Vademecum

Jzyk polski

KRYTERIA OCENIANIA ODPOWIEDZI

Prbna Matura z OPERONEM
Jzyk polski
Poziom podstawowy

jzyk polski

ZAKRES PODSTAWOWY I ROZSZERZONY

VADEMECUM

MATURA 2016
kod wewntrz

Zacznij
przygotowania
do matury ju dzi

Listopad 2015
Zadania sprawdzajce rozumienie czytanego tekstu
Model zawiera przewidywane odpowiedzi. Odpowiedzi ucznia moga przybiera rn form
jzykow, ale ich sens musi by synonimiczny wobec modelu.

sklep.operon.pl/matura

Uwaga: Za pen odpowied przyznaje si maksymaln liczb punktw, za niepen wskazane

w rubryce punkty czstkowe. Nie naley przyznawa powek punktw. Za brak odpowiedzi
lub odpowied bdn nie przyznaje si punktw.
Zadanie 1.
Stanisaw Janicki, Charles Chaplin
Nr
zadania

Maksymalna
liczba
punktw

Poprawna odpowied

Punkty czstkowe

1.1.

s punktem wyjcia do prezentacji sylwetki Chaplina, sygnalizuj gwny problem rozwaa, intryguj
czytelnika, budz zaciekawienie postaci Chaplina

1.2.

np. filmy Chaplina mona okreli jako autorskie,

poniewa by ich:
scenarzyst
reyserem
montayst

1 za dwie poprawne
odpowiedzi

1.3.

np.
Wic kim [...] by [...]. Przede wszystkim by [...]
[...] pienidzy. Wanie pienidzy!
stawa [...] po stronie maluczkich [...]. Ale [...] nie
roztkliwia si [...]

1 za dwa przykady

1.4.

B, np.
nacechowane sownictwo: geniusz, prawdziwy
artysta, absolutny autor
wykrzyknienia
pytania

1 za wskazanie
dwch przykadw

1.5.

1.6.

np.
czy wane tematy z komediow form
stworzy bohatera, z ktrym utosamiali si widzowie na caym wiecie
stworzy bohatera wielowymiarowego
by wszechstronnym/wszechstronnie uzdolnionym
artyst

1 za wskazanie dwch
przykadw

Razem

w w w. o p e r o n . p l

nowysklep.operon.pl/matura
strona
281

nowysklep.operon.pl/matura
strona
14

sklep.operon.pl/matura

10

Jzyk polski. Poziom podstawowy

Prbna Matura z OPERONEM i Gazet Wyborcz

Zadanie 2.
Jerzy Bralczyk, Midzy sowami: Ogarnia
Nr
zadania

Maksymalna
liczba
punktw

Poprawna odpowied

Punkty czstkowe

2.1.

1. P
2. F
3. P

1 za dwie poprawne
odpowiedzi

2.2.

do stylu potocznego

2.3.

np.
1. sytuacja komunikacyjna w korespondencji urzdowej, nadawca obywatel, odbiorca urzdnik
2. sytuacja komunikacyjna w oficjalnej rozmowie,
nadawca nauczyciel, odbiorca dyrektor szkoy

1 za jeden przykad

2.4.

C, np. rnica znaczeniowa, natenie stanu emocjonalnego (euforia jest intensywniejsza ni zachwyt)

1 za czciow odpowied

2.5.

1. przenony
2. przenony
3. dosowny

2.6.

np. Koci Ci nie pomieci, wszdy peno Ciebie.

Razem

nowysklep.operon.pl/matura
strona
276

sklep.operon.pl/matura

10

Zadanie 3.
Przykadowy plan rozprawki

nowysklep.operon.pl/matura
strona
102

Podane tu odpowiedzi s wycznie przykadow, a nie jedyn poprawn realizacj zada. W zadaniu jest oceniana umiejtno tworzenia wypowiedzi pisemnej zgodnej z reguami jej organizacji, zachowujcej zasady spjnoci znaczeniowej i logicznej, majcej czyteln kompozycj,
bdcej spjn i funkcjonaln pod ktem stylistycznym. Za zadanie przyznaje si maksymalnie
50 punktw. Wypracowanie musi mie nie mniej ni 250 sw.
Wypowied pisemna jest sprawdzana zgodnie z kryteriami podanymi w aneksie do Informatora
o egzaminie maturalnym z jzyka polskiego od roku szkolnego 2014/2015 (www.cke.edu.pl).
Temat 1. Rozum sia czowieka czy rdo pychy prowadzcej do klski? Rozwa problem,
analizujc podany fragment i odwoujc si do wybranego dramatu antycznego oraz innego tekstu kultury. Twoja praca powinna liczy co najmniej 250 wyrazw.
1. Postawienie tezy, np.
Rozum jest rdem potgi czowieka. / Kierujc si wycznie rozumem, czowiek staje si zalepiony, co moe sta si przyczyn jego klski. bd sformuowanie hipotezy.

w w w. o p e r o n . p l

sklep.operon.pl/matura

Jzyk polski. Poziom podstawowy

Prbna Matura z OPERONEM i Gazet Wyborcz

2. Analiza podanego fragmentu, np.

dostrzeenie, e prezentowane fragmenty to wypowiedzi chru;
przypomnienie roli chru w tragedii antycznej;
przedstawienie pogldw chru na temat kondycji czowieka jako istoty rozumnej;
dostrzeenie w wypowiedzi chru sugestii mwicej o wolnoci czowieka i jego wpywie na
wasny los (A si potg, ktre w duszy tlej, Popchnie on zbrodni lub cnoty kolej);
przedstawienie pogldw chru na temat ogranicze, z jakimi winien liczy si czowiek
(mierci nie ujdzie on grotw);
dostrzeenie w wypowiedzi chru (fragm. drugi) napomnienia o koniecznoci podporzdkowania si czowieka wyszemu, boskiemu adowi wiata.
3. Wnioski z analizy fragmentu, np.
wg chru czowiek jako istota obdarzona rozumem jest zdolny podporzdkowa sobie natur,
tak aby suya jego potrzebom;
dziki rozumowi i mowie czowiek potrafi porzdkowa swj wiat i swoje ycie;
czowiek nie jest jednak wszechmocny jest istot mierteln, nawet rozum nie moe
tego zmieni;
czowiek, ktry zanadto ufa rozumowi, zapomina o swoim miejscu w porzdku wiata i ulega
pysze, ciga na siebie gniew bogw, jest zmuszony uzna swoj klsk.
4. Odwoanie do treci wybranego dramatu antycznego (Antygony lub Krla Edypa), np.
przywoanie losw i postawy Kreona lub Edypa;
dostrzeenie, e kierujc si rozumem i majc dobre intencje, bohater przegrywa z losem;
dostrzeenie, e los bohatera tragedii antycznej odzwierciedla przekonanie, e rozum nie daje
czowiekowi wadzy ani nad wasnym yciem, ani nad wiatem.
5. Przywoanie innego tekstu kultury w odmienny lub podobny sposb odnoszcego si do
problemu postawionego w temacie, np.
przywoanie tekstu kultury ukazujcego rozum jako rdo potgi czowieka (np. literatura i sztuka okresu owiecenia wiersza Balon Adama Naruszewicza, obrazu Dowiadczenia
z pomp prniow Josepha Wrighta, filmu Teoria wszystkiego Jamesa Marsha);
przywoanie tekstu kultury ukazujcego rozum jako rdo pychy gubicej czowieka (np. powie Mary Shelley Frankenstein lub film bdcy jej adaptacj, Zbrodnia i kara Fiodora Dostojewskiego, film Krzysztofa Kielowskiego Dekalog I).
6. Podsumowanie rozwaa, ostateczne sformuowanie wasnego stanowiska
Kryteria oceny
rozprawki

Sformuowanie
stanowiska

w w w. o p e r o n . p l

Zasady przyznawania punktw

Oceniajc prac pod wzgldem sformuowania stanowiska,

bierze si pod uwag adekwatno, czyli odpowiednio
stanowiska i problemu.
6 pkt stanowisko jest adekwatne do problemu podanego
w poleceniu
3 pkt stanowisko jest czciowo adekwatne do problemu
podanego w poleceniu
0 pkt stanowisko jest nieadekwatne lub brak stanowiska

Liczba
punktw

06

Jzyk polski. Poziom podstawowy

Prbna Matura z OPERONEM i Gazet Wyborcz
Kryteria oceny
rozprawki

Zasady przyznawania punktw

Liczba
punktw

Uzasadnienie
stanowiska

Oceniajc prac pod wzgldem uzasadnienia stanowiska,

bierze si pod uwag, czy jest ono trafne, czy jest szerokie
i czy jest pogbione.
18 pkt uzasadnienie trafne, szerokie i pogbione
12 pkt uzasadnienie trafne i szerokie
8 pkt uzasadnienie trafne, ale wskie
4 pkt uzasadnienie czciowe
0 pkt brak uzasadnienia stanowiska

018

Poprawno
rzeczowa

Oceniajc prac pod wzgldem poprawnoci rzeczowej, bierze si pod uwag liczb bdw rzeczowych.
4 pkt brak bdw rzeczowych
2 pkt nie wicej ni 1 bd rzeczowy
0 pkt bdy rzeczowe

04

Bd kardynalny, to bd wskazujcy na nieznajomo tekstu

kultury oraz kontekstw, do ktrych odwouje si zdajcy.
Zamys
kompozycyjny

Oceniajc prac pod wzgldem zamysu kompozycyjnego,

bierze si pod uwag:
funkcjonalno segmentacji czy zostay wyodrbnione
w tekcie (jzykowo i graficznie) czci pracy oraz akapity,
uporzdkowanie tekstu czy wyodrbnione czci i akapity
zostay logicznie uporzdkowane.
6 pkt kompozycja funkcjonalna
3 pkt zaburzenia w funkcjonalnoci kompozycji
0 pkt brak zamysu kompozycyjnego

06

Spjno
lokalna

Oceniajc prac pod wzgldem spjnoci lokalnej, bierze si

pod uwag zgodno logiczn i gramatyczn midzy ssiadujcymi zdaniami w akapitach.
2 pkt pena spjno wypowiedzi lub nieznaczne zaburzenie spjnoci
1 pkt znaczne zaburzenie spjnoci
0 pkt wypowied niespjna

02

Styl
tekstu

Oceniajc prac pod wzgldem stylu tekstu, bierze si pod

uwag jego stosowno, zachowanie zasady decorum.
4 pkt styl stosowny
2 pkt styl czciowo stosowny
0 pkt styl niestosowny

04

Poprawno
jzykowa

Oceniajc prac pod wzgldem poprawnoci jzykowej,

bierze si pod uwag liczb i wag bdw skadniowych,
leksykalnych, sowotwrczych, frazeologicznych, fleksyjnych
i stylistycznych.
6 pkt brak bdw lub nieliczne bdy nierace
3 pkt liczne bdy nierace lub nieliczne bdy race
0 pkt liczne bdy race

06

w w w. o p e r o n . p l

Jzyk polski. Poziom podstawowy

Prbna Matura z OPERONEM i Gazet Wyborcz
Kryteria oceny
rozprawki

Poprawno
zapisu

Zasady przyznawania punktw

Oceniajc prac pod wzgldem poprawnoci zapisu, bierze

si pod uwag liczb oraz wag bdw ortograficznych
i interpunkcyjnych.
4 pkt zapis w peni poprawny lub nieliczne bdy nierace
2 pkt liczne bdy nierace lub nieliczne bdy race
0 pkt liczne bdy race

Liczba
punktw

04

Niezalenie od stopnia realizacji poszczeglnych podkryteriw zdajcy:

otrzymuje 0 punktw w kategorii sformuowanie stanowiska, jeeli przyznano 0 punktw w pozostaych kategoriach,
nie otrzymuje punktw w pozostaych kategoriach, jeeli otrzyma 3 punkty w kategorii sformuowanie stanowiska, a 0 punktw za uzasadnienie stanowiska,
otrzymuje 0 punktw w kategoriach: sformuowanie stanowiska, uzasadnienie stanowiska i poprawno rzeczow, jeli praca skada si z mniej ni 250 sw.
Praca zostaje zdyskwalifikowana w przypadku pojawienia si bdu kardynalnego.

Przykadowy plan interpretacji utworu poetyckiego

Podane tu odpowiedzi s wycznie przykadow, a nie jedyn poprawn realizacj zada. W zadaniu jest oceniana umiejtno odbioru, analizy i interpretacji utworu literackiego oraz tworzenia wypowiedzi pisemnej. Za zadanie przyznaje si maksymalnie 50 punktw. Wypracowanie
musi mie nie mniej ni 250 sw.
Wypowied pisemna jest sprawdzana zgodnie z kryteriami podanymi w aneksie do Informatora
o egzaminie maturalnym z jzyka polskiego od roku szkolnego 2014/2015 (www.cke.edu.pl).
Temat 2. Zinterpretuj podany utwr. Postaw tez interpretacyjn i j uzasadnij. Twoja praca
powinna liczy co najmniej 250 wyrazw.
1. Postawienie tezy interpretacyjnej, np.
wiersz jest wyrazem afirmacji wiata i ycia czowieka dowiadczonego, ktry odnalaz sens
jednostkowej egzystencji.
2. Uzasadnienie tezy, np.
okrelenie podmiotu lirycznego jako czowieka spokojnego, wiadomego wasnych potrzeb,
zwracajcego si do zbiorowoci tych, ktrzy wci poszukuj, yj w niepewnoci, cierpi;
dostrzeenie refleksyjnego charakteru wypowiedzi;
dostrzeenie, e podmiot liryczny odwouje si do filozofii franciszkaskiej (pochwaa ubstwa,
dostrzeganie pikna wiata, docenianie natury jako doskonaego, piknego tworu Boga);
dostrzeenie postawy pokory, pogodzenia si ze mierci, przemijaniem, akceptacja cierpienia;

w w w. o p e r o n . p l

Jzyk polski. Poziom podstawowy

Prbna Matura z OPERONEM i Gazet Wyborcz

dostrzeenie cech stylistycznych wypowiedzi poetyckiej (prostota jzyka adekwatna do kreacji

podmiotu i jego postawy), klamrowa kompozycja podkrelajca pewno postawy podmiotu,
kontrastu w ukazaniu sytuacji ludzi (walczcych z chwiejnoci, tsknot gnanych itp.) oraz
podmiotu, nacechowane sownictwo i inne rodki wyraajce emocje podmiotu (cud i nie
cud, ognie Boe, pewnie siebie jasienie), dostrzeenie elementw sakralizacji natury;
dostrzeenie funkcji pyta retorycznych i apostrof podkrelajcych niepokj i bezradno
ludzi poszukujcych oraz spokj i harmoni podmiotu;
wykorzystanie kontekstu twrczoci Kasprowicza.
3. Podsumowanie rozwaa, np.
wpisanie wiersza w nurt liryki modopolskiej, podejmujcej tematyk egzystencjaln w kontekcie franciszkanizmu;
potwierdzenie tezy/hipotezy interpretacyjnej.
Kryteria oceny interpretacji
utworu poetyckiego

Zasady przyznawania punktw

Liczba
punktw

Koncepcja
interpretacyjna

Oceniajc prac pod wzgldem koncepcji interpretacyjnej,

bierze si pod uwag jej niesprzeczno z utworem oraz
skal spjnoci. Istotne jest rwnie to, czy zdajcy odnajduje sensy niedosowne w utworze.
9 pkt koncepcja jest niesprzeczna z utworem, spjna
i obejmuje sensy niedosowne
6 pkt koncepcja niesprzeczna z utworem, ale niespjna
i/lub obejmujca w wikszoci znaczenia dosowne
3 pkt koncepcja czciowo sprzeczna z utworem
0 pkt brak koncepcji lub koncepcja cakowicie sprzeczna
z utworem

09

Uzasadnienie tezy
interpretacyjnej

Oceniajc prac pod wzgldem uzasadnienia tezy interpretacyjnej, bierze si pod uwag, czy jest:
trafna czy zawiera wycznie powizane z tekstem
argumenty za odczytaniem sensu utworu,
pogbiona znajduje potwierdzenie nie tylko w tekcie,
lecz take w kontekstach.
15 pkt uzasadnienie trafne i pogbione
10 pkt uzasadnienie trafne, ale niepogbione
5 pkt uzasadnienie czciowo trafne
0 pkt brak trafnych argumentw uzasadniajcych interpretacj

015

Poprawno
rzeczowa

Oceniajc prac pod wzgldem poprawnoci rzeczowej,

bierze si pod uwag liczb bdw rzeczowych:
4 pkt brak bdw rzeczowych
2 pkt nie wicej ni 1 bd rzeczowy
0 pkt bdy rzeczowe

04

Bd kardynalny, to bd wskazujcy na nieznajomo tekstu

kultury oraz kontekstw, do ktrych odwouje si zdajcy.

w w w. o p e r o n . p l

Jzyk polski. Poziom podstawowy

Prbna Matura z OPERONEM i Gazet Wyborcz
Kryteria oceny interpretacji
utworu poetyckiego

Zasady przyznawania punktw

Liczba
punktw

Zamys
kompozycyjny

Oceniajc prac pod wzgldem zamysu kompozycyjnego,

bierze si pod uwag:
funkcjonalno segmentacji czy zostay wyodrbnione
w tekcie (jzykowo i graficznie) czci pracy oraz akapity,
uporzdkowanie tekstu czy wyodrbnione czci i akapity zostay logicznie uporzdkowane.
6 pkt kompozycja funkcjonalna
3 pkt zaburzenia w funkcjonalnoci kompozycji
0 pkt brak zamysu kompozycyjnego

06

Spjno
lokalna

Oceniajc prac pod wzgldem spjnoci lokalnej, bierze

si pod uwag zgodno logiczn i gramatyczn midzy
ssiadujcymi zdaniami w akapitach.
2 pkt pena spjno wypowiedzi lub nieznaczne zaburzenie spjnoci
1 pkt znaczne zaburzenie spjnoci
0 pkt wypowied niespjna

02

Styl
tekstu

Oceniajc prac pod wzgldem stylu tekstu, bierze si pod

uwag jego stosowno, zachowanie zasady decorum.
4 pkt styl stosowny
2 pkt styl czciowo stosowny
0 pkt styl niestosowny

04

Poprawno
jzykowa

Oceniajc prac pod wzgldem poprawnoci jzykowej,

bierze si pod uwag liczb i wag bdw skadniowych,
leksykalnych, sowotwrczych, frazeologicznych, fleksyjnych i stylistycznych.
6 pkt brak bdw lub nieliczne bdy nierace
3 pkt liczne bdy nierace lub nieliczne bdy race
0 pkt liczne bdy race

06

Poprawno
zapisu

Oceniajc prac pod wzgldem poprawnoci zapisu, bierze

si pod uwag liczb oraz wag bdw ortograficznych
i interpunkcyjnych.
4 pkt zapis w peni poprawny lub nieliczne bdy nierace
2 pkt liczne bdy nierace lub nieliczne bdy race
0 pkt liczne bdy race

04

Niezalenie od stopnia realizacji poszczeglnych podkryteriw zdajcy:

otrzymuje 0 punktw w kategorii koncepcja interpretacyjna, jeeli przyznano 0 punktw w pozostaych kategoriach,
nie otrzymuje punktw w pozostaych kategoriach, jeeli otrzyma 3 punkty w kategorii koncepcja interpretacyjna, a 0 punktw za uzasadnienie tezy interpretacyjnej,
otrzymuje 0 punktw w kategoriach: koncepcja interpretacyjna, uzasadnienie tezy interpretacyjnej i poprawno rzeczowa, jeli praca skada si z mniej ni 250 sw.
Praca zostaje zdyskwalifikowana w przypadku pojawienia si bdu kardynalnego.

JEDYN
SPR AW E
DZON
E

VADEM
EC
I T E ST Y U M
N A RY

NKU

Matura 2016
BEZP
PL ATF ATN A
OR M A
O N -LIN
E

w w w. o p e r o n . p l
Wybierz pewn metod!

www.sklep.operon.pl