2/2011

PRZEPYWOWE
OGRZEWANIE WODY

Nr ind. 356425

CZYSZCZENIE
INSTALACJI

ZAWORY
ANTYSKAENIOWE

www.polskiinstalator.com.pl

Patronat Polskiej Korporacji Techniki Sanitarnej, Grzewczej, Gazowej i Klimatyza

Analizator spalin testo 330 LL

Zalety:
wysoka rozdzielczo kolorowego
wywietlacza graficznego 240 x 320
piksef
atwa interpretacja pomiarw
rozbudowane menu pomiarowe: min.
test szczelnoci, pomiar na paliwach
staych dla CO/02
samodzielna wymiana cel elektrochemicznych przez uytkownika
rozbudowana funkcja autodiagnostyki przyrzdu.

4 lata gwarancji
na przyrzd i sondy

opcjonalnie

O Bluetooth

Sprawd, co potrafi nowe

analizatory testo 330 LU
wicej informacji na
www.testo.com.pl

SIECI I INSTALACjE ZEWN~TRZNE

Kontrola spywu
powierzchnioweqo wd
z pasw drogowych cz. 2
Krzysztof Gradkowski*

Podstawowe systemy zespow elementw odwodnienia

obszarw pasw drogowych powinny by wyposaone
w urzdzenia wstpnego oczyszczania lub podczyszczania wd.

Do najczciej stosowanych urzdze do wstpnego oczysz-

rator okrela liczba stojca za symbolem NG. W ofercie

czenia wd z zanieczyszcze, zarwno w sieci kanalizacyjnej

producentw

jak i odwodnie obszarw pasw drogowych, naley zaliczy:

od 3 do 200 drnvs.

separatory, osadniki, piaskowniki, systemy sedymentacyjne.

4.
5.

mona dobra separatory przepustowoci

Waz eliwny

4.
/

S paratory ol jo

/
Maksymalny
V poziom wody

Zadaniem separatora olejowego jest oddzielanie lekkich

mniejsza ni wody. S to midzy innymi: benzyny, oleje

Doplyw

deszczowej suc do oddzielania zanieczyszcze ropopochodnych z wd opadowych (przede wszystkim w zlewniach

miejskich, stacjach benzynowych, bazach paliw i sprztu
dr in. Krzysztof Gradkowski
Instytut Drg i Mostw
Politechniki Warszawskiej

:',
:',

napdowe i opaowe oraz inne oleje mineralnego pochodzenia. Separatory olejowe s stosowane w cigu kanalizacji

Krata ochronna

zanieczyszcze pynnych czyli takich, ktrych gsto jest

L

",

"

1."\:-

- -1

Odpyw

1\.......

t'.

Minimalny
poziom wody

~"

cianka zanurzona

-~~~~~-"

zmechanizowanego oraz kanalizacjach deszczowych zakadw przemysowych). Maksymalny przepyw przez sepaDostpne s separatory o konstrukcji elbetowej, eliwnej
i polietylenowej, ktre ze wzgldu na materia, z ktrego s

5.

wykonane, przewanie montowane s tylko jako urzdzenia

wolno stojce. Czci centraln separatora jest komora
separacji, w ktrej nastpuje oddzielenie frakcji olejowych

Krata ochronna

od wody oraz ich okresowe magazynowanie. Maksymalna

Dopyw

zdolno do magazynowania substancji odseparowanych

jest zalena od wartoci nominalnej. Dla separatorw z samoczynn blokad odpywu

pojemno

komory separacji

wyraona w decymetrach szeciennych, powinna wynosie

co najmniej dziesiciokrotn warto ich wielkoci nominalnej - przykadowe oznaczenie separatora 10/100. Ze wzgldu
Piaskownik

62

Separator olejowy

na due iloci piasku oraz zawiesin transportowanych przez

Polskt In t lato' 2/20 I

SIECI I INSTALACjE ZEWNTRZNE

7.

---

Pokrvwa senaratera

Krg elbetowy

Wklad
koaescencyjny

->

Strefa wiolowa

----

~
~ ~
f...-- __

--

Odpyw

Strefa wvlotowa

/'
./

Blokada odpywu

/
/

r-

wody opadowe, ktre osiadaj na dnie komory osadowej

lokalizacji,

naley przeprowadza czste kontrole i czyszczenia sepa-

rodzaju odbiornika i wymaga w stosunku do niego,

'-l::;-

<,

Monolitvcznv
zbiornik elbetowy

6.

innych wymaga np. ze strony zleceniodawcy.

ratora. Wie si to ze wzrostem kosztw eksploatacyjnych

>

---

Dopyw -

Pvwak

.....--

7.

i dlatego stosujc separatory, naley umieci piaskownik

przy wykonywaniu separatorw w cigu kanaw deszczo-

bezporednio przed separatorem. Separatory olejowe s

wych o wikszych rednicach zaleca si umieszczenie pia-

8.

urzdzeniami, ktre mog by montowane w sieciach kanali-

skownika z krat przed separatorem.

9.

zacji deszczowej jako urzdzenia samodzielne lub jako jeden

z elementw podczyszczania wd opadowych.
Zaprojektowanie ukadu oczyszczania ciekw deszuowych

Obecnie stosowane s dwa rodzaje separatorw - z wka-

zaley od nastpujcych czynnikw:

dem koalescencyjnym i z wkladem lamelowym. Separator

sposobu montau w sieci,

koalescencyjny dziaa na zasadzie grawitacyjnego rozdziau

zastosowania urzdze i obiektw towarzyszcych,

olejw i wody dziki ich rnicy ciarw waciwych.

8.

9.

wuz

SAMOCZYNNE

tZ./wo1
1d.. 8125

l.tal"ittdftwnel

ZAMKNt(CI[

.,Pt.YWAKOWf"
NA

ODfl'tYWIE

KONtWKA

00 l'OOt.\CWO ~
URZDZENIA
DO POBORU
PRBEK

WYLOT

:----~
filTR KOAllSCENCYJNY
~poIU'Ib-l

OEfLLKTOR
lPEHOI

....

WUIT

-ZBIORNIK

~.~(c!&.5).
~~pouytr-.D'\

~E~ywKOWl'"
ZAMKNI(CIE

HA 00It\'W1l

(PEHOI
ZAnfONOWAHY

KAHAt.

OOPtVWOWV
(POOI

ZlIORNIK
monoI/t)'emyze'IIirfI((~
OGDlbudowyw.,uncltl\lIU
B 12!5)

ZIHTEQROWAHA
KOMOM

OSADNIKA

KOHcWKA

DO POOU,CZENIA

UftZ.\OUNIA

Polski Instalator

2/2011

DO PODORU
PRefK

fiLTR KOALLSCENCVJNY
Cp!l""poIj~.)

ZASYI"OHOWAHV KAHAt.
OOf'lYWOWY
ltelrwo)

63

SIECI I INSTALACJE ZEWNTRZNE

11.

10.
Pokrywa sl!paratortl

Komoro

Dopyw

wlotowa

Odpyw

Kr

i betonowe
WlOT

Sekci c lamclowc

-~~-.z
_

Zakada si przy rym, e jedna z tych dwch faz (olej/woda),

10.
11.

12.

......

typu: kropla-warstwa graniczna). W trakcie powikszania si

ktre nie s w sobie wzajemnie rozpuszczalne, jest roz-

warstwy wytworzonej

mieszczona w drugiej w sposb cigy w postaci kropelek.

do odrywania si kropli substancji lekkiej. Krople te s

na siatce koalescencyjnej dechoda

Proces koalescencji polega na zjawisku czenia si ze sob

jednak wiksze od wchonitych przez warstw graniczn

dwch kropelek w jedn, wzgldnie poczenia kropelki

na siatce. Prdko wznoszenia si kropli wzrasta z kwadra-

z faz macierzyst. Mona wic wyrni koalescencj typu

tem wzrostu jej rednicy. Proporcje te wiadcz o znacznym

kropla-kropla i kropla-powierzchnia graniczna

przyspieszeniu procesu separacji. Efekt fizyczny tego zjawt-

W technice separacji wykorzystuje si zjawisko lczenia

ska opisuje prawo Stockes'a.

si maych kropli substancji ropopochodnych

Oczyszczone cieki wypywaj z separatora przez syfon

w due,

ktre ulegaj szybszemu wydzielaniu si na powierzchni

wyposaony

wody. Poszczeglne elementy separatora koalescencyjne-

Odpowiednio wytarowany "pywak" unosi si na granicy faz

go uszczelnia si olejoodpornymi

woda/substancja olejowa. W chwili przekroczenia granicznej

uszczelkami gumowymi

,pywakowe'

zamknicie

odpywu.

(np. Forsheda). Umieszczony we wntrzu ukad do separacji

iloci gromadzenia oleju (rnej dla rnych wielkoci sepa-

koalescencyjnej moe skada si: ze szkieletu wykonanego

ratorw, z reguy na gstoci Q,85 q/cm') opada do gniazda

ze stali nierdzewnej wraz z piank poliuretanow (firma Ekol

zamykajc odpyw z separatora. Eliminuje to skaenie kana-

Unicon z Gdaska) lub siatki o drobnych oczkach, wykona-

lizacji lub wd odbiornika substancjami ropopochodnymi.

nej z nitki propylenowej (firma Buderus z Niemiec). Podczas

Separatory musz by zasilane dopywem grawitacyjnym

przepywu przez uklad koalescencyjny dochodzi do lcze-

(warunek konieczny). W przypadku koniecznoci podniesie-

nia si drobnych kropli substancji lekkiej z warstw teje

nia poziomu ciekw naley zastosowa przepompownie

substancji wytworzon na powierzchni siatki (koalescencja

za separatorem lecz nigdy przed nim.

Rozwizanie

Rozwizanie firmy

za"""""

. .....,.(C35.'451

trady,yjne

ACO

Separator lamelowy (olejowy) oczyszcza cieki deszczowe

podczas poziomego

przepywu zanieczyszczonych wd

przez separator. Woda dostaje si do komory wlotowej urzdzenia i poprzez otwory znajdujce si w jej dolnej CZCi

l -separator z by-passem wewntrznym

1 - studnia rozdzialowa
2 - osadnik
3 separator
4 - studnia zbiorcza

wpywa do rodkowej komory, zwanej komor separacji.

W komorze separacji nastpuje proces oddzielenia lekkich
zanieczyszcze na specjalnie skonstruowanej sekcji lamelowej (alUZjowej) dziki zjawiskom fiotacji i sedymentacji.

64

Po ski Insta ator 2/20

SIECI I INSTALACjE ZEWNTRZNE

13.

14.

BY,'"

WFNN{TlIlN'

1""'1

PRZlGROD eYPASSA
(PEtl)

mASS

ZfWNf;TItIH'

l""""'"

oponIlM stal ,....cIltw!w)

WLOT

WLOT

DEFLEKTOR

IPf.HDI

--

ZBIORNIK
lIIbUIwylC3~~6l
pduyIy 'IIII'e'Wt'IIItn

l'I'KIa Drt

WlOTDOK~Y
15oIIUMTII
OIXC"I~.I&IJ~)

SUCJEF1L.lltA
lAMnOwt:GO

IP&lOI

ZAS't'fONOWAHY

l<.lHAt

o~:rwoWY

-ZBIORNIK

~,~IC35(4S'

1""01

mGII~pQIUyy-"

PRZ.tGROOA

PERFOROWANA
(PrHDI

13.

Oddzielone od wody oleje i benzyny pozostaj w komorze

separacji jako warstwa na powierzchni wody. Piasek i szlam

Skuteczno oczyszczania ciekw przez separator zaley

gromadzi si w dolnej czci separatora zwanej czci

od jego prawidowej eksploatacji. Dlatego czyszczenie sepa-

osadow.

ratora trzeba przeprowadza co najmniej raz na 6 miesicy

Sekcje lamelowe wykonane s z odpornego

chemicznie

i wytrzymalego mechanicznie tworzywa sztucznego sta-

WC

nowicego mieszanin akrylonitrylu, butadienu i styrenu.

Konstrukcja sekcji lamelowej

14.

chroniona jest patentem.

,.....~~

W zalenoci od modelu liczba sekcji lamelowych waha si

gdzie tylko chcesz

od 1 do 16. Separatory lamelowe maj podwjne oznacze-

azienka.

kuchnia

pralnia

5"F4

Rozdra niacze i pompy

nie liczbowe (dla przykladu 10/100). Pierwsza liczba okrela

przepustowo nominaln urzdzenia, przy ktrej nastpuje
zatrzymanie 97% zanieczyszcze lekkich zgodnie z wymaganiami DIN 1999 cz 1-3, druga liczba okrela maksymaln
przepustowo hydrauliczn urzdzenia.
W celu zwikszenia przeplywu przez separator podczas
duych nawalnic opadowych

wprowadzono

tzw. obej-

cie hydrauliczne (by-pass), umieszczone na zewntrz lub

wewntrz obudowy

separatora. Rozwizanie takie poza

zwikszeniem przeplyww zmniejsza powierzchnie zajtoci

zabudowy, jak na schemacie (rys. 12).
Poprzekroczeniu przeplywu nominalnego nastpuje rozdzial
strumienia ciekw realizowany przez specjaln przegrod.
Odpowiednie kanaly odplywowe kieruj cieki o przeplywie
Podcz

nominalnym do komory separatora, gdzie zostan oczysz-

czone z czstek oleju.

cieki o przeplywie maksymalnym kierowane s do obejcia
hydraulicznego, przez ktre plyn bezporednio do kanalizacji deszczowej. Jest to zgodne z Rozporzdzeniem Ministra

rodowiska z dnia 24 lipca 2006 r. oraz norm PN-EN858.

~~--------------------------------------------------~

Pol ski Instalator

2/201 1

65

SIECI I INSTALACjE ZEWNTRZNE

15.

1"':'

System aJannowy
pozJomu osadu
SandSET-l000

Paaskown.k
HEK-EN

Studzl8flka

kontrolna
Eu<ONOK

zza_

Osadnik OlS

Separator

oczyci filtr lamelowy - naley czyci wod bez stosowania urzdze cinieniowych,
odptyw

dOPtyw

oczyci ,plywak" zamknicia odplywu,

sprawdzi stan cianek zbiornika.
W razie stwierdzenia jakichkolwiek ubytkw materiau lub
pkni naley bezzwocznie usun uszkodzenia. Po przeprowadzeniu wszystkich czynnoci czyszczco-konserwacyj-

Przeew
wlot

Regulator

Osadnik OlS

Separator

nych, trzeba napeni zbiornik wod do momentu ustabilizowania jej poziomu (nastpi odpyw przez krciec wylotu) oraz

doptyw

umieci.plywak"we wkadzie (musi unosi si na powierzchni). Odseparowane zwizki ropopochodne oraz szlam usuwa
si za pomoc wozu asenizacyjnego.

Pias
16.

niki

(chyba e warunki, w jakich pracuje wymagaj czstszego

oczyszczania). Co miesic naley skontrolowa i oprni

Piaskowniki slu do usuwania ze ciekw piasku i zawiesin

separator jeeli:

zwizkw mineralnych, ktre mog zakci prawidowe

zostaa przekroczona graniczna grubo warstwy substan-

dziaanie kanalizacji, odbiornika ciekw oraz urzdze znaj-

cji olejowych, a osadnik jest wypeniony ponad poow

dujcych si w cigu kanalizacji. Zawiesiny drobne o ciarze

swojej objtoci (jeli separator jest zintegrowany z osad-

waciwym wikszym od wody unoszone przez cieki desz-

nikiem);

czowe oddzielaj si w procesie sedymentacji. Osiadanie

poziom ciekw podnis si o wicej ni 20 mm, co ozna-

czstek w wodzie jest zalene od ich ciaru waciwego oraz

cza, ze nastpio zjawisko podpitrzenia w wyniku odcicia

wielkoci ziaren (ich rednicy).

odplywu przez,plywak' bd zanieczyszczenia filtra koale-

Znacznie wiksz skuteczno dziaania wymienionych urz-

scencyjnego. Filtr naley czyci wod bez stosowania

dze uzyskuje si tworzc tzw. baterie i poczone zespoly

urzdze cinieniowych. Mona go wyj z separatora

urzdze podczyszczajcych, ktre wzajemnie si uzupe-

dopiero po jego cakowitym oprnieniu;

niaj, dajc w rezultacie oczekiwany efekt oczyszczania wd

splywu (rys.16).

Skuteczno oczyszczania ciekw przez separator zaley od jego prawidowej eksploatacji - naley go ayci min. raz na 6 miesicy.

Syste y S dymentacyjne
Przykadowo

w urzdzeniu

wykorzystywana

Sedi-plpe firmy Frankische

jest sia grawitacji

w celu wytrcania

tych drobnych czstek z wody deszczowej. Osad odkada si w dolnej czci odcinka sedymentacji. Separator
plywak opad i odcil odplyw ciekw w wyniku nieszczel-

przeplywu zapobiega remobilizacji

noci, zabrudzenia filtra bd przekroczenia w zbiorniku

czstek do urzdzenia

granicznej gruboci warstwy oleju.

ze spitrzeniem

Po oprnieniu separatora naley zawsze:

oczyci wkad koalescencyjny,

66

chonnego.

ustawicznym

i przedostawaniu

si

Dziki eksploatacji

osad pozostaje w fazie

muowej. Umoliwia to czyszczenie urzdzenia klasyczn

metod przepukiwania. Doplyw odbywa si przez boczne

Polsk lnstalator 2/2011

SIECI I INSTALACjE ZEWNTRZNE

zcze rurowe i/lub kratk wlotow. Procesy sedymentacji

wymagaj czasu, poniewa wanie czstki najdrobniejsze,
obcione substancjami

szkodliwymi,

Proces sedymentacji wymaga czasu ze wzgldu na najdrobniejsze

czsteczki, ktre opadaj powoli na dno.

opadaj na dno

powoli. Proces ten jest wspomagany przez system Sedipipe: przebiegajca na caej dugoci rura ze spadkiem
przeciwnym

skraca znacznie drog opadania czstek.

Wikszo opadw rocznych (ok. 85%) wystpuje z niewielk lub redni intensywnoci (np. 84% z nich osiga

cie klapy zaworu, umoliwiajc przemieszczenie si osadu

mniej ni 22 lis/ha). Rury Sedi-pipe osigaj przy tym

do najniszego punktu.

bardzo dobre wydajnoci

osadzania, w szczeglnoci

w przypadku czstek <0,06 mm.

17."

19.

------------l

..... 17'~'

.--_

...........

.. ..~.-.--_.+-_._.,.......

arill II

nla)

rr

18.
19.

W celu zwikszenia skutecznoci systemu, mona zastosowa wkad substratowy. Sedi-substrator zapewnia dodatWprawdzie ulewne deszcze zdarzaj si rzadko, ale wsku-

kowe w stosunku do dziaania Sedi-pipe oczyszczanie wd

tek wysokiej prdkoci przepywu nastpowaoby wwczas

deszczowych za pomoc stopnia substratu, ktry filtruje

wypukiwanie osadu z rury. Zapobiega temu separator prze-

pozostajce jeszcze najdrobniejsze

pywu. Tworzy on przestrze o uspokojonym przepywie,

sze substancje szkodliwe, w szczeglnoci metale cikie

czstki i wie dal-

w ktrej osadzane czstki nie s ponownie wzbijane przy

i wglowodory. Stosowany w tym celu wkad substratu jest

ulewnym deszczu. Napyw odbywa si tylko powyej separa-

atwy do wymiany.

tora przepywowego.
18.

.,..
.................

_.-

Podsumowanie

Przedstawione urzdzenia stosowane we wspczesnych systemach urzdze odwodnie pasw drogowych nie wyczerpuj caego tematu. Skala i zakres problemw zwizanych
z kontrol spywu powierzchniowego wd zaley od wielkoci
przedsiwzi inwestycyjnych budowy infrastruktury komuni-

Czyszczenie urzdzenia odbywa si przez zasysanie zawar-

kacyjnej. Nie mniej przedstawiony materia przyblia problem

toci w studzience startowej. Nastpuje przy tym otwar-

projektantom i wykonawcom inwestycji drogowych.

10

}o.
o

'O

i:'
2
'O

-e

li-

~I
E

:g
ci

2 x azurowa
cianka czoowa
O.~80m
wymiar

L = 12.d0 m (~20 mi

~"""""'"'~~~~

zmienny, zaleny od pokrywy studzienki oraz wysokoci i piercieni dystansowych

Porski Instalator 2/2011

61