stosunkw midzy pastwami/


organizacjami.

Prawo midzynarodowe prywatne Konwencja wiedeska, Konwencja nowojorska;


stosunki midzy rwnorzdnymi podmiotami.
PODZIA PRAWA NA GAZIE zaley od tego, z jakimi dziedzinami mamy do
28.
czynienia:
27.

23

Prawo cywilne stosunki osobiste i majtkowe midzy rwnorzdnymi jednostkami,


Prawo pracy stosunki midzy pracodawc a pracownikiem,
Prawo rodzinne normuje stosunki osobiste i majtkowe midzy maonkami,
stosunki midzy rodzicami i dziemi oraz wynikajce z przysposobienia, opieki i kurateli.

Prawo administracyjne zesp norm regulujcych struktur organw


administracyjnych oraz stosunki prawne powstajce w toku wykonawczo-zarzdzajcej
dziaalnoci tych organw.

Prawo konstytucyjne reguluje dziaania najwaniejszych instytucji wymienionych


w Konstytucji oraz podstawowe prawa i obowizki obywateli.
INSTYTUCJE PRAWNE (w jzyku prawnikw) pewne zagadnienie, ktre jest
29.
regulowane przez prawo (instytucje odsetek zagadnienie odsetek uregulowane w
kodeksie cywilnym).
PRAWO CYWILNE:
30.

Prawo ycia codziennego,

Najbardziej rozwinita dziedzina prawa,

Kodeks cywilny obowizuje od 1.01.1965 roku z pniejszymi zmianami w latach 90.


(zmieniono kwestie dotyczce m.in. wasnoci),

Jest to prawo, ktrego podmiotem s stosunki wzajemne i materialne midzy


rwnorzdnymi podmiotami,

Prawo cywilne = prawo prywatne (dotyczy wszystkich przepisw prawa, opartych


na stosunkach cywilno prawnych; ustrj poszczeglnych osb prawnych kodeks morski,
ustawa o fundacji.

Tzw. PODMIOTY PRAWA CYWILNEGO osoba fizyczna, osoba prawna, niepena


(uomna/niewaciwa/ustawowa) osoba prawna:
Osoba fizyczna:
1.

Czowiek,

Tylko ta jednostka organizacyjna, ktra zostaa tak nazwana przez ustawodawc;

Osoba fizyczna NABYWA zdolno prawn z chwil urodzenia;

Czowieka indywidualizuje imi i nazwisko, a take miejsce zamieszkania;

Kada osoba fizyczna ma swoje DOBRA OSOBISTE (wolno, zdrowie, cze,


wizerunek, zdrowie, itp.), ktre s zwizane z osob czowieka;

Ochrona dbr osobistych jest daleko idca mona chroni dobra osobiste wtedy,
kiedy doszo do ich naruszenia lub kiedy istnieje groba ich zagroenia;

Kiedy dobra osobiste zostay naruszone moemy ubiega si o przywrcenie


poprzedniego stanu faktycznego lub zadouczynienie finansowe;

Osoba fizyczna TRACI zdolno prawn w momencie mierci;

Jeeli kto jest zaginiony to moe zosta uznany za zmarego po 10 latach od


zakoczenia roku kalendarzowego, w ktrym dana osoba jeszcze ya;

W przypadku katastrofy lotniczej bd morskiej za zmar mona uzna osob


zaginion ju po 6. miesicach, natomiast w przypadku innych katastrof po upywie roku;

Odpowiedzialno osoby fizycznej za dugi w przypadku maestwa mamy do


czynienia z MAJTKIEM OSOBISTYM (kadego z maonkw) oraz MAJTKIEM WSPLNYM
wierzyciel dunika ciga naleno z majtku osobistego jeli np. wspmaonek nie mia
pojcia o zacignitym dugu.
Osoba prawna:
2.
Wymylona przez rzymskich prawnikw;
Jednostka organizacyjna, ktra funkcjonuje samodzielnie;
Jest podwjne opodatkowana;
Musi by konkretnie nazwana i musi posiada zdolno prawn;
Osob prawn jest np. SKARB PASTWA (cywilno prawne oblicze pastwa),
ktry nigdy nie powstaje i nigdy nie ustaje, a w obrocie prawnym wystpuje
poprzez jednostki organizacyjne;
Osoba prawna powstaje w momencie WPISU do okrelonego rejestru:

Rejestr przedsibiorcw przedsibiorstwa z wyczeniem osb


23

fizycznych,

Rejestr spdzielni, organizacji, stowarzysze, zwizkw


zawodowych, itp.;
Partie polityczne NIE S wpisywane do rejestru tylko do EWIDENCJI PARTII
POLITYCZNYCH;
Osoba prawna NIE MOE istnie bez ORGANU/W (bez osb fizycznych).
Jeeli nie ma organu, to SD OPIEKUCZY ustanawia dla danej osoby prawnej
KURATORA;

Osoba prawna take posiada DOBRA OSOBISTE (nazwa, tajemnica


korespondencji, siedziba);
Odpowiedzialno za dugi/zobowizania np. w spce akcyjnej nie
odpowiada pojedynczy akcjonariusz tylko osoba prawna dysponujca majtkiem
spki;
Nazwa osoby prawnej i siedziba w akcie zaoycielskim osobie prawnej
naley nada nazw, siedzib osoby prawnej jest natomiast MIEJSCOWO, w
ktrej mieci si organ zarzdzajcy;

USTANIE OSOBY PRAWNEJ wykrelenie z rejestru ustalaj to przepisy


ustrojowe; np. uniwersytet nie jest rejestrowany nigdzie, a jest osob fizyczn
i jego ustanie okrela ustawa;
Uomna
osoba prawna funkcjonuje od wielu lat; jest to jednostka organizacyjna
3.
nie majca osobowoci prawnej, ktrej ustawa przyznaje t zdolno prawn. S to:

WSZYSTKIE osobowe spki handlowe (jawna, partnerska, komandytowa,


komandytowo akcyjna),

wsplnota mieszkaniowa,

stowarzyszenie zwyke,

spka akcyjna w organizacji oraz spka z.o.o. w organizacji mog we wasnym


imieniu nabywa prawa i zdolno prawn,

europejskie zgrupowanie interesw gospodarczych,

partia polityczna niewpisana do ewidencji,

POWSTANIE UOMNEJ OSOBY PRAWNEJ:

wsplnota mieszkaniowa z chwil powstania budynku, z chwil wyodrbnienia;

spki w momencie wpisu do rejestru sdowego (oprcz spek w organizacji);

spka z.o.o. w organizacji podpisanie umowy;

spka akcyjna w organizacji w momencie objcie/przyjcia wszystkich akcji.

Organy spki w organizacji; niektre MUSZ mie organy,

Odpowiedzialno za zobowizania majtek niepenej osoby prawnej, a za ten


majtek odpowiadaj czonkowie osoby uomnej (osoby, ktre tworz t niepen osob
prawn),

Nazwa zasady nadawania nazwy s odgrnie ustalone, wyjtek stanowi


WSPLNOTY MIESZKANIOWE, co do ktrych zasad tych nie ma,

Siedziba spki zostaje to okrelone w umowie zawarcia spki,

Ustanie z chwil wykrelenia z rejestru; spki w organizacji musi si sta spk


normaln.
ZDOLNOCI:
31.

ZDOLNO PRAWNA zdolno prawn nabywamy w momencie urodzenia;


moliwo bycia podmiotem praw i obowizkw w sferze prawa cywilnego.

Specjalna ograniczona zdolno prawna

ZDOLNO DO CZYNNOCI PRAWNYCH zdolno do dokonywania tzw. Czynnoci


prawnych umowy, sporzdzania testamentu, udzielania penomocnictwa, uchway spki.

Pena zdolno kade czynnoci prawne; kada osoba fizyczna, ktra jest
penoletnia (wyjtek stanowi osoba fizyczna, ktra zawara zwizek maeski nie
traci penej zdolnoci, jeli maestwo zostanie rozwizane). Osoby fizyczne, ktre nie
ukoczyy lat 13. i osoby ubezwasnowolnione cakowicie (co nastpuje na podstawie
orzeczenia sdu) nie maj tej zdolnoci prawnej.
23

Ograniczona zdolno posiadaj j osoby w przedziale wieku od 13 do 18 lat oraz


osoby ubezwasnowolnione czciowo.

ZDOLNO SDOWA zdolno do wystpowania w cywilnym procesie sdowym w


charakterze strony.

ZDOLNO PROCESOWA zdolno podmiotw procesu sdowego (postpowania


sdowego) do samodzielnego podejmowania czynnoci procesowych, takich jak np.
wytaczanie powdztwa i zaskaranie orzecze sdowych, skadanie wszelkiego rodzaju
owiadcze i wnioskw.

Zdolno procesow maj:


* osoby fizyczne posiadajce pen zdolno do czynnoci prawnych,
* osoby prawne oraz organizacje spoeczne speniajce okrelone wymogi.
17.11.09
KONSUMENT (Art.22. 1.) za konsumenta uwaa si OSOB FIZYCZN, ktra
dokonuje czynnoci prawnej. Jeeli po drugiej stronie czynnoci nie ma przedsibiorcy, to
nie mamy do czynienia z konsumentem.
Kada osoba fizyczna, ktra nie prowadzi dziaalnoci gospodarczej/zawodowej jest
konsumentem. Moe by ni jednak take osoba fizyczna, ktra prowadzi tak dziaalno,
ale umowa musi by bezporednio zwizana z przedsibiorc.
KLAUZULE KONSUMENCKIE (TZW. SZARE) niedozwolone klauzule w umowach
33.
konsumenckich.
PRZEDSIBIORCA w ujciu prawnym podmiot prawa (osoba fizyczna, niepena
34.
osoba prawna, osoba prawna), ktry prowadzi we wasnym imieniu dziaalno
gospodarcz.
PRZEDSIBIORSTWO zorganizowany zesp skadnikw niematerialnych i
35.
materialnych przeznaczonym do prowadzenia dziaalnoci gospodarczej.
PRZEDSIBIORSTWO PASTWOWE przedsibiorstwo, ktrego wycznym
36.
wacicielem jest pastwo, a cilej rzecz biorc Skarb Pastwa.
DZIAALNO GOSPODARCZA zarobkowa dziaalno usugowa, handlowa,
37.
wytwrcza, itp. oraz zawodowa wykonywana w sposb cigy i zorganizowany.
DZIAALNO ZAWODOWA dziaalno fachowa/profesjonalna.
38.
RODZAJE PRZEDSIBIORCW:
39.

Spka cywilna nie jest przedsibiorc przedsibiorc s przedstawiciele tej


spki.

Rolnictwo itp. to dziaalnoci, ktrych czonkw nie mona nazwa


przedsibiorcami. Rolnik nie moe ogosi upadoci.

Przedsibiorc nie jest osoba, ktra prowadzi dziaalno niezgodn z prawem.

Przedsibiorc nigdy nie bdzie osoba wykonujca wolny zawd.


32.

24.11.09
PRZEDSIBIORSTWO W ZNACZENIU PRZEDMIOTOWYM przedsibiorstwo to
og skadnikw majtkowych, tworzcych jego gospodarcz baz. Skada si z
elementw majtkowych o charakterze materialnym oraz firmy rozumianej jako nazwa
przedsibiorstwa.
PRZEDSIBIORSTWO W ZNACZENIU PODMIOTOWYM podmiot praw i obowizkw,
41.
powstajcych z racji prowadzenia dziaalnoci gospodarczej.
PROKURA szczeglny rodzaj penomocnictwa dla osoby fizycznej posiadajcej
42.
pen zdolno do czynnoci prawnych (prokurenta), ktrego udzieli moe kady
przedsibiorca podlegajcy wpisowi do rejestru przedsibiorcw (w Krajowym Rejestrze
Sdowym). Prokura upowania do dokonywania wszelkich czynnoci (sdowych i
pozasdowych) zwizanych z prowadzeniem przedsibiorstwa. Z czynnoci tych wyczone
40.

23

jest zbywanie i obcianie przedsibiorstwa i nieruchomoci, co do ktrych konieczne jest


penomocnictwo szczeglne.
FUNKCJONALNE POJCIE PRZEDSIBIORSTWA oznaczenie dziaalnoci
43.
gospodarczej.
FIRMA w ujciu prawnym, jest to nazwa podmiotu gospodarczego ujtego w
44.
Kodeksie cywilnym. Natomiast w jzyku potocznym i ekonomii okrelenie firma jest
synonimem przedsibiorstwa. Zgodnie z definicj legaln zawart w Kodeksie cywilnym
firm jest imi i nazwisko osoby fizycznej lub nazwa osoby prawnej czy uomnej osoby
prawnej.
Kady kto prowadzi dziaalno gospodarcz posiada firm:
45.

Osobowa imi, nazwisko, nazwa.

Rzeczowa rodzaj prowadzonej dziaalnoci gospodarczej, miejsce prowadzenia tej


dziaalnoci.

Symboliczna, fantazyjna nie odnosi si ani do osoby przedsibiorcy, ani do


dziaalnoci.

Mieszana osobowa, rzeczowa i fantazyjna.


Firm nie moe by symbol. Znaki towarowe mog jedynie pochodzi od firmy.
46.
Nazwa moe by w jzyku obcym, moe zawiera cyfr (musi te zawiera sowo).
47.
NAZWA FIRMY:
48.

Korpus (rdze) element firmy, ktry musi zawiera imi i nazwisko,

Dodatki obowizkowe nie dotycz osb fizycznych, tylko osb prawnych.

Dodatki nieobowizkowe (fakultatywne) miejsce, rodzaj dziaalnoci.


FIRMA OSOBY FIZYCZNEJ imi i nazwisko przysugujce danej osobie (co do
49.
drugiego imienia wystpuje dowolno); mona wprowadzi do nazwy dziaalno,
element fantazyjny; nie moe wprowadza w bd; moemy wczy do nazwy pseudonim
(ukrycie prawdziwego imienia i nazwiska np. Jan Kowalski Jan Kowalski pseudonim
Lewandowski).
FIRMA OSOBY PRAWNEJ nazwa osoby prawnej; rdze w spkach moe by
50.
dowolnie dobrany, musi by dodatek obowizkowy (np. spdzielnia, sp. z.o.o.,
stowarzyszenie, itp.); bank, towarzystwo ubezpieczeniowe rodzaj prowadzonej
dziaalnoci; moe wystpi rodzaj dziaalnoci, miejsce firmy, nazwisko lub pseudonim
osoby fizycznej.
FIRMA UOMNEJ OSOBY PRAWNEJ:
51.

spka jawna rdze co najmniej nazwisko, dodatek obowizkowy;

spka partnerska wolny zawd w ramach spki, minimum nazwisko jednego


partnera + dodatek obowizkowy: spka partnerska, i partner, i partnerzy, sp.p. oraz
wolny zawd wykonywany w spce.

spka komandytowa, komandytowo akcyjna nazwisko co najmniej jednego


komplementariusza.

spki kapitaowe sp. z.o.o. i akcyjna ma firm, ale nie prowadzi dziaalnoci
gospodarczej.
01.12.09
ZASADY PRAWA FIRMOWEGO:
Zasada prawdziwoci Art.43. 3. par.2 nie moe wprowadza w bd, musi
wystpi minimum informacji o przedsibiorstwie.

Zasada jednoci kady przedsibiorca moe mie tylko jedn firm.

Wyczno firmy Art.43. 3. par.1 firma przedsibiorcy powinna odrnia si od


firmy innych przedsibiorcw na rynku.

Cigoci firmy przedsibiorca moe wystpowa pod t sam nazw mimo zmian
(w pewnych przypadkach okrelonych w ustawie).

Jawnoci firma powinna by ujawniona w odpowiednim rejestrze, chyba e ustawa


stanowi inaczej.
23
52.

SKRT FIRMY przedsibiorca moe posugiwa si takim skrtem, ale ten skrt
musi odpowiada penemu brzmieniu nazwy.
ZBYCIE FIRMY - firma nie moe by zbyta; moliwe jest upowanienie innego
54.
przedsibiorcy do korzystania ze swej firmy, jeeli nie wprowadza to w bd.
OCHRONA FIRMY tak, jak w przypadku dbr osobistych.
55.
RZECZY przedmioty materialne (gaz w butli, energia w akumulatorach, zwierz).
56.
PODZIA RZECZY:
57.

Ruchome rzecz, ktra si rusza.

Nieruchome nieruchomo:

Gruntowa czci powierzchni ziemskiej stanowice odrbny przedmiot wasnoci


(grunty). Znajdujce si na nich i trwale z nimi zwizane budynki, inne urzdzenia i
roliny, jak rwnie prawa zwizane z wasnoci nieruchomoci s czciami skadowymi
danej nieruchomoci gruntowej. Wobec tego nie mog by przedmiotem odrbnej
wasnoci.

Budynkowa budynki trwale zwizane z gruntem lub odrbny od gruntu przedmiot


wasnoci.

Lokalowa lokal mieszkalny (lub lokal o innym przeznaczeniu), ktry w wyniku


wyodrbnienia na zasadach okrelonych w ustawie przeksztaca si w tzw. nieruchomo
lokalow).

Oznaczone co do tosamoci jedyne w swoim rodzaju, unikalne (obraz znanego


malarza, ksika podpisana przez autora, zwierz, nowy samochd z salonu z naszymi
modyfikacjami).

Oznaczone co do gatunku w gatunku jest wicej rzeczy ni jedna (daj si


zway, policzy, zmierzy owoce, wgiel, zboe, wino w butelkach); moe te to by
samochd seryjnie produkowany bez naszych zmian.

Przysze to, co stwarza natura (owce, warzywa ktre jeszcze nie wyrosy, zboe
sprzedaje si na pniu, zwierzak ktry jeszcze si nie urodzi).
CZ SKADOWA RZECZY wszystko to, co nie moe by od niej odczone bez
58.
uszkodzenia lub istotnej zmiany caoci ( w samochodzie silnik, koa, itp.)
PRZYNALENO RZECZY cz ruchoma, ktra jest potrzebna do korzystania z
59.
innej rzeczy zgodnie z jej przeznaczeniem, ktry odpowiada faktycznemu zwizkowi tego
celu (nieruchomo np. prawo do wasnoci).
OWIADCZENIE WOLI przejaw zewntrzny wewntrznej woli; przejaw woli ludzkiej
60.
zmierzajcy do wywoania skutku prawnego w postaci powstania, zmiany, ustania stosunku
prawnego. Jest to owiadczenie zoone na powanie. Musi by na tyle klarowne, aby dao
si ustali jego sens. Czynno prawna musi zawiera przynajmniej jedno owiadczenie
woli.
08.12.09
53.

POSTANOWIENIE ISTOTNE (essentialia negotii), przez ktre rozumie si


postanowienia rozstrzygajce o kwalifikacji prawnej danej czynnoci prawnej i
indywidualizujce j. Okrelaj one, jakiego rodzaju czynno prawna ma doj do skutku.
Istotnymi postanowieniami np. umowy najmu s m.in. postanowienia ustalajce obowizek
udostpnienia uywania okrelonej rzeczy oraz obowizek pacenia okrelonego czynszu.
SPOSOBY ZAWIERANIA UMOWY:
2.

OFERTA jest to jednostronne owiadczenie woli, ktre zawiera stanowcz


propozycj zawarcia umowy i okrela jej istotne postanowienia. Oferty nie mona
odwoa.
Adresat oferty moe:

Milcze (w tym przypadku nie zgadza si na umow),

Odrzuci ofert,

Przystpi do umowy,

Przyj ofert bez zmian,

Przyj ofert ze zmianami lub uzupenieniem kontroferta (strony zamieniaj si


23
1.

miejscami).

NEGOCJACJE owiadczenia, ktre nie s owiadczeniami woli; s skadane na


kocu w trakcie negocjacji mona w kadej chwili si z nich wycofa.
15.12.09

PRZETARG (AUKCJA) czas, miejsce, co jest przedmiotem, dla kogo jest dostpny,
kto moe w nim uczestniczy.

AUKCJA oferty skada si ustnie, sukcesywnie; uczestnik aukcji skada oferty do


momentu, gdy nikt inny nie zoy korzystniejszej oferty; organizator nie decyduje, ktra
oferta jest korzystniejsza. PRZEBICIE zawarcie umowy.

PRZETARG w jednym czasie skada si oferty pisemne, rozpisanie przetargu;


komisja przetargowa dokonuje wyboru, o wynikach powiadamia si wszystkich oferentw
na pimie.
WADIUM - Art. 70. 4. okrelona kwota, ktr musi zapaci biorcy udzia w aukcji lub
przetargu, skadana w poczet zabezpieczenia dotrzymania warunkw danej umowy.
FORMY CZYNNOCI PRAWNYCH.
3.
- swoboda formy skadania owiadcze Art. 73-81.
- w niektrych artykuach jest nakaz formy skadania owiadczenia, ktre dotycz danej
sprawy.

FORMA ZWYKA PISEMNA Art. 78 wymagany jest wasnorczny podpis pod


owiadczeniem woli.

FORMY SZCZEGLNE np. akt notarialny; w formie pisemnej z podpisami notarialnie


powiadczonymi, pisemnie z dat pewn.
- DOKUMENT materia w formie papieru lub materiau podobnego do papieru.

W dokumencie powinny si znale podpisy, a na kadej ze stron powinno si


podpisa lub postawi tzw. parafk jest to forma pisemna zwyka.

PODPIS ELEKTRONICZNY Art. 78 paragraf 2 owiadczenie elektroniczne z takim


podpisem forma pisemna zwyka.
- DOKUMENTY URZDOWE Art. 244 dowd tego, co zostao w nim zawarte.
- DOKUMENTY PRYWATNE Art. 245 dowodzi, i podpisany pod dokumentem zoy
owiadczenie woli.
- ksero moe by dowodem dokumentu, jeli druga strona nie kwestionuje istnienia takiego
dokumentu.
- PISEMNIE Z DAT PEWN z dat powiadczon u notariusza.
- Art.73 niezachowanie nakazanej formy powoduje niewano czynnoci prawnej tylko
wtedy, gdy rygor wynika z ustawy.

12.01.10
PRZEDSTAWICIELSTWO

Art.
95-109.
9.
Jest
to
instytucja
umoliwiajca
dokonanie
1.
czynnoci prawnej przez jedn osob (przedstawiciela) ze skutkiem dla drugiej osoby
(reprezentowanego).

PRZEDSTAWICIELSTWO USTAWOWE jest form przedstawicielstwa powsta na


MOCY PRAWA w odrnieniu od przedstawicielstwa powstaego na mocy owiadczenia
woli reprezentowanego (penomocnictwo).

PRZEDSTAWICIEL USTAWOWY rodzice, kurator osoby prawnej, opiekun dla


osoby ubezwasnowolnionej czciowo/cakowicie, partner w spce partnerskiej,
komplementariusz w spce akcyjnej.
Aby przedstawicielstwo byo skuteczne musz by spenione okrelone przesanki:

UMOCOWANIE jest podstaw dla dziaania przedstawiciela. Umocowanie do


dziaania w imieniu reprezentowanego w przypadku przedstawicielstwa ustawowego
wynika z ustawy.

ZAKRES UMOCOWANIA dla skutecznoci przedstawicielstwa umocowanie musi


dotyczy dokonania czynnoci prawnej lub czynu zgodnego z prawem.
23

przedstawiciel musi mie PEN zdolno do czynnoci prawnych.


PENOMOCNICTWO umoliwia dokonanie czynnoci prawnej przez penomocnika
w imieniu i ze skutkiem dla mocodawcy. Penomocnictwo jest form przedstawicielstwa
majc swoje rdo w owiadczeniu woli mocodawcy. Umocowanie do dziaania w cudzym
imieniu opiera si na owiadczeniu reprezentowanego (penomocnictwo).

SUBSTYTUCJA penomocnik moe ustanowi dla mocodawcy innych


penomocnikw tylko wtedy, gdy umocowanie takie wynika z treci penomocnictwa,
z ustawy lub ze stosunku prawnego bdcego podstaw penomocnictwa. Penomocnik
moe ustanawia substytutw (dalszych penomocnikw), jeeli wynika to z treci
penomocnictwa.
OWIADCZENIE WIEDZY polega na przekazaniu przez podmiot informacji, bdcych
2.
uzewntrznieniem treci intelektualnych przez niego posiadanych, innemu podmiotowi lub
podmiotom.
RODZAJE PENOMOCNICTW:
3.
PENOMOCNICTWO OGLNE obejmuje umocowanie do CZYNNOCI ZWYKEGO
a.
ZARZDU RZECZ (zaatwianie biecych spraw zwizanych ze zwyk eksploatacj i
utrzymaniem rzeczy w stanie niepogorszonym w ramach aktualnego jej przeznaczenia).
b.
PENOMOCNICTWO RODZAJOWE udziela si go do dokonania czynnoci
PRZEKRACZAJCYCH zakres zwykego zarzdu. Niezbdne jest wic wskazanie mniej lub
bardziej precyzyjnie rodzaju czynnoci prawnych, ktrych moe dokonywa penomocnik
(np. zawieranie umw o prac, zbycie nieruchomoci etc.).
PENOMOCNICTWO DO POSZCZEGLNYCH CZYNNOCI tego rodzaju
c.
penomocnictwa udziela si, gdy ustawa tego wymaga.
UDZIELENIE PENOMOCNICTWA wymaga zoenia owiadczenia woli, ktrego
4.
treci jest upowanienie okrelonej osoby do dokonania w imieniu i ze skutkiem prawnym
dla mocodawcy czynnoci prawnej indywidualnie oznaczonej albo czynnoci okrelonych
rodzajowo.
Art. 97. OSOBA CZYNNA W LOKALU PRZEDSIBIORSTWA jest to osoba umocowana
5.
do dokonywania czynnoci z osobami, ktre korzystaj z usug tego przedsibiorstwa. Jest
czynna w lokalu, w ktrym przedsibiorstwo peni dziaalno gospodarcz sprzeda,
zawieranie umw (sklep, bank, spdzielnia mieszkaniowa).
POSANIEC (Art. 85) osoba, ktra jest uyta do przesania/przeniesienia
6.
owiadczenia innej osobie (np. poczta polska).
FORMA PENOMOCNICTWA:
7.

Swoboda formy ustna, w sposb dorozumiany.

WYJTKI:
- oglne na pimie pod rygorem niewanoci,
- jeeli czynno prawna wymaga formy szczeglnej to penomocnictwo te musi by
udzielone w formie szczeglnej (np. akt notarialny).
ZAKRES UMOCOWANIA PENOMOCNIKA penomocnik moe dziaa w pewnych
8.
granicach (jeli ma sprzeda dom to tylko to i nic wicej).
FASZYWY/RZEKOMY PENOMOCNIK (falsus procurator) dziaa bez umocowania
9.
albo przekracza jego granice.
WADLIWO czynno niezupena (kulejca) negotium claudicans czynno
10.
prawna dokonana przez osob do tego niezdoln (np. maoletni) lub nieupowanion (np.
penomocnik bez upowanienia).
PENOMOCNICTWO SUBSTYTUCYJNE ustalenie przez penomocnika innego
11.
penomocnika; bdzie on penomocnikiem mocodawcy, a nie penomocnika.
UPOWANIENIE POCZTOWE upowanienie na pimie innej osoby do odbioru
12.
przesyki zaadresowanej do nas.
Art. 109 zakaz dokonywania czynnoci prawnej z samym sob.
13.
WYJTKI:

gdy sam mocodawca upowani w penomocnictwie (w jego treci) swojego


penomocnika do dokonywania czynnoci prawnych, ktrych drug stron jest ten
23

penomocnik;

jeeli ze wzgldu na tre czynnoci prawnej wyczona jest moliwo naruszenia


interesw mocodawcy
Penomocnik NIE MOE BY penomocnikiem obu stron (co innego moe jednak
14.
wynika z treci penomocnictwa penomocnik moe by upowaniony do sprzeday
domu, ale moe take ten dom kupi).
KIEDY WYGASA PENOMOCNICTWO? Art. 101.:
15.

Z chwil odwoania,

Z chwil mierci mocodawcy/penomocnika.


Za wyjtkiem:

PROKURA moe jej udzieli tylko przedsibiorca, ktry musi by wpisany do


rejestru przedsibiorcw. Zakres umocowania jest najszerszy i nie mona go skutecznie
ograniczy wobec osb trzecich. Prokura jest ujawniona. Moe jej udzieli:
- przedsibiorca ma obowizek wpisania si do rejestru przedsibiorcw (spki handlowe
osobowe, spka europejska, przedsibiorstwo pastwowe, towarzystwo ubezpiecze
spoecznych).
Spka w organizacji, spka cywilna oraz osoba fizyczna NIE MOE udzieli prokury.
19.01.10
ZAKRES UMOCOWANIA PROKURENTA umocowanie do czynnoci prawnych,
sdowych i pozasdowych, jakie s zwizane z funkcjonowaniem przedsibiorstwa;
wszystkie czynnoci nawet niezwizane z dziaalnoci przedsibiorstw, ale zwizane z
dziaalnoci gospodarcz.
CZYNNO NIEZUPENA poza zakresem umocowania.
17.
FORMA PROKURY pisemna pod rygorem niewanoci.
18.
PROKURA:
19.

prokura czna cakowita prokurenci mog dziaa jedynie wsplnie, nigdy


samodzielnie (dwch lub wicej prokurentw),

prokura czna grupowa prokurentw jest kilku imog dziaa jedynie


wustalonych grupach,

prokura poowiczna jest co najmniej dwch prokurentw, zktrych jeden moe


dziaa samodzielnie, adrugi tylko cznie zpierwszym;

prokura czna niewaciwa jest jeden prokurent, ale moe dziaa tylko cznie
zczonkiem zarzdu.
PENOMOCNIK CZNY wraz z drug osob wsplnie dziaaj na rzecz spki.
20.
Prokury nie mona przenie; prokurent nie moe udzieli prokury, penomocnictwa
21.
oglnego; moe udzieli penomocnictwa rodzajowego do poszczeglnych czynnoci.
Prokura moe by w kadej chwili odwoana zoenie owiadczenia woli o
22.
cofniciu prokury bez przyczyn.
Prokura WYGASA wskutek:
23.

wykrelenia przedsibiorcy z rejestru,

ogoszenia upadoci, otwarcia likwidacji oraz przeksztacenia przedsibiorcy;

mierci prokurenta.
CZYNNO W FORMIE PISEMNEJ okrelenie prokurenta.
24.
26.01.10
16.

1.
2.
3.

4.

PRZEDAWNIENIE ROSZCZE (roszczenia charakter majtkowy).


PRZEDAWNIENIE instytucja dawnoci.
UPRAWNIENIA:
Roszczenia rodek ataku,
Prawo ksztatujce
Zarzut rodek ochrony, ktry ma odroczy i zniweczy roszczenie.
ROSZCZENIE MAJTKOWE Art. 117 paragraf 2 po upywie terminu przedawnienia
23

dunik moe odmwi zaspokojenia osoby wnoszcej roszczenie (dug istnieje, ale nie ma
odpowiedzialnoci).
WYJTEK: dunik moe si zrzec przez zarzut po terminie przedawnienia. Nie mona si
domaga zwrotu zapaconej kwoty, gdy zostaa ona uregulowana po przedawnieniu.
TERMINY PRZEDAWNIE:
5.

3 lata dziaalno gospodarcza,

3 lata spenienie wiadczenia okresowego (alimenty, renta, itp.),

10 lat termin oglny; lub inne przepisy szczeglne (lex specialis),

2 lata umowa o dzieo.


TERMIN PRZEDAWNIENIA termin najpniejszy na zrealizowanie roszczenia (sd); termin,
w ktrym realizuje si roszczenia. Terminy nie mog by wyduane ani skracane za
pomoc umowy. Terminy s bezwzgldnie obowizujce.
Wykonawca 3 lata dziaalno gospodarcza.
6.
Inwestor przeciwko wykonawcy 10 lat; 3 lata jeli prowadzi dziaalno
7.
gospodarcz (np. spdzielnia, spka).
Art. 792 1 rok umowa przewozu.
8.
6 miesicy przedawnienie roszcze przysugujcych przewonikowi przeciwko innym
przewonikom, ktrzy uczestniczyli w przewozie przesyki.
ROSZCZENIA DELIKTOWE najduszy termin 20 lat.
9.
OD KIEDY BIEGNIE TERMIN PRZEDAWNIENIA?
10.
- zasada oglna Art.120 w dniu, w ktrym po raz pierwszy mg ostatecznie realizowa
roszczenia.
WYJTEK: Art. 646 umowa o dzieo bieg terminu przedawnienia od oddania dziea, gdy
dzieo nie byo oddane dzie, w ktrym miao by oddane.
ODPOWIEDZIALNO DELIKTOWA Art.442 czyn niedozwolony rozpoczyna si od
11.
momentu, kiedy poszkodowany dowiedzia si o szkodzie 3 lata; 10 lat od zdarzenia.
ZAWASZCZENIE TERMINU PRZEDAWNIENIA od pojawienia si przeszkody do jej
12.
zniknicia (sia wysza np. wojna, klska ywioowa).
TERMIN SI PRZERYWA I BIEGNIE OD POCZTKU:
13.
- czynno bezporednia wzgldem: ustalenia, zabezpieczenia, uznania (waciwa midzy
wierzycielem a dunikiem), niewaciwa dunik daje do zrozumienia wierzycielowi, e
dokona czynnoci np. obietnica zapaty przez dunika, zapata czci dugu;
- wszczcie mediacji.
KIEDY TERMIN PO PRZERWANIU BIEGNIE OD NOWA? jeli zakoczy si
14.
postpowanie.
Art. 125 roszczenia orzeczone przez sd przedawniaj si w terminie 10 lat.
15.
TERMIN ZBITY wyganicie uprawnienia bardziej restrykcyjne ni terminy
16.
przedawnie; biegn bez przeszkd, wpyw bezwzgldny po upywie terminu uprawnienie
wygasa.

23

You might also like