WYCHOWANIE FIZYCZNE SPECJALNE (KOLOKWIUM)

1.Etiologia (przyczyny) niedostosowania spoecznego:

Przyczyny zewntrz pochodne:
-wielkie wstrzsy polityczno-spoeczne;
-wojny domowe, konflikty zbrojne (powoduj degradacje moraln, etyczn)
-sytuacja spoeczno ekonomiczna
-rodowisko szkolne
-rodowisko domowe
-grupa rwienicza
2. Rodzaje nie dostosowa spoecznych:
ZACHOWANIE DEMONSTRACYJNE WROGIE- S to wychowankowie u ktrych nastpio zablokowanie podstawowych
potrzeb bezpieczestwa i zblienia uczciwego. Reaguj postaw wrog w stosunku do rodzicw i opiekunw. Reakcje tych dzieci s
bardzo ostre i gwatowne. Charakteryzuj ich takie formy zachowania, jak: negatywizm, demonstracja i postpowanie szkodliwe. W
agodniejszych stadium wrogo przejawiaj si w cigym zwracaniu na siebie uwagi. Otwarta wrogo to bardziej zaawansowane
stadium tego rodzaju niedostosowania spoecznego. W konsekwencji zaburzenia, dziecko staje si coraz bardziej zuchwae,
podejrzliwe, trudne do zdyscyplinowania.
ZACHOWANIE ZAHAMOWANE- Tego typu zachowanie przewaa u jednostek niedostosowanych spoecznie, u ktrych
wystpuj bardzo gbokie stany depresyjne wyraajce si tendencja do szukania samotnoci, unikania i odrzucania wszelkich
kontaktw spoecznych. U tych dzieci charakterystyczna jest postawa defensywna, brak zaufania do obcych ludzi i nowych sytuacji.
Charakteryzuje je dua ostrono w postpowaniu wymagajcym pokonywanie trudnoci. Bierne zachowania tych jednostek odnosi
si nie tylko do otoczenia spoecznego, lecz innych dziedzin ycia ( strefa intelektualna, manualna, okooruchowa ). Najostrzejsze
stadium to wycofanie si dziecka z otaczajcej go rzeczywistoci (postawa antyspoeczna). Objawia si zupenym unikaniem
kontaktw zewntrznych, cakowitym zahamowaniem. Takie osoby yj we wasnym wiecie, zamknici w sobie, ostroni i czujni, z
daleka od innych. S skryci i nie przyjani, podejrzliwi w stosunku do otoczenia.
ZACHOWANIE ASPOECZNE Cechami tej osobowoci jest chd uczuciowy, egoizm, impulsywno w dziaaniu, agresywno
i skonnoci sadystyczne. S to dzieci bezuczuciowe, nie al im nikogo innego. Nie s zwizani z niczym uczuciowo. Lekcewa
normy prawa i moralnoci. Demonstruj zachowania nieprzyzwoite z przejawami sadyzmu i perwersji. S nie lubiane przez inne
dzieci, zoliwe i perfidne, mciwe, prowokujce, nieszczliwe.
ZACHOWANIE NIEKONSEKWENTNE-:
- dziaanie pod wpywem najsilniejszego bodca
- reakcja spontaniczna, natychmiastowa, bez przemylenia
- kopoty w nauce
- brak koncentracji uwagi
- nadmierna pobudliwo oraz stany niezrwnowaeni emocjonalnego
Wymienione powyej jest wynikiem niekorzystnych czynnikw dziaajcych w okresie prenatalnym i okresie porodu oraz
bezporednio uszkadzajce system nerwowy podczas wczesnych okresw ycia dziecka. Reakcje dziecka s nieprzemylane,
przypadkowe, chaotyczne i nieadekwatne do wymaga otoczenia spoecznego, szkoy itp. Co ma zwizek z naruszeniem norm
spoecznych., nieszczliwymi wypadkami, uszkodzeniami ciaa. Zwizek z syndromem ADHD jest w tym przypadku oczywisty.
3. Rola wych. fiz., sportu, turystyki i rekreacji w procesie resocjalizacji:
W-f, sport i turystyka :
Wyzwalaja zainteresowanie i inicjatyw wychowanka ( powierzanie odpowiedzialnych funkcji, wyznaczanie interesujcych
zada, zaspokajanie oczekiwa i pragnie)
Ksztatuj uczucia spoeczne, pozytywne kontakty, ktre z czasem przeradzaja si w koleestwo i przyja
W procesie resocjalizacji du rol odgrywa w-f , sport i turystyka poprzez:
Koleeski, ale konsekwentny stosunek nauczyciela w-f do wychowanka
Zdyscyplinowanie wynikajce z regulaminw, wzorw zachowania i postpowania w okrelonej sytuacji
Nagradzanie i wyrnianie koleestwa, wsppracy i czynw szlachetnych
Wprowadzenie prawa obrony stanowiska wychowanka we wszystkich sprawach
4. Etiologia upoledze i kalectw:
I okres prenatalny ( od zapodnienia do narodzin)
Najbardziej zagroony jest pd w pierwszym trymestrze:
- choroby matki bakteryjne i wirusowe
- odywianie matki, nie doywienie, (zaburzenia psychiczne u dziecka-skutek)
- przyjmowanie lekw, kosmetykw

- promieniowanie cieplne, elektromagnetyczne, jako wody ktr przyjmujemy wraz z pokarmem, kobiety w ciy nie mog robi
zdj rentgenowskich
- stres matki w czasie ciy, urazy mechaniczne, cukrzyca
II okres okooporodowy
- niedotlenienie mzgu, w wyniku zbyt szybkiego porodu, zego uoenia dziecka, zbyt pnego porodu,
-cia pozamaciczna
-ppowina
III okres postnatalny
- wszystkie choroby atakujce mzg: winka, zapalenie opon rdzenia mzgowego, choroby od kleszczowe, wszystkie z wysoka
gorczk uszkodzenie patw czoowych (przez alkohol)
5. WERONIKA SHERBORNE
Twrcza metoda ruchu rozwijajcego.
Cae ycie powicia pracy z dziemi i ksztaceniu nauczycieli w Wielkiej Brytanii i poza jej granicami. Istot jej metody jest
wspomaganie rozwoju dziecka przez kontakt emocjonalny, fizyczny i ruch. Podstaw tej metody jest zaoenie, e wszystko co jest w
przyrodzie si porusza. Weronika bya z wyksztacenia nauczycielk w-f i fizjoterapeutk.
W latach 40znalaza si pod wpywem Rudolfa Labana- wszechstronny w swoich zainteresowaniach, propagator taca wyzwolonego
( wylansowanego przez Isador Duncan), wybitny choreograf, autor gimnastyki twrczej. Za podstawowe potrzeby czowieka
uznawa:
Potrzeb ruchu
Potrzeb ekspresji
Potrzeb tworzenia
Ta metoda przeznaczona jest dla grup dzieci:
Upoledzonych umysowo, niedostosowanych spoecznie, z niekorzystnych rodowisk wychowawczych, z ADHD, z
dziecicym poraeniem mzgowym, autystycznych, niewidomych, guchych, z dysfunkcj narzdu ruchu, z zespoem
downa, z sabo zintegrowanymi klasami lub sabo skonfliktowanymi grupami.
Organizacja w. i grup zajciowych:
1. Mona prowadzi indywidualnie lecz lepiej w grupie (lepsze efekty)
2. Grupa nie powinna by dua 6-14 osb
3. Kady w. ma swojego opiekuna ( rodzic, wolontariusz, rodzestwo)
4. Zajcia powinno prowadzi dwch terapeutw
5. w. boso
6. nie uywa si adnych przyrzdw i przyborw
7. w czasie w. liska podoga( stosuje si kocyki)
8. sala nie dua, kameralna, czysta, jasna
9. zajcia powinny odbywa si systematycznie, przynajmniej raz w tygodniu
10. skad grupy raczej stay
11. wiek dowolny
Zasady prowadzenia zaj:
Terapeuta : kontakt z kadym dzieckiem; utrzymanie kontaktu wzrokowego; zajcia dla dziecka powinny by przyjemne i dawa
moliwo przeywania radoci z aktyw. ruchowej; bierz udzia we wszystkich zajciach; z poczuciem humoru; nie krytykujcy
dziecka; przestrzega praw dziecka do swobodnej, wasnej decyzji ; chwal dziecko nie tyle za efekt co za jego starania i wysiek;
unikaj sytuacji rywalizacyjnych; pocztkowe w. prowad na poziomie podogi; zaczynaj od w. prostych stopniowo je utrudniajc;
zmniejszaj udzia swojej inicjatywy; proponuj naprzemienne w. dynamiczne i relaksacyjne; zwracaj uwage na samopoczucie
dziecka; ucz dzieci uywania siy jak i zachowania delikatnoci i opiekuczoci w stosunku do drugiej osoby; w w. ktrych jest to
moliwe zadbaj o to by dziecko znalazo si rwnie w pozycji dominujcej; na zakoczenie w. uspokajajce, wyciszajce;
Zachcanie dziecka do udziau w w. i pokazywanie jak inne dzieci bawi si bywa wystarczajc motywacj do wczenia
si dziecka w zajcia, nawet gdy trzeba na ten skutek cierpliwie czeka przez kilka sesji.
Jak wygldaj zajcia:
-poznanie wzajemne
- w. prowadzce do poznania wasnego ciaa
-poznanie przestrzeni wok siebie i przemieszczanie wasnego ciaa w przestrzeni
-w z ( jeden z partnerw jest opiekuczy, drugi jest podlegy)
-w. przeciwko ( su dwm celom: osoby z zaburzeniami czsto nie maj czucia wasnej siy (brak wiadomoci siy), su
umiejtnoci dawkowania siy)
- w. razem obydwoje SA na rwnych prawach,
-w. kreatywne

-relax
Z WYKADW
1. WYCHOWANIE FIZ. SPECJALNE- przedmiot o charakterze interdyscyplinarnym, wspomagany innymi dziedzinami wiedzy,
wi si z nim nastpujce dyscypliny naukowe:
pedagogika oglna, specjalna, resocjalizacyjna, rewalidacyjna
psychiatra
teoria wychowania fizycznego
psychologia
W ramach pedagogiki specjalnej rozwino si pi dziaw dotyczcych nauczania i wychowania piciu kategorii dzieci:
pedagogika resocjalizacyjna- zbir dowiadcze praktycznych i teoretycznych odnoszcych si do procesw ponownego
przystosowania si do ycia jednostek zagroonych niedostosowaniem spoecznym bd niedostosowanym spoecznie;
digofrenopedagogika ( bigos- mao, phren-umys)- obejmuje treci uatwiajce rewalidacj dzieci upoledzonych umysowo
tyflopedagogika (typhlos- lepy)- obejmuje wiedz dotyczc dzieci z upoledzeniem wzroku
surdopedagogika- (surdut- guchy) zajmujca si wychowanie dzieci z upoledzeniem suchu i wadami mowy bdcych
skutkiem upoledzenia suchu
pedagogika terapeutyczne- zajmuje si wychowaniem dzieci dugotrwale chowych i dziemi z niepenosprawnoci ruchow
pedagogika specjalna- jedna z dyscyplin nauki o wychowaniu i nauczaniu osb dodatnio lub ujemnie odchylonych od normy
w takim stopniu, e wymagaj specjalnego postpowania. Postpowanie to jest niezbdne celem zapewnienia im
optymalnego rozwoju fizycznego, psychicznego i spoecznego.
2. PEDAGOGIKA SPECJALNA REALIZUJE ZADANIA REWALIDACYJNE POPRZEZ:

optymalne przygotowanie jednostki niepenosprawnej do ycia;

pomoc w zdobyciu zawodu;
wzmocnienie si i znalezienie sensu ycia;
zwrcenie uwag na rodowisko i celowe w nim wspdziaanie;
rozszerzenie zakresu swojego uczestnictwa w procesie rewalidacji ludzi dorosych;

3. WIADOMO UPOLEDZENIA U JEDNOSTKI POWODUJE:

stan niepewnoci;
poczucie zagroenia;
poczucie mniejszej wartoci;
poczucie ograniczonej moliwoci realizowania celw yciowych
4. NAUCZYCIEL PODEJMUJCY PRAC Z DZIECKIEM NIEPENOSPRAWNYM MUSI ZDAWA SOBIE SPRAW,
E NIEPENOSPRAWNO:
komplikuje warunki ycia;
utrudnia kontakty spoeczne;
ogranicza moliwo pracy zawodowej;
doprowadza do izolacji spoecznej;
5. PODSTAWOWE CELE I ZADANIA PEDAGOGIKI SPECJALNEJ ( ZA LIPKOWSKIM):
cel humanistyczny: jednostce upoledzonej i sabszej naley zapewni szczeglnie prawa do pomocy w uzyskaniu w peni
rozwoju i uznania w rodowisku spoecznym;
cel wychowawczy: jednostk upoledzon naley wszechstronnie ksztaci i umoliwi jej optymalny rozwj w taki sposb,
by jak najlepiej moga spenia swoje zadania spoeczne;
cel ekonomiczny: (utylitarny) jednostk upoledzon naley jak najlepiej przygotowa do pracy zawodowej i uniezaleni j
od pomocy spoecznej;
Rnica pomidzy wychowaniem fizycznym specjalnym a a wych. fiz. w szkole publicznej- adresat zastosowanych
odpowiednio rodkw ruchu.
6. WYCH. FIZ. SPECJALNE SKIEROWANE JEST DO DZIECI SPECJALNEJ TROSKI:
guchych i niedosyszcych;
niedowidzcych i niewidomych;
upoledzonych umysowo;
z upoledzon wymow;
dugotrwale chorych;
niepenosprawnych ruchowo;
spoecznie niedostosowanych;
Wychowanie fizyczne specjalne wchodzi w ycie w momencie, kiedy wada bd uszczerbek na zdrowiu s medycznie
ustabilizowane. Nie ma charakteru korekcyjnego, aczkolwiek zabiega o prawidowy, dalszy rozwj dziecka.
Wychowanie fizyczne specjale # korekcja wad postawy

7. WYCHOWANIE FIZYCZNE SPECJALNE:

rozwija sprawno ruchow dziecka
daje impuls do wikszej aktywnoci intelektualnej i spoecznej
w konsekwencji prowadzi do:
prawidowego rozwoju osobowoci;
wiary we wasne siy i moliwoci samorealizacji;
8. ROLA WYCH. FIZ SPECJALNEGO W SZKOLE SPECJALNEJ:
jest elementem przygotowujcym dzieci i modziey niepenosprawnej do samodzielnego ycia;
wzmaga ogln dynamik organizmu;
usprawnia i doskonali motoryczno, nawyki ruchowe i ruchow specjalizacj;
uczy umiejtnego korzystania z powstaych zmysw lub nie uszkodzonych czci ciaa;
ksztatuje okrelone cechy osobowoci i nawyki higieniczno-zdrowotne;
9. ROLA I PROGRAMOWANIE PROCESU RESOCJALIZACJI
ELEMENTY WSPLNE DLA ROZGRYWEK SPORTOWYCH I ROZBOJW:
moment napicia;
ryzyko wymagajce wykazania si sprawnoci fizyczn;
szybka orientacja;
poczucie przewagi nad innymi ludmi na wskutek odniesionego zwycistwa;
Samoistne wystpowanie regu moralnych tkwicych w wych. fiz, sporcie i rekreacji -> waciwe ich wykorzystanie w procesie
resocjalizacji
10. PRAWIDOWO PRZEPROWADZONE ZESPOOWE GRY SPORTOWE SPENIAJ ROL TERAPEUTYCZN:
dominacja elementw wsppracy, wspdziaania nad rywalizacj;
wystpowanie:
poszanowania przepisw gry;
posuszestwa wobec kapitana druyny;
szacunek dla przeciwnika;
wyzbycie si chci zwycistwa za wszelk cen;
kierowanie si zasad fair-play -> nauka skromnoci przy wygrywaniu, pogodnego przyjmowania poraki, uczciwoci wobec
samego siebie, kolegw, nauczyciela wf., sdziego, widzw obserwujcych gr
11. Inne szczeglnie wskazane formy aktywnoi fizycznej:
gry terenowe;
zajcia prowadzone przy muzyce;
dobrze zorganizowana turystyka piesza i rowerowa;
Wych. fiz, sport i turystyka stwarzaj szczeglne moliwoci wychowania zespoowego. Warto resocjalizacyjna wynika std, e s
w sposb naturalny dostosowane do potrzeb i waciwoci charakterologicznych dzieci pozbawionych opieki domu rodzinnego.
12. DENIE DO ORGANIZACJI GRUP
RODZAJE GRUP SPOECZNYCH:
formalne;
nieformalne:
pozytywne
negatywne
Wrd dzieci trudnych ujawniaj si tendencje organizowania grup, ktrych dziaanie nie jest zgodne z uznanymi normami
spoecznymi. Organizujc zespoy o charakterze sportowym, wykorzystuje si ch do zrzeszania si, a jednoczenie nadaje im
kierunek konstruktywny przeksztacajc tworzone przez wychowankw grupy nieformalne negatywne w grupy nieformalne
pozytywne.
NIECH DO FORM TRADYCYJNYCH
Wychowanej niedostosowany spoecznie naby wiele wzorw negatywnych, oddali si od wzorw pozytywnego
postpowania, wystpuje u niego niech do form tradycyjnych, w tym niech do:
szkoy;
uporzdkowanych zaj rznego typu;
nudnych, moralizujcych nauczycieli
W pracy z modzie niedostosowan spoecznie trzeba ucieka od nudy, wsuchiwa si w propozycje samej modziey
Niepowodzenia szkolne > negatywny stosunek do szkoy

Przezwycianie postawy zniechcenia jest znacznie atwiejsze w innych warunkach ni te, do ktrych wychowanek si
zniechci. Programujc proces resocjalizacji przy pomocy wf, sportu i turystyki ucieka trzeba od utartych, schematycznych
zaj na rzecz odwanych, czsto niekonwencjonalnych sposobw.

WF, SPORT I TURYSTYKA:

Wyzwalaj zainteresowanie i inicjatyw wychowanka (powierzanie odpowiedzialnych funkcji, wyznaczanie interesujcych
zada, zaspokajanie oczekiwa i pragnie);
Ksztatuj ucznia spoeczne pozytywne kontakty, ktre z czasem przeradzaja si w koleestwo i przyja;
AKTYWIZACJA SPOECZNA NA ZAJCIACH WF WYMAGA:
Przeksztacania nawykw;
Nawizania wsppracy umoliwiajcej przeycie satysfakcji spoecznych, bdcych nagrod za spoeczne prawidowe
dziaanie;
Sprecyzowania form i metod wychowawczych;
POTRZEBA SAMOAKCEPTACJI:
Rozwijajc ycie sportowo- turystyczne na terenie zakadu resocjalizacyjnego, naley bra pod uwag organizacj
umoliwiajc wywoywanie u wychowankw zachowa konstruktywnych spoecznie. Naley wytwarza takie sytuacje by
wychowankowie mogli sobie wzajemnie pomaga, przeywa wsplnie emocje, wzrusza si a take stworzy szanse na
zaspokojenie ambicji, samopotwierdzenie si, uznanie i dodatni samoocen. Taka organizacja powinna przewidzie wielo rl
spoecznych.
Nauczyciel wf musi zdawa sobie spraw, e moc wychowawcza nie ley w rodkach, lecz w metodzie wadania nimi.
POTZREBA WZORU OSOBOWEGO
Dziecko niedostosowane spoecznie poszukuje wzoru osobowego czowieka, ktremu mogoby cakowicie zaufa.
Najczciej jednak napotyka si na osoby ktre pogbiaj jego stopie niedostosowania spoecznego. Dzieje si tak dlatego, e
porusza si ono w krgach osb moralnie zaniedbanych.
CECHY WYMAGANE OD NAUCZYCIELA MOGCEGO STA SI WZOREM OSOBOWYM:
lubicy modzie;
dostarczajcy modziey radoci;
wyrozumiay, troskliwy, sprawiedliwy;
dostrzegajcy tych najsabszych, najbardziej zagubionych;
suchajcy dzieci;
wraliwy;
interesujcy si ich najczciej wolnymi postpami w nauce;
umiejcy przyznac si do wasnych bdw;
majcy odwag przeprosi wychowanka, co nie jest saboci ale si wychowawcz
POTZREBA BYCIA NORMALNYM
Bardzo wany jest kontakt dzieci i modziey niedostosowanej spoecznie u ktrych nie wystpuje ten problem ( istotne:
wsplnota zainteresowa i zakres wspdziaania)
Istnieje potrzeba poszukiwania sprzymierzecw akcji resocjalizacyjnej w gronie samych dzieci
Nauczyciel wf jak i inspirowani przez niego wychowankowie powinni udziela pomocy kolegom w precyzowaniu oglnych
zasad i celw postpowania
Wymagania stawiane tym dzieciom powinny by odpowiednio dostosowane do ich zainteresowa
Wf, sport i turystyka stwarzaj okazj do uczenia kultury wspycia i wyrabiania yczliwoci dla sabszych
WYBRANE SPECJALISTYCZNE TERMINY WICE SI Z WYCHOWANIEM FIZYCZNYM SPECJALNYM
(KILKA POJ NA EGZAMINIE !)
AFAZJA (grec. Phasis- mowa)
Zaburzenia mowy spowodowane uszkodzeniem w mzgowym orodku mowy. Wyrnia si:
Afazj motoryczn- trudnoci lub utrata moliwoci mwienia i pisania
-||- sensoryczna- trudnoci lub utrata moliwoci rozumienia syszanej lub pisanej mowy
-||- syntaktyczna- trudnoci lub utrata moliwoci stosowania form gramatycznych sw
-||- cakowita- brak zdolnoci rozumienia mowy i mwienia
AMBIWALENCJA
Jednoczesny sprzeczny stosunek emocjonalny do tej samej osoby lub sprawy, w formie skrajnej wystpuje w stanach
patologicznych, a take u osb normalnych.

 AUTYZM
Osabienie lub utrata kontaktu z otoczeniem, skonno do zamknicia si w sobie, do uroje, obserwowany u psychopatw,
charakterystyczny u schizofrenikw
CHOROBA DOWNA
Wrodzone schorzenie genetyczne poczone z upoledzeniem umysowym
DEBILIZM
Przestarzaa nazwa lekkiego niedorozwoju umysowego odpowiadajcego ilorazowi inteligencji 69-55
DOJRZAO SZKOLNA
Osignicie przez dziecko takiego stopnia rozwoju umysowego, spoecznego i fizycznego, jaki umoliwia mu opanowanie
treci okrelonego programu klasy pierwszej szkoy podstawowej i udzia w yciu szkolnym.
ETIOLOGIA
Badanie przyczyn i zjawisk procesw. W pedagogice specjalnej badanie przyczyn trudnoi rozwojowych, niepowodze
szkolnych, zaburze w zachowaniu si innych.
EUFEMIZM
Wyraenie agodniejsze, ogldniejsze, uywane w miejsce wyraenia draliwego, dosadnego.
FENYLOKETONURIA
Dziedziczna choroba zwizana z zaburzeniami przemiany materii, u maego dziecka powoduje uszkodzenie CUN i
upoledzenie umysowe; jej skutkom mona zapobiega przez jaknajwczeniejsze stosowanie odpowiedniej diety.
HEMIPLEGIA
Powaanie poowiczne. Bezwad koczyn po jednej stronie ciaa spowodowany uszkodzeniem zaistniaym w jednej z pkul
mzgowych
IDIOTYZM
Przestarzae okrelenie gbokiego niedorozwoju umysowego, iloraz inteligencji 0-24
IMBECYLIZM
Dawne okrelenie umiarkowanego niedorozwoju umysowego, iloraz inteligencji 54-40
INFANTYLIZM ( ac. Infans- dziecko)
Opnienie rozwoju przede wszystkim w dziedzinie popdowej i uczu; przejawianie cech fizycznych lub psychicznych
waciwych dla wczesnego poziomu rozwoju
KATAMNEZA
Badania dotyczce skutecznoci leczenia lub przebiegu rewalidacji, przeprowadza si je po zakoczeniu terapii lub
wychowania specjalnego (np. po opuszczeniu szpitala, szkoy, zakadu wychowawczego)
KLASY SPECJALNE
Wydzielone klasy szkolne, w ktrych grupowana jest modzie wyranie nie nadajca intelektualnie w szkoach normalnych
za swoimi rwienikami w realizacji programu przeznaczonego dla modziey danej kategorii wieku; klasy te grupuj modzie
upoledzon umysowo w stopniu lekkim.
LATERALIZACJA
Stronno, tendencja do czstego posugiwania si koczynami lub narzdziami zmysu(oko, ucho) znajdujcymi si po jednej
stronie ciaa.
LOGOPEDIA
Dzia postpowania rehabilitacyjnego zajmujcy si usuwaniem zaburze i wad mowy za pomoc specjalnych wicze.
NERWICA
Zaburzenia psychogenne, wywoane przez trudne sytuacje yciowe (urazy psychiczne); konflikty, wstrzsy psychiczne, stany
frustracyjne, niepowodzenia. Nerwica jest obecnie powszechn cywilizacyjn chorob w Polsce ocenia si czsto jej
wystpowania na 20-25% ogu ludnoci, a jej leczenie jest niezwykle trudne; nerwice mog by: histeryczne, lkowe,
natrctwa, narzdowe, pciowe, ruchowe.
NEURASTENIA

Nerwica charakteryzujca si zmiennoci nastroju, oglnym przygnbieniem przy jednoczesnej wzmoonej wraliwoci.
Zesp zaburze wystpujcych na tle wyczerpania nerwowego.
NIEDOROZWJ UMYSOWY ( digofremia)
Upoledzenie umysowe, obniona sprawno umysowa poniej ilorazu inteligencji 70
OCIAO UMYSOWA
Obniona sprawno umysowa ale w granicach normy (iloraz inteligencji 84-70)

OTPIENIE UMYSOWE
Degradacja umysowa spowodowana czynnikami organicznymi (np. otpienie pourazowe, padaczkowe); moe mie charakter
uleczalny, albo trway w zalenoci od przyczyny i stopnia uszkodzenia.
PARAPLEGIA
Poraenie obustronne wystpujce syntetycznie, zwaszcza w dolnej czci ciaa.
PORADNIA WYCHOWAWCZO-ZAWODOWA
Do podstawowych jej zada naley udzielanie porad i pomocy dzieciom, rodzicom i szkoom w sprawach trudnoci
wychowawczych oraz trudnoci w procesie nauczania.
PSYCHOTERAPIA
Oddziaywanie lecznicze wykorzystujce wspdziaanie ze strony pacjenta; opiera si ono na kontakcie sownym i jest
przeprowadzane w formie spotka indywidualnych lub zbiorowych.
REHABILITACJA
Denie do przywrcenia utraconej ( na skutek schorze, urazw itp.) sprawnoci fizycznej, psychicznej i spoecznej drog
oddziaywania usprawniajcego i terapeutycznego.
SCHIZOFREMIA
Choroba psychiczna, charakteryzujca si powanymi zaburzeniami osobowoci. Etiologia jest dotd nieznana. Przypuszcza
si i powody jej powstawania mog by wstrzsy psychiczne, stresy i inne jak dotd niezidentyfikowane przyczyny. Jedna z
najczciej wystpujcych chorb psychicznych.
STYMULACJA
Oddziaywania bodca na organizm. Stosowana jest w szerokim zakresie w stosunku do dzieci gboko upoledzonych
umysowo, przyjmujc nazw stymulacji wielozmysowej, bo odnosi si do oddziaywania na poszczeglne zmysy.
UPOLEDZENIE SPRZONE
Upoledzenie wielorakie i co najmniej podwjnie skumulowane, np. guchota i lepota, upoledzenie umysowe itp. W praktyce
spotykamy sprzenia bardziej globalne, np. upoledzenie umysowe- lepota- niepenosprawno ruchowa i inne.
WYCHOWANIE DZIECI I MODZIEY GUCHEJ I NIEDOSKONAEJ
CELE SPECJALNE DLA SURDOPEDAGOGIKI (ZWIERZCHOWSKA):
przygotowanie organizmu pod wzgldem wydolnoci i sprawnoci psychofizycznej do podjcia w przyszoci pracy
zawodowej, aktywnego udziau w yciu spoecznym, nie tylko spoecznoci guchych;
oddziaywanie w ramach lekcji WF na rozwj mowy artykuowanej
prowadzenie zwikszonej iloci w. specjalnych, oddechowych, ktrych celem jest wyprowadzanie spokojnego, nie
nasilonego wydechu;
sztatowanie umiejtnoci rozluniania mm. klatki piersiowej oraz narzdw fanacyjno- partykularnych z
rwnoczesnym deniem do wzmacniania mm. ciany brzusznej
ksztatowanie umiejtnoci rnicowania oddechu torem brzusznym i piersiowym ze wspomaganiem i bez
wspomagania pracy koczyn;
przygotowanie do wsppracy, wspdziaania w grupie poprzez rne formy zabaw i gier;
przygotowanie do kontaktu z grup syszcych;
w przypadku dzieci z defektem suchu, u ktrych mechanizm uszkodzenia suchu zwizany jest z uszkodzeniem
przedsionkowym, zajcia wf kompensuj niedobory zwizane z zaburzeniami rwnowagi oraz ksztatuj inne
zaburzone zdolnoci motoryczne;
kompensuje istniejcych niedoborw rozwoju fiz. i motorycznego wynikajcych z etiologii ubytku suchu;
najmocniej rozwinitymi cechami motorycznoci w rozwoju ontogenetycznym dzieci guchych s: zwinno i
wytrzymao, najsabiej sia i moc
poziom sprawnoci fiz. dziewczt guchych jest nieco wyszy ni u guchych chopcw;
sprawno fiz. dzieci guchych ksztatuje si na poziomie redniej sprawnoci dzieci syszcych;

 dzieci guche i jednoczenie upoledzone umysowo osigaj niszy poziom rozwoju fiz. i sprawnoci fiz., a nieli ich
gusi rwienicy o normalnym rozwoju umysowym;
GRY, ZABAWY ORAZ W. SUCE DO NAUKI PRAWIDOWEGO ODDYCHANIA:
wydmuchiwanie w powietrze pirek, papierkw- przesuwanie po gadkiej powierzchni za pomoc wydychanego powietrza
rnych przedmiotw;
nadmuchiwanie np. balonw;
gra na piszczakach;
wydmuchiwanie baniek mydlanych;
wydmuchiwanie powietrza do gwizdka
FORMY PRODUKCJI GOSOWEJ:
spontaniczna- obserwowana

podczas rnorodnych form wicze gimnastycznych, zabaw i gier

ruchowych oraz gier sportowych, uzewntrzniajca si najczciej w spontanicznym miechu i w krtkich,
nieartykuowanych dwikach

.inspirowana- sprowokowana przez nauczyciela w-f podczas elementw wicze dyscyplinujcych i ksztatujcych,

zabaw i gier ruchowych oraz gier sportowych, uzewntrzniajca si w wymawianiu okrelonych sw, wynikajcych
z okrelonych sytuacji ( np. gone liczenie punktw w momencie wspzawodnictwa midzy grupami)
CECHY CHARAKTERYSTYCZNE LEKCJI WF RNICE SI OD LEKCJI W SZKOLE POWSZECHNEJ:
zwikszona liczba wicze oddechowych i korygujcych;
rozwijanie mowy i spontanicznej i inspirowanej oraz mylenia podczas lekcji wf;
wprowadzenie rnorodnych rodkw dydaktycznych wspomagajcych proces komunikacji;
etykietowanie;
plansze ze znakami umownymi i opisem rnych sytuacji, ktre mog mie miejsce podczas lekcji;
opis na karteczkach wszystkiego co znajduje si w sali gim. I na obiektach sportowych;
sygnalizacja wietlna;
zdjcia, przerocza, ryciny, filmy;
wprowadzenie i wykorzystanie w wikszym zakresie rodkw audiowizualnych i wzmacniajcych dwik;
uruchomienie kompensacji perpecyjnej (odczytywanie mowy z usty, odbir kinestetyczny wrae dwikowych poprzez
wibracje);
zmniejszona liczba uczestnikw na lekcji (8)
wolniejsze tempo lekcji;
stosowanie duej iloci zabaw i zada manipulacyjnych (rozwijaj spostrzeganie);
zwracanie szczeglnej uwagi na nauczanie wsppracy i wspdziaania w grupie poprzez zabawy i gry;
wykorzystanie do nauczania ruchu jako wiodcej metody syntetycznej;
trudnoci w stosowaniu metod wf ze wzgldu na przekaz (komunikacj)
stosowanie zasad cokolwiek robisz-mw;
Umiejtnoci rekreacyjno-utylitarne:

wiczenia i gry terenowe

pywanie, tenis stoowy, tenis ziemny
kolarstwo, jazda konna,
Wrotki/yworolki, badminton
saneczkarstwo, kolarstwo itp.

WSKAZWKI:
nie podchod z tyu
nie podchod zbyt blisko
rozmawiajc kieruj twarz ku osobie niedosyszcej
rozmawiaj przy dobrym owietleniu
nie krzycz
wycz TV, radio
mw spokojnie, nie za szybko, krtkie jednoznaczne zdania
odpowiednia mimika i gesty
bd cierpliwy, powtrz
nie miej si z osoby niesyszcej
zapoznaj j wczeniej z gwnym tematem dyskusji

wytumacz
Zakad pracy chronionej- zakady produkcyjne w ktrych modzie i doroli z ograniczonymi moliwociami i utrudnieniami
(fizycznymi lub psychicznymi) w pracy, znajduj specjalne warunki, usprawniania i pomoc.
Podzia upoledze narzdu wzroku:
cakowicie niewidomi- brak odbioru jakichkolwiek wrae wzrokowych;

niewidomi z poczuciem wiata- poczucie odbioru wiata bez moliwoci rnicowania informacji dochodzcych z przestrzeni;
szcztkowo widzcy- moliwo spostrzegania konturw przedmiotw w najbliszym otoczeniu i ruch;
Klasyfikacja do sportu osb z wad wzroku dokonuje si w zakresie 2 klas:
Niewidzcy
osoby niewidome od urodzenia lub te ktre straciy wzrok we wczesnym dziecistwie
osoby ociemniae w trakcie ycia, z pamici i wyobrani przestrzenn
Niedowidzcy
upoledzenie wynike z choroby narzdu wzroku, uszkodzenia mechanicznego przez narodzeniem w dziecistwie, czy w
pniejszym okresie ycia, umoliwiajce samodzielne poruszanie si;
Pewne oraz moliwe powody opnienia rozwoju motoryki i lokomocji:
brak stymulacji wzrokowej ruchu;
ograniczenia naladownictwa ruchu;
urazy fizyczne powodujce strach przez zderzeniem i lk przed pokonaniem trudnoci;
ograniczone kontakty z rwienikami;
bierno rodzicw i wychowawcw w dostarczaniu dziecku okazji do ruchu;
Cele, ktre powinien realizowa nauczyciel w-f w pracy z dziemi niewidzcymi:
zdobywanie samodzielnoci w zakresie samoobsugi
ksztatowanie orientacji w schemacie wasnego ciaa, orientacji przestrzennej, suchowej
ksztatowanie zmysu przeszkd
ksztacenie poj i przekazywanie wiadomoci z zakresu kultury fizycznej, ktre stanowi podstaw do ksztacenia sprawnoci
ruchowej
kompensacja i rozwj tych zdolnoci motorycznych, ktre u dzieci z deficytem wzroku s w sposb szczeglny upoledzone
( np. szybko, zwinno, rwnowaga)
ksztatowanie umiejtnoci o charakterze utylitarnym
ksztatowanie potrzeby ruchu wraz z deniem do wyrabiania trwaych nawykw ruchowych
wyrabianie odwagi ruchowej wraz z pokonywaniem lkw
wyrabianie wiary we wasne siy i moliwoci bez wzgldu na stopie kalectwa
ksztatowanie takich cech charakteru jak: odwaga, samodzielno, wytrzymao, cierpliwo, umiejtno dziaania w grupie;
wiczenia najczciej zabronione w wadach i chorobach oczu:
powodujce nage zmiany cinienia
w ktrych gow znajduje si nisko
siowe ( wstrzsy, uderzenia, zderzenia)

powodujce napicie szyi

przewroty w przd i w ty
skony
podskoki
stanie na rkach

Liczebno grupy dotyczcych szk i orodkw specjalnych:

8-10
6 do 8 w dysfunkcjach sprzonych u jednego z dzieci
2 do 4 przy wszystkich uczniach z kalectwem sprzonym
Czynnoci nauczyciela zwikszajce bezpieczestwo:
dokadne zapoznanie wiczcych z budow i rozmieszczeniem przyrzdw znajdujcych si na Sali. Podczas podchodzenia do
przyrzdu w celu wykonania wiczenia nauczyciel powinien towarzyszy uczniowi omawiajc drog podejcia do przyrzdu jak
rwnie dokadnie wskaza jak od niego odej
przyrzdy i przybory znajdujce si w Sali gimnastycznej nie powinny nigdy zmienia swojego miejsca, co uatwi bezpieczne
poruszanie si. Jeli zmieniaj miejsce, dzieci musz by o tym poinformowane
sala gimnastyczna musi by waciwie przygotowana: ciany zabezpieczone materacami, okna z siatk, owietlenie nie
powodujce refleksw ( odbicie) dezorientujcych dziecko sabo widzce
nauczyciel musi by zawsze przygotowany do asekuracji
nauczyciel musi konsekwentnie egzekwowa dyscyplin
N powinien ustali umown sygnalizacj dwikow ( bezpieczestwo dzieci, lepsza organizacja lekcji)
N powinien utrzymywa podczas lekcji stay kontakt dwikowy, tak aby U zawsze wiedzieli w ktrym miejscu przebywa. Nie
wolno dopuszcza do utraty kontaktu dwikowego
N ustala jeden kierunek biegu
dzieci musz nauczy si sygnalizowa swoje pooenie na boisku
N nie powinien pozwala na samodzielne zmiany pooenia w obrbie Sali przez U
sposb przemieszczania dokadnie okrelony;
CECHY CHARAKTERYSTYCZNE LEKCJI W-F Z OSOBAMI NIEWIDOMYMI RNICE J OD LEKCJI W
SZKOLE POWSZECHNEJ:
specyficzny proces nauczania zadania ruchowego oparty o such i dotyk
wyduony w czasie proces nauczania zada ruchowych
zmniejszone tempo lekcji, daleko posunita indywidualizacja pracy nauczyciela z uczniem
ograniczone moliwoci pracy metodami w-f (programowanego uczenia si i zadaniowo- naladowcza) najczciej stosowane
s metody w-f z grupy usamodzielniajcych
wyczenie z treci programu w-f powszechnie nauczanych zespoowych gier sportowych, a wprowadzanie w zastpstwie
zespoowych gier sportowych (?)
konieczno adaptacji niektrych zada ruchowych i dyscyplin sportowych dla potrzeb niewidomych i niedowidzcych

konieczno stwarzania innych warunkw pracy podczas wykonywania zada ruchowych z niewidomymi w celu bezpiecznej
ich realizacji;
Kolejno postpowania w nauce zadania ruchowego:
1.Podanie nazwy ruchu i objanienia czemu ma suy
2.Dokadny opis sowny ruchu
3.Demonstracja wiczenia przez N wraz z umoliwieniem dziecku obserwacji dotykowej
4.Prba wykonania ruchu z pomoc dotykow i korekcj sown N
5.Samodzielne wykonanie ruchu przez U pod kontrol N i z ewentualn korekcj sown
6.Samodzielne wykonanie wiczenia lub ze wsppartnerem sabowidzcym, ktry moe kontrolowa prawidowo wykonywania
wiczenia i dokonywania korekcji sownej
7.Cakowicie samodzielne wykonanie ruchu
8.Doskonalenie ruchu przez samodzielne wielokrotne powtarzanie go, a do uzyskania nawyku ruchowego