Dolina Loary i niektre jej zamki 1

Francja obok Woch to jeden z najpikniejszych krajw

wiata. Kady czowiek otwarty na pikno znajdzie tu co, co go
zachwyci. Wiele razy podrowaem po Francji, wszdzie
znajdowaem cigle to jakie co, co byo pikne. To kraj bogaty w
najwietniejsze muzea, strzelajce w niebo katedry gotyckie,
pikne, eleganckie, bogate architektonicznie miasta. Poza miastami
tereny lece na poudnie i na wschd od Parya pokryte s
winnicami, jest jeszcze duo lasw, a pod samym Paryem w lasku
Fontainebleau, ronie tyle rodzajw grzybw jadalnych jak chyba
nigdzie na wiecie. Widziaem je nie w lesie, lecz na straganach
ulicznych jednej z dzielnic Parya. Pamitam e byo ich kilkanacie
rodzajw, a borowiki byy najtaszymi z nich.
Loara i jej przeliczna dolina

Typowy widok w Dolinie Loary

Francj dzieli na dwie historyczne czci najwiksza z rzek

ktra przepywa tylko przez ten kraj, to Loara (Loire) o dugoci
1020 km. Wypywa z wyyn Masywu Centralnego, pynie na pnoc,
potem zmienia kierunek na zachd i wpada do Oceanu
Atlantyckiego. Do koca XIX wieku, do czasw zbudowania kolei, by
to gwny szlak transportowy Francji. Na przestrzeni dziejw rzeka
ta niejednokrotnie dzielia kraj na dwie czci; nawet w czasie II
Wojny wiatowej stanowia granic midzy terenami okupowanymi
przez Niemcy hitlerowskie i woln Francj z rzdem rezydujcym
w Vichy. Loara pynie w szerokiej dolinie. Wiksza jej cz cignca
si ze wschodu na zachd, to pi regionw. To miejsce wspaniaych
starych miast jak Tours, Orlans, Le Mans. Angers, Nantes i wielu
mniejszych, bogatych w zabytki jak Blois, Amboise. To miejsce
najwspanialszych katedr gotyckich w miejscowociach takich jak
Bourges, Chartres, Tours, ale to take i przede wszystkim kraj
pokryty winnicami i lasami wrd ktrych wyrastaj zamki gotyckie

i renesansowe, a jest ich duo, okoo trzystu, nie liczc eleganckim

mniejszych budowli paacowych. W roku 2000 centralna cz
doliny - ogromny teren - zostaa wpisana przez UNESCO na List
wiatowego Dziedzictwa. Jest co oglda, trzeba wielu miesicy, by
obejrze wszystko co tu najwaniejsze i najpikniejsze. Dla kogo
kto nie dysponuje tak dugim czasem radzibym spenetrowa
centralny region wok miasta Tours.
Wina regionu
Tu w dolinie nawet niektrzy bogaci farmerzy, producenci
wina, mieszkaj w zamkach (chateaux). I chocia cay teren ley na
pnocnej granicy upraw winoroli, ich rnorodno zadziwia nawet
znawcw. Poczwszy od win sodkich z regionu Nantes, poprzez
wspaniay muscadet z tego samego regionu, przez wina z okolic
miasteczka Chinon czerwone, o wspaniaym korzennym aromacie
- do biaych musujcych win z okolic Vouvrez, po wspaniae biae
wina robione z winogron sauvignon blanc z okolic Pouilly-sur-Loire.
Wedug podania najsynniejszy wity tych regionw biskup Marcin z
Tours (316-397) przywiz z rodzinnych Wgier trzy szczepy winne.
Jego osioek te pomg w rozwoju przemysu winnego, bo ze
szczepw odgryz licie i pdy. Okazao si e tych szczepw wino
byo smaczniejsze. Nauka nie posza w las i do dzi szczepy, i to nie
tylko na tych terenach, ogoaca si z wikszoci lici i zmniejsza
liczb pdw to, co prawda, zmniejsza wielko plonw, ale bardzo
wzbogaca smak i bukiet wina.
Son et lumire
Dzi pikno tych terenw podkrela i wzbogaca dodatkowo
owietlenie i muzyka. W 1952 r. po raz pierwszy najwikszy i
najsynniejszy zamek Loary Chambord diskretnie owietlono i
wzbogacono muzycznie. Dzisiaj wszystkie najpopularniejsze zamki
s czsto w nocy owietlone,uywa si te laserw, dramatycznych
sztucznych ogni. Artyci, czsto amatorzy, paraduj, piewaj, graj
sztuki na tym wspaniaym tle. Na tych terenach "magikiem nocy"
jest niejaki Jean-Claude Baudoin ktry od roku 1966 jest twrc

muzyki i specjalnego owietlenia okoo 150 obiektw midzy innymi

w tak synnych zamkach jak Blois, Valenay i innych.
Powody budowy zamkw
W Dolinie Loary nabudowano wiele zamkw, bo w
redniowieczu i we wczesnym renesansie krlowie czsto
przemieszczali si z dworem dopilnowujc zbieranie podatkw,
odbywali sdy, godzili zwanionych ssiadw. Tereny te najbardziej
nadaway si na zakadanie siedlisk. Byy zalesione i bogate w dzik
zwierzyn, a w owych czasach polowanie to najwiksza rozrywka
monych. Za krlami poszli bogaci magnaci.
Dopiero Franciszek I w pierwszej poowie XVI wieku przenis
si z dworem i artystami woskimi na stae do Parya. I cho pniej
Wersal, poczwszy od rzdw Ludwika XIV by "przechowalni"
wikszoci ludzi liczcych si we Francji, to jednak zamkw nad
Loar nie zaniedbywano. Byy rezydencjami letnimi lub paacami
kochanek. Dzisiaj najwspanialsze zamki Loiry to wasno pastwa;
zamienione s najczciej w muzea, niektre przeksztacono na
hotele. Wiele z nich to mieszkania wspczesnych bogaczy.
Bogactwo architektoniczne Doliny
Rozlega Dolina Loary to najurodzajniejsza i najbardziej
urozmaicona krajobrazowo cz Francji. Obok lasw, winnic
ogromne tereny zajmuj moczary zwane Marais de Poitevin oraz
majestatycznie pynce rzeki: Loara (Loire) i jej dopywy Cher, Loir,
Indre i inne. Tereny te bowiem usiane s nie tylko zamkami, ale
dziesitkami innych pereek architektonicznych jak choby synne
katedry oraz redniowieczne i renesansowe miasta. Zachwycia
mnie gotycka katedra w Chartres, jedna z najwikszych i
posiadajca najwicej wspaniaych witray ze wszystkich katedr w
tym stylu. Tutaj znajduje si najwikszy we Francji redniowieczny
kompleks monastyczny Abbey de Fontevraud, kiedy z kilkoma
tysicami zakonnic - przeoryszami byy nawet owdowiae krlowe,
ale przede wszystkim to zamki na sam Loar i jej dopywami
cigaj rocznie miliony turystw.

Zwiedziem kilkanacie zamkw i tylko o nich bdzie tu mowa, a

najpikniejszemu z nich (w mojej opinii) Chenonceau, oraz
Montrsor - wyspie polskoci w tej dolinie - powic najwicej
uwagi. Przyznam si, e obiekty te, piknie wkomponowane w
otaczajc je rodowiska naturalne, czsto mnie urzekay bardziej
ni znane zabytki Parya.
Villandry, Chaumont, Chevenry

Villandry i jego synne ogrody

Zamek w Villandry ma jeden z najwspanialszych ogrodw na

trzech poziomach. S w stylu francuskim, to wzr dla wielu innych
tego typu ogrodw na caym wiecie. By odwiey pami
czytelnika, przypomn e ogrd francuski to przestrze
podporzdkowana myli czowieka, niejako wyreyserowana przez
niego. To zaplanowane pooenie tarasw, fontann, rzeb, to rwne
cieki, aleje, to sztuczne jeziora, dywanowe rabaty o
geometrycznych ksztatach, to przystrzyone drzewa i krzewy, itp.
Cho zamek jest elegancki, w stylu renesansowym, jeden z
najbardziej odwiedzanych w Dolinie, to wielu turystw zauroczenych
tymi ogrodami, nawet nie wchodzi do jego wntrza. Kto szuka
redniowiecznych potnych obronnych zamkw niech odwiedzi
zamek w Angers, Blois czy Amboise; ten trzeci jest obecnie w

czci wyburzony, ale cigle funkcjonuje jako muzeum. W nim i w

paacyku Clos-Luc znajdujcym si w pobliu, ostatnie trzy lata
ycia spdzi jeden z najwikszych geniuszy ludzkoci, Leonardo da
Vinci. Przyby tu na zaproszenie Franciszka I. Przywiz ze sob kilka
swoich dzie, midzy innymi obraz Mony Lizy. Tu nie malowa
obrazw, planowa upikszanie zamkw krlewskich, a take
wymyla coraz to nowe urzdzenia obronne. W tym czasie bardzo
ekscytowaa go hydrologia. W wolnych chwilach, ktrych mia
niewiele, rozrysowywa na papierze jakie fantastyczne maszyny.
Duo pniej zbudowano je wedug tych rysunkw i nie trzeba duej
wyobrani, by rozpozna prototyp auta, samolotu, nawet
helikoptera. Wszystkie te twory mona dzi oglda na zamku w
Amboise. Chyba jednak najwicej radoci sprawiao mu
przygotowywanie uczt krlewskich, a okazji byo wiele. Doglda
kadego szczegu. Wspaniae to byy i pomysowe uczty, jedna
niepodobna do drugiej - genialne uczty godne geniusza.

Zamek Chaumont

Chaumont to potna twierdza zbudowana w X wieku

ochraniajca redniowieczne ksistwo Blois. Na rozkaz krla

Ludwika XI zostaa spalona w drugiej poowie XV wieku, ale do

szybko odbudowana przez dwch ksit z rodu Amboise, ojca i
syna. Bya wielokrotnie przebudowywana, tak e prawie nic z
originau w niej nie zostao. Waciciele si zmieniali, byli to zawsze
zamoni ludzie, sta ich byo na renowacje, nawet na zmian stylu
budowli. Cigle jednak basztami zbudowanymi w pnym
redniowieczu i dwoma mostami zwodzonymi prowadzcymi do
gwnej bramy przypomina budowl przedrenesansow. Wewntrz
to ju prawdziwy renesans, a jej schody stay wzorem dla
pniejszych synnych schodw w zamkach Blois i Chambord. Tutaj
rezydowaa przez przez jaki czas krlowa Katarzyna Medycejska.

Chevenry

Zamek w Chevenry ma wygld eleganckiej

pnorenesansowej budowli,
najnowszy z zamkw renesansowych w Dolinie, dlatego do rny
od innych. Bez zasadniczych zmian dotrwa do naszych czasw. To
prawdziwe cacko dla oka, podoba mi si bardziej z zewntrz, ni w
rodku. To najsynniejszy z zamkw myliwskich Doliny Loary. Do
dzi jego psiarnia liczy okoo 100 psw owieckich i cigle w jego

okolicach organizowane s polowania, a w jego salach, szczeglnie

w obu salonach, rozwieszonych jest okoo dwch tysicy poroy.
Zdziwio mnie, gdy zauwayem e w eleganckiej jadalni ciany s
zapenione malowidami o Don Kiszocie i jego paziu przecie w
powieci nie byli myliwymi., chyba e kto walk Don Kiszota z
wiatrakami uzna za polowanie.