-

NAM NIE JEST WSZYSTKO JEDNO

SOBOTA
10 kwietnia 2010
NAKŁAD 128 TYS.

REDAKTOR PROWADZĄCY
KONRAD SADURSKI
WYDAJE AGORA SA

www.wyborcza.pl

POLSKA W ŻAŁOBIE Sobota, godzina 8.57 polskiego czasu.

Prezydent RP LECH KACZYŃSKI z małżonką MARIĄ KACZYŃSKĄ
oraz cała polska delegacja giną w katastrofie samolotu w Smoleńsku. Obowiązki głowy państwa
przejmuje marszałek Sejmu Bronisław Komorowski. W niedzielę w południe 2 minuty ciszy
w całym kraju. Od poniedziałku obowiązuje tygodniowa żałoba narodowa. Premier Donald Tusk
leci do Smoleńska. Przyspieszone wybory prezydenckie mają się odbyć w czerwcu
LISTA POZOSTAŁYCH OSÓB, KTÓRE ZGŁOSIŁY SIĘ DO ODPRAWY NA LOT RZĄDOWEGO TU-154 Z WARSZAWY DO SMOLEŃSKA. ŹRÓDŁO: RZĄDOWE CENTRUM BEZPIECZEŃSTWA

RYSZARD KACZOROWSKI OSTATNI PREZYDENT RP NA UCHODŹSTWIE KRZYSZTOF PUTRA WICEMARSZAŁEK SEJMU JERZY SZMAJDZIŃSKI WICE- u u

MARSZAŁEK SEJMU KRYSTYNA BOCHENEK WICEMARSZAŁEK SENATU WŁADYSŁAW STASIAK SZEF KANCELARII PREZYDENTA ALEKSANDER SZCZYGŁO
u u u

SZEF BIURA BEZPIECZEŃSTWA NARODOWEGO PAWEŁ WYPYCH MINISTER W KANCELARII PREZYDENTA MARIUSZ HANDZLIK MINISTER W KANCELARII
u u

PREZYDENTA ANDRZEJ KREMER WICEMINISTER SPRAW ZAGRANICZNYCH STANISŁAW KOMOROWSKI WICEMINISTER OBRONY NARODOWEJ TOMASZ
u u u

MERTA WICEMINISTER KULTURY GENERAŁ FRANCISZEK GĄGOR SZEF SZTABU GENERALNEGO WP ANDRZEJ PRZEWOŹNIK SEKRETARZ GENERALNY
u u

RADY OCHRONY PAMIĘCI WALK I MĘCZEŃSTWA MACIEJ PŁAŻYŃSKI PREZES STOWARZYSZENIA WSPÓLNOTA POLSKA MARIUSZ KAZANA DYREKTOR
u u

PROTOKOŁU DYPLOMATYCZNEGO POSŁOWIE NA SEJM: LESZEK DEPTUŁA PSL GRZEGORZ DOLNIAK PO GRAŻYNA GĘSICKA PIS PRZEMYSŁAW
u u u u

GOSIEWSKI PIS SEBASTIAN KARPINIUK PO IZABELA JARUGA-NOWACKA LEWICA ZBIGNIEW WASSERMANN PIS ALEKSANDRA NATALLI-ŚWIAT
u u u u

PIS ARKADIUSZ RYBICKI PO JOLANTA SZYMANEK-DERESZ LEWICA WIESŁAW WODA PSL EDWARD WOJTAS PSL SENATOROWIE: JANINA FETLIŃSKA
u u u u u

PIS STANISŁAW ZAJĄC PIS OSOBY TOWARZYSZĄCE: JANUSZ KOCHANOWSKI RZECZNIK PRAW OBYWATELSKICH SŁAWOMIR SKRZYPEK PREZES
u u u

NARODOWEGO BANKU POLSKIEGO JANUSZ KURTYKA PREZES INSTYTUTU PAMIĘCI NARODOWEJ JANUSZ KRUPSKI KIEROWNIK URZĘDU DS. KOM-
u u

BATANTÓW I OSÓB REPRESJONOWANYCH JOANNA AGACKA-INDECKA PREZES NACZELNEJ RADY ADWOKACKIEJ ROMAN INDRZEJCZYK KAPELAN PREZY-
u u

DENTA BARBARA MAMIŃSKA Z KANCELARII PREZYDENTA IZABELA TOMASZEWSKA Z KANCELARII PREZYDENTA KATARZYNA DORACZYŃSKA Z KANCE-
u u u

LARII PREZYDENTA GENERAŁ BRYGADYSTANISŁAW NAŁĘCZ-KOMORNICKI KANCLERZ ORDERU WOJENNEGO VIRTUTI MILITARI PODPUŁKOWNIK ZBIGNIEW
u u

DĘBSKI CZŁONEK KAPITUŁY ORDERU WOJENNEGO VIRTUTI MILITARI CZESŁAW CYWIŃSKI PREZES ŚWIATOWEGO ZWIĄZKU ŻOŁNIERZY AK KSIĄDZ u u

RYSZARD RUMIANEK REKTOR UNIWERSYTETU KARDYNAŁA STEFANA WYSZYŃSKIEGO PIOTR NUROWSKI PREZES POLSKIEGO KOMITETU OLIMPIJSKIEGO u

ANNA WALENTYNOWICZ BOHATERKA SIERPNIA 1980 ROKU JANINA NATUSIEWICZ-MIRER JANUSZ ZAKRZEŃSKI DARIUSZ JANKOWSKI WOJCIECH u u u u

LUBIŃSKI LEKARZ PREZYDENTA ALEKSANDER FEDOROWICZ TŁUMACZ JĘZYKA ROSYJSKIEGO KSIĄDZ GENERAŁ TADEUSZ PŁOSKI ORDYNARIUSZ
u u

POLOWY WOJSKA POLSKIEGO ARCYBISKUP MIRON CHODAKOWSKI PRAWOSŁAWNY ORDYNARIUSZ WOJSKA POLSKIEGO KSIĄDZ PUŁKOWNIK ADAM
u u

PILCH EWANGELICKIE DUSZPASTERSTWO POLOWE KSIĄDZ PODPUŁKOWNIK JAN OSIŃSKI ORDYNARIAT POLOWY WOJSKA POLSKIEGO EDWARD DUCH-
u u

NOWSKI SEKRETARZ GENERALNY ZWIĄZKU SYBIRAKÓW KSIĄDZ PRAŁAT JÓZEF GOSTOMSKI RODZINY KATYŃSKIE KSIĄDZ JÓZEF JONIEC PREZES STO-
u u

WARZYSZENIA PARAFIADA KSIĄDZ ZDZISŁAW KRÓL KAPELAN WARSZAWSKIEJ RODZINY KATYŃSKIEJ KSIĄDZ ANDRZEJ KWAŚNIK KAPELAN FEDERACJI
u u

RODZIN KATYŃSKICH KOMBATANCI: TADEUSZ LUTOBORSKI RODZINY KATYŃSKIE ZENONA MAMONTOWICZ-ŁOJEK PREZES POLSKIEJ FUNDACJI
u u

KATYŃSKIEJ STEFAN MELAK PREZES KOMITETU KATYŃSKIEGO STANISŁAW MIKKE WICEPRZEWODNICZĄCY RADY OCHRONY PAMIĘCI WALK I MĘCZEŃST-
u u

WA BRONISŁAWA ORAWIEC-LÖFFLER RODZINY KATYŃSKIE KATARZYNA PISKORSKA RODZINY KATYŃSKIE ANDRZEJ SARIUSZ-SKĄPSKI PREZES FEDE-
u u u

RACJI RODZIN KATYŃSKICH WOJCIECH SEWERYN RODZINY KATYŃSKIE LESZEK SOLSKI RODZINY KATYŃSKIE TERESA WALEWSKA-PRZYJAŁKOWS-
u u u

KA FUNDACJA GOLGOTA WSCHODU GABRIELA ZYCH RODZINY KATYŃSKIE EWA BĄKOWSKA RODZINY KATYŃSKIE ANNA MARIA BOROWSKA RODZINY
u u u

KATYŃSKIE BARTOSZ BOROWSKI RODZINY KATYŃSKIE PRZEDSTAWICIELE SIŁ ZBROJNYCH RP: GENERAŁ BRONISŁAW KWIATKOWSKI DOWÓDCA
u u

OPERACYJNY SIŁ ZBROJNYCH GENERAŁ BRONI ANDRZEJ BŁASIK DOWÓDCA SIŁ POWIETRZNYCH RP GENERAŁ DYWIZJI TADEUSZ BUK DOWÓDCA
u u

WOJSK LĄDOWYCH RP GENERAŁ DYWIZJI WŁODZIMIERZ POTASIŃSKI DOWÓDCA WOJSK SPECJALNYCH GENERAŁANDRZEJ KARWETA DOWÓDCA MARY-
u u

NARKI WOJENNEJ GENERAŁ BRYGADY KAZIMIERZ GILARSKI DOWÓDCA GARNIZONU WARSZAWA FUNKCJONARIUSZE BOR: JAROSŁAW LORCZAK
u u

uPAWEŁ JANECZEK DARIUSZ MICHAŁOWSKI PIOTR NOSEK JACEK SURÓWKA PAWEŁ KRAJEWSKI ARTUR FRANCUZ MAREK ULERYK
u u u u u u
 2
Sobota 10 kwietnia 2010 Gazeta Wyborcza www.wyborcza.pl
+ +
www.wyborcza.pl wychodzi
24 godziny na dobę
Polska w żałobie
TRAGEDIA W SMOLEŃSKU

TVP
Szczątki samolotu prezydenta RP kilkadziesiąt minut po katastrofie na lotnisku w Smoleńsku

Polskę
spotkało Tragedia w S
nieszczęście
P
Prezydencki rezydencki samolot
miał wylą dować
tupolew kilka razy w Smoleńsku o 10.30,
czyli o 8.30 czasu pol-
okrążył lotnisko, skiego. Na płycie cze-
kał na prezydenta Le-
ADAM MICHNIK
zanim pilot cha Kaczyńskiego am-
basador RP w Rosji Jerzy Bahr, który
GAZETA WYBORCZA zdecydował się był naocznym świadkiem wypadku.
lądować. Zaraz po tragedii zadzwonił do szefa
MSZ Radosława Sikorskiego.
Prezydent RP i kwiat polityki polskiej zginęli w tragicznej Była gęsta mgła. Chwilę po katastrofie świadkowie
twierdzili, że z powodu gęstej mgły sa-
katastrofie. Od tego dnia słowo „Katyń” będzie Gdy samolot molot czterokrotnie podchodził do lą-
dowania. Mówili oni, że przy ostatniej
po raz drugi oznaczać polskie nieszczęście.
To jest największa tragedia, którą zły los naznaczył
zaczął się zniżać, próbie pilot zorientował się, że jest za
nisko, gwałtownie zwiększył moc sil-
zahaczył ników i próbował poderwać maszynę.
naszą ojczyznę od czasu katastrofy lotniczej
Było już za późno – samolot zaczepił
gen. Władysława Sikorskiego. skrzydłem o czubki drzew i runął na ziemię. Z
Łączymy się w bólu z najbliższymi Prezydenta RP późniejszych relacji wynikało jednak,
i Jego Żony; z najbliższymi wszystkich ofiar tej tragedii. o drzewo i runął że pilot kilka razy okrążył lotnisko, za-
nim podjął jedyną próbę lądowania.
Ten żal powinien być wspólny, ponadpartyjny w lesie tuż przed Wraz z innymi dziennikarzami by-
i ponadpolityczny. Ponadpartyjna i ponadpolityczna pasem startowym łem wKatyniu, gdzie wchwilę po kata-
powinna być teraz nasza wspólna odpowiedzialność strofie zapłakana Agnieszka Kołacz zbiu-
ra prasowego Kancelarii Prezydenta po-
za Polskę. Polska musi pozostać państwem stabilnym wiedziała nam nagle, że jest bardzo źle.
i przewidywalnym. Wtedy rzuciliśmy się wstronę lotniska.
Dopiero od grudnia 2009 r. smo-
Lech Kaczyński naznaczył polską historię całą swoją leńskie lotnisko Siewiernyj jest por-
biografią. Historycy sporządzą bilans Jego dokonań. tem tzw. podwójnego bazowania,
Dziś nie jest moment na żadne wyważone oceny. czyli wojskowo-cywilnym. Nie ma
automatycznego systemu napro-
Dziś jest czas na żal i dobrą pamięć. wadzania lądujących samolotów,
Lech Kaczyński służył polskiej niepodległości a kontrolerzy lotów mogą przeka-
i wolności od marca 1968 r. Często powtarzał, że wtedy zać pilotowi jedynie informacje
o warunkach panujących na ziemi
wybrał drogę sprzeciwu wobec dyktatury. I tę Jego – temperaturze czy sile i kierunku
decyzję będę zawsze wspominał z wielkim szacunkiem wiatru. Na takim lotnisku nie po-
i sentymentem. winno się lądować w trudnych wa-
runkach meteorologicznych.
Różniliśmy się, także w ostatnich latach, w ocenach Jeden z ekspertów wojskowych po-
zdarzeń politycznych. Wszelako zawsze myślałem wiedział „Gazecie”, że pół godziny przed
o Lechu Kaczyńskim z szacunkiem dla Jego patriotyzmu. lądowaniem samolotu prezydenckie-
go na lotnisku Siewiernyj miał siadać
I te myśli towarzyszą mi od chwili, gdy usłyszałem wojskowy Ił-76 zMoskwy wiozący funk-
straszną wiadomość o katastrofie lotniczej. cjonariuszy Federalnej Służby Ochro-
Lech Kaczyński był człowiekiem prawym, życzliwym, ny (odpowiednik BOR-u). Tamtego iła
pilotował doświadczony pilot ze Smo-
rozumnym. leńska dobrze znający samo lotnisko
I był człowiekiem szalenie sympatycznym, i tutejsze warunki. Dwa razy we mgle
podchodził do lądowania i w końcu na
czego nierzadko doświadczałem. polecenie kontrolerów zawrócił na mo-
Takim będę Go pamiętał.  skiewskie lotnisko Wnukowo.
– Ze względu na pogodę wieża su-
gerowała pilotom prezydenckiego tu-
polewa, by polecieli do Mińska lub do
Moskwy. Wtakim układzie goście przy-
jechaliby do Katynia samochodami,
co zajęłoby kilka godzin – mówi nam
Andriej Jewsiejenkow, rzecznik smo-
leńskiego gubernatora. – Ale polscy pi-
loci postanowili podjąć jeszcze jedną
próbę – samolotowi rządowemu kon-
trolerzy nie mogą zakazać lądowania.
Podczas tego podejścia lewe skrzydło
zahaczyło o drzewa i maszyna runęła.
Prezydent Rosji Dmitrij
Miedwiediew powołał
komisję rządową,
która ma zbadać
przyczyny katastrofy.
MSZ nakazał,
by polscy specjaliści
od ręki dostali
rosyjskie wizy
– Wtakiej sytuacji trzeba dawać peł-
ną moc ijak najszybciej wzbijać się wgó-
rę. Piloci postanowili szukać równowagi
po zderzeniu. Może już nie zdążyli nic
zrobić. Tu-154 jest ciężką maszyną ibar-
dzo trudno go przywrócić do równo-
wagi tuż nad ziemią –mówił mi Aleksiej
Korończuk, główny energetyk lotniska
w Smoleńsku, były pilot myśliwców.
– Szedł za bardzo na prawo od nor-
malnego korytarza do lądowania na
naszym lotnisku. Było widać, że ma
kłopoty – mówi pracownica salonu sa-
mochodowego znajdującego się nie-
daleko miejsca tragedii.
Na miejsce katastrofy natychmiast
ruszyły ekipy ratunkowe. Wrak leżał
w lasku tuż za murem lotniska. Akcję
ratowniczą utrudniał podmokły grunt.
Nie było wybuchu, ale niewielki po-
żar. Tu-154 rozpadł się na kawałki. Le-
we skrzydło odleciało kilkaset metrów.
Szybko stało się jasne, że nikt nie prze-
żył i nie wzywano karetek.
Zszokowani milicjanci otaczający miej-
sce katastrofy dość zdecydowanie nie 1

www.wyborcza.pl wychodzi 24 godziny na dobę
TRAGEDIA W SMOLEŃSKU
BARTOSZ BOBKOWSKI
Prezydencki tupolew o numerze 101. To ta maszyna rozbiła się w Smoleńsku
w Smoleńsku
dopuszczali dziennikarzy do wraku, ale
potem już składali Polakom kondolencje.
Po ugaszeniu pożaru ratownicy za-
częli budować drogę, by można było
wywieźć ciała. Ale członkowie ekip
opuszczających miejsce katastrofy
mówili, że część ciał spłonęła i do iden-
tyfikacji potrzebne będą zapewne ba-
dania DNA.
W szoku były miejscowe władze,
milicjanci, pracownicy miejscowych
firm i hotelu Nowyj znajdującego się
koło miejsca katastrofy –to właśnie tam
po południu prezydent miał zjeść obiad
zprzedstawicielami Rodzin Katyńskich.
Uroczystości 70. rocznicy zbrodni
katyńskiej z udziałem prezydenta
i przede wszystkim Rodzin Katyńskich
miały się rozpocząć się o 11.20 czasu
miejscowego. Wszystko było gotowe.
Członkowie Rodzin Katyńskich i część
gości przyjechali rano specjalnym po-
ciągiem z Warszawy. Była jednostka
reprezentacyjna WP, kościelne chóry.
Na miejscu było 13 dziennikarzy,
w tym wysłannik „Gazety Wyborczej”.
Reporterzy polecieli z Warszawy sa-
molotem Jak-40 półtorej godziny przed
prezydentem. Zresztą pierwszy sa-
molot przeznaczony dla dziennikarzy
był niesprawny – pilot poinformował,
że ma kłopoty z uruchomieniem silni-
ków – i ostatecznie reporterzy dotarli
do Smoleńska drugim Jakiem-40.
Uroczystości w Katyniu przero-
dziły się w modlitwę za ofiary kata-
1 strofy. – Takiej tragedii nie widziała nie
tylko Rosja, ale świat cały – powiedział
mi dowódca rosyjskich milicjantów
otaczających miejsce katastrofy. Miesz-
kańcy Smoleńska spontanicznie skła-
dali nam wczoraj kondolencje, czę-
stowali papierosami, pytali, czy cze-
goś nie trzeba.
Kilka godzin po tragedii do Smo-
leńska poleciał minister ds. sytuacji
nadzwyczajnych Siergiej Szojgu oraz
rosyjski minister transportu. Rosja-
nie zapowiedzieli, że poleci tam też
premier Władimir Putin, który po-
kieruje powołaną przez prezydenta
Dmitrija Miedwiediewa komisją rzą-
dową do zbadania przyczyny kata-
strofy. Rosyjski premier i ministrowie
mieli oddać hołd ofiarom katastrofy.
Śledztwo nadzorować ma proku-
rator generalny Rosji. Do Smoleńska
wyjechało już z Moskwy 40 rosyjskich
ekspertów; prezydent Miedwiediew
obiecał, że w dochodzeniu będą uczest-
niczyć specjaliści z Polski. Śledczy roz-
patrują trzy wersje przyczyn kata-
strofy: złe warunki pogodowe, błąd pi-
lotów, awarię samolotu.
Rosjanie ponoć znaleźli już jedną
z czarnych skrzynek tu 154, co może
pomóc ustalić przyczynę katastrofy.
Niedługo po katastrofie mieszkańcy
Moskwy zaczęli przychodzić pod bu-
dynek polskiej ambasady i składać bu-
kiety kwiatów przewiązane czarnymi
wstążeczkami. 
MARCIN WOJCIECHOWSKI, SMOLEŃSK
WACŁAW RADZIWINOWICZ, MOSKWA
PAP
Puste krzesła dla prezydenckiej delegacji w Lesie Katyńskim
Dla Gazety
Jan Pospieszalski
dziennikarz TVP
Staliśmy w oczekiwaniu na tę
uroczystą mszę, gdy pojawił się
komunikat, że coś się opóźnia, potem
– że są jakieś kłopoty z samolotem.
Ktoś obok mnie, chyba z Senatu, ode-
brał telefon i zaczął coś wołać, bie-
gać. Wiadomość poszła przez tłum
jak pożar trawy. Jeden z harcerzy
zaczął modlitwę. To był dziwny
widok: ludzie jedną ręką przesuwali
różaniec, a drugą trzymali telefon
przy uchu z nadzieją, że tragiczne
informacje może się nie potwierdzą,
a potem, że może choć ktoś ocalał.
Stoję teraz przy krzesełkach, na
których leżą takie ładne karteczki
z nazwiskami tych, którzy mieli tu
usiąść.  NOT. PAC
KOMENTARZ
BOŻE,
CO TO ZNACZY?
JAN TURNAU GAZETA WYBORCZA
Pierwsze słowa, które mi się na-
sunęły, to klasyka myśli religijnej: „Nie-
zbadane są wyroki Boże”. Jeżeli świat,
jeżeli ludzki los nie ma sensu, to nie
mam pytań. Jeżeli ma sens, jeżeli jest
Sens, to moje pytanie jest tak olbrzy-
mie jak wielkość polskiej straty: Boże,
co to znaczy? Odpowiedź, że to kara
Boża, to oczywiste bluźnierstwo – ale
poza tym słowo „oczywistość” brzmi
tu dla mnie, człowieka wierzącego,
bardziej fałszywie niż słowo absurd.
Gdzie był Bóg?
Tylko jednego jestem pewien –jeśli
jest Bóg, awierzę, że jest, to przyjął do
siebie ludzi zmarłych w płomieniach
ziemskiego piekła najserdeczniej. Iwy-
tłumaczył im niewytłumaczalne.
Reszta jest milczeniem. 
Polska w żałobie 3
www.wyborcza.pl Gazeta Wyborcza Sobota 10 kwietnia 2010
+ +
Katastrofy
lotnicze,
w których
zginęli
światowi
przywódcy
4 lipca 1943 r. Premier pol-
skiego rządu na uchodźstwie i na-
czelny wódz generał Władysław
Sikorski wraca z kilkutygodnio-
wej inspekcji polskich sił zbroj-
nych na Bliskim Wschodzie. Ma
międzylądowanie w Gibraltarze.
16 sekund po starcie liberator
spada do morza 600 m od koń-
ca pasa startowego, a po kilku mi-
nutach tonie. Z 17 osób na po-
kładzie przeżył tylko pilot, Czech
Eduard Prchal. Brytyjskie śledz-
two ustaliło, że zaciął się ster wy-
sokości, ale nie potrafiło wyja-
śnić, dlaczego tak się stało.
Niecałe trzy miesiące wcze-
śniej, 13 kwietnia, Niemcy ogło-
sili, że znaleźli w Katyniu ciała
4 tys. polskich oficerów zamor-
dowanych przez NKWD. Zwią-
zek Radziecki obarczył odpo-
wiedzialnością za zbrodnię
Niemców. Mimo to gen. Sikorski
zażądał śledztwa Międzynaro-
dowego Czerwonego Krzyża.
W odpowiedzi 26 kwietnia Mo-
skwa zerwała stosunki dyplo-
matyczne z polskim rządem,
oskarżając go o współpracę
z III Rzeszą.
17 września 1961 r. Sekre-
tarz generalny ONZ Dag Ham-
marskjöld leci do Konga, byłej
kolonii belgijskiej, która rok wcze-
śniej ogłosiła niepodległość i po-
grążyła się w wojnie domowej.
Hammarskjöld chce skłonić do
zawarcia rozejmu zbuntowaną
prowincję Katanga na południu
kraju. Z nieznanych przyczyn
douglas DC-6 rozbija się w dżun-
gli, ginie wszystkich 16 osób znaj-
dujących się na pokładzie. Są
plotki, że sekretarz generalny
padł ofiarą zamachu. Trzy ko-
misje, w tym powołana przez ONZ,
badają wypadek, ale żadna nie zdo-
łała niczego ustalić.
4 grudnia 1980 r. Premier
Portugalii Francisco Sá Carneiro
leci na wiec wyborczy do Porto,
żeby wesprzeć kandydata so-
cjaldemokratów na prezydenta.
Z nieznanych przyczyn malutka
cessna 421 tuż po starcie z Li-
zbony spada i uderza w budynek
mieszkalny na przedmieściach.
Port lotniczy w Lizbonie zostaje
nazwany imieniem premiera mi-
mo głosów, że patronem lotniska
nie powinna być ofiara katastro-
fy lotniczej.
17 sierpnia 1988 r. Prezydent
Pakistanu Mohammad Zia ul-Haq,
który popierał afgańskich mu-
dżahedinów walczących z Armią
Czerwoną, ogląda czołgi zakupio-
ne od Amerykanów w Bahawal-
pur. Zaraz po starcie z tej wioski
wieża kontrolna traci kontakt
z wojskowym herculesem C-130
z prezydentem Zia i ambasado-
rem USA w Pakistanie. Świadko-
wie opowiadali, że samolot tań-
czył w powietrzu, a potem zanur-
kował i rozbił się o ziemię. Nikt
z 30 osób na pokładzie nie prze-
żył. Pakistańska komisja śledcza
podejrzewała zamach, np. rozpy-
lenie gazu, który odebrał świado-
mość pilotom.
26 lutego 2004 r. Prezydent
Macedonii Borys Trajkowski leci
na konferencję ekonomiczną w bo-
śniackim Mostarze. Na miejscu
pogoda jest fatalna – ulewa i gęsta
mgła. Mały samolot Beechcraft
Super King rozbija się o zbocze gó-
ry w pobliżu wioski Rotmilja, 15 km
od lotniska. Zginęło 9 osób – wszy-
scy pasażerowie i załoga. Akcja ra-
tunkowa była utrudniona, bo oko-
lica została zaminowana podczas
bośniackiej wojny domowej. Przy-
czyny są niejasne – według jednych
winni są piloci, którzy w trudnych
warunkach stracili orientację, we-
dług innych nieścisłe informacje
podali im kontrolerzy lotów SFOR,
czyli sił stabilizacyjnych NATO
w Bośni. Piloci nie lubią lotniska
w Mostarze otoczonego górami
i niewyposażonego w nowoczesną
aparaturę naprowadzającą, co
sprawia, że w gęstej mgle trudno
tam lądować.  MZ
 4 Polska w żałobie
Sobota 10 kwietnia 2010 Gazeta Wyborcza www.wyborcza.pl
+ +
TRAGEDIA W SMOLEŃSKU
Państwo będzie
funkcjonowało
Po śmierci Lecha Kaczyńskiego jego obowiązki przejął marszałek
Sejmu Bronisław Komorowski. W ciągu 14 dni musi zarządzić
wybory prezydenckie, które odbędą się najpewniej w czerwcu
RENATA GROCHAL
AGNIESZKA KUBLIK
WOJCIECH SZACKI
BOGDAN WRÓBLEWSKI
– Bóg dopuścił na nas, na naród, na
państwo niezwykłą tragedię – po-
wiedział abp Tadeusz Gocłowski
w Gdańsku.
– Nie ma dziś podziału na lewicę,
prawicę, wszyscy jesteśmy dziś ra-
zem – powiedział marszałek Broni-
sław Komorowski, który ogłosił ty-
godniową żałobę narodową.
Skala katastrofy lotniczej w Smo-
leńsku przekracza wyobraźnię. Zgi-
nęli: prezydent, dwóch wicemar-
szałków Sejmu, wicemarszałek Se-
natu, prezes NBP, rzecznik praw oby-
watelskich, ministrowie z Kancela-
rii Prezydenta, parlamentarzyści.
Premier Donald Tusk, marszałek
Komorowski i brat prezydenta pre-
zes PiS Jarosław Kaczyński o trage-
dii dowiedzieli się rano od szefa MSZ
Radosława Sikorskiego. – To był mój
straszny obowiązek – mówi „Gaze-
cie” Sikorski.
– Podjąłem już decyzję o żałobie,
nie czekając na jej oficjalne ogłosze-
nie. Opuszczamy do połowy masz-
tu flagi przed gmachem MSZ i am-
basadami RP na całym świecie. Te-
raz odbieram kondolencje ze świa-
ta – mówił nam Sikorski.
Donald Tusk zwołał nadzwy-
czajne posiedzenie rządu, które
rozpoczęło się minutą ciszy. Zgod-
nie z konstytucją obowiązki Lecha
Kaczyńskiego przejął marszałek
Bronisław Komorowski. W ciągu
14 dni zdecyduje o dacie przyspie-
szonych wyborów prezydenckich,
które muszą się odbyć w ciągu
60 dni od postanowienia marszał-
ka. Oznacza to, że wybory będą za-
pewne w czerwcu.
Polityka pieniężna bez sternika
Część obowiązków zmarłego prezesa NBP Sławomira Skrzypka przejmie jego zastępca. Bronisław Komorowski
powinien szybko wyznaczyć kandydata na nowego prezesa, inaczej grozi nam paraliż polityki pieniężnej.
Witold Gadomski GAZETA WYBORCZA
P
rezes Narodowego Banku Pol-
skiego ma w Polsce wyjątko-
wo silną pozycję i znaczne
kompetencje. Określa je Konstytu-
cja RP oraz ustawa o Narodowym
Banku Polskim. Prezes nie tylko kie-
ruje wielką instytucją, jaką jest bank
centralny, ale także przewodniczy
Radzie Polityki Pieniężnej, gdzie je-
go głos – w razie remisu – przeważa.
Reprezentuje interesy Polski w mię-
dzynarodowych instytucjach ban-
kowych i finansowych, jest obok mi-
nistra finansów i szefa Komisji Nad-
zoru Finansowego członkiem Ko-
mitetu Stabilności Finansowej.
Zgodnie z konstytucją prezesa
powołuje Sejm na wniosek prezy-
– To wielka tragedia, ale nie oznacza
ona, że państwo nie funkcjonuje – mó-
wi „Gazecie” marszałek Senatu Bog-
dan Borusewicz. – Najpierw musi być
oficjalne potwierdzenie śmierci pre-
zydenta. Obowiązki prezydenta przej-
muje marszałek Sejmu. Ale zginęli też
szefowie wielu instytucji i trzeba za-
pełnić tę lukę.
Zginęli szefowie wszystkich rodza-
jów sił zbrojnych. Według naszych roz-
mówców rząd nominuje ich następców
na pełniących obowiązki, bo nominacji
na szefa sztabu i dowódców trzech ro-
dzajów sił zbrojnych może dokonać tyl-
ko prezydent.
– Państwo będzie funkcjonowało.
I na pewno największym zadaniem
dla polityków jest kontynuowanie te-
go dzieła, które prowadzili ci, którzy
zginęli. W sensie działania państwa
nic się nie zmieni. Może tylko być cięż-
ko nam wszystkim zapełnić tę lukę,
a po drugie, znaleźć równie ofiarnie
pracujących dla Polski ludzi, nieza-
leżnie od tego, jak bardzo nas dzieliły
poglądy – mówi nam wiceszef klubu
PO Rafał Grupiński.
Na popołudnie Komorowski zapro-
sił do siebie byłego premiera Tadeusza
Mazowieckiego.
Niewykluczone, że wprzyszłym ty-
godniu zostanie zwołane posiedzenie
Sejmu.
Straszne straty poniósł PiS – zginął
wicemarszałek Krzysztof Putra, sze-
fowa klubu Grażyna Gęsicka, wice-
szefowa partii Aleksandra Natalli-
-Świat, były wicepremier Przemysław
Gosiewski...
– Nie potrafię teraz nic powiedzieć
–powiedziało nam kilkoro polityków tej
partii.
Jan Ołdakowski, poseł PiS iszef Mu-
zeum Powstania Warszawskiego, miał
lecieć tym samolotem. Ale ustąpił ko-
muś miejsca.
denta Rzeczypospolitej na sześć lat.
Kadencja prezesa Sławomira Skrzyp-
ka zaczęła się w styczniu 2007 r. Przed
trzema miesiącami minął jej półme-
tek.
Prezesa pod nieobecność zastę-
puje jego pierwszy zastępca, którym
obecnie jest Piotr Wiesiołek. Ten 46-
-letni absolwent Wydziału Anglisty-
ki Katolickiego Uniwersytetu Lubel-
skiego i studiów podyplomowych na
Wydziale Nauk Ekonomicznych Uni-
wersytetu Warszawskiego karierę
bankową rozpoczął w 1992 r. W latach
90. pracował w NBP, a potem w Ban-
ku Ochrony Środowiska. Jego ka-
dencja jako członka zarządu NBP
skończy się dopiero w roku 2014. Po
www.wyborcza.pl wychodzi 24 godziny na dobę
Zginęli liderzy SLD: kandydat na pre-
zydenta i wicemarszałek Sejmu Jerzy
Szmajdziński, Jolanta Szymanek-De-
resz, Izabela Jaruga-Nowacka.
Szef Sojuszu Grzegorz Napieralski
przerwał wizytę wStanach Zjednoczo-
nych i wraca do Polski.
Poseł SLD Ryszard Kalisz: – Katyń
już po wsze czasy będzie miejscem prze-
klętym. I miejscem spoczynku najlep-
szych synów i córek narodu polskiego.
Zginęli: wicemarszałek Senatu Kry-
styna Bochenek zPO, wiceszef klub Plat-
formy Grzegorz Dolniak isekretarz klu-
bu Platformy Sebastian Karpiniuk. Zgi-
nął także posłowie PSL Wiesław Woda
i Leszek Deptuła.
Wpołudnie wKrakowie odezwał się
dzwon Zygmunt, który bije w najważ-
niejszych dla narodu chwilach. Setki
osób przyszły pod Pałac Prezydencki
w Warszawie. Odwołano imprezy roz-
rywkowe isportowe. Wcałym kraju od-
prawiano msze w intencji ofiar.
Dwie godziny po katastrofie Pro-
kurator Generalny Andrzej Seremet
na wniosek ministra sprawiedliwości
powołał zespół prokuratorów, którzy
wyjaśnić mają jej okoliczności. Kie-
rować nim będzie Krzysztof Parulski
Naczelny Prokurator Wojskowy.
Donald Tusk rozmawiał przez tele-
fon z prezydentem Rosji Dmitrijem
Miedwiediewem i premierem Władi-
mirem Putinem. Miedwiediew złożył
szefowi polskiego rządu najgłębsze kon-
dolencje. Prezydent Rosji potwierdził
wszystkie tragiczne informacje doty-
czące ofiar katastrofy. – Jesteśmy teraz
razem z całym narodem polskim – po-
wiedział. Dodał, że jest to także trage-
dia dla Rosjan, a„dzisiejszy dramat jest
tragicznym zbiegiem okoliczności, któ-
ry sprawia, że jego miejsce staje się mi-
styczne”. Miedwiediew zapewnił też,
że zrobi wszystko, aby wyjaśnić oko-
liczności katastrofy. PAP
śmierci prezesa Sławomira Skrzyp-
ka będzie zajmował się bieżącymi
sprawami NBP, ale z ustawy o NBP
nie wynika, by mógł przejąć jego kom-
petencje jako p.o. prezesa. A zatem
nie będzie członkiem Rady Polityki
Pieniężnej, a tym bardziej nie będzie
jej przewodniczył.
Śmierć prezesa NBP oznacza więc,
że RPP – organ banku odpowiedzialny
między innymi za ustalanie wysoko-
ści stóp procentowych NBP, stopy re-
zerwy obowiązkowej banków i wyso-
kość jej oprocentowania, oraz za inne
elementy polityki pieniężnej – został
pozbawiony przewodniczącego. RPP
zwyczajowo spotykała się w każdą
ostatnią środę miesiąca. Najbliższe po-
Kto obejmie stanowiska
 Marszałek przejmuje
zadania prezydenta
Śmierć prezydenta oznacza, że wszyst-
kie jego kompetencje, zwyjątkiem pra-
wa do rozwiązania Sejmu przed upły-
wem kadencji, przejmuje marszałek Sej-
mu. W ciągu najdalej 14 dni marszałek
musi ogłosić wybory prezydenckie.
Wybory musi wyznaczyć na wol-
ny od pracy dzień przypadający nie
później niż 60 dni od daty ogłoszenia
wyborów. Oznacza to, że wybory od-
będą się w ciągu 74 dni, czyli najpóź-
niej w niedzielę 20 czerwca.
Jeżeli marszałek Sejmu „nie mo-
że” wykonywać obowiązków prezy-
denta, przejmuje je marszałek Sena-
tu. Jednak – zdaniem prof. Jerzego
Ciemniewskiego, byłego sędziego Try-
bunału Konstytucyjnego – chodzi tu
wyłącznie o niemożność fizyczną, a nie
np. o zapowiadaną przez marszałka
Bronisława Komorowskiego sytuację,
gdy na czas kampanii prezydenckiej,
jako kandydat PO, weźmie urlop.
Przejęcie przez marszałka kom-
petencji prezydenta oznacza m.in., że
może, choć nie musi, podpisywać usta-
wy, które czekają na podpis prezy-
denta: zarówno te, które trafiły tam
z Senatu – jak np. zmiana ustawy o IPN,
 jak i te, które wróciły z Trybunału
Konstytucyjnego po uchyleniu prze-
pisów, których brak nie uniemożliwia
wejścia ustawy w życie – np. ustawa
o finansowaniu partii politycznych.
Marszałek może także podpisać
nominację na zastępcę prokuratora
generalnego, a także ratyfikować mię-
dzynarodowe konwencje, do których
ratyfikowania wcześniej Sejm upo-
ważnił prezydenta – na taką ratyfika-
cję czeka np. konwencja w sprawie kon-
taktów z dziećmi.
 Rzecznik Praw
Obywatelskich
Rzecznik Praw Obywatelskich nie ma
zastępcy, który mógłby przejąć jego
konstytucyjne obowiązki. Ale nie ma
też żadnych uprawnień władczych.
Do czasu wyboru nowego rzecznika
nikt nie może wykonywać jego kon-
stytucyjnych i ustawowych upraw-
nień. Jednak urząd RPO może dzia-
łać normalnie z wyjątkiem np. podpi-
sywania wniosków do Trybunału Kon-
stytucyjnego czy wystąpień general-
nych do organów władzy.
Jeśli Janusz Kochanowski przed
śmiercią nie zdążył upoważnić niko-
go do reprezentowania go w sprawach
siedzenie miało się odbyć 28 kwietnia.
Elżbieta Chojna-Duch, członek RPP
mówi, że to posiedzenie się odbędzie,
chyba że RPP zdecyduje inaczej.
Brak przewodniczącego RPP
oznacza więc sparaliżowanie polity-
ki pieniężnej, co dla rynków finan-
sowych jest faktem niepokojącym.
Wprawdzie sytuacja na rynku pie-
niężnym i walutowym jest stabilna
i nie są konieczne szybkie decyzje,
ale niemożność funkcjonowania klu-
czowej dla polityki pieniężnej insty-
tucji musi niepokoić. Ani konstytu-
cja, ani ustawa o NBP nie określa, jak
szybko nowy prezes musi być wy-
brany. Ustawa określa natomiast, że
wakat na stanowisku członka RPP
już zawisłych przed Trybunałem Kon-
stytucyjnym czy sądami – do czasu wy-
boru nowego rzecznika muszą być za-
wieszone.
Rzecznika powołuje Sejm za zgo-
dą Senatu na wniosek marszałka Sej-
mu albo grupy 35 posłów.
Tryb zgłaszania kandydatur okre-
śla regulamin Sejmu. Kandydatury
w razie „stwierdzenia wygaśnięcia
mandatu” zgłasza się przed upływem
21 dni, głosowanie zaś może się odbyć
nie wcześniej niż 7 dni po otrzymaniu
przez posłów druków sejmowych.
 Prezes Instytutu
Pamięci Narodowej
Nikt nie przejmuje kompetencji pre-
zesa IPN. Te kompetencje to przede
wszystkim decyzje personalne, gdzie
nie ma pilnych spraw (wszystkie waż-
ne decyzyjne funkcje są obsadzone).
Podobnie jak w przypadku Rzecz-
nika Praw Obywatelskich będą mu-
siały ulec zawieszeniu sprawy przed
sądami – przede wszystkim admini-
stracyjnymi – w których Janusz Kur-
tyka nikogo nie upoważnił do wystę-
powania w swoim imieniu. Zawiesze-
niu ulegną też sprawy, w których za-
interesowani odwoływali się do pre-
zesa IPN od decyzji szefów poszcze-
gólnych oddziałów IPN (np. w spra-
wie odmowy udostępnienia akt).
Kadencja Janusza Kurtyki upły-
wała w grudniu tego roku. Według obo-
wiązującej jeszcze ustawy (art. 10) pre-
zesa IPN powołuje i odwołuje Sejm
większością 3/5 głosów za zgodą Se-
natu, na wniosek Kolegium Instytutu
Pamięci Narodowej, które wpierw ogła-
sza konkurs na prezesa.
Jednak jest możliwe, by prezesa
wybrało nie obecne Kolegium IPN, ale
nowa Rada IPN. Przewiduje to nowe-
lizacja ustawy o IPN, która czeka na
podpis prezydenta (może ją teraz pod-
pisać marszałek Sejmu).
Jednak przy tym trybie znacznie
wydłużyłby się czas potrzebny do po-
wołania nowego prezesa. Najpierw
musiałaby zostać wybrana Rada IPN,
a to proces skomplikowany. Władze
wyższych uczelni i placówek nauko-
wo-badawczych musiałyby najpierw
wybrać kolegium elektorów, które
z kolei przedstawi kandydatów do
wyboru Sejmowi, Senatowi i Prezy-
dentowi. Dopiero wybrana tak Rada
IPN ogłasza konkurs na prezesa
i przedstawia zwycięzcę Sejmowi.
Ten zaś wybiera go zwykłą większo-
ścią głosów.  ES
spowodowany jego ustąpieniem lub
śmiercią nie może być dłuższy niż
trzy miesiące. Rynki finansowe nie
powinny jednak pozostawać w nie-
pewności tak długo i dlatego jedną
z najważniejszych decyzji, którą Sejm
musi podjąć po tragedii w Smoleń-
sku, jest powołanie nowego prezesa
NBP. Nie należy z tą decyzją zwlekać
do czasu przyspieszonych wyborów
prezydenckich.
Kandydata przedstawi zapewne
pełniący obowiązki prezydenta Bro-
nisław Komorowski. Nowym preze-
sem powinien być ekonomista znany
rynkom finansowym, mający za sobą
doświadczenia w polityce pieniężnej
lub w pracy w bankach. Niewyklu-
czone, że będzie nim któryś z obec-
nych lub byłych członków RPP.
Nowy prezes będzie musiał zmie-
rzyć się ze sporem, jaki od kilku tygo-
dni tlił się w Radzie Polityki Pieniężnej
i dotyczył wysokości rezerwy na ryzy-
ko kursowe oraz wysokości zysku NBP,
który bank przekaże do budżetu pań-
stwa. Prezes Skrzypek uważał, że zysk
wynosi ok. 4 mld zł, a większość człon-
ków RPP, że ok. 8 mld zł. Nowy prezes
będzie musiał zakończyć spór w taki
sposób, by dać jasny sygnał, że ma sil-
ną pozycję i jest niezależny od obecne-
go układu rządowego.  1
 Polska w żałobie 5
www.wyborcza.pl wychodzi 24 godziny na dobę www.wyborcza.pl Gazeta Wyborcza Sobota 10 kwietnia 2010
+ +

TRAGEDIA W SMOLEŃSKU
SŁAWOMIR KAMIŃSKI

Kwiaty i znicze pod Pałacem Prezydenckim

Zaraz po podaniu wiadomości
o tragedii pod Pałacem Prezy-
denckim przy Krakowskim Przed-
mieściu zaczęli gromadzić się lu-
dzie. Składają kwiaty, palą znicze.
Od południa ulica jest nieprze-
jezdna. – Po prostu muszę tu być
– mówi Joanna Hotorowska, stu-
dentka Uniwersytetu Warszawskie-
go. – O tragedii dowiedziałyśmy się na
zajęciach. Wpadł kolega. Tata do nie-
go zadzwonił. Od razu odwołano wy-
kłady na kilka dni – opowiadają trzy in-
ne studentki.
Oblegane są pobliskie kwiaciarnie.
Ludzie kupują bukiety w kolorach na-
rodowych. – To taki gest solidarności
z rodziną prezydenta – wyjaśnia Alek-
sandra Fabisiak, która pod Pałac przy-
szła z ośmioletnim synem Michałem.
Są też osoby z biało-czerwonymi
flagami.
Pani Joanna, emerytka z Żolibo-
rza, przyjechała tu od razu, kiedy usły-
szała o katastrofie w radiu. – Jest mi
naprawdę bardzo smutno z powodu
śmierci tylu ważnych dla kraju osób
– tłumaczy przez łzy.
Znicze zapalają też turyści. Wy-
cieczka z Madrytu złożyła się na bu-
kiet z czterech tuzinów czerwonych
róż.
– Współczujemy narodowi pol-
skiemu i łączymy się z wami w bólu.
Mamy w Polsce wielu przyjaciół, któ-
rzy bardzo przeżywają tę tragedię.
Chcemy pokazać, że to, co się zda-
rzyło, dla nas też nie jest obojętne
– mówi Marco Felipe. 
GRZEGORZ MIECZNIKOWSKI, TU

Polska została bez dowództwa armii

Na pokładzie rządowego tupolewa znajdowali się niemal wszyscy najważniejsi dowódcy sił zbrojnych RP.
W jednej chwili kraj stracił całe dowództwo
MARCIN GÓRKA Do tej pory praktyką było, że w uro- premiera [Leszka Millera w grudniu Generałowie, z którymi rozmawia- ców rodzajów wojsk. Sztabem Gene-
czystościach katyńskich, zracji tego, że 2003 r.], a teraz samolotu prezydenta. liśmy, podkreślają, że kierowanie siła- ralnym kieruje generał broni Mieczy-
Zginęli: szef Sztabu Generalnego zostali tam rozstrzelani oficerowie Woj- – Po katastrofie samolotu CASA by- mi zbrojnymi Polski automatycznie ob- sław Stachowiak. Wojskami Lądowy-
Wojska Polskiego gen. Franciszek ska Polskiego, wielokrotnie uczestni- ło wyraźne zalecenie, by dowódcy jed- jęli zastępcy dowódców różnych ro- mi dowodzi generał Edward Gruszka,
Gągor, Dowódca Wojsk Lądowych czyli niemal wszyscy najważniejsi do- nostek nie przebywali na pokładzie jed- dzajów wojsk. – We wszystkich rodza- który etatowo jest szefem sztabu Do-
gen. Tadeusz Buk, dowódca Mary- wódcy polskich sił zbrojnych. nego samolotu. Tym bardziej dotyczy jach wojsk działają już sztaby kryzyso- wództwa Wojsk Lądowych. Tych do-
narki Wojennej wiceadmirał An- – Nie ma przepisów dotyczących to dowódców rodzajów wojsk – pod- we, zajmują się one m.in. zabezpiecze- wódców, którzy na weekend wyjecha-
drzej Karweta, dowódca sił specjal- wspólnych lotów wojskowych. Na pew- kreśla jeden z naszych rozmówców niem dokumentów związanych z bez- li do swoich rodzin, postawiono w stan
nych gen. Włodzimierz Potasiński, no nie powinien być w jednym samo- w Ministerstwie Obrony Narodowej. pieczeństwem państwa, atakże opieką gotowości, by wkażdej chwili stawili się
szef dowództwa operacyjnego pol- locie razem prezydent i premier – mó- – Dlaczego wszyscy dowódcy lecie- nad rodzinami zabitych wojskowych w swoich sztabach.
skiej armii gen. Bronisław Kwiat- wi ekspert w sprawach lotnictwa Grze- li tym samym samolotem? – pytamy oraz przygotowaniami do pogrzebów Szef MON Bogdan Klich złożył kon-
kowski i dowódca Sił Powietrznych gorz Hołdanowicz. – Ale to nauczka, rzecznika MON Janusza Sejmeja. – Na – mówi „Gazecie” jeden z polskich do- dolencje rodzinom ofiar. „To niewy-
gen. Andrzej Błasik. o której trzeba pamiętać na przyszłość. zaproszenie prezydenta RP – odpo- wódców. obrażalny w swej skali dramat całego
Zginął też wiceminister obrony Powinni lecieć osobno, i to z różnych wiada. I dodaje: – Nie ma mowy o żadnym państwa polskiego i jego sił zbrojnych”
narodowej Stanisław Komorowski, powodów. Przerażające jest to, że nie Rzecznik MON zapewnia: – Dowo- podwyższaniu stanu gotowości pol- – napisał. Flagi we wszystkich jednost-
a także biskup polowy Wojska Pol- ma kraju, w którym w ciągu sześciu lat dzenie polską armią odbywa się płyn- skiego wojska. Dowodzenie armią ob- kach sił zbrojnych i bandery na okrę-
skiego gen. Tadeusz Płoski. dochodzi do dwóch katastrof: śmigłowca nie. jęli zastępcy poszczególnych dowód- tach zostały opuszczone do połowy. 

Wałęsa: To Katyń nr 2 Sikorski: Premier zapłakał

ROZMOWA Z
Lechem Wałęsą
byłym prezydentem
AGNIESZKA KUBLIK: Panie prezydencie, jak pan
zareagował na wiadomość o tej tragedii?
LECH WAŁĘSA: Jestem podwójnie zdruzgotany.
Bo z tymi ludźmi mam nierozliczoną kartę.
Sam jeszcze nie wiem, jak to rozumieć, jak to
czytać. Porównuję to do tragedii katyńskiej
– wtedy strzelali naszej inteligencji w tył głowy,
teraz straciliśmy część intelektualnej elity na-
szego narodu w wypadku samolotu. To druga
tak wielka polska tragedia. To Katyń nr 2. Dłu-
go demokracja będzie zabliźniać tę ranę.
Lech Kaczyński był pańskim politycznym prze-
ciwnikiem, ale wcześniej przyjacielem.
– Tak, i dlatego jestem załamany, bo nie mo-
gę się już z nim rozliczyć. Więc po bożemu ja
mu wybaczam i też proszę o wybaczenie. Niech
spoczywa w spokoju.
– Bóg dopuścił na nasz naród niezwykłą tra-
2 gedię – powiedział abp Tadeusz Gocłowski.
– Jednak dopuścił. Będziemy się teraz za-
stanawiać dlaczego. I to pod wieloma względa-
mi: dlaczego obchodziliśmy 70. rocznicę trage-
dii katyńskiej dwa razy – w środę i w sobotę – dla-
czego na pokładzie było tylu ludzi, dlaczego pi-
lot kilka razy podchodził do lądowania. Dużo,
bardzo dużo będzie do wyjaśniania.
A teraz postarajmy się wyciągnąć z tego wnio-
ski – trzeba sumienia, serca, mniej kłótliwości.
Życie takie krótkie jest.
Pan nie miał lecieć na te obchody?
– Nie, ja poleciałem z premierem Tuskiem.
Nie zostałem zaproszony przez prezydenta. Te-
raz wiem, że to dobrze, bo byłbym na liście
ofiar...
To jakaś symbolika, że druga tak wielka trage-
dia dotyka nasz naród tak niedaleko Lasu Ka-
tyńskiego?
– To jest znak, to pogrożenie palcem. Musimy
się nad tym wszyscy zastanowić. Ja się na pew-
no będę zastanawiać. Musimy mieć dla siebie
więcej miłości. 
ROZMAWIAŁA
AGNIESZKA KUBLIK
ROZMOWA Z
Radosławem Sikorskim
ministrem spraw zagranicznych
RENATA GROCHAL: To pan przekazał informację o tra-
gedii premierowi, marszałkowi Sejmu i bratu pre-
zydenta prezesowi PiS Jarosławowi Kaczyńskiemu.
RADOSŁAW SIKORSKI: Jako pierwszy dowiedzia-
łem się otej straszliwej tragedii. Wpierwszej chwi-
li nie było jasne, czy to wypadek, czy awaria. By-
ła nadzieja, że ocaleją. Ale niestety, uzyskałem tę
straszną pewność, kiedy połączyłem się znaszym
ambasadorem w Rosji Jerzym Bahrem, który
stał sto metrów od wraku samolotu. Wtedy po-
informowałem premiera, marszałka Sejmu, atak-
że Jarosława Kaczyńskiego otym tragicznym wy-
darzeniu. To był straszny obowiązek.
Premier, gdy dowiedział się oskali tragedii, za-
płakał. Teraz odbieram kondolencje, dzwonił już
minister spraw zagranicznych Niemiec Guido
Westerwelle, minister spraw zagranicznych Li-
twy, Hiszpanii, otrzymaliśmy kondolencje od sze-
fa Komisji Europejskiej.
Premier rozmawiał o tragedii z premierem Ro-
sji Władimirem Putinem, jaki był jej przebieg?
– Jestem w drodze do Warszawy i nie mam
jeszcze relacji z tej rozmowy.
Jakie decyzje rząd podejmie, oprócz ogłoszenia
żałoby narodowej, na dzisiejszym posiedzeniu
Rady Ministrów?
– Wyobrażam sobie, iż potwierdzimy, że zgod-
nie zkonstytucją obowiązki prezydenta przejmuje
marszałek Sejmu iże to na jego ręce będziemy kie-
rować różne akty państwowe, które kierowaliśmy
dotąd do prezydenta. Nie mamy też dowództwa
sił zbrojnych, bo w tej tragedii zginęli dowódcy
wszystkich rodzajów sił zbrojnych, więc tutaj też
będą musiały zostać podjęte decyzje.
A co z NBP, szef NBP też jest ofiarą tej kata-
strofy?
– Zapewne jego obowiązki przejmie zastęp-
ca. Ja podjąłem już decyzję o żałobie, nie cze-
kając na oficjalne ogłoszenie żałoby. Opuszcza-
my do połowy masztu flagi przed gmachem
MSZ i ambasadami RP na całym świecie. Wszy-
scy jesteśmy w szoku. 
ROZMAWIAŁA RENATA GROCHAL
 6 Polska w żałobie
Sobota 10 kwietnia 2010 Gazeta Wyborcza www.wyborcza.pl
+ +
TRAGEDIA W SMOLEŃSKU
POWIEDZIELI PO KATASTROFIE
BRONISŁAW
KOMOROWSKI
marszałek Sejmu
Nie ma podziału na lewicę
i prawicę, nie ma podziałów
między nami. Jesteśmy razem
w wyrazach współczucia
z rodzinami zmarłych. Na mocy
art.136, który nakłada na mnie
obowiązek zapewnienia
ciągłości władz państwowych,
podpisałem decyzję
o tygodniowej żałobie
narodowej na terenie całego
kraju. Wzywam, abyśmy razem
w tej żałobie uczestniczyli tak
jak każdy z nas potrafi żegnać
swoich najbliższych. 
BOGDAN
BORUSEWICZ
marszałek Senatu
Zginął prezydent, który jest
najwyższym organem władzy
państwowej. Ale to nie tylko
tragedia w wymiarze
państwowym, ona ma dla mnie
także wymiar bardzo osobisty.
Wiele osób, które tam zginęły,
było moimi przyjaciółmi.
Znałem się z nimi bardzo
dobrze od wielu lat
– i z prezydentem, i z panią
senator Krystyną Bochenek.
Senatorów zresztą miało być
więcej, ale okazało się, że
samolot jest pełny, i polecieli
z premierem. No, nieszczęście,
straszne nieszczęście.
Rozmawiałem przed chwilą
z rodzinami moich senatorów,
sprawdzałem, czy weszli do
samolotu. Tak weszli. 
Świat współczuje Polakom
Z całego świata nadchodzą kondolencje dla rodzin ofiar i wszystkich Polaków. Wiadomość o śmierci
w katastrofie samolotu Lecha Kaczyńskiego i wielu znanych Polaków od rana jest główną informacją
Z całego świata nadchodzą kondo-
lencje. Prezydent Rosji Dmitrij Mie-
dwiediew przesłał na ręce marszał-
ka Sejmu RP Bronisława Komo-
rowskiego wyrazy współczucia. – Je-
steśmy teraz razem z całym naro-
dem polskim – stwierdził. Dodał, że
jest to także tragedia Rosjan. – Dzi-
siejszy dramat jest tragicznym zbie-
giem okoliczności, który sprawia, że
jego miejsce staje się mistyczne
– stwierdził prezydent i obiecał, że
zrobi wszystko, aby wyjaśnić oko-
liczności katastrofy. Premier Wła-
dimir Putin przekazał wyrazy współ-
czucia premierowi Donaldowi Tu-
skowi.
– Jestem wstrząśnięta do głębi
– mówiła dziennikarzom Angela Mer-
kel, która w sobotę rano odwiedza-
ła dowództwo operacyjne niemiec-
kiej armii pod Poczdamem. Gdy kon-
dolencje w telewizji składał szef MSZ
Guido Westerwelle, załamał mu się
głos. – To dla mnie osobista strata.
Wspominam Lecha Kaczyńskiego
jako bardzo mądrego i pełnego życia
rozmówcę. Europa mogła na nim po-
legać – mówił. – Cały niemiecki na-
ród jest w żałobie z polskim naro-
dem. Chcemy przekazać Polakom,
JERZY
BUZEK
przewodniczący Parlamentu
Europejskiego
Z ogromnym smutkiem
przyjąłem informację
o katastrofie samolotu, na którego
pokładzie był mój przyjaciel
i wielki polski polityk, prezydent
Polski Lech Kaczyński. Z ciężkim
sercem myślę o wszystkich
osobach, które wraz z nim były na
pokładzie samolotu. Zginęli
w służbie Ojczyźnie, w drodze do
Katynia, gdzie mieli oddać hołd
pomordowanym polskim
oficerom. To niewyobrażalna
katastrofa w skali Europy. Nigdy
jeszcze nie zginęło tak wiele osób
pełniących najwyższe funkcje
w Polsce, wybranych przez
obywateli jednego z państw
Europy według reguł demokracji.
Pełnili służbę w imieniu
obywateli. Jako przewodniczący
PE składam w imieniu wszystkich
eurodeputowanych kondolencje
dla rodzin i najbliższych
tych, którzy zginęli. Przekazuję
także wyrazy wsparcia dla
wszystkich Polaków i polskich
władz. 
ANDRES
FOGH RASMUSSEN
sekretarz generalny NATO
W imieniu całego NATO
i moim osobiście wyrażam moje
głębokie kondolencje narodowi
polskiemu, rodzinie prezydenta
oraz rodzinom tych, którzy zginęli
w tym straszliwym wypadku. To
tragedia dla nich i dla Polski. Moje
myśli są dziś z nimi. 
że jesteśmy z nimi – oświadczył mini-
ster.
Według premiera Wielkiej Bryta-
nii Gordona Browna „cały świat jest
pogrążony w smutku z powodu śmier-
ci polskiego prezydenta Lecha Ka-
czyńskiego”. Z kolei szef brytyjskich
konserwatystów David Cameron
stwierdził krótko: – To najczarniejszy
dzień dla Polski.
– Zaprzyjaźniony kraj ogarnęła
wielka żałoba, do której przyłączamy
się całym sercem – stwierdził premier
Włoch Silvio Berlusconi. – Polska to
kraj przyjaciel – podkreślił włoski pre-
mier.
Kondolencje z powodu śmierci pre-
zydenta złożył sekretarz generalny
NATO Anders Fogh Rasmussen. „Głę-
boko wstrząśnięty” jest prezydent Au-
strii Heinz Fischer, który złożył kon-
dolencje rodzinie Kaczyńskich, bli-
skim ofiar i wszystkim Polakom. Fi-
sher przypomniał, że wielokrotnie
spotykał się z Lechem Kaczyńskim
i miał spotkać się z nim kolejny raz
w połowie maja w Warszawie.
Od rana w sobotę media na całym
świecie opisują miejsce katastrofy, cy-
tują polskich polityków, piszą o kwia-
tach, które Polacy składają przed Pa-
łacem Prezydenckim, a także po raz
www.wyborcza.pl wychodzi 24 godziny na dobę
Kardynał
STANISŁAW DZIWISZ
metropolita
krakowski
Dzwon Zygmunt obwieścił
Krakowowi i Polsce żałobę po
stracie pierwszego człowieka
w państwie: prezydenta, jego
żony i wybitnych
przedstawicieli władz
i społeczeństwa polskiego.
Co nam pozostaje – wielki ból
i żałoba. Katyń – pojechali, aby
uczcić i przypomnieć tragedię,
która tam się dokonała, i oni
zapisali dzisiaj nową kartę w tej
bolesnej historii Polski.
Módlmy się za tych, którzy
opuścili Polskę. Módlmy się za
naród polski w obliczu tej
tragedii. Módlmy się za rodziny,
które zostały osierocone, za
władzę, która została
zdziesiątkowana. 
Abp TADEUSZ
GOCŁOWSKI
emerytowany metropolita
gdański
Bóg dopuścił na nas,
na naród, na państwo niezwykłą
tragedię. Stało się
to w 70. rocznicę tamtej
niewyobrażalnej tragedii, jaką
jest zbrodnia katyńska. Ci,
którzy dziś zginęli w katastrofie,
to ludzie walczący o prawdę
w narodzie, to ludzie, którzy
walczyli o wolność narodu,
ludzie, którzy odrzucali fałsz.
Trudno sobie wyobrazić większy
dramat o takim wymiarze
ogólnonarodowym.
kolejny opisują środowe uroczysto-
ści w Katyniu. Przypominają też, że
polscy politycy od dawna narzekali
na przestarzałe samoloty, którymi la-
tają.
– Zgliszcza, dymiące części rozbi-
tego samolotu, strażacy szukający
ofiar – tak miejsce katastrofy prezy-
denckiej maszyny opisuje na swoim
portalu tygodnik „Der Spiegel”. Mi-
gawki ze Smoleńska od rana nie-
ustannie pokazują też niemieckie te-
lewizje informacyjne.
„Die Welt” przypomina kontro-
wersje wokół wizyty Lecha Kaczyń-
skiego w Katyniu. – Gdy Władimir Pu-
tin zaprosił Donalda Tuska do Katy-
nia, prezydent Kaczyński ogłosił, że
on też chce brać udział w uroczysto-
ściach. Osiągnięto kompromis. Naj-
pierw w Katyniu spotkał się Tusk z Pu-
tinem, a prezydent miał przylecieć
trzy dni później. Szczególnie tragicz-
ne jest to, że w samolocie razem z Le-
chem Kaczyńskim lecieli krewni pol-
skich oficerów zamordowanych w Ka-
tyniu – pisze „Die Welt”.
Katastrofę szeroko komentują też
francuskie gazety. „Polska zdekapi-
towana” – pisze na swoim portalu in-
ternetowym dziennik „Le Figaro”.
„Polska obudziła się w sobotę w szo-
Abp STANISŁAW
GĄDECKI
metropolita poznański
Dziękujemy za dzieło
i posługę tych wszystkich, którzy
zginęli w dzisiejszej katastrofie.
Największą wartością służby
państwowej jest ofiara – tym
bardziej, gdy jest to ofiara życia.
Patrzymy na śmierć ze
smutkiem, ale nie z tragizmem,
bo ta śmierć doczesna nie jest
najgorszą rzeczą, która może się
przydarzyć człowiekowi. 
ANDRZEJ
OLECHOWSKI
polityk
Prezydent Lech Kaczyński
poniósł śmierć jak patriota,
pełniąc prezydencką funkcję.
Oddawał hołd tysiącom polskich
oficerów pomordowanym
w Katyniu. Ten dramat nadaje
nowy wymiar symbolice tego
miejsca na zawsze związanego
z Polską. Tych, którzy zginęli,
i rodziny, które straciły swoich
najbliższych, niech dobry Bóg
ma w swojej opiece. Cześć ich
pamięci! 
TADEUSZ
CYMAŃSKI
europoseł PiS
Ta tragedia poraża, trudno się
otrząsnąć. Śmierć tylu ludzi,
dramat rodzin. Powinniśmy
wyciągnąć z tego naukę, że
śmierć jest dla każdego z nas
i w naszych sporach trzeba o tym
pamiętać, że nie jesteśmy
ku. Kraj traci nie tylko prezydenta, ale
i wielkiego polityka, którym był Lech
Kaczyński. Oprócz niego zginęło wie-
le innych osobistości, w tym mini-
strowie i ich zastępcy” – pisze dzien-
nik.
Z kolei „Le Monde” zaraz po tra-
gedii opublikował zaktualizowaną syl-
wetkę zmarłego prezydenta. – Skła-
małbym, gdybym powiedział, że nie
żałuję, że zostałem prezydentem – cy-
tuje jego słowa.
Amerykański „New York Times”
pisze, że „śmierć prezydenta Ka-
czyńskiego na rosyjskiej ziemi to ko-
lejny tragiczny wypadek w burzliwych
stosunkach między Rosją i Polską”.
„Ta katastrofa, będąca dla Polski po-
rażającym ciosem, nie tylko spowo-
dowała śmierć najważniejszych osób
w państwie, ale jednocześnie dla wie-
lu odświeżyła horror masakry w Ka-
tyniu” – pisze dziennik. „W ostatnich
miesiącach oba państwa podejmo-
wały wysiłki, żeby poprawić swoje re-
lacje, które od dawna były napięte”
– przypomina. „Samolot, Tupolew Tu-
154, zaprojektowany przez Sowietów
w połowie lat 60., od dawna był przed-
miotem skarg polskich polityków, któ-
rzy narzekali na przestarzałą flotę po-
wietrzną” – pisze gazeta.
panami swego losu. Prezydent,
koledzy i koleżanki z klubu, ale
i Jerzy Szmajdziński, Sebastian
Karpiniuk... Niepowetowana
strata.
RAFAŁ
GRUPIŃSKI
wiceszef klubu PO
Bardzo ciężko dobierać słowa.
To niewyobrażalna tragedia.
W jakimś sensie jest to strata
kwiatu elity polskiej. Zginął
prezydent RP, pani prezydentowa,
wicemarszałkowie Sejmu,
posłowie, dowódcy armii. To jest
z jednej strony ogromna tragedia
narodowa, z drugiej strony tragedia
ludzka – tragedia dla rodzin tych,
którzy zginęli. To ich ta tragedia
dotyka najmocniej i najtrwalej.
JANUSZ
KIJOWSKI
reżyser
Gdy nadeszła ta wiadomość,
byłem na próbie spektaklu
przygotowywanego przez
studentów studium aktorskiego.
Chwyciliśmy się wtedy za ręce
i staliśmy przez chwilę
w milczeniu. Każda z osób, które
zginęły, zasługuje na szacunek
i wspomnienie, ale mnie
szczególnie bliska jest Izabela
Jaruga-Nowacka. Znałem ją od
czasów szkolnych. Bardzo się
lubiliśmy, była niezwykłą kobietą,
wrażliwą na sprawy równości,
tolerancji, bardzo lubiłem z nią
rozmawiać, miała tyle rzeczy do
zrobienia, tyle planów... 
GROH, WBS, MSKA, PW, PAP
„Polska przecierpiała więcej, niż
powinno cierpieć jakiekolwiek pań-
stwo” – pisze brytyjski „Telegraph”
w artykule „Kontynuacja polskich tra-
gedii”. „Siedemdziesiąt lat temu w Ka-
tyniu polscy oficerowie, intelektuali-
ści i urzędnicy zostali zamordowani
przez NKWD. W ten sposób Stalin
próbował zdekapitować Polskę, li-
kwidując jej elitę. Dziś rano w pobli-
żu katyńskiego lasu miała miejsce ko-
lejna dekapitacja” – pisze brytyjski
dziennik. – Dzisiaj wszyscy Polacy, na-
wet najbardziej zagorzali przeciwni-
cy Kaczyńskiego, są w szoku.Trage-
die ich kraju trwają.
Także portal BBC nazywa kata-
strofę „wielką tragedią wszystkich Po-
laków”. „Polscy politycy wielokrotnie
prosili o unowocześnienie samolotów,
którymi latają” – przypomina portal.
„Z Katyniem kojarzyć się będą te-
raz dwa dramaty – zamordowanie pol-
skich oficerów przez radzieckie wła-
dze w 1940 r., a także katastrofa sa-
molotu, w której zginął prezydent
Lech Kaczyński” – pisze belgijski
dziennik „Le Soir”. Według gazety
śmierć przedstawicieli najwyższych
polskich władz oznacza dla kraju „bez-
precedensowy kryzys”. 
BARTOSZ T. WIELIŃSKI, MARTA URZĘDOWSK 1

www.wyborcza.pl wychodzi 24 godziny na dobę
ZGINĘLI W KATASTROFIE
MINISTROWIE
PREZYDENTA
I URZĘDNICY RZĄDOWI
Aleksander Szczygło
(ur. 1963)
Szef prezydenckiego Biura Bez-
pieczeństwa Narodowego. Był jed-
nym z najbliższych współpracowni-
ków prezydenta Lecha Kaczyńskie-
go. Zetknął się znim jako student pra-
wa Uniwersytetu Gdańskiego. W la-
tach 90. pracował wBiurze Prawnym
NSZZ „Solidarność”. W połowie lat
90. Lech Kaczyński ściągnął go do
Najwyższej Izby Kontroli.
Był posłem Prawa i Sprawiedli-
wości, a w 2005 r. otrzymał nomi-
nację na wiceministra obrony naro-
dowej w ramach rządu PiS. Gdy
w 2007 r. ze stanowiska szefa MON
ustąpił Radosław Sikorski, został mi-
nistrem obrony.
W wyborach 2007 r. został wy-
brany do parlamentu, ale zrezygno-
wał z mandatu, gdy prezydent
w 2008 r. mianował go szefem Biura
Bezpieczeństwa Narodowego.  PW
Władysław Stasiak
(ur. 1966)
Szef Kancelarii Prezydenta RP.
Ukończył Wydział Historii na Uni-
wersytecie Wrocławskim i Krajo-
wą Szkołę Administracji Publicz-
POSŁOWIE:
Leszek Deptuła, PSL
(ur.1953)
Z wykształcenia weterynarz, pro-
wadził lecznicę w Wadowicach. Dzia-
łacz samorządowy, był m.in. mar-
szałkiem województwa podkarpac-
kiego. Posłem został w 2007 r., zaj-
mował się sprawami europejskimi
i samorządu terytorialnego. Był też
członkiem tzw. komisji specjalnej ds.
nacisków.  SROKA
Grzegorz Dolniak, PO
(ur. 1960)
Wiceszef sejmowego klubu PO
po cho dził z Bę dzi na. Był ab sol -
wentem Akademii Ekonomicznej
w Katowicach. W latach 80. praco-
wał w fabryce obrabiarek Ponar-
De fum w Dą browie Gór ni czej.
W 1991 r. zajął się prowadzeniem
włas ne go biz ne su. Do po li ty ki
wszedł w 2001 r. Był wiceprzewod-
niczącym klubu Platformy Obywa-
tel skiej oraz ko mi sji spraw we-
wnętrznych i administracji. Szyb-
ko stał się jedną z głównych twarzy
Platformy. Gdy jesienią zeszłego ro-
ku w po wybuchu „afery hazardo-
wej” szefem klubu przestał być Zbi-
gniew Chlebowski, na kilka dni prze-
jął jego obowiązki. Pozostawił żonę
i córkę.  RIM
Grażyna Gęsicka, PiS
(ur. 1951)
Szefowa klubu PiS, doktor socjo-
logii. W PRL związana z opozycją,
w stanie wojennym użyczała miesz-
kania na spotkania redakcji pod-
ziemnego „Tygodnika Mazowsze”,
uczestniczyła w obradach Okrągłe-
go Stołu w komisji ds. górnictwa.
W 2005 r. była ekspertem PO, gdy
toczyły się rozmowy o koalicji PO-
PiS. Później została – chwalonym na-
wet przez opozycję – ministrem roz-
woju regionalnego w rządach Kazi-
mierza Marcinkiewicza i Jarosława
Kaczyńskiego. W zeszłym roku by-
ła jed nym z „anioł ków preze sa”
– wraz z Aleksandrą Natalli-Świat
(także zginęła w katastrofie) i Joan-
ną Kluzik-Rostkowską miały ocie-
plać wizerunek partii. W styczniu
2010 r. została przewodniczącą klu-
1 bu PiS, była wymieniana jako moż-
nej. Za czasów stołecznej prezy-
dentury Lecha Kaczyńskiego był wi-
ceprezydentem miasta. Miał opinię
fachowca, który trzyma się z dala
od ratuszowych koterii. Mówił
zresztą o sobie, że jest „człowiekiem
do roboty”. Bezpartyjny. O jego sta-
nowisku w ratuszu przesądziły zna-
komite referencje, które miał z pra-
cy w NIK. Jako wiceprezydent sły-
nął z nietypowych jak na wysokie-
go urzędnika zachowań – nie ko-
rzystał z samochodu służbowego,
do pracy chodził na piechotę. Po wy-
granych przez PiS wyborach 2005 r.
został wiceszefem MSWiA odpo-
wiedzialnym za policję, a potem sze-
fem tego resortu. Dwukrotnie spra-
wował funkcję szefa Biura Bezpie-
czeństwa Narodowego. Od lipca
2009 r. kierował Kancelarią Prezy-
denta. Miał być kandydatem PiS
w wyborach na prezydenta War-
szawy.  I WONA S ZPALA
Mariusz Handzlik
(ur. 1965)
Podsekretarz stanu w Kancelarii
Prezydenta, główny doradca Lecha
Kaczyńskiego ds. polityki zagranicz-
nej. Zaczynał jako doradca premier
Hanny Suchockiej ds. zagranicznych.
Później pracował m.in. w ambasadach
RP w Waszyngtonie i przy ONZ w No-
wym Jorku. Znany z nadzwyczajnej
skuteczności, był członkiem wąskiej
grupy dyplomatów, którzy w latach
90. mrówczą pracą wprowadzali Pol-
skę do NATO.  BW
liwa następczyni Jarosława Kaczyń-
skiego. Kompetentna, rzeczowa, sym-
patyczna, nigdy nie odmawiała ko-
mentarza.  WBS
Przemysław Gosiewski,
PiS
(ur. 1964)
Poseł PiS od 2001 r., wicepremier
w rządzie Jarosława Kaczyńskiego
i szef komitetu stałego rządu. Był też
szefem Klubu Parlamentarnego PiS.
Uważany przez posłów za wymaga-
jącego szefa, pędzącego ludzi do pra-
cy. Orientował się we wszystkich pro-
jek tach ustaw, tym le piej, że był
prawnikiem. Jego konikiem było woj-
sko.
Marzył o tym, żeby być ministrem
obrony, ale premier Kaczyński chciał
go mieć koło siebie – jako świetnego
organizatora. Znali się jeszcze z cza-
sów Porozumienia Centrum. Gosiew-
ski w tej partii był – poza Dornem – naj-
bliższym współpracownikiem Jaro-
sława Kaczyńskiego. Absolutnie lojal-
nym.  EM
Sebastian Karpiniuk, PO
(ur. 1972)
Od 2005 r. poseł PO. Wcześniej był
samorządowcem w Kołobrzegu. W tej
kadencji – szef sejmowej komisji śled-
czej do spraw nacisków. W poprzed-
niej kadencji pracował nad noweli-
zacją ustawy lustracyjnej. Domagał
się całkowitej jawności wszystkich
dokumentów specsłużb PRL. Prezy-
dent Ka czyń ski uwa żał, że trze ba
ujawniać teczki tylko najważniejszych
osób, a chro nić pry wat ność pozo -
stałych. Karpiniuk twierdził, że Pola-
cy mają prawo poznać katów i opra-
wców. Chciał ujawniać wszystko. Gdy
poprawka prezydenta jednak prze-
szła, komentował: „tajniacy zwycię-
żyli jawniaków”. Słynął z ostrego ję-
zyka. Jedną z posłanek PiS nazwał
„pociągiem pancernym”. Często wy-
stępował w radiu i telewizji. Ostatnio
łagodniał.  EM
Izabela Jaruga-Nowacka,
Lewica
(ur. 1950)
Była wicepremierem w rządzie
Marka Belki, zajmowała się równym
statusem kobiet i mężczyzn. Femi-
nistka. Od połowy lat 80. działała w Li-
dze Kobiet Polskich.  KNYSZ
Stanisław Komorowski
(ur. 1953)
Wiceminister obrony narodowej.
Z wykształcenia fizyk, z zawodu i za-
miłowania dyplomata. Wlatach 90. am-
basador RP w Holandii i Wielkiej Bry-
tanii, później wiceszef MSZ. Specjali-
zował się w sprawach europejskich
i w polityce bezpieczeństwa. BW
Andrzej Kremer
(ur. 1961)
Wiceminister spraw zagranicznych
odpowiedzialny za politykę wschodnią.
Prawnik, autor licznych prac zzakresu
prawa międzynarodowego i dyploma-
tycznego. W latach 90. konsul w Ham-
burgu i Bonn. BW
Tomasz Merta
(ur. 1965)
Podsekretarz stanu wMinisterstwie
Kultury iDziedzictwa Narodowego, ge-
neralny konserwator zabytków w rzą-
dach PiS i PO-PSL, publicysta, współ-
twórca programu PiS wsprawie kultu-
ry, związany z konserwatywnym śro-
dowiskiem krakowskiego Ośrodka My-
śli Politycznej; zasiadał w radzie pro-
gramowej Muzeum Powstania War-
szawskiego i w komitecie poparcia Le-
cha Kaczyńskiego, współautor książek
„W obronie zdrowego rozsądku” i „Pa-
mięć i odpowiedzialność”. Konsultant
w Centrum Edukacji Obywatelskiej,
współautor programów nauczania ipod-
ręczników do wiedzy ospołeczeństwie,
Zbigniew Wassermann,
PiS
(ur. 1949)
Prawnik, absolwent Uniwersytetu
Jagiellońskiego. W czasach PRL pro-
kurator, jeden z nielicznych, którzy
nie wstąpili do partii. W latach 80.
działał w duszpasterstwie prawni-
ków. W 1990 r. jako zaufany człowiek
„Solidarności” brał udział w weryfi-
kacji SB, potem pełnił kierownicze
funkcje w strukturach krakowskiej
pro ku ra tu ry. W 2000 r., gdy mi ni -
strem sprawiedliwości był Lech Ka-
czyński, pełnił funkcję prokuratora
krajowego. W 2001 r. został posłem
z listy PiS. W latach 2005-07 był ko-
ordynatorem służb specjalnych. Wie-
lo krot nie za sia dał w spec ko mi sji,
dwukrotnie w komisjach śledczych
– ds. Orlenu, a ostatnio w komisji ba-
dającej „aferę hazardową”. Miał żo-
nę i dwójkę dzieci.  W
Aleksandra Natalli-
-Świat, posłanka PiS
(ur. 1959)
Wi ce prezes PiS. Z wykształ ce-
nia eko no mist ka, na stu diach
w 1981 r. dzia ła ła w Nie za leż nym
Zrzeszeniu Studenckim: – Ja byłem
rzecz ni kiem Stu den ckie go Ko mi -
tetu Strajkowego, a Ola jego najbar-
dziej aktywnym członkiem – wspo-
mina wiceprezes PiS Adam Lipiń-
ski. Pracowała w GUS i PAN. W la-
tach 90. należała do Porozumienia
Centrum, pierwszej partii braci Ka-
czyń skich. By ła lu bia na nie tyl ko
w swojej partii. „Ola to jest ta lepsza
twarz PiS” – mówił o niej jeden z po-
lityków SLD.  SRO KA
Arkadiusz Rybicki, PO
(ur. 1953)
Gdańszczanin, w drugiej połowie
lat 70. zaangażował się w działalność
opozycji demokratycznej (współpra-
cował z KOR, współtworzył Ruch Mło-
dej Polski, redagował pismo „Brat-
niak”). Pod czas straj ku w Stocz ni
Gdańskiej w 1980 r. spisał 21 postula-
tów; tablica z postulatami została wpi-
sana przez UNESCO na Listę Świato-
wego Dziedzictwa Kulturalnego. Dzia-
łacz „Solidarności”. W stanie wojen-
nym internowany. Był wiceministrem
kultury w rządzie AWS. Od 2005 r. po-
seł PO.  PS
Polska w żałobie 7
www.wyborcza.pl Gazeta Wyborcza Sobota 10 kwietnia 2010
+ +
historii i przedsiębiorczości oraz me-
todycznych poradników dla nauczy-
cieli. WK
Janusz Kurtyka
(ur. 1960)
Prezes IPN. Doktor habilitowany, hi-
storyk po Uniwersytecie Jagiellońskim,
wPRL działacz Niezależnego Zrzesze-
nia Studentów. Wlatach 90. naukowiec
PAN, gdzie kierował też „Solidarnością”.
WIPN od powstania Instytutu, najpierw
jako szef oddziału wKrakowie, od 2005r.
na stanowisku prezesa (w tym roku koń-
czyła się jego kadencja).
Jako naukowiec specjalizował się
wśredniowiecznej historii Krakowa, az
dziejów najnowszych wdziałalności pol-
skiego podziemia niepodległościowe-
go po 1944r., szczególnie ruchu Wolność
iNiezawisłość. Autor 144 publikacji na-
ukowych. Żonaty, osierocił dwóch sy-
nów. W
Andrzej Przewoźnik
(ur. 1963)
Sekretarz generalny Rady Ochrony
Pamięci Walk i Męczeństwa, historyk
po Uniwersytecie Jagiellońskim.
W latach 80.działał w studenckiej
opozycji, po roku 1989 zaczął pracować
w strukturach administracji państwa.
Od 1992r. nieprzerwanie pełnił funkcję
sekretarza (szefa) ROPWiM. Realizo-
wał tam swoją misję podjętą jeszcze
wczasie studiów – odnajdywania iupa-
miętniania miejsc męczeństwa Pola-
ków, głównie na terenie b. ZSRR. Szcze-
Jolanta Szymanek-
-Deresz, Lewica
(ur. 1954)
Prawnik, wiceszefowa SLD, była
szefem kancelarii prezydenta Alek-
sandra Kwaśniewskiego. Pochodziła
z rodziny prawniczej, jej ojciec Tade-
usz Szymanek był sędzią Sądu Naj-
wyż sze go i preze sem Iz by Pra cy
i Ubezpieczeń Społecznych SN.  KNYSZ
Wiesław Woda, PSL
(ur. 1946)
Poseł ZSL w latach 1989-91 i PSL od
1997 r. Urodził się we wsi Paleśnica pod
Tarnowem. Był członkiem Trybunału
Stanu (1991-93), wiceprezydentem Kra-
kowa (1987-90), wicewojewodą kra-
kowskim (1991) i wojewodą tarnow-
skim (1994-97). Ukończył studia na
Akademii Rolniczej w Krakowie, od
kilku lat pełnił funkcję wiceprzewod-
niczącego Polsko-Tajwańskiego Zes-
połu Parlamentarnego. Był żonaty,
miał dwie dorosłe córki.  RIM
Edward Wojtas, PSL
(ur. 1955)
Z wykształcenia ekonomista. Do
ZSL zapisał się jeszcze na studiach
w połowie lat 70. Pracował w Lubel-
skim Urzędzie Wojewódzkim, był wie-
loletnim radnym sejmiku. W 2005 ro-
ku władze w Województwem lubel-
skim przejęła koalicja LPR-PSL, któ-
ra powstała w wyniku porozumienia
Zdzisława Podkańskiego z prof. Ry-
szardem Benderem. Bender został
wtedy szefem sejmiku, w Wojtas (bli-
ski współpracownik Podkańskiego)
marszałkiem województwa.  SROKA
SENATOROWIE:
Janina Fetlińska, PiS
(ur. 1952)
Od 2005 r. płocki senator PiS. Dr
nauk medycznych z pielęgniarstwa.
Zajmowała się organizacją ochrony
zdrowia, też jako pracownik naukowy
w Wyższej Szkole Humanistycznej
w Puł tu sku i Pań stwowej Wyż szej
Szkole Zawodowej w Ciechanowie.
Była pierwszym prezesem Kolegium
Pielęgniarek i Położnych Środowi-
skowych. Na swojej stronie interne-
towej informuje, że jeden z premie-
rów proponował jej nagrodę za dzia-
łalność na rzecz zapobiegania urazom,
gólnie zasłużony dla uczczenia pamię-
ci polskich oficerów pomordowanych
wKatyniu, Miednoje iCharkowie, wy-
walczył też odbudowę iponowne otwar-
cie Cmentarza Obrońców Lwowa. Wla-
tach 90. był wiceprzewodniczącym ise-
kretarzem Komisji ds. Upamiętnienia
Zbrodni Katyńskiej. W
ks. Roman Indrzejczyk
(ur. 1931)
Kapelan prezydenta. Wysoki, prze-
raźliwie szczupły, z siwą czupryną. Na
jego świetne, krótkie kazania w parafii
Dzieciątka Jezus na warszawskim Żo-
liborzu jeździłem co niedziela aż spod
Piaseczna. Przyjaciel opozycji demo-
kratycznej i „Solidarności”. Ciągle się
narażał: esbecji – goszcząc opozycję, an-
tysemitom – goszcząc Święto Tory, ko-
ściołowi – krytykując Radio Maryja iję-
zyk niektórych hierarchów. Od 2005 r.
kapelan prezydenta Lecha Kaczyń-
skiego. Uczył religii w Szkole Muzycz-
nej im. Karola Szymanowskiego wWar-
szawie. Swoim uczniom stawiał stop-
nie dobre lub bardzo dobre. Gdy uczeń
mówił mu, że nie zasłużył, odpowiadał:
wiem, ale masz wsobie wiele możliwo-
ści i chęci, więc zasłuż.  SROKA
Mariusz Kazana
(1960)
Dyrektor protokołu dyplomatycz-
nego MSZ, wcześniej pracował m.in.
wambasadzie RP wParyżu. Autor prac
na temat stosunków polsko-francu-
skich. BW
wy padkom i zatruciom. Ale jej nie
przyjęła „gdyż żyje się ideałami”. 
SROKA
Stanisław Zając, PiS
(ur. 1949)
Senator PiS z Krosna. Wcześniej
był w ZChN. Był m.in. prezesem tej
partii. Czterokrotny poseł, b. wice-
marszałek Sejmu. Był sędzią i adwo-
katem. W PRL bronił w procesach po-
litycznych 
Maciej Płażyński
(ur.1958)
Prezes Stowarzyszenia Wspólno-
ta Polska. Wlatach 70. działacz gdań-
skiego Ruchu Młodej Polski iwspół-
założyciel Niezależnego Zrzeszenia
Studentów. Aktywny wsolidarnościo-
wym podziemiu, współtworzył Kon-
gres Liberałów. W1989r. powołany na
pierwszego niekomunistycznego wo-
jewodę gdańskiego. Od 1997r. poseł
AWS, wybrany na marszałka Sejmu.
jeden z„trzech tenorów” –twórców
PO; wystąpił zpartii, argumentując
to róż ni ca mi pro gra mowy mi. Od
2005r. wicemarszałek Senatu, wybra-
ny ja ko kan dydat nieza leż ny. Od
2007r. ponownie poseł, po kilkuna-
stu dniach wystąpił zklubu PiS.  PS
OSOBY
TOWARZYSZĄCE:
Anna Walentynowicz
(ur. 1929)
Urodziła się wRównem na Woły-
niu. Wlatach 70. operatorka suwnicy
wStoczni Gdańskiej, współtwórczy-
ni idziałaczka Wolnych Związków Za-
wodowych. Jej wyrzucenie zpracy
spowodowało wybuch strajku wSier-
pniu ’80. ipowstanie „Solidarności”.
Wstanie wojennym internowana iwię-
ziona. Należała do działaczy związku
krytycznych wobec Lecha Wałęsy (za-
rzucała mu współpracę zSB) iOkrąg-
łego Stołu. IPN ujawnił, że była inwi-
gilowana przez ponad 100 agentów
SB, zaś w1981r. podobno planowano
jej otrucie. Po odzyskaniu niepodleg-
łości na marginesie polityki. Zagrała
samą siebie w„Człowieku zżelaza”
Andrzeja Wajdy. Jej biografia była in-
spiracją dla filmu „Strajk” Volkera
Schlöndorffa. Prezydent Lech Kaczyń-
ski odznaczył Walentynowicz Orde-
rem Orła Białego. 
 8 Polska w żałobie
Sobota 10 kwietnia 2010 Gazeta Wyborcza www.wyborcza.pl
+ +
ZGINĘLI W KATASTROFIE
Lech Kaczyński
(ur. 1949)
L
ech Kaczyński był czwartym
prezydentem III Rzeczypo-
spolitej, drugim po Gabrielu
Narutowiczu prezydentem w histo-
rii Polski, który w trakcie kadencji
zginął tragicznie.
Działalność publiczną rozpoczął
w 1977 r. Wówczas związał się z ru-
chem opozycyjnym. Za pośrednic-
twem Zbigniewa Romaszewskiego
nawiązał kontakt z Komitetem Obro-
ny Robotników.
Pisywał w „Robotniku Wybrze-
ża”, doradzał, jak chronić prawa pra-
cownicze. Jako doktor praw – pra-
cownik Uniwersytetu Gdańskiego
– od początku związał się z powsta-
jącym w sierpniu na Wybrzeżu Nie-
zależnym Związkiem Zawodowym
„Solidarność”.
Internowany w stanie wojen-
nym, w drugiej połowie lat 80. był
jednym z najbliższych współpra-
cowników przewodniczącego związ-
WOJCIECH OLKUŚNIK
Krzysztof
Putra
(ur. 1957)
Wicemarszałek Sejmu, polityk
PiS. Od 1980 r. w „Solidarności”,
w 1989 r. został posłem Obywatel-
skiego Klubu Parlamentarnego, póź-
niej działał w Porozumieniu Cen-
trum, a w 2001 r. był współzałoży-
cielem PiS. W latach 2005-07 – wi-
cemarszałek Senatu.
Sympatyczny, o tubalnym gło-
sie, jego znakiem charakterystycz-
nym były sumiaste wąsy, które kie-
dyś – gdy PiS wygrał wybory samo-
rządowe na Podlasiu – zgodnie
z obietnicą zgolił. Potem na życze-
nie rodziny ponownie je zapuścił.
Krzysztof Putra osierocił ośmioro
dzieci.  WBS
ku Lecha Wałęsy. Uczestniczył w roz-
mowach Okrągłego Stołu i negocja-
cjach w Magdalence.
Po latach mówił, że Okrągły Stół
był przełomowym krokiem do nie-
podległości, ale potem strona opo-
zycyjna zbyt długo przestrzegała je-
go ustaleń.
W 1991 r. w czasie kampanii prezy-
denckiej był najbliższym współpra-
cownikiem Wałęsy. Jednak po jego
zwycięstwie ich drogi się rozeszły.
Jako prezes Najwyższej Izby Kon-
troli w latach 1992-95 reformował tę
instytucję. W 2000 r. zdobył olbrzy-
mią popularność jako minister spra-
wiedliwości w rządzie Jerzego Buzka.
W 2002 r. zwyciężył w wyborach
na prezydenta Warszawy. Jego naj-
większym osiągnięciem była budowa
Muzeum Powstania Warszawskiego,
hołd powstańcom warszawskim,
wśród których był jego ojciec Raj-
mund.
WOJCIECH OLKUŚNIK
Jerzy Andrzej
Szmajdziński
(ur. 1952)
Wicemarszałek Sejmu, wiceszef
SLD, kandydat na prezydenta.
Był posłem na Sejm w latach 1985-
-89 i w III RP nieprzerwanie od 1991.
Był ministrem obrony narodowej
w rządzie premiera Leszka Millera,
a potem Marka Belki.
Z wykształcenia ekonomista. Czło-
nek PZPR, od 1986 r. zasiadał w Ko-
mitecie Centralnym. Był przewod-
niczącym Zarządu Głównego Związ-
ku Socjalistycznej Młodzieży Polskiej.
Od momentu powstania przystąpił
do SdRP, pełniąc funkcje we władzach
krajowych tej partii. Od 1999 r. dzia-
łał w Sojuszu Lewicy Demokratycz-
nej. 
www.wyborcza.pl wychodzi 24 godziny na dobę
MACIEJ ŚWIERCZYŃSKI
W 2005 r. wygrał wybory prezy-
denckie z obecnym premierem Do-
naldem Tuskiem.
Wśród osiągnięć jego prezyden-
tury najważniejsze było wynego-
cjowanie korzystnych warunków
traktatu lizbońskiego podczas szczy-
tu Unii Europejskiej w Brukseli
w 2007 r.
Starał się rozwijać dobre relacje
ze wschodnimi sąsiadami Polski,
zwłaszcza z Ukrainą.
Szczególnie dbał o bezpieczeń-
stwo energetyczne. Jego ideą było
utworzenie korytarza energetycz-
nego na Kaukazie, którym surowce
energetyczne popłynęłyby do Polski.
W 2008 r. mobilizował między-
narodową opinię publiczną do obro-
ny Gruzji, której terytorium zaata-
kowała Rosja. Wraz z przywódcami
państw bałtyckich i Ukrainy w trak-
cie konfliktu przyleciał do Tbilisi. 
PAWEŁ WROŃSKI
WOJCIECH SURDZIEL
Krystyna
Bochenek
(ur. 1953)
Wicemarszałek Senatu. Zanim we-
szła do polityki, przez prawie 30 lat
pracowała jako dziennikarka w Ra-
diu Katowice. Zasłynęła jako autor-
ka popularnych na Śląsku progra-
mów poświęconych zdrowiu. Orga-
nizowała też wielkie akcje społeczne,
w których zachęcała m.in. do hono-
rowego oddawania krwi, czy rzuce-
nia palenia. To ona wymyśliła „Dyk-
tando” – organizowany co roku w ka-
towickim Spodku sprawdzian wie-
dzy o ortografii. A także zjazd Kry-
styn, na który co roku zapraszała swo-
je imienniczki do rozmaitych zakąt-
ków Polski. Do Senatu weszła w wy-
borach uzupełniających w 2004 r. z li-
sty ówczesnej Unii Wolności. W na-
stępnej kadencji reprezentowała PO.
Po wyborach na jesieni 2007 r. została
wicemarszałkiem Senatu. Była człon-
kiem Rady Języka Polskiego przy Pre-
zydium PAN. Osierociła dwoje dzie-
ci.  BART
WOJCIECH SURDZIEL
Maria
Kaczyńska
(ur. 1950)
Żona prezydenta Lecha Kaczyń-
skiego, Pierwsza Dama RP. Z wy-
kształcenia ekonomistka, w przeszło-
ści pracowała w Instytucie Morskim.
Gdy zamieszkała w Pałacu Prezy-
denckim, odgrywała aktywną rolę,
szczególnie w działalności charyta-
tywnej. W 2007 r. uczestniczyła m.in.
w otwarciu Domu Polskiego w Peters-
burgu wraz z Ludmiłą Putin, żoną ów-
czesnego prezydenta, dziś premiera Ro-
sji. Reprezentowała Polskę na forum
UNICEF oraz działała na rzecz Cen-
trum Zdrowia Dziecka. W 2008 r. pod-
pisała apel o niezmienianie zapisów
ustawy antyaborcyjnej, czym naraziła
się na atak ze strony prawicowych ra-
dykałów. W2009r. uczestniczyła wKon-
gresie Kobiet Polskich. Mówiła, że ko-
biety powinny aktywnie uczestniczyć
wpolityce, iże sama zrezygnowała zza-
jęć zawodowych, bo mąż był zajęty. Ci,
którzy ją znali, podkreślali jej ciepło, in-
teligencję i poczucie humoru. PW
WOJCIECH OLKUŚNIK
Sławomir
Skrzypek
(ur. 1963)
Prezes NBP. Jego wybór na to sta-
nowisko w styczniu 2007 r. był wielkim
zaskoczeniem. Ten absolwent Politech-
niki Śląskiej wGliwicach istudiów MBA
Uniwersytetu Wisconsin – La Crosse,
uchodził za bliskiego współpracownika
prezydenta Lecha Kaczyńskiego. Czę-
sto wspominał, że przyszłego prezydenta
poznał jeszcze wlatach 80., gdy był dzia-
łaczem nielegalnego wówczas NZS. Lech
Kaczyński był szefem Sławomira Skrzyp-
ka, gdy ten w latach 1993-97 pracował
wNIK ipóźniej, gdy był zastępcą prezy-
denta Warszawy. Początkowo Sławomir
Skrzypek był przyjęty nieufnie przez
większość komentatorów finansowych
i mediów. Ale na stanowisku prezesa
NBP radził sobie nadspodziewanie do-
brze. Musiał zmierzyć się znajwiększym
od lat kryzysem finansowym i z zada-
niem tym sobie poradził. Nawet osoby
niesympatyzujące z prezesem przy-
znawały, że Polska przeszła kryzys fi-
nansowy suchą nogą między innymi
dzięki dobrym decyzjom NBP. WG
WOJCIECH SURDZIEL
Ryszard
Kaczorowski
(ur. 1919)
Ostatni prezydent Rzeczypospoli-
tej na uchodźstwie. W 1990 r. na Zam-
ku Królewskim w Warszawie przeka-
zał insygnia prezydenckie II Rzeczy-
pospolitej, tekst konstytucji kwietnio-
wej z 1935 r. oraz insygnia Orderu Or-
ła Białego prezydentowi Lechowi Wa-
łęsie, nawiązując w ten sposób histo-
ryczną łączność Polski przedwojennej
z III RP.
Przed II wojną światową działał
w harcerstwie w Białymstoku, a w cza-
sie wojny w Szarych Szeregach.
W 1940 r. aresztowany przez NKWD
i zesłany na Syberię. Odbył szlak bojo-
wy z armią gen. Władysława Andersa,
walczył m.in. pod Monte Cassino.
Był posłem emigracyjnej Rady Na-
rodowej, w 1989 r. na mocy konstytu-
cji z 1935 r. został wyznaczony na pre-
zydenta Polski. Od lat 90. brał udział
w życiu politycznym Polski. Przyjeż-
dżał na uroczystości rocznicowe, spo-
tkania kombatantów.  PW
WOJCIECH OLKUŚNIK
Janusz
Kochanowski
(ur. 1940)
Rzecznik praw obywatelskich.
Doktor nauk prawnych i wykładow-
ca Uniwersytetu Warszawskiego. Był
ekspertem senackiej komisji praw
człowieka i praworządności, konsu-
lem generalnym w Londynie.
W 2004 r. bez powodzenia startował
w wyborach do Parlamentu Euro-
pejskiego z ramienia PiS. W 2006 r.
wybrany przez Sejm na rzecznika
praw obywatelskich. 
1