INYNIERIA BIOREAKTORW

1. Bilans przemiany mikrobiologicznej

S + X -> X +X + P
Skadniki dodatkowe oraz produkty uboczne pomija si
S substrat gwny [g/l]
X ilo komrek [g/l]
X przyrost iloci komrek zwizany z podziaem [g/l]
P ilo uzyskanego produktu [g/l]
Yx/s = X/S - wspczynnik wydajnoci biomasy okrelajcy ile
przybyo komrek jeli ubya okrelona ilo substratu
Yp/s = P/S wspczynnik wydajnoci biomasy opisujcy przyrost
iloci produktu w stosunku do ubytku substratu
Yx/s + Yp/s =1 - jeli pominiemy przemian podstawow, jeli nie to:
Yx/s + Yp/s < 1
Przemiana podstawowa cz substratu zuywana na
podtrzymanie ycia komrek i nie przynoszca zysku w procesie.
Wspczynniki Y s zmienne wic podaje si warto urednion
wzgldem czasu

2. Kinetyka reakcji enzymatycznej i przemiany mikrobiologicznej

a. Kinetyka enzymatyczna
Rwnanie Michaelisa-Menten: (okrela zaleno szybkoci reakcji enzymatycznej
od stenia substratu)
r=

rmaxCs
Km+Cs

r szybko reakcji
rmax maksymalna szybko reakcji
Km Staa Michaelisa
Cs stenie substratu
t czas reakcji =

dCs
dr

Km
Cs 0
ln
rmax
Csk

Cs 0Csk
rmax

Cs
Wykres zalenoci: f(cs)=r
Reakcja rzdu zerowego jest dla duych ste
Reakcja rzdu pierwszego zachodzi dla maych ste pocztek wykresu
Dla duych ste, szybko nie zaley od stenia, gdy wszystkie centra
aktywne enzymu s wysycone.

b. Przemiana mikrobiologiczna
Rwnanie Monoda : =

max S
Km+S

specyficzna szybko wzrostu mikroorganizmw

max - maxymalna specyficzna szybko
S stenie substratu
Km Staa Monoda


max

Wykres zalenoci: f(S) =

ma
x

3. Charakterystyka i rwnanie mieszalnikowego bioreaktora

okresowego

Rwnanie bilansu materiaowego:

0 = 0 + rs *Vr + Vr *

dCs
dt

Pierwsze zero lewa strona rwnania strumie masy na wejciu

Drugie zero prawa strona rwnania strumie masy na wyjciu
Uamek pomnoony prze Vr to akumulacja
Vr*rs to , co przereagowao
Przeksztacenie z bilansu do czasu jest trywialne i nie chce mi si go pisa, ale
Andej go wymaga.
Csk

tr = -

dCs
rs

Cs0

To co zamalowane jest, to jest t, czyli czas w dla reaktora okresowego

charakterystyka:
Przepyw- Nieustalony
Jednorodno - Dobra
wielofazowo
-Wielofazowy
Dobra kinetyka
Czas jaowy - Obecny
Kontrola procesu - Trudna
(parametry si zmieniaj)
Wielko produkcji - Maa
i rednia
Elastyczno produkcji Bardzo dua
Do niezawodny
sterylizacja - Dobra (nie
ma problemu, eby j
zrobi, ale trzeba si
napracowa) podczas
czasu jaowego
Przydatno
mikrobiologiczna - dobra
4. Sposoby wyznaczania kinetycznego rwnania reakcji
a. Dane dowiadczalne wykorzystanie zalenoci: c s = f(t)

Speniajce warunki pocztkowej szybkoci reakcji ( 5%, wpyw

stenia substratu na szybko reakcji enzymatycznej)

Z reaktora okresowego
b. Obrbka danych
Metoda rniczkowa
Metoda cakowa
5. Rniczkowa metoda wyznaczanie rwnania kinetycznego reakcji
Metoda stosowana, gdy dane dowiadczenie moemy przedstawi funkcji
wartoci szybkoci i stenia. W metodzie tej operuje si rniczkow postaci
rwnania kinetycznego. Uzyskane dane nanosi si na wykres czsto linearyzujc

wczeniej rwnanie kinetyczne przez logarytmowanie. Zaleno mona w prosty

sposb wyznaczy metod graficzn, lub metod najmniejszych kwadratw.
Metoda rniczkowa jest bardzo czua (bd podczas pomiaru powoduje znaczc
zmian wyniku) i jest to metoda bardzo dokadna. Aby funkcja dala si
rniczkowa musi by to funkcja ciga, wic pierwszym etapem tej metody jest
uciglanie funkcji najczciej za pomoc regresji.
r=

dc
dt

c
t

dalej robimy tabelk:

Cs
R
I rysujemy z tabelki wykres.
Dalej metod prb i bdw zakadamy, e jest to rwnanie 1 rzdu, czyli r=kc i
jeli otrzymamy z wykresu lini prost to jest ok. jeli nie, to prbujemy dalej,
czyli zakadamy, e rwnanie jest 2 rzdu, czyli r=kc 2 i robimy tak samo.
Prbujemy, dopki nie uzyskamy wykresu w postaci linii cigej.
Wykres jest zalenoci r=f(c).
tu nie wida tego, ale na osi pionowej jest r, na osi poziomej
jest c.

6. Cakowa metoda wyznaczania rwnania kinetycznego reakcji

Metoda ta daje bezpieczny wynik (mona si troch pomyli podczas pomiarw i
nie spowoduje to znaczcej zmiany).
Metoda ta jest stosowana, gdy mamy wartoci czasu i stenia. W metodzie tej
operuje si cakow postaci rwnania kinetycznego. Na jednej osi przedstawia
si czas, natomiast na drugiej osi cakow posta rwnania kinetycznego dla
zakadanego rzdu reakcji.
Wykorzystujemy do oblicze cak:
Cs0

t=

dcr
Cs

i od razu zakadamy rzd reakcji.

Np. dla reakcji 0 :
t = 1/k (Cs0 Cs)
1/ k nachylenie prostej
jeeli uzyskamy lini prost na wykresie, to osignlimy sukces, jeeli nie, to
szukamy dalej metod prb i bdw.
dla reakcji 1 :
t = 1/k ln

Cs 0
Cs

itd.
I znowu musimy tutaj otrzyma lini prost.
7. Czas przebywania w reaktorze

Mwi nam on o tym, ile czasu spdza dana substancja w okrelonym reaktorze.
Czas przebywania w reaktorze zaley w gwnej mierze od typu reaktora i od
rodzaju przepywu.
=

Vr

Cs 0Csk
r

1/r

c
Ck

C0

reaktor cigy
t reaktor okresowy
> t w dowolnym zakresie ste.
Proces okresowy ma czas jaowy (bezproduktywny np. na przemycie reaktora)
Wyrnia si 2 modele przepywu strumienia przez aparat:
Model przepywu tokowego elementy strumienia przebywaj przez
aparat w jednym czasie
Model przepywu z doskonaym mieszaniem strumie dopywajcy do
aparatu miesza si nieskoczenie szybko z ca objtoci ukadu.
Skutkiem tego jest jednakowy rozkad stenia w caej objtoci aparatu,
jednak czas przebywania poszczeglnych elementw ukadu jest rny.
Do wyznaczenia rozkadu czasu przebywania su 2 metody:
Metoda impulsowa umieszczamy wskanik (impuls) i mierzymy po jakim
czasie pojawi si na wylocie z reaktora.
Metoda skokowa wpuszczamy barwnik, ktry si miesza i mierzymy czas
po ktrym na wylocie bdzie tylko barwnik.
Tu podobno na wykadzie podawa jeszcze jakie wykresy do tego, nie wiem nie
byo mnie na tym wykadzie, nie mam ich.
8. Charakterystyka i rwnanie mieszalnikowego bioreaktora o
dziaaniu cigym

 * Cs0 = * Csk + Vr * r + 0
Lewa strona rwnania to, co wchodzi
* Csk to co wychodzi
Vr*r to, co przereaguje
0 akumulacja nie wystpuje bo jest stan ustalony.
(Cs0 Csk) = Vr * r
=

Vr

Cs 0Csk
r

To, co na to czas przebywania w reaktorze cigym

charakterystyka:
Ustalony
Dobra
wielofazowy
Kiepska, ale
wspomagamy si
robic kaskad
Brak
Bardzo atwa (ukad

jest przemieszany i
stacjonarny)
rednia i dua
Saba
Do niezawodny
(najbardziej zawodny)
W drugim aparacie w
sposb cigy lub
prawie cigy
Niedobra ( moe doj
do mutacji)
Porwnywane s te same cechy, co w okresowym
9. Kaskada reaktorw mieszalnikowych matematyczny opis, co
zyskujemy i dlaczego oraz jakim kosztem
Celem utworzenia kaskady reaktorw jest poprawa charakterystyki reaktora. W
efekcie czas przebywania w reaktorze ulega skrceniu. Im wicej stopni w
kaskadzie, tym lepiej, gdy zbliamy si do reaktora okresowego. Jednak, gdy jest
ich zbyt duo koszty inwestycyjne i eksploatacyjne rosn. Dlatego najkorzystniej
jest, jak w kaskadzie wystpuje od 3 do 5 reaktorw. W kaskadzie, szybko
reakcji w kadym reaktorze jest wiksza, wic czas jest krtszy.

reaktory takie s poczone w sposb szeregowy. Uzasadnione to jest tym, e

chcemy, aby objtoci takich reaktorw byy takie same. Produkt poprzedniego
stopnia w kaskadzie jest substratem nastpnego reaktora w kaskadzie. dy si
do tego, eby reaktory byy takie same, poniewa atwiej wymieni czci.
1 =
2=

Vr

Vr

Vr

3=

=
=
=

Cs 0Cs 1
r (Cs 1)

Cs 1Cs2
r (Cs 2)
Cs 2Csk
r (Csk)

1+2+3< poniewa jest rny rozkad ste.

Oglny czas przebywania:

=

Cs 0Csk
r (Csk )

10.
Charakterystyka i rwnanie bioreaktora kolumnowego
* Cs = * (Cs + dCs) + rs*dVr + 0
Lewa str rwnania to, co wchodzi
Nawias to, co wychodzi
rs*dVr to, co przereagowao
a to 0, ktre powinno by przekrelone, to akumulacja
akumulacji nie ma, bo jest to stan ustalony
- * dCs = rs * dVr
d =

dVr

=-

dCs
rs

Csk

=> =-

dCs
rs

Cs0

wykres dla czasu, jest taki sami jak dla reaktora okresowego
charakterystyka:
Ustalony
Dyskusyjna
Nie (tylko dla czystej
fazy)
Dobra kinetyka
Brak
Raczej trudna (parametry
si nie zmieniaj w
czasie, ale geometria nie
sprzyja)
Dua i bardzo dua
Saba
Niezawodny
W drugim aparacie
Nie nadaje si
Porwnywane cechy takie same, jak dla okresowego i cigego.
11.
Enzymatyczny bioreaktor membranowy charakterystyka,
wady i zalety

Immobilizacja dziaanie pozwalajce na wielokrotnym wykorzystaniu aktywnoci

danego enzymu.
Taki reaktor umoliwia regeneracj enzymu. Mamy jednoczesn moliwo
immobilizacji i separacji skadnikw mieszaniny reakcyjnej. Zatrzymuje on enzym
i substrat, a przepuszcza produkt. Wad jest to, e membrany czsto si zatykaj.
Reaktory takie te posiadaj ma wydajno, wic nie s stosowane w praktyce.
12.
Mikrobiologiczny bioreaktor membranowy charakterystyka, wady i zalety

Jest to zintegrowany ukad, ktry skada si z mieszalnikowego reaktora

zbiornikowego oraz zewntrznego moduu membranowego, wyposaonego w
membran, ktra cakowicie zatrzymuje komrki mikroorganizmw, a
przepuszcza rozpuszczalnik i pozostae skadniki roztworu.
W takim reaktorze poprzez zwikszenie okrelonego strumienia, zwiksza si
stenie komrek mikroorganizmw, przez co zmniejsza si czas przebywania.
Stosowana do biodegradacji dana kultura mikroorganizmw znajduje si w
bioreaktorze membranowym w ukadzie zamknitym, co zapewnia dobr
sterylno. Jedynym rdem zakaenia moe by strumie surowca zasilajcego
bioreaktor.
Mona zastosowa tutaj wiele membran, i jest miejsce na wprowadzanie sond.
13.
Czas jaowy i jego znaczenie przy dobieraniu typu
bioreaktora
Czas jaowy jest to czas bezproduktywny, wystpujcy w procesie okresowym.
W czasie tym wykonywane s czynnoci uboczne takie jak mycie reaktora,
przygotowywanie prbek. Czas rzeczywisty dla reaktora okresowego to suma
czasu pracy i czasu jaowego.
Tokr =

Vzb

Tokr
Tcigy

(tr+tj)

Tcigy =

Vzb
(tr+tj)

Vzb

tr

Vzb
*

tj

tr

>1

tj

>0

Tokr/Tcigy = 1 obojtnie
Tokr/Tcigy <1 krcej okresowy
Tokr/Tcigy >1 krcej cigy
Gdy jest due, czas jaowy nie jest czynnikiem ograniczajcym proces. Kiedy
jego warto jest maa,
Wwczas stosunek czasw staje si niekorzystny.
14.
Charakterystyka i opis matematyczny periodycznego
bioreaktora mieszalnikowego i jego porwnanie z bioreaktorem
kolumnowym
Reaktor mieszalnikowy okresowy zosta opisany w pytaniu 3.
To tylko porwnanie:
Parametr/ Reaktor
Stan pracy
Jednorodno ukadu
Wielofazowo ukadu

okresowy
Nieustalony
Dobra
Wielofazowy

Waciwoci
kinetyczne (szybko)
Czas jaowy
Kontrola procesu

Dobra kinetyka

Wielko produkcji
Elastyczno produkcji
Utrzymanie ruchu
(produkcja)
Sterylizacja
Przydatno
mikrobiologiczna
15.

Obecny
Trudna (parametry si
zmieniaj)
Maa i rednia
Bardzo dua
Do niezawodny
Dobra (nie ma problemu,
eby j zrobi, ale trzeba
si napracowa)
dobra

Kolumnowy
Ustalony
Dyskusyjna
Nie (tylko dla czystej
fazy)
Dobra kinetyka
Brak
Raczej trudna (parametry
si nie zmieniaj w
czasie, ale geometria nie
sprzyja)
Dua i bardzo dua
Saba
Niezawodny
W drugim aparacie
Nie nadaje si

Budowa i dziaanie bioreaktora mikrobiologicznego

Reaktor taki ma mieszado z dou, poniewa ma wtedy mniejsze bicie i mniejsze

siy dziaaj na takie mieszado. Problemem takie reaktora jest powstawanie
piany, ktr trzeba jako usuwa. Pian mona usuwa mechanicznie, czyli tak
jak na obrazku, lub za pomoc olejw, ktre daj inny rozkad napicia
powierzchniowego (dodaje si silikonowego oleju, lub ogniowego).
Dziki takiemu rozmieszczeniu aparatury ukad jest najbardziej homogeniczny.
W bioreaktorze prowadzona jest hodowla wgbna.
Pokrywa jest paska. W pokrywie s otwory, przez ktre wprowadzamy midzy
innymi sondy. W pokrywie jest rwnie wylot powietrza z chodnic zwrotn.
Taki ukad jest zazwyczaj wielofazowy:
1 faz tworz komrki.
2 faz stanowi powietrze, ktre jest potrzebne aerobom.
Czasami 3 faz stanowi poywka.
Jak to si dzieje wszystko?
Najpierw tlen jest rozpuszczany w wodzie. Dalej tlen zblia si do mikroba
poprzez mieszanie. I na kocu tlen jest przyswajany przez mikroorganizm.
Jeszcze w takim bioreaktorze wystpuje co takie jak amacz wiru.

Bioreaktor taki musi by odpowiednio uszczelniony. Stosuje si zazwyczaj

uszczelki, lub poczenia klampowe lub poczenia sanitarne. Due reaktory, czyli
takie jak ten s sterylizowane na miejscu, poprzez uycie paszcza grzejnego.
Podane jest, aby pcherzyki powietrza byy mae, zajmoway mniejsz
powierzchni, ale byo ich wicej, s wtedy lepiej wchaniane.
Im szybsze jest mieszanie, tym tlen szybciej trafia do mikroorganizmw, ale
wtedy moe pojawia si wiksza ilo piany.

16.

Bilans przepywowego bioreaktora mikrobiologicznego

* cs0 = * cs + Vr * rs 0
to samo co V z kropk, ale nie mogem znale V z kropk, wic pisz U z
kropk. Oznacza to strumie.
Lewa strona rwnania wlot = 0
*cs wylot
Vr*rs to, co przereagowao
0 akumulacja
0 = * x Vr * rx (minus, bo komrki si mno)
* x = Vr * x *

Vr =

1
=

W takim reaktorze czas przebywania reguluje si strumieniem.

17.
Prosz wskaza na wykresie 1/rs cs i uzasadni
charakterystyk znanych reaktorw
Wykres ju si tutaj przewin, charakterystyka jest opisana do kadego reaktora
osobno.
18.
Porwna wszystkie znane waciwoci bioreaktora
mieszalnikowego okresowego i cigego
Parametr/reaktor
Stan pracy
Jednorodno ukadu
Wielofazowo
ukadu
Waciwoci
kinetyczne
(szybko)

Cigy
Ustalony
Dobra
wielofazowy

Dobra kinetyka

Kiepska, ale
wspomagamy si
robic kaskad
Brak
Bardzo atwa (ukad
jest przemieszany i
stacjonarny)
rednia i dua
Saba

Czas jaowy
Kontrola procesu

Obecny
Trudna (parametry si
zmieniaj)

Wielko produkcji
Elastyczno
produkcji
Utrzymanie ruchu
(produkcja)
Sterylizacja

Maa i rednia
Bardzo dua

Przydatno
mikrobiologiczna
19.

okresowy
Nieustalony
Dobra
Wielofazowy

Do niezawodny
Dobra (nie ma
problemu, eby j
zrobi, ale trzeba si
napracowa)
dobra

Kombinacje powyszych zagadnie

Do niezawodny
(najbardziej zawodny)
W drugim aparacie w
sposb cigy lub
prawie cigy
Niedobra ( moe doj
do mutacji)

20.

Zadania logiczne z powyszych zagadnie.