Copyright by $ta & Wikipedia

Objaw Babiskiego
Zesp Hornera
renica ArgyllRobertsona
Objaw Chvostka
Prba Webera
Prba Rinnego
Prba Romberga
Odruch Jacobsohna
Odruch Rossolimo
Objaw Oppenheima
Objaw Kerniga
Objaw Laseguea
Objaw Brudziskiego
Przykurcz Dupuytrena
Objaw balotowania
rzepki
Objaw Darlymplea
Objaw Stellwaga
Objaw Graefego
Objaw Kochera
Objaw Mobiusa
Objaw Popowa
Skrzydlik
Piercie KayseraFleischera
Bruzda Harrisona
Raniec krzywiczy
Bransoleta krzywicza
abi brzuch

Objaw skrki
pomaraczy
Oddech Kussmaula
Oddech Cheyne'aStokesa (oddech
periodyczny)
Oddech Biota (oddech
ataktyczny)
Gowa meduzy
Objaw Blumberga
Objaw Markle'a
Punkt McBurneya
Punkt Lanza
Objaw Jaworskiego
Objaw Rovsinga
Objaw Chemoskiego
Objaw Murphy`ego
Objaw Courvoisiera
Wze Virchowa
Objaw Goldflama
Objaw Cullena
Objaw Greya Turnera
Objaw Halsteadta
Objaw Flataua
Objaw Hermana (objaw
karkowo-paluchowy)
Objaw de Musseta
Objaw Tinela-Hoffmana
Test Phalena,

-1-

Objaw Trousseau (w
tyczce)
Objaw Trousseau (w
chorobach
nowotworowych)
Objaw Otta-Schobera
Objaw Homansa
Test Allena
Objaw Mayra
Objaw LowenbergaMaya
Objaw Payra
Objaw Mozesa
Prba Adsona
Prba Perthesa
Prba Trendelenburga
Prba Trendelenburga
odwrotna
Pozycja Trendelenburga
Test Schillinga
Test Schellonga
Zesp Meigsa
Objaw Duchenne'a
Guzki Heberdena i
Boucharda
Objaw abdziej szyi
Objaw butonierki
Objaw (Test) Bragarda
Objaw Mackiewicza

 Copyright by $ta

Objaw Babiskiego

Polega na odruchowym wyprostowaniu palucha z jego zgiciem grzbietowym w trakcie dranienia skry
boczno-dolnej powierzchni stopy.

Moe mu towarzyszy zgicie podeszwowe pozostaych palcw stopy, z ich wachlarzowym odwiedzeniem
("objaw wachlarza") albo zgicie koczyny dolnej w 3 stawach ("potrjne zgicie", odruch obronny, odruch
ucieczki).

Wystpuje jako objaw fizjologiczny do 2. roku ycia, po tym czasie jest traktowany jako patologiczny i
wiadczy o uszkodzeniu drogi korowo-rdzeniowej.

Zesp Hornera

Zesp Hornera jest spowodowany przerwaniem wspczulnego unerwienia oka pomidzy orodkiem w
pniu mzgu, a samym okiem.

Do uszkodzenia moe doj

o na poziomie pierwszego neuronu drogi podwzgrzowo-rdzeniowej (np. przy uszkodzeniu rdzenia
szyjnego),
o na poziomie drugiego neuronu przed zwojem (np. gdy pie wspczulny jest ucinity przez guz
puca)
o lub po przeczeniu wkien w zwojach (np. na wysokoci ttnicy szyjnej wewntrznej, w guzach
zatoki jamistej).

U dzieci zesp Hornera moe prowadzi do heterochromii.

Klasycznymi objawami zespou Hornera zwizanymi z samym narzdem wzroku s:

o ptosis opadnicie powieki i co za tym idzie zwenie szpary powiekowej po zajtej stronie,
spowodowane osabieniem minia Mullera
o miosis zwenie renicy oka, spowodowane dziaaniem minie zwieracza renicy bez opozycji
rozwieracza, czego skutkiem jest nierwno renic (anisocoria)
o endophtalmus zapadnicie gaki ocznej do oczodou, przez niektrych autorw uwaane za
zudzenie optyczne wywoane przez opadanie powieki
o niedobarwliwa rnobarwno tczwek (ta po stronie zespou Hornera jest janiejsza, objaw moe
by obserwowany, jeli zmiana jest wrodzona lub dugotrwaa
o renica bardzo wolno si rozszerza.

o anhidrosis upoledzenie wydzielania potu na czci twarzy po zajtej stronie

o vasodilatatio rozkurcz miniwki naczy skrnych skutkujcy ich rozszerzeniem.
Inne objawy to pozorny wytrzeszcz, przejciowe obnienie cinienia w gace ocznej, zmiany w skadzie ez.
Zesp Hornera moe te by objawem guza Pancoasta, ktry rozwija si w szczycie puca i nacieka pie
wspczulny uszkadzajc go.
o Wtedy dochodzi do zaniku aktywnoci wspczulnej w obszarze unerwianym przez pie
wspczulny i wystpienia wymienionych wyej objaww ocznych, a take dodatkowych:

renica Argyll-Robertsona

Objaw Argyll Robertsona to patologiczny objaw wystpujcy podczas badania odruchw reniczych na
wiato i akomodacj (nastawienie).

Znamienne dla tego objawu cechy to:

o brak zwenia renicy przy jej owietleniu - brak bezporedniej i konsensualnej reakcji renic na
wiato
o prawidowa reakcja renic (zwenie) na zbliajcy si przedmiot - zachowany odruch renic na
zbieno i nastawno
o powolne rozszerzanie renic w ciemnoci
o obuoczny charakter zmian

Dodatni objaw Argylla Robertsona wiadczy o uszkodzeniu dorodkowej drogi odruchowej (zwykle okolicy
okoowodocigowej rdmzgowia) przed osigniciem jdra nerwu III.

Do chorb wywoujcych go nale:

o kia trzeciorzdowa - obecnie znaczenie praktycznie tylko historyczne
o stwardnienie rozsiane
o guzy szyszynki
o encefalopatia cukrzycowa
-2-

 Copyright by $ta

Obecno tego objawu poucza nas take, e w obrbie rdmzgowia wkna odruchu na wiato s
rozdzielone od wkien odruchu na akomodacj.

Objaw Chvostka

gwatowne skurcze mini mimicznych twarzy, unerwionych przez nerw twarzowy po uderzeniu
moteczkiem neurologicznym w brzeg minia wacza.

Jeden z objaww tyczkowych

Prba Webera

subiektywna metoda badania suchu polegajca na przyoeniu wprawionego w drgania stroika do czoa
lub szczytu czaszki pacjenta.

Zadaniem chorego jest okrelenie w ktrym uchu dwik syszany jest goniej.

W przypadku zdrowych badanych dwik syszany jest jednakowo w obu uszach.

Badanemu z przewodzeniowym uszkodzeniem suchu dwik wyda si goniejszy w chorym uchu.

o Dzieje si tak poniewa ucho to nie syszy dwikw otoczenia i moe skupi si wycznie na
odbiorze dwikw przewodzonych drog kostn.
o Taka sytuacja moe by nawet uzyskana eksperymentalnie poprzez zatkanie jednego ucha
palcem.
o Natomiast chory z odbiorczym uszkodzeniem suchu bdzie lepiej sysza stroik w uchu zdrowym.

Prba Rinnego

okrela czas syszenia drga wideek ustawionych kolejno przy maowinie (przewodnictwo powietrzne) i na
wyrostku sutkowatym (przewodnictwo kostne).

Mechanizm: syszenie polega na odbiorze fal akustycznych we waciwym receptorze znajdujcym si w

uchu wewntrznym (narzd Cortiego). Dwik jest wraeniem wywoanym przed podune drgania
czsteczek rodowiska zewntrznego (naprzemiennych zagszcze i rozrzedze czsteczek, ktre uderzaj o
bon bbenkow. Podczas wsuchiwania si w dwik kamertonu przy przyoeniu go do wyrostka
sutkowego odbierane s drgania przewodzone przez ko. Podczas przeoenia kamertonu do przodu i
suchania dwiku tu przy przewodzie suchowym zewntrznym syszalne jest drganie wideek kamertonu
w powietrzu. S to dwa typy przewodnictwa dwikw: pierwszy to tzw. przewodnictwo kostne, drugi za
typowe przewodnictwo powietrzne. Zgodnie z wynikami naszego dowiadczenia przewodnictwa te rni
si, bowiem duej syszymy dwiki przekazywane naturalnie, po stronie przewodu suchowego
zewntrznego przekazywane przez drgania powietrza, ni te przekazywane przez ko.

Prba Romberga

W przebiegu badania neurologicznego prba Romberga suy do badania zbornoci ruchw zwaszcza
gdy zachodzi podejrzenie uszkodzenia mdku bd sznurw tylnych rdzenia krgowego.

Przeprowadzanie badania
o Pacjent jest w pozycji stojcej ze zczonymi stopami.
o Lekarz musi by tak ustawiony, aby w razie potrzeby mg podtrzyma pacjenta.
o Poprosi pacjenta, by zamkn oczy.

Wyniki i interpretacja
o Wynik prawidowy - pacjent stoi przy otwartych i zamknitych oczach.
o Prba dodatnia - pacjent stoi przy otwartych oczach, a pada, gdy ma zamknite.

Moe by objawem:

Uszkodzenia sznurw tylnych rdzenia gwnie przez: ucisk na rdze, wid rdzenia,
niedobr witamin z grupy B, zwyrodnienie rdzenia krgowego

Neuropatii obwodowej: zesp Guillaina-Barrego, cukrzyca, choroba CharcotaMariego-Tootha, mocznica, zatrucia metalami cikimi i lekami (winkrystyna,
izoniazyd).
o

Pacjent po zamkniciu oczu zaczyna si kiwa w przd i ty ale nie pada: zesp mdkowy

Uwagi
o Prby nie mona wykona gdy pacjent nie moe usta przy otwartych oczach- wskazuje to na
zespoy mdkowe lub przedsionkowe.
o Prba daje wynik ujemny w chorobach mdku.
-3-

 Copyright by $ta

Odruch Jacobsohna

Inaczej objaw Bechterewa-Jacobsohna

To objaw neurologiczny polegajcy na zgiciu palcw rki w stawach midzypaliczkowych doczajcym

si do zgicia koczyny grnej w stawie okciowym podczas wywoywania odruchu promieniowego

Moe wystpowa u osb zdrowych, jak rwnie w uszkodzeniu drg piramidowych.

Znaczenie rozpoznawcze ma jedynie w przypadkach obecnoci innych objaww zespou piramidowego i

(lub) niesymetrycznoci objawu

Analogicznym objawem jest objaw Mendla-Bechterewa obserwowany podczas badania koczyn dolnych.

Odruch Rossolimo

patologiczny objaw neurologiczny wiadczcy o uszkodzeniu ukadu piramidowego, polegajcy na

podeszwowym zgiciu palcw stopy w odpowiedzi na szybkie ich uderzenie.

Jego znaczenie jest mniejsze ni objawu Babiskiego, ktry to moe by nieraz jedynym i rozstrzygajcym
objawem sugerujcym uszkodzenie ukadu piramidowego (drogi korowo-rdzeniowej)

Objaw Oppenheima

objaw wiadczcy o uszkodzeniu drg piramidowych (orodkowego neuronu ruchowego).

Wywouje si go, uciskajc przedni krawd koci piszczelowej a potem przesuwajc ucisk obwodowo (w
kierunku stawu skokowego).

Jeeli nastpi charakterystyczny wyprost palucha, to objaw jest dodatni

Objaw Oppenheima zyskuje na znaczeniu, gdy pacjent, si woli powstrzymujc odruch, uniemoliwia
zbadanie klasycznego objawu Babiskiego.

Objaw Kerniga

To objaw zwizany z zajciem opon mzgowych przez stan zapalny, obecny u 5% dorosych z zapaleniem
opon mzgowo rdzeniowych

Wyrnia si dwa objawy Kerniga:

o Grny: zginajc tuw siedzcego pacjenta ku przodowi badajcy stwierdza odruchowe zgicie
koczyn dolnych w stawach kolanowym i biodrowym.
o Dolny: w czasie biernego zginania koczyny dolnej w stawie biodrowym wystpuje przymusowe
zgicie w stawie kolanowym.

Objaw Kerniga jest obustronny i nie powoduje blu w przeciwiestwie do objawu Lasgue'a w rwie
kulszowej

Objaw Laseguea

To objaw polegajcy na niemonoci podniesienia koczyny dolnej w pozycji lecej.

Wskazuje na kompresj nerwu ldwiowego.

Ponadto moe mu towarzyszy trudno w unoszeniu bioder i caego ciaa z pozycji lecej przy
wyprostowanych koczynach dolnych, spowodowana wystpujcym wtedy blem. Pacjent moe
wykona t czynno dopiero po uprzednim zgiciu ng w stawach kolanowych.

Objaw Lasgue'a jest charakterystyczny dla rwy kulszowej.

Objaw Lasgue'a wywouje si podobnie, jak objaw Kerniga (dolny):

o badajcy biernie zgina w stawie biodrowym (unosi) koczyn doln objaw jest dodatni gdy
wystpuje bl.
o Znaczenie posiada kt (w stosunku do poziomu) przy ktrym wystpuje bl, wiadczy on bowiem o
zaawansowaniu zmian.

Objaw Brudziskiego

Objaw Brudziskiego - neurologiczny objaw nalecy do grupy objaww oponowych obecny u 5%

dorosych z zapaleniem opon mzgowo rdzeniowych
o karkowy - przy biernym przygiciu gowy do klatki piersiowej wystpuje zgicie koczyn dolnych w
stawach kolanowych i biodrowych
o policzkowy - ucisk na policzek poniej koci jarzmowej powoduje uniesienie przedramion i ich
zgicie

-4-

 Copyright by $ta

onowy - zdecydowany ucisk na spojenie onowe powoduje zgicie koczyn dolnych w stawach
kolanowych i biodrowych

Przykurcz Dupuytrena

Przykurcz rozcigna doniowego, zwany chorob Dupuytrena, charakteryzuje si bliznowaceniem

rozcigna doniowego z nastpczym przykurczeniem zgiciowym palcw..
o

Etiologia

Teoria genetycznego uwarunkowania:

Teoria powinowactwa nerwowego:

Teoria urazowa:

pogld tzw. urazu zawodowego, a wic naraenia na urazy, przecienia i

mikrourazy w czasie pracy, co ma powodowa drobne wylewy krwawe do
rozcigna i by pocztkiem procesu wknienia.

Statystycznie w okoo 60% przypadkw udaje si znale zwizek midzy

przykurczem a rodzajem wykonywanej pracy.

Proces bliznowaty w przebiegu przykurczu Dupuytrena obejmuje nie tylko rozcigno doniowe, ale
rwnie wszystkie elementy cznotkankowe. W zwizku z powyszym deformacje spowodowane
przykurczeniem s zalene od umiejscowienia i rozlegoci procesu bliznowacenia.

Jeli zajte s gwnie wkna podune rozcigna - dominuje przykurcz zgiciowy palcw;
warstwa poprzeczna - zwenie rki; pasma pionowe - uwidaczniaj si wyranie wcignicia
skry. Zajcie wizada poprzecznego powierzchownego i wizade pywackich" uniemoliwia
odwodzenie palcw.

W przebiegu przykurczu Dupuytrena wystpuj czsto zmiany towarzyszce, jak obnienie

czucia w obrbie opuszek palcw, parestezje, zaburzenia ukrwienia. Czciej wystpuj
przykurczenia u osb chorych na cukrzyc, padaczk czy alkoholizm.

Przebieg choroby jest dugotrway i nie zawsze typowy. Przykurcz rozpoczyna si najczciej w 5.
dekadzie ycia, czciej u mczyzn ni u kobiet. Zwykle pojawia si delikatne zgrubienie bd
drobny guzek w obrbie doni. W tym stadium rozwj choroby moe by zahamowany. Zwykle
jednak po pewnym czasie nastpuje faza szybkiego tworzenia si przykurcze i w okresie okoo 6
miesicy-roku pojawiaj si przykurczenia palcw, najczciej serdecznego i maego.

Po okresie dalszym moe doj do zajcia palcw strony promieniowej lub spoida kciuk-wskaziciel,
a czasami proces koczy si przykurczem tylko jednego palca. Dugotrwae utrzymywanie si
przykurczu prowadzi stopniowo do utrwalenia zmian w aparacie wizadowo-stawowym, co moe
uniemoliwi prawidowe leczenie.

Objaw balotowania rzepki

objaw umoliwiajcy wykrycie obecnoci pynu w stawie kolanowym.

Polega na wyczuwalnym odbiciu ucinitej od gry rzepki od przedniej powierzchni kykci uda przy
wyprostowanym kolanie.

W sytuacji, gdy pynu jest niewiele, mona wzmocni efekt przez jednoczesne sprowadzenie pynu z
zachyka nadrzepkowego pod rzepk uciskajc zachyek pomidzy kciukiem i palcem wskazujcym
drugiej rki.
Objaw Darlymplea

patologiczny objaw, wystpujcy w chorobie Gravesa-Basedowa.

Polega on na nadmiernym rozszerzeniu szpary ocznej, skutkiem wynikajcego ze wzmoonego skurczu

mini Mllera i wzmoonego napicia ukadu wspczulnego uniesienia grnej powieki.

Objaw Dalrymple'a do pewnego tylko stopnia naladuje wytrzeszcz z reguy z nim nie wspistniejc,
zauwaalne s rnice w wygldzie chorych:

w objawie Dalrymple'a szpara powiekowa jest szeroka, oczy nieznacznie (lub) wcale wysunite ku przodowi
w wytrzeszczu dominuje obraz wysadzenia gaek ocznych ze szpar powiekow nieznacznie poszerzona
lub normaln i czsto przekrwionymi spojwkami a take wzmoonym zawieniem

Objaw Stellwaga

objaw chorobowy polegajcy na rzadkim mruganiu powiekami, pojawiajcy si w przypadkach

nadczynnoci tarczycy, take w chorobie Parkinsona.
Objaw Graefego

patologiczny objaw wystpujcy w chorobie Gravesa-Basedowa.

-5-

 Copyright by $ta

Na skutek zaburzenia wspdziaania ruchw grnej powieki i gaki ocznej, przy ledzeniu przez chorego
obniajcego si przedmiotu (w badaniu lekarskim: palca z odlegoci okoo 30 centymetrw), gaka
oczna porusza si szybciej od powieki (ktra nie nada za ruchem gaki ocznej), odsaniajc rbek
biakwki midzy tczwk a powiek.

Objaw Kochera

Objaw Kochera (inaczej objaw Ramsaya)

patologiczny objaw wystpujcy w chorobie Gravesa-Basedowa,

powstaje on w wyniku zaburzonej koordynacji ruchu powieki grnej i gaki ocznej.

Badajc chorego, naley obserwowa palec umieszczony w odlegoci okoo 30 centymetrw od jego
oczu, a nastpnie unie go pojawia si biay rbek twardwki midzy tczwk a powiek grn, gdy
powieka unosi si szybciej ni gaka oczna. Stanowi on zatem w badaniu fizykalnym uzupenienie objawu
Graefego.
Objaw Mobiusa

patologiczny objaw wystpujcy w chorobie Gravesa-Basedowa, wynikajcy z osabienia mini prostych

wewntrznych oczu i zdolnoci konwergencji.

Objaw ten sprawdza si, polecajc choremu obserwowanie palca lub przedmiotu trzymanego w
odlegoci okoo 30 centymetrw od jego nosa, a nastpnie powoli zbliajc palec objaw jest dodatni,
gdy w pewnym momencie, na skutek osabienia mini, jedna z gaek ocznych "odskakuje" w bok, nie
mogc pody za zbliajcym si palcem (przedmiotem).

Objaw Popowa

patologiczny objaw wystpujcy w chorobie Gravesa-Basedowa, bdcy wynikiem przykurczu mini

powieki grnej.

Jego wystpowanie sprawdza si podobnie jak w przypadku objawu Graefego: badajcy poleca
choremu obserwowa swj palec z odlegoci okoo 30 centymetrw, a nastpnie go obnia. Gdy
nienadajca za gak oczn powieka opada zauwaalnymi skokami objaw Popowa jest dodatni, jest
on wic jakby "uzupenieniem" objawu Graefego (wystpuje tylko przy dodatnim objawie Graefego).
Skrzydlik

zmiana chorobowa oka polegajca na zgrubieniu spojwki gakowej w obrbie szpary powiekowej, w
ksztacie trjkta zwrconego wierzchokiem do rogwki. Leczony operacyjnie.

Jest to proces chorobowy, w ktrym nastpuje nienormalny wzrost w spojwce gakowej, ktra przerasta
rogwk, przykrywajc jej przezroczyst powierzchni. Skrzydlik moe by may lub tak duy, e upoledza
widzenie, jeeli przykryje rogwk w jej centralnej czci. Zazwyczaj pojawia si w wewntrznym kcie oka.
Nie ma w peni udokumentowanego wytumaczenia przyczyn powstawania skrzydlika. Najczciej pojawia
si on u osb, ktre wiele czasu spdzaj na otwartej przestrzeni, a szczeglnie w sonecznym klimacie.
Dugotrwaa ekspozycja na wiato soneczne, a specjalnie promieniowanie ultrafioletowe oraz przewleke
dranienie oczu przez suche, zapylone rodowisko wydaj si gra wan rol jako przyczyna powstawania
skrzydlika.

Piercie Kaysera-Fleischera

To objaw choroby Wilsona wystpujcy w postaci zocistego lub zocisto-brzowego przebarwienia

rogwki, szczeglnie dobrze widoczny u osb niebieskookich - u innych konieczne jest badanie lamp
szczelinow.

Powstaje on przez gromadzenie si w bonie Descemeta rogwki osadw miedzi, co nie upoledza wzroku,
jest jednak sygnaem uwolnienia si tego pierwiastka z wtroby i uszkodzenia mzgu (objaw piercienia
wystpuje praktycznie zawsze z objawami neurologicznymi i psychiatrycznymi).

Niekiedy (rzadko) piercieniowi Kaysera i Fleischera towarzyszy tak zwana zama sonecznikowa.

Brak piercienia w badaniu nie wyklucza choroby Wilsona.

Bruzda Harrisona

jeden z objaww zaawansowanej krzywicy,

powstaje na skutek rozmikania koci w tej chorobie, a polega na wcigniciu eber w linii przyczepu
przepony w postaci zauwaalnej bruzdy.
Raniec krzywiczy

to jeden z objaww zaawansowanej krzywicy.

-6-

 Copyright by $ta

W przebiegu tej choroby dochodzi do zgrubienia pocze kostno-chrzstnych eber, co manifestuje si

jako charakterystyczny "raniec".

Bransoleta krzywicza

jeden z objaww krzywicy.

W przebiegu tej choroby dochodzi do zgrubienia przynasad koci i pocze kostno-chrzstnych, co

ujawnia si szczeglnie w przypadku nasad dalszych koci okciowej i promieniowej charakterystycznym,
"bransoletowatym" ich pogrubieniem (widocznym nieco powyej nadgarstka).
abi brzuch

abi brzuch (brzuch krzywiczy)

objaw chorobowy, polegajcy na spaszczeniu, niejako "rozlaniu" brzucha, spowodowany osabieniem

napicia mini nie tylko ciany brzucha lecz take odka i jelit, wystpujcy gwnie u dzieci, ktrego
przyczyn moe by nie tylko krzywica ale i nasilona hipokaliemia.
Objaw skrki pomaraczy

Skrka pomaraczy to drobne zagbienia skry, spowodowane obrzkiem i naciekaniem skry przez raka,
najczciej wknistego.

jest objawem miejscowego zaawansowania choroby.

Oddech Kussmaula

patologiczny tor oddychania polegajcy na bardzo gbokim oddychaniu przy normalnej lub obnionej
czstoci; jedna z form hiperwentylacji.

Pojawia si w m.in. w ketonowej piczce cukrzycowej, mocznicy, kwasicy metabolicznej.

Okrelany te jako "oddech gonionego psa" lub "oddech kwasiczy".

Oddech Cheyne'a-Stokesa (oddech periodyczny)

patologiczny tor oddychania, polegajcy na wystpowaniu bezdechw trwajcych kilkanacie sekund,

po ktrych pojawia si oddech, ktry jest coraz szybszy i gbszy, nastpnie po osigniciu maksimum ulega stopniowemu zwolnieniu i spyceniu, a do kolejnego epizodu bezdechu.

Jest zwizany z niewydolnoci orodka oddechowego.

Wystpuje w niewydolnoci krenia, obustronnych uszkodzeniach orodkowego ukadu nerwowego

powyej poziomu mostu, w zatruciach opiatami i barbituranami.

Oddech Biota (oddech ataktyczny)

okrelenie stosowane do okrelenia zupenie niemiarowego trybu oddechowego.

Okresy bezdechw s przerywane zupenie bezadnym rytmem oddechowym, poszczeglne oddechy

rni si czstotliwoci i gbokoci.

Wystpuje w schorzeniach i urazach orodkowego ukadu nerwowego obejmujcych rdze przeduony i

znajdujcy si w nim orodek oddechowy.
Jest objawem powanym i le rokujcym. Stosunkowo czsto wystpuje w stanach agonalnych i moe
przej w bezdech.

Gowa meduzy

rzadki objaw krenia obocznego, charakterystyczny dla nadcinienia wrotnego, przejawiajcy si

specyficznym poszerzeniem y pooonych dookoa ppka (gowa meduzy zewntrzna).

Aby objaw wystpi konieczna jest zachowana drono yy ppkowej warunek ten spenia okoo 1%
chorych. Poszerzeniu ulec mog (czciej) take yy wewntrznej ciany brzucha, co daje si zobrazowa
ultrasonografi dopplerowsk poszerzenie takie nazywamy gow meduzy wewntrzn (ac. caput
medusae internum).

Objaw gowy meduzy naley rnicowa z rzadkimi ylakami brzucha.

Objaw Blumberga

objaw stwierdzany w badaniu przedmiotowym u chorych z ostrym zapaleniem otrzewnej.

Objaw charakteryzuje si brakiem lub sabo nasilon bolesnoci podczas delikatnego i powolnego
wpuklania powok brzusznych, z charakterystycznym wywoaniem ostrego, silnego blu w momencie
gwatownego zwolnienia ucisku.

-7-

 Copyright by $ta

Proponowany mechanizm patofizjologiczny objawu to sklejanie si blaszek wknika powstaych w wyniku

zapalenia oraz naga zmiana cinienia w jamie brzusznej.

Objaw Markle'a

jeden z objaww klinicznych sugerujcych obecno zapalenia otrzewnej.

Potwierdzeniem jest bl jamy brzusznej (objaw dodatni) wywoany wstrznieniem tuowia, np. przy
podskoku; szybkim opadaniu na pity po staniu na palcach stp; delikatnym wstrznieniu okolicy
ldwiowej lecego pacjenta.

Uwaany jest za rwnoznaczny z objawem Blumberga.

Punkt McBurneya

To orientacyjny punkt na skrze jamy brzusznej, zlokalizowany w poowie odlegoci midzy grnym
przednim kolcem koci biodrowej a ppkiem (wg niektrych autorw lokalizacja punktu to 1/3 odlegoci
liczc od kolca koci biodrowej).

Jest najczstszym miejscem najwikszej bolesnoci w ostrym procesie zapalnym wyrostka robaczkowego.
Przez punkt McBurneya przeprowadza si klasyczne cicie tzw. cicie skone McBurneya, ktrym uzyskuje
si dostp do pola operacyjnego w klasycznej appendektomii.

Punkt Lanza

orientacyjny punkt na skrze brzucha odpowiadajcy pooeniu wyrostka robaczkowego w jamie

brzusznej.

Ley on na linii czcej kolce biodrowe przednie grne, w jednej trzeciej odlegoci midzy nimi, po stronie
prawej.

Jest on bardziej miarodajny ni punkt McBurneya i znajduje si nieco poniej niego.

Objaw Jaworskiego

objaw charakterystyczny dla zapalenia wyrostka robaczkowego.

Pacjent w pozycji lecej podnosi koczyn doln praw do gry. Nastpnie badajcy naciska palcami
doni okolic wyrostka robaczkowego, a pacjent jednoczenie opuszcza wyprostowan w stawie
kolanowym koczyn do poziomu.

Objaw uznaje si za dodatni, gdy w trakcie opuszczania koczyny pojawia si narastajcy bl (w

przypadku zaktniczego pooenia wyrostka robaczkowego).

Objaw Rovsinga

jest objawem zapalenia wyrostka robaczkowego lub zapalenia otrzewnej.

Badanie wykonuje si oburcz. Badajcy ukada sw jedn do w okolic lewego dou biodrowego
prostopadle do okrnicy zstpujcej, a nastpnie wywiera swoj drug doni rwnomierny ucisk na do
wczeniej przyoon do skry brzucha. Stopniowo przesuwa donie w kierunku antyperystaltycznym do
lewego zgicia okrnicy.

W wyniku badania dochodzi do wzrostu cinienia gazw w okrnicy, co rozciga cian ktnicy i wyrostek
robaczkowy. W przypadku zapalenia wyrostka robaczkowego wyzwoli to bl w prawym dolnym
kwadrancie brzucha - dodatni objaw Rovsinga.

Objaw ten suy do rnicowania zapalenia wyrostka robaczkowego od niektrych chorb nerek, kamicy
moczowodowej, czy zapalenia przydatkw. Jest polecany szczeglnie w sytuacji, gdy uciskanie prawego
dou biodrowego moe by dla chorego niebezpieczne.
Objaw Chemoskiego

objaw chorobowy wystpujcy w chorobach wtroby, polegajcy na wystpowaniu bolesnoci w trakcie

uderzenia w okolic uku ebrowego prawego.

Zwykle badanie tego objawu polega na pooeniu doni na uku ebrowym prawym i nastpnie uderzeniu
w do pici drugiej rki.

W przypadku wystpienia blu uwaa si objaw za dodatni i wiadczy to o istnieniu procesu zapalnego
pcherzyka ciowego, zwaszcza w kamicy ciowej.
Objaw Murphy`ego

objaw chorobowy sucy do rnicowania blu w okolicy podebrowej prawej.

Uwaa si e jest dodatni w przypadku kamicy pcherzyka ciowego, natomiast ujemny w przypadku
zapalenia drg ciowych bd ich kamicy.

-8-

 Copyright by $ta

Badanie objawu wykonuje si w pozycji lecej na wznak, polega na pooeniu doni w okolic
podebrow praw w linii rodkowo-obojczykowej (lokalizacja pcherzyka ciowego) i nakazanie
wykonania przez badanego gbokiego wdechu.

Objaw uwaa si za dodatni, jeli badany przerwie wdech, co spowodowane jest blem.
o W trakcie wdechu rozprajce si puca oraz napinajca si przepona powoduj ruch
znajdujcych si poniej wtroby oraz lecego na jej dolnym brzegu pcherzyka ciowego,
ktry obniajc si przy wdechu uderza w palce badajcego, powodujc w przypadku jego stanu
zapalnego bl i odruchowe wstrzymanie oddechu.

Objaw Courvoisiera

jest to objaw charakterystyczny dla zaawansowanego nowotworu okolicy trzustkowo-dwunastniczej

(zazwyczaj rak gowy trzustki lub przewodw ciowych), zwizany z zamkniciem drg ciowych przez
naciekajcy lub uciskajcy guz.

Charakteryzuje si wystpowaniem znacznie powikszonego, wyczuwalnego przez powoki brzuszne i

niebolesnego pcherzyka ciowego wraz z pojawieniem si taczki.

Wspistnienie taczki i wyczuwalnego przez powoki pcherzyka nie wystpuje w kamicy drg
ciowych. Tworzce si w pcherzyku kamienie mog co prawda spowodowa jego powikszenie,
jednak taczka pojawia si dopiero wtedy, gdy dostan si one do przewodu ciowego wsplnego, a
to nastpuje w pniejszym etapie choroby, w ktrym to pcherzyk posiada pogrubiae ciany, ze wzgldu
na przebyte zapalenia, jest obkurczony i nie rozciga si pod wpywem zwikszonego cinienia ci.

Wze Virchowa

wze chonny pooony w dolnym odcinku yy szyjnej wewntrznej po stronie lewej.

Topograficznie za wze Virchowa uwaa si powikszony wze w dole nadobojczykowym lub te wze
lecy pomidzy miniami pochyymi i wyczuwalny w dole nadobojczykowym.

Due znaczenie wza Virchowa wynika z bogatej sieci pocze gwnie z wzami chonnymi
pachowymi oraz wzami chonnymi piersiowymi.

W wle tym lokalizuj si przerzuty z nowotworw zoliwych regionu gowy i szyi oraz nowotworw
pooonych poniej obojczyka midzy innymi raka odka.

Daje to w badaniu palpacyjnym obraz powikszonego, twardego i nieprzesuwalnego wza. Zajcie wza
Virchowa przez przerzut ma due znaczenie rokownicze.

Obecno powikszonego i zmienionego przerzutowo wza Virchowa w przebiegu raka odka

nazywana jest objawem Troisiera.

Objaw Goldflama

w badaniu fizykalnym wywoywany przez uderzanie pici badajcego w grzbiet drugiej rozwartej rki,
przyoonej w okolicy kta krgosupowo-ebrowego.

Prawidowo wstrzsanie tej okolicy nie wywouje blu.

Pojawiajcy si ostry bl stanowi dodatni objaw Goldflama i sugeruje ostry proces zapalny nerki po stronie
badanej.
Objaw Cullena

objaw ostrego zapalenia trzustki

przejawia si wystpowaniem brunatnosinych plam w okolicy ppka, bdcych ogniskami martwicy

podskrnej tkanki tuszczowej.

Jest to objaw bardzo rzadki, w przypadku wystpienia rokowniczo niepomylny.

Objaw Greya Turnera

rokowniczo niekorzystny, bardzo rzadki objaw ostrego zapalenia trzustki,

W dodatnim objawie Grey Turnera obserwuje si brunatnosine plamy podskrnej martwicy tkanki
tuszczowej, zlokalizowane, inaczej ni w objawie Cullena w okolicy ldwiowej, zwykle lewostronnie.
Objaw Halsteadta

To objaw polegajcy na marmurkowatoci koczyn i brzucha objaw, przypisywany dawniej ostremu

zapaleniu trzustki.

W rzeczywistoci marmurkowato jest jednym z objaww rozwijajcego si wstrzsu i nie jest swoista dla
ostrego zapalenia trzustki, jest natomiast rokowniczo niekorzystna, podobnie jak objawy Cullena i GreyTurnera.

-9-

 Copyright by $ta

Objaw Flataua

wsplna nazwa dwch objaww oponowych.

Objawy te mog by dodatnie przy wzmoonym cinieniu rdczaszkowym oraz przy zapaleniu opon
mzgowo-rdzeniowych.
o Objaw Flataua grny (karkowo-mydriatyczny) - przy biernym pochyleniu gowy do przodu
nastpuje rozszerzenie renic.
o

Objaw Flataua dolny (erekcyjny) - u maych chopcw przy kilkakrotnym pochyleniu tuowia ku
przodowi pojawia si erekcja prcia. Obserwowany czciej w gruliczym zapaleniu opon
mzgowo-rdzeniowych.

Objaw Hermana (objaw karkowo-paluchowy)

jeden z objaww oponowych.

Dodatni objaw wystpuje, gdy podczas biernego przyginania brody pacjenta do klatki piersiowej dochodzi
do zgicia grzbietowego palucha

Wystpuje czciej w gruliczym zapaleniu opon mzgowo-rdzeniowych.

Objawem Hermana okrela si rwnie (rzadko) objaw podania koczyny niedowadnej, wystpujcy
najczciej u chorych z niedowadem poowiczym i utrat przytomnoci.
o Polega on na mimowolnej abdukcji koczyny niedowadnej podczas odwodzenia koczyny
zdrowej.

Objaw de Musseta

rzadko dzi opisywany objaw chorobowy wiadczcy o przewlekej niedomykalnoci zastawki aortalnej
znacznego stopnia,

Objaw polega na szybkim wstrzsaniu gowy chorego w rytm ttna na ttnicach szyjnych ("przytakiwania").
W ciszych przypadkach ttnienie moe udziela si caemu ciau. Jest objawem o raczej niewielkiej
czuoci i swoistoci
Objaw Tinela-Hoffmana

objaw neurologiczny, wywouje si go opukujc pie badanego nerwu obwodowego.

Nerw pozbawiony osonki mielinowej przy opukiwaniu daje reakcj drtwienia.

Przesuwanie si tej reakcji na obwd obserwowane przy kolejnych badaniach pacjenta wiadczy o
postpie mielinizacji nerwu, a wic o jego regeneracji.

Jest dodatni w zespole cieni nadgarstka.

Test Phalena,

objaw chorobowy wystpujcy w zespole cieni nadgarstka.

Przeprowadza si go zginajc nadgarstek na okres 60 sekund - objaw jest dodatni, gdy po czasie tym
wystpi uczucie mrowienia, promieniujce w kierunku ramienia.
Objaw Trousseau (w tyczce)

objaw wystpujcy w przypadku tyczki hipokalcemicznej.

Polega na zaciniciu doni w tzw. do poonika (wystpuje zgicie doniowe IV i V palca rki) podczas
zaciskania opask przedramienia, co wywouje jego niedokrwienie.
Objaw Trousseau (w chorobach nowotworowych)

Objaw Trousseau - zwizany z nowotworami (np. gruczolakorakami trzustki, puc), objawia si wdrujcym
zakrzepowym zapaleniem y spowodowanym nadkrzepliwoci krwi.
Objaw Otta-Schobera

zblianie i oddalanie si punktw zaznaczonych na skrze plecw badanego podczas jego pochylania si
oraz wykonywania przeprostu.
o Okrelanie ruchomoci odcinka piersiowego - Na powierzchni skry badanego oznacza si kropk
wyrostek kolczysty 7 krgu szyjnego oraz punkt znajdujcy si 30 cm niej. Po wykonaniu

- 10 -

 Copyright by $ta

gbokiego skonu odlego ta powinna zwikszy si o 2 - 4 cm, a przy maksymalnym przeprocie

- zmniejszy si o 1 - 2 cm.
Okrelanie ruchomoci odcinka ldwiowego - Na powierzchni skry badanego zaznacza si
wyrostek kolczysty pierwszego krgu krzyowego i punkt znajdujcy si 10 cm wyej. Przy
pochyleniu znaki na skrze powinny rozej si do okoo 15 cm, a przy maksymalnym przeprocie
zbliy si do 8 - 9 cm.

Ograniczona ruchomo krgosupa wiadczy o zmianach zwyrodnieniowych lub zapalnych krgosupa.

Objaw Homansa

objaw stwierdzany u okoo 30% chorych z zakrzepic y gbokich koczyn dolnych, zlokalizowan w
obrbie podudzia.

Polega na wywoaniu znacznej bolesnoci w obrbie ydki i dou podkolanowego, podczas grzbietowego
zgicia stopy, przy zachowaniu wyprostowanego kolana.

Wynika to z bolesnoci zmienionych zapalnie y gbokich przy ich napinaniu.

Stwierdzenie tego objawu potwierdza rozpoznanie zakrzepicy y gbokich koczyn dolnych.

Test Allena

jest badaniem majcym na celu okreli prawidowo unaczynienia ttniczego rki, czyli drono ttnic,
promieniowej i okciowej oraz ttniczego uku doniowego, czcego obie ttnice.

W celu wykonania testu Allena naley:

o ucisn ttnic promieniow i okciow na przedramieniu, powyej nadgarstka,
o unie rami chorego powyej gowy i zaczeka a zblednie,
o zwolni ucisk tylko na ttnicy okciowej,
o okreli czas powrotu do prawidowego zabarwienia palcw.

Prawidowy czas powrotu krenia powinien wynosi okoo 7 sekund, czas powyej 14 sekund wiadczy o
anomalii unaczynienia ttniczego rki (doni).
U noworodkw wartoci te wynosz odpowiednio 10 i 15 sekund

Objaw Mayra

wystpujcy w zakrzepicy y gbokich objaw o niezadowalajcej czuoci i swoistoci (obie <50%,

podobnie jednak jak wikszo objaww zakrzepicy).

Polega on na bolesnoci ydki przy jej ucisku rk.

Objaw Lowenberga-Maya

wystpujcy w zakrzepicy y gbokich objaw o maej czuoci i swoistoci (jedna i druga < 50 %).

polega on na wystpieniu bolesnoci ydki po uciniciu jej mankietem sfigmomanometru.

Objaw Payra

objaw, o maej czuoci i swoistoci (obie wartoci < 50%), wystpujcy w zakrzepicy y gbokich,

polega na bolesnoci podeszwy stopy przy uciniciu jej rodkowej czci.

Objaw Mozesa

napita i bolesna cz obwodowa koczyny dolnej

Prba Adsona

dodatni przy zespole grnego otworu klatki piersiowej

o zesp otworu klatki piersiowej - zesp objaww klinicznych wynikajcy z zaburze naczyniowonerwowych koczyn grnych, wywoany przez ucisk na struktury nerwowe i naczynia krwionone w
obrbie zwenia w otworze grnym klatki piersiowej

odwiedzenie i uniesienie ramienia, przechylenie gowy do tyu i odwrcenie w drug stron

dodatnia gdy wystpi zanik ttna na t. promieniowej

Prba Perthesa

prba diagnostyczna stosowana w diagnostyce przewlekej niewydolnoci ylnej do oceny wydolnoci

y gbokich, czcych koczyny dolnej.

- 11 -

 Copyright by $ta

Prb wykonuje si nastpujco: u stojcego badanego u ktrego s wypenione ylaki, zakada si

opask uciskow poniej kolana. Nastpnie poleca si kilkakrotnie szybko wspi si na palce. Jeeli
wypenienie ylakw si utrzymuje wiadczy to o niewydolnoci zastawek y gbokich i czcych lub o
ich niedronoci.

Prba Trendelenburga

prba diagnostyczna stosowana w diagnostyce przewlekej niewydolnoci ylnej do oceny zastawek y

koczyny dolnej, wiadczca rwnie o wydolnoci y czcych ukad ylny powierzchniowy i gboki.

Prb wykonuje si nastpujco: u lecego badanego podnosi si koczyn doln, tak aby wszystkie
ylaki oprniy si. Nastpnie zakada si opask powyej kolana i poleca si wsta. Jeli ylaki poniej
opaski wypeniaj si szybko, wiadczy to o niewydolnoci y czcych. Jeli w takiej sytuacji dochodzi do
powolnego wypeniania ylakw, a szybko si zwiksza dopiero po usuniciu opaski wiadczy to o
niewydolnoci zastawek yy odpiszczelowej.

Prba Trendelenburga odwrotna

to prba diagnostyczna stosowana w diagnostyce przewlekej niewydolnoci ylnej do oceny dronoci y

gbokich koczyny dolnej.

Prba polega na zaoeniu u stojcego badanego z wypenionymi ylakami koczyny dolnej, opaski
uciskowej w poowie uda a nastpnie pooeniu badanego i uniesieniu obserwowanej koczyny.
Oprnianie si y powierzchiowych w tej sytuacji wiadczy o wydolnoci (prawidowym kreniu) w
obrbie y gbokich koczyny dolnej.

Pozycja Trendelenburga

pozycja medyczna, w ktrej pacjent ley na plecach z gow poniej poziomu klatki piersiowej i miednicy.

Przykadowo moe by stosowana:

o przy wykonywaniu zdj RTG przeyku ze rodkiem kontrastowym w diagnozowaniu przepuklin
przeyku,
o w chirurgii brzucha,
o w zabiegach ginekologicznych,
o w medycynie ratunkowej.

Test Schillinga

test pozwalajcy oceni wchanianie witaminy B12 z przewodu pokarmowego na podstawie jej wydalania
z moczem. Test polega na podaniu znakowanej 57Co witaminy B12 i okreleniu radioaktywnoci moczu
bdcej miar wydalania zwizku. Pacjent do badania musi by na czczo; po oddaniu moczu przyjmuje
p.o. witamin B12 w dawce 1 g, i po 2 godzinach i.m. 1000 g. Pomiaru radioaktywnoci dokonuje si w
moczu zebranym 24 godziny po podaniu witaminy B12.

Norm jest >10% podanej dawki witaminy w moczu, wartoci <7% wskazuj na upoledzone wchanianie
Test Schellonga

Do diagnozy hipotonii

w czasie ktrego chory przebywa 10 minut w pozycji lecej, a nastpnie 10 minut w pozycji stojcej; co
minut badajcy wykonuje pomiary cinienia ttniczego oraz ttna. W przebiegu niedocinienia
ortostatycznego w trakcie testu Schellonga stwierdza si zmniejszenie skurczowego cinienia ttniczego o
ponad 20 mmHg, rne zachowanie si cinienia rozkurczowego oraz zwikszenie czstoci ttna o ponad
16/min. Na podstawie powyszych bada moemy wykluczy niedocinienie ortostatyczne i rozpozna
hipotoni samoistn
Zesp Meigsa

triada objaww wystpujca czasem przy wkniakootoczkowiaku jajnika (nowotwr agodny), w ktrego
skad oprcz guza wchodz:
o wodobrzusze (ac. ascites)
o pyn w jamie opucnej (ac. hydrothorax) przewanie po stronie prawej
o pyn w osierdziu (ac. hydropericardium)

Objawy znikaj po wyciciu guza.

Z nieznanych przyczyn, wysik w opucnej i puchlina brzuszna wystpuj zazwyczaj po prawej stronie.
- 12 -

 Copyright by $ta

Objaw Duchenne'a

nastpstwo objawu Trendelenburga.

W sytuacjach, ktre powoduj objaw Trendelenburga utrzymanie rwnowagi wymaga kompensacyjnego

przemieszczenia segmentw ciaa tak, aby rzut rodka cikoci pada na paszczyzn podparcia.
Wyrazem tego jest pochylenie tuowia w stron nogi podporowej, ktre okrela si jako dodatni objaw
Duchenne'a.
Obustronne wystpowanie objawu Trendelenburga i objawu Duchenne'a powoduje chd kaczkowaty.

Guzki Heberdena i Boucharda

guzkowate twory wystpujce w okolicach staww midzypaliczkowych, w przebiegu choroby

zwyrodnieniowej staww

Guzki Heberdena znajduj si przy stawach midzypaliczkowych dalszych (bliej paznokci), a w okolicy
staww midzypaliczkowych bliszych (w okolicy nadgarstka) znajduj si guzki Boucharda.
Objaw abdziej szyi

W RZS

znieksztacenia typu abdziej szyi przeprost w stawie midzypaliczkowym bliszym, a zgicie w stawie
midzypaliczkowym dalszym;
Objaw butonierki

znieksztacenie typu palce butonierkowate

o zgicie w stawie midzypaliczkowym bliszym, przeprost w stawie midzypaliczkowym dalszym;

kciuk butonierkowaty zwany take szewskim, zgicie w stawie rdrczno-paliczkowym, przeprost w

stawie midzypaliczkowym;

Objaw (Test) Bragarda

Test diagnostyczny wskazujcy na ucisk korzeni nerwowych - pozwala na rnicowanie midzy

rzeczywistym i rzekomym objawem Lasegue'a.

Wykonanie testu odbywa si w pozycji pacjenta lecej na plecach. Terapeuta jedn rk obejmuje
pit, a druga chwyta za tyln okolic stawu kolanowego. Wyprostowan w stawie kolanowym koczyn
terapeuta unosi wolno ku grze. Przy pojawieniu si blu jak w objawie Lasegue'a, koczyn opuszcza si
do momentu, gdy bl ustpi. W tej pozycji wykonywane jest silne zgicie grzbietowe stopy, ktre powoduje
ponowne pojawienie si blu przebiegajcego wzdu nerwu kulszowego.

Dodatni objaw Bragarda wiadczy o ucisku korzeni nerwowych z poziomu L4-S1. Tpy, niespecyficzny bl
na tylnej powierzchni uda z promieniowaniem do stawu kolanowego wiadczy o podranieniu na skutek
rozcignicia mini kulszowo-udowych i nie naley go myli z objawem Lasegue'a. Uczucie napicia w
ydce moe by spowodowane zakrzepic y, zatorem lub przykurczem minia brzuchatego ydki.

Test Bragarda pozwala na stwierdzenie agrawacji przez chorego. W wikszoci takich przypadkw dodatni
objaw nie wystpuje.

Objaw Mackiewicza

objaw rozcigowy nerwu udowego

to objaw charakterystyczny dla rwy udowej,

jest dodatni, gdy u badanego lecego na brzuchu bierne zginanie (przez badajcego) koczyny dolnej
w stawie kolanowym powoduje bl na przedniej powierzchni uda

- 13 -

 Copyright by $ta

Pediatria
Zesp suszonej liwki
Zesp suszonej liwki (ang. prune belly syndrome) rzadki zesp wad wrodzonych. Nazwa zespou pochodzi od
pomarszczonej skry powok brzusznych, stanowicej czsty element obrazu klinicznego. Ponadto wystpuje
czciowy lub cakowity brak mini brzucha, wntrostwo, malformacje ukadu moczowego. Czstym powikaniem
tych ostatnich s nawracajce infekcje drg moczowych i niewydolno nerek.

- 14 -