Professional Documents
Culture Documents
ROZDZIA 4
KOCZYNA DOLNA
4.2.3
STAW KOLANOWY
Staw kolanowy (articulatio genus) jest stawem najwikszym i najbardziej
skomplikowanym, a rwnie najbardziej naraonym na uszkodzenie.
czy ko udow z koci piszczelow. Ponadto w cianie przedniej stawu wystpuje rzepka. W stawie kolanowym odbywaj si ruchy zginania
i prostowania oraz, w znacznie mniejszym stopniu, ruchy obrotowe.
4.2.3.1
2010-04-12 16:12:36
141
RYCINA 4.15
Prawy staw kolanowy wizada i kotki. Widok od gry po usuniciu koci udowej.
RYCINA 4.16
2010-04-12 16:12:36
142
ROZDZIA 4
KOCZYNA DOLNA
4.2.3.2
2010-04-12 16:12:37
143
cigno minia czworogowego uda chroni staw kolanowy od przodu. Zrasta si z przedni powierzchni rzepki i wytwarza poniej niej
mocne wizado rzepki (ligamentum patellae), ktre koczy si na guzowatoci piszczeli.
Powyej rzepki bona maziowa ciany przedniej torebki stawowej
wpukla si workowato ku grze midzy misie czworogowy a ko udow, tworzc zachyek kaletk nadrzepkow (p. rozdz. 4.2.3.3). Po obu
stronach wizada rzepki znajduj si troczki rzepki (retinacula patellae),
przyrodkowy i boczny. S to pasma cigniste biegnce od gowy przyrodkowej i bocznej minia czworogowego uda do przedniej powierzchni kykci koci piszczelowej.
Wizada poboczne wzmacniaj staw kolanowy od strony bocznej
i przyrodkowej.
Wizado poboczne piszczelowe (ligamentum collaterale tibiale) biegnie od nadkykcia przyrodkowego koci udowej do kykcia przyrodkowego koci piszczelowej. Jest szerokie, paskie i zronite z torebk stawow oraz z kotk przyrodkow.
Wizado poboczne strzakowe (ligamentum collaterale fibulare) rozpina si midzy nadkykciem bocznym koci udowej a gow strzaki i nie
jest zronite ani z torebk, ani z kotk boczn.
Wizada poboczne uniemoliwiaj w kadym pooeniu wykonanie
ruchw bocznych odwodzenia i przywodzenia. W penym wyprocie
napinaj si i powoduj silne zwarcie powierzchni stawowych, co daje
pewne, nieruchome oparcie koci udowej na koci piszczelowej. Podczas
zgicia ulegaj rozlunieniu i moliwe jest wtedy wykonanie ruchw obrotowych, do wewntrz i na zewntrz.
Uszkodzenia wizade pobocznych s bardzo czste i nastpuj, jeli kolano jest
wyprostowane; wizada te s wwczas napite. Wizado poboczne przyrodkowe
moe by rozerwane, gdy dziaaj siy odwodzce gole, a wizado poboczne boczne, gdy dziaaj siy przywodzce gole.
W cianie tylnej nie ma silnych wizade. Znajduje si jedynie stosunkowo cienkie wizado podkolanowe skone (ligamentum popliteum
obliquum) i wizado podkolanowe ukowate (ligamentum popliteum arcuatum). Natomiast silnym wzmocnieniem s obie gowy minia brzuchatego ydki i miesie podkolanowy; minie te przylegaj od tyu do
torebki stawowej. Staw wzmacniaj rwnie minie tylne uda.
2010-04-12 16:12:37
144
ROZDZIA 4
KOCZYNA DOLNA
RYCINA 4.17
Staw kolanowy wizada i kotki. Widok od przodu po usuniciu rzepki i jej wizada.
WIZADA WEWNTRZNE
Oprcz wizade zewntrznych, wzmacniajcych torebk, wystpuj
w stawie kolanowym dwa wane wizada wewntrzne. S to mocne,
gruboci owka wizada krzyowe.
Wizada krzyowe (ligamenta cruciata) rozpinaj si midzy koci
piszczelow a koci udow, w paszczynie zblionej do strzakowej, tworzc ksztat litery X. Przyczepiaj si u dou na powierzchni grnej koci
piszczelowej, przy czym wizado krzyowe przednie (ligamentum cruciatum anterius) przyczepia si przed wyniosoci midzykykciow, a wizado krzyowe tylne (ligamentum cruciatum posterius) za ni. U gry na koci
udowej przyczepiaj si w dole midzykykciowym, przy czym wizado
przednie ma przyczep na kykciu bocznym, a tylne na przyrodkowym.
Wizada krzyowe uniemoliwiaj nadmierne przesuwanie si do
przodu i do tyu koci piszczelowej w stosunku do koci udowej. W poszczeglnych fazach zginania i prostowania napinaj si one w caoci, lub
te tylko ich czci. Ponadto ograniczaj obrt do wewntrz, poniewa
wizado krzyowe przednie zawija si wwczas wok wizada krzyowego tylnego.
Do wizade wewntrznych kolana naley rwnie poprzednio wspomniane wizado poprzeczne kolana.
2010-04-12 16:12:37
145
Mechanizmy rozerwania wizade krzyowych s rne. Moe je uszkodzi gwatowne przesunicie goleni w stosunku do uda zarwno do przodu, jak i do tyu.
Przesunicie ku przodowi uszkadza wizado krzyowe przednie, a ku tyowi tylne. W wyniku rozerwania obu wizade krzyowych ko piszczelowa moe by
przesuwana wzgldem koci udowej zarwno ku przodowi, jak i ku tyowi.
4.2.3.3
2010-04-12 16:12:38
146
ROZDZIA 4
KOCZYNA DOLNA
Staw kolanowy otaczaj liczne kaletki maziowe. Ze wzgldu na ich pooenie rozrnia si: wspomnian wczeniej kaletk nadrzepkow, bdc zachykiem jamy stawowej,
kaletki przedrzepkowe oraz kaletki podrzepkowe.
Spord kaletek przedrzepkowych stale wystpuje kaletka przedrzepkowa podskrna (bursa prepatellaris subcutanea), a niestale leca gbiej kaletka przedrzepkowa podpowiziowa, znajdujca si pod powizi szerok.
Do kaletek podrzepkowych nale: powierzchownie leca kaletka podrzepkowa podskrna (bursa subpatellaris subcutanea), sigajca u dou do guzowatoci piszczeli i kaletka
podrzepkowa gboka (bursa subpatellaris profunda), pooona za wizadem rzepki.
4.2.3.4
2010-04-12 16:12:38